Beleef Rosmalen nr 3 2019 by Gemert Media

Jaargang 2 Nummer 3 2019

75 jaar

Bevrijding Vinkel

Rosmalen 11

Een

nieuwe keuken

een nieuwe badkamer? Tibosch helpt je graag! • In onze showroom vind je volop inspiratie en een ruim aanbod. • Onze ervaren en deskundige medewerkers helpen met advies op maat. • Tibosch zorgt bovendien voor een complete plaatsing en verbouwing.

Badkamers en Tegels

Nieuw sanitair en een nieuwe keuken gaan vaak samen met een fikse verbouwing. Tibosch helpt je door die hectiek heen. Met een nauwkeurige planning en betrouwbare professionals.

De voordelen op een rij: 1. Geen zorgen - Tibosch zorgt ook voor de verbouwing, in samenwerking met diverse professionals. 2. Op maat - Elk huis, elke keuken, elke badkamer, is anders. Maatwerk is het keurmerk van Tibosch. 3. Betaalbaar design - Mooi maatwerk van hoge kwaliteit hoeft niet duur te zijn.

Badkamerkasten, kantoormeubelen, wasunits, slaapkamerkasten, wandmeubelen en ander timmerwerk, Tibosch maakt het op maat en plaatst alles nauwgezet. Milrooijseweg 55 • 5258 KG Berlicum T. 073 - 503 23 31 • www.tibosch.nl

Maandag gesloten Dinsdag t/m donderdag van 09.00u. tot 17.30u. Vrijdag 09.00u. tot 20.00u. Zaterdag 10.00u. tot 16.00u. ‘s Avonds op afspraak

VOORWOORD RUBRIEK & COLOFON NAAM

Bevrijding Het kan niemand ontgaan. In september en oktober staan we er in onze omgeving bij stil, dat er 75 jaar geleden een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog . Een teken, dat die afschuwelijke oorlog van toen in 1945 feitelijk voorbij was, maar in beleving en verwerking nog steeds aanwezig, tot op dit moment. Ook in Rosmalen zal er worden stilgestaan bij de dag van 23 oktober 1944, toen hier een eind kwam aan alles wat de vijf oorlogsjaren kenmerkten. Vijf donkere jaren, want alhoewel op die 23e oktober die zwarte periode voor Rosmalen 4,5 jaar had geduurd, werden dat er uiteindelijk toch vijf. Het dorp was dan wel bevrijd, maar slechts luttele kilometers verder van over de Maas konden de Duitsers nog tot april 1945 dood en verderf zaaien. Er vielen in die periode zelfs nog evenveel slachtoffers als tijdens de bevrijdingsdagen in oktober. Rosmalen kreeg tijdens de oorlogsjaren zijn deel. Er was angst en bezorgdheid, er was verzet en collaboratie, er was vervolging en verlies en er waren periodes dat de oorlog ver weg leek. Dat werd begin oktober 1944 verstoord. Britse generaals hadden besloten dat de aanval op het strategisch gelegen Den Bosch vanuit Geffen dwars door Rosmalen zou moeten plaatsvinden. Dit betekende dat op 22 en 23 oktober de oorlog raasde over Rosmalens grondgebied. Er vielen slachtoffers, er werd bij Bruggen hevig gevochten, er gingen veel boerderijen in vlammen op, er werd aanzienlijke schade aangericht aan gebouwen en het Hinthamer villapark zelfs deels verwoest. In het huidige Rosmalen zijn nog altijd talloze sporen van de oorlog aanwezig. Er zijn nog steeds inwoners, die uit eigen ervaring kunnen getuigen. Gedachteniskapel Vennehof biedt informatie en gelegenheid tot bezinning. Gevelstenen op boerderijen vertellen over de verwoesting ervan in 1944 en op scholen zijn lesprogramma’s, waarbij leerlingen sporen van de oorlog vastleggen. Een bijzonder spoor is de realisatie, op initiatief van de heemkundekring, van een maquette van het oude Rosmalense station. Daar stond van 17 september 1944 tot in maart 1945 een Duitse Rode Kruistrein geparkeerd. Een gebeurtenis die toen vele Rosmalenaren heeft beroerd. De maquette zal samen met een documentaire over de Rosmalense oorlogstijd, deel uitmaken van het herdenken van een zwarte periode, die we nog steeds niet kunnen en willen vergeten…

Jos Korsten

Beleef Rosmalen is een gratis magazine, dat huis-aan-huis bezorgd wordt in Rosmalen, Empel, Maaspoort, Hintham, Maliskamp, Kruisstraat, Groote Wielen, Vinkel, Geffen en Nuland. Het verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 28.000 exemplaren FOTOGRAFIE

Jan Forman, Corrianne Schijvens-van Hassel, Archief Ad Hermens, Familie van Bussel, Vincent van Os, Collectie Jan de Wit, Archief Heemkundekring Rosmalen Nuwelant en Vinckel, Familie Dirven TEKSTEN

Ad van der Donk, Sophie-Fleur Verbiesen, Piet Korsten, Corrianne Schijvens-van Hassel, Ankie van Hezewijk, Wim Poels (eindredactie) OPMAAK

Jan en Jan Media bv DRUK

Van Helvoort Grafischbedrijf/DutchPrint ADVERTEREN IN DIT MAGAZINE?

Jan van de Vossenberg (06 27273810) of Jan Forman (06 25466716). beleefrosmalen@janenjanmedia.nl. verkoop@janenjanmedia.nl CORRESPONDENTIEADRES

Beleef Rosmalen Vliet 20, 5422 VV, Gemert.

Geen Beleef Rosmalen ontvangen? bezorgklachten@janenjanmedia.nl. Afhaalpunten kunt u terugvinden op www.janenjanmedia.nl Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Heb je suggesties of ideeën voor kandidaten in onze rubrieken? Laat het ons weten via beleefrosmalen@janenjanmedia.nl De volgende Beleef Rosmalen verschijnt in de week van 11 december 2019

Beleef

Exclusieve tuininrichting voor wie anders kiest

EXCLUSIEVE TUINMEUBELEN • TUINOVERKAPPINGEN • TUINPROJECTEN Sprokkelbos outdoor & lifestyle Sprokkelboschstraat 18 5243 RK Rosmalen info@sprokkelbos.nl | www.sprokkelbos.nl

Inhoud Nummer 3, najaar 2019

07 75 jaar bevrijding

07 Vrijheid vieren we samen 08 De Rode Kruistrein 10 Boven water 12 Herinneringen van Bets 13 Beroepsmilitair Vincent van Os 15 Band met Wales 18 Programma herdenken en feesten

29 De bevrijder Gevormd door de oorlog

33 Beleef binnen

Naturistenvereniging Hertogstad

'Iedere inwoner zou een keer naar Wales moeten gaan' Jan de Wit

40 De vrijwilliger Trouwe terreinknecht

46 De omslag

Van bouwmarkt naar ICT

55 Onbekend bekend Sterven als een stoĂŻcijn

Op de cover: Toine Dirven Foto: archief Toine Dirven

3ÕÃÃ26/,�2Ã34!52!.4��4Ã22!3 ,Ã5+�6//2�#!ÕÃ�ÕÃÃ34Ã.� ÕÃÃ34:!!,�6//2�'Ã,Ã'Ã.(Ã$Ã.�

Persoonlijk betrokken WWW�GOUDEN�LEEUW�NL� HOOGSTRAAT��\�BERLICUM�\��

24 uur per dag bereikbaar op: 073 - 503 63 24 Martha van Hedel: 06 - 53 72 85 34 Dyonne Mutsaers: 06 - 54 22 57 20 www.marthavanhedel.nl

EP O R G L E T X O B N A V S JO HT ERVAAR ONZE KRAC

Al sinds 1954 hét vertrouwde adres in de regio voor uw auto Officieel dealer van topmerken Toyota, Nissan, Suzuki, Mitsubishi. Specialist in Kia en occasions van alle merken. Kom langs bij een van onze vestigingen in Middelrode, Oss of ‘s-Hertogenbosch. De koffie staat klaar!

Alles op het gebied van automobiliteit! www.josvanboxtel.nl

KIA

SPECIALIST

75 JAAR BEVRIJDING

Vrijheid vieren

we samen

Op vrijdag 10 mei 1940 zijn veel Rosmalenaren, net als in de rest van Nederland, vroeg op. Gewekt door geweerschoten en het gebrom van vliegtuigen staan ze op straat. Als ze Duitse gevechtstoestellen zien overkomen weten ze genoeg. Dit is het begin van de oorlog. TEKS T: PIE T KORSTEN

FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S: HEEMKUNDE K RIN G ROSMAL E N

Van alles wat de jaren daarna kenmerkt zal ook Rosmalen zijn deel hebben: strijd, verlies van levens, verwoesting, deportatie, collaboratie, verzet, onderdrukking, noodlot, aanwezigheid van buitenlandse soldaten en talloze beperkingen in het dagelijks leven. Na de capitulatie op 15 mei zal het tot zondag 22 oktober 1944 duren voordat er strijd wordt gevoerd op Rosmalense bodem. Het zijn eenheden van de Britse 53e Welsh divisie, die op die dag via Nuland oprukken richting de Kruisstraat en Rosmalen. Daar wordt ook op maandag 23 oktober een felle strijd gevoerd, vooral op Bruggen. De Duitsers bieden er fel tegenstand aan. Als gevolg daarvan worden veel van de huizen en boerderijen verwoest of zwaar beschadigd. Het zijn niet alleen de dodelijke granaten die zo kenmerkend zijn voor die strijd. Maar ook de vlammen werpende tanks, speciaal omgebouwde Britse Churchill-tanks, kunnen met een straal van vuur alles in lichterlaaie zetten. Vooral in een omgeving met veel riet gedekte boerderijen is dat rampzalig. Vele boerderijen gaan er dan ook in vlammen op. De uiteindelijke bevrijding van Rosmalen en Hintham eist een zware tol. Meer dan honderd woningen en boerderijen zijn verwoest, 295 zwaar beschadigd en ruim zevenhonderd van de 1150 woningen tonen sporen van de strijd! Ondanks alle verwoestingen en soms ook persoonlijk leed is er nu voor de bewoners het bijzondere

gevoel van vrijheid. Dat vieren ze met hun bevrijders. Veilig is het ondanks hun aanwezigheid nog lang niet, want de Duitsers zijn het land nog niet uit. Die verblijven nog net over de Maas. Pas op 5 mei 1945 komt er een einde aan dit alles. De oorlog is dan pas echt voorbij. Op 23, 24 en 25 oktober gaan we in Rosmalen de oorlog en de slachtoffers herdenken en de vrijheid vieren.

Beleef

75 JAAR BEVRIJDING

Kermende soldaten

uit de Rode Kruistrein

Hij was 12 jaar toen de Rode Kruistrein tot stilstand kwam bij het oude station van Rosmalen. Ad Hermens hoorde gewonde soldaten kermen van de pijn. Ze kwamen ook in Café Juliana, dat van zijn ouders was. TEKST EN FOTO ’ S: CORRIAN N E SCH IJ V E N S- VAN H ASSE L

Ad Hermens werd op 20 juni 1932 geboren in de Stationsstraat in Rosmalen. In het pand dat bij velen bekend stond als Café Juliana, pal naast het oude station van Rosmalen. Vanwege zijn werk verhuisde hij lang geleden naar Geldrop. Rosmalen heeft echter altijd een heel warm plekje in zijn hart behouden. Bij Ad van Marie van Toontje de Smid staat de oorlog voor altijd in zijn geheugen gegrift. Zijn verhalen heeft hij in diverse boeken genoteerd en uitgebracht.

Met de lege melkfles naar de boerderijen op Bruggen Ad heeft de oorlog overleefd en kan zijn belevenissen nog navertellen. Dat doet hij dan ook met veel enthousiasme. Ad: “Mijn vader had een (kachel)smederij aan de Stationsstraat. En een ijzerwinkel waar we potten, pannen, spijkers en schroeven verkochten. Later, toen de ijzerwinkel door de oorlog niet meer rendabel was, kwam er een

Beleef

75 JAAR BEVRIJDING

postkantoor bij. En we hadden ook nog Café Juliana. De naam Juliana moest op last van de Duitsers verwijderd worden van het pand omdat zij van koninklijke afkomst was. Dat heeft mijn vader dus nooit gedaan. Verenigingen lagen in tijden van oorlog stil en daardoor kwamen er ook via het café nauwelijks inkomsten binnen. Wel kwam er regelmatig een kaartclub. De sterke drank was erg schaars en mijn moeder kreeg 1 keer per maand een fles jenever aangeleverd door de firma Pompe en de Man. Moeder maakte dan van die fles twee flessen door water uit de pomp toe te voegen voor de kaartclub.” MARKET GARDEN

“Ik was 12 jaar toen we opgeschrikt werden op klaarlichte dag door een hoop herrie”, vervolgt Ad. We gingen naar buiten en vergaapten ons aan de vele vliegtuigen die richting Arnhem vlogen. Ze bleven maar komen, operatie Market Garden was begonnen. Om de Duitsers te dwarsbomen reden er op dat moment ook nauwelijks treinen. Die nacht sliep ik slecht en werd uiteindelijk gewekt door lawaai en stemmen uit de richting van het station. Het was erg donker buiten en we hadden geen idee wat er aan de hand was. Dat besef kwam de volgende ochtend toen we bij daglicht een 17 wagons lange trein met rode kruizen op het spoor zagen staan. Het bleek een Duitse trein met veel gewonden. De trein was gesaboteerd, onze stationschef Willemen had het sein op rood gezet. De machinisten hadden de trein tot stilstand gebracht tussen de Weidestraat en de Burgemeester Woltersstraat, afgekoppeld en met de locomotief waren ze ervan doorgegaan. De Duitsers waren in paniek en ze kermden van de pijn. Wat een ellende. Waarschijnlijk heeft stationschef Willemen niet geweten dat de eerste trein die voorbij zou komen vol Duitsers zat.” OPHELDERING

De machinisten gingen er met de

locomotief vandoor ons binnengebracht. De gewonden werden vervolgens zo snel mogelijk afgevoerd. Ondertussen gingen de luchttransporten boven ons gewoon door. Ik hoorde ineens in een van de wagons mensen Engels praten. Er bleken gewonde geallieerde tussen de Duitsers te zitten. Mijn moeder trok de stoute schoenen aan en ging samen met mijn jongste zus die Engelse soldaten van water voorzien. Een Duitse wachtmeester kneep een oogje dicht en liet het toe. De burgemeester kreeg de opdracht paard en wagen te regelen en enkele jonge kerels om de gewonden te vervoeren. De Engelse soldaten werden naar Coudewater vervoerd. Die jonge jongens zijn 3 dagen weggeweest, maar gelukkig wel levend terug gekomen.” ARMOEDE

“Wij hebben veel armoede gekend in die periode. Alles was leeg en er was geen eten. Met een lege melkfles werd ik naar Bruggen gestuurd om bij de boerderijen daar melk te gaan halen. Nergens was nog melk te krijgen doordat rijke Bossche mensen hun serviesgoed en andere goederen ruilden voor melk. ‘Rosmalen helpt zichzelf en

“De gewonde Duitse soldaten waren woedend en eisten opheldering, ze hadden overigens niets kwaads in de zin en kwamen bij Café Juliana eieren eten en koffie drinken. Veel voorraden uit de trein werden bij

Beleef

half Den Bosch‘ De Rode Kruistrein werd totaal geplunderd, en ja, daar heb ik ook aan meegedaan. We hebben tussen oktober 1944 en mei 1945, totdat de oorlog voorbij was, ook veel moeten schuilen in de bierkelder. Ondanks de bevrijding bleven de Duitsers schieten. Vaak verbleven we de nachten in de schuilkelder en waren we overdag gewoon op straat. Samen met een zus heb ik ook nog in een

schuttersputje op de Nieuwendijk geschuild voor de vliegtuigen. We zagen vanuit dat putje een vliegtuig dat het moeilijk had om de Lambertuskerk cirkelen en zijn erop afgegaan. Het waren geallieerden die noodgedwongen moesten landen en hun vliegtuig zelf in brand staken, zodat het niet in Duitse handen kon vallen. In een schuilputje bij het oude station vond ik een groene parachute. Ik wilde de koorden hebben, maar kreeg de parachute niet uit het putje en werd door een Duitse schildwacht weggestuurd. ’s Avonds zag ik dat de plaatselijke kleermaker die parachute wel uit het putje kreeg en enkele dagen later liepen zijn dochters in nieuwe groene jurkjes.“

Boven

water

Het scholenproject ‘Boven Water’ is een initiatief van de Heemkundekring Rosmalen. Piet Korsten introduceerde het project namens die kring op de basisscholen in Rosmalen. Via dit project, dat zijn oorsprong vond in Heeswijk-Dinther, worden basisschoolleerlingen bekend gemaakt met de viering van 75 jaar bevrijding. TEKS T EN FOTO’S: CORRIANNE SCHIJ VENS-VAN HASS E L

‘Boven Water’ staat voor het zoeken van sporen uit de oorlogstijd die nog zichtbaar zijn in Rosmalen. Jos Korsten ontwikkelde een lesprogramma voor het basisonderwijs met als uitgangspunt de films ‘De ondergrondse vergeet niet’ en ‘De Schakel’. Het scholenproject kreeg de titel ‘Boven Water’

Beleef

LANGE NASLEEP

“De trein bleef lang staan. In oktober stond ze er nog. Een keer ben ik gearresteerd vanwege mijn plunderingen in die trein. Ik had wat hout gestolen toen. Ik kon wegrennen en mezelf verstoppen in een boerderij aan de ander kant van het spoor. Helaas wisten ze me te vinden en kreeg ik een standje van de commandant van de Duitsers en moest mijn buit inleveren. Lang heb ik nog met bevrijders van de 53e Welsh Divisie gecorrespondeerd. Helaas zijn mijn contacten inmiddels allemaal overleden.“ Voor meer belevenissen van Ad kunt u terecht op zijn website: www.adhermens.nl

75 JAAR BEVRIJDING

Het was groep 8 van Kindcentrum De Sprong die in het voorjaar als pilotschool fungeerde. Bart Verhagen, docent van groep 8, maakte dit voorjaar met zijn leerlingen een begin met het project. Milou van Gemeren (11), Evi Smit (11), Isa Stoffelen (11) en Lotti Bol (12) vertellen over hun bevindingen en de weg die ze gevolgd hebben: “Op school kregen we eerst twee films te zien. ‘De Ondergrondse vergeet niet’ is een film die zich afspeelt aan het einde van de oorlog en in de jaren zestig. Een spannend verhaal over de strijd tussen een corrupte politiecommissaris en een verzetsgroep. De tweede film was ‘De Schakel’ In De Schakel vertellen mensen hun verhaal over de oorlog die ze meegemaakt hebben. Wij zijn op zoek gegaan naar sporen die in Rosmalen nog zichtbaar zijn. Zoals een oud Waterstaat-schildje uit 1947 op het pand van Restaurant Texas in de Schoolstraat dat in de oorlog kapot gegaan is en in ere is hersteld. Van onze bevindingen hebben we een filmpje gemaakt. We hebben ook gehoord dat veel boerderijen in de oorlog in brand geschoten zijn omdat de Engelse bevrijders dachten dat er nog Duitsers in zaten.” STRAATNAMEN

De meiden van Kindcentrum De Sprong bezochten het oorlogsmonument op de Kruisstraat en kwamen in contact met degene die het monument onderhoudt. “Zij vertelde ons over de mensen van de Kruisstraat die overleden zijn in de oorlog.”

De groep leerlingen bezocht ook het bevrijdingsmonument in de Schoolstraat, waar op 4 mei de jaarlijkse kranslegging plaatsvindt. Ook een spoor van de bevrijding en de herdenking. En ze verdiepten zich in straatnamen zoals die van de Christina Enselsingel. “Christina was een Joods meisje uit Rosmalen dat in een concentratiekamp om het leven is gekomen. De Anne Frankstraat, een meisje uit Frankfurt dat gevlucht was naar Nederland en met haar familie ondergedoken zat in Amsterdam in het Achterhuis. Ze legde een dagboek aan dat later ontdekt, uitgebracht en wereldberoemd werd. En de Hannie Schaftstraat. Hannie zat in het verzet, ze schoot een NSB’er dood en heeft goed werk verzet tijdens de oorlog.” ANNENBORCH

Een ander groepje leerlingen van De Sprong, bestaande uit Joanne Sluijter (11), Robin Vermeulen (11), Melanie Leenders (11) en Bente Rovers (12), ging in gesprek met bewoners van Ouderenzorg Annenborch die de oorlog meegemaakt hebben. Deze gesprekken werden in verband met de privacywet alleen op een geluidsdrager opgenomen. “Wij hebben vooraf onze vragen opgesteld. Wat we wilden weten waren dingen zoals; hoe oud bent u, waar heeft u de oorlog en bevrijding meegemaakt, heeft u honger gehad of was er wel genoeg te eten en heeft u vluchtelingen opgevangen?

We kregen duidelijke antwoorden. Een mevrouw vertelde dat ze toen een heel mooi jurkje had, waar ze trots op was. Dat moest ze een Duitse soldaat geven omdat hij er zijn geweer mee wou poetsen. En dat de hongerwinter hier in Rosmalen niet zo erg geweest is omdat hier veel boeren woonden. Maar dat ze in Den Haag en andere grote steden wel veel honger gehad hebben.” VOORTGANG PROJECT

Het project is met de pilot natuurlijk niet afgelopen. Piet Korsten: “In het net begonnen nieuwe schooljaar hopen we meerdere scholen enthousiast te krijgen voor ons project. Kindcentrum De Sprong gaat het in ieder geval weer gebruiken in de lessen. Met de Heemkundekring blijven we het project begeleiden en we willen het ook nog verder uitdiepen. De kinderen reageren enthousiast en vinden het ook leuk om activiteiten buiten school te mogen ondernemen.”

Streamers;

Op zoek naar

oorlogsherinneringen in Rosmalen 11

Beleef

75 JAAR BEVRIJDING

Bevrijders tanks door Bets van Bussel (91) was een tiener toen de Tweede Wereldoorlog woedde. Zij groeide op in de Burgemeester Nieuwenhuizenstraat en de dag dat Rosmalen bevrijd werd door Engelse soldaten herinnert zij zich nog als de dag van gisteren. T E K ST : CORRIAN N E SCH IJ V E N S- VAN H ASSE L FOTO’ S: JAN FORMAN E N FAMIL IE VAN BU SSE L

“Zo mooi om te zien hoe de Engelse soldaten met hun tanks door het dorp reden. Zij kwamen ons bevrijden van de Duitsers. Een geweldige ervaring, ik ben dat nooit vergeten. Ik heb veel doden gezien in de oorlog, er zijn ook veel mensen overleden die wij als gezin kenden. Een oom en tante uit Nuland moesten vluchten, want in Nuland daar werd gebombardeerd en ze kwamen naar Rosmalen. Ook in ’s-Hertogenbosch werd gevochten en vielen raketten die veel kapot maakten. Er is er ook een ontploft aan de Stationsstraat. Dat was eigenlijk een geluksdag, want als die raket geen mankement had gehad en op de geplande plek terecht was gekomen, hadden we toen geen station meer gehad. “

Er ontplofte dicht in de buurt een raket

De Engelsen kwamen ons van de Duitsers

bevrijden

ARMOEDE

“Rijk waren we toen niet. Er was een gebrek aan zout. Mijn oom en tante uit Nuland hadden hun koeien

Beleef

Bets van Bussel met haar moeder Barbara, Annie Noppen - van Herpen, en Mien van Eerd - van Herpen.

75 JAAR BEVRIJDING

reden met het

dorp

Aandacht voor vrijheid vragen

Als beroepsmilitair is hij al enkele malen uitgezonden geweest naar oorlogsgebieden. Vincent van Os ( 45) is verantwoordelijk voor de logistieke bevoorrading bij de luchtmacht en was al eens plaatsvervangend commandant van een F16-eenheid in een oorlogsgebied. Met zijn gezin verhuisde hij een half jaar geleden van Empel naar Rosmalen. T E K ST E N FOTO’ S: CORRIAN N E SCH IJ V E N S- VAN H ASSE L

Familie van Herpen-Steenbergen direct na de oorlog.

FOTO’ S: V IN CE N T VAN OS

meegebracht. Zo hadden we toch nog wat melk. Heel veel boerderijen zijn verwoest in de oorlog. Dat is zo jammer, want er zaten prachtige bij.” SCHUILKELDER

“In de wei van Sjaak Westerlaken in de Burgemeester Nieuwenhuizenstraat hadden we zelf twee kuilen gegraven als schuilkelder. Daar hebben we veel in gezeten. Er pasten 8 mensen in een kuil. Er zijn ons door die bommen en granaten veel mensen ontvallen. Ik ben zelf eigenlijk nooit bang geweest. Mijn zus Annie wel, heel erg. En wat was het een groot feest toen we eenmaal bevrijd waren. Gelukkig had ons gezin het overleefd en hadden we onze ouders nog. Wij waren thuis met 3 meisjes en 1 jongen en ik ben nu de laatste die daarvan nog leeft.” Bets van Bussel is op 24 augustus 2019 in Rosmalen overleden. Zij stond altijd voor een ander klaar, haar eigen belang kwam op de laatste plaats. Mede hierdoor werd zijn in 2003 Rosmollese van het jaar en kreeg haar uitvaart het thema “De Ander Centraal’. Wij wensen de familie veel sterkte toe.

Beleef

75 JAAR BEVRIJDING

Als beroepsmilitair meerdere malen uitgezonden naar oorlogsgebieden Vincent heeft in de bestuursraad van Empel en Meerwijk gezeten. Hierdoor werd hem vorig jaar gevraagd te spreken tijdens de 4-meiherdenking in Empel. Hij is geïnteresseerd in het oorlogsverleden van Nederland en kreeg veel van deze gebeurtenissen mee door verhalen die zijn opa en oma hem vertelden. Als kind heeft hij veel gelezen over de Tweede Wereldoorlog. Zijn interesse in techniek zoals die van vliegtuigen en tanks is groot. Vincent vroeg zich als kind af: “Waarom zetten mensen zich in voor een doel, in dit geval dat van het voeren van oorlog en de bevrijding ?” Als beroepsmilitair werd hij uitgezonden naar voormalig Joegoslavië, Irak en Afghanistan en maakte daar het hedendaagse oorlogvoeren mee. Hij kwam er ook in deze gebieden achter dat momenten van oorlog afgewisseld worden met periodes van rust. En dat oorlog diepe sporen achterlaat bij het land en zijn bewoners. MET EIGEN OGEN

“75 jaar bevrijding is een mooi moment om er nog eens uitgebreid aandacht voor te vragen. De interesse voor de bevrijding komt vanuit mijn beroep. Bij de Mariakapel in Empel ligt een graf van een Britse soldaat. Ik heb me in de geschiedenis hiervan verdiept. Vorig jaar tijdens mijn 4-meitoespraak heb ik een link gelegd tussen die gesneuvelde soldaat en de bezoekers aan die bijeenkomst. Die soldaat was

ook een gewoon mens, net als jij en ik. Ik heb oorlogen in volle hevigheid meegemaakt tijdens mijn uitzendingen, maar ook dat er periodes van rust en stilte waren. Er wordt niet altijd gevochten en de bevrijding ging dan ook als een storm over het land heen. Zo ook bij Market Garden. Om ’s-Hertogenbosch en omgeving werd er nog fel gevochten en vielen er vele slachtoffers. In deze omgeving heeft ook Empel daar zwaar onder geleden. Bij Fort Crevecoeur, waar de brug naar Hedel lag, is lang en zwaar gevochten. De Duitsers werden weggedrukt uit ’s-Hertogenbosch en dwongen de bevolking van Empel om te evacueren, de Maas over.“

Bevrijding ging als een storm over het land heen HONGERWINTER

“Door de evacuatie heeft een deel van de Empelse bewoners de Hongerwinter mee moeten maken, terwijl het dorp al lang bevrijd was. Wat een vreselijk gevoel moet dat gegeven hebben om je bevrijde dorp aan de overkant van de Maas te zien liggen. Waarom staan er 2 mensen lijnrecht tegenover elkaar? Ze gaan een gevecht aan omdat ze op dat moment zichzelf en degenen die naast hun staan willen redden. De mannen en vrouwen die ons land hebben bevrijd geloofden in die vrijheid. Dit moeten we ons blijven herinneren, zodat hun inspanningen en opofferingen niet voor niets zijn geweest.”

Beleef

75 JAAR BEVRIJDING

bevrijding ging met veel geweld gepaard

“Alle inwoners van de gemeente zouden tenminste één keer in Wales geweest moeten zijn om te beseffen waar we de vrijheid aan te danken hebben.” Dat vindt althans Jan de Wit, die namens de gemeente ’s-Hertogenbosch betrokken is bij de organisatie van de festiviteiten rond de herdenking van 75 jaar bevrijding. TEK ST: CORRIANNE SCHIJ V E N S- VAN H ASSE L

In Zuid-Wales staat een monument ter ere van de bevolking van ’s-Hertogenbosch en de regio die het bevrijdingsgeweld van de Welsh Divisie over zich heen moest laten komen. Het leed dat uiteindelijk wel de bevrijding met zich meebracht.

FOTO’ S: COL L E CT IE JAN D E W IT

Iedere inwoner zou een keer naar Wales moeten gaan

Beleef

75 JAAR BEVRIJDING

De veteranen voelen zich hier

thuis

Het project ‘herdenken en vieren van 75 jaar bevrijding’ wordt voor de gemeente aangestuurd door Jan de Wit (54) en Nicolette Meeuwsen (35). “We hopen van harte dat onze inwoners deze bijzondere herdenkingsperiode van 20 tot en met 27 oktober in hun agenda zetten.” ONDERSTEUNING

Jan is kabinetschef en Nicolette medewerkster Kabinetszaken en Representatie. In die functies ondersteunen en adviseren zij het stadsbestuur bij het lief en leed in de gemeente. Heel mooie momenten, maar ook trieste gebeurtenissen komen langs. De jaarlijkse lintjesregen, grote evenementen, koninklijke bezoeken, ontvangsten, de wekelijkse bezoeken van het stadsbestuur, maar ook verschillende herdenkingen en de gemeentelijke ondersteuning van inwoners bij getroffen leed.

Nu is alles even gericht op 75 jaar vrijheid. Nicolette: “Met elkaar willen we 75 jaar vrijheid groot aanpakken. Daar zijn we al eind 2017 mee begonnen en voor het eerst doen we het zoveel mogelijk samen. De kernen én Geffen doen mee en de programmaonderdelen zijn allemaal op elkaar afgestemd. Het is een eer voor ons om dit te mogen neerzetten”.” BEVRIJDERS

Van Rosmalenaar Jan is bekend dat hij al sinds de jaren tachtig een fascinatie heeft voor de geschiedenis van de gemeente ’s-Hertogenbosch, waaronder de bevrijdingsperiode. Jan : “Misschien door mijn intense vrijheidsdrang kwam meer en meer het besef dat ik de kansen en mogelijkheden kreeg die gesneuvelde en vermoorde stadgenoten en militairen nooit hebben gehad.

Volop aandacht voor 53rd Welsh Divisie Naast verdieping en bewustzijn wilde ik daar iets mee doen. Zeker voor de Welsh. Een passie is snel ontwikkeld, vooral in combinatie met de warmte voor ’s-Hertogenbosch. Ik doceer Boschlogie en Rosmalogie en mag gastlessen geven op basisscholen, aan kinderen met ouders en opa’s en oma’s die de oorlog niet meegemaakt hebben. Ze vinden het heel interessant, zeker als je ze confronteert en meeneemt in persoonlijke verhalen.”

)

(Papendijk Graafsebaan Graafsebaan (nabij Vinkel)

Beleef

alen Oude Baan, Rosm 7

Kruispun

t Nuland -V Café Witlo inkel / x

75 JAAR BEVRIJDING

formeel op zondag 20 oktober in Vinkel. Via Geffen, Nuland, Rosmalen en Empel / Engelen sluiten we in het weekend van 25 tot en met 27 oktober af in ‘s-Hertogenbosch.”

Enkele bevrijders willen in oktober komen OCTOBER 1944

Bij het gesprek schuift een andere Rosmalenaar aan. Pierre Kisters (79) was sinds 2004 voorzitter van de inmiddels opgeheven Stichting October 1944 ’s-Hertogenbosch. Pierre: “Onze stichting is opgericht in 1984 en blies de bevrijdingsherdenking nieuw leven in. Met honderden bevrijders die terugkeerden. Zij werden ontvangen in gastgezinnen en bouwden een sterke band op. Samen met de gemeente zijn wij tot 2014 verantwoordelijk geweest voor het herdenken en de relatie met de bevrijders en Wales. Na 2014 nam het aantal deelnemende bevrijders fors af. Ze waren inmiddels 90-plussers en de stichting is opgeheven.” Pierre heeft ook na 2014 samen met Jan het gastheerschap en de relatie met de bevrijders en Wales voortgezet en daar is Nicolette nu alweer een aantal jaren bij aangeschoven. Pierre: “Enkele bevrijders zijn van plan om in oktober te komen. De veteranen

voelen zich hier thuis. Daarnaast bezoeken we onze bevrijders in Wales”, aldus Pierre. PROGRAMMA

De week van 20 tot en met 27 oktober is volgepland. Nicolette: “Eind 2017 hebben we de contactpersonen van de diverse kernen bij elkaar geroepen om het bevrijdingsprogramma op te gaan zetten. Ieder dorp/kern heeft zijn eigen Bevrijdingsdag. We beginnen

Jan vult aan: “De activiteiten zijn publiekstoegankelijk. We stellen de oorlogsgeneratie – hun laatste lustrum - centraal, samen met onze Welsh relaties. De 53rd Welsh Divisie heeft op het West-Europese continent hier zijn enige totale slag gestreden en er is veel dankbaarheid vanuit hen naar ons. We gaan ze volop aandacht geven.” Pierre: “Laten we het met elkaar heel mooi afsluiten!” Het definitieve programma van alle kernen, aanvangstijden en locaties kunt u vinden op https://www. denbosch.nl/nl/75-jaar-bevrijding.

Rosmalen September 1944

Station / Heer en Be Rosmale ekstraat, n

Rosmal

Nuland

Beleef

75 JAAR BEVRIJDING

Herdenken en Vieren

Herdenken en vieren, het een kan niet zonder het ander. In oktober is het 75 jaar geleden dat onze regio bevrijd werd van de Duitse bezetter. En daar is natuurlijk op allerlei manieren aandacht voor. Met exposities, boekpresentaties, speciale lespakketten en natuurlijk ook onbezorgde feesten. TEKST: CO RRIAN N E SCH IJ V E N S- VAN H ASSE L FOTO’S: HEEMK UNDEW ERKG ROEP NUW EL AN T, H E E MK U N D E K RIN G V IN CK E L E N H E E MK U N D E K RIN G ROSMAL E N

VINKEL NIEMANDSLAND VINKEL

Bij Jan van der Lee (54) thuis werd vroeger veel over de oorlog gesproken. De familie is zo geïnteresseerd in het onderwerp dat ze jaarlijks met z’n allen op ‘oorlogspad‘ gingen. Niet om te vechten, maar om historische plekken te bezoeken zoals Auschwitz en Normandië. Hun ome Piet van der Lee is in het verzet gesneuveld en momenteel probeert men zijn gangen tijdens de oorlog na te trekken. Jaren later studeerde de broer van Jan, Tonny van der Lee, geschiedenis en schreef samen met Albert van de Elzen een boek over Vinkel in de oorlog. Dat boek werd gebruikt als leidraad om de viering van 75 jaar bevrijding voor te bereiden. SLACHTOFFERS

Jan: “Wij werden vorig jaar september benaderd om het vieren

Beleef

van de bevrijding te regelen voor Vinkel. Wij, dat zijn de mensen van Heemkunde Vinckel. Er zijn 5 oorlogsslachtoffers gevallen in het dorp, 2 vliegtuigen neergestort op Kaathoven en er zijn 5 geallieerden om het leven gekomen toen de tank waarin ze zaten door een voltreffer van de Duitsers geraakt werd. Groep 7 van de Mariaschool bezoekt ieder jaar trouw het monument op Kaathoven waar de slachtoffers herdacht worden en met de 5 militairen van de tank die in Uden begraven liggen willen we in de toekomst ook nog iets doen.“ Jan : “Vinkel was tijdens de oorlog een stukje niemandsland. Overdag was het van de geallieerden en ’s avonds van de Duitsers. In Vinkel hebben de Engelsen zich verzameld toen ze richting ’s-Hertogenbosch trokken voor de bevrijding. We hebben ook nog een levende oorgetuige, de heer Brouwers. Die woonde vlak bij de Cunerakapel waar de vliegtuigen zijn neergestort.

Daarnaast hebben we contact met de zoon van Stefke Feijen, die in de oorlog commandant van Knokploeg Margriet was en allerlei acties in het verzet uitvoerde. Zijn zoon beschikt over het archief van zijn vader en langzaamaan komt er zo meer informatie beschikbaar.”

NULAND BOEK EN EXPO NULAND

Nuland trapt de bevrijdingsactiviteiten af met de opening van een tentoonstelling op zaterdag 19 oktober. De expositie van Heemkundewerkgroep Nuwelant, die als uitgangspunt ‘voorwerpen met een verhaal‘ heeft, wordt gehouden in Gemeenschapshuis De Meent. Het betreft hier voorwerpen waaraan een verhaal over Nuland in de oorlog vastzit. Op zondag 20 oktober staat in Nuland muziek centraal.

75 JAAR BEVRIJDING

Diverse Nulandse muziekverenigingen geven die middag vanaf 13.30 uur een bevrijdingsconcert in De Meent. Op dinsdag 22 oktober is Nuland dan exact 75 jaar bevrijd. In de ochtend is er voor de basisschoolleerlingen van groep 8 een oorlogswandeling, waarbij plekken bezocht worden waar oorlogsherinneringen aan hangen. Het bevrijdingsvuur zal tijdens deze wandeling aan Nuland worden overgedragen. Om 18.30 uur vindt er een herdenkingsdienst plaats bij het monument aan de Heiweg. Hierbij zal een naam onthuld worden dat het plantsoen krijgt waar het monument in staat. JONGE SCHRIJVER

Na de herdenkingsdienst vindt er in De Meent een officiële boekpresentatie plaats. Het boek, dat de oorlogsjaren in Nuland uitvoerig weergeeft, is geschreven door Mike van Venrooij (20). Mike zal een korte lezing geven over de achtergrond van het boek en de oorlog in Nuland. De schrijver: “De interesse in de oorlog heeft er bij mij altijd ingezeten. Mijn opa en oma vertelden vaak over vroeger en dat vond ik reuze-interessant. Op mijn twaalfde kwam ik bij de Heemkunde terecht en op mijn veertiende ben ik serieus met onderzoeken naar de oorlog begonnen. Ik ben via de Heemkunde betrokken bij 75 jaar

bevrijding. Ik wilde daarvoor een speciale editie van het tijdschrift de Spoorzoeker uitbrengen. Gaandeweg werden de hoeveelheid informatie en het aantal interviews zo groot, dat we besloten er een boek van te maken.“ Het boek is te bestellen bij de secretaris van de Heemkunde Ad van den Boogaard. Tel: 06.20.11.45.64 info@nuwelant.nl.

EMPEL BASISSCHOLEN EMPEL

In Empel worden de basisscholen nauw betrokken bij de viering. Op twee basisscholen geeft Vincent van Os interactieve lezingen in de bovenbouw. Een interview met hem vindt u elders in dit blad. De kinderen mogen gedachtewolken versieren en ze hebben de mogelijkheid uit karton vervaardigde soldaten op te tuigen. Chantal Verhoeven van het organiserende Oranje Comité licht toe: “Aan de Hekellaan in ’s-Hertogenbosch staan in het park soldaten afgebeeld in ijzeren panelen. Die maken wij na van karton en die mogen de kinderen gaan versieren. Die kartonnen soldaten komen dan op woensdag 24 oktober tijdens de herdenking in Empel in de Landelinuskerk te staan. Het bevrijdingsvuur wordt op spectaculaire wijze de kerk

binnengedragen en het Van Maerlant College zal die dag opnamen maken die later voor een tv-uitzending gebruikt worden. Tijdens de herdenkingsdienst in de kerk spreekt Vincent van Os en Stageband Next zorgt voor de muzikale inbreng. De kerk is tijdens deze dienst gratis en voor alle leeftijden toegankelijk.

ROSMALEN ROSMALEN HERDENKT EN VIERT

Rosmalen staat drie dagen lang stil bij 75 jaar bevrijding. Elke dag heeft een thema: Herdenken, Van Herdenken naar Vieren en Vieren . Aan het programma voor deze drie dagen is lang gewerkt en de organisatie heeft getracht alle leeftijden hierbij te betrekken. De feestelijkheden zijn mogelijk dankzij samenwerking van vele Rosmalense verenigingen en stichtingen. De toegang tot- en deelname aan alle activiteiten is gratis.

Beleef

75 JAAR BEVRIJDING

Programma 75 jaar bevrijding VINKEL

EMPEL

ZONDAG 20 OKTOBER

DONDERDAG 24 OKTOBER

10.00 uur Herdenkingsdienst in de OLV Rozenkranskerk Muziek door Ensemble O.D.I.O. en een zangeres uit Wales. Herdenking slachtoffers met bloemenhulde en bloemlezing uit Dagboek van Antoon van de Elzen. Met beelden en geluid van gebeurtenissen in de oorlog zal Heemkunde Vinckel de herdenkingsdienst ondersteunen.

19.00 uur: Ontvangst met koffie, thee en muziek in de Landelinuskerk. Doorlopende filmvertoning van twee interviews met mensen die de bevrijding mee hebben gemaakt.

12.15 uur De gasten gaan onder leiding van Harmonie O.D.I.O. naar het terrein van EVVC, waar rond 12.15 uur het startschot gegeven wordt voor de Bevrijdingsroute van historische voertuigen van Vinkel via Geffen, Nuland en Rosmalen naar â&#x20AC;&#x2122;s-Hertogenbosch. De route eindigt op de parade waar het Bevrijdingsconcert door het Fanfarekorps Koninklijke Landmacht Bereden Wapens 75 jaar vrijheid zal worden uitgevoerd.

19.30 uur Op spectaculaire wijze wordt het bevrijdingsvuur de kerk binnengebracht. Na het welkomstwoord de voordracht van een gedicht door leerlingen van groep 8. Stage Band Next zorgt voor het muzikale intermezzo en Vincent van Os geeft een lezing. Stage Band Next sluit de herdenkingsdienst af samen met een zangeres uit Wales.

ROSMALEN WOENSDAG 23 OKTOBER, HERDENKEN

NULAND

Bevrijdingsviering in de Lambertuskerk aan het begin van de avond. Deze viering heeft een oecumenisch karakter.

Zaterdag 19 t/m dinsdag 22 oktober Tentoonstelling door Heemkundewerkgroep Nuwelant. Thema: Voorwerpen met een verhaal in Gemeenschapshuis De Meent.

Start wandeling aan het begin van de avond bij oorlogsmonument aan de Schoolstraat. Wandeling gaat langs memorabele punten in centrum Rosmalen zoals Gedachteniskapel Vennehof en Ouderenzorg Annenborch met informatieve uitleg op diverse plaatsen en optredens van Rosmalens Mannenkoor en koor All Woman.

ZONDAG 20 OKTOBER

13.30 uur, De Meent: Bevrijdingsconcert door verschillende Nulandse muziekverenigingen. DINSDAG 22 OKTOBER

Aankomst wandeling in De Kentering waar Muziekvereniging St. Cecilia en koor Voluum optredens verzorgen.

Nuland 75 jaar bevrijd. In de ochtend: Oorlogswandeling alleen voor de basisscholen met overdragen bevrijdingsvuur. Avond: Stille tocht van Gemeenschapshuis De Meent naar oorlogsmonument op de Heiweg

In de Blauwe zaal van De Kentering wordt een film vertoond en is er mogelijkheid tot het bezoeken van een tentoonstelling. De film is gemaakt door de Heemkundekring.

18.30 uur Aanvang herdenkingsdienst op de Heiweg.

Opmars Geffen / Nu land 14

tion Rosmalen, sta 3

Graafseba an (Mole n Zuylen) vanaf Nu Van land

Beleef

75 JAAR BEVRIJDING

Overdracht bevrijdingsvuur Het bevrijdingsvuur zal vanuit Nuland aan Rosmalen worden overgedragen. DONDERDAG 24 OKTOBER: VAN HERDENKEN NAAR VIEREN

De film in de Blauwe zaal van De Kentering draait ook deze middag en avond. En de tentoonstelling is wederom te bezoeken. De bevrijding bracht opluchting en het einde van een hele vervelende tijd met zich mee, dat gaan we vieren. Het middag- en avond programma zullen ingevuld worden door het Rodenborch College, HEVO, Trug Nor Vruuger, Heemkundekring, APM Big Band, Danscentrum Rosmalen, 2Stage e.a. Voor het middagprogramma bent u welkom in De Kentering vanaf 13.30 uur en in de avond vanaf 19.30 uur. De entree is gratis. VRIJDAG 25 OKTOBER: VIEREN

Deze avond vieren we de vrijheid met een avondvullend optreden van het grootste allround poporkest van Nederland, Full Stage Collective aangevuld met enkele gastvocalisten. Zaal open: 20.30 uur. Start programma: 21.00 uur In de Blauwe zaal wordt voor de laatste avond de film vertoond en kunt u nog even de tentoonstelling bezoeken. De aanvangstijden van alle activiteiten waren bij het ter perse gaan van dit Beleef Magazine nog niet bekend. Ze zijn nu onder meer te vinden op de site van de gemeente â&#x20AC;&#x2122;s-Hertogenbosch en sociale media. www.facebook.com/75jaarbevrijdingrosmalen

BEVRIJDINGSROUTE ZONDAG 20 OKTOBER

Zondag 20 oktober vertrekt rond 12.15 uur de Bevrijdingsroute met onder meer historische voertuigen. De route is als volgt: Vanaf Vinkelsestraat in Vinkel naar Verzorgingshuis De Heegt in Geffen, via de Wolfdijk naar Nuland. Nuland: Dorpstraat, richting Waterleidingstraat naar de Kruisstraat/ Bruggen en verder in Rosmalen via de Rodenborchweg langs Ouderenzorg Annenborch. Via de Stadionlaan richting Hinthamerpark. â&#x20AC;&#x2122;s-Hertogenbosch, Graafseweg, richting Antoniegaarde en via de Zuid-Willemsvaart richting de Parade, waar de route eindigt.

Opmars Dorpsstraat Geffen

Beleef

ADVERTORIAL

Tips van De Omslag HOLY TRIENTJE

STILTE VAN DE WITTE STAD

Anne-Gine Goemans Zuster Trientje (86) heeft een goddelijke missie: alle kernwapens moeten weg. Geïnspireerd door de Amerikaanse non die het grootste nucleaire complex ter wereld wist binnen te dringen, omgeeft Trientje zich met een kleine internationale groep gelijkgestemden. Het doel: een overval op een depot met atoombommen op Nederlandse bodem. In haar verfijnde stijl en met haar dwingende manier van vertellen laat Goemans ons zien wat er kan gebeuren als idealistische ambitie samengaat met onherstelbaar trauma. Holy Trientje is in alle opzichten een grote roman, gebaseerd op waargebeurde verhalen. Goemans reisde de afgelopen jaren de wereld af om haar boek te kunnen maken.

(Eva García Sáenz de Urturi) In de Stilte van de witte stad worden een aantal lijken gevonden. Unai López de Ayala, de rechercheur van dienst, herinnert zich direct de moorden van 20 jaar geleden in zijn Baskische stad Vitoria. Het probleem is dat de moordenaar voor deze oude misdaden al 20 jaar vastzit en deze dus ogenschijnlijk niet kan hebben gepleegd. Om de rituele moorden op te lossen moet Unai reizen. Niet alleen dwars door Baskenland, maar ook door de tijd: naar zijn eigen jeugd, naar de misdaden van twintig geleden en naar vroegere perioden waar de moordenaar via de bij de slachtoffers geplaatste symbolen naar verwijst. Ongekend spannend en een geweldige mix van spanning, mysterie, cultuur en geschiedenis. Voor de liefhebbers van Carlos Ruiz Zafón.

VEG

KROESVEE

HET FEEST

Jamie Oliver Jamie Oliver is terug! VEG staat vol supermakkelijke, gezonde, overheerlijke, toegankelijke en betaalbare groenterecepten. De gerechten van Jamie knallen van kleur én smaak. Hij wil je ervan overtuigen dat groenten heerlijk en vullend zijn, en dat je met al dat heerlijks op je bord het vlees echt niet mist. Of je nu voor één of meer vleesvrije dagen per week gaat, helemaal vegetarisch kookt, of gewoon nieuwe, briljante ideeën wilt opdoen: met dit boek scoor je op alle fronten.

John Meilink Kroesvee, geschreven door de Rosmalense auteur John Meilink, is het eerste deel van een driedelige reeks historische romans over de Hollanders en de slavenhandel in de 17e eeuw. Het is een roman met hoofdzakelijk fictieve personen en gebeurtenissen. De grote lijnen zijn echter historisch en de (politieke/sociale/militaire) context is zo waarheidsgetrouw mogelijk geschetst. Decor, landschappen, forten en nederzettingen zijn authentiek en zo veel mogelijk gebaseerd op oude reisverslagen. Een goed geschreven, spannend en rauw boek met een einde dat je je nog lang zult herinneren.

Elizabeth Day Op een exorbitant verjaardags-feest op een landgoed is iets gebeurd, iets ernstigs. Het Feest is een knap geschreven psychologische roman met pijnlijke, ongemakkelijke menselijke relaties en misplaatste loyaliteit. Day is niet bang om onsympathieke, manipulatieve en schijnheilige personages de hoofdrol te laten spelen. Zelden krijg je zo’n hekel aan de hoofdpersonen. Smullen en tenenkrommend tegelijkertijd!

Boekhandel de Omslag | De Driesprong 31, 5241 TJ Rosmalen | 073 521 3488 | boekhandeldeomslag.nl

Beleef

Financieel (hypotheek) advies?

Lekker en verstandig eten. U voelt zich beter wanneer u gezond én lekker eet. Twijfelt u over uw eetgewoonten? Samen kunnen we een check doen om te zien of u verstandig eet en kijken we wat we kunnen veranderen om ervoor te zorgen dat u zich fitter voelt. We gaan op zoek naar een praktische oplossing die bij u past.

- Uw bestaande hypotheek omzetten naar de extreem lage rente? - De beste hypotheek voor de aankoop van uw (eerste) eigen woning?

Ook als diëtist aan huis beschikbaar; gemakkelijk en vertrouwd aan de eigen keukentafel!

Dieetadvisering wordt vergoed vanuit de basisverzekering.

Wij zorgen voor de beste hypotheek bij de voordeligste financier. Bel 073 - 513 12 00 voor een kosteloze afspraak.

adviesburo

van Uden

hypotheken & verzekeringen Graafsebaan 61, Rosmalen

NIEUW

Als ‘gewoon’ eten niet gewoon is of als u moeite heeft met ‘normaal’ eten en op een normale manier afvallen, dan kunnen we kiezen voor het Prodimed Proteïnedieet. Met dit dieet verliest u op een snelle en veilige manier kilo’s en gaat u stap voor stap richting een gezond en evenwichtig voedingspatroon.

Bel voor vragen of een afspraak: 06 1903 7203

www.adviesburovanuden.nl -- info@vanudengroep.nl Kerkwijk 61 5258 KB Berlicum info@stephanievandenberg.nl www.stephanievandenberg.nl

“Ik leerde hier dat iets kleins heel betekenisvol kan zijn” Lisanne van der Ven liep stage bij Vivent en besloot te blijven als vrijwilliger: “Het is niet moeilijk om vrijwilliger te zijn. Ik leerde hier dat iets kleins heel betekenisvol kan zijn. Ik voorzie vooral in de behoefte aan een beetje extra aandacht. Cliënten beseffen al snel dat ik daar de tijd voor heb. Hoe mooi is het dat je zo iets voor een ander kunt betekenen!”

Lees het verhaal van Lisanne en andere verhalen van onze cliënten, medewerkers en vrijwilligers op:

www.vivent.nl/verhalen Vivent biedt u de juiste zorg en behandeling, thuis en in onze woonzorgcentra. Zo haalt u altijd het beste uit uw dag.

088 - 163 70 00

DE BEVRIJDER

De oorlog heeft mij gevormd

Beleef

DE BEVRIJDER

Het begon met de

bezorging van verzetskrantjes

Hartje winter moest ik de rivier overzwemmen

Ik was een goede

stoottroeper, maar beslist geen goede militair 26

Beleef

DE BEVRIJDER

Het heeft lang geduurd voordat Duitsers voor Toine Dirven geen ‘moffen’ meer waren. Alleen het horen van de Duitse taal irriteerde hem al en als vakantiebestemming heeft hij Duitsland lang gemeden. In de Tweede Wereldoorlog was hij actief in het verzet én als stoottroeper bij de bevrijding van het gebied boven Arnhem. Hij heeft daarbij het nodige meegemaakt, maar praatte daar niet al te vaak over. Niet met zijn vrouw en kinderen, maar ook niet met mede-stoottroepers die hij nog jaarlijks zag. Gek genoeg realiseert hij zich dat die moeilijke tijd hem ook iets goeds heeft gebracht: “Zonder die oorlog zou ik waarschijnlijk geen knip voor mijn neus waard geweest zijn.” T E K ST : AD VAN D E R D ON K FOTO’ S: FAMIL IE D IRV E N , JAN FORMAN

Toine Dirven is geboren op 31 juli 1925 in Oudenbosch in West-Brabant, dat hij typeert als een gemoedelijk durpke met 6.000 inwoners. Een katholiek dorp met destijds 4 kloosters en verscheidene kostscholen. In het gezin Dirven werden 7 kinderen geboren, waarvan de 4 meisjes al op zeer jonge leeftijd overleden. “Als jongste werd ik enorm in de watten gelegd door de hele familie. Blijkbaar was ook mijn gezondheid tamelijk broos.” Toine had 2 broers: Kees en Rinus die respectievelijk 16 en 8 jaar ouder waren. Hun vader was 1 van de 2 dorpsveldwachters van Oudenbosch. Toine ging na de lagere school aan de slag voor de gemeente bij de gasfabriek. BEGIN VAN DE OORLOG

Toine was nog geen 15 toen de oorlog uitbrak.“Ik weet nog dat we vooral veel vliegtuigen in de lucht zagen. Wij dachten – of hoopten – dat het Engelsen waren, maar al snel bleken het Duitsers te zijn.” Al snel na de capitulatie van Nederland verschenen de eerste Duitsers in Oudenbosch. Zij namen hun intrek in de schoolgebouwen. Het onderwijs ging gewoon door in andere gebouwen, zoals de dorpscafés. In Oudenbosch merkten ze niet echt

veel van die eerste oorlogsjaren, er gebeurden weinig heftige dingen. Wel herinnert Toine zich dat Fransen een Duitse pantserwagen onder vuur namen en de bemanning liquideerden. “Die pantserwagen heb ik daarna nog zien staan.” Ook in Oudenbosch werden jongelingen opgeroepen voor de Arbeidseinsatz (tewerkstelling) in Duitsland. “Ik had gelukkig een vrijstelling vanwege mijn werk in de gasfabriek.” PLAAGSTOOTJES

“We wisten van enkele inwoners in Oudenbosch dat ze NSB’er waren. Vanuit Roosendaal waren er wel eens demonstraties van de NSB bij ons. Dat zorgde voor gespannen situaties, maar niet voor geweld. Wel hebben we een keer de fietsen van die NSB’ers met ijzerdraad aan elkaar vastgemaakt. Van dat soort plaagstootjes”, glimlacht Toine. “Of we liepen rond met een witte anjer.” Na de oorlog bleek dat er meer mensen dan verwacht hadden geheuld met de Duitsers. Maar dat was vooral voor de voordelen die ze dan genoten. Geleidelijk aan namen de verzetsacties toe en werden ze heftiger. In navolging van oudste broer Kees werd ook de nog jonge Toine actiever.

Beleef

DE BEVRIJDER

Dat begon met de bezorging van verzetskrantjes. Trouw is in die tijd begonnen als verzetskrant en werd volgens Toine deels ook in Oudenbosch gedrukt. “Het was leuk om die krant stiekem bij de voorzitter van de NSB binnen te gooien.” VERZET

Hij weet het nog goed: op 7 januari 1944 krijgt hij de opdracht iemand naar een schuiladres te brengen. Wie de persoon was werd niet verteld. Hoe minder je wist, des te minder kon je vertellen als je gesnapt werd. Ook kreeg hij voor het eerst een wapen in de hand gedrukt met de niet mis te verstane opdracht: Als het fout loopt, is de laatste kogel voor jezelf. “Wij moesten daarvoor de rivier de Mark oversteken. Het bootje lag aan de overzijde. Dus hartje winter moest ik de rivier overzwemmen. Maar het viel eigenlijk best mee met de kou. Of misschien heb ik die door de spanning niet gevoeld?” Een tijdje later was er een Engels vliegtuig aangeschoten en waren de Duitsers op zoek naar de piloot.

Ergens aan de natte dijken, Op de grens met hongerland. Vastbesloten niet te wijken, Zijn wapen stevig in zijn hand. Een gascape voor de miezerregen, Klompen en een overall. Mortiervuur en granatenregen, Slapen in een koeienstal. Daar werd het regiment geboren, Tussen modder, staal en vuur. De goede geest ging niet verloren, De Stooters van het eerste uur.

Beleef

Terwijl die door een boer in veiligheid werd gebracht, bracht ik de Duitsers op een dwaalspoor door met m’n Engels windjack de andere kant op te fietsen.” STOOTTROEPEN

In 1944 werd het zuiden van Nederland vanuit Frankrijk en België bevrijd. Eerst Eindhoven, Tilburg en Den Bosch en in november werd ook Oudenbosch bevrijd. Toine gaf gehoor aan de oproep die Prins Bernhard eerder dat jaar had gedaan aan de knokploegen en verzetsstrijders om zich aan te sluiten bij de stoottroepen. En op die manier de geallieerden te helpen om heel Nederland te bevrijden. “Ik werd in eerste instantie geplaatst in Noordschans (gemeente Klundert), bij de bewakingstroepen. Wij moesten de Canadezen waarschuwen als we Duitsers in zicht hadden. Die waren er dan altijd heel snel. Het leek wel of ze met hun kleren aan sliepen. Omdat ik beschikte over ‘nachtogen’ nam ik vaak de nachtdiensten voor mijn rekening. Vervolgens werden we gestationeerd in Bergen op Zoom op kazerne Markiezenhof. Daar kregen wij stoottroepers van de commandotroepen een zware fysieke opleiding om ons voor te bereiden op de bevrijding van de rest van Nederland. Wij hadden geen uniform, maar droegen een blauwe overall met oranje band en helm en gebruikten buitgemaakte Duitse wapens. Die commandotroepen stonden onder leiding van Raymond Westerling, bijgenaamd De Turk omdat hij in Istanboel geboren was. Pas toen leerden wij echt ‘vechten’.” Zichtbaar ontroerd, met tranen in rood omrande ogen, declameert Toine plotsklaps fluisterend en uit het hoofd het gedicht ‘Slapen in een koeienstal’ (zie kader).

Uiteindelijk kan deze generatie Duitsers er ook niets aan doen

DE BEVRIJDER

Als het fout

loopt, is de laatste kogel voor jezelf Theresia Meeuwissen, het meisje van de overkant in de straat, dat hij beter had leren kennen tijdens de dansles. Samen kregen zij 4 dochters. In 1955 ging hij aan het werk bij Fokker in Amsterdam. Omdat zijn vrouw veel last had van hoofdpijn – volgens de doktoren kwam dat door de luchtdrukverschillen aan de kust – verkaste hij naar Nicholson, producent van vijlen, in Den Bosch als hoofd tekenkamer. In 1967 kocht hij de woning in Maliskamp waar hij nog steeds woont.

BEVRIJDING

“In het voorjaar van 1945 waren wij er klaar voor. Samen met de Canadezen trokken wij richting Nijmegen. Omdat het vandaaruit niet lukte het hoger gelegen Arnhem te bevrijden, besloten de Canadezen via het Duitse Kleef om te trekken en eerst het gebied rechts van de IJssel met onder meer Zutphen te bevrijden. Daar hebben we flink moeten vechten en ben ik ook nog gewond geraakt: een schampschot in het gezicht en verscheidene granaatscherven in het lichaam. In het militair hospitaal in Middelburg herstelde ik van die verwondingen. Daarna kwam ik in Domburg bij de Engelse commandotroepen (de 49). Daar stond ik op wacht toen ons op de avond van 4 mei het nieuws bereikte dat de Duitsers waren gecapituleerd en dat Nederland bevrijd was. Omdat wij als stoottroepers getekend hadden tot 1 jaar na de bevrijding in dienst te blijven, ging ik daarna naar de kaderschool in Breda om tot sergeant opgeleid te worden. Daar werd mij al snel duidelijk dat ik niet in de wieg gelegd was voor beroepsmilitair. Het leger kende te veel regels, terwijl het bij de stoottroepen veel gemoedelijker was geweest. Daar kenden we geen rangen en noemden elkaar bij de voornaam. Ik was een goede stoottroeper, maar beslist geen goede militair.” NA DE OORLOG

Op 3 mei 1946 zwaaide Toine dan ook af en ging als 20-jarige terug naar huis in Oudenbosch. Op de Rijkswerkplaats, die er speciaal was voor buiten de boot gevallen jongeren, ging hij aan de slag als machinebankwerker. En in de avonduren volgde hij een studie werktuigbouwkunde via PBNA. Hij trouwde met

Nicholson werd in 1972 overgenomen door Cooper. Daar werkte Toine tot aan zijn pensioen in 1986. “Mijn vrouw en ik hebben onze oude dag goed besteed door vooral veel te reizen, vooral met de caravan in Europa. En uiteindelijk reden we daarbij ook wel eens door Duitsland. Tenslotte kan deze generatie Duitsers er ook niets aan doen wat er toen gebeurd is.” Zijn vrouw overleed ruim 5 jaar geleden en sindsdien gaat Toine niet meer op vakantie met de caravan. Wel maakt hij nog regelmatig een reisje met HEVO en rijdt hij nog zelf met de auto naar zijn dochters. TROTS

Toine is altijd lid gebleven van de bond van stoottroepers, tegenwoordig van de afdeling Den Bosch. Daarmee komen ze een keer of 5 per jaar bij elkaar. “Helaas zijn de jongens met wie ik toen gevochten heb er niet meer. We hebben na de oorlog altijd goed contact gehouden.” Dat hij trots op zijn maatjes is en zichzelf blijkt ook uit het feit dat hij nog elk jaar meerdere malen de Johan Willem Friso kazerne in Assen bezoekt. Daar is het 13e Infanterie Bataljon Regiment Stoottroepen Prins Bernhard tegenwoordig gevestigd. En ook de Veteranendag in Den Haag bezoekt hij elk jaar. Op 29 juni dit jaar was hij er nog met 2 van zijn dochters en zijn jongste 2 kleindochters. Bevrijdingsdag in Wageningen heeft hij dit jaar niet meer gedaan, omdat het fysiek te zwaar werd voor hem. De Tweede Wereldoorlog heeft een belangrijke rol gespeeld in het leven van Toine Dirven. “En zeker niet alleen een slechte. Want verwend als ik was als kind, was er zonder die oorlog beslist weinig van mij terechtgekomen. Maar bovenal had ik dan ook niet de kameraadschap van de stoottroepers gekend.”

Beleef

HOORTIJD, WIJ NEMEN DE TIJD VOOR UW GEHOOR! ¡ Voor alle leeftijden ¡ De meest geavanceerde, nieuwe en kleinste onzichtbare hoortoestellen van Phonak, Widex, Oticon, Siemens & Starkey ¡ Uw zelfstandig audicien, wij werken voor alle zorgverzekeraars ¡ Veel ervaring met oorsuizen ¡ U wordt altijd geholpen door een gediplomeerd audicien ¡ Geen wachttijden en gratis parkeren voor de deur ¡ Hoortoestel vanaf €0,- bijbetalen!

Raadhuisstraat 3 - Rosmalen 073 - 711 45 86 Rompertpassage 17 - Den Bosch 073 - 711 45 35 Openingstijden: Ma 13.00 - 17.30 uur (Rosmalen) Di t/m Vr 09.30 - 17.30 uur (Beide) Za 09.30 - 16.00 uur (Beide)

Weekblad de Brug

Bezoek ons op www.hoortijd.nl of www.facebook.com/hoortijd

Weekblad de Brug

Dakkapel op uw nieuwbouwwoning een dure optie? Niet bij ons!een dure optie? Dakkapel op uw nieuwbouwwoning Niet bij ons!

Schijndels Weekblad de Rosbode Weekblad Schijndels Weekblad de Brug de Rosbodede Streekwijzer Schijndels Weekblad de Streekwijzer de Rosbode

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed

Prefab dakkapellen specialist sinds 1992

Elke zaterda g

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed

nj ne

Streekwijzer GemertsNieuwsblad ed m

de Het adres voor:

www.vangrinsvendakkapellen.nl www.vangrinsvendakkapellen.nl

Huisbergenweg 1 5249 JR Rosmalen 073-5033794

.ja

Bezoek voor meer informatie onze website

Bezoek voor meer informatie onze website Vele opties Bezoek voor meer beschikbaar informatie onze website

va n 12.00-16.00

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed

KIJKMIDDA Elke zater G van dag JK KI12 M-16 ID.00 .00 DAG

Binnen een halve dag geplaatst Prefab dakkapellen specialist sindssinds 19921992 Prefab dakkapellen specialist 15 jaar garantie op dak en dakkapel Binneneen een halve geplaatst Binnen halve dagdag geplaatst Hoogwaardige kwaliteit 15 jaar jaar garantie en dakkapel 15 garantie op op dakdak en dakkapel Geheel naar eigen wens en smaak aan te passen Hoogwaardige kwaliteit Hoogwaardige kwaliteit Geheel naarVele eigen wens en smaak aan te passen opties beschikbaar Geheel naar eigen enbeschikbaar smaak aan te passen Vele wens opties

GemertsNieuwsblad Crossmediale communicatie

Dinsdag van 16.00-20.00 uur Dagelijks geopend van 12.00-20.00 uur Woensdag t/m zondag van 12.00-20.00 uur (nabij (nabijCamping CampingDe DeHooghe HoogheHeide) Heide)

www.de-pimpernel.nl www.de-pimpernel.nl

Uinlevering bent van harte welkom op ons deTegen ideale plek voor al uwvan deze kortingsbon

zonovergoten terras MIDGETGOLF-ARRANGEMENT (KInder)feestJes! voor een lekker kopje koffie, drankje of een

- midgetgolf - koffi e,pannenkoek thee of ijstheena een heerlijke wandeling, www.de-pimpernel.nl * - pannenkoek met fietstocht of zomaar... één topping p.p. *max. 6 personen, geldig t/m 20 december vanaf heden alle dagen2019 geopend v.a. 12.00 UUr

€ 7,

Werstkant17 17••Berlicum Berlicum Werstkant Tel. 073-5030509 Tel. 073-5030509

✁

Pannekoekenhuys & uitsPanning

Zakelijke (online) Gemerts Nieuwsblad teksten en foto’s Drukwerk Huisstijl ontwerp

Voor eenof renovati nieuwee keuken op maat

Ontdek bij ons in de showroom de nieuwe revolutionaire Miele serie:

U bent van harte welkom om onze sfeer te proeven!

Generatie 7000

van der

DUSSEN

Een persoonlijke benadering voor een persoonlijke keuken Overbeeke 21 5258 BL Berlicum 073 - 503 88 61

Vliet 20 • Gemert 06-27273810 06-25466716 info@janenjanmedia.nl

MAATKEUKENS

info@vanderdussenmaatkeukens.nl www.vanderdussenmaatkeukens.nl

ADVERTORIAL

Y.O.L.O Kappers gaat als

een speer Ingeborg Meulemans gaat als een speer. Op 14 september heeft ze al 24 uur staan knippen voor het goede doel. En dat was maar net na de opnames van Holland’s Next Top Model.

De kapsalon moest de basis vormen van haar werkzaamheden. Niet meer de hele wereld over reizen, maar huisje, boompje, beestje, kindjes en een salon. Gewoon omdat ze ook zo houdt van het contact met de klanten, het zoeken van de juiste kleuren bij de juiste persoonlijkheid en haar geweldig grote kennis direct toe kunnen passen. Toch is Ingeborg zo goed in haar vak, dat ze voor van alles wordt gevraagd. Het mee ontwikkelen van de nieuwe kleurlijn van L’anza bijvoorbeeld. Of als hoofd van het kappersteam meedoen aan Holland’s Next Top Model. “Dat was echt heel gaaf. Dit jaar was er een andere opzet. De modellen zaten in twee groepen, in twee huizen en hadden dus onder andere ook twee kappersteams. Ik stond aan het hoofd van het ene team.” Metamorfose Ze vond het heel tof om de kapsters aan te mogen sturen. “Zeker met die metamorfose. Alle spiegels in de studio waren afgeplakt. Heel raar om zo te werken.” Natuurlijk waren er ook de fotosessies voor de grotere merken. “Dan kreeg ik twee dagen van tevoren een moodboard voor de modellen. Het was heel leuk om mee te maken, zeker ook omdat je op verschillende locaties bezig bent. Ik heb hierdoor ook weer veel inspiratie gekregen voor de foto’s die ik wil maken voor de kapperawards.” Want Ingeborg zit niet stil. Ook niet na negen weken opnames voor het tv-programma. Het ene idee is nog niet uitgevoerd en het andere komt al op. Toch is ze ook nog bijna dagelijks in de salon te vinden. “Het jaar is nog niet voorbij en ik heb al ideeën voor december.” Kortom: we zullen nog veel van haar gaan horen! Y.O.L.O. Kappers | Dorpstraat 109 | 5244EB Rosmalen 073 888 4411 | www.yolokappers.nl

Beleef

HEMA Rosmalen heeft HEMA Keuken

iedere dag vers gemaakte (lunch)gerechten gewoon bij jouw HEMA in Rosmalen

Volg ons op Facebook: Hema-Rosmalen

BELEEF BINNEN

Naturistenvereniging Hertogstad Aan de Weteringstraat, in het buitengebied van Rosmalen, is naturistenvereniging Hertogstad gevestigd op camping â&#x20AC;&#x2DC;t Vinkel. Van buiten kun je niet naar binnen kijken, want de camping is omgeven door een dichte afrastering. Hier zijn privacy en vrijheid een groot goed. Maar de nieuwsgierige journalist van Beleef Rosmalen is van harte welkom om een keer te komen kijken. DOOR ANKIE VAN H E ZE W IJ K

FOTOâ&#x20AC;&#x2122; S: JAN FORMAN

Beleef

BELEEF BINNEN

Een smalle zandweg met aan weerskanten eiken- en beukenbomen. Zo smal dat ik bij een tegenligger helemaal aan de kant moet. Stofwolken stuiven op, ook in het Vinkelse landschap is het kurkdroog. Na een druk op de bel gaat de poort open van kampeerterrein ‘t Vinkel waar Gert Tiele me al staat op te wachten.

VOOROORDELEN

De camping lijkt op een klein dorp

Maar eerst wat feiten. De camping is eigendom van Stichting Hertogstad. Het terrein van 7,5 hectare (15 voetbalvelden!!) is eigendom van de leden van de vereniging. Twee keer per jaar is er een algemene ledenvergadering. Er zijn 320 leden en 175 campingplaatsen. Daarnaast zijn er 25 plaatsen beschikbaar voor gasten. Om hier te kamperen moet je lid zijn van NFN, de Naturisten Federatie Nederland. Ook is er de mogelijkheid voor dagrecreatie: bij mooi weer kun je zonnen op de zonneweide en gebruik maken van het zwembad.

Bij de telefonische afspraak had hij me gewaarschuwd: “Als het mooi weer is, zul je veel blote mensen tegenkomen. Maar wees gerust, jij mag je kleren aanhouden!” De zon breekt nog niet door het wolkendek en enkele kampeerders zitten in de voortent te ontbijten. Het is vandaag fris, dus iedereen is gekleed. Nagenoeg iedereen. Een dappere kampeerder werkt met een elektrische gazontrimmer de randjes van het gazon bij.

Beleef

Bij de luxe caravan van Gert (68) zit ook Bep Onrust (69) klaar voor het gesprek, in een roze kamerjas. Beide zijn al jaren naturist en willen graag wat vooroordelen wegnemen over naaktrecreatie. We nemen plaats op de campingstoelen.

BELEEF BINNEN

PIONIERS

Gert vertelt: “De club bestaat sinds 1957. De oprichters waren echte pioniers. Ze zochten een stuk terrein voor naaktrecreatie maar kwamen veel hobbels tegen. In die tijd wilde niemand zo’n naturistenclub naast zich!” Bep: “Een groep van veertig mensen is de club gestart. Dat waren echte idealisten. Streng in de leer en met heel veel regels en voorschriften wat wel en niet mocht. Had je een piercing? Dan moest die eruit. Het is tegenwoordig wat vrijer geworden hoor!”

Er is respect voor de natuur sjouwen. Maar er wordt rekening gehouden met wat je kunt hoor. En als je het om wat voor reden echt niet kunt, is er de mogelijkheid om het af te kopen.” VOOR ELKAAR

Vrijheid is een groot goed onder naturisten. Maar regels zijn nodig om je vrij te kunnen voelen. Gert: “We zijn als vereniging eigenaar van de camping. Dat vraagt om regels. Zo hebben we terreinregels en huishoudelijke regels die worden vastgesteld tijdens de algemene ledenvergadering. Bep: “Van ieder lid wordt verwacht dat hij tweemaal per jaar minimaal zes uur helpt bij het onderhoud. Snoeien, zwembad schoonmaken, lokalen poetsen, takken

Gert en zijn vrouw wonen in Vlaardingen. “De camping hier lijkt op een klein dorp. Iedereen kent elkaar. Is er iemand ziek en al een tijd niet meer op de camping geweest? Nou, dan maai ik toch even zijn voortuintje. Is iemand niet in staat zijn kampeerplek voor het nieuwe seizoen op orde te krijgen, dan worden er altijd helpende handen toegestoken! Kleine moeite, we staan voor elkaar klaar.

Beleef

BELEEF BINNEN

Bep en haar man wonen in Tiel. “Mijn man is herstellende van een operatie. Hier heeft hij de vrijheid en gaat hij heerlijk jeu de boulen. Iedereen kent hem. Dat geeft ons ook ruimte om eigen dingen te doen. Ga ik lekker naar de handwerk- of de kaartclub. En we fietsen samen veel. Het is hier zo mooi!”

LIEFDE VOOR MENS EN NATUUR

Op de vraag waarom ze naturist zijn, antwoordt Gert: “Op vakantie in Frankrijk kwamen we een keer per toeval op een naaktstrand terecht. We waren direct verkocht. Het voelde zo vrij! Toen zijn we ook naakt gaan kamperen. Het staat voor gelijkheid. Verschillen tussen mensen vallen weg, iedereen is hetzelfde. Rangen en standen in de maatschappij doen er niet meer toe. Daarnaast staat het ook voor liefde voor mens en natuur.”

Beleef

Ik hoor helemaal geen

verkeer

Bep ging eens met vrienden mee. Nu is ze al 27 jaar op deze camping. “Het voelt zo vrij om zo uit je bed te stappen en niet te hoeven nadenken wat je nu weer aan moet. En de sfeer is heel anders dan op een textielcamping. Vriendelijker. Ik ga ook vaak naar het strand aan het Engelenmeer. Daar zijn een textielstrand en een naaktstrand naast elkaar. Aan het eind van een zomerse dag is het textielstrand een grote vuilnisbelt, terwijl het naaktstrand brandschoon is. Dat bedoel ik, er is respect voor de natuur en een gevoel van saamhorigheid.”

Over de vooroordelen over naturisme vertelt Gert: ““Ik heb er nooit een geheim van gemaakt. Ik was directeur van een basisschool, en iedereen wist: Meester Tiele loopt op vakantie in zijn blote kont. Het was voor iedereen duidelijk en ik heb er nooit problemen mee gehad. BUITENWACHT

De ‘buitenwacht’ heeft niet altijd een goed beeld van het naturisme. Er wordt nogal eens gedacht dat er zich vreemde dingen afspelen op een naturistenterrein. Het enige verschil is dat bij mooi weer de kleren uitgaan om je volledig vrij te kunnen voelen. Het komt nogal eens voor dat er werkzaamheden door mensen van buiten worden gedaan. Ik heb wel eens de vraag gekregen, toen er in mijn caravan wat moest worden gedaan, in februari (!), “moet de monteur dan zijn broek bij binnenkomst uittrekken ?...”

BELEEF BINNEN

Inmiddels trekt de ochtendkou weg en wordt het langzaam warmer. Menig tent wordt opengeritst. Er wordt gezwaaid en gedag gezegd. We schenken nog een kop koffie in. Wat zit ik hier heerlijk, de rust overvalt me. Hier en daar schiet een konijntje weg. Ik hoor helemaal geen verkeer, alleen maar vogels. Ik zwaai naar de buurman die langs komt. VOL

Zijn er nog plaatsen vrij op de camping? Gert: “Op dit moment zijn alle vaste plaatsen bezet. Dat komt ook doordat we vanwege brandveiligheid de plaatsen moeten vergroten, dus op een oppervlakte waar eerst drie caravans stonden, mogen er nu nog twee staan. Maar omdat we er onlangs een stukje land hebben bijgekocht, kunnen we toch het aantal plaatsen behouden.”

een echte duikuitrusting oefenen en was er een spooktocht. Voordat we het door hebben, zitten we al twee uur te praten. Ik heb het campinggevoel helemaal te pakken en zit nog steeds heerlijk. “Het lijkt wel vakantie”, verzucht ik. Maar mijn gastheer en gastvrouw willen aan de slag. Morgen is het open dag op de camping en er is nog veel te doen. KRONKELEND

Als lid van de kennismakingscommissie ontfermt Gert zich over de nieuwe leden. “Het eerste jaar ben je aspirant lid. Je krijgt dan een mentor toegewezen. Het is een proces van wederzijdse kennismaking, het moet klikken. Ik heb nog nooit meegemaakt dat iemand na een jaar geen definitief lid werd.” VIER MAANDEN

Gert is gemiddeld zo’n vier maanden (gerekend in nachten) per jaar op de camping, voor Bep geldt dat ook zo ongeveer. Bep: “Thuis ben ik altijd bezig. Nog even een wasje erin. Nog even de badkamer poetsen. Hier doe ik alleen waar ik zin in heb. Ik zit lekker buiten en denk per dag: wat zal ik nu eens gaan doen.” Gert: “Ik doe hier juist ontzettend veel. Ik zit in allerlei commissies en vind het heerlijk om bezig te zijn. Actief en in de buitenlucht. Maar op zijn tijd zit ik ook lekker in mijn stoel hoor!” Er is voor de leden veel te doen. Van dansavonden tot een zeskamp; van een schilderweek tot poëzieavond. Pubquiz, met elkaar koken, lopende buffetten, kampvuur, gezamenlijke bbq, klootschieten, jeu de boules, wandelen, een filosofieavond. Vorige zomer was er een speciale week voor de jeugd. De hele week stond in het teken van “Wie is de mol”. Ook konden de kinderen met

Ter afsluiting lopen we een rondje over de camping. Geen strakke rechte camping, maar met kronkelende paadjes en veel groen. Bomen, struiken, bloemen. “Het liefst geen struiken waaraan je je kunt bezeren”, vertelt Gert. Veel konijnenkeutels. Er zitten veel konijnen op het terrein, die de neiging hebben de boel te ondergraven. Ze knagen zo door je grondzeil heen!” Het terrein voor de ‘losse kampeerders’ is rondom een vijver en naast de ingang. Speeltuin erbij. “We hebben nu weer een aantal gezinnen met jonge kinderen binnen de vereniging. Dat brengt een nieuwe vrolijke dynamiek met zich mee.” Bij de kantine, Het Pluviushuis of ’t Pluuf genaamd, zijn we even wat stiller, hier is juist een vergadering bezig. Twintig mensen van diverse commissies en het bestuur zitten serieus te vergaderen. We sluiten af bij de sauna en het zwembad. Ik wens Gert veel succes met de open dag die de volgende dag plaats vindt. De poort gaat open en ik kom weer in ‘de gewone wereld’. Weg vakantiegevoel.

Beleef

▲▲▲▲

Vormgeving Druk Verzending

ng tuinverlichti ppingen a terrasoverk carports & tuinhuisjes & vlonders schutttingen Specialist in tuinverlichting

In onze showroom vindt u de grootste collectie buitenverlichting voor huis & tuin waarvan

Specialist in tuinverlichting Maatwerk in tuinhout 1000 modellen zijn opgesteld.

langs voor In lichtadvies en een lichtplan. In onze showroom vindt u deKom grootste eigen werkplaats maken wij collectie buitenverlichting voor huis & allerlei toepassingen van hout Maatwerk in tuinhout tuin waarvan 1000 modellen zijn voor in de tuin zoals schuttingen, In eigen werkplaats maken allerlei toepassingen opgesteld. Kom langs voorwijlichtadvies tuinhuisjes, terrasoverkappingen vaneen hout voor in de tuin zoals schuttingen, tuinhuisjes, en lichtplan. en vlonders. terrasoverkappingen en vlonders.

Uitgebreide informatie op onze site

Specialist in tuinverlichting WWW.TUINTOTAAL.NL

In onze showroom vindt u de grootste collectie buitenverlichting voor huis & tuin waarvan 1000 modellen zijn opgesteld. Kom langs voor lichtadvies en een lichtplan.

Uitgebreide informatie op onze site

Informeer naar de mogelijkheden:

WWW.TUINTOTAAL.NL

Berkdijk 14 Sint Michielsgestel

Maatwerk in tuinhout 073 - 551 42 51

In eigen werkplaats maken wij allerlei toepassingen van hout voor in de tuin zoals schuttingen, tuinhuisjes, terrasoverkappingen en vlonders. Berkdijk 14 Sint Michielsgestel

073 - 551 42 51

0492 37 11 37 Wij laten uw grafische ideeën werkelijkheid worden

Weet u wat u moet regelen na het overlijden van een dierbare? kijk op www.paulienuitvaart.nl

van helvoort Grafisch bedrijf BV

.nl

Het Afscheidshuis Proosdijstraat 12 | 5236 AT ’s-Hertogenbosch T: 073 888 5808 | M: 06 203 608 92 | info@paulienuitvaart.nl WWW.PAULIENUITVAART.NL

ADVERTORIAL

Betrokken makelaar die het verschil (waar)maakt

Je huis verkopen, doe je dat zelf of kies je voor een expert? En welke makelaar wordt dat dan? Dennis en Antoinette Krijgh kozen voor Het Waare Huis. De reden: Het gevoel was vanaf het eerste moment goed. Het Waare Huis toonde betrokkenheid, betrouwbaarheid en ondernemerschap. Met hun huis aan de Vlinderlaan waren Dennis en Antoinette erg tevreden, maar ze misten een ruime tuin waarin hun kinderen, Mila en Sem, naar hartenlust konden spelen. Dennis: “Er kwam een tweekapper uit een nieuwbouwproject terug in de verkoop en dat was precies wat we zochten. Binnen een week was de koop rond.” MAKELAARSKEUZE

Maar ja, dan moet je je eigen huis nog verkopen. Ze besloten een makelaar in de arm te nemen en spraken verscheidene kandidaten. Antoinette: “Martijn Vosmar van Het Waare Huis gaf bij binnenkomst al meteen tips voor het presenteren van de woning voor de verkoop. Terwijl wij nog geen keuze gemaakt hadden. Dat voelde meteen goed.” Voor Dennis en Antoinette voelde Martijn het beste aan welk type makelaar ze zochten. Dennis: “Hij begreep wat voor ons belangrijk was, namelijk de woning voor de hoogst mogelijke prijs verkopen met zo min mogelijk gedoe. We wilden maar 1 keer verhuizen, meteen naar de nieuwbouwwoning. Het Waare Huis toonde

ondernemerschap door zijn ‘beloning’ afhankelijk te maken van de opbrengst. De basisbeloning was lager, maar de opbrengstbelofte lag hoger dan die van andere makelaars.” TOEGEVOEGDE WAARDE

Hoe groot de toegevoegde waarde van de grootste makelaar in Rosmalen was, bleek al snel: meer dan 10 kijkers kwamen de woning bezichtigen. Antoinette: “En wanneer wij zenuwachtig werden van een bod, stelden Martijn en zijn collega Suzan ons gerust: Wacht op de juiste kandidaat met het juiste bod. Zij waren altijd bereikbaar voor overleg en advies.” Uiteindelijk is het huis naar volle tevredenheid verkocht. Dennis: “Martijn maakte zijn belofte waar: een goede makelaar verdient zichzelf echt terug. We betalen een hogere beloning dan wanneer we de woning zelf of via de andere makelaars zouden verkopen, maar de hogere opbrengst maakt dit verschil ruimschoots goed. Onderaan de streep hebben we de juiste keuze gemaakt.”

Het Waare Huis | Burgemeester Nieuwenhuijzenstraat 2 | 5241 TC Rosmalen | 073-5236465 | www.hetwaarehuis.nl

Beleef

DE VRIJWILLIGER

Beleef

DE VRIJWILLIGER

Jos van Helvoirt, en terreinknecht

trouwe

gouden

Jos van Helvoirt (68) uit Nuland werd in 2018 in het zonnetje gezet door ‘zijn’ club, voetbalvereniging Nulandia. In het jaar dat Nulandia het 75-jarig bestaan vierde, was Jos 50 jaar actief als vrijwilliger. Het trekken van de lijnen, het plaatsen van de doelpalen en het spannen van de netten behoren anno 2019 nog steeds tot zijn werkzaamheden. Maar Jos doet meer, veel meer.... TEKST: CORRI ANNE SC H I JV E N S - VA N H A S S E L

FOTO ’ S : JA N FO RM A N

Beleef

DE VRIJWILLIGER

Jos is geboren en getogen in Nuland, het dorp dat hij nooit heeft verlaten. Voordat hij in 2014 met prepensioen ging, werkte hij als quickservicemonteur bij een Citroëndealer in Oss en verzamelde hij orders in het magazijn bij Schadebo in ‘s-Hertogenbosch. Jos: “ Bij de garage moest ik olie verversen en doorsmeren en ik wist in het magazijn bij Schadebo precies waar alles lag.” Naast zijn werkzaamheden bij Nulandia zingt Jos in maar liefst vier koren. Zijn liefde voor muziek is groot. Jos zingt als eerste tenor bij het Nulands gemengd koor, het C-mans koor, bij Zang en Cabaretgroep Tieners van Toen en bij het Seniorenkoor in Nuland. NULANDIA

Een veldlijnen kost nog maar

half uurtje

Op de plek waar Jos nu woont, was vroeger het voetbalveld van Nulandia. De toenmalige terreinknecht deed maar halve tijd zijn werk. Zo ontbraken de lijnen op het voetbalveld. Het bestuur ging destijds bussen Vim halen en maakte daar noodlijnen mee. U snapt het al, bij regen ontstond er een grote schuimparty op het voetbalveld. Onder het genot van een pilsje tijdens een feest bij Nulandia werd 51 jaar geleden besloten dat Jos terreinknecht zou worden. Het begin van een nieuw tijdperk, zonder zeeplijnen. KALKWAGENTJE

Vanaf dat moment werd er een halve zak kalk met water in een oude speciekuip aangemaakt en met een wagentje dat de club al had ging Jos moderne lijnen trekken. Later heeft Jos met dat oude kalkwagentje nog eens met de carnavalsoptocht meegedaan. Hij versierde het in gele en zwarte kleuren. Hij maakte een bord met de tekst: Lijntrekkerbedrijf De Nuchtere Veldkijker en hield aan deze actie de bijnaam Uw Veldkijker over. Jos: “Ik was blijkbaar heel origineel, want ik won de eerste prijs en kreeg de smaak te pakken. Het jaar erop won ik weer een eerste prijs in de optocht als Pika uit de serie van Bartje.”

Kalk, water en een oude speciekuip 42

Beleef

DE VRIJWILLIGER

GROTE STAAT VAN VERDIENSTEN

ANNO 2019

Jos heeft vele hoogte-, maar ook dieptepunten mee gemaakt bij Nulandia. Een van de dieptepunten was in 1983. Jo van Santvoort nam mij mee naar een uitwedstrijd en hij overleed daar toen plotseling. Deze gebeurtenis zal ik nooit vergeten. Maar we hebben ook mooie momenten meegemaakt en heel veel werk verzet. Ik heb vele verslagen geschreven over de jeugd en de senioren voor het clubblad.

Jos heeft diverse taken afgestoten toen zijn moeder in 1996 overleed. Maar hij is anno 2019 nog steeds actief bezig met het trekken van lijnen, het hangen van de netten en het zetten van hoekvlaggen. Met de moderne apparatuur van nu heeft hij nog maar een half uurtje nodig om een veld te lijnen. En is hij nog gemiddeld 8 uur per week bij de voetbalclub te vinden.

Het deed pijn toen ik stopte bij Radio Vladeracken In 2007 werd ik Nulander van het jaar voor mijn vele verdiensten bij Nulandia. De burgemeester zei toen, dat de Nulander van het jaar datgene doet wat ambtenaren de hele dag doen. Ambtenaren worden namelijk lijntrekkers genoemd.” In 2008 ontving Jos de waarderingsspeld van de KNVB omdat hij 40 jaar terreinknecht was. En in zijn huiskamer hangt ook een oorkonde van Nulandia die hij kreeg tijdens de eeuwwisseling. Jos werd toen uitgeroepen tot terreinknecht van de eeuw. In 2018 werd Jos Lid van Verdiensten bij Nulandia. Hij was daar toen 50 jaar werkzaam als vrijwilliger.

Daarnaast brengt hij de aanplakbiljetten die de thuiswedstrijden aankondigen rond. En stelt hij bij thuiswedstrijden van het 1e elftal de spelers aan de bezoekers voor. Jos bezoekt graag de wedstrijden van PSV. “Ik ben een groot PSV-fan en mag wel eens met een kennis mee naar een wedstrijd gaan kijken, heel leuk vind ik dat.”

RADIO VLADERACKEN

HEEMKUNDEWERKGROEP

Jos: “Ik had op een gegeven moment nog wat vrije uurtjes over op de vrijdagavond. Toen ben ik bij Radio Vladeracken de sportagenda gaan presenteren. Als dj Jos van Helvoirt draaide ik dan tussendoor Nederlandstalige plaatjes. Door de fusie met ’s-Hertogenbosch is Radio Vladeracken inmiddels gehemeld. Mensen vertellen mij wel eens dat ze mijn Nederlandstalige muziek op de vrijdagavond zo missen. Het deed ook pijn in mijn hart toen ik daarmee moest stoppen.”

Vier jaar geleden werd Jos gevraagd om ook bij de Heemkundewerkgroep een handje te helpen als assistent. Hij verzamelt ten behoeve van het archief van Heemkundewerkgroep Nuwelant affiches van evenementen die door de Nulandse verenigingen

Beleef

DE VRIJWILLIGER

en andere organisaties worden aangeplakt. Jos wandelt graag en kan zo mooi zijn wandelhobby combineren met dit klusje. Ook zit Jos in het bestuur van de Stichting Muziekkiosk en collecteert hij regelmatig voor diverse goede doelen. Een man met een hart van goud, geliefd in zijn dorp en altijd in voor een gezellig praatje. Niets is hem te veel, hij steekt graag zijn handen uit zijn mouwen. 2020

In 2020 hoopt Jos 70 jaar te worden en is hij van plan om het wat rustiger aan te gaan doen. Jos: â&#x20AC;&#x153;Zolang mijn gezondheid het toelaat, blijf ik nog wel actief, alleen met wat minder werkzaamheden dan nu nog het geval is. Het is allemaal te vanzelfsprekend geworden. Daar staat wel tegenover dat je veel sympathie van de spelers krijgt, ze waarderen mijn werk echt en ik ben gezellig onder de mensen.â&#x20AC;? Vrijwilligers die zich met hart en ziel inzetten voor hun club zijn schaars. Daar heeft iedere vereniging mee te maken, of je nu voetbalt, tennist of zwemt, zonder al de vrijwilligers heeft geen enkele club bestaansrecht. Hou je vrijwilligers in ere!

Het is te

vanzelfsprekend geworden

Beleef

ADVERTORIAL

altijd

De De klant klant komt komt van van rechts rechts

Dit jaar bestaat autobedrijf Jos van Boxtel 65 jaar! De officiële Toyota-dealer die ooit Dit jaar bestaat autobedrijf Jos van Boxtel 65 jaar! De officiële Toyota-dealer die ooit Dit jaar bestaat autobedrijf Jos van Boxtel 65 jaar! De officiële Toyota-dealer die ooit klein begon en door de persoonlijke benadering, goede service in combinatie met klein begon en door de persoonlijke benadering, goede service in combinatie met klein begon en door de persoonlijke benadering, goede service in combinatie met een sterk automerk, doorgroeide naar diverse vestigingen. Daaronder die aan de een sterk automerk, doorgroeide naar diverse vestigingen. Daaronder die aan de een sterk automerk, doorgroeide naar diverse vestigingen. Daaronder die aan de Hervensebaan 11 in ’s-Hertogenbosch. Door die kwaliteiten staat ook deze vestiging Hervensebaan 11 in ’s-Hertogenbosch. Door die kwaliteiten staat ook deze vestiging Hervensebaan 11 in ’s-Hertogenbosch. Door die kwaliteiten staat ook deze vestiging al 40 jaar als een huis. al al 40 40 jaar jaar als als een een huis. huis. “Wijzijn zijnalalvele veledecennia decennia adres voor goede “Wij héthét adres voor eeneen goede gebruikte of “Wij zijn al vele decennia hét adres voor een goede gebruikte of gebruikte of nieuwe Toyota en verder staan we iedereen “Wij zijn al vele decennia hét adres voor een goede gebruikte nieuwe Toyota en verder staan we iedereen vakkundig van of nieuwe Toyota en verder staan we iedereen vakkundig van vakkundig van dienst bij reparatie, onderhoud, APK en nieuwe Toyota en verder staan we iedereen vakkundig dienst bij reparatie, onderhoud, APK en schadeherstel”,van steekt dienst bij reparatie, onderhoud, APK en schadeherstel”, steekt schadeherstel”, steekt vestigingsmanager Rik Nanning van dienst bij reparatie, Rik onderhoud, en schadeherstel”, vestigingsmanager Nanning APK van Jos van Boxtel in steekt vestigingsmanager Rik Nanning van Jos van Boxtel in Jos van Boxtel in ’s-Hertogenbosch van wal. “Ook en vestigingsmanager Rikwal. Nanning Jos van Boxtel in private ’s-Hertogenbosch van “Ook van private en operational lease ’s-Hertogenbosch van wal. “Ook privateen enbedrijven operational lease operational lease voor particulieren en ’s-Hertogenbosch vanbedrijven wal. “Ooken private en operational leaseeen voor particulieren en Autohopper waarbij voor voor particulieren en bedrijven en Autohopper waarbij voor een Autohopper waarbij voor eenen scherpe prijs bestelbussen in voor particulieren en bedrijven Autohopper waarbij voor een scherpe prijs bestelbussen in diverse formaten gehuurd kunnen scherpe prijs bestelbussen in diverse formaten gehuurd kunnen diverse formaten gehuurdinkunnen worden, zit in onskunnen scherpe diverse formaten gehuurd worden, prijs zit inbestelbussen ons pakket. Verder staan wij als businesscentrum worden, zit in ons pakket. Verder staan wij als businesscentrum pakket. Verder staan wij als businesscentrum te boek. worden, zit inwil ons pakket. staanbedrijfswagens wij als businesscentrum te boek. Dat zeggen datVerder we diverse hebben te boek. Dat wil zeggen we diverse bedrijfswagens hebben Dat wil zeggen dat wedat diverse bedrijfswagens hebben van te boek. Dat wil zeggen dat we diverse bedrijfswagens van de merken Toyota Proace-, Hilux- en Landcruiser.” hebben de merken Toyota Proace-, Hiluxvan de merken Toyota Proace-, Hilux-en enLandcruiser.” Landcruiser.” van de merken Toyota Proace-, Hilux- en Landcruiser.” Het allround enen heeft alsals motto: ‘De ‘De klant komtkomt altijd Het bedrijf bedrijfis allround heeft motto: Het bedrijf isisallround en heeft als motto: ‘De klantklant komt altijd Het bedrijf isDat allround en heeft dat als motto: ‘De klant wat, komtvoorrang altijd van rechts’ . wil dus zeggen deze, ongeacht altijd van .rechts’ dus dat zeggen deze, ongeacht van rechts’ Dat wil. Dat dus wil zeggen deze,dat ongeacht wat, voorrang van rechts’ dusVoor zeggen dat deze, ongeacht voorrang heeft en op. Dat éénwil staat. haarVoor wordt alleswat, uit de kast wat, voorrang ophem éénof staat. heeft en op éénheeft staat.en Voor hem of haar wordthem allesofuithaar de kast heeft en op één staat. Voor hem of haar wordt alles uit de kast getrokken om te zorgen dat hij altijd adequaat geholpen wordt. wordt alles uittede kast dat getrokken te zorgen dat hijwordt. altijd getrokken om zorgen hij altijdom adequaat geholpen getrokken te zorgen dat hijgaat altijd geholpen wordt. Nanning isom eerlijk: “Natuurlijk er adequaat weliseens iets mis, maar adequaat geholpen wordt. Nanning eerlijk: Nanning is eerlijk: “Natuurlijk gaat er wel eens iets mis, maar Nanning is eerlijk: “Natuurlijk weloplossen.” eens iets mis, maar ook dan geldt, dater we heteens hoegaat daner ook “Natuurlijk gaat wel maar ook dan geldt, ook dan geldt, dat we het hoe iets dan mis, ook oplossen.” ook danhet geldt, weook het hoe dan ook oplossen.” dat we hoedat dan oplossen.”

WaarJos Josvan vanBoxtel Boxtelpatent patent heeft is dat bedrijf Waar opop heeft is dat hethet bedrijf Waar Jos van Boxtel patent op heeft is dat het bedrijf vooruitloopt opontwikkelingen ontwikkelingen inisde “Wij hebben Waar Jos vanop Boxtel patent op heeft datmarkt. het“Wij bedrijf vooruitloopt in de markt. hebben al 22al vooruitloopt op ontwikkelingen in de markt. “Wij hebben al 22 22 jaar hybride modellen. Dat is een combinatie van vooruitloopt op ontwikkelingen in de markt. “Wij hebben al 22 jaar hybride modellen. Dat is een combinatie van elektrisch en jaar hybrideen modellen. Dat is een combinatie van elektrisch en elektrisch benzine rijden, maar dan zonder een stekker”, jaar hybride modellen. Dat is een combinatie van elektrisch en benzine rijden, maar dan zonder een stekker”, legt Nanning uit. benzine rijden, maar dan zonder een stekker”, legt Nanning uit. legt Nanning uit. Trots: “Ook deeen toekomst hebben we aluit. in benzine rijden, maar dan zonder stekker”, legt Nanning Trots: “Ook de toekomst hebben we al in huis; De Mirai. De Trots: “Ook de toekomst hebben we al in huis; De Mirai. De huis; De Mirai. De eerste auto in serieproductie op Trots: toekomst hebben we al in huis; De Mirai. De eerste“Ook auto de in serieproductie op waterstof.” Toyota is wereldwijd eerste auto in serieproductie op waterstof.” Toyota is wereldwijd waterstof.” Toyota is wereldwijd mobiliteitspartner bij de eerste auto in serieproductie op waterstof.” Toyota is wereldwijd mobiliteitspartner bij de Olympische Spelen en ook daar zullen mobiliteitspartner bij en de Olympische Spelen en ook daar zullen Olympische Spelen ook daar zullen deze auto’s ingezet mobiliteitspartner de Olympische Spelen en ook daar zullen deze auto’s ingezetbij worden. deze auto’s ingezet worden. worden. deze auto’s ingezet worden. Hoewel de laatste snufjes niet voor ieders portemonnee Hoewelde delaatste laatstesnufjes snufjes niet voor ieders portemonnee Hoewel niet voor ieders portemonnee Hoewel laatste snufjes niet portemonnee haalbaarde zijn, laat de keurig envoor goedieders gevulde showroom aan de haalbaar zijn, laat de keurig en goed gevulde showroom haalbaar zijn, laat de keurig en goed gevulde showroom aan de haalbaar zijn, laat de keurig en goed gevulde showroom aan de Hervensebaan een keur aan glimmende bolides in allerlei aan de Hervensebaan keur aan glimmende bolides in Hervensebaan een keur een aan glimmende bolides in allerlei Hervensebaan een keur aan glimmende bolides in allerlei een maten prijzen “We hebben echt voor allerleién maten énzien. prijzen “Wehier hebben hieriedereen echt voor maten én prijzen zien. “Wezien. hebben hier echt voor iedereen een maten én prijzen zien. Nanning “We hebben hier echt voor“Kom iedereen een passende auto”,passende aldus om te besluiten: langs, iedereen een auto”, aldus Nanning om passende auto”, aldus Nanning om te besluiten: “Komtelangs, passende auto”, aldus Nanning om te besluiten: “Kom langs, laat je adviseren informeren ervaar het Het bedrijf besluiten: “Komen langs, laat je en adviseren enzelf.” informeren enis laat je adviseren en informeren en ervaar het zelf.” Het bedrijf is laat je adviseren en informeren en ervaar het zelf.” Het bedrijf is zes dagen weekHet geopend. ervaar hetin bedrijf is zes dagen in week geopend. zes dagen inzelf.” week geopend. zes dagen in week geopend. Voor Voormeer meerinformatie: informatie:www.josvanboxtel.nl www.josvanboxtel.nl Voor meer informatie: www.josvanboxtel.nl Voor meer informatie: www.josvanboxtel.nl

Beleef

DE OMSLAG

Van zelfstandig ondernemer

naar ICT'er Door problemen met je gezondheid moeten stoppen met je eigen bedrijf en na een omscholing een hele nieuwe en andere weg inslaan. Het overkwam Jan van Berlo (57) uit Hintham. Jan wilde verder met zijn leven na herstel van een hartinfarct en meldde zich zelf bij de Sociale Dienst met het verzoek tot omscholing tot multimediaontwikkelaar. Dat hadden ze daar nog nooit meegemaakt, dat iemand dat vrijwillig deed.

T E KS T: C O R R IA NNE SCHIJ V ENS -VAN HASSEL

FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S: JAN FORMAN

Jan van Berlo komt oorspronkelijk uit Gemert, waar zijn ouders 35 jaar een Hubo-winkel hadden. Hij woont samen met Tina Igel in Hintham, is de trotse vader van zoon Julian die samenwoont met Michelle en hij is sinds januari opa van Noa. Zijn vrije tijd vult hij met het maken van muziek bij Muziekvereniging St. Cecilia,bij Brabants Smartlappenorkest De Pannenlappen en hij zingt bij Vocalgroup Basic Light. Het was van het begin af aan duidelijk dat Jan de Hubo-winkel in de doe-het-zelfbranche van zijn ouders later over zou nemen.

Door

gezondheidsproblemen geen zelfstandig ondernemer meer Zo ver kwam het echter niet, hoewel hij wel het juiste bloed had. Op zijn 5e liep hij al bij zijn vader op de zaagafdeling rond en knutselde er graag. Zijn vader had eens enthousiast een eikenhouten tafel voor een klant gemaakt. Kleine Jan sloeg er als niet beter

Beleef

DE OMSLAG

wetend jongetje met even grote gedrevenheid een paar spijkers in. Na een middelbare schoolopleiding en met een middenstandsdiploma op zak moest Jan in militaire dienst en kwam in Duitsland terecht, waar hij vervolgens ‘bleef plakken’ en niet veel later zijn Tina leerde kennen.

draaiende gehouden. Maar na een bypass-operatie die 5 maanden op zich liet wachten was het beter om de zaak te sluiten. Ik kwam in de bijstand terecht en vroeg om een omscholing. Er was op dat moment veel vraag naar mensen die in de multimedia wilden werken. Het internet was toen erg in opkomst. Terwijl ik aan de omscholing bezig was, stierf mijn vader en heb ik noodgedwongen de Hubo winkel in Gemert samen met mijn moeder nog een half jaartje draaiende gehouden.

Er was veel vraag naar mensen in de multimedia

BOUWMARKT

Jan ging werken bij een bouwmarkt waar hij bij gebrek aan een eigen auto iedere dag 60 kilometer liftend naar toe ging. Nooit is hij daar te laat op zijn werk gekomen. Na anderhalf jaar kon hij bij een andere bouwmarkt terecht, totdat hij de aanbieding kreeg om een Hubo-winkel in Heerlen over te nemen. Als filiaalleider zou hij daar 5 jaar werkzaam zijn om vervolgens het filiaal op De Driesprong in Rosmalen verder op te zetten. Ook daar runde hij samen met Tina 5 jaar de winkel alvorens hij in 1996 door een hartinfarct getroffen werd. CARRIÈRESWITCH

Jan: “Ik moest het rustiger aan gaan doen. In eerste instantie heeft Tina de winkel

De winkel werd verkocht en ik pakte mijn studie Multi Media Ontwikkelaar aan het Koning Willem 1 College weer op. Ik kreeg een stageplaats bij Interplein in Helmond en mocht daar uiteindelijk blijven werken.” NIEUWE BAAN

Jan : “Interplein ging failliet en werd overgenomen door Intex. Dit bedrijf bouwde websites en deed daarvan ook de hosting, ik mocht direct mee overstappen. Uiteindelijk werd dit bedrijf overgenomen door TAF uit Eindhoven en daar werk ik nog steeds met veel plezier. Wij zijn een administratiekantoor voor verzekeringen met een eigen IT-afdeling. TAF is marktleider in overlijdensrisicoverzekeringen. Ik bouw samen met 12 collega’s alle websites en software die het bedrijf nodig heeft, we onderhouden de huisstijl en voeren verdere DTP-werkzaamheden uit. Zo maken we ook nieuwsbrieven, ik verveel me nooit. Het is heerlijk werk, ik zou niet anders meer willen. Ik hoop daar tot mijn pensioen te kunnen blijven werken. Je bent in de IT nooit uitgeleerd en daarom volg ik nog regelmatig cursussen.”

Je bent in de IT nooit

uitgeleerd

Beleef

ADVERTORIAL

wensen realiseren Vrienden van Cello helpt

Iets bieden wat voor de ‘gemiddelde’ mens vanzelfsprekend is, maar voor cliënten van Cello anders slechts een droom blijft. Voor mensen met veelal een verstandelijke en soms ook lichamelijke beperking iets extra’s kunnen doen, dát is het doel van de stichting Vrienden van Cello. Om het leven van cliënten van Cello net dát beetje aangenamer te maken. Kortom: Vrienden van Cello helpt het niet-vanzelfsprekende toch binnen handbereik te brengen.

Woongroepen van Cello of hun begeleiders of vertegenwoordigers kunnen hun wensen digitaal indienen. Daarbij kun je denken aan een elektrische duofiets, beleef-tv, magic carpet en snoezelruimte. Zaken die niet uit reguliere middelen, zoals de WLZ en Cello-budgetten, gefinancierd kunnen worden; die anders dus niet haalbaar zijn, vaak ook omdat ze net iets duurder zijn. Maar er komen ook wensen binnen die minder prijzig zijn, zoals een tuinkas, tuingereedschap, sjoelbakken en muziekinstrumenten. VERBINDING TUSSEN WENS EN WERKELIJKHEID

Vrienden van Cello legt via de website www.vriendenvancello.nl de verbinding tussen wens en werkelijkheid. Zo wil Vrienden van Cello geld, diensten en mensen bijeen brengen waarmee de stichting wensen van woongroepen kan helpen verwezenlijken. Alle bijdrages van donateurs en gulle gevers gaan voor de volle 100% naar de wensen van cliënten van Cello.

Beleef

ZELF OOK IN ACTIE

Ook van de indieners van de wensen wordt wat verwacht. Zij kunnen bijvoorbeeld zelf een bijdrage overmaken op hun eigen wens. Maar ook kunnen ze familie, vrienden en kennissen vragen een donatie te doen, persoonlijk of via social media. Hoe meer giften er voor een wens binnenkomen, des te eerder kan de Vrienden van Cello díe wens realiseren. OPENSTAANDE EN GEREALISEERDE WENSEN

Welke wensen er nu open staan, kun je zien op de website van de Vrienden van Cello. Ook kun je daar terugkijken welke wensen de afgelopen 10 jaar al gerealiseerd zijn. En valt je oog op een openstaande wens waaraan jij een bijdrage wil leveren, weet dan dat die erg welkom is! Website: https://www.vriendenvancello.nl/ Facebook: https://www.facebook.com/ VriendenvanCello/

ADVERTORIAL

Vijf modetrends, voor herfst/winter 2019

De zomer is voorbij, de nieuwe herfst- en wintercollecties liggen in de winkels. Zo ook bij Van de Graaf mode in Rosmalen en Berlicum. De winkel zet de trends voor de komende maanden voor u op een rij. 1. NEO-BOURGEOIS (HET NIEUWE KEURIG)

We gaan terug naar het einde van de jaren ‘70 en het begin van de jaren ‘80, met elegante en praktische kleding. Denk aan een geruite broekrok, witte blouse, print sjaal, zwarte blazers en kniehoge laarzen.

3. LEVENDIGE KLEUREN

Felle kleuren waren in veel modeshows te zien en geven sjeu aan je garderobe. Kies voor opvallende kledingstukken (jurken, mantels, broeken) in verschillende levendige kleuren zoals paars, karmijnrood, ‘Klein’ blauw en zelfs fluorgeel.

2. PIED-DE-POULE EN SCHOTSE RUITEN

Een complete look of een detail, grote of kleine ruiten, al dan niet Schots, of pied-de-poule. Wat ruiten betreft kan deze winter echt alles. Gewaagde, onverwachte combinaties van Schotse ruiten en bloemenprints geven deze uiterst klassieke stof een moderne uitstraling.

4. LUIPAARDPRINT (NOG STEEDS!)

Al seizoenenlang duidelijk aanwezig. De dierenprint is nu net als zwart onmisbaar in een damesgarderobe. 5. NIEUW WESTERN

door franjes, hoeden, korte suède jasjes, grote riemen en Mexicaanse laarzen.

BIJ VAN DE GRAAF MODE VINDT U DEZE KWALITEITSMERKEN: TRAMONTANA SANDWICH TAIFUN POOOLS HV POLO BEAUMONT FRANKWALDER BRAX JOSEPH RIBKOFF

De Western trend is net als vorige seizoenen vertegenwoordigd in de wintercollecties voor 2019, gekenmerkt

VAN DE GRAAF MODE Rosmalen Dorpsstraat 10 | 5241 EC Rosmalen 073-521 2218 Berlicum Mercuriusplein 84 | 5258 AW Berlicum 073-503 2294

Beleef

ADVERTORIAL

Oermoedergevoel bij

kinderopvang Zoete Lieve Gerritje

Bijna twintig jaar geleden begon Martine van Geenen bij haar aan huis een mini-crèche. Nu heeft ze drie locaties en 300 kinderen onder haar hoede. Samen met collega Nena Hamers begon ze anderhalf jaar geleden met een nieuw multidisciplinair concept. “Alle kinderen, ook zij met een beperking of ontwikkelingsachterstand, zijn hier welkom.”

Al vanaf de start had Martine zo haar eigen ideeën over wat een goede kinderopvang inhoudt. Het moest als thuis voelen, met verse fruithapjes en biologische warme maaltijden, warm gehouden in een dekenkist. “Terug naar vroeger was mijn idee”, vertelt ze, “onze oma’s hadden grote gezinnen, de oudste hielp de jongste en de jongste moest weer af en toe op zijn of haar beurt wachten. Er werd vanuit de moestuin met seizoensproducten gekookt. Dat gevoel wilde ik ook uitstralen.” En dus kregen kinderen bij haar een warme maaltijd. Wel in de middag. “Jonge kinderen zijn heel actief en verbruiken veel energie. Om dan ’s middags warm te eten, zorgt ervoor dat ze er weer even tegen kunnen. Daarom ruikt het hier dus nooit naar vieze luiers, maar naar versgebakken brood, koekjes of avondeten.” PANTOFFELS

Daarbij hoort ook leven en spelen volgens de seizoenen. In de winter niet meteen het TL-licht aan, maar rustig opstarten met wat sfeerlichtjes en rustige muziek. In de zomer schijnt de zon al om 8.00 uur en zijn de kinderen ook eerder actief.” Het oermoedergevoel, daar komt het eigenlijk op neer. Alle pedagogen die bij Zoete Lieve Gerritje werken, delen datzelfde gevoel. Dus gaan ’s morgens ook gewoon de pantoffels aan bij de leidsters van de groep. “En we hebben de ruimtes ook zo ingericht dat het een thuisgevoel geeft. Als je onze medewerkers ziet met de kinderen, zijn het net moedereenden met hun kuikentjes onder hun vleugels.” Door haar aanpak groeide Zoete Lieve Gerritje snel uit zijn jasje. Ze opende ook een kinderdagopvanglocatie op de Annenborch in 2012. De ruimte aan huis werd ingericht voor de Buitenschoolse Opvang, op verzoek van ouders wiens kinderen vier jaar werden. Een jaar later werd het flink aanpoten met de recessie. “Ik ben in heel Rosmalen en in de Groote Wielen gaan flyeren. Natuurlijk had ik er stress van.

Beleef

Bij ons is

iedereen welkom

ADVERTORIAL

Ouders gingen minder uren werken, verloren soms hun baan en steeds vaker werden opa’s en oma’s ingeschakeld om op te passen.” Het harde werken werd beloond. Ondanks de recessie bleef Zoete Lieve Gerritje groeien. “En zaten we gewoon vol.”

ontwikkelingslijnen, maar we hebben zelf een programma geschreven voor de peuters. We gaan sowieso op pad met alle kinderen. En als de kinderen bij ons aan een thema werken, is dat niet alleen lezen en knutselen, maar ook ervaren. Zo zijn we met het thema vakantie ook echt naar de camping gegaan.”

ERVAREN

Er waren zo veel ouders die ook in het oermoedergevoel van Martine geloofden, dat ze in 2015 op de Van Meeuwenstraat 14 nóg een locatie kon openen. Een kinderdagverblijf, met ook buitenschoolse opvang en een peuterarrangement. Ook weer volgens haar concept. “Ik miste uitdaging in de uitgekauwde voorschriften van het Ministerie van Onderwijs. We volgen natuurlijk wel alle

Jaren geleden constateerde Martine al dat sommige kinderen net buiten de boot vielen. Vooral na de overstap naar het basisonderwijs. “Ons systeem is er zo op gebouwd dat kinderen die op een bepaald gebied achterlopen, pas op relatief late leeftijd gediagnostiseerd worden. Nena en ik zijn ervan overtuigd dat je al veel eerder een kind kunt gaan ondersteunen.”

Beleef

ADVERTORIAL

VROEG SIGNALEREN

Dit multidisciplinair concept werd anderhalf jaar geleden gepresenteerd. “Het gaat ons om het vroeg signaleren van eventuele ontwikkelingsachterstanden. Niet dat we werken met stempels en kinderen in een hokje willen duwen. We willen juist ervoor zorgen dat kinderen door deze vroege aanpak op latere leeftijd geen hinder meer ondervinden.” Daarom zijn ook alle kinderen welkom bij Zoete Lieve Gerritje. “We hebben alle disciplines in huis. Allereerst werken we samen met UniK, een orthopedagogisch dagcentrum. Zo hebben we reguliere kinderen bij wie gaandeweg een ontwikkelingsachterstand kan

Beleef

ontstaan, maar we hebben ook kinderen die al vanaf het begin extra preventieve zorg nodig hebben. Kinderen die dus geen indicatie hebben, maar waarbij wel wordt gesignaleerd door onze pedagogen dat ze wat extra stimulatie of extra ondersteuning mogen krijgen.” VAN KAUWMOTORIEK TOT DAGBEHANDELING

Kinderen worden op de groep geobserveerd. “Stel nu dat we merken dat er iets met de kauwmotoriek is van een baby, dan geven we dat door aan de ouders. Als zij hun goedkeuring geven, kunnen we met de logopediste hier in huis verder aan de slag. We werken namelijk ook samen met Kubus, een kinderpraktijk met specialisten met verschillende disciplines.”

Wij geloven in vroege ondersteuning bij ontwikkelingproblemen Het is natuurlijk ook wel logisch. Bij Zoete Lieve Gerritje komen de meeste kinderen met drie maanden binnen tot hun vierde jaar. “Je ziet dan al snel dat een kind anders is. En dat is ook helemaal niet erg. Bij ons is iedereen welkom. Daarnaast kan het dus van alles zijn: van een kindje dat met één jaar en acht

ADVERTORIAL

maanden een extra duwtje in de rug krijgt om te leren lopen, of een kindje dat niet durft te poepen op de wc, tot een kind dat dagbehandeling nodig heeft.” Het voordeel is dan groot: normaal duurt zo’n dag van 9.00 uur tot 15.00 uur.

Het peuterprogramma mocht wel wat uitdagender

“We hoeven niet groter te worden en nog meer locaties te krijgen. Maar het zou zonde zijn als ons concept alleen in Rosmalen blijft. Iedereen heeft er tenslotte profijt van.”

Voor veel ouders kan het dan nog een geregel zijn van 15.00 uur tot 17.00 uur, als ze klaar zijn met werken. Maar UniK zit hier in ons pand, dus zij komen de kinderen hier halen en brengen ze om 15.00 uur ook weer terug.” ONTZORGEN

Het is de ouders ontzorgen, maar ook de best mogelijke zorg aan kinderen geven. “Daarom geven we de kinderen dus ook die warme maaltijd. Stress is niet goed. Als ouders de kinderen hier op komen halen, hoeven ze thuis niet nog eens vlug vlug een avondmaaltijd te maken. Nu is er tijd voor een extra knuffel, op je gemak in bad of even spelen.” Na drie locaties is er nog geen einde gekomen aan de missie van Martine. Ook in de toekomst zal ze nog van zich laten horen. Wat? Dat is nog een verrassing.

Zoete lieve Gerritje KDV / BSO / Peuterarrangement Van Meeuwenstraat 14-16 Rosmalen Zoete lieve Gerritje BSO Bredestraat 19 Rosmalen 06-28865488 overdag bereikbaar organisatie@zoetelievegerritje.net www.zoetelievegerritje.net

Beleef

AUTOBEDRIJF VAN EMPEL

Uw partner voor: Crossmediale communicatie

JAN EN JAN MEDIA

Zakelijke (online) teksten en foto’s

Vliet 20 • Gemert • 0492-371112 verkoop@janenjanmedia.nl Jan vd Vossenberg 06-27273810 Jan Forman 06-25466716

Drukwerk Huisstijl ontwerp

www.janenjanmedia.nl

Weekblad de Brug

de Brug Schijndels Weekblad Schijndels Weekblad de Brug de RosbodeRosbode Streekwijzer

Uitgever van:

Weekblad

VOOR BETAALBARE KWALITEIT EN UITSTEKENDE SERVICE !

Weekblad

de Streekwijzer Schijndels Weekblad de Rosbode

» APK, ONDERHOUD EN REPARATIE

de Streekwijzer

» OOK BEDRIJFSAUTO’S & CAMPERS » AUTO INKOOP EN VERKOOP

» AIRCO ONDERHOUD » MOTORREINIGING » BANDENSERVICE » SCHADESERVICE Salvador Allendelaan 5 5231 BZ ‘s-Hertogenbosch 073 6 420 281 klopperenkramer.nl

...ik voel me veilig en vertrouwd

» ALLE MERKEN

073 503 17 86 AUTOBEDRIJFVANEMPEL.NL

STAAT JOUW NIEUWE HUIS IN PARKTUINEN – DE GROOTE WIELEN? NOG ENKELE TE KOOP

Open Huis - 5 oktober 10.30 – 13.00 uur Ben jĳ op zoek naar een energiezuiniger huis met meer ruimte en een mooie tuin? Dan is Parktuinen, in De Lanen, echt iets voor jou. In deze eerste gasloze buurt van De Groote Wielen zĳn nog 2 tweekappers en 2 tussenwoningen beschikbaar. De bouw start nog deze maand! HELEMAAL JOUW WONING Deze nieuwbouwwoningen koop je nu nog zonder grondrente. Bovendien proﬁteer je van lage energielasten door de energiezuinige warmtepomp en de standaard zonnepanelen. Ook kun je nog kiezen uit maatwerk zoals openslaande tuindeuren of uitbreiding met extra badkamer. OPEN HUIZENROUTE Ervaar de kwaliteit tĳdens de open huizenroute op 5 oktober tussen 10.30 en 13.00 uur. Je bent van harte welkom om de sfeer te proeven aan het adres Pastelblauw 19 in Rosmalen. VERKOOP EN INFORMATIE: Het Waare Huis • 073-523 64 65 • info@hetwaarehuis.nl

FACEBOOK.COM/PARKTUINEN � WWW.PARKTUINEN.NU

ONBEKEND BEKEND

Sterven als een stoïcijn

Op het bordje bij de voordeur staat nog altijd Marja Havermans en Paul Rouwmaat. Alleen is Paul er niet meer. Hij stierf in 2016 aan alvleesklierkanker. Zijn vrouw Marja schreef een boek over het ziekteproces, maar vooral ook over hoe zij er beiden mee omgingen. ’Sterven als een stoïcijn’ is hiermee een boek geworden waar je nooit in op wilt houden, waarvan je leert en waarvan je moed krijgt om het onvermijdbare aan te gaan. T E K ST : SOP H IE FL E U R V E RBIE SE N

FOTO’ S: JAN FORMAN

“Geen enkele arts zegt: u gaat dood,” begint Marja Havermans (62), “ en toch is dat eigenlijk wat ze wel willen zeggen. Je hoort: we kunnen u niet genezen. Het ziet er heel slecht uit. De prognose is in maanden. Maar eigenlijk wil je gewoon weten hoeveel tijd je nog samen hebt.” Niet eerder waren Marja en Paul in het ziekenhuis geweest. Ze leefden hun leven in goede gezondheid, met hun twee dochters en kleinkinderen. Een sportblessure was het ergste wat hun ooit getroffen had. Maar dan krijgt Paul last van zijn maag. Hij begint met maagzuurremmers en besluit dan toch, in december 2015, naar de huisarts te gaan. Een scan wordt gemaakt, een tumor wordt gevonden en uitzaaiingen worden geconstateerd. Maximaal twaalf maanden heeft Paul nog, het worden er negen. Maanden waarin Paul op stoïcijnse wijze omgaat met de boodschap dat hij zal sterven. En Marja met hem.

De dood aanvaarden als iets

waar je geen

invloed op hebt

SCHAT VERGAARD

Paul en Marja leren elkaar kennen op de ALO, waar ze studeren voor gymnastiekleraar. Marja gaat daarna Nederlands studeren, Paul gaat verder met de opleiding voor fysiotherapeut. Ze geven beiden les, Marja werkt later

Beleef

ONBEKEND BEKEND

als tekstschrijver, en als de jongste op kamers gaat, begint ze met de deeltijdstudie Filosofie. “Ik had nooit het idee er mijn werk van te maken. Ik zag het als verdieping voor mezelf.” Toch genoot ze zo van die studie, dat ze het wel in de praktijk toe wilde gaan passen. “Ik had een schat vergaard, waar ik iets mee moest doen. Ik ging werken als praktisch filosoof, onder andere als socratisch gespreksleider. Samen met een groep ga je dan een gesprek aan over een vraag. Zoals: wanneer mag je iets verzwijgen? Wanneer ken je iemand? Ook kun je met mij in gesprek, net als met een psycholoog. Filosofie speelt dus een grote rol in mijn leven.” LEVENSVRAGEN

Eén van de belangrijkste levensvragen konden Paul en Marja in praktijk brengen: wat doe je als je te horen krijgt dat je niet meer te genezen bent? “Paul had tien jaar daarvoor een burn out gehad en daar veel van geleerd. Zoals mediteren en leven in het hier en nu. Dat liet hij ook meteen zien na zijn diagnose. Paul richtte zich op zijn laatste stuk leven, hij ging uit van de kracht van het nu. Ik benaderde het op de manier van de stoïcijnen. En uiteindelijk kwamen onze zienswijzen met elkaar overeen.” Je kunt niks met de dood, weet Marja. “Het was een vaststaand

Beleef

feit. Dus keken we naar wat nog echt van belang was. ” En dat was niet een bucketlist met bijvoorbeeld reizen naar verre oorden. “Wat van belang was, waren de mensen om ons heen. De kinderen, de kleinkinderen, de familie en onze vrienden.” Voor Paul was muziek maken en golfen ook iets waar hij van genoot. “En we kochten kaartjes voor de eerste dag van het Jeroen Boschjaar. Je stopt met plannen, leeft in het nu. Dat was ook zijn plan: zolang ik leef, doe ik dat zo goed mogelijk.”

Wat is waardig

sterven? STOÏCIJNEN

De leer van de stoïcijnen ontstond zo’n driehonderd jaar voor Christus in Griekenland. Bekende stoïcijnen zijn Cicero, Epictetus en Marcus Aurelius, keizer van het Romeinse Rijk in de tweede eeuw na Christus. Maar ook nu, in 2019, is er weer veel aandacht voor het stoïcisme. Het is een filosofie, die zich bij uitstek richt op het praktische leven. “Epictetus verwoordde dat heel mooi. Moet ik nu sterven, dan sterf ik nu. Maar moet ik straks sterven, dan ga ik eerst wat eten, want ik heb honger. En zo ging Paul er eigenlijk ook mee om.” LIJDEN AAN GEDACHTEN

Ook een uitspraak waar Marja veel aan had was: het zijn niet de omstandigheden waaronder we lijden, we lijden aan onze gedachten over die omstandigheden. Uit haar boek: “(…)Wanneer wij zouden volharden in: we willen niet dat Paul doodgaat, dan zouden we alleen maar doodongelukkig zijn en lijden. (…) We moeten leren datgene te willen dat er gewoon al is en gebeurt.” Tegelijkertijd geeft ze ook toe dat het haar nooit

ONBEKEND BEKEND

emoties ontkennen. De emoties mogen er wel degelijk zijn, die heb je. Het is alleen belangrijk om niet bij de eerste indruk te blijven hangen. Ja, ik was verdrietig en boos, maar als ik die emoties ging onderzoeken, kon ik deze met mijn verstand sturen.” Het lukte niet altijd. “Ik weet nog dat ik met mijn fiets een rotonde opreed en voorrang had. De auto die me naderde gaf me alleen geen voorrang. Ik moest vol in de rem en ik werd heel, heel boos. Ik schreeuwde over straat: ‘Jij moet voor mij stoppen’ en ‘Mijn man gaat dood!’ Het moest er gewoon uit.” NIET EERLIJK

Ik schreeuwde op straat: mijn man gaat dood! gelukt is te leren willen dat Paul zou sterven. “Het hoogst bereikbare was daarom de dood te aanvaarden als iets waar je geen invloed op hebt.”

aangetikt, misschien haalt papa mei ook. En hij haalde nog een heleboel. En, ik besef ook, het was heel fijn dat ik de tijd kreeg om afscheid te nemen.”

Gewone dagen werden mijlpalen. Het gezin leefde in het volle besef: hij is er nog. “Mijn jongste dochter zei me dan: mam, we hebben april al

EMOTIES

Toch was er wel constant het besef: mijn man gaat dood. “Het is een misverstand dat de stoïcijnen

Ook had Marja momenten dat ze het niet eerlijk vond. “Maar als je zegt dat het niet eerlijk is, zeg je eigenlijk dat je recht hebt op een leven samen, op samen oud worden. Maar dat is niet zo. Al eerder waren twee vriendinnen van ons gestorven. Bij de eerste was het een shock, bij de tweede beseften we: oh ja, dit gaat ons allemaal gebeuren. Bij elk stel gaat er één als eerste dood.” Natuurlijk waren er momenten van verdriet. “Ik mocht verdrietig zijn, ik mocht het uitschreeuwen. Het is ook om te janken, zeiden we dan tegen elkaar, natuurlijk is het dat.” Op 20 september 2016 stierf Paul. “Ik wist van tevoren – dat weet je nu eenmaal van jezelf - dat ik het zou gaan redden zonder hem. Maar de lol was er echt wel af.” Er was een groot verdriet, Marja viel kilo’s af. En besloot: ik doe alleen maar wat goed voelt. Na zes weken ging ze dus ook weer aan het werk. “Al die tijd dat Paul ziek was, leefden we in het

Beleef

ONBEKEND BEKEND

teken van ziekte en doodgaan. Nu kon ik ook weer mijn eigen leven gaan leven.”

de leer van de stoïcijnen erin. “Tweeduizend jaar geleden vonden zij het ook al belangrijk om waardig te sterven. En bovendien wilde ik niet de zoveelste weduwe zijn die een boek schreef over het overlijden van haar man. Het moest meer kunnen bieden dan een persoonlijk verhaal.”

NOTITIEBOEK

In januari 2017 sloeg Marja het notitieboek open dat ze van haar oudste dochter had gekregen. “Ze had gehoord dat het goed was om dingen op te schrijven tijdens het ziekteproces. Maar daar had ik geen behoefte aan. Pas nadat alles geregeld was, had ik er rust voor.” Ze begon vooral met schrijven om niet te vergeten, bijvoorbeeld toen Paul geopereerd werd. “Dat was ook heel paradoxaal. Hij was niet meer te genezen, maar toch ging hij onder het mes. Dat was vooral om zijn kwaliteit van leven te waarborgen, omdat de tumor eerst op de galwegen drukte en later op de dunne darm.” TROOST

Gaandeweg het schrijven, begon Marja te denken dat het misschien iets zou zijn waar anderen ook iets uit konden halen. Troost, herkenning, steun, en meer van dat soort dingen. Maar vooral ook met

Marja en Paul woonden ruim 20 jaar in de wijk Kattenbosch in Rosmalen. Vanwege het werk van Paul op de Hogeschool Utrecht, verhuisden ze in 2007 terug naar Den Bosch. Het boek: Sterven als een Stoïcijn is onder andere verkrijgbaar bij bol.com.

Beleef

En zo kwam het dat Sterven als een Stoïcijn werd uitgebracht. Een boek waarin het verhalende deel laat zien hoe Paul op stoïcijnse manier omgaat met de boodschap dat hij uitgezaaide kanker heeft en niet meer te genezen is. Maar ook met beschouwende hoofdstukken met reflecties van Marja en de vele gedachten, emoties, moeilijkheden en vragen die ontstaan rondom ziekte en sterven. Vragen als: wat kan je helpen om met een aangekondigde dood om te gaan? Hoe communiceer je met artsen, met vrienden en met elkaar? Wat is kwaliteit van leven en wat is waardig sterven?

Het is ook om te janken, zeiden we dan tegen elkaar ERVOOR GAAN

“Dat Paul accepteerde dat hij dood zou gaan, wilde overigens niet zeggen dat hij berustend het hoofd in de schoot legde. Hij bleef er wel voor gaan. Hij vocht niet tegen de dood, maar hij leefde graag en bleef dat tot het laatste moment zo goed mogelijk doen.” Inmiddels heeft Marja het kunnen aanvaarden. Zoals ze ook zijn ziekteproces accepteerde. “Dood en leven vallen buiten onze menselijke grenzen. Sommigen zeggen: dat is aan God. Ik zeg simpelweg: het is niet aan ons.”

ADVERTORIAL

Voor elke leeftijdsfase een

passende schoen

ROSMALEN – Groeiende kindervoeten hebben behoefte aan een goed passende schoen. Een kindervoet moet goed ondersteund worden en de schoen moet buigzaam zijn. Bij Dulcie Moonen Kinderschoenen gevestigd in de Dorpsstraat bent u voor moderne kinderschoenen op het juiste adres. Dulcie en haar vakkundig team adviseren u graag en vrijblijvend vanaf het eerste schoentje tot aan de overstap naar volwassen maten. Sinds 1979 verkoopt Moonen Schoenen naast de volwassen collectie en Moonen Grote Maten Schoenen ook kinderschoenen. Dulcie : “Samen met mijn team sta ik voor u klaar om een goed advies en een ruime keuze te bieden. Te veel kinderen lopen heden ten dagen op sportschoenen waardoor de kindervoet tijdens de groei niet de juiste steun krijgt. Jonge ouders zijn zich hier minder van bewust dan de oudere generatie. Een kinderschoen moet goed passen, steun geven en flexibel zijn vanwege de snelle groei van de voet. “

Merken Dulcie Moonen Kinderschoenen verkoopt schoenen van de toonaangevende merken Shoesme, Hip, Munich, Timberland, Braqeez en enkele andere. Het assortiment is ruim en de gezellige winkel nodigt uit om binnen te komen. Voor iedere leeftijdsfase een passend schoentje in leuke kleuren en met hippe

prints. Moderne schoenen die in het beeld van de hedendaagse mode passen.

Contact Dulcie Moonen Kinderschoenen aan de Dorpstraat 33a is geopend op maandag van 13.00 uur tot 18.00 uur. Op dinsdag tot en met vrijdag van 9.30 uur tot 18.00 uur. Koopavond op vrijdag tot 20.00 uur. En op zaterdag van 9.30 uur tot 17.00 uur. Op de website www.moonenschoenen.nl vindt u een overzicht van de modellen die in de collectie zijn opgenomen. Dulcie raadt u aan om naar de winkel te komen voor het passen en aanschaffen van een goed zittende kinderschoen. Dulcie: “Wanneer gaat je kind lopen? Logisch dat je hier vragen over hebt, zeker bij je eerste kindje. De eerste stapjes komen vanzelf, maar welke schoenen passen hier het beste bij ? Loop vrijblijvend bij ons binnen voor een goed advies.”

Beleef

BURGH.

W W W. B U R G H L I N G E R I E . N L