Veterinair augustus 2022

VOOROP IN DIERGEZONDHEID NIEUWSBRIEF VOOR PRACTICI • JAARGANG 28 • NUMMER 8 • AUGUSTUS 2022

Veterinair Monitoring op westnijlvirus Westnijlvirus (WNV) is in 2020 voor het eerst in Nederland aangetoond in zowel wilde vogels, muggen als een beperkt aantal mensen. Ondanks dat we op dit moment inschatten dat de kans klein is dat muggen ziekteverwekkers, zoals WNV, overdragen op mensen en paarden, wordt de komende jaren op diverse manieren geprobeerd WNV-circulatie zo vroeg mogelijk op te sporen. Hierbij kunnen paarden een belangrijke rol spelen, door middel van syndroomsurveillance bij paarden met neurologische verschijnselen.

Is er tijdens het vectorseizoen, van mei tot en met november, een paard met neurologische verschijnselen? Stuur dan, middels het speciale project-inzendformulier, een serumbloedmonster naar GD. Dit monster wordt dan onderzocht op antistoffen tegen WNV, in het kader van uitsluitingsdiagnostiek. Deze diagnostiek wordt middels een ministeriële subsidie gefinancierd. De test maakt geen onderscheid tussen gevaccineerde en geïnfecteerde dieren, dus een gevaccineerd paard geeft een positieve uitslag en is dus niet relevant om te testen.

Let op: om de kosten van de WNV-diagnostiek vergoed te krijgen, is er een speciaal inzend­formulier, dit formulierstaat op onze website.

Carlijn ter Bogt-Kappert, product- en projectmanager paard

Resultaten studie monitoring AMR In Nederland wordt de antimicrobiële resistentie (AMR) gemonitord in Escherichia coli van gezonde vleeskuikens als onderdeel van een Europees monitoringprogramma. De resultaten worden jaarlijks gepubliceerd in de MARAN-rapportage. GD monitort en rapporteert AMR bij een aantal gangbare ziekteverwekkers bij vleeskuikens, waaronder E. coli. Tot nu toe was niet bekend hoe de uitkomsten van deze twee benaderingen voor AMR-monitoring samenhangen. In een recente studie is het verband tussen de uitkomsten van deze twee monitoringsprogramma’s onderzocht.

Over het algemeen waren de aandelen resistente bacteriën die werden gevolgd in normale in de darm aanwezige (‘commensale’) en uit ziekteprocessen gekweekte (‘klinische’) E. coli vergelijkbaar. Echter, er werden enkele relevante verschillen gevonden, die we kunnen verklaren door het type monitoringsaanpak: actief of passief toezicht. De willekeurige steekproef van commensale E. coli geïsoleerd uit gezonde dieren (actieve surveillance), was meer geschikt om AMR-tijdtrends te volgen. De steekproef van klinische isolaten van zieke dieren (passieve surveillance), resulteerde in een hogere kans om weinig voorkomende resistenties te detecteren: zoals resistentie tegen cefotaxime en colistine. De klinische E. coli-gegevens vertoonden meer variatie in de tijd en gegevens van een langere periode zijn nodig om de verbanden te bepalen.

Deze studie toont de waarde aan van zowel een actieve als een passieve surveillancecomponent voor AMR-monitoring. De studie is gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Preventive Veterinary Medicine onder de titel ‘Antimicrobial resistance monitoring in commensal and clinical Escherichia coli from broiler chickens: differences and similarities’ en is ontstaan uit een samenwerking tussen WBVR, Universiteit Utrecht en GD.

Basiscursus bacteriologie en antibiogram melk Voor dierenartsen, praktijkassistenten en praktijklaboranten die bacteriologisch onderzoek (gaan) uitvoeren in de praktijk, organiseren wij 6 oktober een basiscursus bacteriologie en antibiogram melk. In één dag staan theorie en praktijk op het programma: de basistechnieken voor het uitvoeren van bacteriologisch onderzoek en het maken van antibiogrammen. Na de theorie gaan deelnemers onder begeleiding van onze experts zelf aan de slag in onze praktijkruimte.

Scan de QR-code voor meer informatie.

De Veekijker: voor alle veterinaire vragen Voor veterinaire vragen is de Veekijker rechtstreeks te bereiken op 088 20 25 555. Via een keuze­menu kiest u de diersoort waar u informatie over wilt hebben.

Voor de verschillende dier­soorten gelden andere openingstijden: Rund: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Rund uiergezondheid: 15.00 – 17.00 uur Kleine Herkauwers: 15.00 – 17.00 uur Varken: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Pluimvee: 08.30 – 17.00 uur, spoedgevallen 24/7 Paard (Helpdesk): alleen voor infectieuze aan­doeningen 15.00 – 17.00 uur

drs. Jeanine Wiegel, dierenarts pluimvee Veterinair, augustus 2022 -

1

Manon Houben sectormanager varken

Samen insleep AVP voorkomen De maand juli begon met grote zorgen over de Afrikaanse varkenspest. Nog niet eerder was er een uitbraak zo dicht tegen de Nederlandse grens. De alarmbellen rinkelden. Deze uitbraak, in een varkensdicht gebied, was schrikken. Gelukkig lijken wij enigszins met de schrik vrij te komen. Er zijn, op het moment van schrijven, geen nieuwe gevallen in WestDuitsland vastgesteld en geen verdenkingen in Nederland. En dat is goed nieuws.

Toch vraag ik opnieuw jullie aandacht. AVP kenmerkt zich door een zeer hoge sterfte, die langzaam kan beginnen. Dat maakt AVP in het begin onvoorspelbaar. Andere klachten zijn koorts (40 tot 41 graden Celsius), bloedingen in inwendige organen en huidbloedingen (op oren en flanken).

Een uitbraak heeft heel veel invloed op de sector als geheel.

Het blijkt nu dus maar weer hoe alert wij moeten zijn. Samen. Ik kan het niet genoeg benadrukken, maar het is de verantwoordelijkheid van ons allemaal. Wees scherp op de opvolging van de biosecuritymaatregelen. Neemt de varkenshouder geen initiatief, neem het dan zelf. Bespreek verbeterpunten die je waarneemt.

Laat deze uitbraak zo dichtbij een oefening zijn geweest, waardoor iedereen de puntjes op de i heeft kunnen zetten. Samen houden we zo deze ziekte weg!

CL-certificering in de melkgeitenhouderij GD biedt al jaren het certificeringsprogramma voor Caseous lymfadenitis (CL) aan voor de (melk)geitensector. Recent hebben wij een aantal wijzigingen in het CL-reglement voor de melkgeitensector doorgevoerd. Voor de huidige deelnemers en voor hobbyhouders die deelnemen aan het CL-certificeringsprogramma met een CL-vrij status verandert er niets.

Nieuw is de status 'onverdacht' binnen het CL-certificeringsprogramma. Voor melkleverende bedrijven die starten met certificering is er een mogelijkheid om deze status 'CL-onverdacht' te behalen. Hierbij geldt dat de de omvang van de intakesteekproef kleiner is dan bij de status ‘CL-vrij’. Uiteraard kunnen startende bedrijven ook direct voor de status 'CL-vrij' gaan middels de intake-steekproef.

Na aanmelding voor het CL-certificeringsprogramma wordt gestart met een intakegesprek waarbij in samenspraak met houder, dierenarts en de GD-dierenarts een risicoinschatting van het voorkomen van CL wordt gemaakt. Op basis van de wensen van de melkgeitenhouder en de bevindingen op het bedrijf worden bedrijfsspecifieke adviezen opgesteld om tot de gewenste status te komen. Dit is maatwerk, waarbij wij graag ondersteunen. We hebben alle informatie op een rijtje gezet, scan de QR-code en ga naar de website.

Carlijn ter Bogt-Kappert, product- en projectmanager kleine herkauwers

Giardia als diarreeverwekker bij kalveren Giardia is een mogelijke veroorzaker van diarree bij kalveren en komt het meest frequent voor bij kalveren met een leeftijd van enkele weken tot enkele maanden. Giardia komt ook bij andere diersoorten voor en kan ook bij mensen leiden tot ziekteverschijnselen. Een diagnose is eenvoudig te stellen door mestonderzoek uit te (laten) voeren.

Kalveren die diarree hebben ten gevolge van Giardia sp. vertonen vaak intermitterende diarree. Verlies van conditie is door de optredende malabsorptie van voedingsstoffen vaak opvallend. Klachten kunnen zonder behandeling langdurig aanhouden. Zeker niet iedere besmetting met Giardia hoeft tot verschijnselen te leiden, asymptomatische infecties komen heel vaak voor.

Verspreiding van de besmetting in de koppel gebeurt door via de mest uitgescheiden cystes. Deze cystes kunnen in de (vochtige) omgeving weken tot enkele maanden besmettelijk blijven. Besmetting treedt op door opname van besmet voer of water, of door direct faeco-oraal-contact.

Diagnose en behandelen Gezien het moment van optreden moet differentiaal diagnostisch vooral aan coccidiose en voedingsdiarree gedacht worden. Met behulp van mestonderzoek kan de diagnose worden gesteld. Omdat de cystes intermitterend worden uitgescheiden, kan het zinvol zijn om bij het uitvoeren van mestonderzoek dit meerdere dagen op rij te doen of om meerdere dieren met klachten te bemonsteren. Via mestonderzoek met het nieuwe monsterbuisje heeft u snel een uitslag met betrekking tot de aanwezigheid van zowel Eimeria als Giardia (en bij Eimeria ook de differentiatie, zie ook elders in deze Veterinair).

Er zijn in Nederland geen geregistreerde diergeneesmiddelen voor kalveren met de indicatie Giardia-infectie, dus behandeling zal moeten plaatsvinden via de cascaderegeling. Omdat herinfecties in besmet milieu vaak voorkomen, is het echter minstens zo belangrijk om hygiënemaatregelen te nemen. Cystes zijn gevoelig voor droogte en voor temperaturen boven de 60 graden Celsius. drs. Debora Smits, dierenarts rund

2

Vlekziekte aantonen in omgevingsmonsters

Uitnodiging klankbordgroep

Vlekziekte wordt jaarlijks bij ongeveer vijf tot tien pluimveebedrijven aangetoond, met name bij leghennenbedrijven met uitloop. Bij kippen gaat een uitbraak gepaard met huidafwijkingen of verhoogde uitval.

Graag nodigen wij u uit voor onze klankbordgroep. Deze organiseren wij elk halfjaar. Wij vragen de leden van de klankbordgroep (varkensdierenartsen) mee te denken en ons te adviseren over bestaande producten, productinnovaties, onderzoeken en communicatie.

Belangrijke preventieve maatregelen tegen vlekziekte zijn vaccinatie, ongediertebestrijding en het voorkomen van kannibalisme. De afgelopen jaren zien we dat uitbraken met name voorkomen in de herfst- en wintermaanden. Mogelijk heeft dit te maken met ongedierte dat beschutting en voedsel in de stallen zoekt.

Bij een uitbraak van vlekziekte is de bacterie Erysipelothrix rhusiopathiae meestal vrij makkelijk te kweken en isoleren uit overleden dieren. Echter, de kweekmethode is niet afdoende om de bacterie in omgevingsmonsters aan te tonen, mede door overgroei van andere micro-organismen. Met de vlekziekte-PCR kan de kiem ook in omgevingsmonsters gedetecteerd worden. De PCR kan worden uitgevoerd op swabs (artikel 12042, pool tot max. 6) en FTA cards (artikel 12043, pool tot max. 4).

Willem Dekkers MSc, dierenarts pluimvee

Pathologisch onderzoek en diagnostiek van longproblemen bij varkens Longaandoeningen bij varkens vormen een belangrijke reden voor nader laboratoriumonderzoek, waaronder pathologisch onderzoek. Pathologisch onderzoek biedt als voordeel dat het aangetaste longweefsel direct kan worden bemonsterd, waardoor de kans op aantonen van een oorzaak toeneemt. Bovendien kan het aflezen van microscopisch waarneembare of histologische reactiepatronen meer informatie geven over de relevantie van specifieke ziekteverwekkers bij multifactoriële longaandoeningen.

Menginfecties in de longen leiden meestal tot een niet-specifiek macroscopisch sectiebeeld van bronchopneumonie, waarbij een secundaire bacteriële infectie beeldbepalend kan zijn. In eerste instantie wordt in deze gevallen een bacteriekweek en histologisch onderzoek van het longweefsel ingezet, verder wordt er longweefsel ingevroren voor eventuele vervolgonderzoeken.

Door middel van histologisch onderzoek wordt nagegaan welke weefselstructuren in de long zijn aangetast, zoals bronchiaal, alveolair of interstitieel weefsel, of een combinatie hiervan. De lokalisatie en de aard van de ontsteking, onder andere het soort ontstekingscellen en chroniciteit, is hierbij richtinggevend voor het inzetten van aanvullende moleculaire diagnostiek naar bijvoorbeeld Mycoplasma hyopneumoniae, influenzavirus, PRRSV en PCV2. Bij chronische menginfecties zal er veel overlap van reactiepatronen zijn, waarbij de primaire longpathologie gemaskeerd kan worden door de weefselschade die veroorzaakt is door een secundaire bacteriële infectie. Het is daarom verstandig om (ook) acute fase-representanten te onderzoeken, en ook het bemonsteren van zowel aangetaste en minder aangetaste longdelen kan complementaire informatie opleveren.

Zo kan een onderliggende interstitiële pneumonie soms beter worden vastgesteld in de niet-geconsolideerde longdelen. Goed om rekening mee te houden bij het zelf afnemen en insturen van weefselmonsters.

De meest volledige benadering van het probleem is echter door middel van volledige sectie. Dit biedt als voordeel dat ook longafwijkingen die gerelateerd zijn aan een systemische infectie adequaat onderzocht kunnen worden.

Samen moeten we de best mogelijke diergeneeskundige zorg proberen te realiseren, dat kunnen wij als GD alleen doen als we de juiste inbreng uit het werkveld krijgen. Natuurlijk is het ook mogelijk voor dierenartsen om zelf onderwerpen aan te dragen.

De sessie is dinsdag 20 september 2022 vanaf 15.30 uur, inclusief een buffet, bij GD in Deventer.

Interesse? Aanmelden kan via b.engel@gddiergezondheid.nl.

Deelnemers ontvangen van ons een bevestiging en meer informatie over de onderwerpen. drs. Bas Engel, dierenarts varken

Dieren ophalen voor pathologisch onderzoek nog gemakkelijker!

Het ophalen van dieren voor pathologisch onderzoek is vanaf nu papierloos.

Na het ophaalverzoek via de telefoon of het online aanmeldformulier plannen wij de rit in. Een halfuur voor aankomst op het bedrijf ontvangt u bericht van ons. Bij het ophalen controleert de chauffeur samen met u het inzendformulier op de iPad en dan kan het formulier direct digitaal worden ondertekend. Dit digitale formulier wordt opgeslagen en is direct beschikbaar voor de afdeling Pathologie. Dieren aanmelden voor pathologisch onderzoek? Dat kan 24 uur per dag, 7 dagen per week telefonisch via 088 20 25 500 of via het aanmeldformulier op onze website.

drs. Liesbeth Harkema, veterinair patholoog Veterinair, augustus 2022 -

3

Nieuws en mededelingen Nieuwe test voor IB-virus GD ontvangt veel monstermateriaal voor de algemene PCR-test voor infectieuze bronchitisvirus (IBV).

Deze test kan alle bekende IBVstammen aantonen die in Nederland voorkomen. Na een positieve uitslag (IBV aangetoond) volgt een typering om te achterhalen welk type IBV aanwezig is. Bij menginfecties van meerdere IBV-stammen wordt meestal de stam aangetoond die in de grootste hoeveelheid in het monster aanwezig is. Vanaf juli heeft GD een nieuwe IBV-test beschikbaar: het ‘Pakket IBV genotype specifieke PCR’*. Dit pakket bevat twaalf PCR-testen, ieder gericht op een specifiek IBV-type (Q1, Italy-02, D274, D2860/IB80, D1466, Var2, 793B, QX/D388, Mass, D181, Xindadi en Ark). Per IBV-type krijgt u een kwantitatieve uitslag.

Deze is geschikt om infecties met bekende IBV-stammen (kwantitatief) op te volgen en werkt ook als er meerdere IBV-types in het monster zitten. * Swabs (artikel 12093, pool tot max. 6) en FTA cards (artikel 12094, pool tot max. 4). drs. Robert Jan Molenaar, dierenarts pluimvee

Veterinair is een uitgave van Royal GD | Redactie: Marian Aalberts, Tara de Haan, Daphne de Leeuw, Katrien van den Brink, Annemieke Medema, Klaas Peperkamp | Eind­redactie: Jessica Fiks | Vormgeving: Dock35 Media B.V. | Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Uitgever: GD | Verschijnings­f requentie: 12 keer per jaar Overname van artikelen is toegestaan na schriftelijke toestemming van GD. ISSN 1388-4042 Postbus 9, 7400 AA Deventer T. 088 20 25 500, www.gddiergezondheid.nl info@gddiergezondheid.nl Alle genoemde tarieven zijn exclusief btw en basiskosten.

Handschoen met mest insturen na 1 september niet meer mogelijk Per 1 september kan mest voor mestonderzoek naar Eimeria en Giardia bij rundvee alléén nog in een nieuw type monsterbuisje worden ingestuurd. Het nieuwe buisje is te verkrijgen in de GD-webshop (art. VDBUI170 à 1,25 euro per stuk).

Op het monster kunt u geen andere mestonderzoeken aanvragen.

Voor extra onderzoeken stuurt u een apart faecesmonster in. De GD-relatiebeheerder heeft enkele samples en een leaflet met meer informatie. Vraag hem of haar er gerust naar.

Bedrijfsbezoeken Paard

Aanmelden voor onze nieuwsbrieven Op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van diergezondheid? Aanmelden voor onze nieuwsbrieven over diergezondheid en andere nieuwsberichten en alerts kan via onze site.

Nadat het formulier is ingevuld en verstuurd, ontvang je een e-mail om de aanmelding te bevestigen en aan te geven welke informatie voor welke diersoort(en) we mogen versturen.

Cursus 'Interpretatie bloeduitslagen'

De Helpdesk Paard is er voor telefonisch overleg over infectieziekten, of symptomen daarvan, bij paarden.

Ook vragen op het gebied van toxicologie komen soms voorbij. Sinds vorig jaar is het in bepaalde gevallen ook mogelijk om samen met een specialist van GD, naar een bedrijf te gaan waar een probleem speelt op het gebied van een infectieziekte (of symptomen die daarbij passen).

Aan de hand van casuïstieken gaan we gestructureerd door de theorie heen en bespreken wat er aan relevante informatie te halen is uit bloeduitslagen voor het opstellen van een differentiaaldiagnose en het uitwerken van een paardenpatiënt. Daarna volgen losse cases met wisselende insteek. De cursus is interactief en wordt inhoudelijk verzorgd door drs. Mathijs Theelen (fD) en drs. Linda van den Wollenberg (GD).

Masterclass 'Klimaat en gezondheid in de vleeskuikenhouderij'

Pathologisch onderzoek: vroeg sterfte door haemonchose

Samen met Agrivaknet, De Heus en Dineke Rietveld, organiseert GD Academy de Masterclass Klimaat & Gezondheid.

Klimaat speelt vaak een belangrijke rol bij het niet optimaal presteren van vleeskuikens. In deze Masterclass gaan we in op de relatie tussen klimaat en gezondheid in de vleeskuikenhouderij en krijg je handvatten om problemen vroegtijdig te herkennen en te ondervangen.

John van Helden (De Heus) en Willem Dekkers (GD) zijn de sprekers.

Al in de maand juni is bij meerdere schapen door middel van pathologisch onderzoek haemonchose als doodsoorzaak vastgesteld. Veelal betrof het lammeren en jonge schapen die werden ingestuurd. De dieren vertoonden bij het pathologisch onderzoek duidelijke verschijnselen van haemonchose, zoals witte slijmvliezen en oedeem tussen de kaaktakken.

Haemonchose wordt veroorzaakt door infectie met de rode lebmaagworm (Haemonchus contortus).