De wereld van

De wereld van CHOREOGRAAF SIDI LARBI CHERKAOUI

Beeld: Thomas Vanhaute

Het voorbije decennium verwierf deze Vlaams-Marokkaanse Antwerpenaar wereldfaam als een van de beste en meest originele hedendaagse choreografen. Begin december kan je zijn meesterlijke dansvoorstelling Nomad in Ter Dilft komen bekijken. We praten met hem over zijn werk, leven en overtuigingen.

De veelheid en diversiteit van wat je doet is indrukwekkend. Zit er voor jezelf een lijn of rode draad in?

Ik denk dat ik steeds meer aspecten van het bewegen of dingen die mij uitdagen ben gaan verkennen. Aanvankelijk was ik sterk bezig met traditionele culturen en identiteit. Ik ben half Marokkaan, half Belg. Het opgroeien met verschillende waarden en normen heeft mij als jongere wat verward, maar deed mij ook begrijpen dat je constant moet navigeren tussen normen en waarden van anderen. Het feit dat ik dat als jongere al kon, heeft mij geholpen om te pendelen tussen opera, ballet, hedendaagse dans en pop. Die veelheid komt er ook door een constant zoeken naar waar je thuishoort, naar een soort geborgenheid. Alsof je de hele tijd een soort voorbijganger bent. Zo voel ik mij thuis in de operawereld om de verhalen van anderen te regisseren, maar ben ik ook geprikkeld om in alle vrijheid eigen verhalen te schrijven in mijn voorstellingen. Door de verschillende mogelijkheden van opera, ballet en eigen werk kan ik veel mezelf aan bod laten komen. Ik doe veel omdat ik veel ben. Die veelheid wil ik ook tonen aan de wereld.

Ook de popwereld is je niet vreemd.

Ik werk pas sinds 2016 samen met Beyoncé, maar als 17-jarige had ik al veel voeling met de popwereld, onder andere door in Tien Om Te Zien te dansen. Het was heel interessant om na 20 jaar terug te keren naar de popwereld. Ook het werken met Alanis Morissette voor de Broadwaymusical rond haar album Jagged Little Pill in 2018 voelde vertrouwd aan.

Ik was gemotiveerd om te gaan werken met sterke vrouwen omdat ik merk dat vrouwelijke

artiesten soms monddood worden gemaakt. Dat soort weerstanden prikkelt mij om te reageren, zoals een zaadje dat blijft groeien in alle omstandigheden.

In artikels en op sociale media ben je heel open over jezelf en maatschappelijke kwesties? Bewust?

Ik voel goed aan hoe mensen zich voelen en wat ze nodig hebben. In mijn jeugd was ik al bezig met thema’s als seksisme, racisme… Ik heb daar niet plots nú een mening over. Vanuit die empathie vereenzelvig ik mezelf met mensen die het moeilijk hebben of anders worden behandeld. Ik reageer tegen de angst voor het anders-zijn. In mezelf en rondom mij zie ik veel meer de nuances… en die wil ik tonen.

Vanuit een soort activisme? Of als een soort rolmodel?

Ik ben van nature rustig en verdraagzaam, maar als onrechtvaardigheid te groot wordt, reageer ik. Ik neig naar activisme maar ben geen activist: ik vrees dat ik daar te gevoelig en niet sociaal genoeg voor ben (lacht).

Sinds mijn jeugd heb ik het gevoel dat mensen geen leiders of rolmodellen zoeken, maar eerder figuren die tijdelijk richting geven. Ik zou als rolmodel niet altijd op kop willen lopen, dat lijkt mij heel eenzaam en vermoeiend. Je kan ook leiden door gepast bij te sturen en weer los te laten. Zo ontstaan vaak de mooiste dingen.

Ik ben niet echt een fan van social media. Het zijn echokamers die mensen opsluiten met gelijkgestemde zielen, waardoor gevoelens snel versterkt worden. Instagram is geen echte wereld, maar bestaat wel uit echte mensen, die contact zoeken. Als ik als ‘choreograaf van Beyoncé’ door een bericht over mijn moeder jou laat nadenken over jouw moeder, dan werkt dat verbindend. My struggle isn’t bigger than yours.

Het gaat niet om het rolmodel zelf, wel om de waarden die je uitdraagt, hoe je omgaat met verschillende of veranderende ideeën. Ik ben daarin eerder boeddhistisch, ik probeer niet te snel of te persoonlijk te reageren. Uiteindelijk moet iedereen een rolmodel voor zichzelf zijn. En soms kan je door jezelf te zijn mensen aan de andere kant van de wereld via het internet raken.

… ik ben er nog lang niet, er is nog veel te ontdekken.

Zitten die ideeën en waarden ook in je werk?

Ik ben beginnen dansen om gezondheidsredenen, omdat ik iets moest doen met mijn lichaam. Geleidelijk is dans een manier geworden om mijn lichaam te begrijpen, bewegingen te kunnen uitvoeren en mij uit te drukken. Mijn voorstellingen weerspiegelen dan ook veel van mezelf en hoe ik denk. In een voorstelling als Mea Culpa zitten bijvoorbeeld thema’s als ongelijkheid, kolonisatie en slavernij.

Voorstellingen evolueren soms ook, worden inhoudelijk actueler. Zolang ik leef, kan ik er aan werken (lacht). Het is levende kunst. De dansers maken elke keer opnieuw de voorstelling op het podium, je kan ze stimuleren om het nog mooier te maken. Het is zoals elke dag opnieuw de Mona Lisa schilderen. Zo zal Nomad misschien tegen december in Bornem ook nog wat evolueren.

Ik ben trots op die voorstelling, ook omdat ze gemaakt is op een heel intieme manier. De strijd om elke dag samen te overleven op een heel onvriendelijke aarde, soms heel primitief en dierlijk, wordt prachtig gedanst. Ook het beeld van mensen die elkaar blijven steunen tot het einde is zeer sterk.

Als je nog één ding zou kunnen blijven doen voor de rest van je leven, wat is dat dan?

Ik wil vooral creatief bezig blijven. Ik denk dan in de richting van muziek, composities maken… Nu ben ik daar graag nog een beginner in, maar dat verder ontwikkelen lijkt mij interessant. Dansen doe ik heel graag, maar als 45-jarige wordt dat niet eenvoudiger. Je moet ook beginnen opboksen tegen het beeld uit het verleden. Ik wil geen 20 jaar hetzelfde doen. Ik heb geleerd om verwachtingspatronen ver van mij te houden. Ik ben zelfs geneigd om dan iets helemaal anders te gaan doen. Dat is voor mij de toekomst: ik ben er nog lang niet, er is nog veel te ontdekken. We have to explore, to boldly go to where no man has ever gone before.

Sidi Larbi Cherkaoui

°1976 Debuteerde in 1998 als danser bij les ballets C de la B Maakte in 1999 zijn debuut als choreograaf Lanceerde in 2010 zijn eigen gezelschap Eastman Is sinds 2015 ook artistiek directeur van Ballet Vlaanderen Werkte recent samen met wereldsterren als Beyoncé, Alanis Morissette en Nick Cave

Eastman / Sidi Larbi Cherkaoui Nomad

Vr 03.12.21 om 20 uur

Schouwburg

dans

Beeld: Filip Van Roe

Lucas Van den Eynde versus Raf Walschaerts

Vs.

Ter Dilft bracht Lucas Van den Eynde en Raf Walschaerts (de helft van Kommil Foo) samen voor een warm gesprek in de prachtig gerestaureerde bibliotheek van de Abdij van Bornem. We gaan op zoek naar hun gelijkenissen en verschillen: de acteur die zielsveel houdt van zingen versus de zanger die samen met zijn broer Mich al meer dan 30 jaar verhalen vertelt. We steken van wal met hun gedeelde liefde voor het Nederlandstalige lied en belanden spontaan in een gepassioneerd discours.

Beeld: David Legrève

Lucas Van den Eynde

°1959 Speelde theater bij o.a. de Blauwe Maandag Compagnie, Het Toneelhuis, ‘t Arsenaal, KVS Professionele afscheidsnemer Xavier De Baere in televisieprogramma Morgen Maandag, Bucky Laplasse in Het Eiland, brigadier Versavel in Aspe... Zingt kleinkunst en andere Nederlandstalige parels in Jukebox 2020

Raf Walschaerts

°1965 Sinds 1987 de helft van cabaret-duo Kommil Foo Speelde met broer Mich meer dan 20 voorstellingen Wonnen samen verschillende cabaretprijzen Staat ook solo op het podium Verzorgde rubrieken voor televisieprogramma’s Morgen Maandag en Alles komt terug

Van waar komt die liefde voor het Nederlands?

Raf: Moest ik van slechte wil zijn, zou ik de bal terugkaatsen en zeggen: ‘Wat een rare vraag’. Neen, voor mij is dat een evidentie. Nederlands is gewoon de taal waarin ik mezelf altijd uitdruk. Ik kan mij eigenlijk niet inbeelden dat ik creëer in een andere taal. Dat zou voor mij een handicap zijn.

Lucas: Maar het heeft ook heel veel met emotie te maken omdat je met die eigen taal naar de essentie kan gaan. Of om Wannes Van de Velde te citeren: ‘Taal is echt iets van de mensen. De goden zijn jaloers op ons omdat wij taal hebben’. Voor mij gaat het ook terug naar mijn jeugd, die periode waarin de plaatselijke polyvalente zaal werd omgetoverd tot een concertzaaltje. Ik heb er heel veel de revue zien passeren, vooral het lichtere genre: Tura, Marva, Eddy Smets… Maar dat had een emotionaliteit, dat kwam regelrecht binnen. Een goed gemaakt en gezongen levenslied en niet geparodieerd, raakt mij even hard als ‘nen Brel’. Ik snap dat het niet altijd evident is om in het Nederlands te zingen, maar dan krijg je natuurlijk bepaalde fenomenen zoals de ‘Kommil Fookes’. Neem nu Ruimtevaarder, Raf, hoe schrijf je zoiets? Want eigenlijk is dat op het eerste gezicht een heel sober, simpel ding.

Optreden is communicatie, is een gesprek met je publiek. Dus ja, live spelen is onvervangbaar.

Raf: Een kinderliedje eigenlijk.

Lucas: Ja, er zit zo’n herkenbaarheid in. En vooral, een goed lied – een goed theaterstuk eigenlijk ook – is niet dwingend, maar vertrekt wel vanuit je eigen emotie, vanuit je eigen ervaring en is toch objectief genoeg om de ander de rest te laten invullen. Ben ik Chinees aan ’t praten?

Raf: Neen, neen, ik volg je. En dat blijft een wankel evenwicht, zeker in het Nederlands. Neem nu Bob Dylan, die kan je niet verwijten geen goede schrijver te zijn. Toch kan hij probleemloos ‘I love you’ en ‘I need you’ zingen. En dat is in het Nederlands nu net zo moeilijk om die basisemotie, die iedereen kent, te uiten. Je bent snel bang van klefheid. Maar omgekeerd ook. Lucas, wat jij gedaan hebt met Xavier De Baere (professioneel afscheidsnemer in TV-programma Morgen Maandag), dat was in zijn knettergekke absurditeit een rol waarvoor je eigenlijk heel goed je taal moet beheersen. Dat zou je nooit in het Engels kunnen parodieren.

Lucas: (grinnikt) Dank u vriendelijk, formidabel, Raf. Maar als ik terug naar Kommil Foo mag gaan, jullie hebben een heel eigenzinnige manier van nummers maken, teksten hanteren en arrangementen schrijven. Ik verwijs toch even naar Liefde voor Muziek en jullie Stilte na de storm. Wow, man, dat is echt met een ongelooflijk respect gedaan en toch geef je daar godverdomme weer een komma meer aan.

Jullie staan allebei al meer dan 30 jaar op de planken, wat doet leeftijd met ‘den artiest’?

Raf: Goh, geef mij hier nu een piano en ik zal gewoon heel stil, zo simpel mogelijk, een liedje zingen terwijl ik 20 jaar geleden… (denkt) Gek, hoe ouder je wordt, hoe meer je je bewust bent van ballast.

Lucas: Hoe moet ik daar de juiste woorden op plakken? Het wordt niet altijd makkelijker, vind ik, met de jaren. Je denkt dat je na al die tijd alles veel beter kunt plaatsen en toch merk ik bij mezelf soms een grote onrust om aan dingen te beginnen. Dat kan verdorie vermoeiend zijn, acteren of zingen. Het enige verschil voor mij is: van zingen heb ik nadien net meer energie. Maar zo anderhalf uur theater spelen is niet altijd vanzelfsprekend. Alle repetities en elke avond proberen er iets van te maken dat niet al 20 keer gespeeld is.

Raf: Dat is de essentie. Wij spelen zo’n voorstelling 300 keer. Als er een definitie is van het metier van den artiest, dan is het volgens mij ‘kunnen herhalen’. Dat is wat je heel erg moet leren, zeker als er humor en ontroering in het spel zit.

Lucas: Ik wil toch nog even nuanceren. Het is niet dat theater spelen kommer en kwel is. Integendeel, als je in een goed geoliede theatervoorstelling zit met fijne collega’s en merkt dat het publiek mee is, dat is heerlijk! Het is zalig om te weten: straks ga ik dat zeggen en die zaal gaat reageren. Maar dan is het de kunst natuurlijk om ervoor te zorgen dat het blijft lukken en dat je dat niet te veel aanwakkert.

Raf: Optreden is communicatie, is een gesprek met je publiek. Hoe je dat nu draait of keert. Dat maakt het uniek. En ja, live spelen is onvervangbaar. Dat heb ik nu in de ellende van het afgelopen jaar vaak gedacht. Iets creëren is afzien. Maar het moment dat voor jezelf de vonk overslaat, kan echt een kick geven. En om dan na de eerste euforie dat nummer verder af te werken, daar zit heel veel transpiratie in.

Een goed ‘Lang leve de verwondering’, gemaakt en kan dat voor jullie een credo zijn? gezongen Lucas: Neem nu het feit dat levenslied komt voor mensen elke keer opnieuw in een ritueel stappen als ze naar een voorstelling komen. Dat begint al mij even hard binnen als van de avond voordien: is de babysit geregeld, we moeten vooraf toch nog iets eten… 20 euro voor een ticket

‘nen Brel’ betalen, jassen aandoen en dan in de auto stappen om naar je te komen kijken. Dat is fantastisch als je erover nadenkt en dat vergeet je soms. Raf: Ik geniet daar nu meer van dan in het begin. Ik was 25 en ik vond alles vanzelfsprekend. Dertig jaar later vind ik die verwondering waar jij het over hebt, Lucas, veel minder evident. Ik ga een beetje soft klinken, maar ik ben dankbaar dat ik mijn leven kan doorbrengen met maken en spelen en dat er mensen komen die allemaal luisteren en

curieus zijn naar wat ik ga zeggen. Mijn verwondering daarover is groter dan ooit. Dat voedt ook mijn zelfvertrouwen. Niet dat je denkt: ‘ja, wat ben ik goed’, maar dat je vaker denkt: ‘whatever, ook al ben ik niet goed, ik ben het, ik doe mijn ding’. Ik kan daar met muizenstapjes meer en meer van genieten, complexlozer zijn.

Lucas: En ik ga verder de melige toer op (lacht): die verwondering is iets dat zich niet alleen uit in wat ik doe. Noem het een soort naïviteit, maar ik kan oprecht verwonderd zijn over de kraan opendraaien en het water dat eruit stroomt. Daar kan ik echt bij stilstaan. Allez jong, ongelooflijk, ik draai de kraan hier open, ik zet koffie, ik neem ’s avonds een douche, dat is allemaal geregeld!

Als er een definitie is van het metier van den artiest, dan is het volgens mij ‘kunnen herhalen’.

Onheil in Black Creek MT De Kolonie & Lucas Van den Eynde

Een stomende muziektheaterwestern in een oervlaams cowboyverhaal van Hugo Matthyssen. Het valt Dirk, een prille zestiger, erg zwaar om zich aan te passen aan een wereld waarin granola, klimaatspeeltuintjes en het therapeutisch aaien van schapen vanzelfsprekend zijn.

Do 04.11.21 om 20 uur

Schouwburg

muziektheater

Oogst Kommil Foo

Dertig jaar onafgebroken maken en spelen. Hoog tijd om uit al dat moois een nieuwe voorstelling te destilleren. Zonder circus, intiem. Raf, Mich, hun mooiste liedjes en hun strafste verhalen.

Vr 11.03.22 om 20 uur

Schouwburg

muziek / humor