ciele mogliby pokazać szerszym kręgom swoje pomysły. Jest to alternatywa dla formalnego uznawania innowacji pedagogicznej podlegającej oficjalnej procedurze nadzorowanej przez władze oświatowe. W tej alternatywnej propozycji formą uznania dla innowatorów nie musi być oficjalna zgoda na wdrażanie czegoś, czy też jakaś forma akredytacji, ale różnego rodzaju nagrody, dyplomy itp. Chodzi tu o stworzenie klimatu, w którym nagradzane są nawet proste inicjatywy wychodzące poza ogólnie przyjęty schemat postępowania. W tym kontekście słowo innowacyjność nabiera innego charakteru, nie stricte naukowego. Jeśli nauczyciel w szkole zastosuje coś, co nie jest samo w sobie innowacyjne, ale wprowadza nową jakość do pracy w jego szkole, to taka inicjatywa musi spotkać się z uznaniem. Tak więc postulatem jest tu wprowadzanie jak największej liczby sposobów uznawania twórczych rozwiązań, również w sposób nieformalny. 7. Jaka jest Pana zdaniem rola oświaty w kształtowaniu (w zasadzie kultywowaniu, bo dzieci są z natury kreatywne) cech twórczych, po to by przyszli liderzy byli osobami kreatywnymi? Truizmem jest stwierdzenie, że rola oświaty w kształtowaniu cech twórczych jest ogromna i fundamentalna. Być może jest to aż tak oczywiste, że często o tym zapominamy. Dlatego też, postulowałbym jeszcze większe wyeksponowanie tej roli poprzez jasne i precyzyjne zdefiniowanie
86
twórczości jako kompetencji kluczowej rozwijanej w sposób systematyczny i zintegrowany w trakcie całego procesu edukacyjnego. 9. Co należałoby zrobić w zakresie zarządzania i nauczania w polskiej oświacie po to, aby polska młodzież była bardziej kreatywna w pracy i w społeczeństwie, gdy wejdzie w dorosłe życie? Przede wszystkim należałoby wprowadzić do programu dydaktycznego myślenie jako oddzielny przedmiot, tak jak to się dzieje już pilotażowo w niektórych krajach. Przedmiot taki stwarzałby podstawy do wyżej wspomnianego, systematycznego i zintegrowanego rozwijania cech twórczych u uczniów na różnych przedmiotach. W pewnym sensie i zakresie miały to zadanie spełnić, jak mniemam, tzw. ścieżki międzyprzedmiotowe, do realizacji których niezbędne jest kreatywne wykorzystanie wiedzy z różnych dziedzin. Jednak wydaje się, że w kontekście globalnych wyzwań, jakie stoją przed nami, musimy jeszcze lepiej i wydajniej rozwijać twórczość u uczniów. Tak więc rozwój ten powinien odbywać się nie tylko „przy okazji”, ale w sposób jasno zdefiniowany i opisany. Należałoby zoperacjonalizować pojęcie kreatywności jako kompetencji, opracować deskryptory, aby wyskalować poziom jej rozwoju i być może umieszczać ocenę z kreatywności na świadectwie szkolnym w formie opisowej za pomocą tychże deskryptorów.