4 minute read
Erfgoed
ERFGOED Een botanische wandeling in Begijnendijk in 1832
Wist je dat de gemeente bekend is om haar rijke inheemse flora? Al bijna twee eeuwen komen botanisten van het ganse land naar Begijnendijk om al dat moois te bestuderen. Een van de eersten was de Brusselse professor in de plantkunde Jean Kickx. Hij trok reeds in 1832 door de gemeente op zoek naar bijzondere plantjes.
Jean Kickx, een van de eerste natuuronderzoekers van België
Jean Kickx werd op 17 januari 1803 geboren in Brussel als zoon van een apotheker-botanicus. Hij studeerde vanaf 1825 aan de Universiteit van Leuven en verwierf in 1830 de diploma’s doctor in de wetenschappen en farmaceutica. Na zijn studies werkte hij mee in de familie-apotheek, hoewel hij zich voornamelijk toelegde op de studie van de botanica. In 1834 werd hij benoemd op de leerstoel botanica en mineralogie van de pas opgerichte Université libre de Belgique, de latere ULB/VUB. Zijn carrière nam een hoge vlucht, want op 15 december 1835 aanvaardde hij een benoeming tot buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van Gent voor de cursussen botanica, fysiologie van de planten, natuurlijke geografie en plantenanatomie. Op 20 september 1841 werd hij hoogleraar en directeur van de Gentse kruidtuin.
Kickx was lid van de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles en tal van andere wetenschappelijke genootschappen in binnen- en buitenland. In 1852 was hij directeur van de Klasse Wetenschappen van de Academie voor Wetenschappen en Schone kunsten. Hij genoot veel respect van zijn collega’s. Op 1 september 1864 overleed hij in Brussel.
Kickx' botanische excursie in de Kempen
In juli 1832 maakte Jean Kickx een grote Botanische wandeling door een deel van de Zuiderkempen. Dat was in die tijd een echte expeditie. Gedetailleerde landkaarten bestonden nog niet en er waren nauwelijks steenwegen, geen auto's en zelfs nog geen spoorwegen in ons land. Jean Kickx ging tijdens zijn meerdaagse trip waarschijnlijk altijd te voet en overnachtte in plaatselijke herbergen. Zijn precieze reisweg is onbekend, maar waarschijnlijk trok hij via Leuven en Wezemaal in de richting van Aarschot, dat hij de poort van de Kempen noemt, om vandaar richting Werchter te trekken en dan via Begijnendijk, Betekom en Meetshoven naar Langdorp, Herselt, Westerlo, Herentals, Geel en Eindhout terug te keren via Averbode, Rillaar en Wezemaal. Van zijn wandeling publiceerde hij een summier verslag in 1833. Dit is een van de eerste natuurwetenschappelijke publicaties waarin onze gemeente aan bod komt.
Jean Kickx in Begijnendijk en omgeving
Nadat hij de heide en vennen tussen Rijmenam, Tremelo, Werchter en Schriek had bestudeerd, trok Jean Kickx in juli 1832 ook door onze gemeente. Volgens zijn verslag was het landschap tussen Schriek, Betekom en Begijnendijk veel droger en meer gecultiveerd dan het vorige. Op natte plaatsen, die 's winters onder water staan, groeiden Klokjesgentiaan, Trekrus en Zonnedauw. De bermen van de grote wegen stonden vol met Riempjes, Dwergvlas,
Viltganzerik en Wilde tijm. Wanneer hij terug zijn weg richting Aarschot vervolgde, passeerde hij langs Meetshoven. Daar vielen hem de kleine afgeronde heuveltjes op, oude zandduinen, waartussen verschillende meertjes of vennetjes gelegen waren. In het water zag hij Alvertjes zwemmen, een karperachtige vis die de plaatselijke bewoners Heving of Winnen noemden. Rond de vennetjes was er een brede gordel van Gagel, een geurige struik met dondergroene blaadjes. Jean Kickx vond er ook nog Eenarig en Breed wollegras, Moeraswolfsklauw, Schildereprijs en Grondster terug.
Sinds Kickx' bezoek aan onze gemeente is er veel veranderd. Kunstmest en vervuiling, een gewijzigd en intensiever grondgebruik deden vele van die zeldzame planten verdwijnen uit de gemeente. Dat wil niet meteen zeggen dat de flora sterk verarmt, want jaarlijks komen er ook nieuwe soorten bij. De studie van onze flora blijft daardoor een boeiende ervaring die iedereen valt aan te bevelen!
De vrijwilligers van het GA&DC gaan van start met een reeks erfgoedwandelingen in de gemeente. Onder leiding van ervaren gidsen ga je op zoek naar verborgen en minder verborgen pareltjes van het erfgoed in de ruimste zin. Zij staan niet alleen stil bij oude monumenten, maar hebben ook aandacht voor het levend erfgoed (bv. de flora) en de vorming van het landschap.
Noteer de eerste twee wandelingen zeker in jouw agenda!
Zondag 3 juli 2022 Erfgoedwandeling in het Bieheidebos. Afspraak om 13.30 u aan GBS Puzzel te Begijnendijk
Zondag 28 augustus 2022 Over de Schreef: de grenzen van onze gemeente. Deel 1: het zuidoosten van Betekom. Afspraak om 13.30 u aan de parking van sportpark Grote Baan te Betekom. Het Gemeentelijk Archief en Documentatiecentrum (GA&DC) bestaat uit een kleine groep van enthousiaste vrijwilligers met een passie voor het verleden van de gemeente. Hun interesse in de geschiedenis van Begijnendijk en Betekom varieert van documenten, foto- en ander beeldmateriaal tot objecten en geluidsfragmenten. Alles wat toelaat om de rijke historie van de gemeente te belichten en te reconstrueren, boeit hun.
In de loop van de jaren werd een behoorlijke brok aan informatie, beeldmateriaal en objecten verkregen. Je kan dat materiaal op vaste dagen of na afspraak in het centrum raadplegen. Het spreekt voor zich dat de leden ook zelf aan de slag willen met deze verzameling. Zij trachten het rijke verleden van de gemeente weer tot leven te brengen via specifieke activiteiten, zoals het geven van lezingen, het organiseren van filmavonden en een stambomendag, het fotograferen en filmen van gebeurtenissen en de deelname aan activiteiten van andere verenigingen. Sommige projecten resulteren in een artikel, brochure of boek.
Ben je geïnteresseerd in de geschiedenis van de gemeente en wil je actief mee de handen uit de mouwen steken? Dan ben je meer dan welkom bij het GA&DC.
gadc@begijnendijk.be www.gadc.be
