Ikertzailearen koadernoa
Hezkuntzako 3. maila
MAILAKO EDUKIAK
Lehen
ERDI
ESKOLA-KANPAINA FOTOBABESERAKO
FITXA 1
Aurkitutako hitza
Sartu www.isdinsunlab.com helbidean, altxor bilaketak planteatutako galderak erantzuteko.
Altxor bilaketako galderak erantzuten dituzun heinean, koaderno honetan idatzi beharreko letra batzuk laurkituko dituzu.
Hamalau galderak amaitutakoan, aurkitutako 14 letrak ordenatu beharko dituzu ondorengo taulan, bila gabiltzan hitza aurkitzeko.
3 Zer hitz aurkitu duzu?
2 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa
1
2
Aurkitutako letrak hemen idatzi
Letrak ordenatu
Aurkitutako hitza
4 Hitz honen bila ari zinela, gauza asko ikasi dituzu; baietz hitz horiekin honako testu hau osatu:
Azala giza gorputzeko organorik da, eta geruza ditu. Eguzkia
sistemaren bat da eta Lurrerantz, besteak beste, hiru motatako
igortzen ditu: , eta . eta izpiak bakarrik iristen dira Lurrera.
Eguzkiak onurak eskaintzen baditu ere, landareek egin ahal izatea eta pertsonok
sortzea, adibidez, UVA eta UVB izpi eragin ditzakete gure azalean .
Eguzkitik babesteko, erabili behar dugu, asko edan,
jantzi, eta gure azalerako egokia den duen
aukeratu. Hori guztia egiten baduzu, ondo babestuta egongo zara.
Hautatu tarte bakoitzerako hitz egokia.
fotosintesia, zabalena, ultramore, betaurrekoak, eguzkitako, kamiseta, babes-faktorea, hiru, UVA, UVB, eguzkitako, UVA, UVB, eguzki, krema, ur, bitamina, ultramoreek, izpi, UVC, izar, D, kalteak
3 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa
FITXA 1
FITXA 2
Eguzki erloju bat eraikiko dugu
Eguzki-erloju bat egitea proposatzen dizugu. Honako material hauek beharko dituzu:
• Guraizeak
• Kola-barra
• Kartoia (zapata-kaxa zahar bat erabil dezakezu)
• Erlojurako txantiloiak (hurrengo orrietan dituzu)
4 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa
1
FITXA 2
Eguzki erloju bat eraikiko dugu
Urratsa: Eguzki-erlojuaren piezak ezagutzea.
Gure eguzki-erlojuak hiru pieza ditu: udaberri-uda aldea, udazken-negu aldea eta estilotxantiloia. Lehenengo bi piezek eguzkierlojua egiteko urteko sasoia edukiko dute kontuan.
• Goiko aldeak udaberri-udan emango du ordua.
• Beheko aldeak, berriz, udazken-neguan.
Udaberri/uda aldea
Udazken/negu aldea
Estilo-txantiloiak itzala proiektatuko du; zure hiriaren latitudea eduki beharko duzu kontuan.
Horretarako, proposatutako lau txantiloietatik bat hautatu behar duzu, zure hiriaren latitudearen arabera. Ez bada agertzen, hurbileko hiri baten latitudea aukeratu.
5 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa
2
40 º 36 º 42 º 38 º
40 º-rako estiloa 36 º-rako estiloa 42 º-rako estiloa 38 º-rako estiloa
FITXA
Eguzki erloju bat eraikiko dugu
Udaberri/uda aldea
6 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa
3
Piezak marra gorrietatik moztu.
2
FITXA 2
Eguzki erloju bat eraikiko dugu
Piezak marra gorrietatik moztu.
Udazken/negu aldea
7 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa
3
Eguzki erloju bat eraikiko dugu
8 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa Piezak marra gorrietatik moztu. 3 40 º-rako estiloa Beheko aldea 40 º • Avila • Madril • Guadalajara • Toledo • Cuenca • Teruel • Castellon • Valentzia
FITXA 2
Eguzki erloju bat eraikiko dugu
9 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa Piezak marra gorrietatik moztu. 3 36 º-rako estiloa Beheko aldea 36 º • Huelva • Cadiz • Jerez • Algeciras • Malaga • Almeria
FITXA 2
Eguzki erloju bat eraikiko dugu
10 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa Piezak marra gorrietatik moztu. 3 42 º-rako estiloa Beheko aldea 42 º • Vigo • Orense •
• Palentzia •
•
•
•
Leon
Burgos
Logroño
Iruñea
Bartzelona FITXA 2
Eguzki erloju bat eraikiko dugu
11 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa Piezak marra gorrietatik moztu. 3 38 º-rako estiloa Beheko aldea 38 º • Sevilla • Kordoba • Jaen • Linares • Cartagena • Murtzia • Alacant
FITXA 2
FITXA 2
Eguzki erloju bat eraikiko dugu
Urratsa: moztu eta itsatsi.
Dagoeneko piezak ezagutzen dituzunez, moztu egin behar dituzu. Moztu ondoren, kartoi batean itsatsi sendoagoak izan daitezen.Eta itsatsi ondoren, berriz moztu. Erne! Erlojuaren bi aldeetako zirkunferentzien erdiguneek bat etorri behar dute. Horrela, bi aldekoa izango da erlojua, eta urte osoan balioko dizu.
Udaberri/uda aldea
Udazken/negu aldea
Piezak doitu.
Piezak moztu eta itsatsi ondoren, prest edukiko duzu dena zure eguzki-erlojua
amaitzeko. Piezak irudiak adierazi bezala
egokitzea besterik ez zaizu falta.
Goiko aldea: udaberria-uda
Beheko aldea: udazkena-negua
Beheko zatia
12 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa
4 5
Eguzki erloju bat eraikiko dugu
Urratsa: erlojua orientatu.
Eguzki-erlojua prest dago; azken urratsa bakarrik
falta da: Orientatzea, ordua eman diezagun. Begiratu
irudiari:
Udaberri-udan, itzala goiko aldean proiektatuko da; udazken-neguan, beheko aldean.
13 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa
6
FITXA 2
Iparra edo iparrizarra
FITXA 3
Eguzki ordua
Amaitu eta orientatu ondoren, erlojuak proiektatzen duen itzalak eguneko ordua adieraziko dizu. Udaberri-udan, itzala goiko aldean proiektatuko da; udazken-neguan, beheko aldean.
Oharra: Gogoan izan eguzki-erlojuek ez dutela ordu arrunta (ordu zibila) adierazten, eguzkiarena baizik.Horretarako, zuzenketa txiki bat egin behar da: Erlojuak adierazten duen ordua ordubete aurreratuta dago neguan (urriko azken igandetik martxoko azken igandera), eta bi ordu, berriz, udan. Hau da, eguzki-orduari ordu bate do 2 ordu batu beharko zaizkio, behaketa neguan edo udan egiten den aintzat hartuta.
Erreparatu zure erlojuari eguneko 3 une desberdinetan eta hurrengo taulan idatzi itzala markatzen duen ordua (eguzki ordua deritzona) eta ohiko erloju batek adierazten duena (ordu zibila).
14 ERDI MAILAKO EDUKIAK / LHKO 3. MAILA Ikertzailearen koadernoa
1
2
Eguzki-ordua
Ordu zibila