Gemeente Deerlijk
CENTRUMPARK
2
Inhoud Inleiding Toekomstvisie Situering Masterplan Uitdagingen Ambities Programma en fasering Toekomstbeelden
04 04 06 10 10 12 14 18 3
4
INLEIDING
Toekomstvisie De site van de voormalige brandweerkazerne is een unieke kans om de kern van onze gemeente op te waarderen. Zoveel werd duidelijk tijdens het project. De site biedt oppor tuniteiten om een landschappelijk netwerk van open ruimte uit te bouwen doorheen het centrum en op die manier de relatie met het omliggende landschap eveneens te versterken. Op basis van enkele principes en randvoorwaarden werkte het studiebureau in overleg met een bewonerspanel, kwaliteitskamer, de huisvestingsmaatschappij Mijn Huis en de gemeente zelf stap voor stap een masterplan uit. De situering, uitdagingen, ambities en het programma lichten we nader toe in deze brochure. Wie het volledige masterplan wenst in te lezen, verwijzen we door naar www.deerlijk .be/centrumpark. +++ Deze opdracht werd uitgeschreven in het kader van de Winvorm-procedure met als referentie “SW2002 centrumpark en sociaal woonpark Deerlijk ”. De oproep voor deze Winvorm werd gelanceerd in juli 2020, waarbij de kandidaturen ingediend werd op 21 augustus 2020. VELD + Atelier Horizon + Cnockaer t werden geselecteerd om eind november 2020 een offer te in te dienen, die op 04 december 2020 voorgesteld werd aan een jur y. De opdracht werd toegekend aan het ontwerpteam in januari 2021. Het masterplan is een weergave van de studie die werd uitgevoerd tussen maar t 2021 en juni 2022.
5
INLEIDING
Situering Het concept van 5 strengen Een analyse op territoriale schaal maakt duidelijk dat het bouwblok van de site zich bevindt op de historische ruggengraat van de Kor trijkse heerweg, die parallel gelegen is aan de vallei van de Gaverbeek in oost-west richting. Daarnaast werd ook de link gelegd met het beeldkwaliteitsplan waarbij 5 strengen worden gedefinieerd die continuïteit brengen in noord-zuid richting, dwars op de bovenlokale (infra-)structuren. De site vormt een kruispunt tussen deze 2 armaturen die aanwezig zijn in de gemeente. Het toekomstige centrumpark vormt dus, na de aanleg van de gemeentehuissite, de volgende stap om deze armaturen verder vorm te geven. Verbinding publieke functies en karakteristieke gebouwen Op vandaag is het bestaande centrumpark reeds een groene plek , wat slechts een deel van de oppervlakte van de ontwerpsite inneemt. Enkele speeltuigen staan in een groene omgeving met meerdere grote en waardevolle bomen. Hoewel dit park aan vernieuwing toe is, zal in het project de basisstructuur bewaard blijven en zullen de karakteristieken van dit historische stukje park ook versterkt worden. Het oude centrumpark wordt geïntegreerd en onderdeel gemaakt van een nieuw, groter centrumpark . Schakel tussen gemeentehuis en cultuursite Het centrumpark is van belang als schakelstuk in de open ruimte structuur van het dorpscentrum. De directe nabijheid van andere publieke clusters, zoals de gemeentehuissite en de cultuursite, zorgen ervoor dat het centrumpark ex tra van belang wordt als verbinding. Daarnaast is het ook absoluut de bedoeling dat het park als groene verblijfsplek versterkt wordt. Deze dubbele functie, van uitnodigen en verbinden, vormt de basis voor het ontwerp van deze publieke ruimte. Ook op schaal van de kern van de gemeente zelf zien we de site als een schakel tussen de gemeentehuissite en de cultuursite (bibliotheek + OC D’Iefte). De aanleg van het centrumpark in Deerlijk moet deze aansluitende publieke ruimtes verbinden, aanvullen én versterken.
6
Legende A B C D E
Meersenroute Steenweg Centrum wandelkern Historische route Groene randstreng Centrumpark
7
Legende 1 2 3 4 5 6 7 8 9
8
Gaverkasteel Spor thal / tennisclub Deknudt fabriek Kapel ter Ruste Gemeentehuis Centrumpark St-Columbakerk OC d’Iefte Bibliotheek Centrumpark
Legende A B C 1 2 3
Gemeentehuissite Centrumpark Cultuursite Gemeentehuis OC d’Iefte Bibliotheek
9
MASTERPLAN
Uitdagingen
MASTERPLAN UITDAGINGEN
Dit traject werd onder leiding van het studiebureau vormgegeven waarbij er vertrokken werd vanuit de uitdagingen. Dat in samenwerking met een bewonerspanel, een kwaliteitskamer, de gemeente zelf en de huisvestingsmaatschappij Mijn Huis.
Integratie bestaand buur tparkje Uit de bevraging op de verkenningsdag (voorjaar 2021) kwam duidelijk naar voor dat het bestaande park op vandaag vooral aan ‘beleving’ mist. De waardevolle bomen in dit parkje zullen in het toekomstige centrumpark alvast behouden worden. Verschillende stakeholders van het project haalden aan dat ze in het nieuwe park vooral de geschikte plaats zien voor ongedwongen groenruimte, gepaard met interactieve speelelementen. Hierbij kan er ook gewerkt worden met reliëf- of waterelementen als knipoog naar de vroegere bestemming van de site als brandweerkazerne. ‘ Intermodaal regionaal knooppunt ’
Integreren van het bestaande buurtparkje
Erg verharde voormalige brandweersite
Erg verharde brandweersite De analyse van de bestaande toestand toont aan dat 7 7% van de site verhard is. De ambitie van de gemeente is om de waterdoorlaatbaarheid van de site te verhogen tot 50%. Het maximaliseren van de groene parkruimte staat centraal in het masterplan. Door verschillende huidige gebouwen en verhardingen uit te breken, bestaat de mogelijkheid om meer dan 5.500 m² aaneengesloten parkgebied te creëren.
10
01
Toekomst sociale woningen Na het voorstellen van de randvoorwaarden en de 1 e ontwerpvoorstellen werd het programma van de sociale woningen in vraag gesteld. Om voldoende plaats te voorzien voor het centrumpark en de site maximaal te vergroenen, lijkt het programma van de woningen erg dens. Tussentijds werd dan ook een bijkomend onderzoek gevoerd waaruit beslist werd om de sociale woningen te herlocaliseren naar het technisch depot - dat op zijn beur t ook zal verhuizen om zo meer ruimte te creëren voor de inrichting van het toekomstig centrumpark .
oekomst voor de sociale woningen?
11
MASTERPLAN
Ambities Na de uitdagingen verdiepten we ons in een aantal ambities waarbij we rekening hielden met een stapsgewijze uitvoering. Ambitie 01: inzetten op 4 toegangen De 4 toegangen tot het centrumpark krijgen in het masterplan elk een eigen karakter. We zetten daarbij in op de sterke relatie met de directe omgeving en de aanwezige functies. Ambitie 02: creëren van een genereus park in het binnengebied Door verschillende gebouwen en verhardingen uit te breken, zal deze plek een centraal groen har t worden van meer dan 5.500 m 2 . Het zal plaats geven aan fauna en flora en zo het kerngebied van Deerlijk verder vergroenen. Het contrast met het dense omliggende weefsel is groot en maakt het des te wenselijker om deze genereuze parkruimte toegankelijk te maken. Ambitie 03: differentiëren van de verbindingen door de site De site wordt als een doorwaadbare plek ontworpen. De noord-zuid verbinding zal vorm krijgen als een meer stedelijke as, waarbij de gemeentehuissite verbonden wordt met het spor tcentrum en de cultuursite. Om dit zo goed mogelijk voelbaar te maken in de omliggende straten, wordt meteen ook de aanleg van de publieke ruimte doorgetrokken tot aan de gevels. In de oost-west richting daarentegen wordt een veel landschappelijkere verbinding voorzien. De paden langsheen diverse groenruimtes nodigen uit om te kuieren en te genieten van de parkomgeving. Ambitie 04: integreren van zowel een stedelijk als een parkprogramma In relatie tot de verschillende types verbindingen door het park , worden er ook uiteenlopende types van programma voorzien. Zo zal de noord-zuid as een actieve, publieke ruimte worden met plaats voor evenementen en krijgen rustigere programma’s in het har t van het park een plaats. Ambitie 05: ruimte voor biodiversiteit Het centrumpark zal ruimte bieden voor biodiversiteit. In het bestaande deel van het park zijn reeds een 20-tal waardevolle bomen aanwezig, die in het nieuwe ontwerp geïntegreerd worden. We versterken deze structuur met planten uit zowel de kruid-, struik- als kruinlaag, met aandacht voor de visuele perspectieven doorheen het park . Ambitie 06: ruimte voor regenwateropvang Het regenwater wordt maximaal op de site geïnfiltreerd of hergebruikt. In de centrale parkruimte zal het regenwater rechtstreeks in de bodem infiltreren. De afstroom van de verharde ruimte wordt georganiseerd met specifieke infiltratiezones die tegelijk vorm geven aan een specifieke omgeving en beplanting. 12
AMBITIE 2
CREËREN VAN EEN GENEREUS PARK IN HET BINNENGEBIED
AMBITIE 1
INZETTEN OP VIER GEKLEURDE TOEGANGEN
Ambitie 02
traat
s Hoog
Hoogs
CAFÉ
t straa
traa eyes . Am m.Edm Com
traat
66
meye m. A m.Ed Com
Ambitie 01
t
Roden bachst
Rodenb
TOEGANG WONINGEN
67
raat
at
achstra
D. CENTRUMPARK
CAFÉ
5 553 m²
VTC
AMBITIE 3
DIFFERENTIËRENaaVAN DE VERBINDINGEN DOOR DE SITE t kestr
Harelbe
AMBITIE 4
INTEGREREN VAN ZOWEL EEN STEDELIJK ALS EEN PARKPROGRAMMA raat
kest Harelbe
Ambitie 03
Ambitie 04 D. CENTRUMPARK
De vier toegangen tot het centrumpark krijgen in het masterplan elk een eigen karakter en kleur. Zo zal er ingezet worden op een sterke relatie met de directe omgeving en met de functies die reeds aanwezig zijn op deze koppen.
AMBITIE 5
De Harelbekestraat zal dankzij het nieuwe VTC een extra publiek gezicht krijgen, in directe relatie tot het gemeentehuis. De rest van de straat heeft ook reeds een uitgesproken
RUIMTE VOOR BIODIVERSITEIT
publiek en commercieel karakter. De toegang tot het Centrumpark is hier dan ook erg genereus. De volledige breedte van voorplein en het VTC zorgt ervoor dat de bezoeker
Het maximaliseren van de groene parkruimte staat centraal in het masterplan. D
uitgenodigd zal worden om het park te verkennen.
verschillende huidige gebouwen en verhardingen uit te breken, bestaat de moge
De Rodenbachstraat daarentegen is veel residentiëler van aard. Café Soeur Sourire vormt
om meer dan 5500 m² aaneengesloten parkgebied te creëren op de site, tussen d een dynamisch herkenningspunt in het midden van de straat, met ernaast de groene doorsteek richting het park.
AMBITIE 6
toegangszones.
RUIMTE VOOR REGENWATEROPVANG
In de Hoogstraat zal in de toekomst een café in het voormalig politiekantoor plaatsnemen,
Dit waardoor ook aan de noordelijke zijde van de site een dynamische toegang komt. Zocentraal groen hart zal een plek worden om tot rust te komen in het binnenge parkgebied.
vergroenen. Landschappelijke doorsteek m.Ed
traat
s Hoog
Com
kan ook de volledige breedte van gebouw en doorsteek een uitnodiging vormenmaar tot hetook om plaats te geven aan fauna en flora en zo het kerngebied van Deerlijk In het oosten vormt de Comm. Edm. Ameyestraat de uitzondering. Hier is de toegang eerder Stedelijke doorsteek
Ambitie 06
Com
Ambitie 05
karakter, zorgt deze vierde toegang toch voor de wenselijke doorwaadbaarheid van de site.
meye m. A
verborgen onder de residentiële ontwikkeling door. Veel kleinschaliger en semi-publiek van Af te breken structuur Het contrast met het dense omliggende weefsel is groot en dat maakt het des te m.Ed
t straa wenselijker om deze genereuze parkruimte Hoog voor de inwoners van Deerlijk toega
t straa
In relatie tot de verschillende types verbindingen door het park, worden er ook
m m. A
18 .24 Zo zal de noord-zuid as een meer actieve maken. uiteenlopende types van programma voorzien.
Roden
krijgen en evenementen worden ook in relatie tot de as georganiseerd.
at
ra eyest
publieke ruimte worden. De grotere, actievere programma’s zullen hier een plaats kunnen
Rodenb
bachs
Daarnaast zullen de rustigere programma’s in het hart van de parkomgeving een plaats
18 .65 De site wordt als een doorwaadbare plek ontworpen. De noord-zuid verbinding zal vorm krijgen. Ingebed in de omliggende groene omgeving zal er zo ruimte gemaakt worden om
traat
achstra
tot rust krijgen als een meer stedelijke as, waarbij de gemeentehuissite verbonden wordt mette komen, te ontmoeten, kleinschaligere activiteiten te organiseren. 18 .83
at
het sportcentrum en de cultuursite. Om dit zo goed mogelijk voelbaar te maken in de 17.88
omliggende straten, wordt meteen ook de aanleg van de publieke ruimte doorgetrokken tot aan de gevels. Deze as zorgt voor een vlotte doorgang voor fietsers en voetgangers,
maar nodigt ook uit, dankzij enkele actieve elementen, om even te stoppen en in het park te verblijven.
3 systemen voor de regenwaterafvoer in het park:
17.28
In de oost-west richting daarentegen wordt een veel landschappelijkere verbinding voorzien. Paden doorheen de groenruimte brengen de wandelaar (of fietser)Hoogtepunten op een
Hellend plein: water stroomt richting plantvakken en opslagvolume/RWA
kestraat
Harelbe
onrechtstreekse manier en langsheen diverse groenruimtes van de Rodenbachstraat naar Helling de Comm. Edm. Ameyestraat. Deze verbinding is zacht en rustig van aard en (regenwater)goot nodigt uit om te straat arelbeke
H kuieren en genieten van de parkomgeving.
Afstroming in enkele richting naar de beplante regentuinen aan de rand
Twee complementaire onderdelen van het park Doorlatend oppervlak Bestaand park Half-doorlatend oppervlak
Afstroming in twee richtingen naar de grasvlakken en de regentuinen aan de rand
Zones voor regenwateropvang en infiltratie Nieuw park
Behoud van de waardevolle bomen (24)
13
Herdefiniëren van de achterkanten door het inzetten op een rijke beplanting
Het regenwater wordt maximaal op de site geïnfiltreerd of hergebruikt. In de centrale
MASTERPLAN
Programma en fasering Programma Op schaal van de kern van de gemeente zien we de site als een schakel tussen de gemeentehuissite en de cultuursite (bibliotheek + OC d’Iefte). De aanleg van het centrumpark van Deerlijk moet deze aansluitende publieke ruimtes verbinden, aanvullen én versterken. Een actieve strip die de verbinding tussen publieke functies versterkt en waarbij verharding een vlotte verplaatsing voor fietsers en voetgangers biedt. Aan de Harelbekestraat voorzien we een voorplein waar ruimte is voor lokale handel in de vorm van een marktkraam, maar evengoed waar gespeeld of gekuierd kan worden langs de rustige zitelementen. Verder in het park komen we spel- en waterelementen tegen en lopen we uiteindelijk door tot aan de Hoogstraat waarbij het oud politiekantoor nog een leuke tussenstop kan zijn in de vorm van een florissante horecazaak met terras. In het bestaande park behouden we de historische, groene elementen en bieden we eveneens de ruimte voor de organisatie van kleine, culturele evenementen in buitenlucht. Waar nu nog de sociale woningen staan, komt een nieuw park dat zal aansluiten bij het bestaande park en een nieuw, publiek gebouw. Op termijn realiseren we dus een centrumpark met maar liefst 4 duidelijke toegangswegen en een goed evenwicht tussen een meer stedelijk programma langs de actieve strip en meer plaats voor groen, biodiversiteit en waterinfiltratie in het centrale park zelf. De schetsen en toekomstbeelden op de volgende pagina’s doen alvast dromen over het nieuwe centrumpark . Fasering De plannen voor het centrumpark en het vrijetijdscentrum kunnen we niet in 1 keer uitvoeren. Een cluster sociale woningen neemt vandaag nog een deel van de site in. Zij verdwijnen op termijn. Het ontwerp vatten we daarom op als een faseerbaar park , dat we maximaal ontharden en vergroenen in de 1 e fase. Het slopen van de voormalige gebouwen van de brandweer, ontharding en aanleg actieve strip, heraanleg van het bestaande park en heraanleg van een deel van de Harelbekestraat en de Hoogstraat. De voorbereiding van deze eerste fase is reeds gestar t. Denk daarbij aan het opmaken van het technisch dossier, het aanvragen van de vergunningen en het aanstellen van een aannemer. De uitvoering zelf staat gepland in de loop van 2023 - 2024. In de 2 e fase plannen we de sloop van de sociale woningen en ondergrondse parking, het bouwen van het vrijetijdscentrum en het aanleggen van een parkeerpocket. Verder staan we in deze fase ook in voor de ontharding en aanleg van het nieuwe gedeelte van het park .
14
Com m
. Edm
. Ame yestr a
at
3 - HET NIEUWE PARK
ke str aa t
Ho og s
Ha re
tra
lbe
at
1 - DE ACTIEVE STRIP
2 - HET BESTAANDE PARK
Overzicht FASERING VAN HET PARK & OPTIES Rod en
bach
t straa
t
straa
meye
m. A
m.Ed
Hoog
Com
straa t
Roden
OPTIE
traat
bachs
m
Overzicht ALGEMENE STRUCTUUR VAN HET PARK
FASE 2
OPTIE FASE 1
VTC
OPTIE aat ekestr
Harelb
10 m 20 m
OPTIE
N
15
MASTERPLAN 80
D. CENTRUMPARK
8
Toekomstbeelden 96
Toekomstbeeld voorplein
Het voorplein als een groen plein met ruimte voor kleine evenementen
Referentievoorbeeld café / terras
Toekomstbeeld nieuw park
81
D. CENTRUMPARK
86
Zoom VOORPLEIN
Zoom SPELCLUSTERS Toekomstbeeld café / terras (ingang Hoogstraat)
Het caféterras als een halfverharde en flexibele ruimte, omgeven door groen en de strip
Referentievoorbeeld spelcluster
Referentievoorbeeld voorplein
87
20