Column Ann Demeester

Ann

Fotografie: Jacqueline Haas. Fotografie tentoonstelling: Gert Jan van Rooij. Ann Demeester, geboren in Brugge (1975), studeerde Germaanse taal- en letterkunde, werkte voor de kranten De Morgen en De Financieel-Economische Tijd en was van 2006 tot 2014 directeur van het Amsterdamse kunstencentrum de Appel. Sinds 1 februari 2014 is ze directeur van het Frans Hals Museum en sinds 2020 ook Bijzonder Hoogleraar Kunst en Cultuur aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

DE (GODEN)WERELD OP Z’N KOP

Wie spiegelzaal zegt, moet meteen denken aan de gelijknamige balzaal in het Paleis van Versailles. De imposante ontvangstkamer in het kasteel buiten Parijs waarin feestvierende aristocraten, monarchen en hun entourage zichzelf tijdens galabals in veelvoud weerspiegeld zagen.

Sinds kort kent het Frans Hals Museum ook een eigen bescheiden variant van de befaamde Franse spiegelzaal. Geen plek waar je kunt walsen en proosten, dansen en feesten, maar wel een glinsterend kabinet waar je door de aanwezigheid van een spiegelvloer, de plafondschilderijen van de Antwerpse schilder Jacob Jordaens uitgebreid en tot in detail kunt bewonderen. De wereld staat er op z’n kop en je verdwijnt er in de hemelkamers en wolkenpaleizen van de Antieke Goden.

KUNST OM VROLIJK VAN TE WORDEN

Jacob Jordaens, ook wel Jacques Jordaens of Jolige Jacob genoemd, was een tijdgenoot van onze Frans Hals. Hij schilderde net zo brutaal en los, eigenzinnig en vlot als zijn Haarlemse collega, maar was daarnaast ook een gewiekst ondernemer in hart en nieren. Jordaens speelde graag en gretig in op wat zijn klanten verlangden. Zijn werk is daardoor vaak aanstekelijk humoristisch, met visuele ‘schuine grappen’ en kwistig doorspekt met wat de Belgische co-curator Katharina Van Cauteren ‘mals naakt’ noemt. Samen met Marrigje Rikken maakte zij de tentoonstelling Thuis bij Jordaens. Om zijn toekomstige publiek te imponeren, meer nog te overdonderen, richtte Jordaens de ontvangstkamer in zijn privé-huis in als een spectaculaire showroom. In die salon was alles uitbundig gedecoreerd, de muren maar ook de plafonds en de deuren.

Tentoonstelling Thuis bij Jordaens (i.s.m. The Phoebus Foundation), Frans Hals Museum, Haarlem

Met sierlijke en zwierige schilderingen waarin één populair thema centraal stond: de liefde (en een klein beetje seks).

EEN LIEFDESAVONTUUR ALS ZEVENTIENDE-EEUWS STRIPVERHAAL

De plafondschilderingen lezen als een artistiek stripverhaal in negen delen waarin de amoureuze perikelen van de klassieke mythologische figuren Amor en Psyche centraal staan. Mensenkind Psyche is bloedmooi en onweerstaanbaar. Zo verleidelijk mooi dat de liefdesgodin Venus jaloers op haar is. Venus wenst dat Psyche verliefd wordt op een oude lelijkerd of en vreselijk monster. Echter, haar eigen zoon Amor wordt hoteldebotel van de verlokkelijke Psyche. Amor, die we ook kennen als het engeltje Cupido, neemt haar mee naar zijn prachtige paleis. Psyche mag niet zien wie hij is, maar kan haar nieuwsgierigheid niet bedwingen. Nadat ze ontdekt wie Amor is, vlucht hij weg. Om hem terug te winnen moet zijn geliefde allerlei aartsmoeilijke opdrachten uitvoeren. Dat doet ze met veel inzet en doorzettingsvermogen. Na veel verwikkelingen wordt ze naar de Olympus gebracht, het thuis van de Goden, waar ze verenigd wordt met Amor. Hij is uitgegroeid tot een stevige jongeman en Psyche wordt omgetoverd tot Godin. Op die manier konden ze als gelijkwaardige partners – beiden goddelijk en volwassen – met elkaar trouwen. Een happy end dat een Hollywoodfilm waardig is! Jordaens schilderde dit alles met veel gevoel voor drama en perspectief in negen plafondstukken die oorspronkelijk in zijn woonhuis waren aangebracht.

WAAN JE EVEN THUIS BIJ JORDAENS

In het Frans Hals Museum kun je dit liefdesavontuur nu van A tot Z bekijken in een speciaal gebouwde kamer waarin de salon van Jordaens op een eigentijdse manier is gereconstrueerd. Je waant je er even thuis bij de zeventiende-eeuwse Antwerpenaar en kijkt je ogen uit. Naar de schilderijen van Jordaens, maar indirect ook naar jezelf en naar andere bezoekers. Prettig neveneffect van de spiegelkamer is immers dat het de ideale setting is voor een originele (groeps)selfie. Allen, met vrienden of met familie. Kom kijken naar Jordaens (of gewoon naar jezelf) vanuit een ander en omgekeerd perspectief. Jordaens en mijn collega’s heten je van harte welkom!

De tentoonstelling Thuis bij Jordaens is tot en met 30 januari 2022 te zien in locatie Hof van het Frans Hals Museum. www.franshalsmuseum.nl/jordaens