KURKOWE BRACTWA STRZELECKIE NA POMORZU - WCZORAJ I DZIŚ w 25-lecie reaktywowania Okręgu Pomorskiego

■ Lech J. Zdrojewski ■ Lech Magnuszewski ■ Zbigniew Potocki ■ Kinga KEENYS Gełdon-Czech

Kurkowe Bractwa Strzeleckie na Pomorzu wczoraj i dzis

■ Lech J. Zdrojewski Lech Magnuszewski Zbigniew Potocki Kinga KEENYS Gełdon-Czech

Kurkowe Br actwa Strzeleckie na Pomorzu - wczor aj i dziś w 25-lecie reaktywowania Okręgu Pomorskiego Zjednoczenia Kurkowych Br actw Strzeleckich RP

■

Lech J. Zdrojewski, Lech Magnuszewski, Zbigniew Potocki, Kinga KEENYS Gełdon-Czech

KURKOWE BRACTWA STRZELECKIE NA POMORZU - WCZORAJ I DZIŚ w 25-lecie reaktywowania Okręgu Pomorskiego Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP Kuratorzy wystawy Lech Magnuszewski, Zbigniew Potocki Projekt wystawy i layout albumu

Lech J. Zdrojewski Fotografie

Kinga KEENYS Gełdon Czech Lech J. Zdrojewski (archiwum) Opracowanie tekstów Lech Magnuszewski, Zbigniew Potocki

ISBN 978-83-66689-11-4 Wydawca Fundacja OKO-LICE KULTURY ul. Modrzewiowa 5, 83-210 Zblewo czerwiec 2021

Lech J. Zdrojewski ■ Zbigniew Potocki ■ Lech Magnuszewski, Kinga KEENYS Gełdon-Czech

Kurkowe Br actwa Strzeleckie na Pomorzu - wczor aj i dziś ■

w 25-lecie reaktywowania Okręgu Pomorskiego Zjednoczenia Kurkowych Br actw Strzeleckich RP

■

Wystawa w R atuszu Miejskim Starogard Gdański, Rynek 1 czerwiec - sierpień 2021 r.

dr Tadeuszowi A. Jakubiakowi - twórcy odrodzonego polskiego ruchu strzelców historycznych Kurkowe Bractwa Strzeleckie Okręgu Pomorskiego, w 25-lecie reaktywowania Okręgu Pomorskiego Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP

06

004

N

iniejsza publikacja, którą oddajemy w Państwa ręce jest przyczynkiem do wystawy wpisującej się w jubileusz 25-lecia reaktywowania Okręgu Pomorskiego Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP, w 100-lecie powrotu Pomorza do Polski. Od strony organizacyjnej wystawa jest efektem współpracy Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim, Zarządu Okręgu Pomorskiego Kurkowych Bractw Strzeleckich Rzeczypospolitej Polskiej i Fundacji OKO-LICE KULTURY. Jej cezura chronologiczna obejmuje okres XX-lecia międzywojennego, jak również okres powojenny liczony od reaktywacji kurkowych bractw strzeleckich na Pomorzu.

Wydarzenie to jest szczególną okazją do zaprezentowania pięknej i służebnej działalności pomorskich bractw strzeleckich, w których pielęgnowano patriotyczne tradycje oraz gotowość Braci Kurkowych do służby Ojczyźnie. Obecnie istniejące bractwa kontynuują i pielęgnują tradycje swoich poprzedników.

Na wystawie będą zaprezentowane liczne eksponaty należące zarówno do bractw obecnie istniejących, jak również nie reaktywowanych. Ekspozycja obejmuje szeroki wachlarz przedmiotów, które zachowały się mimo różnych zawirowań dziejowych.

Wśród prezentowanych przedmiotów będą eksponowane nagrody i pamiątki pochodzące z niżej wymienionych muzeów: Muzeum Historyczno - Etnograficznego im. Juliana Rydzkowskiego w Chojnicach, Muzeum Miasta Gdyni, Muzeum Ziemi Kościerskiej eim. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie, Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy oraz Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim.

Bardzo znaczącego wsparcia w przygotowanie wystawy udzieliły także Kurkowe Bractwa Strzeleckie z Brus, Chojnic, Czarnego, Kościerzyny, Lidzbarka, Skarszew, Starogardu Gdańskiego, Tczewa, Torunia, Tucholi i Wejherowa.

Na wystawie będzie można zobaczyć historyczne archiwalia i dokumenty, broń strzelecką, stare fotografie i kroniki, jak również prowadzone współcześnie, poza tym ordery, odznaki, sztandary, nagrody z turniejów strzeleckich krajowych i zagranicznych, uniformy członków bractw, zarówno przedwojenne, jak również noszone obecnie.

Zbigniew Potocki

Lech Magnuszewski

kustosz Muzeum Ziemi Kociewskiej komisarz wystawy

Prezes Okręgu Pomorskiego Kurkowych Bractw Strzeleckich RP komisarz wystawy

07

005 - Poznański „Bazar” – tutaj powołano do życia Zjednoczenie KBS Zachodnich Ziem Polskich, W. Gogan, Starogardzkie Kurkowe Bractwo Strzeleckie , 2013

Bractwa Kurkowe wczoraj...

08

Powrót Pomorza do Polski w 1920 roku zaowocował dynamicznym odradzaniem się polskiego życia narodowego. Jak grzyby po deszczu powstawały polskie organizacje, chóry, stowarzyszenia i bractwa kurkowe mające swoją wielowiekową tradycję.

Na Pomorzu, nie tylko na obszarze „Korytarza Pomorskiego” reaktywowały się lub kontynuowały swoją działalność bractwa, które przetrwały okres zaborów.

W nowej odrodzonej Polsce miały one już polski charakter, co wyrażało się choćby w porozumiewaniu się w języku ojczystym, prowadzonej dokumentacji, kronik, itp.

Bractwa Kurkowe działały zarówno w miastach powiatowych Pomorza jak również w małych miasteczkach, czy nawet gminach. Można by wymienić tu kilka bractw począwszy od Gdyni, Kościerzyny, Chojnic, Starogardu, Tczewa, Torunia i Tucholi.

Bractwa Strzeleckie istniały także w mniejszych ośrodkach pomorskich jak Gniew, Lidzbark, Pelplin, Puck, Skarszewy i w innych miejscowościach.

Geograficznie istnienie i działalność bractw strzeleckich sięgała aż do Torunia, który przed wojną był stolicą Województwa Pomorskiego.

Ważnym wydarzeniem w odrodzonej Rzeczypospolitej był II z kolei Zjazd Delegatów Zjednoczenia Bractw Strzeleckich Zachodnich Ziem Polski, którego obrady toczyły się od 30 sierpnia do 4 września 1924 r. w Poznaniu. Podjęto decyzję o utworzeniu 4 okręgów: Bydgoskiego, Pomorskiego, Poznańskiego i Śląskiego.

Na kolejnym Zjeździe w 1925 r. w Bydgoszczy, Delegaci Zjednoczenia Bractw Strzeleckich Zachodnich Ziem Polski zdecydowali o zmianie nazwy na „Zjednoczenie Bractw Strzeleckich Rzeczypospolitej Polskiej”.

dzisiaj...

Po II wojnie światowej pierwszy Zjazd Delegatów odbył się w Poznaniu 8 listopada 1991 r.

Na kongresie tym został uchwalony Statut, nakreślono program działania oraz dokonano wyboru władz Zjednoczenia. Pierwszym prezesem został wybrany dr. Tadeusz Adam Jakubiak. Nastał sprzyjający klimat do reaktywacji Bractw Strzeleckich w całym kraju.

Rok 1995 zapisał się niezwykle ważnym wydarzeniem w dziejach Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP. W dniach 29-30.04.1995 r. starogardzkie bractwo kurkowe było gospodarzem Krajowego Zjazdu Delegatów Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP. Honorowy Patronat nad tym wydarzeniem objął Henryk Goryszewski - szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego przy Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Jedną z najważniejszych decyzji podjętych w czasie obrad było przywrócenie przedwojennej struktury okręgowej Zjednoczenia KBS RP i powołanie siedmiu okręgów zjednoczenia (centralnego, krakowskiego, leszczyńskiego, pomorskiego, poznańskiego, śląskiego i ostrowskiego). Pierwszym powojennym prezesem Okręgu Pomorskiego Zjednoczenia KBS RP został Lech Magnuszewski ze Starogardu Gdańskiego.

Warto nadmienić, że w roku 1997 na VIII Kongresie Zjednoczenia KBS w Krakowie, na prezesa zjednoczenia został wybrany Andrzej Wegner, przedstawiciel Pomorza. Wybór ten był wyrazem uznania dla prężnie działających bractw strzeleckich tej części Polski.

Bractwa Kurkowe będące członkami Zjednoczenia są zgrupowane w Okręgach, których zasięg terytorialny zachowuje w znacznej części struktury ukształtowane historycznie.

W chwili obecnej Zjednoczenie Kurkowych Bractw Strzeleckich liczy ponad 120 bractw.

Zjednoczenie KBS RP jest także członkiem Europejskiej Wspólnoty Historycznych Strzelców. Jako organizacja wspólnota ta zrzesza 25 federacji oraz związków. Działa na obszarze całej Europy podzielonej na 5 regionów. Ma on charakter ponadnarodowy, bez jakiejkolwiek orientacji politycznej.

Region 5 obejmuje Europę Wschodnią do którego należą: Polska, Czechy, Estonia, Łotwa, Rosja, Słowacja, Ukraina i Węgry. Co trzy lata EGS organizuje Europejskie Spotkania Historycznych Strzelców, których ważnym punktem programu jest rywalizacja strzelecka o tytuł „Europejskiego Króla Strzelców”. Warto nadmienić, że ten zaszczytny tytuł dwukrotnie wywalczyli strzelcy z Polski, w 2003 i 2006 roku.

09

006

10

Fotogr afie, kroniki i archiwalia

007 śród eksponowanych archiwaliów znajdują się dokumenty o różnym znaczeniu. Obejmują one legitymacje członkowskie, pozwolenia na broń, kartę broni, rozkazy, wezwania do stawiennictwa członka bractwa z różnych okazji, ulotki informacyjne, programy obchodów uroczystości państwowych i innych, kosztorys budowy, okólniki, pamiętniki, zawiadomienia, zaproszenia na strzelania, a także uprawnienia do bezpłatnego podróżowania koleją po Pomorzu.

Znaczącą część wystawy stanowią archiwalne fotografie, przedstawiające obrazy ważnych wydarzeń z życia bractw strzeleckich Pomorza, jak Kongres Bractw Kurkowych, pochody bractw kurkowych, postacie królów kurkowych Okręgu Pomorskiego, wręczanie pucharów, udział w uroczystościach religijnych i państwowych, turniejach strzeleckich i innych.

Kroniki to także zapis ważnych wydarzeń z życia kurkowych bractw strzeleckich. Wśród prezentowanych kronik na szczególną uwagę zasługuje Kronika Kurkowego Bractwa Strzeleckiego z Pucka z lat 1928-1938. Jest ona pisana piękną polszczyzną.

Pokaźną część wystawy stanowią kroniki bractw kurkowych prowadzone po reaktywacji kurkowych bractw strzeleckich od lat 90-ch XX w. Dokumentują one ważne wydarzenia z życia bractw, zjazdy krajowe i zagraniczne, udział w turniejach strzeleckich, uroczystościach religijnych i państwowych, intronizacje królów kurkowych i wiele innych ważnych wydarzeń.

W

11

008

12

009 Na okładce i poprzednich stronach przechodni pas naramienny Rycerza Kurkowego.

Wykonany ze skóry i srebrnych płycin.

Na fotografii obok bracia kurkowi na starogardzkim Rynku, w dziesięciolecie Związku Powstańców i Wojaków, 4 lutego 1930 roku.

W oczy rzucają się naramienne pasy przechodnie, które nosili Rycerze Kurkowi.

13

010

011

012

14

015

016

013

014

Łańcuchy

Łańcuchy to szczególny rodzaj insygniów nadawanych królom kurkowym na uroczystej

gali intronizacyjnej. Są one niewątpliwie najcenniejszymi obiektami noszonymi przez królów kurkowych. Wykonywano je ze srebra w uznanych pracowniach jubilerskich. Składały się z wielu ogniw, na których grawerowano imiona i nazwiska kolejnych królów kurkowych.

Charakteryzowały się piękną ornamentyką i misternym wykonaniem.

Spośród licznych łańcuchów - insygniów koronacyjnych eksponowanych na wystawie, wszystkie zasługują na uwagę, niemniej jednak warto przedstawić niektóre z nich z uwagi na ich historyczną przeszłość. Za taki można uznać Klejnot Królewski przechodzący na kolejnych królów w latach 1887 - 1920, nazywany także Małym Łańcuchem Bractwa Strzeleckiego w Chojnicach.

Wśród łańcuchów prezentowanych na wystawie znajdują się klejnoty Królów Kurkowych, w tym pierwszy powojenny łańcuch królewski KBS w Starogardzie Gdańskim, przechodni łańcuch Strzelmistrza Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP, łańcuch „Memoriał Pierwszego Prezesa Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich dr Tadeusza Adama Jakubiaka, łańcuch „Jednorożca”, łańcuch Króla Okręgu Pomorskiego i inne.

15

017

018

16

019 ►

020

18

021

022

023

19

024

20

025

21

Medale i ordery 027 026

028

029

◄032►

030

◄031

035► 033

◄034

036

039 037

038

23

040

041

043

042

24

◄045

◄047

055►

◄044

◄046

◄048

◄049

◄052

◄053

◄050

◄051

◄054

Medale,

odznaki i ordery były wyróżnieniami nadawanymi zazwyczaj na turniejach strzeleckich. Podobnie jak łańcuchy królewskie, były one wykonywane ze srebra, emaliowane i oprawiane w elementy ozdobne, jak na przykład: Godło Polski, Kur, skrzyżowane sztucery na tle tarczy strzeleckiej, a także inne.

25

◄058

◄057

◄059

◄056

D

26

la bractw kurkowych działających na terenie Pomorza wykonywaniem medali, orderów i odznak zajmowała się w szczególności pracownia jubilerska, której właścicielem był Paweł Kinder z Bydgoszczy, a oprócz niego pracownia Stefana Zygmaniaka z Poznania. Charakteryzowały się one różnorodnością formy i kształtu, detalami związanymi z symboliką bracką, często były pięknie emaliowane.

Na rewersach zawierają grawerunki o treści związanej z datą, miejscem turniejów strzeleckich, a także zajęte miejsce i tytuł.

064 ▼ 061► 062 ▼ ◄063

◄066

060►

065▲ 067 ▲

069 ▲ ◄068 070►

27

071 ▲

◄072

28

074►

073►

◄075

077▲ ◄076

078 ▲

29

W 1921 roku,

◄079

pierwszym po odzyskaniu niepodległości Królem Kurkowym starogardzkiego Bractwa został Jan Pillar.

Był wiceprezesem Zarządu miejscowego bractwa.

Prezentowany medal wykonany ze srebra ma kształt ośmioramiennej gwiazdy, połączony ze wstążką w barwach narodowych.

W środku okręgu widoczne są dwa skrzyżowane sztucery na tle wieńca dębowego.

◄080

31

082►

◄083

084|2 ▼

084|1 ▼

085|1 ▼

084|3 ▼

085|2 ▼

086▲

◄081

32

087▲

◄090

089▲

088▲

◄091 ◄092 098 ▼

093►

◄095

094► 096 ▼

097 ▼

099 ▼

◄100

104 ▼

◄105 101▲

102▲ 103►

33

108▲

109▲

106▲

112▲

107▲

111▲

◄110

34

116▲

◄115 114▲ ◄113

Specyficznym

rodzajem łańcuchów są naszyjniki składające się z medalionu lub orderu, zwykle większego od standardowych odznak kurkowych.

Zarówno medaliony, jak również ordery miały różnorodny kształt: okrągły, prostokątny lub inny.

Przykładem takiego medalionu o kształcie prostokąta jest wizerunek „Chrystusa Starogardzkiego”.

Były one zamocowane do łańcucha noszonego na szyi.

Nadawano je przy szczególnych okazjach.

Tarcze, Kury i inne trofea

117▲

118▲

119▲

121▲

36

120▲

Strzelanie do tarczy lub Kura wiąże się z wielowiekową tradycją strzelania początkowo do

kura a dopiero w wiekach późniejszych do tarczy. Ze strzelaniem do Kura wiąże się tradycja nagradzania najlepszego strzelca lub strzelców cynową paterą z wizerunkiem kura lub tej jego części, w którą trafił strzelający. Strzelec, która jako pierwszy ustrzelił kura w pierś zostawał „Królem Kurkowym”. W niektórych bractwach, królem kurkowym zostawał strzelec, który „utrącił” kura z żerdzi.

Od XVI wieku, wzorem bractw angielskich i niemieckich, w miejsce kura strzelano do tarcz.

Zwyczaj ten przyjął się także na ziemiach polskich. Tarcze miały często bardzo wymyślne kształty i były swoistym „dziełem sztuki”.

Kury i tarcze prezentowane na wystawie są również takimi dziełami sztuki. Z międzywojennych są eksponowane dwie tarcze, jedna z Gdyni a druga z Pucka.

122 ▼

37

123▲ 124►

38

39

125▼

126▼

127▼

128▼

129▼

130▼

131▼

132▼

133▼

134▼

135▼

136▼

137▼

138▼

139▼

140▼

Powyżej zestaw tarcz strzeleckich Okręgu Pomorskiego, dwie z nich pochodzą 40

z okresu międzywojennego. Na sąsiedniej stronie trofea strzeleckie w formie Kura,

141▼

142▼

143▼

144▼

145▼

146▼

147▼

148▼

149▼

150▼

151▼

152▼

„ustrzelone” w turniejach różnej rangi. Obecnie, w wielu bractwach nie strzela się do sylwetki Kura, lecz do żerdzi, aby nie uszkodzić symbolu bractw kurkowych.

41

153▼

155▼

154▼

Inne trofea stanowią specyficzną kategorię nagród, na które składają się różne przedmioty

42

przyznawane zwycięzcom za zdobycie medalowych miejsc w turniejach strzeleckich. Każde z bractw utożsamia się z nagrodą, którą można wygrać.

Przykładowo, główną nagrodą turnieju strzeleckiego w Brusach jest Kula Armatnia, w Toruniu Jaszczurka leżąca na cokoliku, w Kościerzynie Szabla Starosty Kościerskiego, w Starogardzie Gdańskim główną i prestiżową nagrodą jest Złoty Pierścień Św. Katarzyny Aleksandryjskiej.

156▼

158▲

157▲

159▲

G

ama nagród i wyróżnień zaszeregowanych do tej kategorii obejmuje m. in. buławy, dyplomy, emblematy, listy gratulacyjne od władz samorządowych, model okrętu, odznaki jubileuszowe, kielich generała Sowińskiego, kufle, plakiety pamiątkowe, statuetki z drewna, szkła i inne.

Ich różnorodność wynika z różnej rangi turniejów organizowanych przez KBS, samorządy terytorialne, organizacje kulturalne i sportowe.

160▲

44

161▲

162▲

163▼

164▼

165▼

166▼

167▲

45

168▼

170▼

46

169▼

171▲

47

173▼

172▼

Nagrody i prezenty

174▲

mają różne formy i wykonywane są z różnych materiałów.

Czasami wykorzystuje się repliki m.in. dawnego oręża, czasami są to oryginalne zabytkowe eksponaty.

Wykorzystuje się również prace współczesnych artystów i rzemieślników.

175▼

176▼

49

Puchary

177▲ 178▲

P

50

opularną nagrodą przyznawaną w turniejach strzeleckich były i są puchary. Niekiedy wiązały się one z ważnymi wydarzeniami z życia kurkowych bractw strzeleckich.

Spośród pucharów z okresu międzywojnia na szczególną uwagę zasługuje Puchar strzelecki przedwojennego Gdyńskiego Kurkowego Bractwa Strzeleckiego z napisem o treści: „Kongres Kurkowych Bractw Strzeleckich RP, Gdynia 1936, Nagroda Bergenske Baltic Transports Ltd. Sp. z o.o. w Gdyni”.

179▲

Drugi puchar, to nagroda

180►

w jubileuszowym strzelaniu z okazji 550-lecia istnienia bractwa strzeleckiego w Chojnicach.

Dar firmy K. Scheiblera i L. Grohmanna z Łodzi, oddział w Bydgoszczy, 1938 r.

181▼

52

184▼

182▼

183▼ 185▼

186▼

187▼

P

uchary współczesne, które w pokaźnej liczbie są prezentowane na wystawie stanowią cenne nagrody przyznane braciom za ich zwycięstwa w turniejach strzeleckich różnej rangi. Są wykonywane z różnych materiałów jak metal, szkło białe i barwione, czy kryształ. Do pucharów są przymocowane tabliczki znamionowe z tytułem zawodów, zajętym miejscem indywidualnym lub drużynowym oraz imieniem i nazwiskiem zwycięzcy.

53

Broń biała

B

roń biała to kolejna kategoria eksponatów prezentowanych na wystawie. Składają się na nią pamiątkowy kordzik na 100 - lecie Odzyskania Niepodległości, kordzik górniczy, szable jako nagroda zdobyta w turnieju o szablę płk Mastalerza w Chojnicach, szabla z turnieju strzeleckiego o Szablę Starosty Kościerskiego, szpady, w tym szpada górnicza.

Kordzik był bronią paradną używaną w charakterze ceremonialnym, a także wyznacznikiem pełnionej funkcji, piastowanego urzędu, czy przynależności do określonej organizacji.

Wśród prezentowanych eksponatów znajduje się przedwojenna szpada członka kościerskiego Kurkowego Bractwa Strzeleckiego.

188▼

189▼

54

190▼

191▼

194▼

193▼

192▼

55

195▼

196▼

197▼

Sztucery

D

56

198►

la braci kurkowych bardzo ważną kwestią było posiadanie własnej broni, najlepiej bardzo dobrej jakości. Takie marzenie była w stanie spełnić wytwórnia broni w Suhl na terenie Turyngii. Ma ona ponad sześciowiekową tradycję w produkcji broni wojskowej, myśliwskiej i sportowej. Nie bez przyczyny, od dawna nazywana była „zbrojownią Europy”. Zamówienie na broń dla piechoty wybranieckiej złożył tam również król Polski Stefan Batory.

Broń produkowana od XIX wieku odznaczała się zarówno pięknym wyglądem zewnętrznym, jak również świetnymi parametrami przydatnymi w turniejach strzeleckich. Przykładem myśli technicznej w tym względzie są sztucery Firmy Aydt - Original, kaliber 8,0 mm. Sztucer posiadał długą lufę o zewnętrznym kształcie ośmiokąta foremnego. O postępie dokonującym się w produkcji broni sportowej, produkowanej już od lat 80-tych XIX w. świadczy fakt, że strzelby były wyposażone w diopter - specjalny przyrząd celowniczy w kształcie koła z otworem w środku.

Jej celność musiała być bardzo wysoka, gdyż strzelano do tarcz oddalonych 175 m od strzelca.

Egzemplarze broni eksponowane na wystawie zostały wyprodukowane w pewnej rozpiętości czasowej, stąd różnią się szczegółami takimi jak stan zachowania, ozdobnymi grawerunkami na komorze nabojowej, czy kolbie. Niektóre serie mają wybitą markę broni np. Aydt-Original.

Sztandary

S

ztandar to symbol więzi łączącej określone grupy, stowarzyszenia, środowiska, czy narody.

Kurkowe Bractwa Strzeleckie również identyfikują się ze sztandarami, których symbolika nawiązuje do historii i tradycji kurkowych bractw strzeleckich. Na płatach sztandarów często widnieją postacie patronów bractw Św. Sebastiana jako głównego patrona, ale także i innych świętych.

Symbolika zamieszczana na sztandarach jest bardzo szeroka. Są to godła państwowe, herby miast, tarcze strzeleckie, sztucery i inne. Wprowadzanie sztandaru brackiego ma miejsce przy ważnych wydarzeniach, pochodach i uroczystościach religijnych, rozpoczęciu turniejów strzeleckich, na zjazdach krajowych i zagranicznych, czy na pogrzebach zmarłych braci.

Na wystawie są prezentowane cztery sztandary Kurkowych Bractw Strzeleckich. Dwa z nich pochodzą z Wejherowa z okresu przedwojennego (z 1928 i 1932 r.), dwa kolejne są sztandarami współczesnymi. Jeden z nich należy do Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem, a ostatni do Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Starogardzie Gdańskim.

199▼

201▼ 200▼

58

202▼

204► 205►►

206► 207►►

59

Stroje i mundury

208►

209►

207▲

60

210▼

211▼

212▼

214▼ 213▼

P

owiedzenie „Jak Cię widzą, tak Cię piszą” znakomicie odnosi się do ubiorów brackich.

Po powrocie Pomorza do Polski, początkowo członkowie Kurkowych Bractw Strzeleckich nosili ubiory wzorowane na mundurach niemieckich.

Po reaktywacji wiele kurkowych bractw strzeleckich, bracia starogardzcy i członkowie tczewskiego KBS noszą kontusze. Inne bractwa przyjęły formę mundurową.

Stroje i mundury braci kurkowych eksponowane na wystawie nawiązują swoim wzorem zarówno do kontuszy, jak również do form mundurowych. Wśród prezentowanych ubiorów znajduje się kontusz nieżyjącego brata ś.p. Bogusława Faltynowskiego.

Z okresu przedwojennego, na wystawie są eksponowane: kurtka mundurowa z Muzeum Ziemi Puckiej z lat 1928-1939, kompletny mundur przedwojennego wejherowskiego członka KBS, ten sam wzór munduru jest noszony przez obecnych członków KBS i marynarka mundurowa bractwa strzeleckiego z Tucholi.

Strój i mundury eksponowane na wystawie pochodzą ze zbiorów bractw w Starogardzie Gdańskim, Chojnicach, w Czarnem, w Skarszewach, z Torunia, Tucholi i Wejherowa.

61

215▲

216▲

W

217▲

218▲

Zjazdy Europejskie i kr ajowe

ażnym aspektem działalności kurkowych bractw strzeleckich był i jest udział Kurkowych Bractw Strzeleckich w Zjazdach Krajowych i Zagranicznych. Od reaktywowania działalności bractw w latach 90-tych XX w. odbyło się dziewięć zjazdów europejskich, w których uczestniczyli bracia reprezentujący Okręg Pomorski.

1996 r. - XI Europejskie Spotkania Historycznych Strzelców w Haaksbergen (Holandia) 1998 r. - XII Europejskie Spotkania Historycznych Strzelców w Krakowie (Polska) 2000 r. - XIII Europejskie Spotkania Historycznych Strzelców i Europejski Festyn Strzelecki w Garrel (Niemcy) 2003 r. - XIV Europejskie Spotkanie Historycznych Strzelców w Voclabruck (Austria) 2006 r. - XV Europejskie Spotkanie Historycznych Strzelców w Heeswijk (Holandia) 2009 r. - XVI Europejskie Spotkanie Historycznych Strzelców w Kinrooi (Belgia) 2012 r. - XVII Europejskie Spotkanie Historycznych Strzelców w Tucholi (Polska) 2015 r. - XVIII Europejskie Spotkanie Historycznych Strzelców w Peine (Niemcy) 2018 r. - XIX Europejskie Spotkanie Historycznych Strzelców w Leudal (Holandia) W Okręgu Pomorskim odbyły się cztery Zjazdy Krajowe Delegatów Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP: - w dniach 29-30 kwietnia 1995 r. w Starogardzie Gdańskim, - w dniach 2-3 października 2009 r. w Lidzbarku, - w dniach 8-9 czerwca 2013 r. po raz drugi w Starogardzie Gdańskim, - 22 czerwca 2019 r. w Toruniu.

63

OPISY EKSPONATÓW I FOTOGRAFII WEDŁUG KOLEJNOŚCI STRON W KATALOGU

Okładka 001.

Detal - Przechodni pas naramienny Rycerza Kurkowego. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim. s.3 i s.4 002. Detal - Przechodni pas naramienny Rycerza Kurkowego. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim. s.5 003.

Ołowiany Kur - porcja ołowiu

s.6 004.

Detal - Przechodni pas naramienny Rycerza Kurkowego. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim. s.8 005. Poznański „Bazar”. Źródło: W. Gogan, „Starogardzkie Kurkowe Bractwo Strzeleckie”, 2013 r. s. 10 006. Zbiór archiwalnych fotografii z życia Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Pucku z okresu XX-lecia międzywojennego. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku. s.11 007.

Zdjęcia z uroczystości Krajowego Zjazdu Delegatów w Starogardzie Gdańskim. 29-30 kwietnia 995 r. s. 12 008. Przechodni pas naramienny Rycerza Kurkowego. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim. s.13 009. Uroczystości dziesięciolecia Związku Powstańców i Wojaków na Starogardzkim Rynku (4 luty 1930 roku). s. 14 010. Łańcuch Króla Kurkowego Ireneusza Czerniawskiego ze Strzeleckiego Bractwa Kurkowego

64

w Czarnem.

011. Łańcuch Przechodni Króla Kurkowego ze Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem.

012.

Przechodni Łańcuch Królewski z Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Chojnicach.

s.15 013.

Plakieta Bractwa Strzeleckiego w Gdyni, I Król Kurkowy Brat Stanisław Knoll.

Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim.

014.

Plakieta – Nagroda ufundowana przez Prezesa Okręgu Bałtyckiego Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP z okazji 550-lecia Bractwa Kurkowego w Chojnicach.

Ze zbiorów Muzeum Historyczno - Etnograficznego im. J. Rydzkowskiego w Chojnicach.

015.

Krzyż – Nagroda za dobre strzelanie, Kurkowe Bractwo Strzeleckie Chojnice, 1924 r.

Ze zbiorów Muzeum Historczno - Etnograficznego im J. Rydzkowskiego w Chojnicach.

016.

Odznaka, Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Pucku, 1934 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

s. 16 017.

Klejnot Królewski, tzw. Mały Łańcuch Bractwa Strzeleckiego w Chojnicach 1887 – 1920.

Ze zbiorów Muzeum Historyczno – Etnograficznego im. J. Rydzkowskiego w Chojnicach.

018.

Ryngraf chorążego Bractwa Kurkowego w Kościerzynie, 1928 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie. s.17 019. Detal z Klejnotu Królewskiego - nr.17, s.16. s. 18 020. Łańcuch Jednorożca, Kurkowe Bractwo Strzeleckie Lidzbark. Zdobywca Brat Piotr Czapiewski z KBS w Tczewie.

021.

Przechodni Klejnot Strzelmistrza Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich Rzeczypospolitej Polskiej, zdobyty przez Brata Krzysztofa Tydę.

s. 19 022. Łańcuch „Memoriał Pierwszego Prezesa Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP, dra Tadeusza Adama Jakubiaka”. Zdobywa Brat Piotr Czapiewski z Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Tczewie.

023. Łańcuch Prezesa Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Chojnicach. s.20 024.

Plakieta Kurkowego Bractwa Strzeleckiego z Gdyni, I Król Kurkowy Brat Stanisław Knoll, Gdynia 1930 r. s. 21 025.

Plakieta, Nagroda Prezesa Bractwa Strzeleckiego w Gdyni, I Król Kurkowy Brat Stanisław Knoll. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim.

s.22 026.

Medal, Kurkowe Bractwo Strzeleckie Wejherowo, 1936 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

027.

Odznaka Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Pucku, 1934 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

028.

Odznaka, KBS Puck, 1935 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

029.

Krzyż, Bractwo Strzeleckie Tczew 1887 – 1922.

Ze zbiorów KBS w Tczewie. s. 23 030.

Medal, Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Pucku, 1938 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

031.

Order II Rycerza KBS w Tczewie z 03.05.1923 r.

Ze zbiorów KBS Tczew.

032. Medal Bracki „Za Gorliwość 26.XI.1922 – 27.

033.

Odznaka KBS w Pucku, 1932 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

034.

Odznaka KBS w Pucku, 1930 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

035.

Odznaka KBS Puck, 1930 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

036.

Medal, KBS Puck, 1938 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

037.

Krzyż Królewski, ze zbiorów brata Piotra Czapiewskiego z KBS w Tczewie.

038. Krzyż z napisem Starogard 1922. Ze zbiorów Brata Jarosława Czyżewskiego z KBS w Starogardzie Gdańskim.

039.

Medal – I Nagroda, Skarszewy 1930 r.

Ze zbiorów Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Skarszewach. s. 24 040.

Medal Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Pucku, 1937 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

041.

Medal, Król Kurkowy 1938 KBS w Tucholi.

Ze zbiorów Brata Andrzeja Wegnera.

042.

Medal KBS Wejherowo, 1936 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

043.

Odznaka KBS w Pucku, 1931 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku. s. 25 044.

Krzyż Królewski KBS w Tczewie z 02.07.1930 r.

Ze zbiorów Brata Piotra Czapiewskiego 045.

Medal KBS w Pucku, 1936 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

046.

Medal KBS w Pucku, 1938 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

047.

Medal KBS Wejherowo, 1936 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floraina Ceynowy w Pucku.

048.

Medal KBS Puck, 1938 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

049. Medal KBS w Pucku, 1937 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

050.

Medal KBS Puck, 1937 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

051.

Odznaka Kurkowego Bractw Strzeleckiego w Pucku, 1935 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im.

Floriana Ceynowy w Pucku.

052.

Odznaka Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Pucku, 1929 r., ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im.

Floriana Ceynowy w Pucku.

053.

Odznaka KBS w Pucku, 1935 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

054.

Medal Kurkowego Bractw Strzeleckiego Puck, 1938 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

055. Odznaka w kształcie krzyża, 1939 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

s. 26

65

056. Medal, I Nagroda Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Tucholi 14.08.38. Ze zbiorów Brata Andrzeja Wegnera z KBS w Tucholi.

057.

Medal Bractwa Strzeleckiego. Na rewersie napis o treści: Najlepszemu Strzelcowi z Tarczy Królewskiej. Tuchola 1939. Ze zbiorów Brata Andrzeja Wegnera z KBS w Tucholi.

058.

Odznaka KBS w Pucku, 1939 r. Ze zbiorów Brata Andrzeja Wegnera z Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Pucku, 1929 r.

Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

059.

Medal Bractwa Strzeleckiego. Na rewersie napis o treści: Tarcza Mistrzowska, Kościerzyna 13 i 14 czerwca 37. Ze zbiorów Brata Andrzeja Wegnera, Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Tucholi. s. 27 060. Medal, I Nagroda Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Tucholi 14.08.38. Ze zbiorów Brata Andrzeja Wegnera z KBS w Tucholi.

061.

Medal Bractwa Strzeleckiego, na rewersie grawerunek o treści: „VII nagroda Strzelania Okręgu Bałtyckiego, Kościerzyna 13 i 14.

XI.37. Ze zbiorów Brata Andrzeja Wegnera z KBS Tuchola.

062.

Medal „Za Gorliwość”. Na rewersie grawerunek o treści: 26.XI.1922-27 Bractwo Strzeleckie. Ze zbiorów KBS w Starogardzie Gdańskim.

063.

Odznaka Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Pucku, 1928-1939, ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

064.

Ozdobna zielona wstążka z zawieszką, KBS w Pucku 1928-1939 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

65. Medal Bractwa Strzeleckiego, na rewersie napis o treści: Zdobywca Orderu byłego Prezydenta Wojciechowskiego, Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Tucholi 2.VII.39. Ze zbiorów Brata Andrzeja Wegnera z KBS wTucholi.

066.

Odznaka KBS Wejherowo, 1932 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

067.

Odznaka Kurkowego Bractwa w Pucku, 1930 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

068.

Medal Bractwa Strzeleckiego na zawiesiu z tasiemką. Na rewersie napis o treści: III Nagr.

66

Tarcz ord. Kur. Br. Strz. Tuchola 2.VIII.36 r. Ze zbiorów Brata Andrzeja Wegnera z KBS w Tucholi.

069.

Medal Bractwa Strzeleckiego, na rewersie napis treści: Król Zniwny Kurk. Br. Strz. W Tucholi 11.7.38. Za zbiorów Brata Andrzeja Wegnera z KBS w Tucholi.

070.

Odznaka KBS w Pucku, 1928 r. Ze zbiorów Muzeum Ziem Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

s. 28 71. Odznaczenie – Strzelanie Okręgowe w Tczewie. „Tarcza Mistrza Sambora”, 1932., ze zbiorów Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie.

72. Medal KBS w Tczewie, „I Rycerz 3.7.1938”.

Ze zbiorów Brata Piotra Czapiewskiego z KBS w Tczewie.

s.29 073.

Odznaczenie Bractwa Strzeleckiegow Kościerzynie, III Nagroda 1931 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kościerskiej m. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie.

074.

Odznaczenie KBS w Kościerzynie, Ig. Jereczek, Król Kurkowy, 1920 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie.

075.

Odznaczenie KBS w Kościerzynie, napis na rewersie o treści: I Nagroda Kościerzyna 16.VII.39”.

Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie.

076.

Odznaczenie KBS w Kościerzynie, 1930 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie.

077.

Odznaczenie Strzeleckiego Bractw Kurkowego, „II Nagroda Strzeleckiego Okręgu Bałtyckiego 6/7.

VIII.33”. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie.

078.

Rewersodznaczenia Króla Kurkowego Bractwa Strzeleckiego, 1931 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie.

s.30 079.

Order Jana Pillara, pierwszego Króla Kurkowego w Starogardzie z 1921 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim.

s.31.

080.

Plakieta ufundowana przez Prezesa Okręgu Bałtyckiego Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP, Bronisława Zrodowskiego z Kościerzyny, 1928 r. Ze zbiorów Muzeum HistorycznoEtnograficznego im. Jerzego Rydzkowskiego w Chojnicach. s. 32 081. Odznaka w kształcie krzyża. Na rewersie grawerunek o treści: „VI Buława Hetmana Koniecpolskiego Strzeleckiegoo Bractwa Kurkowego w Czarnem 2011 r. ze zbiorów Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem.

082. Odznaka z okazji 10-lecia reaktywowania Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Kościerzynie.

Ze zbiorów KBS w Kościerzynie.

083.

Odznaka - 1 Buława Hetmana Stanisława Koniecpolskiego. Strzeleckiego Bractwa Kurkowe w Czarnem.

084. (1,2,3) Odznaki mistrzowskie siostry Aldony Sambor – Sochaczewskiej z KBS w Kościerzynie.

085. (1,2) Odznaki pamiątkowe z okazji X i XXV lecia rocznicy reaktywacji Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Brusach.

086. Herb Miasta Kościerzyna, ze zbiorów siostry Aldony Sambor – Sochaczewskiej z KBS w Kościerzynie.

087. Odznaka KBS Skarszewy im. Św. Jana Chrzciciela.

Ze zbiorów Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Skarszewach. s. 33 088. Odznaka w kształcie krzyża. Na awersie napis o treści: „VII Buława Hetmana St. Koniecpolskiego SBK Czarne 2011”. Ze zbiorów SBK w Czarnem.

089. Odznaka – Buława Hetmana St. Koniecpolskiego SBK Czarne 2017 r.

090. Odznaka Strzeleckie Bractwo Kurkowe w Czarnem 2005-2016-1748. Ze zbiorów Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem.

091. Pierścień – Turniej o Pierścień Wzgórza św.

Katarzyny , I Miejsce KBS Więcbork 17.08.2019 r.

Ze zbiorów Brata Piotra Czapiewskiego z KBS w Tczewie.

092. Medal KBS w Kościerzynie 1842 – 2008.

Ze zbiorów KBS w Kościerzynie.

093. Krzyż – Mistrz Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP. A.D. 2014. Ze zbiorów Brata Piotra Czapiewskiego z KBS w Tczewie.

094. Pierścień – Nagroda w turnieju strzeleckim.

Ze zbiorów Brata Piotra Czapiewskiego z KBS w Tczewie.

095.

Złoty Pierścień św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Ze zbiorów Brata Jarosława Czyżewskiego z KBS w Starogardzie Gdańskim.

096. Odznaka z okazji XX-lecia reaktywacji Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Brusach.

Ze zbiorów KBS Brusy.

097.

Medal Królowej Elżbiety Skwierawskiej z 2014 r. Ze zbiorów Ireneusza i Elżbiety Skwierawskich z KBS w Brusach.

098.

Krzyż – I Wicemistrz Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP, zdobyty przez Brata Krzysztofa tydę w Toruniu 2019 r. Ze zbiorów Krzysztofa Tydy z KBS w Starogardzie Gdańskim.

099.

Zlota Gwiazda KBS w Tczewie. Ze zbiorów Brata Piotra Czapiewskiego z KBS w Tczewie.

100.

Krzyż – Za Zaslugi dla Rozwoju KBS Brusy.

Ze zbiorów KBS w Brusach.

101.

Odznaka – I Buława Hetmana Koniecpolskiego Strzeleckiego Bractwa Kurkowego Czarne. 2012.

Ze zbiorów SBK w Czarnem.

102.

Krzyż Królewski A. D. 2016 rok. Z e zbiorów Brata Piotra Czapiewskiego z KBS w Tczewie.

103.

Odznaka – Miniaturka szabli turniejowej o „Szablę gen. Wybickiego”.

Ze zbiorów KBS w Kościerzynie.

104. Medal z okazji Intronizacji Króla Kurkowego w Tczewie. Ze zbiorów Brata Piotra Czapiewskiego z KBS w Tczewie.

105.

Odznaka – Miecz Św. Michała Archanioła Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Skarszewach A.D. 2018. Ze zbiorów SBK Skarszewy.

s. 34 106.

Medal Królowej Elżbiety Skwierawskiej z 2014 r. Ze zbiorów Elżbiety i Stefana Skwierawskich z KBS Brusy.

107.

Plakieta Króla Żniwnego Bractwa Strzeleckiego Tuchola 1928 r.

108.

Medal Króla Kurkowego Brata Stefana Skwierawskiego z 2014 r. Ze zbiorów Elżbiety i Stefana Skwierawskich z KBS Brusy.

67

109.

Naszyjnik Królowej Beaty Czerniawskiej ze Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem.

110.

Odznaczenie królewskie Haliny Niesłonej z KBS Chojnice.

111. Łańcuch Króla Okręgu Pomorskiego z 27.08.2017 r., zdobyty przez ś.p. Brata Stanisława Sudę.

112. Medal w formie krzyża. Na pamiątkę pobytu Pana Prezydenta RP w Tucholi dnia 5 VIII 1925 r.

Ze zbiorów Brata Andrzeja Wegnera z KBS Tuchola.

s.35 113. Naszyjnik z wizerunkiem „Chrystusa Starogardzkiego” z dedykacją o treści: „Dla Brata Jarosłąwa Czyżewskiego Pierwszego Strzelca Europy”.

114. Plakieta z KBS w Pucku 1928 – 1939.

Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

115.

Medal KBS Gdynia 1938. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.

116.

Medal KBS Puck, 1929 r, ze ziorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku. s.36 117. Figura drewniana – II Miejsce Łańcuch Kurkowy Miasta Kościerzyna, KBS w Kościerzynie 12 maja 2008 r. Ze zbiorów Brata Wiesława Nitza z KBS w Kościerzynie.

118.

Figura Strzelca – I Miejsce Tarcz Założycieli KBS w Kościerzynie, 12 maja 2008 r. Ze zbiorów Brata Wiesława Nitza z KBS w Kościerzynie.

119. Nagroda”Strzelanie Wigilijne” KBS w Kościerzynie 14 grudnia 2012 r.

120.

Karp „Strzelanie Wigilijne” KBS Kościerzyna 14.12.12 r. Ze zbiorów Brata Wiesława Nitza z KBS w Kościerzynie.

Tarcza Chrześniaka Prezydenta Ignacego 121.

Mościckiego Władysław Ratajczak, Kurkowe Bractwo Strzeleckie Kościan. Ze zbiorów Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Starogardzie Gdańskim. s. 37 122.

Tarcza Fundacyjna na budowę strzelnicy brackiej. Fundatorzy: Brat Kazimierz Maszk i Brat Mariusz Seyda. Zdobywca I Miejsca, Brat Kazimierz Dawcki z KBS w Starogardzie Gdańskim.

68

s. 38 123.

Przedwojenna tarcza z 132 r. Na obwodzie tarczy napis o treści: „Dla Ojczyzny w Potrzebie”.

Ze zbiorów Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Wejherowie. s. 39 124.

Detale grawerskie na komorze nabojowej ze strony 38. s. 40 125.

Tarcza Ryngraf z 1932 r. Ze zbiorów KBS Wejherowo.

126.

Tarcza Królewska Okręgu Pomorskiego.

Zwycięzca Kazimierz Zaborowski 27.04.1996 r.

127.

Tarcza Króla Cezarego Bąkiewicza z SBK Czarne, 30.09.2006 r. Ze zbiorów Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem.

128.

Tarcza - „Podziękowanie Strzelcom z Tucholi, 50 lat Powiatowego Związku Strzeleckiego Peine 2009.

Ze zbiorów Bractwa Strzeleckiego w Tucholi.

129.

Tarcza Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego – Turniej Strzelecki o Srebrny Pierścień św. Bernard 130.

Tarcza Browarników „EB” Tuchola 13.07.96.

Zdobywca Brat Józef Baska z Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Starogardzie Gdańskim 131.

Tarcza Honorowa Miasta i Gminy Śmigiel, 9.07.1995.

132.

Tarcza Burmistrza Miasta Kościerzyna, Kościerzyna 12.07.2009 r. Ze zbiorów KBS w Kościerzynie 133.

Tarcza Króla Kurkowego KBS Wejherowo 1996.

Ze zbiorów KBS w Wejherowie 134.

Tarcza Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem, 17.09.2005 r.

135.

Tarcza Króla Okręgu Pomorskiego Stanisława Sudy, KBS w Tczewie, 26.08.2017 r. Zdobywca Brat Piotr Czapiewski w KBS Tczew 136.

Tarcza im. św. Jana Chrzciciela, KBS Chojnice 23.06.2004 r.

137.

Tarcza strzelecka Króla Kurkowego Józefa Kitowskiego z Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Gdyni, 21-22.VI 1931.

Ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni 138. Tarcza o nagrodę Prezesa – V-ce Prezesa Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Starogardzie

Gdańskim, 12.02.2005 r. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim 139.

Tarcza Komendanta Grudziądz 1.03.2002.

Ze zbiorów Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Starogardzie Gdańskim 140.

Tarcza strzelecka Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Pucku, 1932 r.

Ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku s. 41 141. Kur – Nagroda, ze zbiorów Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Wejherowie 142.

Kur Królewski Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem, 09.IX 2011 r.

143.

Kur – Strzelanie Królewskie, SBK w Czarnem, 09.2007 r.

144.

Kur, Strzeleckie Bractwo Kurkowe w Kościerzynie, 23.08.2008 r.

145. Nagroda w strzelaniu o Szablę Starosty Kościerskiego, KBS Kościerzyna 11.11.2019 r.

146.

Kur – Strzelanie Królewskie, KBS Chojnice 7.6.2019 r.

147. Kur Króla Kurkowego ze Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem A.D. 2013 148.

Kur – nagroda w strzelaniu w „XXII Turnieju Niepodległościowym o Szablę płk. Mastalerza, KBS Chojnice, 18.11.2017 149. Kur z Turnieju Strzeleckiego, SBK Czarne, 11.08.2015 r.

150.

Kur ze zbiorów SBK w Czarnem, 5 IX 2014 151.

Kur ze zbiorów SBK w Czarnem, 17.07.2020 152.

Kur ze zbiorów SBK w Czarnem 09.09.2017 r. s. 42 153.

Pistolet – Nagroda za Zdobycie I Miejsca w Turnieju o „Zloty Strzał, Szczecinek 07.09.2013.

Zdobywca Brat Jarosław Czyżewski z KBS w Starogardzie Gdańskim 154. Ryngraf z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej z Dzieciątkiem Jezus na tle godła Polski. Ze zbiorów Brata Wiesława Nitza z KBS w Kościerzynie 155. Tabakiera w etui z figurą gryfa. Na stopce grawerunek o treści: „V Strzelanie Myśliwych i Braci Kurkowych o Tabakierę Starosty Starogardzkiego, Bietowo, 25.09.04. Zdobywca Brat Jarosław Czyżewski z KBS w Starogardzie Gdańskim

s. 43 156.

Nagroda Przechodnia „Srebrne Szpony Kura”.

Fundator Król Marian Baniecki a.d. 2014 r. Ze zbiorów Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Starogardzie Gdańskim s. 44 157. Statuetka z okazji poświęcenia sztandaru Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Sępólnie Krajeńskim, Czarne 17.09.2011 r. Ze zbiorów Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem 158.

Figura orła z mosiądzu. Na stopce napis o treści: Na pamiątkę jubileuszu XX-lecia reaktywowania KBS w Starogardzie Gdańskim 159.

Mosiężny Kur na marmurowym cokole.

Pamiątka przekazana z okazji poświęcenia sztandaru od Szczecinieckiego Bractwa Kurkowego dla Bractwa Kurkowego w Czarnem, Szczecinek 17.08.2011 160.

Bursztynowy żaglowiec – Nagroda za Strzelanie o dzwon statku „Lwów”, 22.08.2020.

1. Zdobywcy Renata Czapiewska z KBS w Tczewie, 2. Józef Baska z KBS w Starogardzie Gdańskim, 3. Kazimierz Dawicki z KBS w Starogardzie Gdańskim 161.

Kur – nagroda za udział w turnieju strzeleckim 162. Statuetka z odznaką w kształcie krzyża, pod nim napis o treści: Pamiątka Króla Kurkowego Gdańska, czerwiec 1913, depozyt Brata Józefa Baski KBS Starogared Gdański 2019 r. s. 45 163.

Buława Marszałka Województwa Kujawsko Pomorskiego za zajęcie I Miejsca w strzelaniu drużynowym Toruniu w 2015 r.

Zwycięska drużyna: Bracia Jarosław Czyżewski, Marcin Tyda i Zbigniew Bona 164.

Przechodnia Buława Hetmana Stanisłąwa Konecpolskiego SBK w Czarnem, A.D. 2005 165.

Nagroda – II Strzelanie o Buławę Hetmana Stanisława Koniecpolskiego SBK w Czarnem, 22.09.2007 r.

166.

Buława za zajęcie I Miejsca w strzelaniu Buławę Hetmana Stanisława Koniecpolskiego, SBK w Czarnem 11.06.2006 167.

Miniatura Pomnika Bractwa Kurkowego, XV Kongres Zjednoczenia Jarocin 2017 r.

Ze zbiorów KBS w Starogardzie Gdańskim

69

s. 46 168.

Pierścień Wzgórza św. Katarzyny, Więcbork 2019 r. Zwycięzcy: 1. Brat Piotr Czapiewski z KBS w Tczewie 169.

Pierścień św. Bernarda z I Edycji Strzelania KBS w Chojnicach 2002 r. Ze zbiorów Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Brusach 170.

3 pierścienie z 2009 roku. Od lewej: 1. Złoty Pierścień św. Katarzyny Aleksandryjskiej, ze zbiorów Brata Jarosława Czyżewskiego z KBS w Starogardzie Gdańśkim, 2. Srebrny pozłacany pierścień, w zbiorach Zbigniewa Bony z KBS w Starogardzie Gdańskim, 3. Srebrny pierścień w zbiorach Jana Zajkowskiego w KBS Grudziądz. s. 47 171.

Statuetka szklana z jaszczurką na zwieńczeniu. Pod nią napis o treści: Tarcza Związku Jaszczurczego, I Miejsce Toruń 6.10.2002. Zwycięzca Brat Jarosław Czyżewskiego z KBS w Starogardzie Gdańskim

s. 48 172.

Jubileuszowa statuetka nadana Kurkowemu Bractwu Strzeleckiemu w Starogardzie Gdańskim z okazji XXV-lecia reaktywacji przez Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Tczewie, 15.06.2018 173, 174. Statuetka z historycznym medalionem, wkomponowanym w płytę drewnianą. Upamiętnia ona V Zachodnio – Pruskie Regionalne Zawody Strzeleckie w Starogardzie 28-30 VII 1895

70

s. 49 175.

Nagroda Specjalna Prezydenta Miasta Starogardu Gdańskiego, „Wierzyczanka 2013” 176.

Jubileuszowa pamiątka przekazana Kurkowemu Bractwu Strzeleckiemu w Starogardzie Gdańskim przez Prezydenta Miasta

s. 50 177.

Płycina z pucharem o treści: Kongres Kurkowych Bractw Strzeleckich RP Gdynia 1936.

Nagroda.

Ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni 178.

Puchar strzelecki w kształcie kielicha, zwieńczony pokrywą. Na tabliczce napis o treści:

Kongres Kurkowych Bractw Strzeleckich RP, Gdynia 1936 s. 51 179.

Puchar – Nagroda w jubileuszowym strzelaniu z okazji 550-lecia istnienia Bractwa Strzeleckiego w Chojnicach. Dar firmy K. Scheiblera i L. Grohmanna z Łodzi, Odział w Bydgoszczy 1938 r. Ze zbiorów Muzeum Historyczno-Etnograficznego, J. Rydzkowskiego w Chojnicach 180.

Grawerunek na czaszy pucharu z logiem firmy K. S. i L. G. s.52 181.

Pokrywa Pucharu strzeleckiego z numeru 178. s. 53 182.

Puchar Prezesów Bractwa za zajęcie I Miejsca w 100. Rocznicę Odzyskania Niepodległości Polski w 2018 r.

183.

Puchar Pamiątkowy z okazji 560. Rocznicy Powstania Bractwa Kurkowego w Starogardzie, przekazany Bractwu w Toruniu 184.

Zestaw pucharów z turniejów strzeleckich 185.

Puchar Przechodni Mistrzostwo Drużynowe Okręgu Pomorskiego ZKB RP, Wejherowo 2014 r.

186.

Puchar Przechodni Okręgu Pomorskiego KBS, Starogard Gdański, 2011 r.

187.

Puchar Okręgu Pomorskiego Zwycięzcy KBS Starogard Gdański, 2009 r. s. 54 188.

Nagroda dla Brata Bernarda Niesłonego, Zwycięzcy Turnieju Strzeleckiego Szablę płk.

Mastalerza, Kurkowe Bractwo Strzeleckie Chojnice 216 Król Kurkowy Tomasz Winiecki, A.D. 2018 189.

Pamiątkowa szabla przekazana Bractwu przez Szwadron Kawalerii im. 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich w 2012 r. Ze zbiorów Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Starogardzie Gdańskim

s. 55 190 Rękojeść szpady górniczej 191.

Szpada górnicza, zdobyta przez Brata Piotra Czapiewskiego 192.

Kordzik górniczy, zdobyty przez Brata Pitra Czapiewskiego, 04.12.2016 193.

Pamiątkowy kordzik na 100. łecie Odzyskania

Niepodległości. Ze zbiorów Wiesława Nitza z Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Kościerzynie 194.

Szpada członka Bractwa Kurkowego Józefa Żyndy. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie

s. 56 195.

Sztucer firmy „HAENNEL AYDT ORIGINAL”.

Ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni 196. sztucer tarczowy Bractwa Strzeleckiego w Kościerzynie, wykonany na przełomie XIX i XX wieku. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra J. Knyby w Kościerzynie 197.

Sztucer firmy „HAENNEL”, z którego strzelali starogardzcy bracia w XX-leciu międzywojennym. Wyprodukowany pod koniec XIW w. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim

s. 57 198.

Detal grawerunku na komorze nabojowej sztucera

s. 58 199.

Zwieńczenie sztandaru z KBS Wejherowo z 1928 roku.

200. Mosiężne zwieńczenie sztandaru starogardzkiego Kurkowego Bractwa z okresu XX-lecia międzywojennego. Ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim 201. Drewniany Kur, wieńczący drzewce sztandaru z Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Wejherowie z 1928 r.

202.

Orzeł wieńczący sztandar KBS Wejherowo, ujęcie od tyłu

s. 59 203.

Awers sztandaru KBS w Wejherowie 204.

Rewers przedwojennego sztandaru KBS w Wejherowie z 1928 r.

205.

Awers międzywojennego sztandaru KBS Wejherowo 206.

Rewers tego samego sztandaru, przedstawiający godło Polski

s. 60 207.

Ubiór bracki starogardzkiego Kurkowego Bractwa Strzeleckiego

208.

Ubiór mundurowy Sióstr/Braci ze Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem 209.

Mundur członka KBS w Wejherowie

s. 61 210. Tył przedwojennej marynarki mundurowej członka k Bractwa Strzeleckiego z Tucholi.

211.

Przód marynarki mundurowej Bractwa Strzeleckiego z Tucholi. Na patkach kołnierza widoczne liście dębu, wykonane z metalu 212.

Marynarka mundurowa członka chojnickiego Kurkowego Bractwa Strzeleckiego 213.

Replika międzywojennej marynarki, noszona przez Braci ze skarszewskiego Kurkowego Bractwa Strzeleckiego 214.

Szata liturgiczna kapelana KBS w Chojnicach

s. 62 215.

Odznaczenia na marynarce członka Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Czarnem

s. 63 216.

Sowa – pamiątka z Europejskiego Spotkania Historycznych Strzelców 217 i 218 Medale ze Strzelania Królewskiego na Europejskim Spotkaniu Historycznych Strzelców

71

Organizatorzy wystawy wyrażają gorące podziękowania wszystkim osobom prywatnym, instytucjom i firmom, które przyczyniły się do jej zorganizowania.

Składamy serdeczne podziękowania: Pani Barbarze Zagórskiej dyrektor Muzeum Historyczno - Etnograficznego im. Juliana Rydzkowskiego w Chojnicach, Pani Karin Moder dyrektor Muzeum Miasta Gdyni, Panu dr Krzysztofowi Jażdżewskiemu dyrektorowi Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie, Pani Barbarze Kos - Dąbrowskiej dyrektor Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku, Panu dr Mariuszowi Brodnickiemu dyrektorowi Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim.

Dziękujemy również braciom z niżej wymienionych bractw strzeleckich: Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Brusach Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Chojnicach Strzeleckie Bractwo Kurkowe w Czarnem Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Kościerzynie Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Lidzbarku Stowarzyszenie Skarszewskie Bractwo Kurkowe im. Św. Jana Chrzciciela Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Starogardzie Gdańskim Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Tczewie Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Toruniu Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Tucholi Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Wejherowie

Partnerzy i sponsorzy

Prezentujemy Państwu kawałek historii kurkowych bractw strzeleckich na Pomorzu.

Publikacja ta nie jest monografią, nie jest też typowym katalogiem zbiorów.

Prezentujemy Państwu dużą różnorodność trofeów, sztandarów, broni oraz ubiorów z wieków ubiegłych i współczesną.

Ukazujemy piękno kompozycji oraz mistrzostwo wykonania drobnej tylko części eksponatów prezentowanych na wystawie w Starogardzie Gdańskim.

Zbiory w muzeach i kolekcjach prywatnych są ogromne - czekają na opracowania i prezentacje.

Lech J. Zdrojewski