oren Kontaktadressen : Voor Geffen·: H. Schoutenstraat 4, tel. 1554 Voor Vinkel : Rembrandtstraat 6, tel. 2179 Bank: Rabobank nr. 11.58.03.009 13e jaargang maart 1975
-
nummer 3 drukkerij a. van den boogaard - dorpsstraat 6a - oisterwijk
op, gedragen door de dames N. ·van Grunsven en G. Langens, de vereniging ADO. De windmolens gingen wielrennen. Hondensport, duivensport, een kortlevende paardensportvereniging, jeugdverenigingen, alles floreerde beter dan voorheen. Zo werd de periode "van Zijl" een periode van opbouw. Ondergetekende vroeg bij de installatie de nieuwe magistraat om steun voor het zwakke verenigingsleven, dat nog al eens aan afbq:iak teniet ging, en deze steun werd grif gegeven, vooral door subsidies.
Oud en nieuw Geffen
(111)
i\la de oorlog, de oorlog '40-'45, ontwaakte een nieuw elan in de Geffense gemeenschap. De vijf jaren oorlog hadden de mensen zo onder druk gezet op allerlei manieren, dat het geen wonder was dat de opgekropte energie, de geest van initiatief - gevormd door het zoeken van F)logelijkheden om de tekortkomingen van de oorlog te ondervangen - en ook de geest van wederzijdse hulp, ertoe geleid hebben dat nieuwe aktiviteiten opbloeiden. De fanfare "De Eendracht" die ~I, twee keer door tweedracht ter ziele was gegaan, herleefde niet de oude opgeborgen instrumenten. In 1946 organiseerde ze een geweldig festival met tientallen deelnemende verenigingen en een batig saldo van 2000 gulden. Subsidie was er niet bij en toen dit saldo opgeteerd was aan reparaties van oude versleten instrumenten en direkteurs-gages, ging de vereniging weer op de fles, om later als "WIK" te herrijzen. · Een feestcomité ontstond in 1945, dat dorpsfeestelijkheden ging organiseren : bevrijdingsfeesten, St. Nicolaas en later karnaval. Het dansen, dat vlak na de oorlog op boerderij-delen en zolders (,,Holderdebolder") een wilde vlucht nam, werd bij feesten in ordelijke banen geleid en in 1955 werd dit comité omgezet in een Oranje Vereniging op verzoek van burgemeester van· Zijl. Een bloeiende toneelclub herleefde, waarin Johan Schuurmans en Bertus Pepers triomfen vierden op de planken. Naast de voetbalclub Nooit Gedacht, die via tijdelijke terreinen zijn oude home aan de Kloosterstraat weer terug kreeg, nadat het veld vernieuwd was, na de ruïneuse toestand die de Canadese Workshop er geschapen had, leefde een bloeiende korfbalvereniging
De grootste zorg was echter voor de nieuwe burgemeester om het lage verzorgingspeil van de achterliggende gemeente Geffen op te trekken. En hierin is de burgervader - want dat wilde hij nog zijn - volledig geslaagd. Nieuwe waardevolle voorzieningen verschenen. Het onderwijs werd verbeterd, een moderne jongensschool, in paviljoensbouw, verschenen en een nieuw gemeentehuis. ·Het Wit-Gele Kruis kreeg een hechte basis en een nieuw gebouw. Er kwam een gemeentereiniging en een waterzuivering. In 1957 kwam een geheel nieuw sportterrein tot stand, toen een der mooiste van Oost-Brabant. Maar het voornaamste was de woningbouw, het ontstaan van de "nieuwe wijk". Deze woningbouw was om verschillende redenen zeer urgent. In de 4 jaren oorlog was er niet gebouwd. Er was een lange wachtlijst van woningzoekenden, ook al door uitgestelde huwelijken. Daarbij kwam dat Geffen van een agrarisch dorp tot een arbeidersdorp evolueerde, met veel forensen. Er moesten· dus arbeiderswoningen op de eerste plaats komen. De "nieuwe wijk" die ontstaan is, is op gelukkige wijze ingevlochten in het bestaande wegenpatroon. Ze kwam er niet buiten aanhangen, zoals op sommige dorpen, heel of half los van het oude dorp. De nieuwe wijk stoort niet visueel bij het binnenkomen ·in Geffen. Men is uitgegaan van de ringbaan, aan weerszijden van de oude hoofdas van het dorp, die hoofdas is gebleven. De ringbaan ·Heegterstraat - Runrotstraat - P. v. d. Kampstraat - Vlijmdstraat - van Coothstraat - Molenstraat, die altijd al hier en daar bebouwd was geweest, werd van een moderne asfaltverharding voorzien, waarbij van Coothstraat en Vlijmdstraat geheel nieuw aangelegd werden. De lège plekken langs deze ring werden opgevuld met woningen. Direkt na de oorlog was hiermee op 2 plaatsen, onder loco-burgemeester W . Cremers al begonnen. De nieuwe wijk werd nu een opvulling binnen de ring, en zo één geheel met het oude dorp. Het zou mooi zijn geweest als dit nieuwe dorp ook een dorpsaanzien had gekregen. En oorspronkelijk werkten B & W in die richting door blokjes van 2 won·ingen te bouwen. Voor de bewoners gunstig : ruim wonen, veel privacy, veel tuinengroen. Men kon · dit niet volhouden, moest goedkoper gaan bouwen, in blokken van 4, later 6 of 8. De grond was te kostbaar voor groenvoorziening. Zo ontstond de verstedelijkte uitbreiding tussen Pat.e r v. d. Elsenstraat, Simon van de Bergstraat en Willebrordusstraat. Lange huizenrijen, een koude steenmassa, uitvloeisel van bezuinigingen door hogere niveau's opgedrongen. Woningwetbouw voor autochtonen en voor arbeiders was hierbij overwegend, ingepast in vastgelegde uitbreidingsplannen in de kom van het dorp. Langzaam begon ook de vestiging van allochtonen in Geffen, vreemden die huizen opkochten om rustig buiten te wonen, waarbij de auto de kontakten met het nabije Oss gemakkelijk onderhield. Integratie verliep gemakkelijk, want de Geffense bevolking neemt in het algemeen gemakkelijk vreemden op en accepteert ze ook in het verenigingsleven,
dat dikwijls door de allochtonen gedragen wordt. De goede assimilatie en akklimatisatie is dan wel aan 2 voorwaarden gebonden : men verwerpt als, autochtone de "opheffersmentaliteit" : ,,wij zullen die boertjes wel eens leren hoe het moet" ; en volgens het · opsluiten in een "ivqren toren" : .,ik bemoei me niet met de dorpe/.ingen, ik heb hier alleen een wöonfunktie en daar blijft het bij". Men ging wel eens te ver met de be:winigingen door b.v. een speelweide - bestemmingsplan op te offeren aan woningbouw. Het was geen wonder, dat er afs reaktie op de eentonige bouw van huizenrijen, zonder veel groen, een pressiegroep ontstond in de nieuwe wijk, de groep A'70. Ze werkte o.a. voor meer groen en speelrnimte voor kinderen . In de periode "van Zijl" begon de ruimtelijke ordening steeds stringenter in te werken op het gemeentelijk uitbreidings- en bouwbeleid. Er kwam al een uitspraak, dat Geffen niet verder mocht groeien dan 5000 zielen. Bouwen ·in hel agrarisch buitengebied werd voor nietagrariërs verboden. Daardoor begon de kippenkooien periode. Ontduiken van wettelijke voorschriften is altijd e_en der dingen geweest waarin de Nederlander uitgeblonken heeft, vanwege zijn vrijheidszin. Men ging dus kippenkooien aanvragen in het agrarisch gebied en bouwde deze later om tot mooie bungalows. Strikt genomen had men deze kunnen laten afbreken. Als dit niet is gebeurd is het wel hieraan te wijten dat men het welzijn van de mensen liet voorgaan vóór strikte uitvoering van de wet. Geen gemakkelijke zaak, omdat er /.icht de kwalijke zaak uit groeit : ik niet - hij wel. Hoe men ook over deze zaak denkt, men kan niet ontkennen, dat 't visuele beeld van Geffen erdoor is verbeterd. Mooie bungalows ziet men liever dan krotwoningen, die architektonisch of heemkundig geen waarde hebben. In de tijd na 1970 zou dan het beleid _een strengere uitvoering brengen, volgens ruimtelijke normen die nog_ strengere beperkingen brengen voor het b~itençieb1ed, zelfs voor agrariërs . . Ëen uitvloeisel van het ruimtelijk beleid was ook het industrieterrein, dat aan de Brede weg tot stand kwam. Een terrein, welks . ligging steeds hinderlijker wordt, nu het drukkere en zwaardere verkeer de hoofdas van het dorp moet passeren . . De periode "van Zijl" was ook de tijd van georganiseerde bejaardenzorg. Een bejaardenhuis werd gebouwd, kleine bejaardenwoningen verschenen, er kwam een bejaardensoos en een bejaardenreisje. En ook de jeugd kwam aan zijn trekken door de verbouwing en vergroting van het oude jeugdhuis tot de Donzel. De gemeenteraad ontwikkelde zich van ja-knikkerij tot een volwaardig kritisch ingesteld college. De eerste. pressiegroep van Geffen - A'70 - had tevens enkele leden als raadslid. Hoewel deze club maar enkele jaren bestond, heeft zij als exponent van de nieuwe wijk met zijn jonge mensen, haar stem verheven voor de totstandkoming van een beter leefklimaat in de verdere uitbouw van de nieuwe wijk. En hiermee naderen we de derde periode in het Geffense gemeenschapsleven : na de periode van stagnatie, gevolgd door een nieuwe opbouw, begint met een nieuwe burgemeester de nog jonge periode ·die we willen bestempelen als de progressieve periode. Daarover een volgende keer. (wordt vervolgd) G. Velthuis