Foto: Archief Han Dieperink
DOOR HAN DIEPERINK, GESCHREVEN OP PERSOONLIJKE TITEL
Het jaar van de waarheid voor de pensioenen De coronacrisis raakt de pensioenfondsen midscheeps. Dalende koersen en oplopende verplichtingen zorgen voor een snel dalende dekkingsgraad. Linksom of rechtsom zal dit het pensioensysteem wijzigen.
Deze crisis lijkt op de Grote Financiële Crisis van 2008,
hoge staatsschulden, maar het is onwaarschijnlijk dat
maar ondanks de lange bull-markt zijn de problemen
het echt zover zal komen. De kans is groter dat de
ditmaal groter. Demografie speelt een belangrijke rol.
eurozone uit elkaar knalt, wat overigens ook niet wordt
Door de vergrijzing zijn er steeds meer fondsen met een
meegenomen in de risicomodellen. Veel waarschijnlijker
negatieve kasstroom. Vorig jaar had 64 procent van de
is dat de ECB accepteert dat de inflatie na deze crisis
Europese pensioenfondsen een negatieve kasstroom.
oploopt. Indexeren is bij veel pensioenfondsen al jaren
Van de pensioenfondsen waar de kasstroom nog wel
onmogelijk. Nu was dat tot op heden niet zo’n probleem
positief is, verwacht 72 procent binnen tien jaar ook
door de zeer gematigde inflatie. Als de inflatie echter
een negatieve kasstroom te hebben. Als een te lage
oploopt, terwijl tegelijk meer fondsen niet mogen
dekkingsgraad wordt gecombineerd met een negatieve
indexeren, wordt de koopkracht van ons gegarandeerde
kasstroom, gaat het hard. Weg is de lange termijn
pensioen snel uitgehold. Overheden kunnen natuurlijk
waarbinnen de portefeuille kan herstellen. Deze fondsen
ook de staatsschuld terugbrengen door de belastingen
moeten op noodkoersen een deel van de portefeuille
te verhogen. Daar zal iedereen aan moeten bijdragen.
verkopen, om op korte termijn de pensioenen te kunnen
Dat betekent voor de bestaande gepensioneerden dus
uitkeren.
een daling van het netto besteedbaar inkomen, terwijl de premiebetalers niet alleen een hogere premie mogen
De Grote Financiële Crisis heeft al geleerd dat extreme
afdragen, maar ook meer belasting moeten betalen.
gebeurtenissen veel vaker voorkomen dan wordt voor speld in de risicomodellen. Voor de pensioenfondsen
De crisis van 2020 betekent waarschijnlijk het einde van
van individuele bedrijven komt er nu het risico bij dat de
het systeem van toegezegde pensioenrechten en de
sponsor failliet gaat in de komende zeer diepe recessie.
overgang naar een systeem van vaste bijdrages. Dat is
In Nederland kennen we vooral bedrijfstakpensioen
maar goed ook. Het huidige systeem met vaste premies
fondsen, maar wat als opeens de hele bedrijfstak onder
en vaste uitkeringen was inherent instabiel. De toenemende
één of zelfs meerdere lockdowns valt? Ook dat staat
vergrijzing en de lage rente hebben de zaak op scherp
niet in de risicomodellen. Er zit waarschijnlijk niets
gezet. Die instabiliteit wordt door de crisis pijnlijk
anders op dan dat de uitkeringen omlaag gaan en de
zichtbaar. Weg gegarandeerd pensioen. Daar was
pensioenpremies omhoog.
iedereen de facto al aan gewend. Dat betekent ook dat de rekenrente eindelijk van tafel kan. Geen verplichtingen
70
Door de coronacrisis lopen de schulden van Europese
meer, dus ook geen carrièrerisico voor pensioenbeheerders
overheden snel op. Linksom of rechtsom zullen ook de
en toezichthouders. Eindelijk minder veel te dure
pensioenfondsen daaraan moeten meebetalen. Dat zou
obligaties en meer aandelen in de portefeuille. Komt
bijvoorbeeld kunnen door het herstructureren van de te
het toch nog goed. «
FINANCIAL INVESTIGATOR
NUMMER 3 / 2020
