
1 minute read
DAVRANIŞSALGENETİK NilAksu
Davranışsal genetik, davranışlar üzerindeki genetik ve çevresel etkilerin incelenmesidir Bir ebeveynden yavrularına miras kalan kişilik özellikleri olarak da bilinir Yaratılış ve Yetiştirme (Nature vs Nurture); bir davranışın kalıtsal (genetik) veya sonradan kazanılmış (öğrenilmiş) etkilerin bir ürünü olup olmadığını içeren, insan biyolojisinde uzun süre boyunca tartışılmış olan, psikolojik bir argümandır. Peki sizce, kişiliğimizi nasıl geliştirdiğimizi ve nasıl davrandığımızı etkileme olasılığı daha yüksek olan şey nedir? Doğduğumuz genler mi yoksa içinde büyüdüğümüz çevre tarafından öğrendiğimiz davranışlar mı?
Şimdi iki tarafın bakış açısına bakalım. Davranışların yetiştirme şeklinden etkilendiğini düşünen taraf, doğru ortam ve uyaranlarla(stimuli) istediğiniz bir şekilde davranacağımıza inanır.3 Peki ya Yaratılış tarafı? Bu biyolojik bakış açısını nasıl inceleyebiliriz? Bilim adamları DNA mıza bakarak, onu iki farklı şekilde ölçebilir
Advertisement
Bebeklerin ve çocukların huylarını, çevre onları etkilemeden önce incelemek.
Farklı türde aile araştırmalarına bakmak (örneğin, tek yumurta ikizleri ve çift yumurta ikizleri veya evlat edinilmiş çocuklar).3
İlk olarak, bebekler genetik olarak belirlenmiş huylarla doğarlar Dünyada yenilerdir ve çevre onları pek etkilememiştir Örneğin, pozitif/negatif duygular, tepkisellik ve uygunluk, doğuştan mevcut olan huylarla ilgilidir. Bu da bilim adamlarını bu davranışların genetik temelli olduğuna inandırır. 1
İkinci olarak aile araştırmalarına bakabiliriz. Mesala, tek yumurta ikizleri
(MZ) genetik bilgilerinin %100'ünü, çift yumurta ikizler (DZ) ise %50'sini paylaşır. MZ ikizleri, DZ ikizlerine göre birbirlerine daha çok benzer, bu da kişiliğin genetikten etkilendiğini gösterir 4
Bilimsel araştırmalarla yapılmış, yukarıdaki tabloya baktığımızda görürüz ki aynı yumurta ikizleri, farklı veya aynı ortamda yetiştirilirse bile strese eğilimi, saldırganlığı, ortama yabancı olması, dürtü kontrolü, duygusallığı, gelenekçilik hissi ve başarı oryantasyonu çift ikizlere göre daha çok benzerdir Ayrıca, tek yumurta ikizleri her zaman aynı genlere, aynı genetik yapıya sahiptir. Ancak doğumda ayrılanlar iki farklı ortamda büyürler ve bu da aynı DNA'nın farklı ortamlarda yetiştirilmesi anlamına gelir. Fakat, bilim adamları bu sebepler olsa bile onların benzer kişiliklere ve IQ'lara sahip olduklarını öğrenirler 3
Bir diğer araştırmada ise, Çocuklar, çevre onları etkilemeden önce genç yaşta evlat edinilir. Onlar biraz büyüdükten sonra, onların kişiliklerini inceleyerek, biyolojik ebeveynleriyle karşılaştırılır. Ve sonra, bilim adamları biyolojik ebeveynlerle bir DNA bağlantısı olup olmadığını veya kişiliklerinin onları büyüten evlat edinen ebeveynleri ile eşleşip eşleşmediğine bakarlar. Birçok araştırmadan sonra bulunmuştur ki, biyolojik ebeveynlerin DNA'sı, kişilik üzerinde evlat edinen ebeveynlerden daha fazla etkiye sahiptir 5
Sonuç olarak, canlı bir organizmanın özellikleri, genetiğinden ve çevre ile etkileşimlerinden etkilenir Hem genetik hem de yetiştirme, bir kişinin davranışını etkiler Araştırmalara göre görüyoruz ki, ikizler veya kardeşler ayrı ortamlarda büyüse bile biyolojik açıdan benzer hareketler sergileyebilir.3 Bu da demek oluyor ki, iki faktörün de davranışlarımızda etkisi vardır Yani, Yaratıcı insanları çok yönlü yaratmış; genetik yollarla davranışları değişeceği gibi onlara sonradan davranışlar kazanabilme şansı da vermiştir