Πεπλάνηται ο πλάνος ο πλανηθείς λυτρούται (Σκέψεις με αφορμή την διάλεξη του Μ.Δανέζη “Η πλάνη των αισθήσεων”)
Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής
Ο Μάνος Δανέζης διδάσκει τη σύγχρονη φυσική φιλοσοφώντας. Για τον λόγο αυτό ο λόγος του γίνεται ξεχωριστός. Έρχεται να πάρει τη θέση του δίπλα στον λόγο του άλλου μεγάλου και ακούραστου δάσκαλου της φυσικής, του Γ. Γραμματικάκη. Το Αντίφωνο, πριν μερικές μέρες, ανάρτησε διάλεξη που έκανε σε Πειραιώτικο βιβλιοπωλείο και είχε θέμα την πλάνη των αισθήσεων. Εκεί, με πολύ απλό και σαφή τρόπο, ο καθηγητής δείχνει “γιατί” και “πως” οι αισθήσεις λειτουργούν αφαιρετικά, λειτουργούν εικονίζοντας την υλική πραγματικότητα. Δημιουργούν έτσι την προϋπόθεση της αντεπίδρασης του ανθρώπου σ' αυτή. Αν αντιλαμβανόμασταν όλα εκείνα τα οποία υπάρχουν γύρω μας, όλη εκείνη την “ενεργειακή σούπα”, δεν θα μπορούσαμε να επενεργήσουμε στο περιβάλλον μας αφού τίποτα δεν θα ξεχώριζε από το σύνολο...εφόσον τα πάντα-όλα είναι συνηρημένα, είναι αλληλένδετα και αλληλοπεριχωρούμενα. Δεν σταματά εκεί, η ανάλυση του Μ. Δανέζη. Πηγαίνει και στο παρακάτω, ή παραπάνω αν προτιμάτε. Στο ότι δηλαδή ο κάθε ανθρώπινος εγκέφαλος, πάντα στα πλαίσια της κοινωνίας που τον περιβάλλει, κάνει “συμφωνίες”, κάνει “συμβάσεις” με τους άλλους εγκέφαλους- και ανεγκέφαλους - της ομάδας. Στα πλαίσια αυτών των “συμβάσεων” της ομάδας-κοινωνίας “συμφωνείται” να ονομάζονται τα τάδε ερεθίσματα των αισθήσεων έτσι και τα δείνα ερεθίσματα των αισθήσεων αλλιώς. Παραδείγματος χάριν, “συμφωνείται” αδιοράτως να...ζωγραφίζουμε στο νου μας με κόκκινο χρώμα, όλοι μαζί, το συγκεκριμένο μήκος κύματος του φωτός που προέρχεται από τις παπαρούνες! Κάνοντας αυτή τη σημαντική διάκριση, ο Δανέζης, πηγαίνει στην επόμενη βαθμίδα του συλλογισμού και τολμηρά διατυπώνει την άποψη ότι η πραγματικότητα απεικονίζεται στο μυαλό μας σαν ένα...μάτριξ, σαν μια εικονική πραγματικότητα!!! Δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε μ' ενθουσιασμό, και γιατί μια τέτοια διαπίστωση μας προχωράει πολύ τη σκέψη αλλά και γιατί η διαπίστωση αυτή φτάνει σε μας, στους απλούς ανθρώπους, με έναν απλό και παραστατικό τρόπο πυροδοτώντας άλλες σημαντικές, πιστεύω, συζητήσεις. Όσο ο Μ. Δανέζης είναι στα...χωρικά ύδατα του χωροχρονικού συνεχούς ακούμε