Ekspert dr Dariusz Świerk
Nikt nie zaprzeczy, że tylko Najlepsi znają się na inwestowaniu.
Niektórzy z nich zarabiali i nadal zarabiają miliony miesięcznie.
Czy chciałbyś poznać ich sekrety?
Ja chciałem :)
Nazywam się Dariusz Świerk i od ponad 10 lat zajmuję się badaniami traderów i inwestorów.
Spędziłem z najlepszymi z najlepszych setki godzin na rozmowach. Poznawałem drobiazgowo sposoby jak grają, jak myślą, jak podejmują decyzje. Zebrałem olbrzymią wiedzę. Efektem tej 10-letniej pracy są m.in. moje dwie książki „Sekrety giełdowych milionerów. Skuteczne strategie na światowych rynkach Forex, akcji, surowców” oraz „Conversations with Forex Market Masters”, które nieustannie cieszą wielkim zainteresowaniem.
Z czasem koledzy traderzy i kursanci zaczęli zadawać mi pytania. Wefekciepowstałysetkistronnotatek,odpowiedzi,emaili...Znalazły
2
się w nich opisy, co robią Najlepsi, jak myślą, jak rozwiązują problemy.
Wiedziałem już jacy są Najlepsi, a żeby dowiedzieć się co trapi traderów zrobiłem kolejne badanie. Pytaliśmy o najważniejszy problem, który aktualnie mają. Odpowiedziało 1683 traderów. Problemy podzieliliśmy na 6 najważniejszych grup:
1. Przeżywanie psychiczne dotkliwych strat i chęć odegrania się.
2. Silne emocje w tradingu: strach, nadzieja, frustracja, złość.
3. Rosnący stres i „po pewnym czasie już nie wiem, co robię”.
4. Brak dyscypliny i chaos.
5. „Nie wiem co zrobić by mój system dobrze działał.”
6. „Nie wiem, co mam teraz zrobić aby ustabilizować zyski lub zarabiać więcej.”
Na tej podstawie powstał kurs Top Investor. 52 lekcje z ćwiczeniami – w sumie ponad 800 stron zawierających sprawdzone rozwiązania Najlepszych, wyniki współczesnych badań naukowych – podane w łatwy do zrozumienia i zastosowania sposób. Zebrał ciekawe opinie.
Wyniki naszych badań zmieniliśmy w niezwykle cenny zbiór wiedzy, unikalnynaskalęświatową. To, co dotychczas było dostępne tylko dla nielicznych i wynikało z ich wieloletniej praktyki, teraz jest w zasięgu Twojej ręki w postaci szkoleń, raportów i artykułów, które sukcesywnie udostępniamy. Ten dokument jest jednym z nich. To, co od nas otrzymasz w najbliższym czasie stanowi fundament wiedzy – punkt wyjścia do Twojego sukcesu w tradingu. Zapraszam.
3
Dariusz Świerk
Kluczowe wyzwania każdego Tradera
W pierwszej kolejności chcę z Tobą omówić to, jakie problemy (a właściwie wyzwania) stoją przed traderami, szczególnie początkującymi. Są to wyzwania, których niewłaściwe rozwiązanie prowadzi do strat. Jeśli już inwestujesz to prawdopodobnie spotkałeś się z częścią z tych problemów. Jeśli nie – wszystko jest przed Tobą…
Za chwilę poznasz zakres wyzwań i niebezpieczeństw, które mogą utrudnić, a nawet uniemożliwić Ci sukces na rynku. Pamiętaj: uważa się, że ponad 90% traderów nie zarabia! Chcę, abyś zapoznał się dzisiaj z tymi wyzwaniami i miał świadomość ich istnienia. W późniejszym czasie przyjrzymy się im bardziej szczegółowo.
Poznanie siebie i „przeciwnika” to pierwszy krok do tego, aby go pokonać i osiągnąć sukces
Jeśli znasz siebie i swego wroga, przetrwasz pomyślnie sto bitew. Jeśli nie poznasz swego wroga, lecz poznasz siebie, jedną bitwę wygrasz, a drugą przegrasz. Jeśli nie znasz ni siebie, ni wroga, każda potyczka będzie dla Ciebie zagrożeniem." – Sun
TzU
Od czego zaczniemy? Oczywiście od systemu – to coś, co najbardziej interesuje każdego tradera… :)
4
Wyzwanie: System
Poza znalezieniem dobrego systemu i przetestowaniem go, głównym wyzwaniem jest, jak najszybsze nauczenie się tego systemu do poziomu eksperta, bo tylko na tym poziomie możesz nie tylko systematycznie zarabiać, ale i powiększać pozycję.
Możesz skorzystać z metod przyśpieszających uczenie się. Mamy ich do dyspozycji kilkanaście.
Najprostsze to: uproszczenie setupów, przygotowanie odpowiednich pomocy do nauki, wyznaczenie dobrych celów dla kolejnych etapów nauki, analiza post trade. Na dalszych etapach rozwoju – na poziomie bliskim eksperta warto użyć też japońskiej metody doskonalenia Kaizen dostosowanej do tradingu.
Wyzwanie: Systematyczna Analiza
Jeśli chcesz zarabiać to nie wystarczy tylko grać. Trzeba prowadzić analizy swojej gry i to w dodatku we właściwy sposób. Widziałem badania traderów, z których jednoznacznie wynikało, że długoterminowo zarabiają tylko ci, którzy uczą się na własnych błędach.
Analiza post-trade to tylko bardziej uczona nazwa na uczenie się na własnych błędach. Jeśli nie uczysz się na błędach swoich i cudzych to po prostu stale je popełniasz.
Tutaj sporo czasu zastanawialiśmy się, jak pewne rzeczy uprościć i przyśpieszyć i w międzyczasie okazało się, że istnieje bardzo ważny okres, taki „kamień milowy”, o którym nikt wcześniej nie miał pojęcia…
5
Wyzwanie: Kamień milowy –
przekonanie siebie, że…
Jest to element jednego z obszarów wyzwań każdego tradera – „Mind Management’u”. W trakcie naszych badań okazało się, że musisz przejść przez okres przekonania samego siebie, że potrafisz systematycznie zarabiać systemem, jaki masz.
Jeśli nie poświęcisz temu wystarczającej ilości czasu – zazwyczaj
będziesz szukał innego systemu. Twoja droga do zysków wydłuży się albo możesz w ogóle zrezygnować. Dlatego kolejnym celem po opanowaniu podstaw tradingu (systemu) jest właśnie przekonanie samego siebie do tego, że możesz zarabiać tym, co masz.
Bez tego nie będziesz w stanie później spokojnie powiększać pozycji.
Jeśli nie ma tego etapu – traderzy wchodzą w burzliwy okres zmagań ze sobą i z systemami. Kupują i próbują co raz to kolejny system, kolejny, kolejny, … , i tak bez końca.
Wyzwanie: Mind Management
(zarządzanie stanami umysłu)
Chodzituodostarczeniemetodpracyzumysłem,takaby umieć wyeliminować Twoje słabości, jako tradera.
Ciekawostka: zastosowanie mają tu metody wypraktykowane przez najbardziej elitarne siły specjalne typu NAVY SEALS.
Jeśli poważnie podchodzisz do swojej pracy to powinieneś wiedzieć, co zrobić, gdy coś złego dzieje się wokół, jak poradzić sobie z trudnymi sytuacjami – w końcu chodzi tu o Twoje pieniądze, czyli efekt Twojej pracy, czasem wielu lat.
6
Mind Management składa się na 3 poziomy:
➢ Pierwszytopoziompoczątkującegotradera,któryprzeżywa wszystkie bądź większość wymienionych wcześniej problemów. Dla porządku przypomnę, że podchodzimy do nich, jako do wyzwań.
➢ Drugi poziom to STM (Stable Traders Mind Basics oraz Advanced). Tutaj trader powinien znać techniki skutecznego radzenia sobie ze stresem, stratami, szklanym sufitem. Przychodzi czas na techniki „wyłączania” stresu, kontrolę dialogu wewnętrznego, kontrolę strumienia emocjonalnego oraz kontrolę funkcji wyobraźni. Celem jest stabilizacja umysłu i nauka aktywnego zarządzanie nim. Chodzi o to, aby różne stany nie przeszkadzały nam w tradingu.
➢ Trzeci poziom to MTM (Mature Traders Mind). Tutaj trader uczy się skutecznego radzenia sobie z ekstremalnymi stanami, jakie może wywołać rynek w psychice oraz dowiaduje się, nad jakimi elementami cech warto popracować, aby patrzeć na rynek i trading tak, jak robią to bardzo dojrzali traderzy – ci najlepsi. Na tym poziomie jednym z celów jest osiągnięcie komfortu psychicznego na rynku.
Wyzwanie: Rozpoznawanie i właściwe reagowanie na emocje
Chciwość, strach, nadzieję, chęć rewanżu, wahania i zagubienie. Znajome?
Część jest niekorzystna część może sprzyjać. Należy wiedzieć, jak działają, do czego prowadzą i jak nimi „zarządzać”.
7
Wyzwanie: Zarządzanie stresem
Stres jest niekorzystny, bo osłabia Twoją pamięć i obniża, jakość decyzji tradingowych, a to droga do strat. Mamy do dyspozycji wiele metod podpatrzonych u najlepszych, jak sobie radzić z e stresem w tradingu. Należą do nich np. kontrola stanu pobudzenia, kierowanie dialogiem wewnętrznym, czy techniki zapożyczone z wyszkolenia Navy Seals.
Wyzwanie: Siła Wewnętrzna – Słabości i Wzmocnienie pewności siebie
Zacznijmy od tego, że każdy z nas ma jakieś słabości. To bardzo ludzkie, nie jesteśmy robotami. Problem pojawia się,gdyktośchcetesłabościwykorzystaćprzeciwkonam.
A tak właśnie działają rynki. Najlepsi traderzy są tego świadomi i najczęściej nauczyli się tego drogą prób i błędów.
Co to siła wewnętrzna?
Czym jest siłą wewnętrzna w tradingu? Określimy ją poprzez wymienienie kilku sytuacji oraz cech, które są wtedy niezbędne:
• Gdy czekasz na zagranie jest Ci potrzebna cierpliwość.
• Gdy wchodzisz na rynek jest Ci potrzebna odwaga.
• Gdy jesteś na rynku jest Ci potrzebna odporność psychiczna na presję.
Aby przymusić się, jeśli trzeba do działania lub zaniechania potrzebna Ci jest silna wola. Na dłuższą metę silna wola daje samodyscyplinę.
W obszarze „siły wewnętrznej” przed traderem staje kilka wyzwań. Jeśliniejesteśpewnysiebie,tosłabośćwewnętrznasprawia,żemasz
8
trudności ze składaniem zleceń, a potem z dotrwaniem do końca zlecenia. Siła wewnętrzna nie jest pewną receptą na sukces, ale jej brak pewną receptą na porażkę.
Wyzwanie: Siła Wewnętrzna -
Niepewność
Niepewność to też słabość, którą należy wyeliminować. Jest zaprzeczeniem „siły wewnętrznej”.
Inwestor lub trader, który jest niepewny siebie, swoich umiejętności albo swojego systemu to inwestor, który odnosi systematycznestraty.Pamiętajjednak,żezarównozbytniapewność, jak i zbytnia niepewność prowadzą do strat. Dojrzali traderzy są w stanie pośrednim, ani nie są słabi ani nie są aroganccy – są uważni i czujni, gotowi do reakcji na sytuację.
Wyzwanie: Siła Wewnętrzna - Nauka samodyscypliny
Każdy doświadczony trader, z którym porozmawiasz powie Ci, że dyscyplina ma krytyczne znaczenie dla jego wyników. Kiedyś przeczytałem badania, że traderzy, którzy wracają z urlopów mają przez krótki czas problemy ze zdyscyplinowaniem się. To nasunęło mi myśl, że skoro samodyscyplina może osłabnąć wskutek urlopu to być może można ją wzmocnić? Stąd był już tylko krok do poszukiwania metod jak to zrobić. Z pomocą przyszły współczesne badania nad mózgiem, neurofizjologia oraz znów metody sił specjalnych.
9
Jak dyscypliny uczą się najlepsi?
Najczęściej przez trudne doświadczenia. Ciężkie straty i przejścia psychiczne, które zmuszają do trzymania się zasad i określonych zachowań. Trader bankowy, który zaczął działać na własny rachunek zapytany jak uczył się dyscypliny odpowiedział:
Thru trial and error, I found whenever traders diverged from their routine they have the tendency to become sloppy and that usually is a sign of an impending losing streak and I have the scars to prove it.
Jeślistraciszwtrzydnizarobek,najakipracowałeśpółroku,towięcej pewnych rzeczy nie zrobisz.
Tymczasem trudne doświadczenia nie są jedyną drogą uczenia się dyscypliny – jedynie drogą dość uciążliwa i ryzykowną. Nie chodzi tu tylko o straty finansowe, jakie są nieuchronną konsekwencją braku dyscypliny.
Mówię o czymś poważniejszym - Twoja psychika może nie wytrzymać obciążenia. Po stracie możesz chcieć się odegrać, a wskutek tego stracić cały kapitał. Znam traderów, którzy stracili fortuny i odeszli z rynków. Niektórym rynki uszkodziły psychikę i nie są w stanie powrócić. Chcieliby, ale nie są w stanie. Dlatego lepiej iść dobrą ścieżką, czyli nie wystawiać psychiki ani na za duże straty ani na za duże zyski. Jedno i drugie może mocno obciążyć psychikę.
Wyzwanie: Siła
Wewnętrzna -
Odporność na presję rynku
Po nauce samodyscypliny mamy budowę odporności na presję rynku. Chodzi o to, że wchodząc ze zleceniem na
10
rynek traderzy odczuwają różne emocje i należy wiedzieć, co z nimi zrobić. Dla przykładu – żołnierze trenują strzelanie, ale dopiero na polu walki okazuje się czy potrafią działać pod presją czy nie. Wtedy włączają się emocje i stres, czasem tak wielki, że uniemożliwia działanie.
Pamiętam historię, chyba z wojny secesyjnej, gdy okazało się, że podczas bitwy żołnierze dosłownie nie wiedzieli, co robią. Wtedy karabiny były ładowane prochem sypanym przez lufę. Po bitwie
znaleziono wiele karabinów, które były załadowane kilka razy pod rząd. Żołnierze ładowali i nie strzelali. Rekordzista załadował broń ponad 21 razy!
Traderowi jest potrzebna odporność psychiczna „w ogniu walki” na rynku. Inaczej daleko nie zajdzie.
Wyzwanie: Szklany sufit
Idźmy dalej. Kolejnym ważnym elementem dotąd niedokładnie poznanym był szklany sufit.
To poziom operowania gotówką, na którym nagle bardzo wzrasta stres. Widziałem to u wielu traderów, np. jeden zaczynał od bardzo małych kont i taki poziom miał przy około 1000 dolarach. Nie był w stanie się przebić, dochodził i tracił z powodu stresu.
Drugi, również początkujący miał go przy około 20 tysiącach. Odczuwał silny stres, więc wymyślił swój sposób zarządzania gotówką. Zaczynał od kilku tysięcy i jak doszedł do 20 to wypłacał, zostawiał kilka tysięcy. To dawało mu komfort gry i całkiem sensowne zarobki.
11
Wyzwanie: Reakcja na straty i… zyski
Następne wyzwanie to reakcja na straty i zyski. To właściwie jeden z centralnych tematów w tradingu, obok stresu, szklanego sufitu i oswojenia niepewności rynkowej. Tutaj zbiegają się wszystkie umiejętności tradera. To, co aktualnie wiemy: mamy trzy obszary radzenia sobie ze stratami. W ich ramach mamy 23 metody, w tym podstawowe i zaawansowane.
Wyzwanie: Zona
Dla zawodowych traderów kluczowym elementem ich sukcesu jest stan umysłu, tak zwana „zona”. To stan, w którym jesteś z jednej strony skupiony a z drugiej zafascynowany przedmiotem tego co robisz. „Zona” nie jest specyficzna dla tradingu, ona jest specyficzna dla ludzkiego umysłu. Przypomnij sobie gdy dałeś się wciągnąć w bardzo interesujący film, książkę, coś co robiłeś z wyraźną przyjemnością i satysfakcją. Zmysły sąwtedywyostrzone,koncentracjarośnieiwszystko idzie jaknależy.
Dość dużo czasu zajęło nam zrozumienie dwóch kluczowych rzeczy – skąd się ona bierze i co jej przeszkadza. Zoną zajmiemy się szerzej w późniejszym czasie.
Wyzwanie: Prawidłowy proces decyzyjny
Jeśli go masz to twoje umiejętności analityczne harmonizują z decyzyjnymi, podejmujesz decyzje wysokiej jakości.
12
Jest To najbardziej zaawansowany poziom, gdzie zbiegają się myśli, uczucia, emocje. Tutaj sygnał z systemu powinien być wykonany bardzo i dobrze, wykonanie musi być wysokiej jakości i ono jest właśnie produktem decyzji wysokiej jakości. To może brzmieć nieco ezoterycznie, temat powstał, jako część zarządzania polityką jakościową w funduszach inwestycyjnych. Na HQT można oprzeć późniejsystemmotywacyjny,któryniewypalanajlepszychtraderów.
Podsumowanie…
Poznałeś już jakże ważny zakres problemów, z jakimi spotykają się traderzy. Dokładnie przyglądamy się im w Top Investor. Poznanie tych problemów i technik radzenia sobie z nimi sprawi, że Twój sukces na rynku będzie bardziej realny. Będziesz też o krok bliżej do niego niż inni, którzy wiedzy tu przedstawionej nie mają.
„Do zobaczenia” dr Dariusz Świerk
13
14 Ucz się od najlepszych: wielokrotnych mistrzów świata tradingu, multimilionerów, traderów z Wall Street: www.topinvestor.pl/top-investor-2-0/ ☆★☆ www.facebook.com/ForexInstitute www.ForexInstitute.pl szkolenie@topinvestor.pl ☆★☆
