114
samtíminn
Verkalýðurinn skapar samfélag
www.sonycenter.is
ar kar k k a pak p ðir óðir r ha u g er
hátíðartilboð
179.990.-
framúrSkaranDi mynDGæði 42” Led sjónvarp KDL42W653 • Full HD 1920 x1080 punktar • 200 Hz X-Reality myndvinnslukerfi • Nettengjanlegt og innbyggt WiFi
Tilboð 179.990.-
Verð áður 199.990.-
5 ára ábyrGð fylGir öllum Sjónvörpum
heimabíó m. þráðlauSum baSSaháTalara HTCT260H
• 300W 32 bita magnari • 1 hátalari og þráðlaust bassabox • Bluetooth tengimöguleiki
Verð 79.990.-
Smíðuð fyrir ævinTýrin
Sony ActionCam WIFI HDRAS30 • Full HD vatnsheld upptökuvél • 1/2.3 baklýst Exmor myndflaga • Carl Zeiss Tessar linsa f 2.8
Verð 59.990.-
Góð kaup á anDrOiD SnjallSíma Sony Xperia E
• 3,5” TFT snertiskjár með HD upplausn • 3.2 pixla myndavél • Videoupptaka
Verð 25.990.-
fullkOmnar mynDir beinT í Símann þinn DSCQX10
• Myndavél sem smellur á snjallsíma • 18,2 pixla 1/2.3 Exmor myndflaga • Full HD Video
frábært verð!
Verð 39.990.-
Sony Center Verslun Nýherja Borgartúni / 569 7700 Verslun Nýherja Kaupangi Akureyri / 569 7645
Helgin 13.-15. desember 2013
margfalt stoltari en í dag. Ég man hins vegar varla eftir stoltum verkamönnum. Í barnsminni mínu eru aðeins Það var verkalýðurinn sem skapaði Þríhrossin; nokkrar myndir af ungkörlum með vinnuvettlinga upp vinnufólk sem flúði í sjávarþorpin undan ánauðarkerfi úr rassvasanum gasprandi hátt út í sjoppu yfir dagbændanna, kerfi sem var aðeins skör yfir þrælahaldi blöðunum; lemjandi í borðið eins og valdið væri þeirra. (þrælahald lagðist af á Íslandi án átaka vegna þess Þegar ég fór að fylgjast með pólitík var Gvendur Jaki að ánauðarkerfið var hagkvæmara fyrir bændurna). hins vegar sestur að tafli með Albert Guðmundssyni. Í fyrstu var vinnufólkið frelsinu fegið; fegið að geta Síðustu stóru átökin á almennum vinnumarkaði voru stofnað fjölskyldu og reynt að skrimta í verstöðvum af 1978. Hjá opinberum starfsmönnum 1984. Stéttaátök daglaunum eða aflahlut. En fljótlega myndaði verkavoru að mestu aflögð á Íslandi fyrir 35 árum. lýðurinn samtök og gerði kröfur um að samfélagið Hugsið um verkalýðsfélagið ykkar í dag ef þið efist yrði aðlagað að þeirra þörfum; að laun yrðu hækkuð, um að svo sé. Lokið augunum og sjái formanninn fyrir hvíldartími tryggður og vinnutími styttur en líka að ykkur á mynd. Hver er við hliðina á formanninum? Jú, heilsugæsla og skólaganga yrði almenn og að fjölskyldeinmitt; formaður samtaka þeirra sem kaupa vinnuna um yrði tryggt öruggt húsnæði; sem sagt hefðbundnar ykkar (sem vildu fyrst heita vinnuveitendur en síðan kröfur lágstéttar um samhjálparkerfi sem byggt er upp atvinnulífið sjálft). af skattlagningu tekna; en ekki síður eigna. Yfirstéttin þurfti ekki slíkt kerfi. Hún gat tryggt Milli: sér öruggt húsnæði, veitt börnum sínum menntun og byggt upp afkomu á efri árum með sparnaði af tekjum Löngu áður en stéttarátök voru svæfð hafði verkalýðssínum. Lágstéttin gat ekki staðið undir slíku af lágum hreyfingin tekið upp kröfur um að lágstéttirnar gætu launum sínum. En hún var fjölmenn og með samtakalíka fetað leið millistéttarinnar að farsæld. Um miðja mætti gat hún þrýst á um að samfélagið síðustu öld gat millistéttarfólk keypt þjónaði ekki aðeins hinum ríku og voldeigið húsnæði og byggt upp ævisparnað ugu (lögga og dómstólar til að verja eignaf launum sínum. Láglaunafólk gat það arrétt) heldur líka að þörfum alþýðufólks hins vegar ekki. Þrek þess fólst í sam(almenn velferð). Hver láglaunamaður takamættinum. Á sjöunda og áttunda var fátækur og valdalaus en saman gat áratugnum tók verkalýðshreyfingin hins alþýðan sótt sér næstum takmarkalaus vegar upp leið millistéttarinnar; séreignavöld til að breyta samfélaginu. Hún varð stefnu í húsnæðismálum og uppbyggingu ekki rík af slíkri baráttu en samfélagið lífeyrissjóðs fyrir hvern launamann. varð mannúðlegra og sanngjarnara; á Þetta tvennt; lífeyrissjóður og sérNúverandi endanum svo að það var hægt að lifa með eignarhúsnæði sem aðalbaráttuamál reisn þótt maður væri blankur. launþega; átti ekki aðeins eftir að brjóta stjórnarflokkar Verkalýðsstéttin flutti með sér hugniður og gelda verkalýðsbaráttuna og halda því til myndir úr sveitunum um hvernig gott stöðva þannig þróun almennrar velferðar samfélag ætti að vera; hugmyndir sem í þágu fjöldans; heldur varð þetta síðar dæmis fram höfðu kviknað í sveitunum urðu stórar í meir ásamt menntunarblekkingunni; að að það sé ekki bænum: Lestrarfélög urðu að bókasöfnrótarmeini hinnar útblásnu millistéttar. fiskurinn í um, farandkennarar að skólum, yfirsetuEftir að hafa með allskyns brellum reynt konur að heilsugæslu. Og svo framvegis. að halda lífi í væntingum meginþorra sjónum, sjóVerkalýðurinn stofnaði með sér samtök, fólks byggðum á þessum stoðum; féllu mennirnir sem byggði upp sparisjóð og kaupfélag, gaf þær saman í Hruninu. Þá afhjúpaðist að út blað og bækur, hvatti fólk til mennta, væntingar útblásinnar millistéttar um veiða hann eða heilsueflingar, listiðkunar og útiveru; til góða afkomu og öryggi voru reistar á verkafólkið sem sjálfsköpunar. Á breyttum tímum var það sandi; þær höfðu verið innistæðulausar nauðsyn hvers manns og konu að breytáratugum saman. Trú meginþorrans á vinnur fiskinn ast sjálf og styrkjast. þessa blekkingu hafði hins vegar opnað sem séu undirÞetta er goðsögnin um lágstéttirnar. tækifæri fyrir þá ríku og valdsmiklu til að Hún var í fyrstu misnotuð en náði með sópa til sín meiri auði en sést hafði síðan stöður sjávarsamtakamætti að þröngva yfirstéttunum á frumbýlisárum kapítalismans. útvegs á Íslandi til að draga úr stéttamun með sannÞað kom í ljós í Hruninu að millistéttin gjarnari launagreiðslum og samrekstri á getur ekki verið mótvægi við yfirstéttheldur útgerðarþeirri grundvallar velferðarþjónustu sem ina eða haldið aftur að henni. Hún er í fyrirtæki. Til að allir þurfa á að halda; heilbrigði, menntun vitlausri stöðu á vellinum. Henni er eiginog framfærslu til handa þeim sem geta legt að vera samverkamaður og þjónn efla sjávarútveg ekki vegna fötlunar, lasleika eða elli yfirstéttarinnar. Millistéttin hefur engin þurfi fyrst að brauðfætt sig og sína. Með þessu batnaði tæki til baráttunnar. Þegar verkalýðslíf alþýðunnar, stéttamunur minnkaði og stéttin beitir sínum eigin samtökum fyrir efla útgerðarbörn verkafólks gátu sótt sér menntun og vagninn leitar millistéttin til ríkisvaldsmennina! Þetta unnið sig þannig upp úr lágstéttinni. ins. Ríkisvaldið er hins vegar ekki vald Í þessu lá hins vegar fræ fyrirsjáanfólksins og hefur aldrei verið. Ríkisvaldið er álíka speki legra vonbrigða. Þótt verkalýðurinn er alltaf í höndum þeirra ríku og voldugu. og bæta megi byggi við betri kjör og meiri reisn en Aðhaldið með því valdi getur aldrei verið lífsgæði þræla vinnufólkið á tímum ánauðar þá bjó í innan þess. hverri fjölskyldu draumurinn um að Millistéttin trúði sögusögnum um að með því að gefa næsta kynslóð yfirgæfi verkalýðsstétthún væri hjarta og nýru lýðræðiskerfisins þrælahaldarina; stigi upp um eitt þrep hið minnsta. og þar með meginstoð ríkisvaldsins. Hún Og síðan myndi næsta kynslóð taka enn lagði traust sitt á stofnanir þess; að þær anum vindil. annað skref upp á við. tryggðu öryggi, yki jöfnuð og sköpuðu Það getur náttúrlega hver séð að þetta velferð og velsæld. Hrunið afhjúpaði þá er ekki sjálfbært væntingakerfi. Það er innbyggt inn blekkingu. Þá kom ekki aðeins í ljós að þessar stofní það einskonar verðbólga væntinganna. Ef allir ná að anir voru ófærar um að veita aðhald heldur kom í ljós klifra upp hlýtur fjöldinn að sunka niður. Það geta ekki að þær höfðu einmitt alla tíð þjónað sérstaklega hinum bara verið liðþjálfar í hernum. ríki og voldugu. Það er í eðli þeirra. Ríkið þjónar hinum voldugu. Ef ríkið á að þjóna lágstéttunum (og þar með Hrunin sjálfsmynd talinn meginþorri þess fólks sem heldur að það tilheyri millistétt) þurfa lágstéttirnar að sækja sér aukið vald – Ef það tekur hálfa öld fyrir lágstéttirnar að komast utan ríkisvaldsins. undan taumlausri misnotkun fyrstu kynslóða kapÞetta er súpan sem við sitjum í. Samtök lágstéttítalista; þá tekur það líklega álíka langan tíma fyrir anna eru ófær um að gæta hagsmuna launamanna eða samtök verkalýðsins að flytja áherslurnar frá uppbyggmóta samfélagið að þörfum hinna valda- og eignalausu. ingu sanngjarns samfélags sem hentar eignalausri Draumur stærsta hluta millistéttarinnar um velsæld og lágstétt yfir í kröfur um samfélag sem þjónar þörfum velferð byggðri á eigin getu til að byggja upp eignir og og væntingum millistéttarinnar. Fyrir það fyrsta sparnað er fallinn. Þessi draumur reyndist blekking; tekur það skemmri tíma fyrir forystusveit verkalýðsenn nýtt tæki hinna ríku og valdamiklu til að mjólka ins að aðlagast millistéttarlífi og taka upp lífsviðhorf almúgann. Á leiðinni í súpuna höfum við týnt hæfninni millistéttarinnar. Forystan verður á skömmum tíma að til að tala um samfélagið eins og það er. Það er víðtækt stjórnsýslustétt verkalýðsins. En megindriftin að baki almennt í samfélaginu um þá sýn að við séum á samfærslu samtaka verkalýðsins frá kröfum um almenna eiginlegu ferðalag í sama bátnum og þurfum öll að þola velsæld og yfir í kröfur um að hver eigi rétt á tækifærsömu ágjafirnar. Reyndin er að við höfum siglt á þessum til að byggja upp sína eigin einkavelsæld liggur í um báti inn í meiri misskiptingu auðs, valda og öryggis væntingaskekkjunni sem ég nefndi áðan. að við þurfum að rifja upp bernskuár kapítalismans til Kúgaður hópur þarf að byggja upp og viðhalda að finna samjöfnuð. sterkri sjálfsmynd til að halda sig við þær kröfur sem Þetta gerðist á vakt millistéttarinnar, sem allir vildu sannanlega þjóna best hagsmunum hans. Ef sjálfstilheyra og allir telja sig tilheyra; vöggu lýðræðis og myndin er veik upplifir hópurinn sig alltaf sem gallaða góðra siða. Ég ætla loks að koma mér að efninu í næstu útgáfu af kúgara sínum; konur sem veika karla, svartir viku og fjalla þá um þetta fyrirbrigði; millistéttarblekksem lélega hvíta, fatlaðir sem gallaða heilbrigða. Og inguna; og hvernig hún hefur brotið niður samfélagið. svo framvegis. Ef hópurinn sækir ekki stolt sitt í stöðu sína, eiginleika og uppruna; veikjast og útvatnast kröfur hans. Á endanum verða þær aðeins umsókn um að fá Gunnar Smári að vera sem líkastur andstæðingnum; kúgaranum. Egilsson Kannski var íslenskur verkalýður aldrei ýkja stoltur. Mér sýnist þó af þeim heimildum um baráttuna á fyrri gunnarsmari@frettatiminn.is helmingi síðustu aldar sem ég hef séð að hann var þá