kulturë
Gazeta MAPO
15.05.2013
www.mapo.al / gazetamapo@gmail.com
13
Ismail Kadare: Europianë, vështroni nga ne Numri i parë i revistës filozofike franceze hapet me intervistën e shkrimtarit Ismail Kadare dhe një tregim të Ylljet Aliçkës Në numrin e saj të parë, revista filozofike “NOOR”, themeluar nga një grup i njohur intelektualësh francezë, përfshin dhe një intervistë me shkrimtarin Ismail Kadare,
si dhe një novelë nga shkrimtari Ylljet Aliçka. Në intervistën e tij, Kadare ndër të tjera thekson se “Shqipëria nuk do kishte ekzistuar nëse ne nuk do kishim tolerancën mes myslimanëve dhe krishterëve”. Gjithashtu ai shton se“ishte jeta jonë e vështirë që na bëri të kuptojmë logjikën dhe nevojën e tolerancës”.Revista gjashtëmujore “NOOR” u shfaq suk-
sesshëm këtë pranverë si një ide e një grupi filozofësh të njohur si Malek Chebel, Mark Ferro etj, me synimin“të nxisë debate dhe reflektime mbi spiritualizmin dhe laicitetin, mbi racizmat dhe radikalizmit në ngjitje, sinjale këto të një bote që po vdes nga frika dhe që ushqehen gjithnjë e më shumë nga absolutizmi i mendimit dhe nga humbja e pasioneve kolektive”.
Trashëgimtarja e vetme e Federico Felinit, ka prezantuar një pjesë të panjohur të regjisorit italian; njeriun jashtë pelikulave të filmit
Fotografi të panjohura shkëputur nga albumi i familjes Felini
Felini dhe Shqipëria që njohu Françeska Felini, trashëgimtarja e regjisorit të njohur italian, Federico Felini, në vizitën e parë në Tiranë ka zbuluar një Shqipëri tjetër nga ajo që kishte “vizatuar” në mendjen e saj në Itali. Po për herë të parë ajo vjen për të prezantuar për publikun shqiptar Felinin njeri, me anët e ndritura dhe të errëta të jetës së tij
premtoj se herën tjetër që do të vij, do të mësoj edhe shqip. Më trondit fakti që shumë italianë injorantë nuk e flasin kaq mirë sa ju gjuhën italiane, prandaj dua t’ju përgëzoj”.
homazh për Federico Felinin dhe nënën time Magdalena Felini. Aty janë të gjitha recetat që Federico pëlqente, gastronomia ishte pika e tij e dobët. Për Federico-n tavolina ishte shumë e rëndësishme. Kjo shihet dhe në filmat e tij, ku tavolina është gjithmonë prezente. Prandaj dhe libri titullohet “Në tavolinë me Felinin”. Pjesë e këtij libri janë edhe disa fotografi që unë kam shkëputur nga albumi i familjes. Janë fotografi që ju nuk keni patur asnjëherë mundësi t’i shihni”, - prezanton Françeska familjen Felini.
Beteja e dinastisë Felini
Shqipëria që njoha
Aida Tuci
Françeska Felini, trashëgimtarja e vetme e regjisorit të njohur italian, Federico Felini, ka vizituar për herë të parë në Shqipëri. Arsyeja e vizitës së saj është për të prezantuar një pjesë të panjohur të regjisorit italian; njeriun Federico Felini, jashtë pelikulave të filmit. Në dokumentarin që prezantoi mbrëmë në Institutin Italian të Kulturës, shfaqej për rreth 50 minuta një tjetër Federico Felini.“Më shumë Federico se Felini”, - thotë Françeska. Miqtë dhe bashkëpunëtorët e tij më të ngushtë, Tullio Pinelli, Tonino Guerra, drejtori i fotografisë, Giusepe Rotuno, muzikanti Nicola Piovani por dhe montazhieri Lugero Mastroianni, vëllai i aktorit të njohur Marcello Mastroiani, me rrëfimet e tyre e zbresin regjisorin e njohur nga piedestali për ta sjellë sa më pranë njerëzve. “Sot ju kam sjellë dy dhurata, që mendoj se janë unike në llojin e tyre. Dhurata e parë është dokumentari që tregon Felinin njeri me anët pozitive dhe negative. Miqtë dhe bashkëpunëtorët e tij tregojnë sipas mënyrës së tyre si e kanë njohur Federico Felinin. Këtu janë vetëm një pjesë e intervistave. Ky projekt vazhdon dhe vitin tjetër më ftoni sërish që t’ju prezantoj pjesën tjetër të dokumentarit. Dhurata tjetër që kam sjellë është një libër që vjen si
Françeska Felini është me profesion gazetare. Ka udhëtuar në shumë vende të botës, por për herë të parë vinte në Tiranë. Kishte dëgjuar shumë rreth vendit fqinj dhe së largu Shqipëria ishte “vizatuar” sipas modelit të Shqipërisë dhe shqiptarëve që jepnin lajmet ne TV dhe gazeta. “Jam shumë e lumtur që përmes ftesës për të ardhur në Shqipëri si trashëgimtare e Felinit, m’u dha mundësia të njihja këtë vend që nuk e paskam njohur. Shqipëria për mua ishte një vend për të cilin kisha dëgjuar të flitej, por mendoj se ka ardhur koha që të mos dëgjojmë më se çfarë thuhet për vendin fqinj, por të marrim një avion ose një anije dhe ta prekim me dorë realitetin e këtij vendi kaq të afërt me Italinë. Unë jam në profesion gazetare dhe për Shqipërinë do të marr me vete në Itali një kujtim timin. Një kujtim që unë do ta përcjell edhe në ‘qoshen’ time, ku do të tregoj një Shqipëri ndryshe, një Shqipëri që ka uri për kulturë dhe dije dhe këtë e ka çuar në nivele të jashtëzakonshme. Unë do të them fjalën time në vendin tim dhe ju siguroj që do të rikthehem sërish këtu”. Françeska bën dhe një tjetër premtim që, herës tjetër do të vijë më e përgatitur, do të mësojë të flasë shqip. “Është kënaqësi kur dëgjoj se sa mirë e flisni gjuhën time. Unë kam studiuar gjermanisht, anglisht, frëngjisht dhe fatkeqësisht nuk flas shqip. Ju
Shqipëria për mua ishte një vend për të cilin kisha dëgjuar të flitej, por mendoj se ka ardhur koha që të mos dëgjojmë më se çfarë thuhet për vendin fqinj, por të marrim një avion ose një anije dhe ta prekim me dorë realitetin e këtij vendi kaq të afërt me Italinë
Botës së komercit me sa duket nuk i ka shpëtuar as Felini i madh. Trashëgimtarja e dinastisë Felini thotë se ajo është në luftë të vazhdueshme me psikologjinë e komercit, sidomos kur bëhet fjalë për emra të mëdhenj të artit dhe kulturës. “Federico Felini nuk është vetëm i Italisë. Unë gjithmonë përpiqem ta kujtoj si një krijues ëndrrash, si artist, si një trashëgimi me vlerë për njerëzimin. Unë them se krijesa të mrekullueshme si Federico Felini, Bethoven, Pisaco, duhet të mbrohen nga UNESCO, si trashëgimi e vlerave më të rëndësishme njerëzore që u duhen trashëguar brezave. Më shumë se kurrë sot të rinjtë kanë nevojë për modele për t’i ndjekur. Kur Federico Felini u largua nga jeta, nëna ime Magdalena dëshironte të mbante gjallë kujtimin e tij, t’ua përcillte të rinjve që dhe ata ta njihnin kush ishte Felini. Sigurisht që kjo është një betejë e vështirë, sepse për fat të keq, këto vitet e fundit emri i Federico Felinit është komercializuar përmes gjërave banale. Dhe kjo është beteja ime”, - thotë Françeska. Si i gjente në metro personazhet e tij
Çdo mëngjes para se të shkonte në Cinecitta, Federico Felini ndalej të pinte kafen e zakonshme në një kafe në ‘Piazza di Spagna’. Nëse ndonjë kalimtar i rastit e ndalonte që ta pinin bashkë kafenë, ai pranonte me shumë dëshirë. Pas ritualit të zakonshëm zbriste të merrte metronë për të shkruar në Cinecitta. “Shumëkush mund të pyesë se si ka mundësi që Felini i madh nuk shkonte me makinën e tij apo me limuzinë. Jo, ai merrte çdo ditë metronë, sepse që aty duke parë fytyrat e njerëzve që udhëtonin bashkë me të ato 5 minuta, ai niste të mendonte për filmin e ardhshëm”.