stations?

De spoorweg loopt doorheen Kalmthout als een ijzeren ruggengraat. Voor een groot deel is onze gemeente wat ze nu is door de invloed van ‘den ijzeren weg’. Toen halverwege de 19de eeuw de spoorlijn tussen Antwerpen en Roosendaal werd aangelegd, bracht dat veel volk met zich mee. Stationsen seinpersoneel, douaniers, expediteurs… Ze hadden allemaal een woonplaats nodig en zorgden mee voor een grote bevolkingsgroei. Van Heide kan je zelfs rustig zeggen dat het ontstaan is door de invloed van de spoorweg.

De laatste decennia heeft de NMBS veel stations gesloten en stopplaatsen afgeschaft. Toch blijven er in Kalmthout drie stations, op een afstand van zo’n 3 km. Of beter: twee stations en één stopplaats. Hoe komt het dat sommige treinen drie keer stoppen in een relatief kleine gemeente als Kalmthout?

Station Kalmthout

Kalmthout kreeg zijn eerste station in 1854. Op dat moment had België al één van de meest uitgebreide spoorwegnetten van Europa, met internationale verbindingen, naar Frankrijk en Duitsland. Omdat Nederland een grote handelspartner was, kwam er ook een verbinding tussen Antwerpen en Roosendaal. ‘Lijn 12’ werd aangelegd en beheerd door de ‘Société Anonyme des Chemins de Fer d’Anvers à Rotterdam’. Op Lijn 12, van het toenmalige Antwerpen-Oost (later Antwerpen-Centraal) naar Roosendaal, kwamen vier stations: Ekeren, Kapellen, Kalmthout en Essen.

“In 1897 werd het originele stations gebouw vervangen door het huidige”

Op 26 juni 1854 vertrok de eerste trein op Lijn 12 vanuit Antwerpen met een aantal notabelen aan boord. Ook de toenmalige Kalmthoutse burgemeester, Cornelius Cas, reed mee en stapte onder grote belangstel

De halte Kalmthout kreeg als eerste een stationsgebouw.

ling af in het nieuwe station van Kalmthout. Het station haalde Kalmthout uit zijn relatieve isolement. De spoorlijn was interessant voor nieuwe bedrijven, zoals Dura, dat zich vlak bij het nieuwe station vestigde. Zelfs het huidige Arboretum, vroeger een boomkwekerij, is een onrechtstreeks gevolg van de spoorweg. Er kwam een grotere uitwisseling van goederen met de stad, maar ook van ideeën en gewoonten. Zo was het station uiteindelijk de oorzaak van de verschuiving van een landelijke naar een meer stedelijke sfeer. Zoals bijna overal in Vlaanderen nam door de spoorwegen de stad langzaam bezit van het platteland.

“In de tweede helft van de twintigste eeuw nam het transport over de weg toe”

Onder druk van de toenemende reizigersaantallen en activiteiten rondom het station werd in 1897 het originele stationsgebouw

vervangen door het gebouw dat we nu kennen. In de tweede helft van de twintigste eeuw nam het transport over de weg toe en werden er minder goederen gelost en geladen in het station. In 1985 werd de aansluiting naar het goederenperron definitief opgebroken. Op vrijdag 28 juni 2013 sloot de NMBS station Kalmthout voorgoed. Sindsdien is enkel het station van Heide bemand.

Station Heide

In 1888 kreeg baron de Terwagne toestemming om gedurende 20 jaar zand te ontginnen uit de Kalmthoutse duinen. Dat zand was bestemd voor de Antwerpse haven en voor de verhoogde spoorwegring vanuit het nieuwe Centraal Station van Antwerpen.

“Er werd een spoor aangelegd tot in de duinen om zand te vervoeren”

Om het vervoer van het zand zo efficiënt

treinwagons dienst deden als station. In het begin van de twintigste eeuw werd Heide overspoeld door dagjestoeristen. Daardoor bouwde de spoorwegen in 1911 een stationsgebouw om die reizigers op te vangen. In 1938 werd het station uitgebreid. Onder het afdak werd een seinhuis bijgebouwd. Dat seinhuis werd in 1994 bij de restauratie van het stationsgebouw afgebroken. In 2011 bestond het stationsgebouw 100 jaar. Door de grote aangroei van de bevolking langs de spoorlijn kwam er in 1933 een derde stopplaats tussen de stations van Heide en Kalmthout, midden tussen de bossen en waaruit de barelen van de Kijkuitstraat en de Bareelstraat werden bediend. In 1952 werden de barelen geautomatiseerd en in 1980 werd de baanwachterswoning afgebroken.

Toeristische en pendeltroef

Vandaag zijn de stations van Heide en Kalmthout ook een grote troef voor het toerisme in Kalmthout. Vele dagjesmensen stappen in Heide af om van daaruit de Kalmthoutse Heide te bezoeken. In 2018 werden er ook Blue Bikes geplaatst aan het station. Daarmee kan je voor een klein bedrag een hele dag zo’n leenfiets gebruiken. Een ideale manier om Kalmthout te ontdekken. Na evaluatie bekijkt de gemeente Kalmthout of er ook Blue Bikes aan station Kalmthout kunnen komen.

Daarnaast blijkt de trein voor vele inwoners een waardig alternatief voor het drukke autoverkeer. Met een uitgebreid aanbod, zowel naar frequentie als uren, kan je als Het station in Heide moest de vele dagjestoeristen opvangen. Kalmthoutenaar je woon-werkverkeer of je mogelijk te laten verlopen, werd in de winter de velden. In de buurt was er enkel een doen. Een uitje naar Antwerpen kost je ook van 1891-1892 een spoor aangelegd van het boerderij en een paar cafés, waaronder Café slecht twinitig minuten. huidige station Heide tot in de duinen. Omdat Kijkuit. De stopplaats kreeg ook die naam, er nog geen station aanwezig was, werd die geleend was van de wijk daar. Er werd er in 1897 een halte geopend waar enkele een baanwachterswoning gebouwd, van INFO: www.lijn-12.be Station Kijkuit is vernoemd naar de wijk én Café Kijkuit, vlak aan de spoorweg.

Station Kijkuit

verplaatsing naar school gerust met de trein