❊ Zachowanie człowieka według teorii potrzeb określone jest przez dwa prawa: prawo homeostazy i prawo wzmocnienia. ■■ Prawo homeostazy mówi o dążeniu do równowagi potrzeb niższego rzędu (ich niezaspokojenie narusza równowagę w organizmie człowieka, natomiast zaspokojenie przywraca ją i powoduje, że znika stan napięcia). ■■ Prawo wzmocnienia ma zastosowanie do potrzeb wyższego rzędu. Ich zaspokojenie nie powoduje, że zanikają, lecz wręcz przeciwnie, człowiek odczuwa je jako przyjemne i dąży do ich wzmocnienia. Struktura występowania określonych potrzeb związana jest z osobowością człowieka. Wraz z jej rozwojem pojawia się większa motywacja do zaspokajania potrzeb wyższego rzędu. Krytycy teorii Maslowa zwracają uwagę na fakt, iż nie tłumaczy ona wszystkich zachowań ludzkich. Zdarzają się istotne wyjątki od reguły mówiącej, że człowiek podejmuje działania związane z potrzebami wyższego rzędu dopiero po zaspokojeniu potrzeb niższego stopnia. Przykładem mogą być heroiczne działania podejmowane przez ludzi w trakcie wojny przy niezaspokojonej potrzebie bezpieczeństwa. Dlatego też warto pamiętać, że na stosunek człowieka wobec swoich potrzeb wpływają jeszcze czynniki genetyczne, środowiskowe oraz aktywność własna. Abraham Maslow (1908-1970) – amerykański psycholog, autor teorii hierarchii potrzeb. Jeden z najważniejszych przedstawicieli nurtu psychologii humanistycznej i psychologii transpersonalnej.
■■ ■■
Inne teorie potrzeb i motywacji Teoria ERG Alderfera Teoria potrzeb McClellanda
■■ ■■
☛
☛
Dwuczynnikowa teoria Herzberga Teoria wzmocnień Skinnera
W tym rozdziale skupimy się na dwóch narzędziach, które mogą być wykorzystane do analizy zasobów i potrzeb ludzi w organizacji. Są to: 1. Koło kompetencji 2. Kwestionariusz samooceny
37