GoiBerri 87. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

87. zenbakia. 2014ko urtarrilaren 17a

Nikolas Lekuona gaurkotua Artista jaio zeneko mendeurrena ospatu dute Ordizian 4-5

GOI B ERRI Eskuinean Lekuonaren jatorrizko irudi bat, goian Ordiziako Ortzadar Argazki Elkarteak erakusketarako prestatutako argazki gaurkotua. MIGUEL CAVERO/NIKOLAS LEKUONA

Joseba Telleria 3 Iritzia 4-5 Josu Zabaleta 6-7 Julen Etxezarreta 10 Ezkongabeen bazkaria Zegaman 12 Santiago Redondo 13 Segurako Kirol Elkartea 15

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

GOIBERRI

Joseba Telleria Irakaslea

«Bi lagun sakakortxo banarekin, baina ardorik gabe igo ginen Aizkorrira» Mikel Albisu Segura Joseba Telleria (Segura, 1963) irakasle lanetan ari da Beasain Institutuan. Aurrez AEKko irakasle izana, urteetan Goierritarrako kronista ere bai. 2014ko Segurako egutegia egiteko argazki lehiaketa irabazi berri du.

Segurako talogileekin ere aritzen da noizean behin.

Amaitu gabe daukadan umorezko relato bat. Zenbait herritar dira protagonista. Izenburua erabaki gabe daukat.

Batzuk bete dira, beste batzurekin amesten jarraitu behar.

Inoiz ahaztuko ez duzun eguna.

Pelikula bat.

La lista de Schindler.

Musika talde bat.

Soldadutzatik libratu nintzenekoa. Bi lagun sakakortxo banarekin, baina ardorik gabe Aizkorrira igo ginekoa...

Reincidentes.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Aitonak txikitan baserrian egin zidan txabola.

Taloa ala ogitartekoa?

Abesti bat.

Gogoaren baitan (A. Duhalde).

Janari bat.

Onak badira, biak.

Arkume errea letxugarekin.

Taloa zerekin gustatzen zaizu?

Edari bat.

Hirugiharra eta gazta.

Arabar Errioxako urteko ardoa.

Zaletasun bat.

Oporretarako leku bat.

Lagunartean ibiltzea.

Asturias.

Liburu bat.

Amets bat.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

«Amets batzuk bete dira, beste batzurekin amesten jarraitu behar»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Eskeine Legorburu Kudeatzailea: Lierni Ormazabal Koordinatzailea: Loinaz Agirre Produkzio arduraduna: Mikel Albisu Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Gorroto duzuna.

Egi absolutuaren jabe izatearen ustea.

Goierriko txoko bat.

San Adrian ingurua.

Seguran biziko ez bazina…

Zegaman.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.hitza.info

Urretxu:

goiberri@hitza.info

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – publi@goiberri.info 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.info

04 GOIBERRI

IRITZIA

Rufino Iraola Garmendia Erretiratua

Laino beltzen gainetik, ortzi urdina rtzi urdinaren zale gara guztiok. Baina hodeiek eta lainoek estali egiten dute askotan. Era berean, gure gizartea ere hodeiek eta laino beltzek estaltzen dute sarriegi.

Momentu hau, laino beltzen garaia da Euskal Herrian. Uste genuen, biolentzia amaiturik, honezkero aurrerapauso handiak emanak izango genituela.

Baina gauzak beste ari dira gertatzen.

Aspektu juridikoa eta politikoa errealitatearen bi plano diferente dira. Hemen gertatzen ari dena (atxiloketak, debekuak...) juridikoki «defendagarria» bada ere, politikoki esan al daiteke beste horrenbeste?

Madrilgo gobernuak bakearen interpretazio barra dauka, eta, kosta ala kosta, hori inposatu nahi die beste guztiei. Ez dago debaterik. Eta joko-zelai-

U

tik bota egin nahi dituzte indarkeriaren absentzia hutsa ez dela nahikoa defenditzen dutenak.

Gero eta garbiago ikusten da tesi savaterinoa ezarri nahia, hau da, indarkeria ez ezik ideologia abertzalea errotik garbitu behar dela, ideologia horren sostengu diren faktore eta argumentu guztiekin batera; esate baterako, euskara. Nik esango nieke, Savater eta konpainiari, nazionalismoa urnetan borrokatu behar dela. Beste hau ere sarritan entzunak gara: euskara ez da erabili behar arma politiko gisa. Horretan ados gaude, baina hori esaten zutenek berek darabilte orain.

Nik gauza bat erantsi nahi nuke: euskara kohesio-faktore garrantzitsua da, eta hala izan behar du. Poztuko nintzateke behingoz isilduko balitz, «euskararen inposizioa» dela eta, askok jotzen duen gezurrezko tronpeta hori.

«Gure gizartea ere hodeiek eta laino beltzek estaltzen dute sarriegi» Bestalde, esaten zuten terrorismorik gabe edozertaz mintza zitekeela. Praktikan non geratu da hori? Bestela, galdetu katalanei.

Beste aspektu bat, biktimen erabilpen politikoa, niri penagarria iruditzen zaidana. Egoera «gainditzen» lagundu behar zaie biktimei, horretarako behar dituzten laguntza guztiak eskainirik, eta mendekura bultzatu gabe.

Urtarrilaren 7an, Ramon Jauregiren artikulu bat zetorren DVn, non azpimarratzen den: «El fin dela violencia ha sido una victoria de la democracia limpia y rotunda». Badira hain garbia izan ez delako zantzu eta aztarna batzuk (Europak Espainiako estatuari belarritik emandako tiraizoak, eta abar), baina, lehena lehen, Ramon, momentu honetan gauzak oso gaizki egiten ari zarete; hain gaizki, betidanik biolentziaren kontra egon garenak zeharo dezepzionaturik sentitzeraino.

Badakit ez zaudetela gobernuan. Hori da gutxienekoa. Makurrena da ez zaudetela oposizioan ere.

Beraz, hodeiak nagusi. Hodeien gainetik, ordea, ortzia beti urdin dago. Horretaz oroitze hutsak gogor eusten digu etsipenean ez erortzetik. Eta ohartzen garenean, zeru urdina azal dadin asko egin dezakegula, momentu horretatik aurrera egoera aldatu egiten da. Gure beldurrak, loturak, dependentziak, haserreak... indargabetzen hasten dira. Eta lainorik gabe, ikusiko dugu eguzkia; eta hodeirik gabe ilargia. Proiektuei, gorrotoa baizik gorrotatu gabe, bultza egiten diegunean, ostarte zabalak azalduko dira zeru-ortzian. Uneoro dugu aukera izar berriak ager daitezen laguntzeko. Etsipena eta desesperazioa dira baztertu beharrekoak.

Txinpartak «Kirol irratsaio bat futbola ez den zerbaitekin hasteak harritu egiten du, baina posible da» Joxe Mari Apaolaza Irrati esataria

1.161 Errigorako saski. Nafarroako Erriberako ikastolen alde dirua biltzeko helburuarekin, 1.161 Errigora jaki saski saldu dituzte Goierrin, bakoitza 50 euroan.Ikastolei eta euskarari laguntzeaz gain, Nafarroako elikagaiak bultzatzea ere izan da egitasmoaren helburua.

Gurutze Gorria Beasaingo Gurutze Gorriak harrera bulego berria izango du, Loinatz futbol zelaiaren parean, Igartza Oleta kaleko 10. zenbakian. Ikastaroak Goierri Eskolan emango dituzte. Orain arte Urbialde plazan Gurutze Gorriak erabili izan dituen lokalak, Andramendi ikastolak erabiliko ditu.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Aldapeko sagarraren...

Hasi da sagardo denboraldia, baita Goierrin ere, eta aurten Kalakan taldekoak izan dira denboraldiari hasera eman diotenak. Madonnarekin etorriko al ziren?

Ezetz eta ezetz esaten nuen, baina azkenean hasi naiz WhatsApp aplikazioa erabiltzen. Telefono mugikorrak eskaintzen dituen beste hainbat aukera bezala, gaztetxoentzako zela iruditu zitzaidan hasieran. Erabilera nere adineko jendearen artean ere zabaltzen joan zen heinean, nik ere behar nuela erabaki nuen. Eta eskerrak! Izan ere, gaur egun ez baitzara inor «uatxapa» ez baduzu.

Nola, bestela, zuzenean hitz egin zure lagun eta senitartekoekin?

Nola, bestela, jaso eta bidali bideo eta argazki xelebre guztiak?

Aitortu behar dut nere komunikazio beharretarako mesedegarria izan dela, jendeak telefono deia hartzen ez badu, «uatxapari» beti, baita lanpetuenak ere, erantzuten diolako. Horrela lortu dut elkarrizketatu nahi nuen hainbatekin harremanetan jartzea.

Baina, egia esan, gehiegizkoa ere iruditzen zait. Gure familian, esaterako, mutiko koskorrenek ere erabiltzen dute, eta oraintxe igaro berri ditugun Gabonetan egin genuen afari batean, telefonoak eta «uatxapak» mahai gainean izan genituen. Bat, txisteak kontatzen zituzten audioak eta bideoak jarri eta jarri aritu zitzaigun

afalostean. Besteak, telefonoa eskuetan hartu eta andregaiarekin berriketan jardun zuen ia gau osoan zehar. Eta okerrenak, zaharrenak izan ziren, batak besteari aplikazio horrekin bidal daitezkeen argazkiak nola «tuneatu» erakusten ibili ziren eta.

Noraino iritsiko gara? Dohainik denaren aitzakiarekin, etxekoekin, familiarekin, lagunekin eta hain lagun ez direnekin komunikatzeko erabiltzen dugu, baita ondoko gelan badago ere. Ez ote zaigu ahaztuko elkarrekin hitz egitea eta benetan komunikatzea?

Tere Madinabeitia

bat eta

Nire lagunartean, ni izan nintzen aplikazioari heldu nion azkenetakoa eta sarritan entzun behar izan nuen «ordua banuela».

Eta egia da, oso aplikazio praktikoa da. Zuk diozun bezala, norbaiten arreta lortzeko, hitzordua jartzeko, edozeren berri izateko, taldeka erabakiren bat hartzeko, sarritan ikusten ez dituzunekin konektatuta egoteko... bikaina da. Baina, «erabiltzen jakitea» beharrezkoa da, bestela jasanezina izatera heldu daiteke. Jasanezina, lagunarte edo familiarte egoera batean protagonismo gehiegizkoa har dezakelako eta jasanezina ni hara iritsi baino lehenago, haiek ni zertan jardun naizen badakitelako. Gaueko ordu txikitan gertatzen eta esaten direnak bertan izan garenontzat gera daitezela, mezedez! Pribatutasuna erabat galtzen da eta soinu, irudi, mezu, bideo eta txisteek interferentziak sortzen dituzte aurrez aurreko komunikazioan edo norberaren bakardade eta lasaitasun momentuan. Hori gutxi balitz, batzuetan, aurrez aurreko komunikazioa ordezkatzera jotzen dute. Gainera, egia esaten badizut, eta

bat Idoia Luzuriaga

desatsegina izateko arriskupean jarrita, iristen zaizkidan berri batzuk bost axola zaizkit. Horregatik, nik mugak jartzen dizkiot aplikazio honi. Isilean jarri ditut zenbait talderen «txatak», taldetik atera izan naiz burua gehiegi berotu didatenean eta telefonoa itzali izan dut. Gero, bueltatzen ahaztu eta baten batek aurpegira bota dit «ez dago zurekin kontaktuan jartzeko modurik!». Bueno, noizbait «on line» ez egoteko eskubidea izango dugu ba!

06 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Josu Zabaleta Itzultzailea

«Ez zait iruditzen sariek itzultzaile bati aparteko ospea ematen diotenik» Josune Zarandona Legazpi Josu Zabaletak (Legazpi, 1948) Espainiako Itzulpengintzako Sari Nazionala jaso du berriki.

Itzulpengintzan aitzindari izateagatik eta bere jardunean hizkuntza literario eta poetikoa sortu eta garatzeagatik egin diote aitortza, besteak beste.

Bere lan ibilbidea beti egon da itzulpengintzari eta euskal sorkuntzari lotuta. Senez itzulpengintza aldizkariko zuzendaria izan da, Hordago argitaletxeko euskarazko lanen arduraduna, Lur hiztegiko zuzendaria ere bai, baita Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkartearen sortzaileetako bat ere.

Espainiako Itzulpengintzako Sari Nazionalarekin saritu zaituzte. Zer esan nahi izan du sari honek zuretzat?

Uste ez nuen aitorpen bat izan da niretzat. Batez ere nire kideen aldetik, hemengo itzultzaile lanbideko lankideek aurkeztu baininduten, Arantxa Auzmendik bereziki. Inoiz ez diot behar bezala eskertuko. Horrez gainera, sari honek euskararen munduan izan duen entzuteak harritu nau. Ni itzultzaileekin nago batez ere zorretan, Lur hiztegi entziklopedikoan izan genituenak, Rosetta Testu Zerbitzuak enpresan izan dituda-

nak... eta haiei eskertzen diet batez ere. Eta sari honek haien lana aintzat harrarazteko balio badu, horixe onena.

Ez da hau jaso duzun lehendabiziko saria, Euskadi Saria ere bitan irabazi duzu aurretik.

Ez zait iruditzen sariok itzultzaile bati aparteko ospea edo ohorea ematen diotenik. Idazle edo musikari bati sari bat ematen zaionean, beraien izena entzuten da eta haren obra entzutera edo irakurtzera bultzatzen du sari horrek. Itzultzaile bati sari bat ematen zaionean, haren izena baino gehiago itzulpena bera entzuten da. Eta itzulpenak irakurtzera bultzatzen duela sinetsi nahiko nuke.

Itzulpengintzak zer garrantzi dauka eta izan du euskal literaturan?

XX. mendera arte idatzi ziren liburuen ia erdiak itzulpenak ziren. Baina gaur egun ere, euskal literaturaren puska handi bat kopuruz itzulpena da. Literatur itzulpenek ia beti behartu eta zabaldu egin dute euskal literaturaren tradiziotxoa: forma berriak ekartzen dituzte, eredu berriak proposatzen. Horrek, hain zuzen, itzulpena literaturaren aurrerarazle, akuilatzaile bilakarazten du.

Eta zertan eragin du batez ere?

Gaur egun ez gara ohartzen,

kanpotik egin diren itzulpenez gainera, Euskal Herriaren bizitza bera euskalduntzeko egin dela, beharbada, itzulpen ahaleginik handiena gure artean.

Euskal Herriaren bizitzaren parte handi bat gaztelaniaz adierazten zen orain dela berrogei urte.

itzulpen ahalegin handi bat izan ohi dela beti. Ez gara salbuespenak izango. Euskal literaturak aurrera egingo badu, itzulpena ondoan beharko du.

Euskal literatura munduko literatura izango bada, munduko literaturak euskal literatura izen beharko du.

Hazten jarraitzeko beharrezkoa da orduan?

Beste hizkuntzetako itzulpenek euskaraz egindakoekin talka egiten al dute?

Gauza jakina da literatura baten biziberritzearen oinarrian

«Itzultzaileari saria ematerakoan bere izena baino gehiago, itzulpena entzuten da» «Euskarara egiten diren literatur itzulpenak beste batzuk bezain onak dira» «Itzultzaileak imitatzaile ona izan behar du, ahalik eta imitatzaile onena»

Gaur egun euskal literaturari ez dio ezer kentzen inguruko beste hizkuntza batzuetako itzulpen literarioak. Itzulpena beti da alderagarri, beti aldera daiteke jatorrizko testuarekin. Hala ere, zinez esan dezaket euskarara egiten diren literatur itzulpenak beste horiek bezain onak direla.

Itzulpengintza sormen lana ere bada, baina merezi duen aitortza egiten zaiola uste al duzu?

Geroz eta gehiago. Gaur egun zinez esan daiteke itzulpena aintzat hartzen hasia dela. Nolanahi ere, garai batean oso nabarmen bereizten ziren euskal literatura, itzulpena eta literatura. Dena den, gaur egun ez dago literaturarik munduko literatura baten barruan ez bada. Itzulpen mundu baten barruan, hortaz. Euskararen eta eremu urriko beste hizkuntza batzuen kasuan, are nabarmenago.

GOIBERRI 07

ELKARRIZKETA

Itzulpen lan bat hasterakoan zein da jarraitzen duzun metodologia?

Jatorrizko testua irakurri, irakurri eta irakurri; ongi aztertu, aztertzeko behar diren baliabideak inguratu eta hobeto aztertu; testuaren alderdi guztiak aztertu, edo ahal direnak: zer, nola, norentzat... idatzia den. Eta gero, poliki-poliki itzultzen hasi.

Bukatu eta berrikusi, berrikusi, berrikusi...

Itzulpen on bat egiteko zein irizpide jarraitu behar dira?

Itzultzaileak imitatzaile ona izan behar du, ahalik eta onena.

Bere lana baino areago jatorrizko testuarena erakusten ahalegindu behar du. Imitatzaile ona ez da imitatzailea ikusarazten dizuna, hura ezkutatu eta imitatua gogorarazten dizuna baizik.

Itzulpen txar batek literatur lan on bat zapuztu al dezake?

Zapuztu esateko adina, ez dakit. Askotan esan izan da itzulpen txar bat hobea dela egin gabea dagoena baino. Ez naiz ausartzen horrenbeste esatera ere. Baina badira mesede handirik egiten ez duten itzulpenak ere.

Itzultzaileak itzultzaile baino lehen irakurle izan behar al du?

Itzultzaile izan baino lehen eta itzultzaile izan ondoren. Itzultzailea izateko irakurlea izan behar da beti; itzulpena bera irakurtzeko beste modu bat da.

Horixe du ona besteren artean itzultzeak: ikastera behartzen zaitu, bizitza guztian ikastera.

Hain zuzen, ikasteko irakurtzen da, eta irakurtzeko ikasten. Ikasitakoaren arabera ulertzen da irakurtzen dena; ikasi gabe ez dago irakurketarik, letrak ikusi besterik ez da egiten.

Zer da itzuli ez duzun eta gustura itzuliko zenukeena?

JON URBE /ARGAZKI PRESS

Definizioz itzuli gabe dagoen guztia. XIX. mendeko frantses literatura asko gustatzen zait; XX. mendeko italiar literatura ere bai, gaur egungo errusiar literatura ere bai. Beste batzuetara ez naiz horren ongi iristen.

08 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Plazako Artista Duela ehun urte jaio zen Nikolas Lekuona artista abangoardista Ordizian eta urteurrenean Ortzadar argazki elkarteak haren lanak berregin ditu; Asier Mendizabal artistak, berriz, Lekuonaren lanaren garrantzia azpimarratu du.

Irati Badiola Ordizia Herriko mugimenduaren lekuko isila da Ordiziako Nikolas Lekuona plaza. Egunero hara eta hona dabiltzan ordiziarren pausoak sentitzen ditu, eta bizipen askoren agertokia da. Bai, asko dira plaza horretatik pasatzen direnak, ez dira, ordea, hainbeste pausoak gelditu, eta plazari izena eman zion gizonaz hausnartzen dutenak. Plazatik harago begira, ordea, altxa burua eta begiratu Lekuona artis-

taren lanari. Zergatik jarri zioten Nicolas Lekuona izena plazari?

Benetan, hain garrantzitsua izan al zen, bada, gizon hori?

Galdera horri erantzun dio Asier Mendizabal artista ordiziarrak. Aurrez ere, abenduan, Ordizian egin zuen hitzaldian eman zion erantzuna galderari, eta oraingoan ere, azkar asko ihardetsi du: «Lekuonak garrantzia dauka espezifikoki artearen esparruan». Kontuan izan behar da Lekuona 23 urte-

Nikolas Lekuona

rekin hil zela, eta, beraz, garai hartan, «bere lanak ez zuen hainbeste ikusia eta analizatua izateko tarterik izan; batetik, oso lan gutxi egiteko aukera izan zuelako, eta bestetik, ez zuelako denborarik izan zirkuito kritiko batean sartzeko». Nolanahi ere, egun, Lekuona ezaguna eta baloratua da, eta hori, Mendizabalen hitzetan, «berreskurapen eta, batez ere, berridazte lana egin delako izan da, euskal artearen historian

GOIBERRI 09

ASTEKO GAIA

Ordiziako Ortzadar Argazki Elkarteak Lekuonaren omenez egindako erakusteko irudiak.

Goian, Lekuonaren jatorrizko irudia, ezkerrean Ortzadarko kideek egindako lana.

J.M. ROMERO/N.LEKUONA

«Lekuonak garrantzia dauka, espezifikoki artearen esparruan» «Haren izena jarri diogu plaza bati, baina jakin behar duguna da zergatik jarri diogun » «Lekuonaren lana begirada garbi batekin ikusi behar dugu, aurreritzirik gabe»

Asier Mendizabal Artista

bere ekarpena zein izan den birplanteatu delako», azaldu du.

Kultura egarria Nikolas Lekuona 1913an jaio zen Ordizian, zazpi anaia-arrebako familia batean. Ordiziarra jakin-min handiko pertsona zen, eta kulturarekin zerikusia zuen ororen egarri izaten zen.

Argazkigintza eta marrazkigintza gaztetxo zenetik izan zituen gustuko, eta 1929an, Donostiara joan zen Arte eta Lanbide Eskolara.

Ikasketek bultzada eman zioten bere sorkuntza grinari, forma artistiko berriak ezagutzen lagundu baitzioten, tartean, Bauhaus Eskolaren irakaspenak. Gainera, Donostia kultura bilgune garrantzitsua zen garai hartan; atzerriko abangoardien ohiartzuna iristen ari zen, hala nola, dadaismoa, kubismoa eta Lekuonaren lanetan eragin handien izan zuen surrealismoa.

1932an, Madrilgo aparejadore eskolara joan zen, eta hiru urte pasa zituen bertan. Errepublika garaiko Madril hartan, kultura ekintzak etengabeak ziren, eta artista gazteak, jakiteko irrikan, giro hartan murgiltzen ziren. Lekuona guztiz barneratu zen giroan, eta artista esanguratsu askoren lagun egin zen, Jorge Oteizarena eta Narciso Balentziagarena, kasu.

1935ean itzuli zen Donostia-

ra Lekuona, eta Florentino Mokoroa arkitekoarekin egin zuen lan, bere obra pertsonala inoiz alboratu gabe.

36ko gerrarekin, urte hartako uztailaren 18an, bere bizimodua erabat aldatu zen, eta bertan behera geratu ziren bere proiektuak. Izan ere, Franko jeneralaren tropek Gipuzkoa hartu zutenean, armada nazionalean sartu behar izan zuen.

1937ko ekainaren 11n, Fruiz herrian andazain lanetan zebilela, fronte nazionalak herri hartatik hurbil bonbak bota zituen, eta halaxe hil zen Lekuona, artean 24 urte bete gabe.

Marrazkiak, margolanak,argazkiak eta argazki muntaketak egin zituen Lekuonak, besteak beste. Hasieran, bere margolari lana berreskuratzen hasi ziren, Mendizabalen hitzetan «ziurrenik, pinturak anbizio handiagoko baliabidea zirudielako».

Baina, gerora, argazki muntaketan egindako lanagatik nabarmendu da, «abangoardiak bere gain hartu zituen, esaterako, lengoaiaren probokazioa eta surrealismoaren atalen elkartze arbitrarioa». Argazkimuntaketak islatzen ditu ondoen errekurtso horiek, horrenbestez, Lekuonak baliabide hori aukeratzeak «bere garairako oso intuizio fina zuela». pentsarazten du.

Lekuonak ez zuen lan asko egiteko astirik izan; baina lan haiek ikusita, hain gazte hil ez balitz egin zezakeenarekin egiten dute amets askok. Mendizabalen ustez, «beste leku batzuetako abangoardietako artista inportanteekiko duen kidetasunagatik», normala da pentsatu nahi izatea lanean jarraitu izan balu «artearen historiako figura handi bat izan zitekeela».

Ebaluazio hori egitea, baina, «halako tranpa txiki bat da»; izan ere, egon badaude eta arrazoiak pentsatzeko ez zela hori gertatuko:«Artista bat ez da bakarrik bera, bere testuin-

gurua eta bere zirkunstantziak ere bere parte dira, eta gurea beti izan da mundu txiki bat artearen itsaso horretan».

Lekuonaren izenak badu pisua gaur artearen historian, askotan, ordea, izenak itsutu egiten du, eta ez du benetan horren atzean dagoena ikusten uzten, «Nikolas gizon handia izan zela esan digute, plaza bati bere izena jarri diogu herrian, baina jakin behar duguna da zergatik jarri diogun», azaldu du Mendizabalek.

Ordiziarraren hitzetan, «erlazio zuzena eraiki behar dugu bere lanarekin, bestela baloratuko dugu, bai, baina baloratu egin behar dugula esan digutelako; beraz, egin behar dena da lana ikusi, eta ez dugu zertan denok gauza bera baloratu».

Gainera, Lekuona artista ez ezik, garai baten, argazkia ere bada.

«Elementu jostagarriak» Artea testuinguru batean garatzen da, eta aldi berean, testuingurua artean islatzen da, horregatik, artezalea ez denarentzat ere interesgarria da.

Mendizabalen ustez, «historia berreraikitzeko kontzeptu gakoak ulertzeko, abangoardiak garaiko indar politikoak polarizatzeko izan zuen eragina, adibidez», kontuan hartu behar da.

Kontuak kontu, sarri, ezjakintasuna izaten da artera ez gerturatzeko aitzakia. Alabaina, ezjakintasuna gainditu eta artistaren lana ezagutzeko modua lan horretara gerturatzea da. Horreran harira, Lekuonaren lanari dagokionez Mendizabalek ez du uste «lana bereziki zaila denik aurrez aurre jartzeko; elementu oso jostagarriak ditu. Lanek umorea eta drama dituzte, eta zenbait elementuren aukeraketan intentzio arin bat ere bai. Kiroletako argazkiak edo argazki erdi erotikoak ere baditu». Hori bai, lana «begirada garbi batekin» ikusi behar da, «eta ez aurreiritziekin».

10 GOIBERRI

GAZTEAK

ÂŤKaleko ekintzen helburua artea mundu guztiari helaraztea daÂť Julen Etxezarreta Arte Ederrak ikasten ari da. Zumarraga eta Urretxuko txoko ezberdinetan ikus daitezke bere lanak.

Asier Zaldua Zumarraga Julen Etxezarretak (Urretxu, 1986) kolorez eta umorez jantzi ditu Urretxu eta Zumarragako toki triste eta zikinenetako batzuk: Sarralde enpresa eta Sekundino Esnaolako pasabidea.

Zein ikasketa egin dituzu?

Donostian Diseinu Grafikoa ikasi nuen eta Andoainen Argazkigintza Laborategia. Gainera, Lopez de Zubiria argazkilari legazpiarrarekin praktikak egin nituen. Baita Poloniako albiste agentzia batean ere. Oso gustura egon nintzen. Ondoren, Photoshop ikastaroak eman nituen kultur etxean.

Nolatan hasi zinen Arte Ederrak ikasten?

25 urtetik gorakoentzat azterketa egin behar izan nuen, bere garaian ez bainuen Batxilergoa egin. Beti nahi izan dut Arte Ederrak ikasi. Diseinu grafikoak eta argazkigintzak ez ninduten asebete.

Zertan ari zara orain lanean?

ASIER ZALDUA

Babeslea

Azkenaldian, eskultura ikertzen ari naiz. Materiak nola hitz egiten digun. Dena den, teknologia berriekin esperimentatzea ere gustatzen zait. Albistegi bat grabatu nuen albiste faltsuekin eta Fox tabernan eman nuen, jendearen erreakzioa ikusteko.

Erakusketarik egin al duzu?

Olioz egindako margolan ba-

tzuk ditut eta herriko tabernetan eskaini behar ditut. Erakusketa aretoetara joan aurretik, tabernetako bezeroek nola erreakzionatzen duten ikusi nahi dut.

Zer ikusi daiteke zure lanetan?

Normalean lan figuratiboak egiten ditut, baina irakasleek errealismoarekin apurtzeko esan didate. Saiatzen ari naiz eta, egia esan, gozatzen ari naiz. Beharbada zer edo zer interesgarria aterako da hortik.

Kaleko jendeak artea estimatzen duela uste al duzu?

Ez behar bezainbeste. Ez dakit norena den errua. Nire ustez, hezkuntza munduan gehiago egin daiteke artearen alde. Kalean egin ditudan ekintzen helburua hori da: artea mundu guztiari helaraztea eta euren erreakzioa ikustea.

Nola erreakzionatu dute?

Pasabidean, adibidez, Mona Lisa margotu nuen, sudurrean pintza jarrita. Mona Txixa deitu nuen. Apurtu egin zuten. Ondoren, Marilyn Monroe jarri nuen.

Hura ere apurtu egin zuten. Ingalaterrako erregina da gehien errespetatzen ari direna! Beste batzuek begiratu ere ez dituzte egiten. Apurtzea nahiago dut ia. Hor behintzat erreakzio bat egon da: egilearen eta ikuslearen arteko komunikazioa.

11 GOIBERRI

MOTZEAN

San Sebastianak Garinen Bihar eta etzi festa giroak hartuko du Beasaingo Garin auzoa, San Sebastian festak jai-giroan pasatzeko.

Ane Arrieta Beasain Garingo jaiak ospatuko dituzte asteburu honetan Beasainen.

Bihar eguerdiko kanpaijotzearekin hasi eta igande arratserarte iraungo du Beasaingo auzo txiki honetako festak. San Sebastian egunaren ondorengo asteburuan ospatzen dituzte festak, baina, «hobeto tokatzen delako», aurten aurrez ospatuko dituzte.

Egitaraua auzotarren artean antolatzen dutela azaldu du Jexuxmari Lasa garindarrak: «Bertakoak asko ez gara , baina, San Sebastian jaiak inguratzen hasten direnean juntatzen hasten gara, festak zehazteko.

Urtero antzeko egitaraua antolatzen dugu», dio. «Iaz arte herri-kirolak ere egiten ziren festetan, idi probak eta...».

Iaz, ordea, Garingo lehen mendi duatloia antolatu zuten eta dezenteko arrakasta lortu zuen probak. «90 lagun inguruk parte hartu zuen eta oso ondo atera zen. Ikustera ere jendetza etorri zen. Horregatik, aurten ere errepikatzea pentsatu dugu».

Bi egun, denentzat «Larunbata batez ere auzotarrei begirakoa» izango dela azaldu du Lasak: herri bazkaria, mus eta punttu txapelketa eta haur jolasak izango dituzte, trikitilariek alaituta. «Igandea, berriz, auzotarrentzat eta kanpotik datozenentzat»: txistulariak, meza nagusia, II. mendi lasterketa eta trikitilariak ere izango dira goizetik eguerdira bitartean.

12 GOIBERRI

GARAI BATEAN

Irudian, 1982an egin zuten ezkongabeen bazkarira joan zirenen argazkia. GOIBERRI

Urteroko ‘soltero’ bazkaria Hainbat urtez egin zuten gazte zegamarrek ezkongabeen bazkaria.

Honako argazkia 1982koa da.

Janire Arrondo Zegama Huts egin ezinezko zita izaten zuten Zegamako ezkongabeek soltero bazkariarena. Huraxe zen baldintza bakarra, ezkongabea izatea.

Hainbat urtez antolatu zuten bazkari hura, egun guztiko festa bihurtzen zena. 1980 inguruan hasi ziren eta zortzi bat urtez egingo zuten; irudia, 1982ko bazkarikoa da. Gainera, gizonak eta emakumeak ere elkartzen ziren hasieran, nahiz eta denborarekin gizonezkoak soilik elkartu.

Zalantzarik gabe umorez beteriko eguna izaten zuten. Ezkongabe paperean bete-betean sartzeko jazten ziren dotore: traje jaka dotoreak, alkondarak, zapatak eta gorbatak; baten batzuk pajaritak ere erama-

ten zituzten. Bularrean berriz, larrosa gorria, baten bati oparitzeko edo balioko zuena.

Goian ezkerretik eskuinera: Juan Jose Gorrotxategi, Jose Angel Otaegi eta Jose Luis Arrondo. Bigarren ilaran ezkerretik eskuinera Jose Ramon Ormazabal, Jabier Garcia, Mikel Berasategi, Jose Mari Arakama, Jose Angel Arrondo, Jose Agirre eta Migel Urbizu. Hirugarren ilaran ezkerretik eskuinera: Jose Luis Arrieta, Migel Angel Larrea, Pedro Mari Alustiza, Ramon Guridi, Juanjo Arrieta, Andres Urbizu eta Inaxio Azurmendi. Eta beheko ilaran ezkerretik eskuinera: Xabier Ormazabal, Manuel Ormazabal, Juan Alzola, Patxi Katarain, Jose Antonio Etxeberria eta Migel Mari Alustiza.

GOIBERRI 13

GURE LURRA

Fruta arbolen zaindaria Santiago Redondok betiko zaletasuna du fruta-arbolak zaintzea. Inauste, txertatze eta aldatze garaia da orain.

Aimar Maiz Gabiria Oraindik zutik eta lerden omen daude Potes udalerriko San Andres herrixkan (Kantabria, Espainia) Santiago Redondok umetan aldatutako gereziondoak eta makalak. Uztailean 88 urte beteko ditu, gaztetan Gabiriara etorri eta orduz geroztik beraiek eraikitako Elizazpi etxean bizi den adituak. Patrizioreneko lanetik aspaldi erretiratua, benetako zaletasunari bihotz eta arima jarraitzen dio, etxe inguruko sailetan: fruta arbolak eta landareak.

Urtarrilaren 24a Andre Mari eguna baino gorriago markatuta dauka egutegian. Ilbeltzeko ilbehera da, fruta arbolak aldatzeko, kimatzeko edo txertatzeko naturak agindutako garaia. «Tradizioak esaten du. Ilbeheran txertatzen direnetan, adibidez, adaxkak ez dira hain luzeak ateratzen gero. Duela bizpahiru urte ilgoran aldatutako aranondo batzuei adarrak motozerrarekin ebaki beharra dago», dio Redondok.

Inausketa orain egin behar da. Madari batzuei izerdia mugitzen hasita dago. «Arbola handiak, txikiak... denak inausten ditut. Lau urtetik aurrerakoak gehiago soiltzen ditut. Fruitua urtero eman dezaten, kimatu beharra dago». Lorea maiatzerako izango dute.

Adaxka beheratuta Beste trikimailu bat ere erabiltzen du Redondok. Inausi ondoren, aurrerako utzitako adaxka erdi konkortuta edo borobilduta uzten du, beherantz begira, soka-mutur batekin beste adar bati lotuta. «Kanporantz jo dezala gainera, baina gurutzea baxu behar du. Inausketa ongi eginez gero, gero nabaritzen da. Bestela alferrik da.

Bestela, adarrak, zorria eta gainerakoak, dena galtzen da».

Ebakitako edo zartatutako zuhaitz enborrak olio berezi batekin —dendan erosia— igurzten ditu, hezetasunik eta mikrobiorik sar ez dakien. Udan ere erabili ohi du, babesgarri gisa.

Santiago Redondo, eskuetan ‘inperial’ motako madari bat duela. Kilo edo kilo eta erdiko aleak ematen ditu. AIMAR MAIZ

Inausterakoan, adaxka beheratu eta lotuta jarri ohi du Redondok: «Ez dute huts egiten»

Baratzeko zorrirako botika ere erabiltzen du; «noski, jateko noiz bildu behar den kontuak aterata beti. Hilabeteak lehenago, ez bi aste».

Landareak hazitik ateratzen ditu sarritan. Edo basoan naturalki ateratako kimuak bilduta.

«Basokoei inoiz ez zaie ezer sartzen. Mintegikoak hogei urterako erortzen hasten dira; basoko naturalek gehiago irauten dute», dio 16 urteko bizialdiaren ondotik erabat soildu duen mahats-parra bati begira.

Badira landare mintegiak sagar landareak Santi Gabiri izenarekin saltzen dituztenak.

14 GOIBERRI

INTERNET

saretik Teknologia

Irudia

Txotx garaia sagardotegietan

Mila milioi Android

Goierriko sagardotegi gehienek dagoeneko zabaldu dute txotx denboraldia. Aurtengo sagardo berria probatzeko aukeraz gain, bertso eta trikiti doinuz lagunduta egin dituzte irekiera ekitaldiak. Hori da, besteak beste, Ataungo Urbitarteren kasua. Bideoa ikusgai dago webgunean: goierri.hitza.info

Teknologia berriak ikertzen dituen Gartner Group etxearen arabera, 2014an 2.500 ordenagailu, tablet eta telefono mugikor salduko dira, 2013an baino %7,6 gehiago. Android motako mugikorrak salduko dira gehien (mila milioi unitate inguru); igoerarik handiena, berriz, tabletena izango da (%47 gehiago).

Klik

Han eta hemen

Hitzen katapulta: euskaraz jolasean

Polaroid-en kamera berria

Hitzekin eta euskaraz jolasteko APP berria sortu du GestioNet etxeak: Hitzen katapulta. Bertan, hutsuneak dituzten hitzak ikusiko ditu erabiltzaileak, eta letrak botatzen dituen katapulta batekin, hitzak osatu behar dira. Doako bertsioa ere eskuragarri jarri dute.

Polaroid etxea 50eko hamarkadan egin zen ezagun, argazkiak momentuan inprimatzen zituen kamerarrekin. Orain, socialmatic kamera digitala kaleratu du; argazkiak momentuan inprimatzeaz gain, sare sozialetara igotzeko ere balio du, wi-fi konexioaren bidez.

Hitzen katapulta jokoa, doako bertsioan:

GOIBERRI 15

MOTZEAN

Kirolaren zaletasuna bultzatzen Segurako Kirol Elkarteko arduradun berriek, webguneaa eta Facebookeko kontua sortu dituzte.

Ane Arrieta Segura Segurako Kirol Elkartea 1986 urtean erregistratu zuten elkarte gisara, aurrez egon bazegoen ere. Segurako kirolik maitatuena pilota izan da aspalditik, baina, futbola indarra hartzen joan da azken urteetan, eta horren aurrean, pilotari bultzada eman nahian hasi ziren biltzen.

Urte askoan Patxi Etxeberriak eramandako pilota zaletasunaren ardura Garikoitz Oiarbidek, Inge Olanok eta Josu Agirrek hartu zuten duela urtebete. Aldaketa hori aprobetxatuz, Txetxu Ormazabal Segurako mendi elkartearen ardura daramanarekin batera, Segurako Kirol Elkarteari bultzada eman nahian hasi ziren.

Biltzen hasi, eta herriko kirolzaletasunari ufada galanta eman diote azken urtebetean.

«Sanjoanetako herritarren pilota partidak, umeen torneoa, frontoi zaharreko txapelketa alebinen eta benjaminen kategoriekin, sasipelotarien arteko San Isidrotako partidak... jende mordoa inguratu da partidetara, jokatzera eta ikustera ere bai», diote elkarteko kideek.

Horrez gain, txangoak ere antolatu dituzte. Azkena Irujoren eta Olaizolaren arteko lau t’erdiko txapelketako final laurdena ikustera joan ziren, 50 lagun. Datorren urterako ere txangoak pentsatzen hasi dira,

eskiatzera edo Pirinioetara mendira joateko, adibidez. Hilean behin mendi irteerak antolatzen jarraitzen du Ormazabalek eta eskolako haurrez gain, herritar guztientzako daude irekita. Garai batean San Silbestre egunez lasterketak eta gero ibilaldi neurtua egiten ziren, eta lasterketa berriro ere antolatzen hastea ere ari dira pentsatzen, urte amaierari begira.

Sarean indarra Webgune bat ere egin du Oiarbidek, elkartearen historia, informazioa eta argazki zaharrak eta berriak biltzeko: segurakirola.com. Bertan, foroa ere badago parte hartzeko, baina, partehartzea Facebooken ireki duten kontuan (Segurako Kirol Elkartea izenarekin) lortu dute, batez ere. Tartean behin lehiaketatxoak antolatzen dituzte sari bereziekin: pilotak, urtezahar gauean kubata bat... Eta jende dezentek parte hartzen du. «Bizitasun pixka bat eman nahi genion herriko kirolzaletasunari» diote, eta helburua lortzen ari direla dirudi.

3. argazkia, partida ikusteko irteera antolatu zutenekoa.

4.ean Oiarbide, Ormazabal, Olano eta Agirre. 5.ean webguneko irudia GOIBERRI