Breinpower
Breinpower
OKTOBER 2015
over geestelijke gezondheidszorg in Friesland
2 Dag zomer... Hallo herfst 5 Medicatie in de GGZ 7 Plak geen labels! 8 ‘Ik zag mijn dieren levend verbranden’ 14 Denken vanuit mogelijkheden OKTOBER 2015
1
2
GGZ Friesland is dé instelling op het gebied van geestelijke gezondheid in Friesland. GGZ Friesland biedt een volledig en gevarieerd aanbod aan mensen met (ernstige) psychische problemen en psychiatrische stoornissen. www.ggzfriesland.nl Onderstaande labels zijn onderdeel van GGZ Friesland.
Basis ggz in Friesland. Denk ondersteunt mensen, om op eigen veerkracht verder te kunnen. Behandeling bij Denk past binnen de generalistische basis ggz. www.denk.nl
Kinnik kind en jeugd GGZ biedt hulp aan kinderen en jongeren met psychische stoornissen of problemen. www.kinnik.nl
Bij MindUp worden mensen begeleid met een psychiatrische stoornis of psychosociale problematiek, die hen beperkt bij het wonen, werken en meedoen in de samenleving. MindUp werkt samen met haar cliënten aan rehabilitatie en herstel. www.mind-up.nl
De Swaai, een samenwerking met Talant, biedt diagnostiek, behandeling en begeleiding aan mensen met zowel een verstandelijke beperking als psychiatrische problemen met onder meer mogelijkheden voor poliklinische zorg, dagbehandeling en klinische opvang. www.deswaai.nl
Dag zomer...
Hallo herfst De zonnige dagen zitten er al weer een tijdje op. Blaadjes vallen van de bomen, de dagen worden korter en voor veel mensen breekt met de herfst meteen ook qua gemoedstoestand een grijze periode aan. Sommige mensen hebben het gevoel dat alles in de herfst en winter zijn glans verlies. Hoe kan dit? En vooral: wat kun je doen om de komende maanden minder “grijs” door te komen?
Bijna 1,2 miljoen Nederlanders hebben tijdens het najaar, de winter en het vroege voorjaar last van somberheid. Ze beleven veel minder plezier aan het leven dan in de zomerperiode. Alles kan zijn glans verliezen. De klachten beginnen vaak in de herfst, verergeren in de winter en verdwijnen langzaam in de lente. Voor ongeveer 450.000 Nederlanders zijn de klachten zo ernstig, dat sprake is van een winterdepressie. Deze vorm van depressie wordt net als bij een gewone depressie gekenmerkt door lusteloosheid en somberheid. De concentratie kan afnemen en mensen zijn soms prikkelbaar of voelen zich juist dof en leeg. Hoe kan dit? Een winterdepressie wordt veroorzaakt door de verminderde hoeveelheid daglicht, waardoor de biologische klok van het lichaam ontregeld raakt. Omdat de dagen korter en donkerder zijn, loopt de biologische klok niet meer gelijk met het natuurlijke dag- en nachtritme. Zonlicht zorgt ervoor dat het hormoon melatonine overdag minder wordt aangemaakt dan ’s nachts. Deze stof maakt slaperig. Door een gebrek aan zonlicht wordt te veel melatonine aangemaakt, waardoor mensen minder energie hebben en andere processen in het hoofd verstoord raken. Sommigen merken hier weinig van, mensen met een gevoeligheid zijn hier extreem gevoelig voor en reageren er sterk op.
Wat kun je doen? Het is goed om eerst te kijken wat het effect van enkele simpele tips is. Elke dag een flinke wandeling buiten maken, staat met stip op nummer 1. Buiten kun je het beetje licht dat er nog is pakken, waardoor op een natuurlijke manier minder melatonine wordt aangemaakt. Daarbij zorgt bewegen voor het aanmaken van endorfine, wat niet voor niets een gelukshormoon wordt genoemd. Ook is het belangrijk om de dag vroeg te beginnen. Pluk de dag! Hierdoor krijgt je biologische klok de tijd om het lichaam goed wakker te maken. De juiste hulp Wanneer bovenstaande tips niet voldoende effect hebben en de klachten aanhouden of verergeren, is het aan te raden om naar de huisarts te gaan. Bij meer hardnekkige klachten kan de huisarts doorverwijzen naar bijvoorbeeld Denk (lichte tot matig-ernstige klachten) of GGZ Friesland (ernstige klachten of psychiatrische stoornissen). Deze hulpverleners kunnen bij een winterdepressie lichttherapie bieden. Tijdens lichttherapie wordt de patiënt blootgesteld aan wit licht met een sterke intensiteit. Het witte licht van deze speciale lamp is zo ingesteld dat het tekort aan daglicht aanvult en het dag- en nachtritme herstelt.
Meer informatie over psychische hulp? Bel 058 - 284 88 88, mail naar info@ggzfriesland.nl of kijk op www.ggzfriesland.nl of www.denk.nl
‘
3
Breinpower
OKTOBER 2015
C
O
L
U
M
N
Wouter Teer Lid Raad van Bestuur GGZ Friesland
Verwarde mensen op straat
FOTO: UDEYISMAIL / SHUTTERSTOCK.COM
‘Ik was opgebrand’ Amanda (26): ‘Ik had energie voor tien. Ik liep vier keer per week hard, schreef blogs, zat op dansles en ging er in het weekend vaak op uit met vrienden. Daarnaast was ik vijf dagen per week aan het werk als commercieel medewerkster, ik nam mijn werk vaak mee naar huis om in de late uurtjes nog wat af te ronden. Ik wilde alles zo goed mogelijk doen. Daar ging het mis.’ ‘Ik sliep slecht, was vaak duizelig en kon me erg slecht concentreren’, zegt Amanda. ‘Mijn werkzaamheden kon ik niet meer uitvoeren zoals ik het graag wilde en mijn privéleven stond op een laag pitje. Het ging niet goed met me. Ik was al opgebrand als ik ’s ochtends opstond voor een nieuwe werkdag. Mijn moeder nam me mee naar de huisarts. Voor hem was het direct duidelijk: een burn-out.’ Eén op de zeven werkende mensen in Nederland heeft last van burn-outklachten. Lichamelijke klachten, extreme vermoeidheid, nervositeit en concentratieproblemen kunnen symptomen zijn van een burn-out. Michiel Mulder, psychomotore therapeut bij Denk: ‘Als je een burn-out hebt, ben je lichamelijk en mentaal overbelast. Je lichaam zet als het ware een aantal functies tijdelijk in de koelkast als je te veel spanning en stress hebt. Bijvoorbeeld je geheugen, dat op een gegeven moment geen prikkels meer kan verdragen en daarom als het ware voor een deel wordt uitgeschakeld. Het is eigenlijk een gezonde reactie van je lichaam ter bescherming van overprikkeling.’ Groepstherapie Amanda werd door haar huisarts verwezen naar GGZ Friesland. Ze kreeg daar groepsbehandeling. Michiel: ‘Therapie in een groep lijkt in eerste instantie misschien wat eng, maar wordt vaak ervaren als iets fijns omdat er herkenning is bij elkaar. Mensen komen erachter dat ze niet de enige zijn en dat het helemaal niet zo raar is wat ze voelen. Groepstraining is ook belangrijk omdat stressklachten vaak ontstaan in de interactie met anderen, bijvoorbeeld wanneer je geen nee durft te zeggen.’
Tijdens de behandeling, die uit tien sessies bestaat, leren mensen hun eigen grenzen weer te voelen en aan te geven tot hoever ze kunnen gaan. Michiel is er voorstander van dat mensen zo snel mogelijk weer (deels) aan het werk gaan. ‘Op de werkplek voel je vaak weer duidelijker waar de spanning zit en waar mogelijk grenzen overschreden dreigen te worden. Het is belangrijk dat mensen weer zelf de regie krijgen over hun werk: jij bent zelf de regisseur van je re-integratie.’ Na de tien sessies kunnen mensen vaak met hun spanning en stress omgaan. Met Amanda gaat het na het volgen van de sessies goed, ze kent haar valkuilen, weet waar grenzen liggen en kan deze beter aangeven.
‘Jij bent zelf de regisseur van je re-integratie’ Stress? Een burn-out is te voorkomen als de symptomen vroegtijdig worden gesignaleerd en er actie wordt ondernomen. Michiel: ‘Meestal blijkt dat men wel signalen voelt, maar eraan toegeven kost moeite. Gevoel van falen, angst voor kritiek of ontslag, het idee anderen te belasten: het zijn allemaal belemmerende gedachten die in de weg staan. Het is belangrijk om een goede verdeling in energie te hebben op een dag. Maak bijvoorbeeld écht gebruik van je lunchpauze in plaats van nog een paar administratieve werkzaamheden uit te voeren tijdens de lunch. Ook is het belangrijk om naar energiebronnen op zoek te gaan. Bijvoorbeeld sporten of lezen.’
Er worden steeds meer verwarde mensen aangetroffen op straat. Dat staat bijna dagelijks in de krant; verwarde mensen die voor forse overlast in een buurt kunnen zorgen of zorg oproepen. De roep wordt steeds luider om deze mensen (tijdelijk) uit de buurt weg te halen om de burgers te ontlasten. In onze samenleving zijn er vier instanties die dat wettelijk mogen: de politie kan iemand tijdelijk in de politiecel zetten, de ggz kan via de BOPZ iemand gedwongen opnemen, de officier van justitie kan via de rechter iemand in de gevangenis zetten, en de burgemeester kan een straatverbod of een uithuiszetting bevelen. Verpleeghuizen mogen in het uiterste geval ook mensen opsluiten. En instellingen voor mensen met een verstandelijke handicap mogen dat ook. Deze vier mogelijkheden zijn natuurlijk aan strenge wettelijke voorwaarden verbonden, en verwarde personen voldoen hier heel vaak niet aan. Het wordt de ggz vaak verweten dat zij te weinig verwarde mensen die overlast geven wil opsluiten, terwijl de behandeling van verwardheid juist iets is waaraan de ggz haar reden van bestaan ontleent. Binnen de ggz wordt er veel aan opsluiting gedaan; eigenlijk veel te veel, vindt de samenleving. De ggz moet mensen thuis behandelen, moet minder separeren, minder gebruikmaken van dwang en drang. Dat zijn nu juist de doelen van de Tweede Kamer, van VWS en van de Inspectie, en van de ggz zelf. Paradox. Verwardheid is een onduidelijk begrip. Stijging van het aantal verwarde personen op straat blijkt uit politierapporten. In die politierapporten is er maar één code voor een verward persoon, namelijk E33. Schulden, vrouw gaat vreemd, baan kwijt, je drinkt alcohol en wordt agressief: E33. Psychotisch, je denkt dat de CIA en de KGB je afluisteren, je gooit een vuilnisbak door een raam: E33. Je bent dement zonder uitzicht op CIZ-indicatie voor een verpleeghuis en ’s nachts op straat weet je niet meer waar je bent: E33. Daarmee wordt duidelijk dat de stijging voor een groot deel veroorzaakt wordt door mensen zonder psychiatrische ziekte, maar naar aanleiding van gedrag dat voortkomt uit stress en machteloosheid en/of geheugenproblemen. Oorzaken: de financiële crisis, ambulantisering, bureaucratie in de zorg, toename van drugs in onze maatschappij, toename van uitzichtloosheid en wanhoop. De ggz heeft de deskundigheid om deze oorzaken in beeld te brengen en te adviseren welke mensen waar zorg en veiligheid kunnen krijgen. Maar de ggz heeft niet de macht om alle verwarde mensen op te sluiten en niet de deskundigheid om die allemaal adequaat te behandelen. Daar heeft de samenleving terecht paal en perk aan gesteld. Daarom moeten politie, burgemeesters, officieren van justitie en ggz-instellingen eendrachtig samenwerken, en zeker niet naar elkaar wijzen als het een keer niet goed gaat.
4
Lucht in gezinnen van kinderen met psychische problem en
Het Logeerhuis Zondagochtend, 9 uur. Vijf kinderen tussen de 9 en 12 jaar zitten samen met twee begeleiders te ontbijten in de woonkamer van groep Geel. Het belooft een leuke dag te worden, met ’s middags een uitje naar de bioscoop. Ze komen elke maand een weekend logeren op het Logeerhuis van Kinnik kind en jeugd ggz. Een voorziening die ouders van kinderen met bijvoorbeeld ADHD of Autisme Spectrum Stoornis ruimte geeft om even tijd met elkaar en eventuele andere kinderen door te brengen.
In het Logeerhuis, gevestigd aan de Tipelkamp in Drachten, kunnen kinderen en jongeren die kampen met een psychiatrische stoornis, zoals ADHD, een angststoornis of een Autisme Spectrum Stoornis, een weekend komen logeren. De kinderen en jongeren van 5 tot 18 jaar krijgen daar deskundige begeleiding, maar hebben vooral ook een leuk weekend met hun leeftijdgenoten. Er zijn groepen met kinderen van 5 tot 9 jaar, van 9 tot 12 jaar en van 13 tot 18 jaar. Op je tenen lopen Er zitten ongeveer zeven kinderen in een groep. Het kind komt bij dezelfde begeleiders in de groep, die met de ouders precies afspreken wat voor hem of haar belangrijk is. Samen met de andere kinderen doen ze bijvoorbeeld spelletjes en hebben een leuke tijd. Zondagavond gaan ze weer naar huis. De ouders/verzorgers van het kind kunnen tijdens het weekend even tot
rust komen of extra aandacht aan de andere kinderen besteden. ‘Dat is vaak hard nodig’, zegt logeerbegeleider Lara Harkema. ‘Veel ouders lopen op hun tenen. Ze doen er alles aan om met de problematiek van hun kind om te gaan, maar dat kost veel energie; ook van de andere gezinsleden. Soms loopt de spanning in het gezin hoog op en geven ouders aan dat ze het bijna niet meer aankunnen. Elke maand een weekend rust kan daar enorm veel in betekenen. Veel kinderen en jongeren kunnen door
weekend per maand voor ze doet.’ Alle begeleiders zijn gespecialiseerd in psychiatrische problematiek. ‘We bouwen echt een band op met de kinderen en weten wat de valkuilen zijn. Door hier goed op in te spelen, verlopen de weekenden voor de meeste kinderen erg goed.’
deze voorziening thuis blijven wonen.’
de 80) en permanent toezicht nodig hebben. Gezien hun problematiek gedijen ze niet goed op een gewone zorgboerderij. Het eerste doel van het Logeerhuis is om de ouders/het gezin te ontlasten. Daarbij hebben de kinderen een leuk weekend en komen ze vaak weer vol verhalen thuis. Het Logeerhuis van Kinnik heeft op dit moment weer ruimte voor nieuwe logés tijdens de weekenden.
Opbloeien Dianca Hooiring begeleidt groep Blauw, waar jongeren tussen de 13 en 18 verblijven. ‘Het is heel bijzonder om te zien wat voor band de jongeren met elkaar opbouwen. Voor sommigen zijn dit de enige vrienden die ze hebben. Veel jongeren zitten in een sociaal isolement. Je ziet ze hier vaak weer helemaal opbloeien. Mooi om te zien wat dit ene
Voor wie? Het Logeerhuis is bedoeld voor kinderen (5-18 jaar) die een psychiatrische stoornis hebben (met een IQ boven
Meer weten? Kijk op www.kinnik.nl/logeerhuis
‘Even op adem komen’ Marja de Graaf is de moeder van Abel (7) en Sjoerd (5). Onlangs is bij beide zonen een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) ontdekt. Daarnaast bleek Abel ook ADHD te hebben. Sindsdien is het gezin in behandeling bij Kinnik kind en jeugd ggz. ‘Een pittig traject’, zegt Marja. ‘Het vraagt veel van ons allemaal. Af en toe kunnen Sjoerd en Abel een weekend in het Logeerhuis van Kinnik logeren. Dit geeft ons allemaal weer wat lucht.’ Moe Tijdens de behandeling bij Kinnik wordt er veel aandacht besteed aan het aanbrengen van
structuur en voorspelbaarheid. ‘Daar reageren de jongens goed op’, zegt Marja. ‘Maar het vergt veel. Ik ben gestopt met werken, omdat ik er voor hen wil zijn als ze uit school komen. Al met al is het ondersteunen van de kinderen echt een dagtaak. Ik doe het met liefde, maar het is soms slopend. Het Logeerhuis biedt dan echt uitkomst.’ Sjoerd en Abel zijn nu drie weekenden in het Logeerhuis van Kinnik geweest. Marja: ‘Wat is het fijn dat het Logeerhuis er is! Als je zo druk bent om het gezin draaiende te houden, is het echt een verademing om even tijd samen te hebben met je partner. Even op adem te komen. En voor de
kinderen is het ook een prettige plek. Ze krijgen professionele begeleiding en alle activiteiten zijn toegespitst op hun problematiek. Soms is de druk thuis zo groot dat ik bang ben dat ik het zelf niet meer trek. Deze weekenden zorgen ervoor dat we er weer tegenaan kunnen met z’n allen.’
Breinpower
OKTOBER 2015
5
MEDICATIE
in de GGZ
De een zegt: ‘Ik wil die chemische troep niet in
mijn lichaam.’ Terwijl iemand anders op feestjes luidkeels verkondigt: ‘Als ik in de stress schiet, dan neem ik gewoon een Xanaxje.’ Iedereen heeft een andere mening over het gebruik van medicijnen. Dit gaat al helemaal op wanneer we het hebben over medicatie voor psychische problemen. Remco Dijkstra is psychiater bij GGZ Friesland en behandelt mensen met angst- en
stemmingsstoornissen. Hij vertelt meer over hoe medicijnen worden ingezet binnen zijn vakgebied. Remco: ‘Wanneer medicatie voor psychische klachten wordt voorgeschreven, is de uitleg vaak dat er een stofje in het brein mist. De waarheid is een stuk genuanceerder. Het menselijk brein is ontzettend complex en we weten er nog lang niet alles van. De precieze werking per medicijn verschilt.’ Elk brein is anders ‘Het is niet zo dat we per ziektebeeld een vast medicijn voorschrijven. Vergeleken met vroeger zijn we zelfs veel
terughoudender in het voorschrijven van medicijnen. Het gaat niet om wonderpillen, die op miraculeuze wijze een stoornis volledig doen verdwijnen. Bij angsten stemmingsstoornissen ligt gesprekstherapie aan de basis van herstel, bijvoorbeeld door patiënten inzicht te geven in hun ziektebeeld en ze te helpen bij gedragsverandering. Medicatie kan helpen om de therapie beter te laten landen en zo het herstelproces te bevorderen. Bijvoorbeeld door meer rust te scheppen in iemands gedachten en negatieve emoties te dempen.’
gemiddeld twee tot vier weken voordat antidepressiva effect hebben. Vaak moeten patiënten na herstel deze medicijnen zes maanden tot een jaar blijven gebruiken. Bij ernstige en aanhoudende klachten kan het gebruik verder worden verlengd.’ ‘Naast antidepressiva kunnen we ook kalmeringsmiddelen of slaapmiddelen voorschrijven. Het voordeel van deze middelen is dat ze snel werken, maar ze kunnen slechts enkele weken gebruikt worden. Dit om gewenning en verslaving aan deze middelen te voorkomen.’
‘We bespreken samen met een patiënt of medicijnen worden ingezet. Een belangrijke factor is de ernst van het ziektebeeld. Hoe ernstiger het ziektebeeld, hoe groter de invloed van medicijnen kan zijn in het herstelproces. Maar ook kijken we naar het verleden van de patiënt, of die eerder goed gereageerd heeft op een bepaald medicijn. Uiteraard spelen persoonlijke wensen en voorkeuren ook een rol. Inzicht geven in bijwerkingen en het hiermee omgaan helpt om samen tot een goede beslissing te komen.’
Herstel is het doel, medicatie is een hulpmiddel ‘Ik behandel ook mensen die hun hele leven lang kampen met een psychiatrisch ziektebeeld. Denk hierbij aan mensen met een bipolaire stoornis (manisch-depressiviteit). Als een dergelijke stoornis het dagelijks functioneren ernstig in de weg zit, dan kan de overweging zijn dat ze hun leven lang medicatie voorgeschreven krijgen.’
Antidepressiva en kalmeringsmiddelen ‘Om een voorbeeld te geven: bij een depressie kan iemand een antidepressivum voorgeschreven krijgen. Er zijn veel verschillende soorten antidepressiva, die alle op verschillende manieren werken en waarbij andere bijwerkingen kunnen optreden. Het duurt
‘Medicatie zal een veelbesproken thema binnen de psychiatrie blijven. Omdat we nog zo weinig weten over het menselijk brein, is het niet goed te voorspellen wat ons te wachten staat in de toekomst. Een wonderpil die alle problemen meteen oplost, zal er waarschijnlijk nooit komen. Maar hoe meer we te weten komen, hoe effectiever we medicatie kunnen inzetten om herstel te bevorderen.’
‘Het zijn geen wonderpillen, maar ze helpen wel het scherpe randje eraf te halen’
6
Niemand is zijn stoornis Plak geen labels. Help in de strijd tegen stigma’s in de psychiatrie. Kijk op www.ggzfriesland.nl/vooroordelen voor meer uitleg over deze campagne.
Breinpower
OKTOBER 2015
Plak geen
labels!
Destigmatisering is binnen de geestelijke gezondheidszorg een onderwerp dat de laatste jaren steeds belangrijker wordt. Psychiatrisch stigma wordt ook wel “de tweede ziekte” genoemd, omdat het stigma dat mensen moeten dragen soms meer belemmeringen opwerpt dan de aandoening zelf. En dat terwijl één op de vier Nederlanders in zijn leven te maken krijgt met een psychische aandoening. Daarom strijdt GGZ Friesland tegen stigma’s in de psychiatrie.
Uit onderzoek blijkt dat vooroordelen het moeilijker maken om werk te vinden en te behouden, toegang te krijgen tot voorzieningen, woonruimte te vinden en relaties aan te gaan. Dat kan ernstige psychologische gevolgen hebben, een terugval in de hand werken en de bestaande gezondheidsproblemen verergeren. Stigmatisering en discriminatie belemmeren de maatschappelijke integratie en rehabilitatie van mensen met psychische beperkingen. Tevens blijkt uit onderzoek dat meedoen in de samenleving een positief beloop van de klachten stimuleert. GGZ Friesland ziet het als haar missie om dit probleem grootschalig binnen de provincie Friesland aan te pakken. Een onderdeel hiervan is deze krant Breinpower en daarnaast is GGZ Friesland in 2014 een bijzondere samenwerking gestart met de Leeuwarder Courant. Samen organiseren zij de Publieksacademie Friesland, bestaande uit lezingen over een onderwerp uit de psychiatrie. Met de krant Breinpower én de Publieksacademies wil GGZ Friesland vanuit haar expertise als specialistische ggz-instelling begrip creëren voor psychische problemen en de vooroordelen over mensen met een psychisch probleem wegnemen. Publieksacademie Op maandag 10 november 2014 vond de eerste Publieksacademie plaats met als eerste thema
‘Rotjeugd’. Tijdens iedere lezing komen specialisten van GGZ Friesland aan het woord over diverse thema’s. Zij vertellen onder andere over de oorzaken, symptomen en de gevolgen van een psychische stoornis. Daarnaast wordt het panel van specialisten iedere lezing versterkt door een ervaringsdeskundige. De Publieksacademie wordt gepresenteerd door Marijke Roskam. Marijke is journalist en werkt als presentator bij BNR Nieuwsradio. Het afgelopen seizoen zijn er acht lezingen geweest met ieder een ander thema. De volgende thema’s zijn aan bod gekomen: angst en somberheid, eetstoornissen, verlies en rouw, stemmen en achterdocht, ADHD, suïcide en autisme. De Publieksacademies zijn erg succesvol gebleken en daarom is besloten om hier een vervolg aan te geven. Nieuw seizoen Publieksacademie In september 2015 is het nieuwe seizoen van de Publieksacademie gestart. Op dinsdag 13 november is de eerstvolgende editie, die voledig in het teken staat van burn-out. Later dit seizoen volgen onder andere de thema’s ouderenpsychiatrie en huiselijk geweld. Bent u erbij? De Publieksacademie is vrij toegankelijk voor inwoners van Friesland. Aanmelden kan via www.ggzfriesland.nl/publieksacademie. Hier vindt
u ook meer informatie over de thema’s die aan bod komen. In totaal is plek voor ongeveer 300 mensen in het atrium van de Leeuwarder Courant. Tevens kunt u op de dag dat de Publieksacademie plaatsvindt, vanaf 20.00 uur de online livestream bekijken (www.ggzfriesland.nl/live). Dit kan via uw tablet, smartphone of computer.
GGZ Friesland wint Galjaardprijs 2015 De Publieksacademie en de krant Breinpower zijn een onderdeel van de destigmatiseringscampagne ‘Niemand is zijn Stoornis’ van GGZ Friesland. Onlangs heeft deze campagne de Galjaardprijs 2015 gewonnen. De campagne ‘Niemand is zijn Stoornis’ is opgezet in co-creatie met patiënten, familie, medewerkers en belanghebbenden. Logeion, de beroepsvereniging voor communicatieprofessionals, kent jaarlijks de Galjaardprijs toe aan de beste casus binnen de publieke communicatie. Naast de vakprijs won de campagne ook de publieksprijs. Meer informatie hierover is te vinden op www.ggzfriesland.nl/vooroordelen
7
8 8
‘Ik zag mijn dieren levend verbranden’ De wederopbouw van Norma’s Universum
Uitzicht over weilanden waar wilde hazen en reeën lopen, prachtige oude bomen, genoeg ruimte voor alle dieren en eindelijk weer een dak boven haar hoofd. Vanuit haar nieuwe woonboerderij uit 1871 bouwt wereldverbeteraar Norma Miedema haar nieuwe dierenopvang Norma’s Universum op, die in juni 2015 in het Friese Ferwert volledig afbrandde. Norma: ‘Ik ben zo enorm blij met deze nieuwe plek. Ik kan weer gaan bouwen en hopelijk vind ik de rust om deze traumatische periode te gaan verwerken. Alle dieren, ook de dieren die tijdens de brand zijn overleden, krijgen hier weer een plek. De dieren die zijn omgekomen worden begraven. Ze gaan terug naar moeder aarde. Na de brand in de voormalige dierenopvang in Ferwert is actie gevoerd. Het geld van de donaties wordt gebruikt voor nieuwe dierenverblijven.’ Met hart en ziel Norma leefde na de brand bijna vier maanden lang in een caravan op het terrein waar vroeger haar boerderij stond. Het was regelmatig afzien en de middelen waren beperkt,
maar toch bleef ze met hart en ziel voor haar dieren zorgen. Norma: ‘Dierenliefde is geen compensatie voor mensenliefde, maar het heeft me afgelopen maanden wel op de been gehouden. Je zit in een flow en moet zo ontzettend veel regelen. Alles is verwoest. Na de brand heb ik bijna vier maanden amper geslapen.’ Dit is niet de eerste keer dat Norma een zware traumatische gebeurtenis voor haar kiezen krijgt. Norma had een pittige jeugd. Later kreeg ze een zwaar motorongeluk in Griekenland, waar ze als danseres werkte. Ze kreeg in haar leven ook te maken met verlies. Zo verloor ze als DES-dochter haar eigen kindjes tijdens meerdere miskramen. In 2006 kreeg ze nog een klap
te verwerken. Op de avond van 31 oktober had Norma samen met haar toenmalige partner Panne in de gaten dat er zwaar weer op komst was. Het water steeg zo snel dat de paarden die op de verhoogde drinkplaats, een zogenoemde dobbe, in het buitengebied in het water kwamen te staan. ‘Pas dagen later, op 3 november, werden eindelijk lokpaarden ingezet. Iets wat ik vanaf dag één al had geroepen. Van de 150 paarden zijn er 25 overleden door verdrinking, onderkoeling of een longontsteking. De rest werd gered.’ ‘Ik kon niet meer’ ‘Na het “Dobbedrama” kreeg ik een longontsteking. Toen Panne op 7 maart 2007 overleed, gleed ik af. Ik was
Breinpower
9
Breinpower
9
OKTOBER 2015
OKTOBER 2015
eenzaam, kwetsbaar en leefde vier dagen lang in een constante angstaanval. Het ging niet goed. De balans was volledig weg. Ik heb een goede vriendin gebeld en haar mijn pinpas en pincode gegeven, zodat ze voor de dieren kon zorgen. Daarna belde ik mijn tweelingzus Moniek. Die is samen met mijn moeder direct gekomen. Het was op, ik kon niet meer. Tot op het laatste moment wilde ik alles voor de dieren goed regelen.’
‘Wijsheid is niet zwaarder tillen dan je dragen kunt. Liefde is: uitvinden hoeveel dat is’ ‘Ik was ontoerekeningsvatbaar en werd opgenomen in kliniek Jelgerhuis van GGZ Friesland. Ik heb heel veel gehuild en geslapen. Verwerken doe je in rust en die heb ik daar gekregen. Als je klein bent, is je moeder er om een kusje te geven op je zere knie wanneer je gevallen bent. Zodra je volwassen bent, moet je dat zelf doen. Ik heb geleerd om mezelf te corrigeren en goed voor mezelf te zorgen. Ik kreeg de diagnose posttraumatische stressstoornis (PTSS). Een diagnose is nooit een excuus, maar kan een handleiding voor jezelf zijn. Het is ontzettend belangrijk om alleen te doen wat goed voelt en wat je zelf wilt. Ik doe geen dingen meer die anderen mij, al dan niet onder dwang, opleggen. Een mooie quote vind ik: “Stand up for what you believe in, even when it means that you’re standing alone.” Ik doe wat ik wil en dat voelt goed. Blijf dicht bij jezelf. Dat is het mooiste cadeau dat je jezelf kunt geven. Mensen die vastlopen zou ik ook echt adviseren om hulp te zoeken. Al koop je een zelfhulpboek. Je kiest bewust voor verandering en dat laat zien dat je weer de baas wilt worden over je eigen leven.’ Alsof alle traumatische ervaringen nog niet genoeg waren, werd Norma’s Universum op 7 juni 2015 getroffen door een brand. Norma: ‘Ik was in mijn atelier aan het
werk toen de stroom uitviel. Ik liep naar de meterkast en kwam erachter dat de badkamer in brand stond. Er zaten op dat moment drie honden in de badkamer. In een fractie van een seconde besef je dat je moet redden wat er te redden valt. Alles wat leeft moet het huis uit. De paarden en mijn blinde veulen, de katten, de honden, de varkens. Alles. Ik heb sommige dieren letterlijk uit het huis gesmeten. In een van de stallen stond een wilde ree, die net was binnengebracht. Met al mijn kracht heb ik deze ree in de auto gestopt. Daarna ben ik het brandende huis weer in gerend, om de rest van de dieren te redden. Ik zag sommige dieren levend verbranden. Uiteindelijk zijn er 19 katten, 2 honden, 60 vissen en 54 vogels omgekomen. Toen de brandweer kwam, mocht ik het pand niet meer in. Ze hebben me moeten tegenhouden. Het blussen van de brand ging niet zonder slag of stoot. Er was in de directe omgeving geen bluswater. Dat moest van 6 kilometer verderop gehaald worden. Daar is veel tijd mee verloren gegaan. Dit wordt overigens ontkend door de gemeente en de brandweer. Dat gevecht ga ik met ze aan. Niet alleen voor mezelf maar ook voor de gezinnen met kinderen die in dit gebied wonen. Wat als er binnenkort weer een brand uitbreekt?’ Traumatisch Haar boerderij in het Friese Ferwert is compleet verwoest en veel dieren zijn getraumatiseerd of gewond geraakt. Ook voor Norma zelf is het een grote traumatische gebeurtenis. Alle dieren die zijn overleden heeft ze één voor één, verkoold, uit de ruïne gehaald. ‘De dag van de brand, 7 juni, staat in mijn geheugen gegrift als een inktzwarte dag. Ik probeer positief te blijven, hoe moeilijk dat soms ook is. Door onder andere mijn ervaring met GGZ Friesland heb ik geleerd hoe ik mijzelf op de been kan houden als het echt moeilijk wordt. Ook alle steun via social media en de donaties voor een nieuw Norma’s Universum hebben me enorm goed gedaan! Ik wil iedereen daar hartelijk voor bedanken.’
‘Stand up for what you believe in, even when it means that you’re standing alone’
Meer informatie over het vreselijke Dobbedrama is te lezen in het boek Norma’s Universum, Het vergeten meisje van Marrum. ISBN: 9789044336658 Wil je Norma helpen in de wederopbouw van haar nieuwe Universum, dan kun je geld overmaken naar Stichting HELP NORMA: IBAN NL87INGB0005008601 BIC: INGBNL2A
ADVERTENTIE
Synaeda is een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Synaeda is in januari 2008 gestart door drie vrouwelijke psychiaters als kleinschalig behandelcentrum. Deze kleinschaligheid is belangrijk om goede, persoonlijke en specialistische zorg te kunnen bieden. Wij richten ons vooral op diagnostiek en behandeling van mensen met angststoornissen, stemmingsstoornissen, ontwikkelingsstoornissen en persoonlijkheidsstoornissen. Behandelingen kunnen individueel, in een groep, of voor een deel via internet plaatsvinden. Wij zoeken naar de behandelaar die het beste bij u past, waar mogelijk rekening houdend met uw persoonlijke wensen zoals man/vrouw, religieuze overtuiging of Fries sprekend.
Synaeda heeft het volgende aanbod: Synaeda biedt behandelingen volgens de landelijke multidisciplinaire richtlijnen GGZ. Dit betekent dat alle behandelingen goed onderzocht en effectief zijn. Behandeling is mogelijk binnen de basis GGZ en gespecialiseerde GGZ. Uitgebreide diagnostiek, waarbij uw klachten in kaart worden gebracht, de ernst daarvan en uw sterke en minder sterke kanten. Individuele en groepsbehandelingen, passend bij uw persoonlijke situatie. Behandeling gericht op een verandering in uw manier van denken of op de manier waarop u emoties voelt en beleeft. Behandeling met als doel inzicht in uw doen en laten te krijgen, of meer gericht op het aanleren van vaardigheden. Bewezen effectieve behandelmethodes waaronder cognitieve gedragstherapie, psychomotorische therapie, beeldende therapie, schematherapie en online behandeling. Samen met u bespreken in hoeverre medicijnen helpend kunnen zijn.
‘Ik zat al een tijd lekker niet lekker in mijn vel en kreeg hulp bij Synaeda. Ik bleek een depressie te hebben. Mijn behandelaar dacht vanaf het eerste gesprek met mij mee en betrok me bij de invulling van de behandeling. We werkten echt samen aan mijn herstel.’ Yvon Visser Binnenhuisarchitecte en moeder van Sterre en Thomas
Wij hebben nu ook een vestiging in Drachten!
Synaeda Psychomedisch Centrum Leeuwarden BV Fonteinland 9 | 8913 CZ Leeuwarden T. 058 - 82 00 333 | F. 058 - 82 00 336 E. info@synaeda.nl | W. www.synaeda.nl
Synaeda Psychomedisch Centrum Drachten BV Burgemeester Wuiteweg 140b | 9203 KP Drachten T. 0512 - 76 81 00 | F. 0512 - 76 81 10 E. drachten@synaeda.nl | W. www.synaeda.nl
Breinpower
OKTOBER 2015
VRAAG HET ONS PANEL In de rubriek ‘Vraag het ons panel’ zullen verpleegkundig specialist GGZ Harold Wenning en seksuoloog Gea Bijzitter van Denk basis-GGZ antwoord geven op vragen die lezers anoniem kunnen stellen. Heeft u een vraag voor ons panel? En wilt u graag tips van een professional? U kunt uw vraag per mail sturen naar pr@ggzfriesland.nl. De redactie zal uw vraag vertrouwelijk behandelen en doorsturen naar ons panel.
Gea Bijzitter
Harold Wenning
Hallo Harold,
Hallo Gea, Ik ben Anja, 43 jaar en getrouwd met Ber t. De afgelopen jaren hebben wij er alles aan gedaan om zwanger te worden. Helaas zonder resultaat. Onlangs heb ik de keuze gemaakt dat ik niet langer bezig kan en wil zijn met zwanger raken. Daarom slik ik nu de pil. Maar ik heb helemaal geen zin meer in seks en voel mij somber. Ik begin me zelfs te ergeren aan alles wat met seksualiteit te maken heeft. Ber t zegt er wel klaar mee te zijn en wil vooral ‘ongecompliceerde seks’. Nu krijg ik het gevoel dat we elk op een andere planeet zitten. Hoe kan hij na al die stress meer zin hebben in seks dan in een goed gesprek of een knuffel met mij? Anja
Beste Anja, Een onvervulde kinderwens heeft vaak een enorme impact op relaties (niet alleen die met je partner), het toekomstperspectief en seksualiteit. Wanneer je met lege handen achterblijft, is er heel wat om mee te dealen. Behalve dat hormonen uit de pil van invloed kunnen zijn op het seksueel verlangen, heb je een emotionele stap gezet om niet langer bezig te willen zijn met zwanger worden. Door de pil dwing je jezelf om een nieuwe fase in te gaan, waarin hoop plaats kan maken voor rouw. Een rouwproces maakt vrijwel iedereen minder gevoelig voor seksuele prikkels. Mannen reageren over het algemeen anders op moeilijkheden en verwerken verdriet op hun eigen manier. Dit betekent niet dat zij het allemaal minder erg vinden. Ik adviseer je jezelf de tijd te geven om te rouwen en alle emoties die hierbij een rol spelen probeert te aanvaarden. Dat klinkt misschien makkelijker gezegd dan gedaan, maar hierbij is het in elk geval belangrijk dat je de emoties niet gaat onderdrukken, want dan komen ze dubbel en dwars terug en duurt het rouwproces onnodig lang. Waar heb jij nu het meest behoefte aan? Dat jullie behoeften op dit moment verschillen is onvermijdelijk en niet erg. Praten kan ook met vriendinnen of andere naasten. Hiermee geef je hen ook de kans om rekening met je te houden. Zo zorg je goed voor je verdriet en wordt de kans alleen maar groter dat je seksualiteit straks - net als Bert - als iets positiefs kunt ervaren in moeilijke tijden.
Alle goeds! Gea
De laatste tijd is het erg druk op het werk en ik merk dat mijn hoofd vol blijft zitten als ik thuis kom. Daardoor kan ik moeilijk ontspannen, reageer ik snel geïrriteerd op anderen en slaap ik slechter. Heb ik een burn-out? En wat kan ik doen om me weer prettig te voelen? Goder t
Beste Godert, Goed dat je mailt, want ik kan me voorstellen dat jij je zorgen maakt. Als je dergelijke klachten hebt, voelt dat niet fijn en als ze te lang aanhouden kan dat leiden tot ernstigere problemen. Bij een burn-out is de balans tussen draaglast en draagkracht verstoord. Het kan zijn dat je te zwaar wordt belast, bijvoorbeeld door een hoge werkdruk in combinatie met spanningen/zorgen thuis. Of dat je draagkracht is afgenomen door bijvoorbeeld een lichamelijke aandoening of onvoldoende nachtrust. Je hebt als het ware chronische stress en kunt je onvoldoende aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Als deze balans te lang verstoord is, kan dat leiden tot een gevoel van extreme vermoeidheid, een veranderende houding ten opzichte van anderen (vaak negatief of minderwaardig) en het gevoel minder te presteren ten opzichte van eerder. In je vraag geef je al aan dat het erg druk is op je werk. Het lukt je niet om goed om te gaan met deze druk waardoor je blijft piekeren en daardoor ga je weer slechter slapen. Door een verminderde nachtrust reageer je geïrriteerd op anderen. Je lichaam en geest geven je allerlei alarmsignalen, die je zeker niet moet negeren! Wees blij dat je alarmbellen goed functioneren. Het vergt wat meer onderzoek om de diagnose burn-out te stellen, maar alertheid is zeker geboden. Tijd voor actie. Het is nu van belang dat je goed bij jezelf nagaat of je de draaglast kunt aanpassen (bijvoorbeeld een gesprek op je werk of met de bedrijfsarts) of je draagkracht kunt vergroten (bijvoorbeeld sporten, yoga, assertiviteitstraining). Je kunt vast beginnen met het oppakken van activiteiten die je eerder ook ontspanning gaven en het schrappen van activiteiten die je energie kosten. Probeer te bedenken dat je niet alles tegelijk en perfect hoeft te doen. Praten met je omgeving kan je hierbij helpen. Voor meer handige tips kun je kijken op de website van denk: www.denk.nl of op de site www.mentaalvitaal.nl. Als de klachten aanhouden of in ernst toenemen, is het goed om ze te bespreken met je huisarts, maar kijk als eerste kritisch naar jezelf en neem het heft in handen voor je eigen gezondheid. Succes, Harold wenning
11
ADVERTENTIES
Vertrouw op je veerkracht!
e via Koop ze onlin pmind-up.nl www.websho
www.denk.nl
Nieuw!
en Mooie product met karakter
Beauty By Dorien en Collageenbank
Elke dag je eigen dag FRYSLÂN
Persoonlijke zorg bij u thuis Wanneer u kwetsbaar wordt en daardoor zorg nodig hebt, juist dan wilt u zoveel mogelijk de baas blijven over uw eigen leven. Wat nou als u zelf zou kunnen kiezen? U weet immers zelf wat het beste bij u past. Wat zou Zorgzuster Fryslân dan voor u kunnen betekenen?
68,50
50
52,
n
per persoo
HERFST SPECIAL
• Vanaf 10:30 uur bent u welkom om de gehele dag gebruik te maken van alle saunafaciliteiten • Ontvangst met koffie of thee • Vrij gebruik van douchegel, shampoo en scrubzout • Deelname aan de verschillende Löyly opgietingen en klankschalensessies • Waan je in het warme oosten tijdens een traditionele Hamam (30 min) of kies voor een verzorgende gezichtsbehandeling • Sluit je dag af met een heerlijke dagschotel Tip: upgrade de Hamam naar een volledige behandeling van 55 minuten Dagelijks geldig t/m 31 december 2015. Badjas en handdoek zijn te huur en slippers kunt u kopen bij de receptie. Prijswijzigingen en/of aanpassingen voorbehouden. Reserveren gewenst via www.dewoudfennen.nl/herfstspecial
€ AL VANAF € 18,50
BADKLEDING & DAMESDAG
OVERNACHT IN ONS HOTEL
Woudfennen 10 | 8503 BA Joure | Tel: 0513 - 415 200 receptie@dewoudfennen.nl | www.dewoudfennen.nl
Als u thuis wilt sterven, te midden van uw dierbaren, kunnen wij u palliatieve thuiszorg bieden, ook kunt u een beroep op ons doen als u specialistische zorg nodig heeft. Verder bieden wij begeleiding en zorg voor dementerenden en zorg voor mensen met een chronische ziekte. Zorgzuster is een prima alternatief en een aanvulling op de regulier thuiszorg. Er vindt goede afstemming plaats tussen de huisartsen en andere hulpverleners die bij de zorg betrokken zijn. U kunt bij ons terecht voor alle zorgvragen. De zorg wordt door gekwalificeerde verpleeg-kundigen, verzorgenden geboden die als zelfstandige professionals werken. (ZZPers) Alvorens de zorg gestart wordt, vindt er een intake gesprek plaats waarin u kenbaar maakt wat uw persoonlijke wensen en zorgvragen zijn. Wij zorgen voor de juiste match, want er moet een goede klik zijn.
Ervaring van een mantelzorger en partner van een dementerende: ‘Lysbeth doet wat lichte huishoudelijke werkzaamheden en doet gezellige activiteiten met mijn vrouw. Ik kan daardoor mijn eigen gang gaan.’ Zorgzuster faciliteert voor ZZPer in administratieve taken, ondersteunt de beginnende ZZPer bij het ondernemerschap, organiseert scholingen. De motivatie van ZZPers is groot, zij hebben immers hun eigen bedrijf en willen goede kwaliteit leveren. Kosten: De zorg wordt gefinancierd door de zorgverzekeraar bij verzorging en verpleging, vanuit de Gemeentelijk WMO voor huishoudelijke hulp. Valt u onder de Wet Langdurige Zorg dan wordt deze zorg vergoed vanuit de WLZ. Wij geven zorg in natura (ZIN), Persoonsgebonden budget (PGB) of particuliere zorg. Kijk voor meer informatie op ZorgzusterFryslân op: www.zorgzuster-fryslan.nl U kunt ons ook bellen: 0513-62 59 64 06-5160 72 79
Voordelen van Zorgzuster: • Eigen regie • Persoonlijke aandacht voor uw wensen en behoeften • Zelf uw zorgverlener kiezen • Screening van gekwalificeerde zorgverleners • Zorg door kleine teams Ervaring van een zoon wiens moeder stervende was: ‘De kennis en ervaring, de liefdevolle zorg, de samenwerking onderling en met de huisarts was geweldig. Voor mij is de steun en zorg voor mijn moeder en voor mij, als manterzorger, heel belangrijk geweest.’
verpleging • verzorging • begeleiding Heeft u thuiszorg nodig of wilt u informatie? Neemt u dan contact op.
www.zorgzuster-fryslan.nl of bel (0513) - 62 5964
Breinpower
OKTOBER 2015
13
Wonen, werken en meedoen
werkt!
VAN SCHULDEN NAAR ZELFSTANDIGHEID
‘Bij MindUp kreeg ik het nodige steuntje in de rug’ Gerd (28) had een moeilijke jeugd. Zijn moeder overleed op jonge leeftijd, hij werd gepest op school en zijn thuissituatie was verre van optimaal. School kon hem nauwelijks boeien en hij leefde vooral in zijn eigen wereldje. Een wereld die vooral bestond uit computers en elektronica. Toen hij op twintigjarige leeftijd op zichzelf ging wonen en kort daarna zijn baan verloor, leek alles mis te gaan.
‘Ik woonde in een appartement, maar kon de huur niet meer betalen. De schulden stapelden zich op. Ik kwam bij verschillende opvang- en hulpinstanties terecht. In deze periode ontdekte ik dat ik ADD en een lichte Autisme Spectrum Stoornis heb. Dit verklaarde de chaos waarin ik leefde en hoe moeilijk ik het vond structuur in mijn leven aan te brengen. Door persoonlijke gesprekken en groepsbehandeling kreeg ik meer zelfinzicht. Ik kon de draad langzaam meer zeker weer oppakken en woonde weer op mezelf in een eengezinswoning. Ik vond het lastig mijn huis op orde te houden en een goed dagritme op te bouwen. Daarom werd ik doorverwezen naar MindUp, waar ik begeleiding kreeg bij het zelfstandig wonen.’ Praktische tips ‘Ik had wekelijks een gesprek met mijn persoonlijke coach van MindUp. Ik kreeg praktische huishoudtips en advies over mijn uitgavepatroon. Daarnaast hadden we het veel over het aanbrengen van vaste structuur in mijn leven, iets wat ik altijd lastig heb gevonden.
Inmiddels ben ik weer begonnen met werken. Ik geef computerles aan senioren en werk als vrijwilliger in de kringloopwinkel. Ook heb ik geleerd hoe ik de chaos in mijn hoofd kan ombuigen tot iets positiefs. Als ik bijvoorbeeld een sopje voor de afwas klaarzet, dan moet ik het ook afmaken. Met dit soort kleine handigheidjes weet ik mijn leefomgeving een stuk netter te houden. Mijn huis is soms nog wel een bende, maar dat los ik dan ook zelf weer op. Ik heb het zelf gedaan, maar MindUp gaf me het nodige steuntje in de rug.’ Nieuwe vrienden ‘Ik zat vroeger vaak thuis achter mijn computer, maar sinds korte tijd heb ik er een nieuwe hobby bij. Mijn begeleider bij MindUp wees mij op het spel Ingress. Het is een spel dat je speelt op een mobiele telefoon, waarvoor je letterlijk naar buiten moet. Ik maak dagelijks lange wandelingen om punten te scoren voor mijn team. Het spel heeft een grote wereldwijde community en hierdoor heb ik veel nieuwe vrienden gemaakt.’
WONEN BIJ MINDUP Prettig wonen is voor iedereen belangrijk. Maar soms kan zelfstandig wonen door psychische of psychiatrische problemen lastig zijn; het kan moeilijk zijn om een dagelijks ritme te vinden of mee te draaien in de maatschappij. MindUp biedt woonbegeleiding aan mensen die hier ondersteuning bij nodig hebben. Dit doen we het liefst in de eigen woonomgeving van de cliënt. Wanneer het zelfstandig wonen moeilijk blijkt te zijn, biedt MindUp verschillende vormen van beschermd wonen aan: individuele appartementen, groepswoningen in de wijk en meer beschutte woonplekken dichtbij GGZ afdelingen. De bewoners ontvangen woonbegeleiding op maat, waarbij het doel is zo zelfstandig mogelijk te wonen en (meer) mee te kunnen doen in de samenleving. Wonen bij MindUp richt zich op alle facetten die nodig zijn om succesvol zelfstandig te kunnen wonen en leven. Denk bijvoorbeeld aan het onderhouden van huis en tuin, dagbesteding, medicatiegebruik, budgetadvies, gezond eet- en leefpatroon en persoonlijke verzorging. Meer weten? Kijk op www.mind-up.nl
DENKEN VANUIT MOGELIJKHEDEN
14
Als je last hebt van psychische problematiek, heeft dat impact op veel aspecten van je leven. Je ervaart bijvoorbeeld problemen in je werk, je sociale leven of in het vinden van een dagstructuur. Je doel is niet alleen beter worden, maar je wilt ook het normale ritme weer oppakken. Herstel ondersteunende zorg is hierop gericht. Naast de reguliere behandeling ga je ook zelf aan de slag om weer te kunnen functioneren zoals jij dat wilt en te kijken wat je in de toekomst wilt bereiken. Hiermee krijg je meer regie over je eigen herstelproces. Denken vanuit mogelijkheden, niet vanuit onmogelijkheden. Karin Hoekstra, verpleegkundige bij de kliniek Ouderen van GGZ Friesland in Drachten: ‘Bij GGZ Friesland wordt op steeds meer plekken gewerkt volgens de visie van Herstel ondersteunende zorg. Dit houdt in dat mensen zelf meewerken aan hun herstel; je hebt zelf de regie. We kijken naar wat wél goed gaat en wat iemand graag wil. En we kijken vooral naar mogelijkheden. Hierbij betrekken we naasten.’ De uitgangspunten van Herstel ondersteunende zorg zijn empowerment, toename van gezond functioneren, het functioneren naar eigen tevredenheid ondanks beperkingen, het stimuleren en benutten van eigen kracht en het vergroten van autonomie.
Zij leven vaak veel meer in het hier en nu. Karin: ‘We laten ouderen vaak nadenken over wat ze op dit moment willen bereiken en hoe we de kwaliteit van leven nu kunnen verbeteren. Ze leren hun talenten en krachten ontdekken of hervinden.’ Klachten die vaak voorkomen bij ouderen zijn eenzaamheid, moeite met achteruitgang, angsten, depressie en rouw om het verlies van hun geliefden.
Toekomst De focus op eigen regie en het kijken naar de toekomst is voor volwassenen gemakkelijker dan voor ouderen.
De kliniek Ouderen in Drachten bestaat uit zowel een open als een gesloten afdeling. ‘Als verpleegkundigen zitten we niet de hele dag op kantoor achter een
‘ZE LEREN HUN TALENTEN EN KRACHTEN ONTDEKKEN OF HERVINDEN’
computer. Liever pakken we onze laptop en gaan we tussen de ouderen zitten in de woonkamer van de kliniek. We zijn dan altijd dicht bij de patiënten en kunnen luisteren naar wat ze te vertellen hebben. De drempel om een gesprek aan te gaan is een stuk lager op deze manier.’ Ouderen waarderen het principe van de Herstel ondersteunende zorg enorm. ‘De oprechte aandacht wordt ontzettend op prijs gesteld, mensen voelen zich gehoord en het sluit aan bij hun behoeftes.’ Wanneer een oudere genoeg regie heeft over zijn of haar leven, is het tijd om op eigen benen te staan. Dit kan door de nadruk te leggen op wat wél goed gaat, eventueel met thuiszorg of ondersteuning van dagbehandeling. Ook wordt gekeken naar extra steun uit de naaste omgeving.
‘Ik ontdekte mijn talent’ T ineke (72) had een paniekstoornis
‘Ik vond het erg lastig om met het verlies van mijn dierbaren om te gaan en zat niet goed in mijn vel; ik kreeg daardoor regelmatig paniekaanvallen. In de kliniek werd ik door de verpleegkundigen gehoord, ze luisterden naar me en begrepen me. Samen met de verpleegkundigen ben ik erachter gekomen waar mijn talent ligt: voor andere mensen zorgen en ze helpen. Toen ik weer goed in mijn vel zat, mocht ik naar huis. Ik vond het lastig om weer thuis te zijn omdat ik bang was weer in mijn oude gedrag terug te vallen en weer ziek te worden. Ik heb me toen opgegeven voor vrijwilligerswerk. Het gaat goed met me. Ik kan voor andere mensen zorgen en voel me nuttig.’
Breinpower
OKTOBER 2015
15
Nachtopvang Zienn:
De cirkel doorbreken in de nacht Wie - om welke reden dan ook - geen onderdak heeft, kan in de Nachtopvang aan de Oostergoweg in Leeuwarden terecht voor een slaapplek. Deze voorziening van opvangorganisatie Zienn heeft in totaal vijftig bedden beschikbaar. Cliënten met psychische problemen worden ondersteund door medewerkers van Kinnik kind en jeugd ggz en GGZ Friesland. ‘Het aantal verwarde mensen neemt toe.’ Waar de Nachtopvang vorig jaar gemiddeld nog twintig cliënten had in de zomerperiode, is het aantal dit jaar verdubbeld. Manager Luuk Bijker noemt de enorme toename opvallend. ‘Het aantal cliënten is verdubbeld, maar ook de problematiek neemt toe. We zien veel mensen met ernstige psychiatrische problematiek. Sommigen worstelen hier al jaren mee, vaak ook in combinatie met een verslaving. Maar we zien ook mensen die tot voor kort hun leven prima op orde hadden, vervolgens hun baan verloren, hun relatie zagen stranden en in een diepe put belandden. Hun netwerk brokkelde af, er kwamen financiële problemen, hun psychische problemen namen toe en ze belandden uiteindelijk op straat.’ Luuk is dan ook blij met de nauwe samenwerking met onder andere GGZ Friesland, Kinnik en verslavingszorginstelling VNN. ‘Om de cirkel te doorbreken en cliënten écht verder te helpen, hebben we elkaar nodig.’
dreigt. Volwassenen, maar ook jongeren en gezinnen. ‘We zien hier de maatschappij in het klein’, zegt Luuk. ‘Mensen met allemaal een eigen geschiedenis, die het (tijdelijk) niet lukt om een “gewoon” leven te leiden. We zien ook steeds meer jongeren die niet meer thuis wonen, tijdelijk bij vrienden konden verblijven en te maken hebben met complexe problematiek, waardoor ze uiteindelijk op straat belanden.’
Een eigen geschiedenis
Veel dak- en thuislozen hebben last van psychische problemen en vaak is er sprake van verslavingsproblematiek. Jitse Werkman is sociaal psychiatrisch verpleegkundige bij het FACT-team Leeuwarden Centrum van GGZ Friesland. Elke week heeft hij een spreekuur in de Nachtopvang. ‘Ons team werkt outreachend en bemoeizorg is één van onze taken. Dat betekent dat we cliënten opzoeken in hun omgeving en proberen met hen in gesprek te komen. Mensen die bij de Nachtopvang verblijven geven zelf soms ook aan een gesprek met GGZ Friesland te willen. Wanneer we met alle betrokken instan-
Zienn ondersteunt mensen die in een crisis zitten, dakloos zijn of voor wie huisuitzetting
ties gezamenlijke begeleiding en afgestemde behandeling bieden aan een cliënt die in de
Hoe werkt de Nachtopvang? Om 17.00 uur gaat de Nachtopvang Leeuwarden open; aanmelden kan tot 21.30 uur. Na het douchen is er een warme maaltijd in de gezamenlijke huiskamer. ’s Ochtends is er ontbijt, waarna de cliënten weer vertrekken. In de Nachtopvang kunnen 40 mensen slapen, in 1, 2- en 4-persoons slaapkamers. (tijdens de winternoodregeling is er plek voor meer mensen). Er is een aparte afdeling voor vrouwen, een aparte afdeling voor jongeren en er is een Sleep-inn. In de Sleep-inn kunnen 4 mensen slapen die wel een slaapplek nodig hebben, maar nog niet toe zijn aan begeleiding.
Nachtopvang verblijft, kan dit een positieve wending geven.’ Verschil maken Vaak spelen er zoveel problemen, dat de inzet van verschillende organisaties nodig is. Zo komt het FACT Jeugd team van Kinnik speciaal voor de jongeren langs en is VNN aanwezig voor de verslavingsproblematiek. ‘Hiervoor hebben we veel overleg met elkaar’, zegt Luuk. ‘Onze Nachtopvang is laagdrempelig. We bieden hier plek aan mensen die nergens terecht kunnen door hun onvoorspelbare gedrag en complexe problematiek. We maken in samenwerking met cliënt en organisaties een plan en kijken wie welk deel van de begeleiding kan bieden. Ook bieden we begeleiding bij het vinden van passende huisvesting, zoals doorstroom naar een opvang- of woonvoorziening van Zienn. Door op meerdere fronten tegelijk te werken aan verbetering, proberen we een verschil maken.’
Jitse Werkman en Luuk Bijker
Wat biedt de Nachtopvang? • douchegelegenheid, een warme maaltijd en een ontbijt; • tegen een kleine vergoeding, kan de was worden gedaan; • inkomensbeheer: inkomsten en uitgaven lopen via Zienn en vaste lasten worden op tijd betaald; • wie medicijnen gebruikt, kan hulp krijgen bij het tijdig innemen hiervan (medicijnbeheer); • begeleiding bij het vinden van passende hulp en huisvesting. Doorstromen naar een opvang- of woonvoorziening van Zienn is mogelijk. Nachtopvang Zienn, Oostergoweg 1-a, 8911 MA Leeuwarden, telefoon 088 066 31 70, www.zienn.nl
Colofon Breinpower, informatiekrant over geestelijke gezondheidszorg in Friesland | een uitgave van GGZ Friesland | oktober 2015 Redactieadres Afdeling Marketing & Communicatie GGZ Friesland, Postbus 932, 8901 BS Leeuwarden, telefoon 058 284 87 15 E-mail pr@ggzfriesland.nl Redactie Bert Hofstede, Ester Mijnheer, Jeanine Develing, Tamara Abma en Susan Kuilman Eindredactie Louwra Weisfelt Met medewerking van Wouter Teer, Gea Bijzitter en Harold Wenning Vormgeving Inge Postma Illustraties Tine Siebenga Fotografie Stefan van den Driest Drukwerk NDC Grafisch bedrijf, Leeuwarden Oplage 250.000 exemplaren
ADVERTENTIES
TONZON Vloerisolatie® Meer wooncomfort en lagere woonlasten
TONZON Vloerisolatie® is gebaseerd op het Thermoskussen, een revolutionair isolatiemateriaal dat in 1980 in Nederland werd ontwikkeld. Het is volledig opvouwbaar en isoleert als een thermosfles. Het materiaal is handig te verwerken in vaak krappe kruipruimtes en blijkt in de praktijk een hoger effect op de vloertemperatuur te hebben dan andere isolatiematerialen. De opmerkelijke werking is onder meer bevestigd met live-experimenten voor de tv-camera’s van ‘Wist Je Dat?’ (RTL4) en VARA’s ‘Kassa Groen’. De hogere vloertemperatuur biedt niet alleen meer wooncomfort, maar ook een veel grotere energiebesparing die bij vloerverwarming kan oplopen tot wel 40 procent!
TONZON Vloerisolatie®: grotere energiebesparing en toch heel betaalbaar Omdat het opvouwbare materiaal handig te verwerken is in vaak krappe kruipruimtes, valt de investering reuze mee. De all-in richtprijs voor het aanbrengen van TONZON vloerisolatie (inclusief materiaal, montage en btw) bedraagt bij een oppervlakte van 30 m2 € 1.325,- en bij 50 m2 € 1.850,-. En dat is nog zonder de eventuele subsidie! Daarvoor krijgt u niet alleen een warme vloer, ook het vocht uit de kruipruimte wordt gestopt door een stevige, kamerbrede bodemfolie.
“Onze investering voor nu èn een duurzamere toekomst.”
De belangrijkste voordelen van deze dubbele aanpak op een rijtje: • Meer wooncomfort • Minder vochtproblemen • Hoog rendement op uw investering • Duurzame oplossing tempert klimaatverandering Waarom nog langer wachten? Kijk snel op www.tonzon.nl T: 0900 - 28 66 966 (€ 0,10 p/min) E: info@tonzon.nl
TONZON VLOERISOLATIE
TONZON Vloerisolatie® • sinds 1980 de oplossing
Hulp nodig na ziekte, ongeval of aandoening? Revalidatie Friesland helpt kinderen, jongeren en volwassenen met een lichamelijke beperking betekenisvol te leven en deel te nemen aan de samenleving. Locaties: Beetsterzwaag, Leeuwarden, Sneek, Heerenveen, Dokkum, Drachten, Harlingen, Emmeloord, Meppel en Steenwijk.
Laat zien wat je kunt
www.revalidatie-friesland.nl
Informatiebijeenkomsten
‘Veranderingen in de zorg’ Er verandert veel in de zorg. Dat heeft ook gevolgen voor u, wanneer u zelf of uw familielid of
Maandag 16 november 2015 18.30 - 20.00 uur GGZ Friesland, locatie De Stipe, vergaderruimte Burgemeester J. Dijkstraweg 6 in Franeker
naaste zorg ontvangt van GGZ Friesland. Dinsdag 24 november 2015 GGZ Friesland vindt het belangrijk u goed over de veranderingen te informeren.
18.30 - 20.00 uur
Veranderingen zorgen immers vaak voor onduidelijkheid en onzekerheid. Daarom organiseert
GGZ Friesland, locatie Kastanjelaan, gebouw B, ruimte 1.33
GGZ Friesland drie informatiebijeenkomsten waarin de bestuursleden een toelichting geven
Kastanjelaan 1 in Heerenveen
op veranderingen en u ruim de gelegenheid krijgt vragen te stellen. Maandag 30 november 2015 We hopen u te ontmoeten! U kunt zelf kiezen welke van onderstaande bijeenkomsten u het
18.30 - 20.00 uur
beste past. Opgeven kan via www.ggzfriesland.nl/informatiebijeenkomsten.
GGZ Friesland, locatie Hege Wier, restaurant Sixmastraat 2 in Leeuwarden