29_dekemvrios 2010

το γεφύρι της επικοινωνίας μας Σύλλογος των εν Θεσσαλονίκη Γρεβενιωτών

ΤΕΥΧΟΣ

29

Τριμηνιαία Έκδοση

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Ôï ÃÅÖÕÑÉ ôçò åðéêïéíùíßáò ìáò Τριμηνιαία έκδοση του Συλλόγου των εν Θεσσαλονίκη Γρεβενιωτών Βασ. Ηρακλείου 10, Τ.Κ. 546 25 • Τηλ. / Fax: 2310.548.468, 2310.281.700 gefiri@mail.gr Κωδικός Αποστολής: 7270 ΤΕΥΧΟΣ 29 ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ Σύλλογος των εν Θεσσαλονίκη Γρεβενιωτών ΕΚΔΟΤΡΙΑ Ελένη Αδάμου ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΥΛΗΣ Θωμάς Παπανικολάου Μαρία Παπαδοπούλου

ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΕΓΡΑΨΑΝ Ελένη Αδάμου, Ευάγγελος Δρίζης, Ανδρέας Κ. Βαβρίτσας, Μαρία Καντζιάρη, Χρήστος Θωμά Τζήρος, Άννα Ράσιου, Νικόλαος Βασιλείου Βαλκάνος ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Χρήστος Μίμης 2310.933.131

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Χρήστος Γκατζήμας Ευάγγελος Δρίζης Σάκης Οικονόμου Ιωάννης Πάκας

ÔÏ ÅÎÙÖÕËËÏ Φωτογραφία: FOTO STUDIO RAMMOS

Για τα αποστελλόμενα κείμενα, φωτογραφίες, e-mail το περιοδικό παίρνει αυτόματα το δικαίωμα δημοσίευσης, εφ’ όσον ο αποστολέας δεν έχει γράψει το αντίθετο. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή μέρους ή όλου του περιοδικού, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι συνεργάτες, ιδιώτες ή πολιτιστικοί σύλλογοι, είναι υπεύθυνοι για ό,τι γράφουν. Η δημοσίευση στο «Γεφύρι» δεν σημαίνει κατ' ανάγκη και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα. Χειρόγραφα δημοσιευμένα ή μη δεν επιστρέφονται.

ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ - ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ - ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΕΡΓΩΝ, ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΩΝ ΑΔΕΙΩΝ, ΣΥΜΒΟΛΑΙΩΝ, ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ, ΕΠΙΜΕΤΡΗΣΕΙΣ, ΟΓΚΟΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

Editorial

Χρόνια πολλά , Καλή Χρονιά με υγεία, ευτυχία, δύναμη για να διανύσουμε και αυτή τη δύσκολη χρονιά και να την κάνουμε πιο δημιουργική . Ορκίστηκαν ήδη και αναλαμβάνουν καθήκοντα οι εκλεγέντες στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές της 7ης Νοεμβρίου τοπικοί άρχοντες, που είναι: Ο Κος Γεώργιος Δακής Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας. Ο Κος Γεώργιος Δασταμάνης Αντιπεριφερειάρχης Περιφερειακής Ενότητας Γρεβενών. Ο Κος Δημοσθένης Κουπτσίδης Δήμαρχος του Δήμου Γρεβενών και ο Κος Νικόλαος Μίγγος Δήμαρχος του Δήμου Δεσκάτης. Τους συγχαίρουμε και τους ευχόμαστε να επιτύχουν τους στόχους τους και να φροντίσουν για το καλό του τόπου μας. Σας θυμίζουμε ότι στις 6 Φεβρουαρίου, ώρα 12 το μεσημέρι, στο Βελλίδειο συνεδριακό κέντρο Θεσσαλονίκης θα γίνει ο μεγάλος ετήσιος χορός του Συλλόγου μας, με την ορχήστρα του Λάμπρου Τσιοτίκα. Ελάτε να αλλάξετε διάθεση. Σας περιμένουμε για να ανταμώσουμε και να γλεντήσουμε όλοι μαζί .

Το Διοικητικό Συμβούλιο

| ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ |

Οι νέοι και το αδιέξοδο στον εργασιακό τομέα Μαρία Καντζιάρη Δημοσιογράφος, καταγωγή από Τρίκωμο Γρεβενών

Το θέμα του εργασιακού επανέρχεται ολοένα και πιο συχνά στο προσκήνιο ως φυσικό επακόλουθο των τελευταίων δυσάρεστων εξελίξεων στην ελληνική οικονομία, ενώ τα αλλεπάλληλα μέτρα και οι ρυθμίσεις που έχει επιφέρει το μνημόνιο έχουν κάνει τον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο να αναφέρονται σε «απώλειες σε εργασιακό», «εργασιακό στρες», «εργασιακό λίφτινγκ», «οδηγούς επιβίωσης με το εργασιακό», «εργασιακό μεσαίωνα», κ.ο.κ. Δυστυχώς, τη μερίδα του λέοντος στις επιπτώσεις για το εργασιακό φαίνεται

4 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

να κατέχουν για κακή τους τύχη οι νέοι αυτής της χώρας, για τους οποίους το μέλλον μοιάζει αβέβαιο, το τοπίο θολό, και η επαγγελματική αποκατάσταση φαντάζει πλέον πιο μακρινή από ποτέ. Τα μέτρα που έχει λάβει η ελληνική κυβέρνηση και τα οποία θέτουν σε κίνδυνο το εργασιακό μέλλον των νέων Με τις νέες ρυθμίσεις ανοίγει ο δρόμος για υπογραφή επιχειρησιακών συμβάσεων έναντι των κλαδικών που θα οδηγούν σε μείωση των αποδοχών έως και 26%, για περικοπή των

αποζημιώσεων και επέκταση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Οι ρυθμίσεις που αγγίζουν τους νεοπροσληφθέντες, τους μερικώς απασχολούμενους και τους «ενοικιαζόμενους» εργαζόμενους αναφέρονται στις ευέλικτες μορφές απασχόλησης: απολύσεις χωρίς προειδοποίηση και χωρίς αποζημίωση για τη δοκιμαστική περίοδο 12 μηνών, μείωση της αποζημίωσης από δύο μήνες σε έναν για τους απασχολούμενους από 12 έως 24 μήνες, επανακαθορισμός του τρόπου

| ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ |

υπολογισμού της αμοιβής των μερικώς απασχολουμένων, και επέκταση του χρόνου «ενοικίασης» προσωπικού από 18 σε 36 μήνες. Απαισιόδοξοι οι νέοι για το εργασιακό τους μέλλον Σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα που διεξήχθη μεταξύ 11/2009 & 03/2010 σε 835 φοιτητές του ΑΠΘ, του ΠΑΜΑΚ και του ΑΤΕΙΘ σχετικά με την ανεργία, τις χαμηλές αμοιβές και την επαγγελματική αποκατάσταση, κατέδειξε την απαισιόδοξη ματιά των νέων στο εργασιακό, που έρχεται τώρα να επισφραγίσει το νέο εργασιακό μοντέλο. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρατίθενται επιλεκτικά παρακάτω:

θα είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις σπουδές τους. ! Η συντριπτική πλειοψηφία των νέων

θεωρεί πως οι μεταπτυχιακές σπουδές αποτελούν απαραίτητο εφόδιο για τη μετέπειτα επαγγελματική τους εξέλιξη. ! Τρεις στους δέκα νέους θεωρούν ως

ένα από τα πιο ισχυρά «όπλα» για επαγγελματική επιτυχία τις προσωπικές και πολιτικές γνωριμίες. ! Οκτώ στους δέκα δήλωσαν πως αν

είχαν τη δυνατότητα θα επέλεγαν να σπουδάσουν στο εξωτερικό. Το 40% των νέων στην Ευρώπη είναι εργασιακά ανασφαλείς

Το τίμημα της γενικότερης οικονομικής κρίσης που πλήττει την Ευρώπη πληρώνουν οι νέοι σε ποσοστό 40% σύμφωνα με τον Επίτροπο για θέματα Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής ΄Ενταξης, Λ. Αντόρ. Με βάση τα στοιχεία σχετικής έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οι εργασιακές σχέσεις των νέων είναι ιδιαίτερα προβληματικές καθώς οι κοινωνικές ομάδες που εργάζονται με προσωρινές συμβάσεις εργασίας και που ως επί το πλείστον αφορούν άτομα νεαρής ηλικίας, φέρονται να αμείβονται κατά μέσο όρο 14% χαμηλότερα για την εργασία που προσφέρουν, σε σχέση με τις αμοιβές αντίστοιχης εργασίας μακροχρόνιας σύμβασης.

! Εννέα στους δέκα φοιτητές θεωρούν

ότι οι πτυχιούχοι δεν έχουν σήμερα τη θέση που τους αρμόζει στην αγορά εργασίας. ! Την ανεργία θεωρούν ως το

σημαντικότερο πρόβλημα των νέων πτυχιούχων τέσσερις στους δέκα ερωτηθέντες. ! Περισσότεροι από πέντε στους δέκα

φοιτητές πιστεύουν πως θα καθυστερήσουν αρκετά μέχρι να καταφέρουν να αποκατασταθούν επαγγελματικά. ! Μόνο τέσσερις στους δέκα φοιτητές

θεωρούν πως η μελλοντική εργασία

το γεφύρι της επικοινωνίας μας | 5

| ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ |

Η Πίνδος, ο Αλιάκμονας και τα Πέτρινα Γεφύρια, αιώνια στολίδια της Περιφέρειας Γρεβενών (Αρχαία Ελίμεια) Ανδρέας Κ. Βαβρίτσας, Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων. Από τα πρακτικά του Συνεδρίου 2002. Τα Γρεβενά: Ιστορία – Τέχνη – πολιτισμός. ξεχωριστά από το Σμόλικα, τη Βασιλίτσα και τη Βάλια-Κάλντα (Εθνικός Δρυμός, υψόμ. 2177 μ.), από το Ζυγό και την Κατάρα, αλλά και από τον Όρλιακα, αρχινάει και ξεκινάει ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Αλιάκμονα, που είναι γνωστός με τα ονόματα Βελονιάς και Βενετικός. Ο Βενετικός με τα πεντακάθαρα, κρυστάλλινα νερά του, αγκαλιάζει με τα δύο παρακλάδια του την πιο ψηλή κορφή του Όρλιακα, που παλιότερα λεγόταν Σπίλος. Εκεί που είναι σήμερα χτισμένο ψηλά, σαν Αετοφωλιά, το χωριό Μέγα Σπήλιο των Γρεβενών, με τους αρχαίους οικισμούς, τα νεκροταφεία της πρώιμης εποχής του Σιδήρου και τις άλλες αρχαιότητες.

Πίνδος· ατέλειωτο, απέραντο, όμορφο βουνό, χιλιοτραγουδημένο. Με χίλιες δυο ραχούλες και κορφές, λαγκάδια, ρεματιές, αλλά και κάμπους στολισμένο. Και με τα παρακλάδια του, προς το Νοτιά, προς τα Δυτικά και τα Ανατολικά, αγκαλιάζει τα περισσότερα μέρη της Πατρίδας μας. Αλλά και με τα νερά της η Πίνδος, με τα ποτάμια της στολίζει κι ομορφαίνει όλους τους τόπους μας, σ' όλα τα μέρη σκορπίζει τη χαρά και τη χάρη της (χάδια της). Όπως ξέρουμε από τη μυθολογία, Πίνδος ήταν ένα από τα τρία παιδιά του πρώτου βασιλιά της Μακεδονίας, που λεγόταν Μακεδών. Κι από εκεί πήρε το όνομα αυτό και η μεγαλύτερη οροσειρά της, όπως γράφουν ο Στράβων και ο Αιλιανός στις ιστορίες τους. Εκεί στην πιο μεγάλη, ' πιο ζεστή αγκαλιά της, με τα Χάσια, τα Καμβούνια, τα Πιερία και τον Όλυμπο, προς τη μια μεριά, αλλά και με τον Βαρνούντα (το Περιστέρι στη σημερινή Σερβία), το Βέρνον (Βίτσι) και το Βέρμιον και τ' άλλα μικρότερα βουνά, απ' την άλλη μεριά, σ' αυτήν την

6 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

αγκαλιά, στάθηκε κι αντρώθηκε, κι απλώθηκε, στα χρόνια τα παλιά, ένα απ' τα μεγαλύτερα και τα καλύτερα διαμερίσματα μας: η Άνω Μακεδονία. Και τώρα από τις κορφές της Πίνδου, ας δροσιστούμε στα γάργαρα νερά του Αλιάκμονα. Αξιός, Στρυμόνας και Αλιάκμονας είναι τα τρία μεγαλύτερα ποτάμια της Μακεδονίας. Ο ποιητής Ησίοδος γράφοντας για τα παιδιά του Ωκεανού, δηλ. για τα ποτάμια, που είναι απάνω στη Γη, αναφέρει και τον Αλιάκμονα, με τη σειρά του. Στη Φλώρινα, ψηλά στο ιστορικό Πισοδέρι, αλλά και στο Γράμμο και στο Βόιο, έχει τις πηγές του ο Αλιάκμονας. Και τα περισσευούμενα νερά της όμορφης λίμνης της Καστοριάς, στον Αλιάκμονα χύνονται. Από το Σινάτσικο πάλι, από το Σισάνιο, απ' τη Νεάπολη και το Τσοτύλι, όλα τα ποταμάκια, από την περιφέρεια αυτή, στον Αλιάκμονα μαζεύονται, εκεί καταλήγουν. Και από τις ανατολικές πλαγιές της Πίνδου, απ' τα βουνά των Γρεβενών και

Και από κει και κάτω και πέρα, διασχίζοντας ο Αλιάκμονας όλη την περιφέρεια των Γρεβενών, γεμάτος πια με όλα τα νερά και με όλα τα ποταμάκια κι από τις δύο μεριές της Δυτικής Μακεδονίας, περνάει στο Νομό Κοζάνης, ανάμεσα από το Μπούρινο και τα Καμβούνια, όλο και πιο μεγάλος, όλο και πιο βαθύς. Πεντακόσια περίπου χιλιόμετρα είναι το μάκρος του. Και είναι το μεγαλύτερο, αλλά και ταχύτερο ποτάμι της Πατρίδας μας. Σε όλη σχεδόν τη διαδρομή του Αλιάκμονα, από τις πηγές του ως τις εκβολές του, απλωνόταν ένα μεγάλο μέρος της Μακεδονίας, που λεγόταν στα πρώτα χρόνια Άνω Μακεδονία, δηλ. περίπου η σημερινή Δυτική Μακεδονία. Ελίμεια ή Ελιμιώτις και οι κάτοικοι Ελιμιώται, ήταν αυτοί που εγκαταστάθηκαν στα μέρη αυτά, που σήμερα είναι οι Νομοί Γρεβενών και Κοζάνης, δηλ. οι Επαρχίες Γρεβενών, Βοΐου, Σιάτιστας, Κοζανης και Σερβίων. Από την αρχαία Ελίμεια, στην οποία βασίλευαν ο Γαυάνης, ο Δέρδας, ο Παυσανίας, ο Σίρρας και άλλοι, κυριότερες πόλεις αναφέρονται η Ελίμεια και η Αιανή. Αρχαιότητες έχουμε

| ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ |

Ιατρείο: Τσιμισκή 119 • 546 21 • Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 266.956 • Τηλ. + Fax: 2310 233.724 Kιν.: 6944 275.765 • E-mail: e-drizis@otenet.gr

από πολλά μέρη και χωριά της Κοζάνης. Στην άλλη, στη δυτική μεριά του Αλιάκμονα, 5ηλ. στα ανατολικά της Πίνδου, βρέθηκαν πολλές αρχαιότητες στα χωριά: Σύδενδρο, Μαυραναίοι, Καλαμίτσι, Σειρήνι, Άγιος Γεώργιος, Πόρος, Κνίδη, Κέντρον. Επίσης στα χωριά Ζιάκα, Περιβόλι, Πολυνέρι, Φιλιππαίοι, καθώς και στον Όρλιακα, στο Σπίλο, δηλ. στο σημερινό χωριό Μέγα Σπήλιο, που όπως είπαμε στην αρχή, από την περιοχή που λέγεται «Ζιάνη», προέρχονται δύο πολύ ωραία ξίφη, που χρονολογούνται στη Μυκηναϊκή εποχή και που από πολλά χρόνια (προπολεμικά) βρίσκονται στο μουσείο της Βιέννης. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι οι επισημάνσεις και τα ευρήματα στις παραπάνω περιοχές οφείλονται στον Καθηγητή Νικόλαο Παππαδάκη, αλλά κυρίως στον Καθηγητή Αντώνιο Κεραμόπουλο, που πρώτος έκανε ανασκαφές, για αρκετά χρόνια, σε όλη την Άνω Μακεδονία. Μερικές επισημάνσεις οφείλονται και στον ομιλούντα, γράφοντα, που έκανε ανεπίσημη - επιφανειακή έρευνα σε αρκετά από τα παραπάνω χωριά. Αυτός ήταν και είναι ο Αλιάκμονας, με τις κυριότερες πόλεις και τα χωριά, από τη μια και την άλλη μεριά του, εκεί που κατοικούσαν οι Ελιμιώται, οι Ορέσται και οι Λυγκησταί στα παλιά τα χρόνια. Δε θα σας κουράσω περισσότερο. Μόνο σε μια σειρά από διαφάνειες θα γνωρίσουμε και τα Γεφύρια, αιώνια, πραγματικά στολίδια, που ένωναν τα μέρη αυτά και που ανάμεσα τους κυλούσε άφοβα και θαρρετά ο Αλιάκμονας, πάντα φουρτουνιασμένος, αλλά με Καλούδια και χίλιες άλλες προσφορές, Δώρα και Χαρές φορτωμένος!!!

1

Ας τα περάσουμε κι εμείς νοερά, νιώθοντας ξεχωριστή με η χωρίς τους ανθρώπους, τους πρώτους οικιστές, τους Μακεδόνες, τους Έλληνες, τους Ελιμιώτες!!! το γεφύρι της επικοινωνίας μας | 7

| ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΙΩΤΩΝ |

Το χορευτικό του συλλόγου μας Πλούσια κι αυτή τη φορά η δράση του χορευτικού μας συγκροτήματος κάτω από το άγρυπνο μάτι του χοροδιδασκάλου μας Σάκη Οικονόμου. Πήρε λοιπόν μέρος στη συνάντηση των χορευτικών συγκροτημάτων στη Νέα Παραλία Θεσσαλονίκης που έγινε υπό την αιγίδα της Ένωσης Πολιτιστικών Φορέων Ν. Θεσσαλονίκης.

Αμέσως μετά ανηφόρησε στις καταπράσινες πλαγιές του Χορτιάτη λαμβάνοντας μέρος στις εκδηλώσεις για την Ημέρα του Περιβάλλοντος.

3ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών του Δήμου Νεάπολης Θεσσαλονίκης και φυσικά το χορευτικό μας δεν θα μπορούσε να λείπει, αποσπώντας τα καλύτερα σχόλια για την υπέροχη εμφάνισή του.

8 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

| ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΙΩΤΩΝ |

Καλοκαιρινές εκδηλώσεις «ΒΑΛΑΧΤΣΙΑ» στο Κολχικό Λαγκαδά με το χορευτικό μας παρόν κι εκεί.

Δήμος Θεσσαλονίκης Νέα Παραλία φεστιβάλ μπύραςκρασιού και εκεί το χορευτικό μας πραγματοποίησε υπέροχη εμφάνιση.

«Βαλκανική Πλατεία» Δήμου Νεάπολης. Συμμετοχές απ΄ όλα τα Βαλκάνια (Βουλγαρία, Αλβανία, Σερβία κ.λ.π.) και από Ελληνικής πλευράς μόνο το χορευτικό μας συγκρότημα συνοδευόμενο από την υπέροχη Νομαρχιακή μας ορχήστρα έδωσε μια παράσταση που ξεσήκωσε όλο τον κόσμο στις κερκίδες του ανοιχτού Δημοτικού Θεάτρου καταχειροκροτούμενο.

το γεφύρι της επικοινωνίας μας | 9

| ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΙΩΤΩΝ |

Επίσης το χορευτικό μας πραγματοποίησε εκδρομή στα Γρεβενά και αφού επισκέφτηκε το Μουσείο Μηλιάς με τους μεγαλύτερους παγκοσμίως χαυλιόδοντες γλέντησε με την ορχήστρα του Απόστολου Κασιάρα σε γνωστή ταβέρνα στην πλατεία Γρεβενών.

Παρέλαση 28 Οκτωβρίου 2010

Η επόμενη εκδήλωση ήταν στο Βόλο με ενδιάμεση στάση στο κάστρο του Αγίου Παντελεήμονα για καφέ και μετά γλέντι με πολύ τσίπουρο, κρασί και κλαρίνο σε ταβέρνα του Βόλου.

10 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

E T H Ó É ÏÓ ×Ï Ñ ÏÓ ÔÙÍ ÅÍ ÈÅÓÓÁËÏÍÉÊÇ ÃÑÅÂÅÍÉÙÔÙÍ 6 Öåâñïõáñßïõ 2011 óôéò 12 ôï ìåóçìÝñé óôï Âåëëßäåéï Óõíåäñéáêü ÊÝíôñï

ìå ôçí ïñ÷Þóôñá ôïõ Ëá´ìðñïõ Ôóéïôßêá το γεφύρι της επικοινωνίας μας | 11

| ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ |

Το 6ο Διεθνές Συνέδριο Αεροδιαστημικής Ιατρικής στη Θεσσαλονίκη Νικόλαος Βασιλείου Βαλκάνος, Γενικός Γραμματέας Ο.Δ.Σ.Θ.

Δαίδαλος και Ίκαρος

\

Frank de Winne

Είχα την τύχη να παρακολουθήσω το 6ο Διεθνές Συνέδριο Αεροδιαστημικής Ιατρικής, το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη από 22 έως 26 Σεπτεμβρίου 2010, στο ξενοδοχείο “THE ΜΕΤ”, από την Ελληνική Εταιρεία Αεροδιαστημικής Ιατρικής και Διαστημικών Ερευνών (Ε.Ε.Α.Δ.Ι.–Δ.Ε.) -μια επιστημονική, μη κερδοσκοπική εταιρεία, με συνδιοργανωτή την Παγκόσμια Ακαδημία Αστροναυτικής (International Academy of Astronautics–IAA), υπό την αιγίδα του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης. Η Παγκόσμια Ακαδημία Αστροναυτικής επέλεξε το συνέδριο αυτό να πραγματοποιηθεί στην Θεσσαλονίκη, προκειμένου να εορτάσει τα 50 χρόνια των δραστηριοτήτων της. “Κύριος σκοπός του Συνεδρίου αυτού είναι η ενημέρωση της Επιστημονικής Κοινότητας για τα νέα επιτεύγματα της Αεροδιαστημικής Ιατρικής και τις εφαρμογές τους στη βελτίωση της υγείας των ανθρώπων. Όσον αφορά στην αντιμετώπιση των χρόνιων παθήσεων, που οφείλονται στην αλλαγή του τρόπου ζωής μας, όπου, δυστυχώς, την καθημερινή δραστηριότητα έχει αντικαταστήσει η ακινησία και η ελάχιστη αξιοποίηση του θείου δώρου που έχουμε στον πλανήτη μας, τη βαρύτητα, θα υπάρξει διαφορετική προσέγγιση στην πρόληψη και την θεραπεία και τα επιτεύγματα των Αεροδιαστημικών ερευνών και της Αεροδιαστημικής Ιατρικής. Κατά τη διάρκεια των ομιλιών θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία της προστασίας του ανθρωπίνου οργανισμού από τους κινδύνους των επερχομένων αλλαγών στον πλανήτη μας, λόγω των δικών του παρεμβάσεων και καθημερινών συνηθειών”, τόνισε στην ομιλία της, μεταξύ άλλων, η Πρόεδρος της Ε.Ε.Α.Δ.Ι.–Δ.Ε. Δρ Χρυσούλα Κουρτίδου – Παπαδέλη, Ειδικός Πνευμονολόγος και Ειδικός Αεροδιαστημικής Ιατρικής. Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου ήταν ο κ. Λάζαρος Παπαδέλης, Εφέτης ε.τ., Πιλότος Πολιτικής Αεροπορίας, Αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Δυτικομακεδονικών Σωματείων Θεσσαλονίκης, καταγόμενος από την Κοζάνη, σύζυγος της Προέδρου της Ε.Ε.Α.Δ.Ι.–Δ.Ε. Την τελετή έναρξης του Συνεδρίου λάμπρυνε με την παρουσία του ο κ. Frank de Winne, ο πρώτος αστροναύτης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος που ήταν κυβερνήτης σε μια διαστημική αποστολή, ο οποίος ήταν ο επίσημος προσκεκλημένος ομιλητής με θέμα: “Η Οδύσσεια του Διαστήματος” (“Mission Space Odyssea”). Κατά την ομιλία του, ο γνωστός αστροναύτης, περιέγραψε με γλαφυρό τρόπο και αρκετό χιούμορ, με την παράλληλη προβολή σχετικού video, το ταξίδι του και την παραμονή του στο διάστημα επί 6

Από αριστερά προς δεξιά: Bob Thirsk, Roman Romanrnko, Frank de Winne.

12 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

| ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ | μήνες, από 27 Μαΐου 2009 μέχρι και 1 Δεκεμβρίου 2009, μαζί με τους άλλους συναδέλφους του αστροναύτες, με το Soyuz TMA-15. Κυρίως, όμως, αναφέρθηκε στις εμπειρίες τους όσον αφορά στον τρόπο ζωής τους μέσα στο διαστημόπλοιο και στην επιτυχημένη εκτέλεση ενός προγράμματος 23 πειραμάτων στα πεδία της ζωής και των φυσικών επιστημών και της εκπαίδευσης. Είναι βέβαιο ότι οι παριστάμενοι στο ακροατήριο ιατροί, Έλληνες και ξένοι, είχαν την προσοχή και το ενδιαφέρον τους επικεντρωμένα στα σημεία που κάλυπταν τα ιατρικά θέματα. Όμως, σε μένα, ίσως και σε κάποιους άλλους, πέραν των ενδιαφερόντων στοιχείων της ομιλίας, ήλθαν στο μυαλό μου και άλλα πράγματα. Ανέκαθεν, το όνειρο και η βαθιά επιθυμία του ανθρώπου ήταν να πετάξει! Να απαλλαγεί από τη βαρύτητα. Στην ανθρώπινη ιστορία, πέραν του ελληνικού μύθου του Δαιδάλου και του Ικάρου, υπάρχουν πολλοί μύθοι και θρύλοι για ιπτάμενες μηχανές ή αντικείμενα, όπως τα ιπτάμενα (μαγικά) χαλιά της Αραβίας, βιβλικά πρόσωπα, όπως ο Ιεζεκιήλ και ο Σολομών, οι οποίοι πετούσαν από το ένα μέρος στο άλλο, ιπτάμενα οχήματα, τα Vimanas, στην αρχαία Ινδία και στην αρχαία Κίνα. Η ελληνική μυθολογία μάς αναφέρει το πιο εντυπωσιακό, ίσως, επίτευγμα τού Δαιδάλου, ο οποίος νωρίτερα είχε σχεδιάσει το παλάτι της Κνωσού και τον Λαβύρινθο, όπου ζούσε ο Μινώταυρος. Κι αυτό ήταν η πρώτη πτήση με ανθρώπινη μόνο δύναμη. Ο Δαίδαλος είχε φτιάξει ένα ζευγάρι φτερά για τον εαυτό του και ένα άλλο για τον γιο του, τον Ίκαρο, προκειμένου να καταφέρουν να δραπετεύσουν από την Κρήτη, όπου τους κρατούσε αιχμαλώτους ο Μίνωας, και να επιστρέψουν στην Αθήνα. Το ταξίδι το ολοκλήρωσε ο Δαίδαλος μόνος του, καθώς, όπως αναφέρει ο μύθος, ο Ίκαρος πέταξε πολύ κοντά στον Ήλιο και τα φτερά του κάηκαν ή από τη ζέστη του Ήλιου έλιωσε το κερί που τα κρατούσε ενωμένα. Βεβαίως, μια φιλοσοφική προσέγγιση του λαβυρίνθου αποκαλύπτει τα χαρακτηριστικά του: την ψευδαίσθηση, το απεριόριστο, το αδιέξοδο. Ίσως, αυτά τα χαρακτηριστικά, τα οποία αποτελούν και χαρακτηριστικά της τέχνης, ο άνθρωπος να τα μεταφέρει μέσα στην επιθυμία του να κατακτήσει το Διάστημα. Η έντονη, πανάρχαια, τάση απελευθέρωσης, φυγής, ίσως και απελπισίας, κατάκτησης των αιθέρων, περνώντας από τα στάδια των αεροπλάνων και των πυραύλων, με την πραγματοποίηση των διαστημικών πτήσεων, δημιούργησαν στον άνθρωπο άκρατες επιθυμίες. Το θέμα είναι τεράστιο και, φυσικά, είναι επικίνδυνο να θελήσει κανείς να επεκταθεί περισσότερο. Γι αυτό παραμένουμε μόνο σε αυτές τις επισημάνσεις.

Ο Frank de Winne με τους άλλους αστροναύτες

Καμιά ανθρώπινη ενέργεια δεν είναι απομονωμένη, αποκομμένη και αποκλεισμένη από τα υπόλοιπα. Υπάρχουν πάντοτε παράπλευρες επιδράσεις ή επιπτώσεις. Διαβάζοντας κανείς, στο πρόγραμμα, τα θέματα του Συνεδρίου, μπορούσε εύκολα να διαπιστώσει ότι, κι αν ακόμη κάποιο εγχείρημα μπορεί να πραγματοποιηθεί, δεν πρέπει να αγνοηθούν ή να παραβλεφθούν οι άμεσες ή οι όποιες παράπλευρες παράμετροι. Κυρίως, όταν αυτές σχετίζονται με θέματα υγείας. Είμαι βέβαιος ότι οι επιστήμονες από το χώρο της Ιατρικής, οι οποίοι παρακολούθησαν το Συνέδριο, είχαν την ευκαιρία και τη δυνατότητα να αποκτήσουν πολύτιμες γνώσεις, προκειμένου να μπορούν να αντιμετωπίσουν ιατρικά προβλήματα της καθημερινότητας, όπως και να λάβουν υπόψη τους και να προσμετρήσουν τα συμπεράσματα των διαφόρων εργασιών και εισηγήσεων του Συνεδρίου κατά τη σχεδίαση εγχειρημάτων του ανθρώπου στην προσπάθειά του να κατακτήσει το Διάστημα. Για όσους απουσίαζαν, για οποιοδήποτε λόγο, η σύγχρονη τεχνολογία προσφέρει τη δυνατότητα της ενημέρωσής τους, όσον αφορά τις περιλήψεις. Αρκεί ο οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος, σύμφωνα με σχετική αναφορά στις σελίδες του έντυπου προγράμματος του Συνεδρίου, να απευθυνθεί και να τις ζητήσει στην ηλεκτρονική διεύθυνση: gasma2010@gmail.com. Εκτός από τις σκέψεις μου γύρω από το μύθο του Δαιδάλου και του Ικάρου, ήλθε στο μυαλό μου και ο εκλεκτός συμπατριώτης Γρεβενιώτης κ. Αθανάσιος Οικονόμου, διακεκριμένος αστροφυσικός στη ΝΑΣΑ. Όπως και ο αστρονομικός σταθμός που πρόκειται να δημιουργηθεί και να εγκατασταθεί στον Όρλιακα, για σχετικές αστρονομικές παρατηρήσεις, όπως δήλωσε ο κ. Δημοσθένης Κουπτσίδης, υποψήφιος Δήμαρχος Γρεβενών, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου (σσ. το κείμενο αυτό γράφηκε πριν από τις Αυτοδιοικητικές Περιφερειακές και Δημαρχιακές εκλογές της 7ης Νοεμβρίου 2010). Υπόσχεση που θέλω να πιστεύω ότι υπάρχει η θέληση και η δύναμη να πραγματοποιηθεί σύντομα για το καλό των Γρεβενών και της Ελλάδας στο σύνολό της. το γεφύρι της επικοινωνίας μας | 13

| ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ |

Τον κύκλο της πρώτης ημέρας έκλεισε τα εξαιρετικό Χορευτικό Τμήμα του Συλλόγου Γρεβενιωτών Θεσσαλονίκης. Όλοι οι σύνεδροι, και ιδιαιτέρως οι ξένοι αντιπρόσωποι, είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν τις εξαίσιες πολύμορφες τοπικές ενδυμασίες του Νομού Γρεβενών και να ενθουσιαστούν από τις απαράμιλλες χορευτικές ικανότητες των μελών του

14 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

χορευτικού συγκροτήματος, πράγμα που επιβεβαίωσε το αυθόρμητο και ενθουσιώδες χειροκρότημα όλων των συνέδρων. Τα προσωπικά μου ειλικρινή συγχαρητήρια, τόσο σε όλους τους χορευτές, γυναίκες και άνδρες, όσο και στον ακάματο δάσκαλό τους κ. Σάκη Οικονόμου.

| ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ |

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Δρ. Άννα Ράσιου, PhD παν/μιο Καλιφόρνιας

Όπως όλες οι όμορφες ιστορίες που έρχονται από τα βάθη των αιώνων έτσι και η γεωλογική εξιστόρηση των Γρεβενών αρχίζει με το «μια φορά και έναν καιρό…». Κάποτε, πριν 250 εκατομμύρια χρόνια, όταν οι δεινόσαυροι περιπλανιόταν στις ηπείρους, η περιοχή στην οποία βρίσκεται η σημερινή Ελλάδα, ήταν απλά ένα κομμάτι γης στα «άκρα» ενός ωκεανού που δεν υπάρχει πια. Η περιοχή που σήμερα είναι γνωστή ως «Γρεβενά», δημιουργήθηκε από την γένεση και την μετέπειτα καταστροφή του ωκεανού της Τηθύος, που σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, ήταν η γυναίκα του Ωκεανού και μητέρα όλων των υδάτων της γης. Ο ωκεανός της Τηθύος βρισκόταν ανάμεσα στις παλαιές ηπείρους της Αφρικής και της Ευρώπης γύρω στα 80 με 280 εκατομμύρια χρόνια πριν. Η δημιουργία του συντελέστηκε όταν μια υπέρ-ήπειρος, που ονομαζόταν «Παγγαία» χώρα χωρίστηκε σε δύο τμήματα. Τα νερά του ωκεανού απλώθηκαν και επεκτάθηκαν από τη Ν. Ευρώπη μέχρι τη σημερινή Κίνα. Με το άνοιγμα των ηπειρωτικών πλακών, νέα πετρώδη υλικά αναδύθηκαν στο ωκεάνιο σχίσμα της Τηθύος, δημιουργώντας υποθαλάσσια ηφαίστεια και νέα τμήματα του φλοιού της γης. Σήμερα τα νερά του ωκεανού της Τηθύος ξεχύνονται πλέον σε άλλες θάλασσες, αλλά μερικά από τα πετρώματα, που κάποτε βρίσκονταν κάτω από τον πανάρχαιο ωκεανό, παρέμειναν σφηνωμένα στις θέσεις τους, κατά μήκος

των αρχαίων ηπειρωτικών περιθωρίων με τα οποία κάποτε συνόρευαν. Πολλά από τα απολιθωμένα κομμάτια του ωκεανού της Τηθύος, σε μεγάλο βαθμό, αποτελούν τη σημερινή ηπειρωτική Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα, τα Γρεβενά. Η μελέτη της σύγχρονης γεωλογίας είναι συνυφασμένη με αυτή των Γρεβενών. Για τη μελέτη της αρχαίας θάλασσας της Τηθύος οι περισσότεροι από τους πρωτοπόρους εμπνευστές της θεωρίας των τεκτονικών πλακών ερεύνησαν τα Γρεβενά. Η επέκταση του πυθμένα της θάλασσας μεταξύ των ηπείρων συνεχίστηκε για περισσότερα από 100 εκατομμύρια χρόνια. Τα ιζήματα μαζεύτηκαν σε μια μεγάλη τεκτονική «αύλακα» η οποία απλώνεται από τη σημερινή περιοχή της Καστοριάς, διασχίζει τα Γρεβενά και φτάνει μέχρι και τα Τρίκαλα. Αυτό το φαράγγι είναι γνωστό και ως η «Μέση Ελληνική Αύλακα» και είναι πασίγνωστο παγκοσμίως, επειδή είναι πολύ στενό και βαθύ. Το πώς ακριβώς σχηματίστηκε δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητό. Κάνοντας συνειδητά μια υπέρβαση κάποιων εκατομμυρίων χρόνων, θα πρέπει να εστιάσουμε ίσως στην εποχή του Πλειστόκαινου, όπου κατά διαστήματα ένα μεγάλο τμήμα των ορεινών Γρεβενών ήταν σκεπασμένο με παγετώνες. Τα κορήματα από τη δραστηριότητα των παγετώνων είναι φανερά σήμερα στην περιοχή της Πίνδου, ενώ ακόμη φαίνονται και οι τοποθεσίες των ίδιων των παγετώνων. Οι Δρακόλιμνες σκαλίστηκαν στα παλαιότερα πετρώματα από την δραστηριότητα αυτών των παγετώνων.

Γρεβενών μέχρι σήμερα. Η γεωλογική εποχή που διανύουμε τα τελευταία 11.000 χρόνια ονομάζεται «Ολόκαινο» και είναι η γεωλογική εποχή που διανύουμε εμείς στη χαραυγή του 21ου αιώνα. Μια διαδρομή 250 εκατομμυρίων χρόνων δυναμικής ιστορίας τεκτονικής δράσης του πλανήτη Γη. Μέσα από αυτήν την πορεία και τη συνεχή δράση της φύσης ένα είναι το δεδομένο που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Η Γη δεν μένει σταθερή. Ο σεισμός της 13ης Μαΐου 1995 ήρθε να μας θυμίσει με έμφαση ότι η τεκτονική ιστορία στον τόπο μας συνεχίζεται. Οι πλημμύρες, οι κατολισθήσεις και η διάβρωση των βουνών και ποταμών είναι φαινόμενα που αλλάζουν την μορφολογία της περιοχής και δημιουργούν καινούργιες γεωλογικές ενότητες. Και η παρέμβαση του ανθρώπου είναι σίγουρα καθοριστικός παράγοντας στις όποιες εξελίξεις. Η διάνοιξη δρόμων, η κατασκευή φραγμάτων κτλ. επηρεάζουν την πορεία της γεωλογικής εξέλιξης κάθε περιοχής. Τίποτα δεν είναι στατικό, πρέπει όμως να υπάρχουν κανόνες, πρέπει να εξασφαλίζουμε πάντα την όποια συνέχεια στις μετέπειτα γενιές. Και αυτό είναι υποχρέωση. Το άρθρο έχει γραφτεί από την Δρ. Άννα Ράσιου, PhD παν/μιο Καλιφόρνιας, η οποία μελετά την γεωλογία της Β. Ελλάδας εδώ και 30 χρόνια, με έμφαση στα Βουνά Βούρινος, Πίνδος και Όθρυς. Σήμερα συνεχίζει την έρευνά της με το ΙΓΜΕ.

Αρχίζει η περιοχή να μοιάζει με τα γνωστά μας Γρεβενά. Η δράση της φύσης δεν σταμάτησε να δημιουργεί τις τελευταίες λεπτομέρειες στο έδαφος των το γεφύρι της επικοινωνίας μας | 15

ÐíåõìáôéêÝò ÐåñéðëáíÞóåéò

ΠΙΝΔΟΣ: ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ Ζαγόρι-Γρεβενά-Κόνιτσα-Βόιο Aλέξανδρου Γ. Τζιόλα Εκδόσεις: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΥΛΟΣ Το πρώτο ολοκληρωμένο Λεύκωμα για το Εθνικό Πάρκο Β. Πίνδου. ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΝΔΟ. Κυκλοφόρησε η έκδοση με τίτλο ΠΙΝΔΟΣ : ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ [Ζαγόρι-Γρεβενά-Κόνιτσα-Βόιο] Είναι ένα έγχρωμο λεύκωμα 400 σελ. αποτελούμενο από 2.500 φωτογραφίες και κείμενα για την ιστορία, τον πολιτισμό, τη φύση, τον άνθρωπο. Η έκδοση, που επιμελείται ο Αλέξανδρος Τζιόλας, είναι μία πρωτότυπη παγκόσμια συνεργασία για την Πίνδο. 80 διάσημοι επιστήμονες, φωτογράφοι και επισκέπτες από όλο τον κόσμο και 140 Έλληνες συμμετέχουν στην έκδοση αυτή με ένα κοινό σκοπό. Να προβάλλουν σε όλη την Ελλάδα και τον κόσμο τη σημασία του Εθνικού Πάρκου και την αξία που έχουν οι σωστές αποφάσεις και οι καινοτόμες πολιτικές για την διάσωση και τη διατήρησή του. Στο τέλος του βιβλίου ο συγγραφέας αναπτύσσει επι μακρόν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την διάσωση και την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής με νέες πολιτικές οι οποίες θα στηρίζονται στο σεβασμό της ιστορίας της περιοχής, την προστασία των φυσικών πόρων και την αναβίωση/ενίσχυση της απασχόλησης ως το πρώτο μέτρο για την αναπτυξιακή επανάκαμψη. Ο συγγραφέας στο οπισθόφυλλο της έκδοση συνοπτικά και λιτά αναφέρει, ότι είναι μία έκκληση για να διατηρήσουμε την Πίνδο ανέγγιχτη, αυθεντική, αμόλυντη. Στο πολυφωτογραφημένο βιβλίο αναδεικνύεται, ολοκληρωμένα και ενιαία, η ιστορική ταυτότητα της περιοχής της ΠΙΝΔΟΥ και του χώρου που την περιβάλλει, η πολιτισμική του διαχρονικότητα, ο πλούτος της φύσης και η περιβαλλοντική του σημασία για τον τόπο και τη χώρα. Η Πίνδος καταλήγει ο συγγραφέας, υπήρξε πάντα μία ανθρωπολογική ενότητα περιβάλλοντος, κοινωνιών και ανθρώπων, που αποτύπωσαν την ταυτότητα τους στη Φύση που τους ανέδειξε, χωρίς να την αλλοιώσουν. Η Φύση ανταποδίδει επι αιώνες αυτούς τους δεσμούς, προστατεύοντας την εξέλιξή τους και την ύπαρξή τους! Η έκδοση είναι πράγματι μία έγχρωμη κινηματογραφική

18 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

προβολή καταιγιστικών πανοραμικών φωτογραφιών που εντυπωσιάζουν. Η συμμετοχή επισκεπτών από όλα τα σημεία του πλανήτη (ΗΠΑ, Καναδάς, Ευρώπη, Ρωσία, Ιαπωνία, Κορέα και Κίνα) με τις καταπληκτικές τους φωτογραφίες από άγνωστα μέρη της Πίνδου μας άφησε έκθαμβους, Ακόμη Έλληνες ορειβάτες παντός καιρού, διάσημοι ερασιτέχνες και επαγγελματίες φωτογράφοι αλλά και συντοπίτες μας, δηλώνουν παρόν με φανταστικές λήψεις. Η έκδοση αναμφίβολα “υψώνει το μεγαλείο της ανθρώπινης βούλησης ίσα με το μεγαλείο της Πινδαίας φύσης, για την προβολή της σε ολόκληρη την Ελλάδα και τον κόσμο και τη σημασία που έχει η διατήρηση της αυθεντικής και γνήσιας ταυτότητάς της μέσα από τη διάσωσή της”. Είναι τόση σημαντική και πολύτιμη η προσφορά του Αλέξανδρου Τζιόλα στην πατρίδα μας με αυτό το έργο, που αναγνωρίζεται εμφανώς και ανοιχτά από τους τέσσερεις μεγάλους και φημισμένους επιστήμονες που προλογίζουν την έκδοση. Οι ίδιοι τονίζουν την μεγάλη αξία και σημασία που έχει η Πίνδος, καθώς και πόσο εντυπωσιάστηκαν από την επίσκεψή τους στην περιοχή. Όλοι τους απευθύνουν δημόσιο κάλεσμα προς όλους να έρθουν να δουν την ανεκτίμητη αυτή ομορφιά της Πίνδου δίνοντας και αξιόλογες πληροφορίες όπως αυτοί τις αποτύπωσαν ή τις γεύτηκαν από την ολιγοήμερη παραμονή τους: Αναφέρουμε συνοπτικά αποσπάσματά τους: Α). TOM DEMPSEY: Διεθνής φωτογράφος του National Geographic Αναφέρει μεταξύ άλλων: «…Από την κορυφή του όρους Σμόλικα στα βάθη της χαράδρας του Βίκου, τα βουνά της Πίνδου αποτελούν παράδειγμα ενός, παγκοσμίου φήμης, θησαυρού φυσικής ομορφιάς. Τα βουνά της Βόρειας Πίνδου με σαγήνευσαν για πρώτη φορά το Μάιο του 2001. Για να ενθαρρύνω την προστασία του πολύτιμου οικοσυστήματος της Πίνδου και την ιστορική κληρονομιά του, έχω δώσει πολλές φωτογραφίες στον Αλέξανδρο Τζιόλα για δημοσίευση σε αυτό το βιβλίο… Μείνετε σε γοητευτικά παραδοσιακά πέτρινα χωριά… Θαυμάστε τα πολλά χαριτωμένα τοξωτά ιστορικά πέτρινα γεφύρια … Σε όλα τα βουνά, αναπτύσσονται σε εκπληκτική

ποικιλία αγριολούλουδα όπως ο νάρκισσος, οι μαργαρίτες, οι ορχιδέες και οι παπαρούνες. Κατά την επίσκεψή μου την άνοιξη, τεράστια λιβάδια από υπέροχα μοβ άνθη κρόκου απλώνονται σαν ένα μαγικό χαλί σε όλη την οροσειρά της Τύμφης, σε ένα οροπέδιο δικτυωμένο με γραφικά μονοπάτια πεζοπορίας και καταφύγια…. Οι άνθρωποι στις μέρες μας κυριαρχούν δυναμικά σε όλα τα άλλα είδη. Τα οικοσυστήματα δεν μπορούν πλέον να διατηρήσουν το αδιάκοπο ρυθμό της μόλυνσης μας και συλλογή των πόρων. Πρέπει να δράσουμε τώρα για να “αναστήσουμε” το εύθραυστο περιβάλλον της γης, ώστε να αφήσουμε στα παιδιά μας έναν κόσμο με επαρκή υπολείμματα φυσικής ομορφιάς, όπου θα μπορούν να ξεφεύγουν από τα αυξανόμενα αστικά άγχη. Η ελπίδα για τη βιώσιμη ζωή προέρχεται από τους περιβαλλοντικούς ηγέτες όπως η Νέα Ζηλανδία, η Ελβετία, η Νορβηγία και η Γερμανία, όπου οι κυβερνητικές πολιτικές προωθούν την ανακύκλωση, την εξοικονόμηση ενέργειας και τον έλεγχο της μόλυνσης. Σχεδόν το 30% της γης της Νέας Ζηλανδίας είναι δημόσιας ιδιοκτησίας και υπάρχει κάποιος βαθμός προστασίας. Η τοπική δράση και η νομοθεσία από εκείνους τους Έλληνες, που αγαπούν την κληρονομιά τους, μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία των φυσικών και ιστορικών θαυμάτων της όμορφης οροσειράς της Πίνδου.» Β). DICK MOLL: καθηγ. Φυσικής Ιστορίας Ρότερνταμ Ολλανδίας Αναφέρει μεταξύ άλλων: «…Είμαστε όλοι εντυπωσιασμένοι από τον ορεινό όγκο, τα μικρά χωριά, τους αγνούς ανθρώπους και την ιστορία της. Αλλά γνωρίζουμε όλοι πόσο σημαντική είναι αυτή η φύση; Όχι όλοι. Αυτό το βιβλίο θα μπορούσε να είναι ένας οδηγός για να καταλάβουν τη φύση, την ομορφιά της. Ρίξτε μια ματιά στις φωτογραφίες και διαβάστε τα σύντομα κείμενα. Το μεγαλύτερο μέρος από την οροσειρά της Πίνδου ανήκει σε Εθνικό Πάρκο. Προστατευόμενο και ασφαλές για το μέλλον! Αυτό είναι ένα καθήκον. Πρόκειται να παραμείνει έτσι; Πρέπει! Και αυτό είναι το δεύτερο καθήκον. ….Συγχαρητήρια και ένα μεγάλο «ευχαριστώ πολύ» στον συγγραφέα αυτού του βιβλίου, τον κ. Αλέξανδρο Τζιόλα!...» Γ). Θανάσης Οικονόμου: Αστροφυσικός της ΝΑΣΑ - Καθηγ. Πανεπιστημίου Σικάγο ΗΠΑ Αναφέρει μεταξύ άλλων : «… Αναρωτιέμαι όμως πια θα είναι η τύχη αυτού του πανέμορφου τόπου μας στο άμεσο μέλλον. Μήπως κινδυνεύει και η Πίνδος να καταστραφεί από την αμέλειά μας, όπως αυτό έχει συμβεί και αλλού; Εύκολα έρχονται στη μνήμη μας τέτοια γεγονότα.

Πρέπει να κάνουμε το παν να μην γίνει κάτι τέτοιο. Είναι καιρός πια να ενηλικιωθούμε και να ωριμάσουμε, για να σώσουμε τα μέρη μας, που τόσο μεγαλόψυχα μας φιλοξενούν. Οι τοπικές φορείς, όπως κι όλοι οι κάτοικοι, θα πρέπει να ενδιαφερθούν περισσότερο για τη φύση και να μην αφήσουμε τα πάντα στην τύχη τους. Νόμοι και κανόνες ήδη υπάρχουν, αλλά πρέπει να τους τηρούμε και να του εφαρμόζουμε. Σε κάθε σχέδιο ανάπτυξης πρέπει να αποφεύγουμε την προχειρότητα και την επιπολαιότητα. … Τέτοιες πρωτοβουλίες, όπως αυτή του Αλέξανδρου Τζιόλα, συμβάλλουν ξεκάθαρα προς την επίτευξη αυτού του κοινού σκοπού όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκόσμια. …». Δ). Robert Harding: Καθηγ. Καινοτομίας στο Cambrigde της Αγγλίας. Αναφέρει μεταξύ άλλων : «…Ο Αλέξανδρος Τζιόλας έχει σταχυολογήσει μια συλλογή που αντικατοπτρίζει ακριβώς τα στοιχεία που θυμόμαστε από την επίσκεψή μας. Το υπέροχο φυσικό τοπίο και τα καλοδιατηρημένα χωριά με τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική δένουν τόσο αρμονικά σε αυτή την περιοχή. Το ίδιο ισχύει και για ένα άλλο ιδιαίτερο στοιχείο της περιοχής, τα Ζαγορίτικα γεφύρια. Παλιά γεφύρια υπάρχουν και σε άλλες χώρες, πού αλλού όμως μπορεί να δει κανείς τόσο πολλά και μάλιστα σε τόσο καλή κατάσταση; Η Ελλάδα είναι εύλογα φημισμένη για τα μοναστήρια της και τα καλλιτεχνήματα που βρίσκονται σε αυτά και βέβαια τα μοναστήρια της Πίνδου κατέχουν σημαντική θέση στο βιβλίο. Τα πανέμορφα αγριολούλουδα είναι ένας άλλος πόλος έλξης στην περιοχή… Ανεπιφύλακτα συνιστώ την περιοχή σε όποιον θέλει να περιηγηθεί μέσα σε μια πανέμορφη και άθικτη ύπαιθρο. Σε όσους από σας δεν έχετε επισκεφτεί το Εθνικό Πάρκο της Βόρειας Πίνδου, αυτό το βιβλίο θα δώσει μια εξαιρετική πρώτη ιδέα για τις εμπειρίες που σας περιμένουν, ενώ σε όσους είχατε την τύχη να βρεθείτε εκεί, θα σας προσφέρει μια ευχάριστη υπενθύμιση.» Κλείνουμε αυτή τη σύντομη παρουσίαση με την επισήμανση του συγγραφέα ο οποίος στον πρόλογο του βιβλίου διαπιστώνει : «Η Πίνδος δεν αποτέλεσε ποτέ μνημειακό, μουσειακό, περιχαρακωμένο, απαγορευμένο, απροσπέλαστο χώρο. Ζούσε και αναπτύσσονταν, πάντα, μαζί με τον “άνθρωπό της”, με τις κοινωνίες της, που αποτελούν συστατικόαναπόσπαστο στοιχείο της φυσιογνωμίας της και της ύπαρξης της. Είναι η ταυτότητά της. Όταν τα αποκόπτεις από αυτήν, δεν είναι μπορείς να την εννοήσεις. Όταν τα αγνοείς, δεν την περιγράφεις σωστά και όταν τα αποχωρίζεσαι, νοιώθεις να τη χάνεις από μπροστά σου και να την βρίσκεις μόνο στις μνήμες σου! Από αυτό σήμερα κινδυνεύουμε».

το γεφύρι της επικοινωνίας μας | 19

ÐíåõìáôéêÝò ÐåñéðëáíÞóåéò

Η ΣΑΜΑΡΙΝΑ ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Ευανθία Κωνσταντίνου ή Τέγου -Στεργιάδου Αναστασία Στεργιάδου ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ «Η ΣΑΜΑΡΙΝΑ ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ» Η Πρόεδρος του Συνδέσμου Σαμαριναίων Θεσσαλονίκης κυρία Ευανθία Κωνσταντίνου ή Τέγου - Στεργιάδου και το διοικητικό Συμβούλιο παρουσίασαν την Τετάρτη 14 Απριλίου του 2010 και ώρα 6 μ.μ. στο εντευκτήριο των Δυτικομακεδονικών Σωματείων το βιβλίο: «Η Σαμαρίνα στο διάβα του χρόνου». Συγγραφείς του βιβλίου είναι οι κυρίες: Ευανθία Κωνσταντίνου ή Τέγου -Στεργιάδου, Καθηγήτρια και η Αναστασία Στεργιάδου, Επίκουρη Καθηγήτρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μίλησαν για το βιβλίο οι: κύριος Νικόλαος Μουτσόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ. και Ακαδημαϊκός, ο οποίος τόνισε την προσφορά των Βλάχων στους εθνικούς αγώνες, την οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας. Ο κύριος Δημοσθένης Κουπτσίδης, Νομάρχης Γρεβενών, αναφερόμενος στο βιβλίο είπε ότι: «...η αναζήτηση της πολιτιστικής μας ταυτότητας, προσφέρει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε το παρελθόν, να έρθουμε σε επαφή με την ιστορία, να ταξιδέψουμε σε μνημεία, συνήθειες, ήθη και έθιμα, τρόπο ζωής, να εμπλουτίσουμε το παρόν με στοιχεία τον παρελθόντος που αναδεικνύουν, υποστηρίζουν την πολιτιστική ταυτότητα του και διασφαλίζουν τη συνέχεια του στο μέλλον...», κλείνοντας ευχήθηκε: «...η έκδοση αυτή να αποτελέσει σημαντική πηγή πληροφοριών για το νέους τον τόπον μας». > η κυρία Μαρία Παπαβασιλείου» απελθούσα Πρόεδρος του Συνδέσμου Σαμαριναίων Θεσσαλονίκης συγχάρηκε τις συγγραφείς του βιβλίου για το συγκροτημένο επιστημονικό και αμερόληπτο λόγο με τον οποίο παρουσίασαν με μοναδικό τρόπο τη συνύφανση των Σαμαριναίων με την Ιστορία και το φυσικό περιβάλλον της ίδιας της Ελλάδας. Ο Σύνδεσμος Σαμαριναίων Θεσσαλονίκης «Ο Σμόλικας» πρόσφερε τιμητική πλακέτα στο Νομάρχη Γρεβενών, κύριο Κουπτσίδη για την προθυμία του να συνεισφέρει ενεργά στο

20 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

ιστορικό, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό γίγνεσθαι του Νομού Γρεβενών με κάθε δυνατό τρόπο. Τιμήθηκε με πλακέτα και ο Καθηγητής Αρχιτεκτονικής και Ακαδημαϊκός, κύριος Μουτσόπουλος, για το ερευνητικό και συγγραφικό του έργο, που αφορά την Δυτική Μακεδονία Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους: ο Πρόεδρος του Νομαρχιακού Συμβουλίου Γρεβενών, κύριος Ανδρέας Τόσκας, η Αντινομάρχης της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Γρεβενών, κυρία Αικατερίνη Πέτρου, ο Γραμματέας του Οργανισμού Πολιτιστικής Ανάπτυξης Γρεβενών, κύριος Αθανάσιος Ράμμος, η Πρόεδρος του Συλλόγου Γρεβενιωτών Θεσσαλονίκης, κυρία Ελένη Αδάμου, η αντιπρόσωπος του Νομάρχη Θεσσαλονίκης, κυρία Άννα Ευθυμίου, ο Νομαρχιακός Σύμβουλος Νομού Θεσσαλονίκης, κύριος Ευθύμιος Φωτόπουλος, ο Πρόεδρος του 5ου Δημοτικού Διαμερίσματος Θεσσαλονίκης, κύριος Παναγιώτης Αστεριάδης, ο Πρόεδρος Απόδημου Ελληνισμού, κύριος Χρήστος Καμενίδης, ο Ομότιμος Καθηγητής και Ακαδημαϊκός, κύριος Αχιλλέας Τουρκαντώνης, οι καθηγητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης οι κύριοι: Λ. Χουσιάδας, Κ. Πανέτσος, Γ. Φώτης, «τ. Λιμπεράκης και Ελ. Παπαχρήστου, ο Δημοσιογράφος, Γεράσιμος Δοσας, η εκπρόσωπος του Λυκείου Ελληνίδων κυρία Έθελ Παπαγεωργίου, μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών, αρκετοί νέοι φοιτητές και σπουδαστές και πλήθος Σαμαριναίων που διαπρέπουν στις επιστήμες, στο εμπόριο, στις τέχνες και τα γράμματα της Θεσσαλονίκης.

Ο ΖΑΡΑΛΗΣ Βαγγέλη Μπάκα

Στα χρόνια του εμφύλιου σπαραγμού συντελέστηκαν αρκετά ειδεχθή εγκλήματα. Ένα από αυτά, το στυγερότερο κατά την άποψή μου, συντελέστηκε στην περιοχή των Γρεβενών. Κάποιος αντάρτης, για να σώσει το τομάρι του, εκτέλεσε τους συντρόφους του την ώρα που κοιμότανε. Εν ψυχρώ! Τέσσερα παλικάρια, από είκοσι έως είκοσι τεσσάρων ετών, και μια κοπέλα δεκαοκτώ! Μάλιστα ήταν φρουρός τους. Στη συνέχεια τους αποκεφάλισε και κατέβασε τα κεφάλια στην πόλη για να τα εκθέσει δημόσια. Ήταν, ό,τι πιο αποκρουστικό μπορεί να δει κανείς!... Για να μην ξεχαστεί αυτό το έγκλημα και, αυτό κυρίως, για να μην περάσει από γενιά σε γενιά ως μύθος, το συμπεριέλαβα στο τελευταίο μου βιβλίο με τίτλο: «Ο Ζαραλής». Πρόκειται για ένα ογκώδες έργο, 684 σελίδων, και το οποίο εκδόθηκε από το τυπογραφείο του κ. Αθανασίου Τσιαρτσιάνη. Διατίθεται από το βιβλιοπωλείο του κ. Δ. Αναγνώστου στα Γρεβενά, Πρόκειται για το όγδοο κατά σειρά έκδοσης βιβλίο μου. Κάθε μέρα που φεύγει, φοβάμαι πως κάποιος γέρος της περιοχής μας παίρνει μαζί του και κάποιο ανεκτίμητο λαογραφικό στοιχείο. Ίσως και κάποιο φοβερό μυστικό. Φρόντισα να διασώσω κάποια από αυτά. Το πιο μεγάλο όμως έγκλημα, σε αριθμό, το οποίο αφορά την τραγωδία των βαλαάδων, θα εκδοθεί προσεχώς. Δυστυχώς οι εκδόσεις είναι πανάκριβες. Αυτός είναι κι ο λόγος για τον οποίο άλλα δώδεκα μυθιστορήματά μου παραμένουν ανέκδοτα.

Εύχομαι σε σας και στους αναγνώστες σας Καλά Χριστούγεννα Και καλή χρονιά

το γεφύρι της επικοινωνίας μας | 21

ÐíåõìáôéêÝò ÐåñéðëáíÞóåéò

Αλέξανδρος Γ. Τζιόλας

Σελ. 80, σχήμα: 19x29, ISBN set 978-960-98795-0-7, ISBN T.I 978-960-98795-1-4

ΜΟΥΣΙΚΟΙ & ΟΡΧΗΣΤΡΕΣ της βορειοανατολικής Πίνδου I Στο βιβλίο αυτό γίνεται αναφορά στη δημοτική μουσική και την εξέλιξη της και, συγκεκριμένα, καταγράφονται οι μουσικοί και οι ορχήστρες στην ΒΑ Πίνδο από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας. Έρχονται έτσι στο φως, για πρώτη φορά, μία πληθώρα αφανών οργανοπαιχτών και σχημάτων που άφησαν τη σφραγίδα τους στα μουσικά γεγονότα και τις εκδηλώσεις των τοπικών κοινωνιών της ΒΑ Πίνδου. Ο ανέλπιστα μεγάλος αριθμός αυτοδίδακτων μουσικών, με αποδεδειγμένη τη δεξιοτεχνία τους, αλλά και την επαγγελματική προσήλωση στις μουσικές παραδόσεις, διέσωσε κρίσιμα στοιχεία του πολιτισμού μας, δίνοντάς του και μια ιδιαίτερη ταυτότητα. Η Πίνδος είχε πάντα το δικό της μοναδικό ηχόχρωμα. Οι σελίδες και οι δίσκοι του κάθε τόμου το επαναφέρουν ζωντανά στην επικαιρότητα. Μέσα από τις περιγραφές των προσώπων, τη φανταστική περιπλάνηση των εικόνων και τον ήχο των δίσκων στις γνήσιες αυθεντικές εκτελέσεις, ταξιδεύουμε στις ιστορικές εξελίξεις, μετασχηματίζοντας τη μνήμη και βελτιώνοντας την πολιτιστική μας συνείδηση. Συνοδεύεται από 4 CD με αυθεντικές εκτελέσεις.

EΚΔΟΣΕΙΣ

B. Όλγας 122, 54645 Θεσσαλονίκη • Τηλ.- Fax: 2310501977 • el@otenet.gr

Σελ. 68, σχήμα: 19x29, ISBN set 978-960-98795-0-7, ISBN T.II 978-960-98795-2-1

Αλέξανδρος Γ. Τζιόλας

22 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

ΜΟΥΣΙΚΟΙ & ΟΡΧΗΣΤΡΕΣ της βορειοανατολικής Πίνδου ΙΙ Στο δίτομο αυτό έργο παρουσιάζεται ό,τι πιο αγνό, ποιοτικό και γνήσιο φέρει τη σφραγίδα του έντεχνου της παράδοσης της ΒΑ Πίνδου και της αυτοσχεδιαστικής έξαρσης των συχνά αυτοδίδακτων, αλλά και κορυφαίων, μουσικών της. Στο δεύτερο τόμο παρουσιάζεται η εξέλιξη της παραδοσιακής μουσικής στην περιοχή του Βοίου της Πίνδου με τους μουσικούς που άφησαν τα αποτυπώματά τους στις ξεχασμένες πλαγιές των λόφων και των βουνών της. Και οι δύο τόμοι περιέχουν αυθεντικές εκτελέσεις κορυφαίων μουσικών της εποχής. Παίζουν οι οργανοπαίχτες, με διάφορα σχήματα και συνθέσεις ορχηστρών: Αδάμος Γ., Αδαμόπουλος N., Αν τωνίου Τ., Γκιουλέκας N., Γκιουλέκας Μ., Γκόβας Τ., Δήμζας Μ., Κασιάρας Β., Κασιάρας Ζ., Λίτσιος Π., Μπέτζιος Μ., Μπέτζιος Γ., Μπέτζιος Τ., Μπουζιαλής Δ., Ντάγκαλας Χ., Παρασκευάς Α., Τζημόπουλος Α., Τζημόπουλος Ε., Τρ ομάρας Β., Τσακνάκης Α., Τσακνάκης Χ., ΤΣΑΚΙΡΑ (συγκρότημα), Τσιοτίκας Ζ., Τσιμούλης Κ. (Ντίμτσιος), Τσιντός Χ., Φασούλας Κ., Φασούλας Θ., Χαλκιάς Λ. Συνοδεύεται από 4 CD με αυθεντικές εκτελέσεις.

EΚΔΟΣΕΙΣ

B. Όλγας 122, 54645 Θεσσαλονίκη • Τηλ.- Fax: 2310501977 • el@otenet.gr

| ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ |

ΤΟ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟ Χρήστος Θωμά Τζήρος

Το Δωδεκαήμερο ή Δωδεκάμερο ή Δουδικάμιρα, ως καθιερωμένο έθιμο, αναφέρεται στην περίοδο από τα Χριστούγεννα ως τα Φώτα. Οι Ινδοευρωπαϊκοί λαοί ως Δωδεκαήμερο εννοούν την διαφορά των 354 ημερών της φεγγαροχρονιάς και των 365 1/2 ημερών της ηλιοχρονιάς. Την στρογγυλεύουν σε 12 μέρες και την προσθέτουν στο χρόνο. Μια άλλη δοξασία γι αυτές τις δώδεκα μέρες είναι πως λογιούνται μια μικρογραφία της χρονιάς, των μηνών δηλαδή και πως έτσι ο καιρός κάθε μια από τις δώδεκα μέρες σημαίνει και του αντίστοιχου μήνα, τον καιρό, αρχίζοντας, βέβαια, ή μάλλον μετρώντας από τα Χριστούγεννα. Κάτι δηλαδή σαν τα «Μιρουμήνια του Αυγούστου. Η αντίληψη για την αρχή και το τέλος του έτους δεν ήταν πουθενά και ποτέ ενιαία. Οι προγονοί μας, προπαντός, αλλά και οι Ρωμαίοι αρχικά, θεωρούσαν ότι το έτος άρχιζε με τον ερχομό της άνοιξης, βλέποντας αυτή την αναγέννηση της φύσης, ύστερα από το πέρασμα του χειμώνα. Στα μέσα του 2ου π.χ. αιώνα, περίπου, το Ρωμαϊκό έτος καθιερώθηκε να αρχίζει την 1η Ιανουαρίου. Επειδή δε τότε στη Ρώμη γινόταν η εγκατάσταση των νέων αρχόντων (Ύπατοι, Πρέτορες κ.λ.π.) η γιορτή των ΚΑΛΕΝΤΩΝ του Ιανουαρίου ήταν ιδιαίτερα πανηγυρική. (Καλέντες στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο είναι η πρώτη κάθε μήνα και χρησίμευε ως βάση στον καθορισμό των άλλων ημερών. Η λέξη λατινικά, διατηρήθηκε μέχρι σήμερα καθώς αποτελεί

τη ρίζα των λέξεων - κάλαντα - κόλιντα - κόλιαντα καλαντίζω κ.λ.π.) Με την επικράτηση του Χριστιανισμού οι πατέρες της εκκλησίας, επιχείρησαν την αντικατάσταση αυτών των γιορτών με χριστιανικές. Ορίστηκε, λοιπόν, ως Πρωτοχρονιά, αρχικά η 6η Ιανουαρίου επειδή τότε γιορτάζονταν Χριστούγεννα και Φώτα μαζί. Όταν οι δυο γιορτές, γέννηση - βάπτιση, ξεχώρισαν, τότε επιχειρήθηκε η καθιέρωση, ως πρώτη του έτους η 25η Δεκεμβρίου. (Δεν είναι τυχαίο το Χριστούγεννα Πρωτόγεννα... ΠΡΩΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ). Τελικά επικράτησε η 1η Ιανουαρίου ως πρώτη του χρόνου η οποία έγινε πανηγυρικά δεκτή, όταν η εκκλησία όρισε να τιμάται την ημέρα αυτήν μαζί με την περιτομή του Κυρίου και η μνήμη του Αγίου Βασιλείου.

Γενάρης 2010

| ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΓΡΑΦΟΜΕΝΑ | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΜΥΓΔΑΛΙΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

ΤΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ Τα Χριστούγεννα είναι μία από τις μεγαλύτερες γιορτές του χριστιανικού κόσμου. Σύμφωνα με την ορθόδοξη χριστιανική εκκλησία, στην οποία ανήκουν οι περισσότεροι έλληνες, είναι η δεύτερη σημαντικότερη γιορτή μετά το Πάσχα. Πριν από τα Χριστούγεννα, από του Αγίου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου), αρχίζει η νηστεία της Σαρακοστής και η ψυχική προπαρασκευή για τη μεγάλη εορτή της γέννησης του Χριστού. Έτσι όλες οι οικογένειες το βράδυ του Αγίου Φιλίππου θ' αποκρέψουν και θα ευχηθούν: «Καλή σαρακοστή να περάσουμε».

ξεκινούσαν για να πουν τα «κόλιαντα» στα σπίτια του χωριού. Στον ώμο τους είχα κρεμασμένο τον «τρουβά» για να βάλουν μέσα τις «κλούρες» (μικρά στρογγυλά ψωμάκια), τα κάστανα, τα καρύδια και τα αμύγδαλα που θα τους πρόσφεραν οι νοικοκυρές. Στα χέρια τους κρατούσαν τις «τζιουμπανίκες», (γερά ξύλα που κατέληγαν σε στρογγυλό σκληρό εξόγκωμα). Σε όλα τα σπίτια τραγουδούσαν το:

Πριν τα Χριστούγεννα οι γυναίκες καθάριζαν τα σπίτια τους και έφτιαχναν τα γλυκά (κουραμπιέδες, μπακλαβά κ.ά.). Δυο μέρες πριν τα Χριστούγεννα, έφτιαχναν τις «κλούρες». Την πρώτη «κλούρα» την έφτιαχναν για το Χριστό και την έβαζαν στο καντήλι του σπιτιού.

Κι αν δε μας δώσεις κόλιαντα δώσ' μας ένα σιουτζιούκι

Κόλιαντα μπάμπω μ' κόλιαντα, κι εμένα μπάμπω μ' κλούρα Κι εμένα την τρανύτερη και τώρα και του χρόνου

Να' ναι τρανό, να' ναι χοντρό, να' ναι ζαχαρωμένο Κι αν δεν έχεις κι σιουτζιούκι, δώσ' μου τη θυγατέρα σ' Να τη φιλώ, να την τσιμπώ να μι ζισταίν' τα βράδια. Σε μερικά σπίτια τους ζητούσαν να «σιουμπήσουν» (ανακατέψουν) τη φωτιά. Έμπαινε τότε μέσα ένα παιδί και με την «τσιουμπανίκα» του «σιουμπούσε» τη φωτιά λέγοντας: «Φέρνω αρνιά, φέρνω κατσίκια, φέρνω κι έναν γαμπρό» (ή ανάλογα με την περίσταση, ότι επιθυμούσαν οι νοικοκύρηδες του σπιτιού). Αφού τα παιδιά λέγανε τα «κόλιαντα» και «σιουμπούσαν» τη φωτιά, τους δίνανε τις «κλούρες». Αν κάποιος ήθελε να δώσει κάστανα, καρύδια ή αμύγδαλα, έλεγε στα παιδιά να «β'λιάξουν». Τότε τα παιδιά έπεφταν στα γόνατα και βέλαζαν ενώ η νοικοκυρά τους έριχνε τα αμύγδαλα, καρύδια ή κάστανα. Αυτό γινόταν γιατί πίστευαν πως έτσι τα πρόβατα και τα γίδια τους θα γεννούσαν περισσότερα αρνιά και κατσίκια.

ΤΑ ΚΟΛΙΑΝΤΑ Λίγες μέρες αφού έμπαινε ο Δεκέμβρης, τα αγόρια του χωριού ανέβαιναν σε υψώματα και όλα μαζί φώναζαν δυνατά πολλές φορές «κόλιαντα», για να ακουστούν σε όλο το χωριό. Αυτό συνεχιζόταν κάθε μέρα, μέχρι την 23η Δεκεμβρίου. Ήταν μια προειδοποίηση πως πλησιάζουν τα Χριστούγεννα. Μετά τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων, τα παιδιά κατά ομάδες, (και ήταν πολλά τότε), αφού χτυπούσαν πρώτα την καμπάνα της εκκλησίας,

24 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Την ημέρα των Χριστουγέννων κανένας δε λείπει από την εκκλησία που είναι ολόφωτη από τα κεριά και τις λαμπάδες μέσα στη νύχτα. Μετά τη λειτουργία, χαιρετά ο ένας τον άλλον και εύχεται «χρόνια πολλά». Κατά έναν πολύ περίεργο τρόπο στις Αμυγδαλιές Γρεβενών την ημέρα των Χριστουγέννων γίνονταν η «γουρνοχαρά».

Δηλαδή το σφάξιμο των γουρουνιών. Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που στο χωριό μας, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, όσοι έχουν την ονομαστική τους εορτή (Χρήστος, Χριστίνα, Μανώλης…), γιορτάζουν όχι στις 25, αλλά στις 26 Δεκεμβρίου. Γιατί η «γουρνοχαρά» για να ετοιμαστεί, θέλει πολύ δουλειά και δεν αφήνει περιθώρια για γιορτές. Η «γουρνοχαρά» είναι ένα από τα»σημαντικότερα χριστουγεννιάτικα έθιμα. Έτσι από παλιά όλες οι οικογένειες έκαναν τα πάντα για να έχουν τον μεγαλύτερο χοίρο, δίνοντάς του να φάει αλεσμένο καλαμπόκι, πίτουρα, ακρίσιο, ζεστό νερό και αλάτι. Ήταν η εποχή που οι οικογένειες εξέτρεφαν τα χοιρινά για το κρέας και το λίπος τους. Όταν μάλιστα η οικογένεια είχε πολλά μέλη, το γουρούνι έπρεπε να παχύνει πολύ, ώστε το λίπος του να είναι αρκετό. Η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν με εξαιρετική φροντίδα, ενώ επακολουθούσε γλέντι μέχρι τα ξημερώματα. Άλλωστε το κρέας του γουρουνιού ήταν το μόνο κρέας που θα έτρωγαν για όλο το χρόνο. (Εκτός πια και αν ψοφούσε κάποιο πρόβατο, γίδα ή κότα.) Για κάθε σφαγή μεγάλου γουρουνιού απαιτούνταν 5-6 άνδρες, εκτός των παιδιών, που έφταναν πολλές φορές τα 20-25, τα οποία περίμεναν να πάρουν τη «φούσκα» του γουρουνιού, να τη φουσκώσουν και να παίξουν μ' αυτή ποδόσφαιρο και άλλα παιχνίδια. Επειδή όμως η όλη εργασία είχε ως επακόλουθο το γλέντι και τη χαρά, γι' αυτό και η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως "γουρουνοχαρά ή γουρνοχαρά". Όταν μάλιστα προσκαλούσαν κάποιον την ημέρα αυτή, δεν έλεγαν "έλα να σφάξουμε το γουρούνι", αλλά "έλα, έχουμε γουρουνοχαρά".

«γουρνοτσάρουχα», που τα φορούσαν για όλο το χρόνο και προπαντός στα χωράφια. Μετά το γδάρσιμο, άρχιζε το κόψιμο του λίπους (παστού), για να γίνει έπειτα το κόψιμο του κρέατος σε μικρά κομμάτια. Το αλάτιζαν και το έβαζαν στην «κάδ'» (ξύλινος κάδος) για να το έχουν σαν ένα από τα κύρια φαγητά τους τις παγωμένες νύχτες του χειμώνα. Αφού τελείωναν όλες τις δουλειές, καταπιάνονταν ύστερα με το γέμισμα των λουκάνικων, για τα οποία έδειχναν ιδιαίτερη επιμέλεια. Το κρέας το έκοβαν κομματάκια με μαχαίρια. Το έπαιρναν κυρίως από τα πλευρά και το φιλέτο. Αυτό το κομμένο κρέας το έβραζαν μαζί με κομμένα πράσα και διάφορα μπαχαρικά, τα οποία έκαναν τα λουκάνικα να ευωδιάζουν. Να σημειώσουμε ότι λουκάνικα έφτιαχναν με τον ίδιο περίπου τρόπο και με το συκώτι του γουρουνιού (σκ'ωτένια ή σκ'ωτίσια). Το λίπος, τον λεγόμενο «παστό», το έκοβαν μικρά κομματάκια και το έλιωναν μέσα σε καζάνι, που έβραζε κάτω από μεγάλη φωτιά. Για να λιώσει το παστό, η νοικοκυρά πάσχιζε πραγματικά, επί 2-3 ημέρες, ανάλογα με την ποσότητά του. Αφού άδειαζε το ρευστό λίπος στο δοχείο, έμεναν τα υπολείμματα, μικρά τεμάχια που όχι μόνο δεν τα πετούσαν, αλλά αποτελούσαν τους καλύτερους μεζέδες για όλους. Αυτά τα ροδοκοκκινισμένα κομματάκια, ιδιαίτερα ελκυστικά και γευστικά για πολλούς, ήταν οι «τσιγαρίδες». Το γουρουνίσιο κρέας γινόταν μαγειρευτό αλλά ο καλύτερος μεζές του ήταν η τηγανιά, μικρά κομμάτια χοιρινού στο τηγάνι με ρίγανη. Το λιωμένο λίπος (=λίγδα) το έβαζαν σε δοχεία λαδιού ή πετρελαίου και αφού πάγωνε, διατηρούνταν σχεδόν όλο το χρόνο. Οι κάτοικοι το χρησιμοποιούσαν όλο το χρόνο και σε όλα σχεδόν τα φαγητά. Υπήρχαν μάλιστα περιπτώσεις που πολλοί δεν το αντικαθιστούσαν με τίποτα. Ακόμα τοποθετούσαν μέσα στη λίγδα κομμάτια βρασμένου κρέατος που το έλεγαν «καβουρμά». Ο «καβουρμάς» κρατούσε, χωρίς να χαλάσει, μέχρι το καλοκαίρι.

Η εργασία ήταν σκληρή και ο σφαγέας έπρεπε να είναι καλός τεχνίτης. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις αναγκαζόταν να χρησιμοποιήσει τσεκούρι για να αποκόψει την καρωτίδα. Υπήρχαν περιπτώσεις που δεν μπορούσαν να το σφάξουν, οπότε το γουρούνι έτρεχε να ξεφύγει με μισοκομμένο λαιμό. Επίσης, το γδάρσιμο απαιτούσε χέρι δυνατό και τεχνικό για να μην κάνει τρύπες, δεδομένου ότι το δέρμα αυτό το χρησιμοποιούσαν και έκαναν τα λεγόμενα

Ακόμα και το καλοκαίρι στα φαγητά τους χρησιμοποιούσαν λίπος, γιατί ήταν δική τους παραγωγή και επομένως φθηνό, σε αντίθεση με το λάδι που το αγόραζαν μισή ή μια οκά για να περάσουν ένα και δυο μήνες. Επίσης, πολλές φτωχές οικογένειες δεν αγόραζαν καθόλου λάδι και δεν ήξεραν ούτε ποιο είναι το χρώμα του. Από το γουρούνι τίποτα δεν πήγαινε χαμένο. Τίποτα δεν πετούσαν. Με το κεφάλι, τα αυτιά και τα πόδια, έφτιαχναν πατσά. Τον πατσά τον έβαζαν σε πιάτα, τον άφηναν να παγώσει και έτρωγαν σχεδόν όλο το χειμώνα. το γεφύρι της επικοινωνίας μας | 25

| ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΓΡΑΦΟΜΕΝΑ | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΜΥΓΔΑΛΙΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ Η ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ Στον τόπο μας την εποχή αυτή, αν δεν έχομε χιόνια πολλά, θα 'χουμε κρύα τσουχτερά, δυνατά κρύα. Έτσι, κάθε χρόνο γιορτάζουμε την πρωτοχρονιά. Οι γυναίκες συγυρίζανε το σπίτι και κάνανε το κάθε τι να λάμπει. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, με ανασηκωμένα τα μανίκια, με τα μαλλιά της κεφαλής δεμένα με μαντήλι για να μην τα τρώει η σκόνη, πλάθουνε και χτυπούνε το ζυμάρι, το πασπαλίζουνε με αλεύρι και μυρωδιές και κάνουνε τη "βασιλόπιτα". «Ανοίγουνε φύλλο» και με έξη τέτοια φύλλα, χωρίς να προσθέσουν τίποτα άλλο έφτιαχναν τη βασιλόπιτα. Ανάμεσα στα φύλλα τοποθετούσαν διάφορα συμβολικά σχήματα που έφτιαχναν από κάποιο κλαδί. Ένα κλαδί ήταν το «κοτέτσι». Ένα άλλο ήταν ο «ζυγός». Ένα άλλο η «στρούγκα». Και φυσικά το «φλουρί».

Η βασιλόπιτα.

έβρισκε το «ζυγό», θα είχε την ευθύνη των μεγάλων ζώων (άλογο, γάιδαρο και βόδια). Και αντίστοιχα όποιος έβρισκε το «κοτέτσι», θα είχε την ευθύνη για τις κότες. Ενώ αυτός που θα έβρισκε το «φλουρί», θα ήτανε ο τυχερός του σπιτιού και αυτός που για όλο το χρόνο θα είχε το ταμείο της οικογένειας.

ΡΟΥΓΚΟΥΤΣAΡΙΑ

Αυτού του εθίμου η αναβίωση γίνεται κάθε πρωτοχρονιά. Νωρίς το πρωί οι νέοι του χωριού ντύνονται τσολιάδες, εκτός από έναν που ντύνεται γυναίκα (νύφη), και έναν που φοράει τα κουδούνια και βάφεται μαύρος, ο Ρούνγκος ή Ρουνγκουτσάρης. Οι τσολιάδες κρατάνε στα χέρια τους μαχαίρια, ο Ρουνγκουτσάρης τη τσιουμπανίκα (ξύλο με χοντρή - στρογγυλή άκρη) και η νύφη ένα πορτοκάλι. (Παλιά που το χωριό είχε πολλούς νέους, ντύνονταν μόνο αυτοί οι νέοι που η «σειρά τους» θα πήγαινε στο στρατό). Συγκεντρώνονται στο Κοινοτικό Κατάστημα νωρίς το πρωί. Δυο ή τρεις τσολιάδες πάνε στην εκκλησία. Ανάβουν κερί, προσκυνούν και μετά από λίγο αποχωρούν. Μόλις τελειώσει η λειτουργία ο κόσμος συγκεντρώνεται στο προαύλιο της εκκλησίας και περιμένει τα ρουνγκουτσάρια που έρχονται τραγουδώντας το: Άγιος Βασίλη έρχεται Γενάρης ξημερώνει Βασίλη μ' πόθεν έρχεσαι, και πόθεν κατεβαίνεις. Από τα ξένα έρχομαι και στα δικά σας πάω . Αν έρχεσ' απ' την ξενιτιά πες μας ένα τραγούδι.

Η «στρούγκα».

Εγώ τραγούδια μάθαινα τραγούδια να σας λέω.

Την Πρωτοχρονιά, λίγο πριν το μεσημέρι, την ψήνανε στο φούρνο. Το μεσημέρι μαζεύονταν όλη η οικογένεια γύρω από το γιορτινό τραπέζι και ο μεγαλύτερος την έκοβε, αφού πρώτα την έστριβε τρεις φορές και τη «σταύρωνε» με το μαχαίρι. Το πρώτο κομμάτι ήταν πάντα του Χριστού και τα άλλα από έναν για τον καθένα, ανάλογα με το που θα σταματούσε η βασιλόπιτα μετά από τις τρεις στροφές. Όποιος στο κομμάτι του έβρισκε τη «στρούγκα», θα είχε για όλο το χρόνο την ευθύνη για τα γιδοπρόβατα. Όποιος

Στην πατερίτσα ακούμπησε να πει ένα τραγούδι

26 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

Κι η πατερίτσα ήταν χλωρή κι απόληκε κλωνάρια Κλωνάρια χρυσολκώναρα με τ' αργυρένια φύλλα

Φτάνοντας, κατευθύνονται προς το μέρος που βρίσκεται ο Πρόεδρος του χωριού και τραγουδάνε το: Αφέντη μου πρωτότοκε και προτοτιμημένε

πρώτα σε τίμησ' ο Θεός και ύστερα ο κόσμος. Δεν έπρεπες αφέντη μου σε τούτα τα σοκάκια μον' έπρεπες αφέντη μου στης πόλης τα παλάτια να κοσκινίζεις τα φλουριά να δερμονίζ'ς τα γρόστα . Κι από τα κοσκινίσματα κέρνα τα παλικάρια, κέρνατ' αφέντη μ' κέρνατα τα λασποκοπημένα να τρων να πειν να χαίρονται να λεν για την υγειά σου, για την υγειά σου αφέντη μου για την καλή χρονιά σου. Και βάλε το χεράκι σου στον αργυρό σου τσέπη αν έχεις γρόσια δώσ' μας τα φλουριά μην τα λυπάσαι Αν έχεις και μονόγροσια κέρνα τα παλικάρια κέρνατ' αφέντη μ' κέρνατα τα λασποκοπημένα να τρών' να πίν'ν να χαίρονται να λεν για την υγειά σου για την υγειά σου αφέντη μου για την καλή χρονιά σου Έχετε γεια, έχετε γεια και τώρα και του χρόνου. Μετά αποχωρούν για να πάνε σ' όλα τα σπίτια του χωριού. Σε κάθε σπίτι του χωριού τραγουδούν και το ανάλογο τραγούδι. Πριν τελειώσει το χορό ο Ρουνγκουτσάρης, πετάει ψηλά την τζουμπανίκα και οι χωριανοί προσπαθούν να την πιάσουν. Όποιος την πιάσει θεωρείται τυχερός και την κρατάει για όλο το χρόνο. Στη συνέχεια χορεύει η «νύφη», ενώ όλοι μαζί τραγουδούν: Ένα νερό κυρα Βαγγελιώ, ένα νερό κρύο νερό κι από πούθε κατεβαίνει, Βαγγελιώ μου παινεμένη; Από γκρεμό, κυρα Βαγγελιώ, από γκρεμό γκρεμίζεται και σε περιβόλι μπαίνει, Βαγγελιώ μου παινεμένη. Ποτίζει δε - κυρα Βαγγελι, ποτίζει δέντρα και κλαριά εμ ποτίζει Κυπαρίσσια, σαν τα όμορφα κορίτσια ποτίζει και, κυρα Βαγγελιώ, ποτίζει κι ένα αγιόκλημα όπου κάνει το σταφύλι, σαν της Βαγγελιώς τα χείλη. Προς το τέλος του χορού η «νύφη» πετάει το πορτοκάλι που έχει στο χέρι. Όποιος το πιάσει πάλι, θεωρείται τυχερός. Στη συνέχεια χορεύουν με τη σειρά όλοι οι τσολιάδες διάφορα

κλέφτικα δημοτικά τραγούδια, («σαράντα παλικάρια», «Στης Πάργας τον ανήφορο», «δεν μπορώ μανούλα μ' δεν μπορώ» κλπ.) Πριν από χρόνια ο κόσμος κερνούσε τα Ρουγκουτσάρια τρόφιμα (κρέας, φρούτα, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα κλπ) και αργότερα χρήματα που χρησιμοποιούσαν για κοινωφελείς σκοπούς. Σήμερα το έθιμο αυτό το αναβιώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού και επειδή οι νέοι είναι λίγοι συμμετέχουν σ' αυτό διαφορετικές ηλικίες. Τα τελευταία δε χρόνια ο Πολιτιστικός Σύλλογος αναβιώνει το έθιμο και στην πόλη των Γρεβενών την παραμονή της πρωτοχρονιάς. Οι ρίζες των «ρουνγκουτσαριών» κατά πάσα πιθανότητα βρίσκονται στην αρχαία Ελλάδα. Την εποχή αυτή γιορτάζονταν από τους αρχαίους Έλληνες τα «μικρά Διονύσια» ή «Διονύσια των αγρών». Τον ισχυρισμό αυτό ενισχύουν εκτός των άλλων τα κουδούνια του «Ρουνγκουτσάρη» και το σχήμα της τζιουμπανίκας που θυμίζει φαλλό. Στην πορεία βέβαια μετεξελίχτηκαν, παίρνοντας στοιχεία του αγώνα των Ελλήνων κατά των Τούρκων κατακτητών, στοιχεία που διατηρούνται μέχρι και σήμερα. Η λέξη «ρουνγκουτσάρια» προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα ή από το λατινικό «ρονγκ», που σημαίνει «ζητώ» ή από το σλάβικο «ρόνγκο» που σημαίνει «κέρατο». Ενώ σύμφωνα με μια προφορική παράδοση το έθιμο αυτό στα χρόνια της τουρκοκρατίας, κάθε πρωτοχρονιά οι Τούρκοι επέτρεπαν ( έδιναν κάτι σαν αμνηστία) στους κλέφτες να κατεβαίνουν στα χωριά τους (γι' αυτό και οι τσολιάδες κρατούν μαχαίρια παρατεταμένα και απειλητικά). Βλέπανε τους δικούς τους τρώγανε, πίνανε, γλεντούσαν παίρνανε τρόφιμα και μπορεί και κάποιος από αυτούς να παντρεύονταν κιόλας (αυτό συμβολίζει η «νύφη»). Ο Ρουνγκουτσάρης συμβολίζει τον Τούρκο - τον αράπη (γι' αυτό και βάφεται μαύρος) που τον κοροϊδεύουν κρεμώντας του κουδούνια. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ενώ το έθιμο αυτό το συναντά κανείς σχεδόν σε όλη τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία, με μικρές παραλλαγές του ονόματος, σχεδόν πουθενά δεν είναι ακριβώς το ίδιο.

το γεφύρι της επικοινωνίας μας | 27

| ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ |

Ου Μήτσιους ου χουϊλής Χρήστος Θωμά Τζήρος

Ότ' ου Μήτσιους είχι πολλά χούια, τούξιρι καλύτερα απ' όλους η Πιριστέρου, η γυναίκατ'.

Του ίδιου βραδ' αστόησι ν' υπόσχισ' κι φουρλάτσι του παπούτσ' στου πάτουμα.

Ένα απ' όλα αυτά ήταν, αμά γυρνούσι απ΄τη δ'λεια τ', να βγαν' τα παπούτσια τ' κι να τα φουρλατίζ όπ παν!. Ύστιρα φώναζι ν' Πιριστέρου να του πλύν' τα πουδάρια για να ξαπουστάσ'ν!

Μι του γκντούπ π' ακούσκι, θ'μηθ΄κι ν' υπόσχισ' απούχι δώκ', πήρι τ΄άλλου του παπούτσ' κι παγάλια, παγάλια τ΄ακούμ΄σι καταή στου πάτουμα μι τοσ' προυσουχή που ούτι ου ίδιους ακ'σι ρόπουτου.

Του ίδιου έφκιανι κι στου ξινουδουχείου, στ' Σαλονικ', όταν κατέφκι, χουρίς ν' Πιριστέρου, να καμ' ιξιτάσεις σ'τς γιατροί γιατί τουν βασάνιζαν κατ' πουνίδια που δεν ίλιγαν να τουν αφήκ'ν.

Έλα όμους που ου ρόπουτους ακούσκι ύστιρα από δυο ώρις, αλλά σ΄ν πόρτα!

Έλα όμως που αυτός που κ'μούνταν στου διπλανό δουμάτιου απ' τ' Μήτσιου, παραπουνιούνταν ότι δεν του 'αφ'νενα κοιμ'θεί του γκντουπ π΄ακούγουνταν απ΄τα παπούτσια τ΄Μήτσιου, του βράδ'! Ου Διιυθυντής απ' του ξινουδουχείου, έκαμι τα πρέπουντα. Βάρισι ν' πόρτα τ' Μήτσιου κι μ' ιβγένεια τουν παρακάλισι να μη ινουχλεί!

Σκώνιτι κατατρουμαγμένους ανοίγ' ν' πόρτατ' κι γλέπ τουν κύριου απ΄του διπλανό δουμάτιου αναμαλλιασμένου κι νιβριασμένου να λέει.

- Θα βγάλετε επιτέλους και το άλλο σας παπούτσι για να μπορέσω να κοιμηθώ; Δυό ώρες ππεριμένω να το ακούσω να πέφτει στο πάτωμα για να ησυχάσω!!

- Κόκκαλου ο Μήτσιος!!

Γενάρης 2010

Ου Μήτσιους υποσχέθκι!

32 ΠΥΛΑΙΑΣ 102 2310914712

28 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

| ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΓΡΑΦΟΜΕΝΑ | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΖΙΑΚΑΙΩΝ

ΓΟΥΡΝΟΧΑΡΑ ΣΤΟ ΖΙΑΚΑ Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος από νωρίς το πρωί οι άνδρες του χωριού με επικεφαλή τον «Βαλέσα» (Χρήστο Οικονόμου) άναψαν τις φωτιές στην αυλή του σχολείου με τα καζάνια γεμάτα χοιρινό κρέας με λίπος. Σε λίγες ώρες οι τσιγαρίδες ήταν έτοιμες αχνιστές και πεντανόστιμες να τις γευτούν οι

παρευρισκόμενοι κάτοικοι και επισκέπτες του χωριού. Το κρασί έρεε άφθονο, η μουσική έπαιζε ασταμάτητα και ο κόσμος διασκέδασε με την ψυχή του ευχόμενος Καλή Χρονιά και του Χρόνου με Υγεία.

Φυσική επιλογή για Φυσικό αέριο Θέρμανση - Φυσικό αέριο • Μελέτη του χώρου σας • Πρόταση του κατάλληλου εξοπλισμού • Κατασκευή δικτύου φυσικού αερίου • Προμήθεια εγγυημένων προϊόντων • Εγκατάσταση του εξοπλισμού Γραφεία - Έκθεση Ολυμπιάδος 123 54634 Θεσσαλονίκη Τ: 2310 218818 F: 2310 218855 www.v-k.gr info@v-k.gr

Αποθήκη Λάζου Εξάρχη 17 54634 Θεσσαλονίκη

• Έναυση και επίδειξη λειτουργίας της εγκατάστασης • Τεχνική υποστήριξη • Συντήρηση των μηχανημάτων

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΙΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ Ηλεκτρολόγος - Μηχανικός

ΓΙΑΠΡΑΚΙΑ

ΥΛΙΚΑ • 1 μεγάλο λάχανο τουρσί (αρμιά) • 1 ½ κιλό χοιρινό κιμά • 1 ½ κούπα ρύζι • 4 κρεμμύδια μεγάλα • 1 κούπα λάδι • ½ κουτί ντοματάκια • Αλάτι • Τριμμένο μαύρο πιπέρι ΕΚΤΕΛΕΣΗ Ζυμώνουμε καλά όλα τα υλικά μεταξύ τους. Κόβουμε από το λάχανο το σκληρό μέρος της ρίζας σε κομμάτια και τα τοποθετούμε στον πάτο μιας βαθιάς κατσαρόλας, ώστε να μην κολλήσουν τα γιαπράκια στο βράσιμο. Παίρνουμε στο χέρι μας ένα λαχανόφυλλο λίγο μεγαλύτερο από την παλάμη μας. Βάζουμε με ένα κουτάλι σούπας μια κουταλιά γέμιση στο κέντρο και την τυλίγουμε με τις άκρες του φύλλου. Όταν κλείσει, το σφίγγουμε μέσα στη χούφτα μας σαν να το στραγγίζουμε για να κλείσει καλύτερα. Τοποθετούμε τα έτοιμα γιαπράκια κατευθείαν μέσα την κατσαρόλα, το ένα δίπλα στο άλλο, σε στρώσεις. Ρίχνουμε πάνω στα γιαπράκια λίγους κόκκους μαύρο πιπέρι και κόκκους μπαχάρι, καθώς και λίγο κόκκινο πιπέρι και μπούκοβο. Δε ρίχνουμε επιπλέον αλάτι. Στο τέλος προσθέτουμε 2 κούπες νερό και 2 κουταλιές βούτυρο. Σκεπάζουμε με ένα μεγάλο φύλλο λάχανου. Βράζουμε σε χαμηλή φωτιά για 1 – 1 ½ ώρα. Μπορούμε να καταλάβουμε ότι τα γιαπράκια είναι έτοιμα, όταν το πάνω λαχανόφυλλο έχει μαλακώσει.

Β.Δ.

ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ

30 | το γεφύρι της επικοινωνίας μας

AΡΓΥΡΩ ΤΖΗΚΑ ÊÁÐÅÔÁÍ ÃÊÏÍÇ 45 ÔÇË.: 2310 423684