1896
FIVE FAIRY TALES OF ANDERSEN
Translated in Tagalog by. JOSE RIZAL
BUREAU OF PUBLIC LIBRARIES
MANUAL OF INFORMATION PUBLISHED UNDER THE DIRECTION OF THE DIRECTOR OF THE LIBRARY
ANDERSEN
/
1\
LIMANG SALITA NA YSINALIN SA TAGALOG NI
,
JOSE RIZAL
[No. 7 of the Series J
MANILA Cacho Hermanos, Inc.
1954
II~I-I&ti(,
j
11 Copyrl~ht
by
Orden de Caballeros de Rlzal Capitulo de Manila, 1954 _
LARAWAN NI JOSE RIZAL NOONG 1886 SA BERLIN
fII
D
1,W? Otl? t;>~q.;;J
L:J~.':;l.~
lJi2tPtT 1~~i
lJ!:)l'=l~ -'W~ 1rriJ
•
:-n IT
~!l'iYi1 ('.. ,-
1
i
.J
dne4u:m ~;:, ;Z~k.~ <I_'" l':A.. A'4C-~~; ~'~~.L....c
3
REPUBLIC OF THE PHILIPPINES DEPARTMENT 0 .. EDUCATION
BUREAU OF PUBLIC LIBRARIES
â&#x20AC;˘
MANILA
INTRODUCTION The manuscript of Jose Rizal of the five fairy tales published in this little book was destroyed in the last war. Fortunately, the photostat copy owned by the National Library was saved. This copy is now fading, which is one of the reasons why this translation work has been given priority in the Library project of publishing all his works. Rizal began his sojourn in Germany in February 1886; and in a few months he could read enough German to enable him to translate some of the works of Schiller as well as the five tales of Hans Christian Andersen in this volume. And according to his letter to Ferdinand Blumentritt on November 22, 1886, he .sent the manuscripts of these translations to Calamba. His object in translating these works was not only to enable his relatives to benefit Irom these foreign works, but to contribute to the improvement of Tagalog orthography by simplifying it, thus making it easier for Filipino children to learn how to read. Using his own words: "Hice, pues, los primeros ensayos, escribiendo en la ortografia que me imagine, en Septiembre de 1886, la traduccion del "Wilhelm Tell" de Schiller. manuscrito que debe de encontrarse en Kalamba. asi como las traducciones de varios cuentos del danes Andersen. Y en una novela que publique en Marzo de 1887, imprimi por primera vez las palabras y las citaciones en tagalog. en esta nueva ortografia que, a instancias mias. ya usaban algunos amigos. esperando la adopte el publico filipino despues de una razonable discusion acerca de su conveniencia y oportunidad." ("Rizal a sus Paisanos", Madrid. Abril 15, 1890. Epistoiario Rizalino. Torno Tercero, p. 11.)
v
The reader :"wi!l:··find 'in;,this, bQob:v,rords written not in accordance with pJ;esent..day .,usage. " Fof. 1example. 'sakafue~ go' in .he las,t' GtQn;~ is, ll<»v: morei commonly;'\y.p~en as .kasa~ puwego·. Ordinarily the editor-, would modify the way these words are written to make them easier to understand. But in view of the intention of faithfully reproducing the original of the work. the editor, retrained ' from . altering even a single word.
" ' ' Yet ther~ad¢i:) ne"ed~. ~oin~' heIp;' so"in the ' %~t~bt~s
the wo:rdsthatiire ' u~ed only in certain T~galog regio~s or a~e ~ot 'cofumonly unde~sto~d. are expl~ined by gi~ingthei~ syn~~ riYm~ri oiE~glislleqJivaleilts. ; Arid in ,thec~se 6f 'som~ wor~,s that should be'. wdtten in a very definite manner in accordanc~ with ptesetit-cI'ay tisage. these a~e listed ~s they are writtkn by ~Rizal, ,a nd" as they sho,l,Ild be ,written. This 'publication is made 'possible by ·the 9rder of "the Knights o-f Rizal which has pledged to defray the expenses thereof: ' And the ' old ' printfng ,hbUse "in " the ' Philippines. Cacho ' Hermanos.lnc .. has been selected' b)" : the 'Oraer -tb undertake ·the printing for the ;reilS0n that cifwas this holts~ when it was still called Chofre y Comp .. which printed ~ the first Philippine edition of the Noli Me Tangere ,and El Fili~ bu~terismo~
.,
' '
." ,
'
" ;"
' '"
.
' #, ~
,
.:;."
1. "
,I: .,'....•.
.', , Acknowledgment is here lIlcade , of the ;,help given · by. the ,Institu,t e ,of NationalLanguage tooureffQrt,in .ren~ering : thi.s edition easier ' to ~.~ad. ' ," . ' The editorial work has , been , the resp~n,sibiH~:Y of ProfesP. Apoitol, Chief ,of' the Filipiniaocl Division and Mrs. Luz S.. C;astafied~; andth.e · transcripti~n. · Mr~. ' Car~lina E . " ,Litiatc6. " ' .'
0se
;~'or ' J
Director '
VI
NON. OMNIS â&#x20AC;˘ MORIAR
ORDEN DE CABALLEROS DE RIZAL P. O. BOX NO. 102 MANILA
PAUNANG SALITA ~abis
na ikinararangal ng "Caballeros de Rizal" na
mapaugnay ang kanyang pangalan sa pagkakalimbag, sa ayos~aklat,
ng Fairy Tales ni Andersen na isinatagalog ni
Dr. Jose Rizal, palibhasa'y inaasahan namin na ang isang aklat na gaya nito ay mabisang makapagpapaunlad sa aming layunin, lalu't higit ang nauukol sa pagpapalaganap ng mga iniaral ni Dr. Rizal at maitanim ang mga ito sa isipan ng acing mamamayan. Sa paniniwala sa di~gagaanong kabutihang inaidu~ dulot ng akdang ito ay icinuturing naming isang
katung~
kulan ang pagtulong sa ganitong matining at makabayang gawain.
Kanais~nais
na ang aklat na ito ay maipalimbag
sa lalong madaling panahon upang makilala ng ating mga mama mayan , lalo na ng ating kabataan, na ang nais ni Dr. Rizal ay maibinhi sa kanila ang lalong mabubuting malig ng ibang lahi at mailahok ito sa sarili namang rna¡ lig, at nang sa ganyang paraan ay matamo ang higit na kapakinabangang bunga ng pagkakaugnay ng dalawang malig-ang katutubo at ang sa
taga~ibang
lupa.
ANGELISTA Kataastaasang Puno CabalJeros de Rizal
VII
23 de julio de 1954
Director Luis Montilla Oficina de Bibliotecas Publicas Manila
Mi querido Director: En contestacion a su peticion de publicar la tra~ duccion tagala hecha por el Dr. Jose Rizal de los Cuentos de Hadas de Hans Christian Andersen, cuyo manuscrito pertenecia a mi difunta madre, Da. N arcisa Rizal, deseo manifestarle que por mi parte no tengo objeci6n a este proyecto. Al contrario, me agrada saber que la Oficina de Bibliotecas Publicas con la cooperacion de la Orden de Caballeros de Riza( se encarga de su publicacion, porque en imprimirlo V ds. haran dis~ ponible esta traduccion que, no obstante mi inolvi~ dable tio intentaba destinarla para sus sobrinos, es realmente para todos los niiios filipinos. I ndudablemente, su empresa sera bien recom~ pensada, porque el Andersen es una obra de Rizal que es muy allropiada para libro de lectura de niiios. Muy sinceramente,
Dr. Leoncio Lopez Rizal
VIII
LAMAN Larawan ni Jose Rizal.... .. . . . . .... . .. ... .
III
Introduction - Luis Montilla, Director of Public Libraries . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V
Paunang Salita-Teodoro Evangelista, Kataastaasang Puno, Caballeros de Rizal. . . . . . . .
VII
Sulat- Pahintulot ni Dr. Leoncio Lopez Rizal.. VIII Talambuhay ni Hans Christian Andersen. . . . .
X
Larawan ni Hans Christian Andersen. . . . . . . .
XI
Paliwanag . ' .' . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. XIII SA MAHAL KONG AMA . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
SA AKING MGA PAMANKIN. .. . . . . . . . . .
3
Limang Salita * na Ysinalin sa Tagalog: ,.,
-
ANG PUNU NG PINO. ... . .. . . .......
5
~
SI GAHINLALAKI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
-
-
22
ANG PANGIT NA SISIU NG PATO . .
45
ANG SUGU.. . ................. . .....
64
ANG BATANG BABAING MAIDALANG SAKAFUEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
69
°Saliia: Salaysay.
IX
Hans Christian Andersen Si Hans Christian Andersen, makata at nobelista, ay lSl~ nilang noong 1805 sa Odense, Dinamarka. Pagsapit ng ika labing isang taong gulang siya'y naulila sa ama na noong nabubuhay pa ay isa lamang tagakumpuni ng sapatos. Sa simula ay hindi gaanong tumuntong ng paaralan si Andersen, at sa gulang na labing apat na taon ay nag tun go sa Copen~ hagen upang humanap ng mapapasukan 0 gawain sa dulaan. Dito'y nagdanas siya ng di~matingkalang hirap at pagkabigo, nguni't sa wakas ay nakatagpo siya ng ilang tagatangkilik na pawang kumandili at sumubaybay sa kanya hang gang sa si~ nikap na siya ay makapagaral sa gugol ng pamahalaan. Ang buhay ni Andersen bilang isang manunulat ay nag~ simula sa gulang na dalawampu't apat na taon sa pagsulat ng isang katatawanang~katha na may pamagat na, "A Journey on Foot from Holman's Canal to the East Point of Amager"; at ito'y sinundan ng sari~saring tula, mga palabas~dulaan, mga salaysay sa paglalakbay, gayon din ng iba't ibang katha. Noong 1835 ay nilikha niya ang unang bahagi ng "Fairy Tales", mga kathang~salaysay (Eventyr) at ito'y sunod~ sunod na dinagdagan hanggang sa taong 1872. Ang "Tales", ay siyang naglalarawan ng kayamanan ng kanyang isip at namumukod ito sa lahat, bagama't noong una, siya'y nililibak at kinukutya dahil sa anila'y may uring pangkaraniwan ang kanyang mga katha bukod sa walang naitt1turong magaling. Nguni't sa simula pa lamang ay naibigan na ng mHa bata, at ito'y isinalin sa iba't ibang wika. Ang "Harvard Classics" ay naglalaman ng dalawampu sa mga kathang~salaysay na ito. Ang mga sinulat ni Andersen ay nagdulot sa kanya ng isang kabantugang~pandaigdig, at sa bawa't bayan na kan~ yang dalawin siya'y pinapupurihan at tinatanggap ng boong sigla. Namatay noong ika apat ng Agosto ng taong 1875, at siya'y pinarangalan ng pamahalaan sa pamamagitan ng isang marifigal na libing. Bilang handog, ang mga tagaha~ nga niya ay nagtayo ng isang bantayog sa kanyang kara~ ngalan. Ang ilan sa mga "Tales" ni Andersen na matutunghan sa bahaging ito ay isinalin ni Rizal sa wikang Tagalog pag~ kalipas ng labing isang taon buhat nang mamatay ang may likha.
x
HANS CHRISTIAN ANDERSEN
XI
II E R I T A C; E Andersen : limang salita na ysinalin sa Tagalog
-
LIBRARY
I ni Jose Rizal