pagina 31
worden uitgetest, zoals nu in de Shell-toren, waar creatieve ondernemers zich kunnen vestigen tegen aantrekkelijke huren. Maar een belangrijker bewijs van de aantrekkingskracht is de recente opening van het Filmmuseum in de directe omgeving van de Tolhuistuin. Heel langzaam ontstaat er door stadsplanning en kleinschalige initiatieven samen een nieuw, interessant en dynamisch stadsdeel. In steden als Arnhem, Leiden, Groningen en Maastricht wordt ook steeds meer geëxperimenteerd met dit gegeven in de hoop vastgelopen ontwikkelen weer in gang te zetten.
Bijvoorbeeld het inzaaien van een terrein met klaprozen leidt tot een verbeterde belevingswaarde. Het maken van een bloementuin of groententuin samen met omwonenden leidt tot een verbeterde belevingswaarde en gebruikswaarde, en sociaal-maatschappelijke waarde. Beide interventies zetten het gebied op de mental map van omwonenden en passanten. En daarmee krijgt het gebied ook meer aandacht, ook de bouwplannen van de ontwikkelaar worden weer meer gezien door de potentiële kopers. Zodoende kan je stellen dat er uiteindelijk ook voor de ontwikkelaar zin heeft om tijdelijk gebruik toe te staan.
iks Ge bru
de aar sw
?
Toekomstwaarde
Geen enkele van deze componenten is zichtbaar vertegenwoordigd op een braakliggend terrein. Het gevolg is dat er ook geen kansen gezien worden om de situatie structureel te verbeteren.
Belevingswaarde / Gebruikswaarde / Toekomstwaarde
C
PRAKTIJKVOORBEELD: HET LANDGOED VAN COOL TOT TERHAVE
ing
lev Be
wa ard e
•
TIJDELIJKE ONTWIKKELING ALS MOGELIJKE OPLOSSING Een tussentijdse invulling of ontwikkeling op een braakliggend terrein kan het terrein ruimtelijke kwaliteit genereren. Een tijdelijke functie zal impact hebben op de wijze waarop de partijen in de stad tegen het gebied en de eigenaar aankijken. Zoals een eigenaar die zijn grond verwaarloosd weerstand zal oproepen, zal een eigenaar die zijn grond ontwikkelt (tijdelijk of permanent) met oog voor de omgeving steun krijgen. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in Coolhaven in Rotterdam waar op een braakliggend terrein met steun en toestemming van de grondeigenaar, een ontwikkelgroep bestaande uit een ontwikkelaar, woningcorporatie en gemeente een stadsstrandpark is gerealiseerd. En op een ander braakliggend terrein een buurtpark is gerealiseerd door buurtbewoners.7 Een tijdelijke ontwikkeling zal dan ook in de eerste plek maatschappelijke waarde genereren. Daarnaast kan het een verbetering zijn voor de ruimtelijke kwaliteit.
Aan de Coolhavenkade in Rotterdam is ooit een appartemententoren gepland door een consortium van verschillende publieke en private partijen, deze toren is nooit gebouwd omdat de financiering en de verkoop van de appartementen nooit is rondgekomen. Lange tijd lag de bouwkavel braak totdat een tuinontwerper en bioloog de potentie probeerde te benutten door een stadstrandpark te ontwikkelen, later is de stadsocioloog Frederique Kreeftenberg zich bezig gaan houden met de sociale component van dit idee en is een volwaardig voor de buurt functionerend park ontwikkeld. Belangrijk hierbij is dat de enige bestaansreden van het park de buurt is. Het park is volledig gerealiseerd en de activiteiten worden volledig georganiseerd door buurtbewoners en –ondernemers. Hierdoor is een grote sociale betrokkenheid ontstaan voor het park maar is de sociale cohesie binnen de buurt ook versterkt. ONTWIKKELING De ontwikkeling van het park is met name interessant omdat het in eerste instantie gebruik maakte van overeenkomsten met de grondeigenaar die van korte duur waren. Eerst mochten ze één seizoen gebruik maken van het gebied, vervolgens nog één en ga zo maar door. Inmiddels bestaat het een aantal jaar en heeft het een belangrijke plek ingenomen in het publieke leven van de wijk. Zo ver dat er nu wordt nagedacht hoe het model van een actief meedenkende en participerende wijk een rol kan hebben in de ontwikkeling van de
7 BRON: Vormgeven aan de spontane stad, PBL & Urhahn Urban Design, 2012