Fedelec magazine 170 - NL by Fedelec magazine

FEDELEC

170

magazine JAARGANG 31 - OKT/NOV/DEC 2015

AUDIOVISUEL CONSEILS & SERVICES (ACS) Homecinemaâ&#x20AC;&#x2122;s valoriseren verloren ruimtes

ELEKTRICITEITSWERKEN DECAIGNY FREDDY (EDF) State-of-the-arttechnieken voor inbreidingsproject WZC Egmont

BVBA B. VAN RYSSEGHEM Investeren in nieuwe, energiezuinige mobiliteit

MEMBER OF: be

Afgiftekantoor Oostende X - BC9646 - Driemaandelijks tijdschrift Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

GRATIS BOOMBALL Mini luidspreker

BIJ AANKOOP van uw

SORTIMO

bedrijfswageninrichting*

SCHUIFLADEN

OPBERGVAKKEN

BELASTBAAR TOT 90 KG

BELASTBAAR TOT 120 KG

* Geldig van 01/11 t.e.m. 30/11/2015 bij aankoop van een SORTIMO bedrijfswageninrichting op maat vanaf € 500 excl. BTW. Niet cumuleerbaar met Fleetcondities.

GRATIS TEL. 0800 857 59 Vilvoorde · Sint-Eloois-Vijve · Tessenderlo . info@sortimo.be

LEGBORDEN

BELASTBAAR TOT 120 KG

Colofon

voorwoorD

Fedelec Magazine. Vakblad voor de elektriciteitssector. Gratis verstuurd naar elektrotechnische ondernemers, architecten, studiebureau's, groothandels elektriciteit en industriĂŤle bedrijven. PERIODICITEIT Driemaandelijks REDACTIECOORDINATOR Nele Boudrez T +32 (0)56 94 11 69 E nele.boudrez@fcomedia.be REDACTIE Philip Declercq, Alex Baumans RECLAMEADVIES FCO Media Boulevard des Canadiens 118 7711 Dottignies T 056 77 13 10 | F 056 77 13 11 filip.cossement@fcomedia.be VORMGEVING Marieke Veys E marieke.veys@fcomedia.be

Beste lezers,

De voorbije maanden zijn maanden van afscheid nemen en terugblikken geweest. Het plotse overlijden van mijn vader, en voormalig voorzitter van Fedelec, Laurent Neyrinck, was een zware slag. Langs deze weg wil ik nog eens mijn dank uitdrukken voor de talrijke steunbetuigingen die ik vanuit alle hoeken van onze federatie mocht ontvangen. Het doet deugd zich op de moeilijke momenten gesteund te weten door een sterke federatie van en voor mensen. Maar het leven gaat verder, en met Fedelec moeten we vooruit. We werken volop verder aan de uitbouw van ons team, de lancering van een nieuw communicatieplan en de versterking van onze positie binnen het werkgeverslandschap. En deze versterking kunnen we niet alleen. We moeten ook werken aan versterking van de banden met onze medestanders in de sector. Betere afspraken en een betere taakverdeling met de Confederatie Bouw moeten leiden tot een betere focus voor de dienstverlening die we zelf met eigen mensen verzorgen. We verwachten ook veel van de samenwerking met ICS, UBF ACA, en hopelijk in de toekomst met nog andere federaties van technici binnen een verder uit te bouwen

Version franĂ§aise: sur simple demande

STS. Hoewel we volop blijven inzetten op de uitbouw van Fedelec, zal deze samen-

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Filip Cossement Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies

werking ongetwijfeld voor alle partijen talloze voordelen en vooruitgang betekenen,

OFFICIEEL TIJDSCHRIFT VAN DE NATIONALE FEDERATIE VAN ELEKTROTECHNISCHE ONDERNEMERS

Want de uitdagingen zijn enorm. Het blijven volgen van de technologische evolutie,

DIRECTEUR FEDELEC Willy Pauwels J. Chantraineplantsoen 1, 3070 Kortenberg T 02 757 65 12 | F 02 757 65 41

en zetten we ons volledig achter de verdere uitwerking van dit platform voor alle technici.

de steeds sneller komende normeringen, wetten en regelgevingen, de oneerlijke concurrentie door sociale dumping die de rendabiliteit van de bedrijven in onze sector zelfs op korte termijn bedreigt enz. Zelfs met een sterke organisatie binnen een breed platform is het in ons land enorm moeilijk enige verandering te realiseren.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden advertenties.

Karl Neyrinck, LID VAN DE UNIE VAN DE UITGEVERS VAN DE PERIODIEKE PERS

Voorzitter

Fedelec magazine | 3

inhoud

16 FEDELEC IN ACTIE

06 - 10

FEDELEC dossier Vanaf 1 januari 2016 naar een hogere kwaliteit van ventilatie in Vlaamse woningen 11

Windenergie: Kleine en Middelgrote Windturbines (KMWT)

Indeling van kabels volgens hun brandreactie en brandweerstand

in België en in Europa

AREI: voorschriften voor elektrische installaties voor zwembaden, sauna’s en therapeutische badinrichtingen in huishoudelijke installaties

Armaturen, het optische systeem en reflectoren

Kapitaliseer het talent van uw personeel!

RONDETAFEL Deel 1 rondetafelgesprek AV-integrator PLAY en elektro-installateurs

Projecten Audiovisuel Conseils & Services (ACS):

Homecinema’s valoriseren verloren ruimtes

Elektriciteitswerken Decaigny Freddy (EDF): State-of-the-arttechnieken voor inbreidingsproject WZC Egmont

Bvba B. Van Rysseghem: Investeren in nieuwe, energiezuinige mobiliteit 42 Ledprimeur voor Luikse verkeerstunnel: integraal verlicht met BB LEDlightpipes 48

REPORTAGES Eerste volledig digitale Smart Videofonie Systeem op twee draden

Bosch Power Tools innoveert

Nieuwe generatie koelers Blue e+ genereren meer rentabiliteit

Hager lanceert nieuw waterdicht schakelmateriaal IP55

product news

The New H350

vanaf € 20.799* excl. BTW Huidig aanbod met standaard 3 jaar garantie zonder kilometerbeperking.

De H350 is verkrijgbaar als bestelwagen, als bus en als chassis cabine.

New H350 Van 2.5 CRDi Travel 5,5M (Diesel 150pk) Standaarduitrusting Elektrisch verstelbaar en verwarmde buitenspiegels - Achteruitrijcamera in binnenspiegel - Manuele airconditioning - Gekoeld handschoenkastje - Radio CD/MP3 met USB-aansluiting - Telefoonvoorbereiding met Bluetooth® - Cruise control - Centrale deurvergrendeling met afstandsbediening - Achterwielaandrijving 3 jaar garantie zonder kilometerbeperking inclusief

8810

0,00 EUR/SMS verzonden/ontvangen

Prijzen exclusief BTW, aanbod enkel geldig voor professionele klanten

Korting excl. BTW(2)

€ 29.710 - € 5.951

Huidig aanbod excl. BTW(3)

€ 23.759

Aanbevolen catalogusprijs(1) excl. BTW

(L/100KM): 8,5 • CO2 (G/KM): 222

Sms-actie geldig van 01/10/2015 t.e.m. 31/12/2015. * Prijs Voor een nieuwe H350 Chassis Cabine 2,5 CRDi Company SWB (Diesel 150pk). Aanbevolen catalogusprijs(1) € 25.999 - € 5.200 korting(2) = € 20.799 huidig aanbod(3). (1) Door invoerder aanbevolen verkoopsprijs, (2) & (3) Prijzen exclusief BTW, aanbod enkel geldig voor professionele klanten van 01/10/2015 t.e.m. 31/12/2015, tenzij eerdere uitputting van voorraad. Adverteerder: Korean Motor Company nv - Pierstraat 229, 2550 Kontich - BTW BE 0404.273.333 RPR Antwerpen - DEXIA IBAN BE36 5503 3947 0081 - BIC: GKCCBEBB. Niet contractuele foto. Milieu-informatie: (K.B. 19/3/2004): hyundai.be

FEDELEC IN ACTIE

INFOAVONDEN ‘CONFORMITEIT VAN TECHNISCHE INSTALLATIES INZAKE PASSIEVE BRANDEISEN’: nabeschouwing en samenvatting van de uitgebreide inhoud Fedelec heeft samen met de beroeps-

fluïda, luchtkanalen…) en andere ver-

federatie ICS (sector verwarming en

Fedelec nog eens een overzicht gegeven van alle mogelijke documenten die

zwakkingen (schakelaars, stopcontac-

sanitair) met succes een reeks van

van belang kunnen zijn bij een elektri-

ten…) in brandwerende wanden’.

zes infoavonden georganiseerd (in

sche installatie en die afhankelijk van de

Vooreerst werden de deelnemers

Affligem, Kontich, Kortrijk, Sint-Truiden,

situatie opgenomen moeten zijn in het

gesensibiliseerd over deze materie

Mont-Saint-Guibert en Luik) over de

technische dossier van een elektrische

door de vele praktijkfoto’s van foutieve

‘Conformiteit van technische installaties

installatie.

uitvoeringen.

De meer dan 350 deelnemers kregen

Daarna heeft het WTCB de mogelijke typeoplossingen voorgesteld die

concrete, praktijkgerichte informatie over

opgenomen zijn in Bijlage 7 van het

hoe een technische installatie (elektriciteit, verwarming, sanitair, ventilatie) moet

KB ‘Basisnormen’. Indien een instal-

inzake passieve brandeisen.’

uitgevoerd worden om conform te zijn

lateur bij een doorvoering door een De leden van Fedelec kunnen de presentatie van het GTO op eenvoudig ver-

brandwerende wand binnen het strikte

zoek aanvragen. In een later stadium

ven typeoplossing blijft, dan is er

AREI Art. 104:

zal Fedelec samen met het GTO een

geen proefverslag als bewijs nodig

Voorzorgsmaatregelen tegen brand

technische nota publiceren waarin alle

bij een controle door de brandweer

Het GTO (Gemeenschappelijk Technisch

elementen zullen worden opgenomen.

Orgaan van de Erkende Organismen) gaf

De presentatie werd afgesloten met

of andere instanties. De typeoplossingen zijn immers gevalideerd door

in primeur een overzicht van hoe bepaalde onduidelijkheden in het AREI Art. 104

de aankondiging van een nieuwe norm

de FOD Binnenlandse Zaken op basis

NBN EN 50575 die vanaf 01/12/2016

van proeven. De typeoplossingen voor

‘Voorzorgsmaatregelen tegen brand’

kabels en leidingen zijn beperkt tot

moeten geïnterpreteerd worden. Het was

van kracht wordt en die elektrische leidingen (voor voeding, sturing of com-

dus niet de zoveelste presentatie over de

municatie) zal indelen in een nieuwe

kleine diameters. Voor inbouwdoosjes

letterlijke tekst van Art. 104, maar een

classificatie. Er zal vanaf dan niet meer

(voor schakelaars, stopcontacten…) is

duidelijk standpunt over hoe de wettekst

gesproken worden over F1-F2 en over

de typeoplossing beperkt tot maximaal

in de praktijk toegepast moet worden.

SA-SD, maar wel over A-B1-B2-C-D-

twee (zowel naast als boven elkaar)

Het GTO steunde daarbij op informatie uit

E-F. Zie ook elders in dit magazine voor

waarbij ze bovendien niet rug-aan-rug

twee vergaderingen van een specifieke

een apart artikel over deze aankomende norm!

mogen geplaatst worden aan de beide

aan de geldende passieve brandeisen.

werkgroep met de FOD Economie. De volgende aspecten werden praktisch

toepassingsdomein van de beschre-

enkelvoudige doorvoeren en relatief

zijden van een brandwerende scheidingswand.

toegelicht met een overzicht van de toegestane uitzonderingen en eventuele

Technische Voorlichting 254:

alternatieve oplossingen:

doorvoeringen en andere

• Keuze van geleiders, kabels en leidin-

verzwakkingen in brandwerende

gen qua primaire brandreactie (F1 en F2);

wanden

• Keuze van geleiders, kabels en leidin-

H et

( Wete n s c h a p p e l i j k

king van een brandwerende wand bui-

gen qua secundaire brandreactie (SA en

en Technisch Centrum voor het

ten het toepassingsgebied van de type-

SD);

Bouwbedrijf) heeft op een overzichtelijke manier de voorschriften en

oplossingen valt (bv. bij meervoudige

• Uitvoering van vitale stroombanen incl. de toepassing van het begrip redundante

plaatsingswijzen besproken voor het

dan twee inbouwdozen naast of boven

voeding en functiebehoud.

‘Brandveilig afdichten van doorvoerin-

elkaar), dan moet er een specifieke

Verder heeft het GTO op vraag van

gen (elektrische kabels, leidingen voor

brandwerende voorziening geplaatst

6 | Fedelec magazine

Brandveilig afdichten van

W TC B

Wanneer een doorvoering of verzwak-

doorvoeren, grotere diameters, meer

OB62044

PROOF PDF

Hoe uw energie-investeringen beter laten renderen? Z-energy helpt u op weg op het vlak van intelligent energiegebruik, duurzame energieproductie, hernieuwbare energiebronnen en groene mobiliteit. Z-energy, iedere dinsdag op Kanaal Z vanaf 19.50 uur. Ook te bekijken op www.kanaalz.be In samenwerking met

OB62044_ZENERGY.indd 1

03/03/15 16:37

worden. Deze brandwerende voorzie-

BBRI-account’ vanop de website van

ranciers van specifieke brandwerende

ningen (bv. isolatieschalen en brand-

het WTCB (www.wtcb.be).

voorzieningen en totaaloplossingen.

kitten, schuimen, kleppen, vlinderklep-

Minibeurs met leveranciers

Fedelec bedankt uitdrukkelijk de ver-

pen, kanalen, inbouwdozen, kappen,

van specifieke brandwerende

schillende sprekers én de leveranciers

roosters…) moeten gevalideerd zijn

voorzieningen

die samen deze reeks van infoavon-

door een classificatie- en proefrapport.

den tot een geweldig succes hebben

Het is daarbij natuurlijk heel belangrijk

Vóór en na de niet-commerciële presentaties van het GTO en van het WTCB

dat de plaatsings- en verwerkingswijze

konden de deelnemers onmiddellijk

(Door Kris Van Dingenen,

ook in overeenstemming zijn met de

praktische informatie verkrijgen bij leve-

kris.vandingenen@fedelec.be)

werende coatings, kussens, stroken,

gemaakt.

voorschriften van de fabrikant die op de uitgangspunten van de proef moeten gebaseerd zijn. Ten slotte werden nog twee bijzondere gevallen praktisch toegelicht, namelijk rookgasafvoerkanalen en leidingen in dekvloeren. Alle informatie over dit onderwerp werd opgenomen in het document Technische Voorlichting 254 ‘Brandveilig afdichten van doorvoeringen en andere verzwakkingen in brandwerende wanden’. De TV 254 kan gratis gedownload worden met een ‘My

Fedelec magazine | 7

FEDELEC IN ACTIE

CAO-REGELING ELEKTRICIENS Sinds wanneer zijn het nationale akkoord en de deel-cao’s van toepassing?

op een andere manier toekennen. Deze regeling is enkel voor de bedienden, dus ook hier is er een ongelijkheid ten opzichte van de arbeiders.

In onze newsletter en op onze website

steld op 0% voor het jaar 2015 en op

Kortom, de bevoegde ministers zitten

hebben wij u net voor het bouwverlof

0,5% van de brutoloonmassa voor het

gemeld dat de sociale partners in het

jaar 2016. In het jaar 2016 mag de maxi-

hiermee blijkbaar verveeld en hebben de interprofessionele partners de

paritair subcomité voor de elektriciens

male marge voor de loonkostenontwik-

opdracht gegeven om deze proble-

(149.01) een voorakkoord bereikt hadden inzake een nieuwe cao-regeling

keling daarenboven worden verhoogd

matiek te analyseren en hierover een

met 0,3% van de nettoloonmassa zon-

advies te formuleren.

voor de jaren 2015-2016.

der bijkomende kosten voor de werkgever.

Op het ogenblik dat we dit artikel

Dit ontwerp van akkoord diende nog ter

Dit lijkt eenvoudig en verstaanbaar,

opstellen (we zijn dan half oktober) is er

goedkeuring voorgelegd te worden aan

maar juristen van vakbonden en werk-

nog geen duidelijkheid over de moge-

de achterban, waarna het op de verga-

geversorganisaties interpreteerden dit

lijkheid tot het verhogen van de bijdrage

dering van het PC van 23 september

volledig anders…

voor het sectorale pensioenstelsel.

2015 ondertekend zou worden.

Op 28 oktober 2015 zal er een nieuwe

Dit gebeurde echter niet, omdat de

Bovendien werd beslist om de bruto-

vergadering plaatsvinden van het PsC

minister van Pensioenen opmerkingen

lonen (effectieve lonen en lonen vol-

formuleerde aangaande de toepassing

gens barema) inderdaad te verhogen

149.01. In functie van de omstandigheden zullen het nationale akkoord en

van de loonnorm die meerdere sectoren, waaronder die van de elektriciens,

met 0,5% op 1 januari 2016, maar ook

de deel-cao’s dan al dan niet onderte-

om de bijkomende 0,3% te gebruiken

kend worden. Is dit niet het geval, dan

voorzien hadden.

zullen de sociale partners het akkoord

Inderdaad, meerdere sectoren voorza-

onder de vorm van een bijdrageverhoging voor het sectorale pensioenstelsel.

gen in hun nationale akkoord in een ver-

Goed voor de werkgevers en de werk-

hoging van de bijdrage voor het secto-

nemers was het niet dat men dit nu als

zoeken voor de toekenning van de bijkomende 0,3% in 2016.

rale pensioenstelsel. Gezien het paritair

een ongelijke behandeling beschouwt

comité echter enkel bevoegd is voor de

tussen arbeiders en bedienden.

moeten herbekijken en een alternatief

Wanneer u dit artikel leest, is daar intussen wel duidelijkheid over en zal u daar-

arbeiders (bedienden vallen onder PC 200) vergroot men volgens de minister

Dit is volgens ons een toch wel eigen-

over door ons geïnformeerd zijn, maar

hierdoor de ‘kloof’ tussen arbeiders

aardig standpunt, en dit om twee rede-

we wensten door toedoen van dit artikel

en bedienden, wat haaks staat op de

nen.

de juiste context van de onderhandelin-

intentie om het statuut van arbeiders en

In de eerste plaats omdat wij de minis-

gen te schetsen.

bedienden te harmoniseren.

ter van Werk persoonlijk ontmoet hebben en omdat hij tijdens dat onderhoud

Waarom hebben wij daar dan geen

stelde dat hij daar “geen graten in zag”.

rekening mee gehouden?

Een bericht vanuit de administratie zou

Intussen werd het nationaal

De loonnorm voor de periode 2015-

daar meer duidelijkheid over scheppen.

akkoord door het PSC 149.01 op

2016 werd uitzonderlijk vastgelegd

28 oktober 2015 goedgekeurd,

door een wet (wet van 28 april 2015 –

Dat kwam er ook, maar meer duidelijkheid kregen we niet, integendeel.

BS van 30 april 2015) die niet meer dan

In de tweede plaats omdat in het nieu-

bepaalt dat de verhoging met

een halve bladzijde beslaat en die, op

we paritair comité voor de bedienden

zijn zachts gesteld, voor interpretatie

(PC 200 i.p.v. PC 218) beslist werd om

0,3% van de bijdrage voor het sectorale pensioen anders zal inge-

vatbaar is.

vanaf 2016 in de maand juni telkens

vuld worden indien we geen goed-

een premie van 250 euro toe te kennen. Deze premie mogen bedrijven op

keuring krijgen van de minister om

De maximale marge voor de loonkostenontwikkeling wordt daarin vastge-

8 | Fedelec magazine

ondernemingsvlak mits een akkoord

weliswaar met een clausule die

dit zo toe te passen.

SECTORCOMITÉ PV-INSTALLATIES: Werkgroep Hervorming distributienettarieven 2017 Begin 2015 heef t Fedelec een

Doel van de werkgroep

Tarieven 2015-2016

Sectorcomité PV-installaties opgericht

Binnen de huidige tarieven 2015-2016

dat een discussie- en overlegplatform

Het doel van de gezamenlijke werkgroep is om een eigen visie en con-

is voor de leden die actief zijn in dit

crete voorstellen uit te werken voor het

ten vanaf juli 2015 het prosumententa-

domein.

opstellen van een grondig hervormde

rief (gebaseerd op een inschatting van

Op 29 juni 2015 heeft Fedelec in

tariefstructuur. Deze voorstellen zullen

een gemiddeld verbruik aan afgenomen

Kortenberg samen met PV-Vlaanderen

dan besproken worden met de VREG

actieve energie, wat per distributienet-

een eerste gezamenlijke vergadering georganiseerd rond het thema

in het kader van de uitwerking van de

beheerder resulteert in een kost per

nieuwe distributienettarieven vanaf

kW van de PV-omvormer). Het argu-

‘Hervorming distributienettarieven

2017.

ment van de VREG hiervoor is dat “de

2017’.

betalen de zogenoemde prosumen-

vorige toestand een discriminatie toe-

Eerder standpunt Fedelec

liet wat betreft de aanrekening van dis-

Situering van de werkgroep

en PV-Vlaanderen (juli 2014)

tributienettarieven voor de afname van

De VREG nam op 1 juli 2014 de

naar aanleiding van de eerste

actieve energie tussen de prosumenten

bevoegdheid over van de federale

tariefhervorming (voor de periode

en de niet-prosumenten op het laag-

regulator CREG m.b.t. de Vlaamse distributienettarieven voor elektriciteit en

2015-2016)

spanningsnet.” De VREG had daarin zeker een punt. In een vorig artikel heeft

aardgas. In het najaar van 2014 heeft

Standpunt juli 2014: een nieuw distributienettarief moet voldoen aan 5 voor-

de VREG een nieuwe tariefmethodo-

waarden:

Maar, de invulling van dit prosumen-

logie goedgekeurd voor de distribu-

1. De bevoorradingszekerheid stimu-

tentarief in de tarieven 2015-2016 heeft

tienettarieven van de eerste regule-

leren (= vraagverschuiving en batterij-

een nieuwe discriminatie gecreëerd,

ringsperiode, namelijk de jaren 2015 en

opslag stimuleren);

namelijk tussen de prosument die wél

2016. De VREG heeft de tariefstructuur

2. REG stimuleren (= dus niet louter

energiezuinig leeft en/of aan demand

op de energiefactuur niet ingrijpend

capaciteitstarief);

response management doet en de

gewijzigd, gezien de beperkte tijd die

3. De HE-doelstelling helpen bereiken

prosument die dat niet doet. Er wordt

beschikbaar was om dit uit te werken.

namelijk in beide gevallen volgens

In de nieuwe tariefmethodologie is ook

(= de ontwikkeling aan PV niet hypothekeren);

een prosumententarief opgenomen,

4. De veiligheid van het net niet in het

verbruik vooropgesteld waarop de dis-

dat een soort van overgangstarief is

gedrang brengen (= vermijden dat nieu-

tributietarieven worden toegepast.

voor 2 jaar (2015-2016). Vanaf 2017

we installaties niet meer worden aange-

zou er dan een geheel nieuwe tariefmethodologie komen, wellicht met meer

geven);

Nieuwe visie en voorstellen voor

5. Een correcte en solidaire bijdrage

grondige hervorming vanaf 2017

nadruk op een capaciteitstarief.

aan de netkosten vormen.

De werkgroep heeft nog geen kant-en-

Fedelec dit uitvoerig toegelicht.

dezelfde inschatting een gemiddeld

klare voorstellen, maar er is al voor de eerste maal gesproken over de volgende vragen: • Op welke manier kan de nieuwe structuur van distributienettarieven bijdragen aan een betere integratie van PV-installaties in het net en een verbeterd netbeheer? • Welke opties voor meting zijn hiervoor het best geschikt (slimme meter, aparte klassieke meters voor injectie en

Fedelec magazine | 9

FEDELEC IN ACTIE

afname...)?

nische regelgeving is hiervoor nodig?

(slimme verbruiker) en men spreekt van

• Hoe moet het principe van compen-

• Welke verhouding is gewenst tus-

flexibele tarieven.

satie van injectie en afname vertaald

sen een vast capaciteitstarief (in functie

Het is duidelijk dat er geen eenvoudige

worden in de nieuwe tariefstructuur?

van het aangesloten vermogen van het

snelle oplossing kan bereikt worden

Welke garanties moeten ingebouwd

gebouw) en variabele componenten?

voor de hervorming van de distributie-

worden voor de historisch verworven

• Welke differentiatie kan ingebouwd

nettarieven.

rechten op een terugdraaiende teller

worden in het capaciteitstarief: is bij

Fedelec en PV-Vlaanderen herhalen

(geen retroactieve aanpassingen)?

aanwezigheid van batterij-opslag een

dat ze principieel akkoord zijn dat pro-

• Op welke manier kan de nieuwe

lager capaciteitstarief mogelijk?

sumenten een correcte vergoeding

tariefstructuur een stimulans bevatten

• Welk onderscheid tussen kleine resi-

betalen voor het effectieve gebruik van

voor zelfconsumptie die de belasting op

dentiële en grote PV-installaties is wen-

het net.

het net kan verminderen in piekperio-

selijk?

Een voorstel hiertoe is te werken met

des? Hoe kan de tariefstructuur sturend

• Welke verbeteringen voor grote

een injectievergoeding op basis van

optreden in functie van gedifferentieer-

PV-installaties in termen van tariefcom-

effectieve injectie. Hiervoor is dan

de tariefperiodes gekoppeld aan deze

ponenten zijn wenselijk?

wel een slimme meter nodig voor elke

piekperiodes?

PV-eigenaar. PV-eigenaars zullen dan

• Hoe moet een correcte vergoeding

Verder is het noodzakelijk om in een

een incentive hebben om verbruik te

voor injectie van zonnestroom in het net

nieuwe tarievenstructuur rekening te

verschuiven naar overdag en om aan

bepaald worden?

houden met het slimme energiebeheer

batterijopslag te doen. Dit komt auto-

• Op welke manier kan de introduc-

van de toekomst, waar opslag en beheer

matisch ten goede aan de mogelijke

tie van lokale opslagtechnieken via de

kunnen gebeuren via warmtepom-

piekproblematiek (black-outs/afscha-

tariefcomponenten correct gewaar-

pen en elektrische wagens, waar men

kelplan).

deerd worden? Welke flankerende tech-

aan vraagsturing doet via apparaten

(Door Kris Van Dingenen)

FEDELEC ANTWERPEN: productvoorstelling over ledverlichting, -schakeling en -sturing In samenwerking met Hager en Havells Sylvania heeft Fedelec Antwerpen op donderdag 1 oktober 2015 een productvoorstelling over ledtechnologie georganiseerd in de [LightCube]-showroom van Havells Sylvania in Antwerpen. Met een 50-tal elektro-installateurs was de leerrijke infosessie volledig volzet. De deelnemers kregen in drie groepen praktische workshops over de nieuwste ledtechnologie van Sylvania, performante led-lichtlijnsystemen, energiebesparende lichtregelsystemen als Organic Response en intelligente en eenvoudig instelbare dimsystemen van Hager. De informatieve avond werd afgesloten met een drankje in de gezellige lounge, waar iedereen zijn bevindingen kon uitwisselen.

10 | Fedelec magazine

DOSSIER

Vanaf 1 januari 2016 naar een hogere kwaliteit van ventilatie in Vlaamse woningen anaf volgend jaar neemt de Vlaamse overheid initiatieven om bij bouwaanvragen vanaf 1 januari de kwaliteit van ventilatie-installaties in nieuwe woningen en appartementen te verhogen. Hetzelfde geldt in bestaande woningen na een ingrijpende energierenovatie met bouwaanvraag. De nieuwe regelgeving vereist de beschik-

baarheid van een duidelijk ventilatievoorontwerp bij de start van de werken, zodat de opdrachtgever weet wat hij kan verwachten. Op het einde van de werken wordt er een eenduidig prestatieverslag van de installatie opgesteld. De diverse criteria slaan onder meer op de mechanische aspecten van de installatie, de natuurlijke toe- en afvoer en de doorstroomopeningen. De Vlaamse Confederatie Bouw, Fedelec en ICS gaan gezamenlijk opleidingen organiseren voor aannemers en installateurs die de verplichte rapportering zelf willen uitvoeren.

Een goed werkende basisventilatie is

Daarvoor ontwikkelde een werkgroep

niet meer weg te denken uit een heden-

de Technische Specificatie STS-P 73-1:

• De mechanische debieten. De gemeten debieten moeten conform zijn aan

daagse nieuwbouw of bij een grondige

‘Systemen voor basisventilatie in residen-

de minimaal geëiste debieten en de ont-

renovatie. Ze verbetert de luchtkwali-

tiële toepassingen’ (zie kader op p.13 voor

werpdebieten. Een balansventilatie (sys-

teit en is goed voor de gezondheid van

meer informatie over STS). Deze STS kan

teem D) moet bovendien een balans cre-

de bewoners. Ze verkleint de kans op

worden toegepast op nieuwe woningen

ëren tussen de gemeten totale afvoer- en

CO-vergiftiging, onaangename geurtjes

en appartementen en bij energierenova-

toevoerdebieten;

of allergieën. En aangezien ze condensa-

ties met een bouwaanvraag.

• De doorstroomopeningen. Er moeten bijvoorbeeld adequate doorstroom-

tie en schimmelvorming tegengaat, is ze ook voor de woning zelf gezond.

Wat staat erin?

openingen zijn tussen ruimtes met lucht-

Maar dit is alleen waar voor goed ontwor-

De STS-P 73-1 beschrijft op welke wijze

toevoer en ruimtes met luchtafvoer;

pen en uitgevoerde ventilatie-installa-

de prestaties van een ventilatie-instal-

• De regelbare openingen voor toe-

ties. En op dat punt knelt regelmatig het

latie kunnen worden beschreven. Het

en afvoer. De geïnstalleerde capaci-

schoentje. Er worden nog te vaak fouten

betreft het ontwerp, de componenten,

teit moet toestaan om de geëiste mini-

gemaakt bij het ontwerpen, installeren

de uitvoering, het onderhoud, de docu-

mumdebieten en de ontwerpdebieten te

en afstellen van ventilatie-installaties. Dat

mentatie, de meetinstrumenten en de

halen. Worden ook nagekeken: de regel-

blijkt onder meer uit de boetes die uit-

prestatieverslaggeving. Concreet wor-

baarheid, de regendichtheid, houden ze

gedeeld worden omdat een woning niet

den bijvoorbeeld de volgende aspecten

ongedierte buiten? enz. Daarnaast: de

voldoet aan de EPB-eisen. In 84% van

beschreven:

akoestische prestaties en het risico op

de gevallen is er dan een probleem met

• Het ventilatievoorontwerp. Het moet

klachten over thermisch comfort (maar

de ventilatie. Voor de Vlaamse overheid

alle betrokkenen voldoende zicht geven

was het dus tijd voor een kwaliteitskader.

op de keuzes en hun mogelijke gevolgen;

dit zal pas in een latere fase worden ingevoerd).

Fedelec magazine | 11

fedelec dossier

lificaties behalen, maar dit is geen verplichting. Vooral de laatste vier deeltaken in de tabel zijn interessant voor een aannemer en installateur die zijn klanten een totaalpakket van diensten wil aanbieden. De verslagen van de deeltaken komen allemaal in het dossier terecht. Dit moet men voor elke individuele wooneenheid opstellen. Daarna maakt men het over aan een erkende kwaliteitsorganisatie, die een controle op de juistheid van het dossier uitvoert. Op dit ogenblik bestaat © Renson

er voor STS-P 73-1 in ons land één dergelijke organisatie, BCCA (Belgian Construction Certification Association). Voor elk dossier moet men de kwaliteitsorganisatie betalen. Op basis van stakeholdersoverleg is het uitgangspunt dat er bij één op de tien dossiers een desktop-

Vanaf wanneer?

ben, zoals akoestiek en onderhoud.

controle zal zijn. Tevens zal er bij één op

De invoering van STS-P 73-1 verloopt

Er ligt doorgaans een hele tijd tussen de

de tien dossiers een controle ter plaatse

in twee fasen. De eerste fase start met

bouwaanvraag en de installatie van de

worden doorgevoerd.

de bouwaanvragen ingediend vanaf

ventilatie. Voor de meeste installateurs zal

1 januari 2016. Vanaf dan zal er een ven-

dit nieuwe kwaliteitskader dus pas gevol-

Coördinatie

tilatievoorontwerp nodig zijn bij de EPB-

gen hebben vanaf het najaar van 2016.

Er is geopteerd voor een aanpak die een

startverklaring. Er moet ook een pres-

maximale flexibiliteit toelaat. Eén persoon

tatieverslag van de installatie opgesteld

Verslaggeving: zeker vier deeltaken

kan de rapporten voor de zes deelta-

worden. Dit prestatieverslag omvat alle

interessant voor aannemer en

ken opstellen. Men kan echter voor ver-

karakteristieken die je nu al moet ingeven

installateur

schillende deeltaken ook verschillende

in de EPB-software.

Essentieel in het kwaliteitskader is de

verslaggevers aanduiden. Per dossier

De tweede fase gaat wellicht van start in

verslaggeving. Er zijn zes deeltaken (zie

mogen er niet meer dan zes verslagge-

2017. Vanaf dan zullen ook de aspecten

tabel). De verslaggever moet gekwalifi-

vers zijn. Voor het administratief beheer

van kracht worden die niet rechtstreeks

ceerd zijn. Vanzelfsprekend kunnen ook

is een coördinator voorzien, maar dit kan

met de EPB-regelgeving te maken heb-

aannemers/installateurs de nodige kwa-

een van de andere personen zijn. Deze

COÖRDINATOR Voorontwerper

Ontwerper

Mechanische ventilatie

Natuurlijke toevoer

Natuurlijke afvoer

Doorstroomopeningen

Opstellen voorontwerp voor de EPBstartverklaring

Bevestiging van de ontwerpspecificaties van de ventilatie-installatie

Opmaken verslag van de mechanische aspecten

Opmaken verslag met karakteristieken van de natuurlijke toevoer

Opmaken verslag met karakteristieken van de natuurlijke afvoer

Opmaken verslag met karakteristieken van de doorstroomopeningen

Deeltaken: Een dossier bevat zes deeltaken. Deze kunnen door één of meer gekwalificeerde verslaggevers opgesteld worden.

12 | Fedelec magazine

Verhuur van meetapparatuur Power QualIty analysers

Cable testers

InFrareD Camera’s

› Europa’s grootste verhuurder van testen meetapparatuur › Meer dan 5.000 instrumenten uit voorraad leverbaar › Leverbaar binnen 24 uur › Attractieve prijzen voor elke huurperiode

Dataloggers

InstallatIon testers

FIber InstallatIon tools

› Ready to use, voorzien van de juiste accessoires, handleiding en kalibratie-certificaat

12100394

Livingston.com Livingston Belgium Grote Steenweg 48, B-2550 Kontich, Tel.: +32 (0) 15 286 281, Fax: +32 (0) 15 286 287 infobe@livingston.com, www.livingston.be

12100394 LIV ADV A5 Fedelec BE.indd 1

15-11-12 09:30

persoon heeft enkel een administratieve

In het kader stappen

Fedelec en ICS gezamenlijk een opleiding

functie en neemt dus geen verantwoor-

Om te kunnen optreden als verslaggever

organiseren in samenwerking met BCQS

delijkheid. Hij/zij legt vast wie welk onder-

van een deeltaak, dient men eerst te sla-

(Belgian Construction Quality Society).

deel zal verslaggeven, staat in voor de

gen voor het examen van deze deeltaak.

Twee opmerkingen:

volledigheid van het prestatieverslag en

Ter voorbereiding van deze examens

• Ook de coördinator moet slagen voor

voor de correcte betaling (zie tabel).

zullen de Vlaamse Confederatie Bouw,

een examen; • De verslaggevers ‘voorontwerp’ en ‘ontwerp’ moeten dezelfde kennis heb-

WAT IS EEN STS?

ben. Voor deze twee deeltaken is er dus

Een Spécification Technique / Technische Specificatie is bij uitstek geschikt voor

maar één examen.

een kwaliteitskader. Ze beschrijft hoe men een product kan voorschrijven, keuren en verwerken voor een specifieke toepassing. Er staat ook in hoe men de uitvoering kan beoordelen. Eventueel kunnen er ontwerpgegevens in opgenomen zijn.

Info

Wat een STS niet doet, is de ontwerpers, kopers en verkopers van hun aansprake-

In het kader van uw duolidmaatschap

lijkheid ontslaan. Ze vormt ook geen waarborg door de overheid of door de opstel-

kunt u uw vragen stellen:

lers van de STS.

• aan onze koepelorganisatie Vlaamse

Interessant is dat een STS een federaal en dus geen Vlaams of Waals document

Confederatie Bouw: liesbeth.lemmens@

is. Ze valt onder de verantwoordelijkheid van de FOD Economie. Mochten ook

vcb.be – 02 545 56 55

Wallonië of Brussel een kwaliteitskader voor ventilatie willen invoeren, dan hebben ze de mogelijkheid te verwijzen naar de nieuwe STS-P 73-1. Dit vermijdt dat

• aan uw beroepsfederatie Fedelec: kris.

ieder gewest het warm water opnieuw probeert uit te vinden. Er bestaan tal van

• Wij zullen in de loop van 2016 infoses-

STS-documenten, bv. voor houtskeletbouw, houten buitenschrijnwerk, poorten,

sies hierover organiseren bij u in de buurt

na-isolatie van spouwmuren en luchtdichtheidstesten.

(i.s.m. de lokale Confederaties).

U vindt alle STS op www.economie.fgov.be, de website van de FOD Economie.

(Door Kris Van Dingenen )

• Nog vragen over dit kwaliteitskader?

vandingenen@fedelec.be – 02 757 65 12

Fedelec magazine | 13

fedelec dossier

Windenergie: Kleine en Middelgrote Windturbines (KMWT) Project Windkracht 13

ook aanbevelingen doet voor het verlagen van drempels. Zo werden nieuwe

26 individuele windturbines, goed voor

Op donderdag 27 augustus 2015 organiseerde Universiteit Gent, Power-Link

opportuniteiten geformuleerd en werden

291 kW. Dit lage cijfer is vooral te wijten

de slotconferentie ‘Kleine en middel-

bestcaseopportuniteiten in verband met

grote windturbines: waar het om draait’,

de installatie van kleine en middelgrote

aan een terughoudend vergunningsbeleid, een jonge markt en een beperkt win-

in nauwe samenwerking met Volta, de

windturbines duidelijk in kaart gebracht.

daanbod.

steun van het Agentschap Ondernemen.

Is er een markt voor KMWT in

Kiezen voor een kleine windturbine?

Tijdens deze slotconferentie werden de resultaten van het NIB-project

Vlaanderen?

Kleine windturbines kunnen net als klei-

Potentieel is er in elk geval! Voor KMWT

ne PV-installaties (<10 kW) een aanvul-

Windkracht 13 en het CORNET-project

zijn geen grote netaanpassingen nodig

ling betekenen voor kleinschalige ener-

HyBlade in primeur voorgesteld, aange-

zoals bij grote windturbineparken, zolang

gievoorziening. Het verlenen van een

vuld met enkele leerrijke praktijkcases.

het geïnstalleerde vermogen beperkt is

stedenbouwkundige vergunning voor

Tijdens het panelgesprek werd er gede-

en de geproduceerde energie in lijn ligt

kleine windturbines is een gemeentelij-

batteerd over het toekomstperspectief

met de lokale energievraag. Middelgrote

ke bevoegdheid. Dat wil zeggen dat de

van kleine en middelgrote windturbines

windturbines zijn per definitie beperkt tot

gemeente zelf beslist of een kleine wind-

(KMWT) in Vlaanderen en tot slot werden

een vermogen van 300 kW en er is geen

turbine al dan niet vergund mag worden.

de bevindingen van de JERTS-studie

Hiervoor kan de gemeente de aanvraag

(Juridisch, Economisch, Ruimtelijk,

beperking in hoogte. Een kleine windturbine heeft een maximale ashoogte van

Technisch, Sociaal) van Windkracht 13

15 m gemeten vanaf de voet van de mast

de inplanting van KMWT volgens een

officieel overhandigd aan Vlaams viceminister-president Annemie Turtelboom.

en heeft in theorie geen beperking in vermogen. In de praktijk spreekt men van

omzendbrief van 2009. Met een ashoogte van maximaal 15 m is een kleine wind-

Alle presentaties kunnen gedownload

vermogens tot 10 kW. Op die manier blijft

turbine sterk afhankelijk van lokale obsta-

worden via www.windkracht13.be.

de installatie ook gevrijwaard van een

kels, alsook van de windsnelheid en de

Parallel met de slotconferentie werd er

netontkoppelbord, is er geen netstudie

windkwaliteit op lage hoogte. Het poten-

een infomarkt/beurs ingericht waar verschillende bedrijven en organisaties hun

vereist en kan er gebruikgemaakt worden van een terugdraaiende teller. Let

tieel in Vlaanderen op die hoogte is dan

producten en/of diensten rond KMWT

wel, indien er andere vormen van decen-

gaans pas rendabel vanaf een gemid-

aanboden.

trale productie geïnstalleerd zijn, bijvoor-

delde windsnelheid van 5 m/s. Dergelijke

beeld zonnepanelen, mag het gecu-

snelheden zijn enkel haalbaar in de kust-

Het project Windkracht 13 was gericht

muleerd vermogen niet groter zijn dan

regio. Op andere locaties kan een hogere

op het openbreken van de markt voor

10 kW, wil je aan de voorwaarden van

mast een alternatief bieden, maar dan

kleine en middelgrote windturbines. Dit

een kleine installatie voldoen.

wordt het een middelgrote turbine.

die de bestaande barrières duidelijk in

Eind 2014 waren er in totaal 22 installaties

De plaatsing op het dak van een hoog

kaart brengt en die aan de hand hiervan

geregistreerd in Vlaanderen, met samen

gebouw kan ook gunstig zijn. De ashoog-

een geïnstalleerd vermogen van slechts

Vrije Universiteit Brussel (VUB) en met de

toetsen aan het beoordelingskader voor

ook zeer beperkt. Een installatie is door-

werd gefundeerd door een JERTS-studie

14 | Fedelec magazine

te die beperkt is tot 15 m wordt immers

wordt het vermogen acht keer zo groot.

Naast het interessante hoofdstuk 10, dat

gemeten vanaf de voet van de mast. Uit

Op basis van een ruwheidslengtekaart

het technische kader (optimale locatie

onderzoek blijkt wel dat het belangrijk is

van Vlaanderen, ter beschikking gesteld

en goed uitgekozen turbine) beschrijft,

om een mast te gebruiken van minstens

door de Vlaamse Milieumaatschappij

wordt in hoofdstuk 11 een checklist

10 m. De uitdaging is dus om een mastconstructie te ontwerpen die voldoende

(VMM), werden windkaarten opgemaakt

gegeven voor KMWT’s.

krachten kan opnemen, niet te zwaar is

Deze hoogtes werden bepaald op basis

Deze checklist fungeert als leidraad voor

voor het dak en trillingen niet doorgeeft

van vaakvoorkomende ashoogtes van

aan het gebouw. Een getuide vakwerkmast is hier een goede keuze. Is de mast

kleine en middelgrote windturbines. De

installateurs en potentieel geïnteresseerden in de plaatsing van een kleine

kaarten geven een indicatie van de te

of middelgrote windturbine, maar ook

te kort, dan bevindt de rotor zich in de tur-

verwachten gemiddelde windsnelheid in

voor partijen die betrokken zijn bij het

bulente lucht veroorzaakt door de inter-

beoordelingsproces werd een checklist

actie van de wind met het gebouw, met

een zone van 250 bij 250 m. Bij het analyseren van een specifieke locatie dienen

een sterk verminderde energieopbrengst

lokale obstakels nog in rekening te wor-

uitgewerkt. De informatie in deze checklist schept duidelijkheid over de werking

tot gevolg.

den gebracht.

van de verschillende soorten turbines, de

Hoogte als boos- of weldoener…

JERTS-studie met checklist

gen op die moeten gesteld worden voor

Het vermogen dat aanwezig is in wind is

KMWT’s voor installateurs

een project opgestart wordt. Kortom,

sterk afhankelijk van de windsnelheid.

De JERTS-studie geeft een overzicht van

deze checklist helpt inzicht te krijgen in

Het is namelijk evenredig met de derde

Juridische, Economische, Ruimtelijke,

macht van de windsnelheid. Indien de

Technische en Sociale aspecten met

de haalbaarheid van een klein of middelgroot windproject.

windsnelheid dus halveert, blijft er nog

betrekking tot KMWT’s. Deze JERTS-

(Door Kris Van Dingenen)

maar een achtste van het vermogen over.

studie kan als PDF-bestand (100 blz.)

Verdubbelt de windsnelheid echter, dan

gedownload worden op de website.

op hoogtes van 15, 20, 30 en 40 m.

soorten mastconfiguraties en lijst de vra-

www.windkracht13.be

Fedelec magazine | 15

fedelec dossier

Indeling van kabels volgens hun brandreactie en brandweerstand in België en in Europa

e bekende Belgische classificatie van kabels qua brandreactie (F1-

• gegevens op de kabel zelf beperkt zijn

F2 en SA-SD) zal ten laatste op 1 december 2016 veranderd moeten

of ontbreken (technische fiche/verpak-

zijn in een Europese classificatie. Dit artikel geeft een bredere kijk op

king raadplegen);

deze wijziging.

• gegevens op de technische fiche/verpakking van de kabel niet duidelijk zijn (oude, vervallen normen, normen die niets ter zake doen);

BESTAANDE CLASSIFICATIE VAN

• SA: NBN EN 50267-2 of IEC 60754-2;

• er voor bepaalde aspecten geen

KABELS IN BELGIË

• SD: NBN EN 61034-1 of -2 (oude norm

Belgische norm bestaat (functiebehoud

NBN EN 50268-2);

volgens de Duitse norm DIN 4102 Teil 12).

beschreven in de norm NBN C30-

• FR1: NBN EN 50200 (ø ≤ 20 mm of sectie ≤ 2.5 mm²); NBN EN 50362 (ø > 20 mm

DE NIEUWE EUROPESE

004:2004 waarvan in september 2005

of sectie > 2.5 mm²);

CLASSIFICATIE VAN

en in 2008 nog een aantal aanvullingen

• FR2: NBN 713-020-Add.3.

BOUWPRODUCTEN

Deze classificatie is overgenomen in

Deze normen moeten vermeld worden

CPR van kracht sinds 24 april 2011

artikel 104 van het AREI (Algemeen

op het gegevensblad van de betreffende

In alle landen van de Europese

Reglement op de Elektrische Installaties):

kabel of geleider. Soms wordt er ook verwezen naar de internationale norm IEC

Gemeenschap is sinds 24 april 2011 de

waarvan de EN-normen afgeleid zijn.

van kracht (Publicatieblad van de EU

De beproevingsvoorwaarden worden

Het is nu aan de installateur om de juiste

van 4 april 2011: VERORDENING (EU)

in de NBN C30-004 weergegeven door

kabel of geleider te kiezen en te plaatsen

Nr. 305/2011 VAN HET EUROPEES

het vermelden van de vereiste beproevingsmethoden voor de classificatie. Dat

afhankelijk van:

PARLEMENT EN DE RAAD van 9 maart

laatste komt neer op het vermelden van

• de plaatsingswijze (afzonderlijk, in bundel);

2011 tot vaststelling van geharmoniseerde voorwaarden voor het verhandelen

testnormen die voor een bepaalde clas-

• de aanwezige uitwendige invloeden

van bouwproducten en tot intrekking van

sificatie gevolgd moeten worden.

(BE, CA, CB, BD);

Richtlijn 89/106/EEG van de Raad).

Na overleg met alle bevoegde instanties

• de functie (vitaal of niet-vitaal).

heeft dit geleid tot de volgende testnor-

Dat is vaak niet eenvoudig omdat:

Het doel van deze CPR is de onderlinge

men per klasse:

• informatie ontbreekt (geen plannen

vergelijkbaarheid van bouwproducten

• F1: NBN EN 50265 (NBN EN 60332-1-1

met uitwendige invloeden of met vitale

te realiseren, zodat het vrije verkeer van

& NBN EN 60332-2-1);

stroombanen beschikbaar);

deze bouwproducten binnen de interne

• F2: NBN EN 50266 (NBN EN 60332-3-

• duidelijke definities ontbreken (in bundel, uitwendige invloeden);

markt bevorderd wordt. In de CPR wordt

In België is de classificatie van kabels

en updates zijn verschenen.

zie tabel op de volgende pagina.

24);

16 | Fedelec magazine

CPR (Construction Products Regulation)

dit als volgt beschreven:

• De technische belemmeringen in de

van bouwproducten te informeren over

betrekking tot hun essentiële kenmerken

bouwsector kunnen alleen worden opge-

de invoering van een gemeenschap-

te beoordelen.

heven door geharmoniseerde technische

pelijke technische taal, de verantwoor-

specificaties vast te stellen om de presta-

delijkheidsverdeling tussen individuele

Van elk product dat op de markt wordt

ties van bouwproducten te beoordelen.

marktdeelnemers en gebruikers, het

• Die geharmoniseerde technische spe-

aanbrengen van de CE-markering op

aangeboden, wordt op papier of in elektronische vorm een exemplaar van de

cificaties moeten tests, berekeningen en

bouwproducten, de herziening van de

prestatieverklaring verstrekt. De pres-

andere middelen omvatten, die worden

fundamentele eisen voor bouwwerken

tatieverklaring wordt verstrekt in de taal

gedefinieerd in geharmoniseerde nor-

en de systemen voor beoordeling & verificatie van de prestatiebestendigheid.

of talen die de lidstaat waar het product

men en Europese beoordelingsdocumenten waarmee de prestaties van de

op de markt wordt aangeboden, voorschrijft.

essentiële kenmerken van bouwproduc-

CE-markering en Declaration of

ten worden beoordeeld.

Performance

• De methoden die door de lidstaten in

Prak tisch

een

te laten aanbrengen, geven de fabrikan-

hun eisen voor bouwwerken worden

CE-markering worden aangebracht op in

ten te kennen dat zij de verantwoordelijk-

toegepast, en ook alle andere nationale voorschriften met betrekking tot de

de handel gebrachte bouwproducten die

heid op zich nemen voor de conformi-

onder een geharmoniseerde norm vallen

teit van het product met de aangegeven

essentiële kenmerken van bouwproduc-

of die in overeenstemming zijn met een

prestaties en de naleving van alle eisen

ten moeten in overeenstemming zijn met

die zijn vastgelegd in deze verordening

de geharmoniseerde technische specifi-

daarvoor verstrekte Europese technische beoordeling. De fabrikant stelt hier-

caties.

toe voor elk van deze bouwproducten

en in andere relevante uniale harmonisatiewetgeving waarin het aanbrengen van

• De Commissie en de lidstaten moeten

een prestatieverklaring op (Declaration of

een markering wordt voorgeschreven.

in samenwerking met de belanghebben-

Performance (DoP)) overeenkomstig arti-

den voorlichtingscampagnes op touw

kelen 4 en 6. Geharmoniseerde normen

De CE-markering wordt zichtbaar, lees-

zetten om de bouwsector en in het bij-

voorzien in de methoden en criteria om

baar en onuitwisbaar op het bouwpro-

zonder marktdeelnemers en gebruikers

de prestaties van bouwproducten met

duct of op een etiket daarvan aange-

gezien

Door de CE-markering aan te brengen of moet

KENMERKEN Primaire brandreactie: kwalificeert de geschiktheid van de elektrische geleider of kabel om de vuurhaard te verspreiden en onderscheidt zich in twee subcategorieën met stijgende strengheid, als volgt gekenmerkt: F

Betreft de elektrische geleiders of kabels die, enkelvoudig gelegd en in de proefvoorwaarden, de vlam niet voortplanten en uit zichzelf doven op weinig afstand van de vuurhaard die hen doen ontvlammen heeft.

Betreft de elektrische geleiders of kabels F1 in bundel en in verticale positie die in de proefvoorwaarden de vlam niet voortplanten.

Secundaire brandreactie: kenmerkt de secundaire brandeffecten en kwalificeert de niet-metalen componenten van de elektrische geleiders of kabels met betrekking tot de lichtondoorlatendheid van de rookgassen (subcategorie SD) en de zuurtegraad van de verbrandingsgassen (subcategorie SA). SD

Kabel waarvan de verbrandingsgassen doorschijnend zijn.

Kabel waarvan de verbrandingsgassen niet corrosief zijn.

Brandweerstand: kenmerkt de geschiktheid van een elektrische geleider of kabel om in dienst te blijven in weerwil van een brandhaard. Deze categorie onderscheidt zich in twee subcategorieën: FR

FR1

Heeft betrekking op proeven die toelaten het behoud van de elektrische functie te beoordelen bij laboratoriumomstandigheden (kabel individueel getest).

FR2

Heeft betrekking op een proef die toelaat de tijdsduur te beoordelen gedurende dewelke het behoud van de elektrische functie verzekerd is (kabel getest met draagstel en bevestiging).

Fedelec magazine | 17

fedelec dossier

bracht. Indien dit door de aard van het

geschikt zijn voor het beoogde gebruik,

Bijlage IV van de CPR geeft in tabel 1 een

product niet mogelijk of niet gerechtvaar-

in het bijzonder rekening houdens met de

overzicht van alle productgebieden waar

digd is, wordt de CE-markering aange-

we de volgende twee productgebieden

bracht op de verpakking of in de begelei-

gezondheid en de veiligheid van de personen die er tijdens de hele levenscyclus

dende documenten.

van het bouwwerk bij betrokken zijn. Bij

uit de wereld van de elektrotechniek vinden:

normaal onderhoud moeten bouwwer-

• Productgebied 10: Vaste brandbe-

Overgangsbepalingen

ken gedurende een economisch redelijke

strijdingssystemen (brandalarm- en

Bouwproducten die vóór 1 juli 2013

levensduur aan onderhavige fundamen-

detectiesystemen, vaste brandbestrij-

overeenkomstig Richtlijn 89/106/EEG

tele eisen voor bouwwerken voldoen.

dingssystemen, brandbeveiligings- en antirooksystemen en explosiebeveili-

in de handel zijn gebracht, worden geacht te voldoen aan deze verordening. Fabrikanten kunnen een presta-

Ook eisen voor bepaalde producten

gingsproducten);

van elektrische installaties in bouw-

• Productgebied 31: Stroom-, bestu-

tieverklaring opstellen op basis van een

werken

rings- en communicatiekabels

conformiteitscertificaat of een conformi-

De fundamentele eisen qua brandveilig-

Op datum van de publicatie van de CPR

teitsverklaring die vóór 1 juli 2013 over-

heid bepalen dat het bouwwerk zodanig

(4 april 2011), waren er nog geen gehar-

eenkomstig Richtlijn 89/106/EEG is afge-

ontworpen en uitgevoerd moet worden

moniseerde normen voor kabels en kon

geven (Publicatieblad van de Europese

dat bij het uitbreken van brand:

dus nog geen concrete uitvoering gege-

Unie van 04/04/2011 NL pagina L 88/31).

a) het draagvermogen van de constructie

ven worden aan de CPR inzake kabels.

gedurende een bepaalde tijd behouden Fundamentele eisen voor

blijft;

EUROPESE CLASSIFICATIE VOOR

bouwwerken

b) het ontstaan en de verspreiding van

KABELS QUA BRANDREACTIE

Bijlage I van de CPR beschrijft de funda-

vuur en rook binnen het bouwwerk zelf

mentele eisen voor bouwwerken:

beperkt blijven;

Met betrekking tot kabels is op 10 juli 2015

1) Mechanische weerstand en stabiliteit;

in het Publicatieblad van de Europese

2) Brandveiligheid;

c) de uitbreiding van de brand naar belendende bouwwerken beperkt blijft;

3) Hygiëne, gezondheid en milieu;

d) de bewoners het bouwwerk kunnen

nen van de Commissie in het kader van de

4) Veiligheid en toegankelijkheid bij

verlaten of anderszins in veiligheid kun-

uitvoering van de CPR: ‘Bekendmaking

gebruik;

nen worden gebracht;

van titels en referentienummers van

5) Bescherming tegen geluidshinder;

e) de veiligheid van reddingsploegen in

geharmoniseerde normen in het kader

6) Energiebesparing en warmtebehoud;

acht wordt genomen.

van de harmonisatiewetgeving van de

7) Duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen.

gemeenschap een Mededeling versche-

Unie’.

Deze fundamentele eisen lieten op 4 april 2011 al aanvoelen dat bepaalde produc-

Vanaf 1 december 2015 wordt de

Het bouwwerk als geheel en ook de

ten van elektrische installaties ook vallen

EN 50575:2014 beschouwd als een

afzonderlijke delen er van moeten

binnen deze CPR.

geharmoniseerde norm voor kabels in

18 | Fedelec magazine

BESLUIT

de CPR. Er is een overgangsperiode van

gemerkt met de volgende elementen:

één jaar voorzien tot 1 december 2016,

• Alle informatie die nodig is ten gevolge

gedurende dewelke de oude regelgeving

De omzetting van onze huidige, vertrouw-

of de nieuwe norm mogen toegepast

van andere normen op het desbetreffende product;

worden.

• Het productiejaar;

sificatie volgens de geharmoniseerde

• Vrijwillige certificatiemerken;

norm EN 50575:2014 zal dus moeten

• Eventuele aanvullende informatie zoals

gebeuren om de elektricien toe te laten de juiste kabel te kiezen. Hiertoe zijn er onder

tie van kabels, niet het functiebehoud!

gewenst door de fabrikant op voorwaarde dat het niet in strijd noch verwarrend is

In de norm EN 50575:2014 is er sprake

met een van de andere vereiste markerin-

• Een vertaaltabel tussen de nieuwe klas-

van 5 brandreactieklassen: A, B1-B2, C,

gen.

sen in de norm en de bestaande klassen

Het

toepassingsgebied

van

EN50575:2014 is echter beperkt tot prestatie-eisen met betrekking tot brandreac-

de kabelclassificatie naar de nieuwe clas-

andere de volgende mogelijkheden:

in de wetteksten, zijnde het AREI;

D, E. De markering kan worden aangebracht

• Aanpassing van de norm NBN C30-

Concreet betekent dit dat de geharmo-

op de kabel, verpakking, etikettering of

004 en de wetteksten, zijnde het AREI

niseerde norm EN 50575:2014 enkel een

een combinatie van het voorgaande.

naar de nieuwe classificaties.

actie van kabels (onze huidige Belgische

Met betrekking tot de CE-markering

Met betrekking tot brandbestendigheid (functiebehoud) van kabels zijn er

F1-kabel, onze F2-kabel en onze kabels

en productetikettering staat in de norm

momenteel initiatieven om Europese

met SA/SD-kenmerk) en niet voor wat

dat het symbool van de CE-markering

normen op te stellen, maar dit verloopt

betreft het functiebehoud van kabels

in overeenstemming moet zijn met de

veel trager omdat de werkzaamheden

(onze huidige Belgische indeling in FR1

algemene beginselen van artikel 30, van

en FR2).

Verordening (EG) nr. 765/2008. Verder

verspreid zijn over verschillende normalisatiecommissies. Brandbestendigheid

Dit betekent dat België tegen ten laatste

moeten de CE-markeringen zichtbaar,

heeft immers niet alleen met de kabel te

1 december 2016 onder andere het artikel 104 van het AREI voor wat betreft F1,

leesbaar en onuitwisbaar op de productetiketten aangebracht worden die op

maken, maar ook met de ophangsyste-

F2 en SA en SD zal moeten aanpassen

de rollen, spoelen of trommels van de

conform de EN 50575:2014.

vermogen-, controle- en communicatie-

Op datum van publicatie van dit artikel

Kabelfabrikanten zullen voor brand-

kabels worden bevestigd.

is nog niet duidelijk op welke manier de

reactie in hun Prestatieverklaringen verwijzen naar de classificatie volgens de

Een voorbeeld van een dergelijk etiket

zorgen dat de juiste kabel op de juiste

EN 50575:2014 en dus niet meer naar F1,

ziet er dan als volgt uit:

plaats geïnstalleerd wordt, zullen dus

andere indeling geeft voor de brandre-

F2, SA of SD.

men en met de verbindingen.

overheid te werk zal gaan. Om ervoor te

nog de nodige acties moeten gebeuren. Zoals voorzien in de CPR is het vereist om

Verder is de volgende markering ver-

de nodige en juiste informatieoverdracht

plicht:

tijdig te laten plaatsvinden door alle

• Een herkomstaanduiding, bestaande

betrokken partijen, zoals de overdracht

uit de markering van de naam of het handelsmerk van de fabrikant, of (indien wet-

van wetgevende overheden en fabrikanten naar architecten, studiebureaus,

telijk beschermd) een identificatienum-

groothandels, installateurs en erkende

mer;

organismen.

• De productbeschrijving of codebena-

(Door Kris Van Dingenen)

ming;

Bronnen:

• De brandreactieklasse.

• Publicatieblad van de EU (4 april 2011): CPR

Daarnaast kunnen stroom-, besturings- en communicatiekabels worden

• Publicatieblad van de EU (10 juli 2015): uitvoering CPR geharmoniseerde kabelnorm • Artikel Tecnolec juli 2015

Fedelec magazine | 19

fedelec dossier

AREI: voorschriften voor elektrische installaties voor zwembaden, sauna’s en therapeutische badinrichtingen in huishoudelijke installaties De badkamer is tegenwoordig geen

het materieel in kwestie zich bevindt, op

lage veiligheidsspanning (ZLVS) in over-

ruimte meer waarvan de functionaliteit

basis van de voorschriften van artikel 90

eenstemming met de in de onderstaande

zich beperkt tot zijn meest elementaire

van het AREI.

tabel opgenomen waarden, zijn toege-

doel, maar wel een volwaardige leefruimte, waar we ons graag ontspannen

Omvang van de volumes voor een in

na een zware werkdag. Het goede oude

de grond ingebouwd zwembad

staan.

In volumes 1 en 2:

gietijzeren bad ruimt daarbij geleidelijk

De elektrische leidingen moeten voor-

aan plaats voor therapeutische badinrichtingen en ook sauna’s doen hier

zien zijn van een bijkomende isolatie of

almaar vaker hun intrede. Bovendien wil-

ze mogen geen enkel metalen buiten-

len steeds meer mensen kunnen genie-

omhulsel hebben en ze moeten beperkt

ten van een zwembad, ongeacht of het

worden tot diegene die noodzakelijk zijn

nu om een overdekt, een binnen- of een

voor de voeding van het elektrisch materieel binnen deze volumes.

moeten gelijkwaardig zijn aan klasse II,

buitenzwembad gaat. Echt genieten! Maar om ervoor te zorgen dat het gebruik

Omvang van de volumes voor een op

Verlichtingstoestellen zijn toegestaan op

van dergelijke installaties een plezier

de grond geplaatst zwembad

voorwaarde dat ze door een van de vol-

zou blijven, mag u niet vergeten dat uw

gende maatregelen beveiligd zijn:

lichaam, wanneer het nat of ondergedompeld is, nog maar erg weinig weer-

• Voeding op ZLVS overeenkomstig de

stand biedt tegen het doorvloeien van

waarden;

elektriciteit, en dat deze installaties,

• Mechanische bescherming die enkel

waarbij water alomtegenwoordig is, elektriciteit gebruiken voor de voeding van

met behulp van gereedschap kan worden verwijderd, en geplaatst op een

pompen, compressoren, verwarmings-

afstand van ten minste 2,25 m boven het

weerstanden, verlichting enz.

oppervlak waar zich personen kunnen

in de onderstaande tabel opgenomen

bevinden. ELEKTRISCHE INSTALLATIES

Verwarmingselementen zijn toegelaten

VOOR ZWEMBADEN

In volume 0: De elektrische leidingen zijn beperkt tot

Bij zwembaden wordt voor de instal-

diegene die deel uitmaken van het erin

een metalen raster dat verbonden is met

latie van het elektrisch materieel reke-

toegelaten elektrisch materieel.

ning gehouden met de volumes waarin

Alleen verlichtingstoestellen met een zeer

een bijkomende equipotentiaalverbinding.

20 | Fedelec magazine

op voorwaarde dat ze bedekt zijn met

Indien het elektrisch materieel geplaatst is in een kabelkanaal of een techni-

Maximale spanning in V

Volume 0

Volume 1 0... 1,25 m

1,25... 2m

Volume 2

sche ruimte die onder water kan lopen,

Wisselstroom

mag die alleen toegankelijk zijn voor het

Gelijksstroom met rimpel

Gelijkstroom zonder rimpel

dienst- of onderhoudspersoneel en worden alle actieve delen die toevallig aangeraakt kunnen worden op het ogenblik van het openen van het omhulsel, auto-

van de volgende maatregelen:

matisch spanningsloos gesteld.

- Voeding op ZLVS overeenkomstig de

In sauna’s zijn enkel verwarmingstoestellen, met inbegrip van hun bedie-

Bedieningstoestellen, regelinrichtin-

in de bovenstaande tabel opgenomen

nings- en regelinrichtingen, verlich-

gen en contactdozen zijn toegelaten

tingstoestellen, de aansluitdozen en de

in volume 1 indien ze worden geplaatst

waarden; - Automatische onderbreking van de voe-

in een isolerend omhulsel op meer dan

ding door middel van een automatische

1,25 m van de grens van het volume 0

differentieelstroominrichting met een uit-

Deze toestellen moeten:

en ten minste 0,3 m boven de vloer; en

schakelstroom van niet meer dan 30 mA;

• hetzij beschermd zijn door een indi-

ook in volume 2, op voorwaarde dat ze

- Individuele scheiding van de stroomba-

viduele scheiding van de stroombanen

door een van de volgende maatregelen

nen volgens de voorschriften van artikel

volgens de voorschriften van artikel 76

beschermd zijn:

76 van het AREI (zie tabel).

van het AREI;

in de onderstaande tabel opgenomen

ELEKTRISCHE INSTALLATIES

• hetzij van klasse I zijn, waarbij hun voedingsstroombanen beschermd zijn door

waarden. Het ZLVS-voedingstoestel

VOOR SAUNA’S

een automatische onderbreking van de

moet zich buiten de volumes 0, 1 en 2

Wat de elektrische installaties van sau-

voeding door middel van een automa-

bevinden;

na’s betreft, moet niet alleen rekening

tische differentieelstroominrichting met

• Automatische onderbreking van de

worden gehouden met de aanwezigheid

een uitschakelstroom van niet meer dan

voeding door middel van een automatische differentieelstroominrichting met

van water, maar ook met de relatief hoge

30 mA;

temperaturen. Artikel 91 van het AREI

• hetzij van klasse II zijn of een veiligheid

een uitschakelstroom van niet meer dan

bepaalt deze volumes. Er zijn er vier,

gelijkwaardig met die van toestellen van

30 mA;

zoals hieronder getoond.

klasse II hebben;

• Voeding op ZLVS overeenkomstig de

• Individuele scheiding van de stroombanen volgens de voorschriften van arti-

aansluitleidingen toegelaten.

• hetzij van klasse III zijn en gevoed zijn

kel 76 van het AREI. Het voedingstoestel

op ZLVS van ten hoogste 25 V wisselspanning, 36 V gelijkspanning met rim-

moet zich buiten de volumes 0, 1 en 2

pel of 60 V gelijkspanning zonder rimpel.

bevinden.

In volume 1 is enkel elektrisch materieel toegelaten dat behoort bij de verwar-

In alle volumes:

mingstoestellen voor sauna’s.

De andere machines en elektrische toe-

In volume 2 gelden geen bijzondere

stellen dan degene die hierboven zijn

voorschriften in verband met de weer-

vermeld, moeten aan de volgende voor-

stand van het materieel tegen warmte.

waarden voldoen:

Materieel dat in volume 3 en 4 geïnstal-

• Ze zijn noodzakelijk voor de exploitatie

leerd wordt, moet daarentegen bestand

van het zwembad, bv. pompen;

zijn tegen een temperatuur van 125 °C.

• Ze zijn ondergebracht in een omhulsel

In volume 4 is de installatie van tempera-

met een isolatie gelijkwaardig aan een

tuurvoelers verplicht. Afgezien van deze

toestel van klasse II en een toereikende

voelers mogen hier enkel verlichtings-

mechanische bescherming;

toestellen, bedienings- en regelinrichtin-

• Ze zijn bijkomend beschermd door een

gen voor de verwarmingstoestellen van

Fedelec magazine | 21

fedelec dossier

sauna’s en de aansluitleidingen worden

aan dezelfde voorwaarden moet beant-

badkamervolumes zoals bepaald in arti-

geïnstalleerd.

woorden als de elektrische installatie in

kel 86 van het AREI van toepassing zijn,

het beschermingsvolume van zwemba-

en dat bijgevolg de voor de werking van

De elektrische leidingen moeten voor-

den. Indien de therapeutische badinrich-

deze eenheid benodigde elektrische uit-

zien zijn van een bijkomende isolatie of

ting echter badkuipen voor maximaal vier

rusting, met inbegrip van het voedings-

moeten gelijkwaardig zijn aan klasse II en

personen omvat, is het toegelaten om in

punt, zich in het volume 1bis dienen te

mogen geen enkel metalen buitenomhul-

het beschermingsvolume een pompmo-

bevinden.

sel hebben.

tor met een beschermingsgraad gelijk

Ter herinnering: het volume 1bis is het

aan IP X 3 te gebruiken, voor zover het ELEKTRISCHE INSTALLATIES

materieel in een speciale behuizing is

volume dat begrensd wordt door de buitenwand van de badkuip en een volle

VOOR THERAPEUTISCHE

ondergebracht die een doeltreffende

structuur die aansluit aan de rand van de

BADINRICHTINGEN

bescherming biedt tegen waterval.

badkuip en tot aan de vloer reikt.

Aangezien therapeutische badinrichtingen niet duidelijk gedefinieerd worden op

Daarbij dient opgemerkt te worden dat,

basis van hun afmetingen bepaalt artikel 93 van het AREI dat de elektrische uitrus-

als het om een badkuip gaat die is uitgerust met een hydromassage-eenheid

ting van therapeutische badinrichtingen

en die in een badkamer is geplaatst, de

Aan het puzzelen met uw aanbod? Uw klant vraagt naar inbraaken branddetectie, camera en toegangscontrole, maar u bent niet gecertifieerd? Met GDW Security Certified zijn er geen gaten meer in uw aanbod. Surf naar

fedelec.gdwsecurity.be info: jdw@gdwsecurity.be / 02 720 99 90

Openbare werken Travaux public Klasse 4 - Classe 4 € 900.000,-

22 | Fedelec magazine

SMART SYSTEM

Verandert alles REVOLUTION

UNIVERSALITY

CAPACITY

SIMPLICITY

FLEXIBILITY

FUTURE

Duox is het eerste volledig digitaal Smart videofonie systeem met 2-draadse, niet gepolariseerde technologie. Het is het meest geavanceerde systeem ter wereld dat alle verwachtingen overtreft. Duox maakt het moeilijke eenvoudig!

www.fermax.com

Nieuwe leden - 3e trimester 2015 NEDERLANDSTALIGE

FRANSTALIGE

1980 ZEMST

B.V.B.A. Rvc Technics

2200 HERENTALS

B.V.B.A. Maes Ind.

2390 MALLE

N.V. Keysers

2900 SCHOTEN

B.V.B.A. Stroppa B.V.B.A. Thermo Technic De Hr Nys Frederic

S.P.R.L. Cmjc S.A. Green S.P.R.L. Vanocad Services S.P.R.L. Belectricity

1150 WOLUWE-SAINT-PIERRE 1300 WAVRE 1435 MONT-SAINT-GUIBERT 1560 HOEILAART

3001 LEUVEN

S.P.R.L. Décélec

4040 HERSTAL

3390 TIELT-WINGE

M. Moers Michel

4100 SERAING

N.V. Van Cleven

3500 HASSELT

B.V.B.A. E.P.S.V.

3530 HOUTHALEN-HELCHTEREN

S.P.R.L. Entreprise Fabry Henri

4621 FLÉRON

S.P.R.L. Ervac

4870 TROOZ

3800 SINT-TRUIDEN

S.P.R.L. Astra Electricité

4910 THEUX

8501 KORTRIJK

S.A. Société Spécialisée

B.V.B.A. Vervaeke Fabien

8510 KORTRIJK

en Tuyauterie et Mécanosoudure

B.V.B.A. Lw Construct

8904 BOEZINGE

S.P.R.L. Soulier Electricité

V.O.F. Adb-Luchtbehandeling

9140 TIELRODE

M. Mathot Eddy

De Hr Menten Kurt B.V.B.A. Kretech

N.V. Planet-Eco

9400 NINOVE

M. Debievre Guillaume

B.V.B.A. T & S Cabling

9403 NEIGEM

M. Wagner Alan M. Gebbia Emmanuel M. Cosenza Cosimo

5060 SAMBREVILLE

5380 FERNELMONT 6001 CHARLEROI

6567 MERBES-LE-CHATEAU 6720 HABAY 7110 LA LOUVIÈRE 7300 BOUSSU

Fedelec magazine | 23

fedelec dossier

Zelfstandig? Werk aan uw pensioen!

ls u als zelfstandige met pen-

de nettokosten van de premie slechts

overlijdensbescherming inbouwen die

sioen gaat, dan weet u dat u

40% bedragen.

toelaat om uw familie een belangrijk

een grote stap terug zal moe-

bedrag na te laten mocht u vroegtijdig

ten zetten op financieel vlak, als u

Mooi en gewaarborgd rendement

overlijden. Ook voor u is het een hele

enkel rekent op het wettelijke pen-

Elk jaar geniet u een performant en

sioen. Dit pensioen bedraagt ongeveer de helft van het pensioen van

gewaarborgd rendement. Dit rendement wordt verhoogd met een eventuele

geruststelling dat het niet nog zwaarder wordt voor uw naasten als u iets zou

een loontrekkende. Wil u dus een

winstdeelname, afhankelijk van de resul-

appeltje voor de dorst aanleggen,

taten van de maatschappij, de beslis-

Bij een maatschappij met een

dan moet u nu actie ondernemen.

singen van de Raad van Bestuur en van

sterke ruggengraat

de economische context. Als onderlinge

Uw pensioen is voor later. U kiest dan ook

verzekeraar hoeven wij geen externe

beter een partner die er op dat moment

aandeelhouders te vergoeden. Hierdoor

ook nog voor u zal zijn, met een sterke

Vita VAPZ, een tak 21-levensverzekering,

kunnen wij winstdeelnames toekennen

ruggengraat en een gezonde politiek.

van Federale Verzekering werd speciaal

die tot de hoogste op de markt behoren.

Want uiteindelijk draait het om één ding:

ontworpen voor de zelfstandige die een

In 2014 bedroeg het totaalrendement van Vita VAPZ 3,40%2.

uw centen. Federale Verzekering is een

gezond extra pensioen wil opbouwen. Hieronder vindt u vijf beenharde redenen om niet langer te twijfelen.

overkomen.

onderlinge verzekeraar. Er zijn dus geen externe aandeelhouders die hun deel van

Optimale flexibiliteit Om een extra pensioen van € 1.000 per

de winst opeisen. Wij delen onze winst met onze verzekerden3. Het belang van

Fiscale1 & sociale voordelen: tot 64% van de gestorte premies

maand opzij te zetten, dient u tegen uw

de klant, de verzekerde en zijn pensioen

pensioendatum ongeveer € 200.000 te

staan voorop.

Met Vita VAPZ bouwt u, op basis van uw

sparen. Dat is niet niks. Vooral aan het

(Door Federale Verzekering)

beroepsactiviteiten, een bijkomend pensioen op. Het maximum dat gespaard

begin van uw carrière is dat misschien

kan worden, bedraagt 8,17% van uw

zo vroeg mogelijk te starten. Dat kan in

jaarlijks inkomen van 3 jaar geleden, met

alle flexibiliteit. En gaat het eens een jaar

een bovengrens van € 3.027,09 in 2015.

wat moeizamer, dan kunt u steeds een

Zelfstandigen die bijdragen betalen voor

lagere premie storten.

niet altijd mogelijk. Toch is het belangrijk

hun sociaal statuut als zelfstandige en geen achterstanden hebben, kunnen

In alle veiligheid, ook voor uw familie

deze premies volledig fiscaal inbrengen.

Als zelfstandige moet u sparen voor uw

Bovendien leidt het betalen van een premie in de Vita VAPZ onrechtstreeks tot

pensioen, maar wat als het fout gaat?

een lagere sociale bijdrage. Hierdoor

Dan zijn er financiële middelen nodig om

situeert uw werkelijke besparing zich

verder te leven en de belangrijke kosten te dekken. U kunt een bijkomende

gemakkelijk rond de 50 à 60% en zullen

24 | Fedelec magazine

Wat als uw familie alleen verder moet?

1 Het fiscale beheer hangt af van de individuele situatie van de klant en kan later onderhevig zijn aan aanpassingen. 2 Rendementen uit het verleden zijn noch een garantie noch een beperking voor de toekomst. 3 De restorno’s en winstdeelnames evolueren met de tijd in functie van de resultaten van de onderneming en de economische conjunctuur. Ze zijn niet gewaarborgd in de toekomst en variëren voor elk product. De regels inzake de toekenning van de winstdeelnames of restorno’s zijn vastgesteld in de statuten van elkeen van de ondernemingen van de groep Federale Verzekering. De statuten kunnen worden geraadpleegd op de website.

www.federale.be

Bouwen zit in ons DNA Dat merkt u ook aan onze service

Om als bouwondernemer opdrachten binnen te halen, moet u weten welke risico’s u kunt nemen. Federale Verzekering werd meer dan 100 jaar geleden opgericht door aannemers en kent dus die risico’s en weet hoe ze te verzekeren. Meer veiligheid, minder ongevallen, minder schade en bijgevolg meer winst. Winst die we met u delen*.

Bel gerust uw persoonlijke adviseur voor een afspraak op

Meer info: www.federale.be De verzekeraar die zijn winst met u deelt * De restorno’s en winstdeelnames evolueren met de tijd in functie van de resultaten van de onderneming en de economische conjunctuur. Ze zijn niet gewaarborgd in de toekomst en variëren voor elk product. De regels inzake de toekenning van de winstdeelnames of restorno’s zijn vastgesteld in de statuten van elkeen van de ondernemingen van de groep Federale Verzekering. De statuten kunnen worden geraadpleegd op www.federale.be.

fedelec dossier

Armaturen, het optische systeem en reflectoren

et optische systeem in een armatuur zorgt ervoor dat het licht dat de lichtbron uitstraalt gericht wordt naar de plaatsen waar het gevraagd wordt. Op deze manier bepaalt het optische systeem, samen met de lichtbron, het stralingspatroon van de armatuur. Daarnaast kan het optische systeem de lichtbron afschermen tegen directe

inkijk en zo verblinding helpen voorkomen. Het optische systeem kan bestaan uit één of meerdere componenten, zoals reflectoren, lenzen, diffusoren en afschermingen, of uit een combinatie van deze. Hier dient zeker opgemerkt te worden dat het optische systeem in een armatuur ontworpen is om gebruikt te worden met een bepaalde lamp die zich in een welbepaalde positie ten opzichte van het systeem bevindt. Als hier veranderingen aan worden aangebracht (bv. de normale lamp vervangen door een groter exemplaar of door een exemplaar met een andere vorm) kan dit het stralingspatroon en de LOR van de armatuur sterk veranderen, bijna altijd in negatieve zin. Het ontwerpen van een efficiënt optisch systeem voor een verlichtingstoestel is over het algemeen specialistenwerk. In dit artikel wordt vooral aandacht geschonken aan reflectoren.

SOORTEN REFLECTOREN

fect evenwijdige stralenbundel kan alleen

Er wordt een onderscheid gemaakt tus-

als de lichtbron een punt is en is dus een

sen speculaire of spiegelreflectoren (met

zuiver theoretisch iets. Door de lichtbron

of zonder facetten), matte diffuse reflec-

opzettelijk voor of na de focus van de

toren en reflectoren met een bepaalde

parabool te plaatsen, kan men een convergerende of divergerende lichtbundel

oppervlaktestructuur die licht gedeeltelijk diffuus en gedeeltelijk gericht gaan reflecteren.

Figuur 1: Een inbouwarmatuur met een gladde speculaire reflector.

realiseren. Dit principe wordt toegepast bij een bepaald type zaklamp waarbij men de lichtbundel kan focussen door

- Spiegelreflectoren

reflectoren is de juiste positionering van

de reflector te verschuiven ten opzichte

Met een spiegelreflector is het mogelijk

de lichtbron ten opzichte van de reflector

van het lampje (Figuur 3).

licht afkomstig van een lamp heel nauw-

van cruciaal belang. Dit type reflectoren

keurig te richten door de reflector een bepaalde kromming te geven. Men kan

wordt dan ook vooral, maar niet uitsluitend, gebruikt in hoogwaardige arma-

door een goed reflectorontwerp een op

turen waarbij ook bij de productie de

voorhand gekozen stralingspatroon realiseren. Om een smal stralingspatroon te

nodige precisie wordt volgehouden en/

realiseren, is er echter een reflector nodig

een smalle lichtbundel wil realiseren. Een

die relatief groot is ten opzichte van de

klassiek voorbeeld van dit type reflector

lichtbron. Het is fysisch onmogelijk om

is de parabolische reflector (Figuur 2).

een smalle lichtbundel te maken met

Door een kleine lichtbron in de focus van

behulp van een reflector die maar een

de parabool te plaatsen, kan men een

beetje groter is dan de lamp. Bij dit type

zeer smalle lichtbundel creëren. Een per-

26 | Fedelec magazine

of bij verlichtingstoestellen waarbij men

Figuur 2: Een parabolische reflector is een voorbeeld van een speculaire reflector waarmee een zeer smalle lichtbundel kan gerealiseerd worden. (Bron: Van straling tot verlichting)

Figuur 3: Door de lichtbron en de reflector relatief ten opzichte van elkaar te verschuiven kan men met een parabolische reflector een convergerende of divergerende lichtbundel verkrijgen. Bij het ontwerp van sommige zaklampen is hiervan gebruikgemaakt om het mogelijk te maken de lichtbundel ergens op te focussen.

kant van de reflector bevindt en door de

alleen verlicht door een lichtbundel die

reflector gaat, wordt uitgestraald binnen

via één welbepaald stukje van de reflec-

een smalle lichtbundel die scherp wordt

tor gepasseerd is. Een lokale beschadi-

afgesneden. Buiten deze smalle bundel

ging verstoort deze lichtbundel en dat

is er dus géén licht dat rechtstreeks van

vertaalt zich in een onregelmatigheid in

de bron komt. Op deze manier wordt

het verlichtingssterktepatroon op het

de bron afgeschermd voor alle waarnemers die zich niet in de smalle lichtbundel

taakoppervlak. Dit probleem kan verholpen worden door een reflector uit

bevinden, waardoor de kans op verblin-

te rusten met facetten. De grootte en

ding verkleint.

de oriëntatie van facetten kan zodanig gekozen worden dat elke facet een groot

Traditioneel zijn veel reflectorvormen afgeleid van de parabool, de ellips en

deel of zelfs het volledige taakoppervlak verlicht. De lichtbundels die via de

de cirkel. Dit hoeft echter niet zo te zijn

verschillende facetten gepasseerd zijn,

en met de hulp van computers hebben

overlappen dus voor een groot deel bij

optische ontwerpers tegenwoordig de

de vorming van het stralingspatroon van

mogelijkheid om de vorm van reflectoroppervlakken volledig vrij te ontwerpen in

de armatuur. Op deze wijze bekomt men

functie van de toepassing. Men spreekt

voor kleine, lokale beschadigingen aan

van ‘free form reflectors’. In Figuur 5 is het

de reflector. Nadelen van deze aanpak

ontwerp getoond van een ledarmatuur

zijn dat de lichtbundel niet zo smal kan

voor straatverlichting waarbij elke led met

worden gemaakt als met een gladde

een aparte free form reflector is uitgerust

spiegelreflector en dat de vorm van het

(zie inzet in de figuur). Het resultaat is een

stralingspatroon minder goed beheerst

echter als nadeel dat een groot deel van

bijna rechthoekig verlichtingssterktepatroon bedoeld om hoofdzakelijk de straat

kan worden. Een stukje nauwkeurigheid wordt ingeruild voor een robuuster

het door de lamp uitgezonden licht nooit

te verlichten.

ontwerp. Deze werkwijze wordt vaak

op de reflector komt en rechtstreeks

Een nadeel van speculaire reflectoren

gebruikt bij het ontwerp van goedkope

naar de omgeving wordt uitgestraald.

is dat een kleine, lokale beschadiging

spotreflectoren die massaal en tegen

Dit kan lichthinder of verblinding veroorzaken. Een alternatieve reflector die

of vervuiling van de reflector meteen

lage kosten moeten worden geproduceerd. Hoewel het gebruik van gefacet-

Figuur 4: Reflectorontwerp waarbij beide zijden delen zijn van verschillende parabolische spiegels. De smalle lichtbundel wordt abrupt afgesneden, zodat er voor waarnemers die zich buiten de lichtbundel bevinden geen mogelijkheid tot verblinding is.

De klassieke parabolische reflector heeft

een systeem dat veel minder gevoelig is

dit probleem uit de wereld helpt is voor-

zichtbaar wordt in het verlichtingssterktepatroon op het te verlichten taakop-

gesteld in Figuur 4. Beide zijden van de

pervlak. Dit komt omdat elk stukje van

aspect heeft, is er dus wel degelijk een

reflector bestaan uit een andere para-

het reflectoroppervlak dat door de lamp

effect op de lichtverdeling door de arma-

bolische spiegel. Beide spiegels zijn zo

belicht wordt, dit licht in één welbepaal-

tuur. Een concreet voorbeeld van wat

geplaatst dat al het licht afkomstig van

de richting zal reflecteren. Elk deel van

met facetten kan gerealiseerd worden, is

een bron die zich aan de smalle boven-

het taakoppervlak wordt dus enkel en

getoond in Figuur 6. Vertrekkend van een

teerde reflectoren ook een decoratief

Fedelec magazine | 27

fedelec dossier

schaal zeer ruw, zodat licht in alle mogelijke richtingen wordt gereflecteerd. Er zijn wat de optische eigenschappen van een reflectormateriaaloppervlak betreft echter een oneindig aantal mogelijkheden tussen deze twee extremen. De microscopische oppervlaktestructuur is dus de bepalende factor voor de wijze waarop licht door een reflectormateriaal wordt gereflecteerd en verstrooid. Figuur 5: Ontwerp van een ledarmatuur voor straatverlichting waarbij elke led met een aparte free form reflector is uitgerust (zie inzet). De armatuur als geheel creëert een rechthoekig verlichtingspatroon bedoeld om hoofdzakelijk de straat en veel minder de omgeving te verlichten. (Bron: www.laserfocusworld.com)

De optische verstrooiing door een oppervlak wordt wiskundig neergeschreven in de Bidirectional Reflectance Distribution Function (BRDF). Dit is de verhouding

parabolische reflector wordt een gefa-

tingssterkte, dan wordt het licht in alle

tussen de radiantie1 van het reflectoroppervlak in een bepaalde richting tot

cetteerde reflector ontworpen om het

richtingen gereflecteerd op een zoda-

de irradiantie2 op het reflectoroppervlak

licht afkomstig van een matrix van 49 leds

nige manier dat de waargenomen lumi-

vanuit een bepaalde richting.

te bundelen in een smalle bundel om een

nantie van het reflectoroppervlak steeds

De BRDF is dus een grootheid die min-

zo homogeen mogelijke spotverlichting

hetzelfde is, onafhankelijk van de richting

stens van vier veranderlijken afhangt:

te realiseren. Het afgebeelde patroon van

van waaruit men naar de reflector kijkt.

twee hoeken om de richting van het inval-

facetten is het resultaat van een optimalisatieproces: grootte, aantal en oriëntatie

Dergelijke reflectoren gedragen zich dus

lende licht te definiëren en twee hoeken

op juist de tegenovergestelde manier als

om de richting vast te leggen van waar-

van de facetten zijn in dit geval dus van

spiegelreflectoren; het gereflecteerde

uit de radiantie wordt waargenomen.

essentieel belang.

licht is totaal niet gericht. Hierdoor is het

Bovendien blijkt dat voor veel materialen

onmogelijk om met diffuse reflectoren

de wijze van lichtverstrooiing ook afhangt

- Lambertiaanse reflectoren

een nauwkeurig gerichte lichtbundel te

van de golflengte van het licht zodat de

Lambertiaanse reflectoren zijn volledig

bekomen. De kromming van deze reflectoren is dan ook van minder belang, want

BRDF in het meest algemene geval

diffuse reflectoren. Als een dergelijke reflector vanuit een gegeven richting

het is hoofdzakelijk het oppervlak van

verlicht wordt met een bepaalde verlich-

het reflectormateriaal dat de verstrooi-

afhangt van vijf veranderlijken. In formulevorm wordt de BRDF geschreven als:

ing bepaalt. Deze reflectoren worden bijvoorbeeld gebruikt om licht van een omnidirectionele lamp te bundelen in een zeer brede en niet zo nauwkeurig gedefinieerde lichtbundel (Figuur 7).

BRDF =

dLe dEe

Met dEe de irradiantie op een zeer klein (wiskundig een oneindig klein) stukje

Figuur 6: Ontwerp van een gefacetteerde reflector om de lichtbundel afkomstig van een matrix van 49 leds te bundelen tot een smalle bundel (Full Width at Half Maximum (FWHD)=20°). Het afgebeelde facetteerpatroon is het resultaat van een optimalisatieproces.

28 | Fedelec magazine

- Reflectoren met een

reflectoroppervlak vanuit een gegeven

oppervlaktestructuur De hogerop besproken spiegelreflecto-

richting en dLe de radiantie in een bepaalde kijkrichting van dat zeer kleine stukje

ren en Lambertiaanse reflectoren vor-

reflectoroppervlak als gevolg van de irra-

men wat betreft de oppervlaktestructuur

diantie. Bij een Lambertiaanse reflector is

van reflectoren twee extremen: spiegel-

de luminantie en radiantie onafhankelijk

reflectoren zijn zelfs op microscopische

van de richting en dus is de BRDF voor

schaal glad, zodat licht gericht wordt

dergelijke reflectoren een constante.

gereflecteerd, Lambertiaanse reflectoren

Voor andere materialen is de BRDF een

zijn ondanks het feit dat ze er macroscopisch niet ruw uitzien op microscopische

ingewikkelde functie die men experimenteel kan bepalen met een meetopstelling.

Warmtebeeldcamera’s Innovatieve warmtebeeldcamera’s met een uitstekende prijs-kwaliteit verhouding. De THT-serie biedt voor elke toepassing een passend model. Hoge infrarood resolutie

Groot temperatuurbereik

Heldere en gedetailleerde beelden

Beeld-in-beeld weergavefunctie

Foto-, video- en geluidsregistratie

Automatische en manuele SPAN regeling

Standaard en instelbare kleurenpaletten

Analyse- en rapportagesoftware

VANAF

Bel 02 757 92 44 voor meer informatie of een demonstratie!

€ 1.175,-

Hierbij laat men onder een op voorhand

In Figuur 8 wordt symbolisch de ver-

gekozen invalshoek een evenwijdige

strooiing van licht aan een reflectorop-

lichtbundel op een vlak plaatje van het te

pervlak voorgesteld, gaande van een

bestuderen reflectormateriaal vallen en

oppervlak met een constante BRDF (een

wordt de hoeveelheid verstrooid licht in

zuiver diffuse reflector), over oppervlak-

alle richtingen gemeten door een detector op een robotarm rond het plaatje te

ken met een ingewikkelde BRDF die dif-

laten bewegen. Een dergelijke meting

de richtingen meer wordt gereflecteerd

kan meerdere uren duren.

dan in andere, tot een zuiver spiegelend

fuus reflecteren, maar waarbij in bepaal-

oppervlak (microscopisch gladde reflector). Bij het ontwerpen van spiegelreflecto-

Figuur 7: Een heel klassiek bureaulampje met diffuse reflector. De reflector capteert een groot deel van het licht van de lamp dat niet in de richting van het taakoppervlak gaat en verstrooit dit licht ruwweg in de richting van het taakoppervlak. Foto © lichtpuntnederland.nl

Figuur 8: Symbolische voorstelling van de verstrooiing van licht aan een oppervlak. Van links naar rechts: een Lambertiaanse reflector (constante BRDF), twee oppervlakken met een ingewikkelde BRDF waarbij licht diffuus wordt gereflecteerd maar waarbij een voorkeursrichting in meerdere of mindere mate aanwezig is, een spiegelreflector.

of als spiegelend oppervlak, dan zullen in

ren voor verlichtingstoestellen is het de

de drie gevallen, ondanks dezelfde geo-

geometrische vorm van de reflectoren

metrie, totaal verschillende resultaten

die het stralingspatroon bepaalt. Als

worden gevonden.

echter gebruikgemaakt wordt van reflectormateriaal dat licht op een ingewikkel-

- Reflectoren die het spectrum van

de manier reflecteert (zoals het 2e en 3e

het licht veranderen

materiaal in Figuur 8), dan wordt het stra-

In het voorgaande werd een overzicht

lingspatroon gedetermineerd door de

gegeven van hoe de geometrie van de

vorm van de reflector en door de BRDF

reflector en de oppervlaktestructuur

van het reflectoroppervlak.

van het reflectormateriaal samen het

Wanneer bij dezelfde armatuur (dus

stralingspatroon van een verlichtingstoestel bepalen. Alhoewel even werd

dezelfde geometrie) het reflectoroppervlak gemodelleerd wordt met de opgemeten BRDF, met een constante BRDF

vermeld dat de BRDF kan afhangen van de golflengte, werd er toch stilzwijgend

Fedelec magazine | 29

fedelec dossier

verondersteld dat de reflector elke golflengte van het zichtbare spectrum min of meer in dezelfde mate en min of meer op dezelfde manier reflecteert. Door op een reflector echter coatings aan te brengen, kan men ervoor zorgen dat bepaalde golflengten meer worden gereflecteerd dan andere. Op deze manier beïnvloedt men het spectrum van het licht en kan men tot speciale effecten komen. Zo worden reflectoren met een goudkleurige coating soms gebruikt in bakkerswinkels om brood er extra krokant te laten

Figuur 9: Links is het principe van een koudlichtreflector geïllustreerd. Rechts is het typische transmissiespectrum voor een koudlichtreflector afgebeeld: zichtbaar licht (380-780 nm) wordt voor 90% gereflecteerd, terwijl infrarode straling (golflengten groter dan 780nm) voor meer dan 80% door de reflector worden doorgelaten.

uitzien. Sommige halogeenreflectorlampen (de reflector en de lamp vormen één

turen die ontworpen zijn om met dit soort

(Door Guy Durinck, Laboratorium voor

ondeelbaar geheel) zijn uitgerust met

lampen gebruikt te worden. Vooral, maar

Lichttechnologie, KU Leuven Campus Gent

koudlichtreflectoren, men spreekt van

niet uitsluitend, bij inbouwarmaturen

(KAHO Sint-Lieven))

‘cool beam lamps’ of ‘cold light lamps’.

moet men hier de nodige voorzichtigheid

Het overgrote deel van de straling uitgezonden door een halogeenlamp bevindt

aan de dag leggen.

zich immers in het infrarode deel van het spectrum en is voor de mens onzichtbaar. Deze infrarode straling draagt echter in grote mate bij tot de opwarming van de objecten die verlicht worden. In veel toepassingen wil men deze opwarming tot een minimum beperken (bv. verlichten van voeding, van kunstwerken enz.). Een koudlichtreflector laat dit infrarode deel van het spectrum grotendeels door en reflecteert in hoge mate het zichtbare deel van het spectrum, waardoor de opwarming van de verlichtte voorwerpen in hoge mate beperkt wordt (Figuur 9). De infrarode straling is echter niet verdwenen, maar wordt, dwars door de reflector, grotendeels naar achteren uitgestraald om daar, in of vlakbij de armatuur, opwarming te veroorzaken. Wegens mogelijk brandgevaar mogen dergelijke lampen dan ook alleen gebruikt worden in arma1 Radiantie = de stralingsintensiteit (watt per steradiaal) die per m2 van een bron vertrekt, in deze context is de reflector de bron (radiantie is vergelijkbaar met de luminantie bij fotometrie). 2 Irradiantie = de bestralingssterkte of irradiantie is het vermogen per oppervlakte-eenheid van de invallende elektromagnetische straling op een oppervlak (irradiantie is vergelijkbaar met de verlichtingssterkte bij fotometrie).

30 | Fedelec magazine

BRONNEN www.odlcoating.com www.appliedcoatingsgroup.com REFERENTIES • Joseph B. Murdoch, Illuminating Engineering – From Edison’s Lamp to the LED, second edition, 2003, Visions Communications • William B. Elmer, The Optical Design of Reflectors, second edition, 1980, John Wiley & Sons, Inc • William J. Cassarly, Design of Efficient Illumination Systems, Short Course on CD-ROM, SPIE Education Services, 2005 • J.H. Bogaert, Van straling tot verlichting, 2000, Coaster Publications bvba, Oostende • Filip Vandeghinste, Guy Durinck, Stefaan Forment, Geert Deconinck and Peter Hanselaer, A Narrow Beam Reflector for a Two-Dimensional Array of Power Light Emitting Diodes, LEUKOS, vol 4, no 4, April 2008, pp 243-254 • ASTM E1392-96, Standard Practice for Angle resolved Optical Scatter measurements on Specular or Diffuse Surfaces • F. B. Leloup, S. Forment, P. Dutré, M. R. Pointer, P. Hanselaer, Design of an instrument for measuring the spectral bidirectional scatter distribution function, Applied Optics, Vol. 37, No. 31, 2008 • M.A. Myer, M.L. Paget, R.D. Lingard, CALiPER Benchmark Report, Performance of T12 and T8 Fluorescent Lamps and Troffers and LED Linear Replacement Lamps, 2009 (US Department of Energy, http://www1.eere.energy.gov/buildings/ssl/benchmark.html) • W. Ryckaert, I. Roelandts, G. Durinck, S. Forment, J. Audenaert, P. Hanselaer, M. Van Gils (2012). Performance of led linear replacement lamps. Light & Engineering, 20 (1), 129-139 • Commission Internationale de l’Eclairage (CIE) 117-1995, Discomfort glare in interior lighting • EN 12464-1, Light and lighting – Lighting of work places – Part 1: Indoor work places (2009) • Commission Internationale de l’Eclairage (CIE) 2002, TC 3-01 Report, Glare from small, large and complex sources, Vienna • W. Ryckaert, K. Putteman, D. Van Kerckhoven, Wat betekent Power Factor?, rapport in het kader van project ‘Groen Licht Vlaanderen: energiebesparing met beter licht’ – IWT 070488 • EN 50160, “Voltage characteristics of electricity supplied by public distribution systems”, november 1999

Kapitaliseer het talent van uw personeel!

ebruikt u het OpleidingsCV

ris van alle behaalde certificaten, erken-

al? Met dit elektronische

ningen, diploma’s en vergunningen. U

registratiesysteem kan uw

hoeft dus geen eigen overzicht van de

onderneming gemakkelijk voldoen

behaalde certificaten en diploma’s meer

aan de bepalingen van een cao en

bij te houden. Merk op dat al bijna 3000

van Vormelek waarin al veel informatie zit

een opleidingsCV bijhouden van

over uw werknemers en de opleidingen

elke werknemer die behoort tot het

certificaten ingevoerd zijn in de database. En er zijn al bijna 400 opleidingen

PSC149.01. Deze door Vormelek

in geregistreerd!

invoeren van de behaalde opleidingen

ontwikkelde tool wordt gratis tot uw

De certificaten van uw werknemers zijn

en certificaten! Om u tijd te besparen,

beschikking gesteld.

bijna vervallen? Vanaf 2016 wordt u automatisch gewaarschuwd, zodat uw werk-

kunnen wij ook het OpleidingsCV van uw

nemer zich zo snel mogelijk kan bijscholen.

gewoon contact opnemen met uw regionaal adviseur.

Het OpleidingsCV is een handige tool

Merk op dat deze inventaris gevalideerd

U hebt een premie aangevraagd? De

ter ondersteuning van het volledige

wordt door de werkgever en de werkne-

opleidingen waarvoor u een aanvraag

opleidings- en HR-beleid. Het biedt een

mer in een gezamenlijk document waar-

ingediend hebt, worden automatisch

praktisch overzicht van de investeringen van uw onderneming in opleidin-

van de arbeider een exemplaar ontvangt

toegevoegd aan het OpleidingsCV.

wanneer hij de onderneming verlaat.

Handig!

gen. Sinds 1 januari 2015 is de nieuwe

Als werkgever kunt u er ook de door uw

Een ander voordeel van de tool is dat alle

cao ‘OpleidingsCV/database sectorale

arbeider uitgevoerde functies, beroepen

basisinformatie om uw sociale balans in

opleidingen’ van kracht die u oplegt om

en activiteiten in opnemen.

te vullen wordt verzameld in één vooraf

belang van permanente vorming en verworven beroepservaring voor de verde-

Waarom het OpleidingsCV

ingevuld document. Het aantal bedienden/arbeiders, het aantal opleidings-

gebruiken?

uren... U hoeft alleen maar het vooraf

re loopbaan. Deze tool is bedoeld voor

Met deze applicatie hebt u in één oogopslag een volledig overzicht van de

ingevulde document te downloaden en

arbeiders, bedienden, uitzendkrachten… Opdat de ondernemingen in de

gevolgde opleidingen en de aanwe-

Als u uw OpleidingsCV nog niet online

sector niet elk hun eigen systeem moe-

zige kennis en competenties binnen uw

beheert of meer inlichtingen wenst, ga

ten opzetten, heeft Vormelek een gratis

onderneming. U hoeft dus geen indivi-

dan naar www.vormelek-formelec.be/

tool ontwikkeld.

duele gegevens meer bij te houden. Alle opleidingsinformatie is immers terug te

opleidingscv, activeer uw profiel of raadpleeg de informatie.

Wat is het OpleidingsCV?

vinden in een eenvoudig bruikbare en

Meer weten? Neem contact op met uw

Het is niet alleen een inventaris van alle

raadpleegbare gratis tool.

regionaal adviseur via telefoon of e-mail.

opleidingen die gevolgd werden door uw

Een groot voordeel van het OpleidingsCV

arbeiders, maar omvat ook een inventa-

is dat het gebaseerd is op de database

een OpleidingsCV bij te houden in het

die zij volgen. Dat vergemakkelijkt het

werknemers bijwerken. Hiervoor moet u

af te drukken!

www.volta-org.be

Fedelec magazine | 31

rondetafel

“Meerwaarde bieden? Laten we de krachten bundelen” Deel 1 Rondetafelgesprek AV-integrator PLAY en elektro-installateurs

e audiovisuele markt is een markt in voortdurende verandering.

aan toe: “Stel, we verkopen een aantal

Trends worden opgepikt, producten innoveren en dienstverlening

ledschermen. De elektro-installateur

wordt alsmaar belangrijker. Maar hoe speelt de elektro-installateur

gaat zover mogelijk mee in de installatie

daarop in? En vooral: waar kunnen installateur en integrator elkaar versterken om een meerwaarde te bieden aan de klant? “PLAY speelde open kaart

en de bekabeling, wij bouwen de rack en

en nodigde twee ervaren elektro-installateurs uit voor een openhartig ron-

zijn vervolgens nodig om correct samen

detafelgesprek. André Overdulve, zaakvoerder van Elektro Service André, is

te werken? Aan tafel bevestigt iedereen

ondervoorzitter Fedelec Oost-Vlaanderen en tevens voorzitter van STS Oost-

dat het vooral duidelijk moet zijn wie de

Vlaanderen. Peter Van Hecke, zaakvoerder van Elektrotechniek Van Hecke, is

lead neemt in een project. En er moet een

ondervoorzitter van Fedelec Oost-Vlaanderen.

correcte winstmarge volgen.

stellen die in werking.” Welke afspraken

Elke eurocent telt bij totaalprojecten Het is het begin van de zomer. We

naar een partij die hen de scherpste prijs

Uiteindelijk tellen op het einde van de

spreken af in de skybox van PLAY in

kan geven.” André vult zijn collega Peter

rit de winstmarges per project. André:

de Ghelamco Arena. Beneden ligt het

aan: “Bij nicheproducten nemen klanten

“Soms zijn het kleine beetjes die veel

veld waar de Buffalo’s enkele maanden geleden hun eerste landstitel heb-

rechtstreeks contact op met een leverancier om een betere korting te verkrijgen.

maken, in andere gevallen heb je een

ben behaald. De sfeer van de overwin-

Het gevolg? Bekabeling blijft vaak over,

ning hangt nog in het stadion. Het ideale

waardoor de installateur in de kou blijft

gaan. Je moet het totaalplaatje bekijken.” Peter knikt bevestigend en vult aan:

moment voor Dirk Verhellen – CEO PLAY

staan.”

“Wel oppassen, de vijver wordt niet gro-

– om André Overdulve en Peter Van

“Onterecht,” stelt Dirk Verhellen, “een

ter. Al wat een ander bovenhaalt, haal

Hecke, twee ervaren elektro-installateurs, te verwelkomen voor een ronde-

goeie installateur is goud waard en cruciaal om een audiovisueel totaalconcept af

ik niet boven. En omgekeerd. Wat wil je

tafelgesprek. PLAY staat voor verkoop,

te ronden.” De installateur komt volgens

king? Een gezonde marge.” Tijdens het

verhuur en installatie van audiovisuele

Dirk ook niet in het vaarwater van audio-

gesprek kwam ook naar voren dat je bij

producten. Maar Dirk wil vooral weten

visuele technieken. André verduidelijkt:

een aanbesteding het best enkel energie

wat hij als AV-integrator kan doen om

“Enkel als het lot audiovisuele technieken

steekt in wat letterlijk gevraagd wordt.

een meerwaarde te bieden aan elektro-

deel uitmaakt van een totaalpakket zullen

installateurs.

we intekenen op die aanbesteding.”

“In openbare dossiers wordt er niet verwacht dat je meer voorstelt dan wat er

Integratie audiovisuele middelen

Krachten bundelen

dan heb je voor niets gedacht. De kunst is

“Laten we eerlijk zijn: de concurrentie

“Kunnen we de krachten dan niet bundelen?”, vraagt Tim Van Gasse – sales-

om achteraf na te denken.”

manager PLAY – zich openlijk af. En daar

Relatie met de groothandel

voegt hij meteen een concreet voorbeeld

PLAY staat bij de installateurs bekend

vaste marge waar je niet onder wilt

uiteindelijk hebben op een samenwer-

geschreven staat. Als je toch meedenkt,

komt tegenwoordig van overal: kleine IT-bedrijven, of gewoon zelfs het internet. Klanten gaan steeds verder op zoek

32 | Fedelec magazine

Zorgeloos installeren. Daarover gaat het. Van een simpele switch tot een complexe congres-, audio- of videoinstallatie. U staat er als installateur niet alleen voor. Omdat we – net als u - gepassioneerd zijn door audiovisuele technieken. Geef ons een seintje of kom even langs. Onze technici en ingenieurs helpen u graag verder en doen er alles aan zodat u kan scoren bij uw klant.

Gent Brussel Antwerpen

09 381 86 40 02 767 31 05 03 771 10 01

info@playbiz.be www.playbiz.be

Febelec_FEB15.indd 2

3/02/15 20:31

als een audiovisuele integrator met een

Hou expertise intern en wees

een aanbesteding? Vanavond hé.” En

sterke service. Uit rondvraag blijkt dat de

bereikbaar

daar wringt volgens André misschien

elektro-installateur zijn materialen vooral

“Zou het voor de elektro-installateur een

wel het schoentje: “Je moet die service

bij de groothandel bestelt. Is er een duide-

meerwaarde zijn om een partner zoals

lijke beschrijving in het lastenboek? Dan

kunnen garanderen ook als de productspecialist niet binnen is. Dan bellen we

gaat hij op zoek naar de leverancier met

PLAY samen te zetten met een groothandel?”, vraagt Tim zich af. Peter twijfelt:

de beste voorwaarden. Peter nuanceert:

“Je moet er dan in slagen om de sterktes

Uiteindelijk willen we meteen geholpen

“Er is een trend om je aantal leveranciers

van PLAY te combineren met de sterk-

zijn als we onze offerte aan het invullen

zo laag mogelijk te houden en bij die vaste

tes van de groothandel, waarbij de eind-

leveranciers een sterke marge overeen te

klant kan blijven rekenen op zijn service.

zijn en niet wachten tot de productspecialist opnieuw binnen is. Mijn gevoel? Hou

komen. Maar ‘specialistenmateriaal’ haal

De dossiers mogen niet blijven liggen.

jullie expertise binnen jullie organisatie en

je het best niet bij de groothandel.”

Wanneer berekenen we de eindprijs van

focus verder op die kennis.”

liever rechtstreeks naar de specialist.

In de volgende editie van Fedelec magazine gaat het rondetafelgesprek verder. Dan focussen we op het belang van opleiding en communicatie.

Peter Van Hecke

Dirk Verhellen

André Overdulve

Tim Van Gasse

Fedelec magazine | 33

PROJECTen

Homecinema’s valoriseren verloren ruimtes

e firma ACS uit Ophain is

Homecinema’s worden bijna uitsluitend geïnstalleerd bij renovatieprojecten.

ongetwijfeld een buitenbeentje onder de Fedelec-

Inmiddels is dit centrum op verschillende

Box-in-the-boxeffect creëren

leden. David Wilms is gepassioneerd

locaties in de hoofdstad en in het Waalse

In de voorbije decennia heeft David

door audio- en videotoepassingen

Gewest actief. Dankzij zijn expertise en

Wilms het homecinemaconcept in

en bouwde zijn eigen bedrijf uit, Audiovisuel Conseils & Services

ervaring in geluidstechniek werd dit project, waarbij de 23 leslokalen van het

ren: elektriciteit, verlichting, projecto-

(ACS). Het bedrijf is gespecialiseerd

CLL zouden worden uitgerust met per-

ren, geluidsversterkers, luidsprekers,

in de installatie van homecinema’s

formante audiovisuele installaties, hem

schermen… “Vooral wat videoprojec-

bij particulieren en bedrijven.

toegewezen. In een latere fase lanceerde

toren en geluidsversterkers betreft, is

hij zijn eigen website en in 2005 opende

de technologie aanzienlijk geëvolueerd.

hij zijn eigen showroom in zijn thuishaven

De luidsprekers bijvoorbeeld waren

Ophain.

20 jaar geleden ook al kwalitatief hoog-

zowat al zijn deelfacetten zien evolue-

staand. Het spreekt voor zich dat de

David Wilms is een geregistreerd elektrotechnicus en is al meer dan 30 jaar actief

Enkel renovatie

akoestische isolatie en de akoestische

in de audiovisuele wereld in en rondom

afwerking van de gekozen ruimte een

de hoofdstad. Met zijn verleden als dj en

Onder zijn klanten telt hij zowel particulieren als bedrijven. Particulieren komen

zijn engagement in de wereld van de vrije

bijna uitsluitend via het internet bij hem

project. Geluidsabsorberende panelen

radio’s was hij altijd al gefascineerd door

terecht, bedrijven eerder via mond-tot-

geluid. Zijn ultieme droom om geluidsingenieur te worden, moest hij evenwel

mondreclame. Homecinema wordt

zijn essentieel om een box-in-the-boxeffect te kunnen creëren en geluidshin-

belangrijke rol spelen in een geslaagd

der te vermijden. In de meeste gevallen

opbergen. Maar met zijn huidige func-

bijna uitsluitend geïnstalleerd bij renovatieprojecten. Bij nieuwbouw liggen de

tie als verantwoordelijke audiovisuele

budgettaire prioriteiten van de bouw-

van de homecinema – het schrijnwerk-

technieken van de hogeschool ICHEC

heer anders. De meest geschikte loca-

gedeelte –, in bepaalde gevallen neemt

in Brussel komt hij aardig in de buurt…

tie in een gebouw is een ruimte zonder

de bouwheer dit zelf voor zijn rekening”,

Inmiddels combineert hij deze activiteit

vensters, denk aan een kelder, een gara-

aldus Wilms.

met zijn eigen zaak, Audiovisuel Conseils

ge of een zolder. Een oppervlakte van

& Services, gespecialiseerd in het installeren van homecinema’s bij particulieren

15 m² is de minimale vereiste. De meeste

Homecinema? Ook in de garage

homecinema’s worden in kelders geïn-

In een eengezinswoning in Lembeek

en het leveren van audiovisueel materieel

stalleerd. Dit zijn ruimtes die niet of nau-

(Halle) installeerde David Wilms een

aan bedrijven. Zijn audiovisuele kennis

welijks gebruikt worden en de kans op

homecinema in een gedeelte van de

werd alom gewaardeerd, waardoor hij

geluidshinder voor de buren is er gering.

ruime, L-vormige garage, dat volledig

erin slaagde al in de beginjaren van ACS

Homecinema kan dus verloren ruimtes

kon worden afgesloten. Hiervoor werd

een groot project binnen te halen. Zijn

valoriseren. Maar wie geen onbenutte

een houten raamwerk gemonteerd.

eerste klant was het Centre de Langues

ruimte beschikbaar heeft, kan – mits de

“Vooral de installatie van het scherm

(CLL), in 1984 opgericht door de

nodige aanpassingswerken – een homecinema in zijn leefruimtes installeren.

dient omzichtig te gebeuren. Het scherm

Université Catholique de Louvain (UCL).

34 | Fedelec magazine

realiseer ik ook het houten raamwerk

wordt bij voorkeur op een vast kader met

een geluidsdoorlatend (microgeperfo-

geluidskasten. Aan de zijkanten en tegen

gorist in werking gesteld wordt”, aldus

reerd) doek aangebracht, zoals in een

de wand achteraan in de zaal, worden

David Wilms.

klassieke bioscoopzaal het geval is. Het

dan weer bijkomende luidsprekers van

betreft een speciaal type doek dat toe-

het bipolaire of dipolaire type geïnstalleerd ter hoogte van de zetels om sur-

Geluidsversterker is master

laat om luidsprekers achter de wandbekleding aan te brengen. Er zijn twee

roundeffecten te verkrijgen. In de meeste

van de homecinema-installatie worden

schermformaten: 16:9 – het formaat van

gevallen worden de luidsprekers zicht-

lcd-, led- of plasma-tv – en het cinema-

baar opgesteld, maar het is evenzeer

beschouwd. Het is als het ware het centrum dat de verschillende toestellen met

beeldformaat, 2:35. Pluspunt van dit

mogelijk ze in de wanden te integreren.

elkaar verbindt. Het beeld en het geluid

laatste formaat is dat het overeenstemt

Voor de installatie van de luidsprekers

vertrekken vanuit de geluidsversterker

met dat van de films die vertoond wor-

alleen diende hier om en bij de 100 meter

en worden door middel van een HDMI-

den in de bioscoopzaal. Dit betekent

bekabeling te worden aangebracht. Ook

kabel naar de projector verstuurd. In de

dat er geen zwarte banden te zien zijn onderaan en bovenaan op het scherm.

de bekabeling voor de elektriciteitsleidingen neemt ongeveer dezelfde grootte-

versterker zit er een processor, de zogenoemde ‘scaler’, die de beeldkwaliteit

Wie integendeel bijvoorbeeld beelden

orde aan. Ik breng ook de noodzakelijke

analyseert, automatisch herberekent, en

van het formaat 16:9 zou projecteren op

ventilatie en warmte-koudeklimatisatie

het best mogelijke beeld naar de projec-

een scherm 2:35, zou aan de linker- en

aan, die vervolgens door een erkend fri-

tor verstuurt. Ook de versterker, samen-

De geluidsversterker kan als de master

de rechterzijde van het beeld de gekende zwarte banden opmerken”, aldus David Wilms. Projector en geluidsprekers De (video)projector wordt meestal achteraan in de zaal geïnstalleerd. Meerdere technologieën – met elk hun pro’s en contra’s – kunnen worden gebruikt: LCD, DLP, LCOS… “De juiste keuze hangt onder meer af van de grootte van de zaal, van het formaat van het scherm en uiteraard ook van het beschikbare budget van de klant. De projector wordt bij voorkeur tegen een wand of aan het plafond bevestigd. Wat luidsprekers betreft, is er een ruim en degelijk aanbod op de markt. Maar het spreekt voor zich dat modellen specifiek aangepast aan een cinemaomgeving het beste resultaat opleveren”,

De geluidsversterker kan als de master van de homecinema-installatie worden beschouwd.

aldus David Wilms. Verlichting van een homecinema Surroundeffecten

Wat de verlichting van de homecinema betreft, opteren klanten bijvoorbeeld voor

“Meestal – zoals bijvoorbeeld voor dit

een combinatie van ledverlichting onder aan het scherm en klassieke, indirecte ver-

project in Lembeek – wordt achter het

lichting verwerkt in de wanden. Het verlichtingssysteem in een homecinemaruimte

projectiescherm een luidspreker voor

maakt mee deel uit van de interieurinrichting. Hiervoor bieden zich tal van mogelijk-

de centrale stem geplaatst en zijn er

heden aan. De bediening van de verlichting moet in eerste instantie gebruiksvrien-

– samen met twee luidsprekers voor

delijk zijn. Een gecentraliseerd beheer van de verlichting is noodzakelijk.

de links- en rechtseffecten – ook twee

Fedelec magazine | 35

PROJECTen

matie voor gepassioneerde doe-hetzelvers. Zij proberen, via mail of telefonisch, bij mij zo veel mogelijk relevante technische informatie over het realiseren van een homecinema te verzamelen, om dan zelf, thuis of elders, aan de slag te gaan. De grote concurrentie komt evenwel vooral van de grootwarenhuisketens, die zogenaamde kant-en-klare homecinemasystemen aan de man brenLuidsprekers worden zowel zichtbaar opgesteld als achter de wandbekleding geïntegreerd.

Vooral inzake videoprojectoren en geluidsversterkers is de technologie aanzienlijk geëvolueerd.

gen. Consumenten zijn in een dergelijke omgeving vaak geneigd snel en impulsief tot een dergelijke aankoop over te gaan. Service en aftersales voor de klant blijven

gesteld uit een specifiek audiosysteem,

al deze toepassingen is er slechts één

laat toe het geluid bij te sturen in functie

enkele afstandsbediening, voor de verschillende toestellen.

van de grootte en de resonantie van de

dan echter vaak dode letter. Een specialist in de materie daarentegen kan zijn klanten wel de nodige service en toegevoegde waarde bieden.”

bewuste ruimte. Pijnpunten

(Door Philip Declercq - foto's: ACS)

Eén enkele afstandsbediening

Ook al heeft ACS als aanbieder van

Tot de uitrusting van een homecinemazaal behoort meestal een blu-ray- en cd-

totaalconcepten voor homecinema wei-

lezer, die het mogelijk maakt om dvd’s

deze niche zijn pijnpunten, aldus nog

en audio-cd’s op een hoogkwalitatieve

David Wilms. “De weinige bedrijven in

manier af te spelen. Ook een numerieke

de niche bieden meestal enkel bepaalde

decoder is noodzakelijk. Momenteel zijn

componenten voor homecinema aan,

er meerdere ketens in hd-kwaliteit op de

geen totaalconcept. Daarin probeer ik

ACS en Fedelec

markt. Eventueel kan ook een multimediahardeschijf nuttig zijn. Spelconsoles

het verschil te maken. Het is een zeer

David Wilms startte zijn eenmans-

specifiek marktsegment waarin ook

zaak op in 2005 in het Waals-

kunnen eveneens worden aangesloten

het internet een belangrijke rol speelt.

Brabantse Ophain. Sinds 2007 is

op het systeem. De luidsprekers zijn uit-

Enerzijds als aanbrenger van klanten,

deze geregistreerde elektricien ook

gerust met een HDMI-verbinding. Voor

maar anderzijds ook als bron van infor-

lid van Fedelec Waals-Brabant.

www.son-cinema.be

nig echte concurrenten, toch heeft ook

“Gezien de zeer specifieke niche waarin ik actief ben, ben ik wellicht

“Een specialist in de materie kan zijn klanten de nodige service en toegevoegde waarde bieden.” - David Wilms, zaakvoerder van Audiovisuel Conseils & Services

36 | Fedelec magazine

een buitenbeentje onder de leden, zeker in deze Fedelec-afdeling. Indien zich meerdere projecten tegelijkertijd aanbieden, werk ik samen met vertrouwde partnerbedrijven. Bijvoorbeeld voor het uitvoeren van het schrijnwerkgedeelte, om een homecinemaproject tijdig te kunnen realiseren en te kunnen opleveren”, aldus David Wilms.

Eerste volledig digitale Smart Videofonie Systeem op twee draden

De iLoftvideofoon van FERMAX.

weedraadsvideofoniesystemen zijn niet nieuw op de markt. Met DUOX is FERMAX de eerste nichespeler die een volledig digitaal systeem lanceert. “Op technisch vlak biedt het meer kwaliteit, grotere capaciteit, meer flexibiliteit en is het zeer installatievriendelijk. Ook de commerci-

ële insteek verschilt: de aankoopbeslissing is niet langer een gemeenschappelijke beslissing van alle bewoners van een gebouw, maar van iedere eigenaar afzonderlijk. Een nieuw tijdperk is aangebroken voor iedereen betrokken bij de videotoegangscontrole”, aldus Jean-Pierre Piret van ABYZ uit Galmaarden, o.m. FERMAX-verdeler voor ons land.

Elke eigenaar beslist autonoom

Deze worden dan in de antwoordpost

DUOX aan verschillende wensen in één

Vanaf nu zullen eigenaars die een video-

terug naar audio en video gedecodeerd.

en hetzelfde project kan worden voldaan.

foniesysteem wensen te plaatsen in hun

Op papier betreft dit hetzelfde principe

woning, dit autonoom kunnen laten uit-

als een IP-systeem dat gebruikt wordt in

Een nieuw businessplan

voeren zonder hun buren te verplichten

de duurdere installaties wereldwijd. Daar

Volgens Jean-Pierre Piret van ABYZ zal

hetzelfde te doen. Deze laatsten zullen

waar deze systemen ontworpen zijn voor

dit in een nieuw scenario voor alle partijen

bijvoorbeeld eerder de voorkeur kunnen

nieuwe gebouwen en specifieke bedrading, werkt DUOX ook op de bestaande

betrokken bij de marketing en de installatie van dit soort toestellen resulteren. “Dit

bedrading, onafhankelijk van de sectie.

komt eerst en vooral omdat DUOX zal

Zelfs indien het oude beldraden betreft.

leiden tot een exponentiële groei van het

geven aan een parlofoon of ervoor opteren om geen extra geld te spenderen. Het gekozen model kan later zonder meer vervangen worden, zonder tussenkomst

aantal geïnstalleerde videomonitoren.

of toelating van de buren. Het nieuwe

Pluspunten

Bovendien zal het lanceren ervan in de

DUOX, het Smart Systeem van FERMAX,

Een eerste voordeel is de hoge audio-

toekomst leiden tot verhoogde loyaliteit

werkt immers op twee niet-gepolariseerde draden zonder extra onderdelen. Dit

en videokwaliteit. Beeld en geluid, nu

bij deze nieuwe klanten, vermits het gaat

omgezet in bits, lijden niet langer onder

om een digitaal systeem. Het zal gaan

betekent: geen verdelers, geen splitters

interferenties in de kabels. Een andere

om woningen waarvoor we uitbreidingen

en evenmin wissels. Zodra er een video-

substantiële verbetering is de eenvoud

belpaneel is geplaatst, is de gemeen-

inzake installatie en programmatie. Op

kunnen aanbieden, met andere woorden, ook functionaliteiten en toepassin-

schappelijke installatie zeer eenvoudig,

het gebied van de installatie zijn er slechts

gen die pas later de FERMAX-catalogus

en identiek voor parlofonie en videofonie.

twee draden nodig, waardoor fouten

zullen vervolledigen.”

vermeden kunnen worden, terwijl DUOX

(Door Philip Declercq - foto's: Fermax)

Digitale datapakketten

op het gebied van de programmatie

Het DUOX-systeem transfereert alle

beschikt over een stembegeleiding voor

informatie vanuit het belpaneel (audio,

de indienststelling. En ten slotte is er het

video en data) in digitale datapakketten.

voordeel van de flexibiliteit, omdat met

www.abyz.be

Fedelec magazine | 37

projecten

State-of-the-arttechnieken voor inbreidingsproject WZC Egmont

De grote binnenpatio van het vernieuwde WZC Egmont.

nlangs onderging het WZC Ter Deinsbeke van het OCMW Zottegem

tioneel en architecturaal vlak, en omvat

een grondige facelift. Het bleef niet bij een naamsverandering in WZC Egmont. Enkele oude gebouwen werden gesloopt en ver-

eveneens vier bouwlagen. Per verdieping zijn er twee afdelingen of leefgroe-

vangen door nieuwbouw in de lijn van – en een geheel uitmakend met – de

pen. Er werd geopteerd voor duurzame

resterende gebouwen. De elektriciteitswerkzaamheden werden uitgevoerd

materialen. De bestaande gebouwen,

door de firma EDF uit Waregem, gespecialiseerd in projecten voor o.m. de

opgetrokken in baksteen, kregen een

zorgsector.

verlengstuk in de nieuwbouw, wat impliceerde dat ook isolatie en spouw konden worden voortgezet, ideaal voor de EPBberekening. Andere keuzes waren o.m.

Het WZC heeft een capaciteit van een

afwerking, de firma Artes-Depret, wer-

het gebruik van architectonisch beton,

190-tal erkende bedden en heeft drie

ken acht nevenaannemers mee aan

functies: een woonzorgcentrum, een

dit project, waaronder de firma EDF

grote raamoppervlaktes met reflecterend glas en zonwerende screens.

dagverzorgingscentrum en een dienstencentrum. De bouwheer van dit zorg-

(Elektriciteitswerken Decaigny Freddy

project is Belfius, dat in het verleden

– zie kaderstuk) voor de elektriciteitswerken.

Stijlbreuk Het vernieuwde WZC-complex moet een stijlbreuk met het verleden inluiden. Dit

reeds tal van zorgprojecten – onder meer woonzorgcentra in Oostkamp en Lede

Eén grote zorgcampus

betekent onder meer het creëren van rui-

– realiseerde. De initiatiefnemer is het

Waar er voorheen drie afzonderlijke blok-

me daglichtinval en heel wat doorkijken,

OCMW van Zottegem. Samen trokken ze

ken waren die in zekere mate autonoom

een huiselijke uitstraling, flexibiliteit… De

de esthetische en functionele krijtlijnen

opereerden, maken alle afdelingen nu

nieuwe kamers voor residenten hebben

van het project en werd een programma

deel uit van één grote zorgcampus. De

een oppervlakte van 25 m², inclusief een

van eisen opgesteld. Het ontwerp van dit

operationele werking van het WZC wordt

ruime sanitaire cel, ook vlot toegankelijk

inbreidingsproject, van de hand van het

grondig gewijzigd. Er werd voor geopteerd om de oudste blokken – A en C –

voor rolstoelpatiënten. Via de schuifdeur

voorziet in zes clusters/verpleegeenheden. Deze krijgen de namen van de

te slopen en de vrijgekomen ruimte te

kan de sanitaire cel, of het inkomgedeelte, worden afgesloten, zodat extra ruim-

benutten voor parkeerplaatsen. De ‘min-

te wordt gecreëerd. Met het oog op de

Zottegemse deelgemeenten - Strijpen,

der oude’ D-vleugel, waar de kantoren

onderhoudsvriendelijkheid werd geop-

Oudenhove, Erwetegem en Velzeke

en het Sociaal Huis van het OCMW zijn

teerd voor vloeren met een voldoende

- toegewezen, en tellen elk een 40-tal

ondergebracht, blijft behouden. De reno-

hoog antislipgehalte en ingemaakte kas-

bewoners. Het studiebureau technieken

vatie van de overblijvende blokken is voor

ten in de kamers.

is Studieburo De Klerck nv. Bvba ProCo

een latere fase gepland. De nieuwbouw

staat in voor de projectleiding en de coördinatie. Naast de aannemer ruwbouw &

diende te voldoen aan de hedendaagse

State-of-the-arttechnieken

normen op (bouw)technisch, opera-

Wat de technieken betreft, werd onder

architectenbureau Boeckx en Partners,

38 | Fedelec magazine

meer – zij het als redundante oplossing

Wat verlichting betreft, werd enkel in

– een WKK geïntegreerd. De elektrici-

de kantoren, de vergaderzalen en de

teitswerkzaamheden – uitgevoerd door

bijlokalen van de keuken van klassie-

de firma EDF uit Waregem – werden in

ke T5-verlichting gebruikgemaakt. In

augustus 2014 opgestart. “Het mooie

de gangen, de kamers en de keuken

aan dit soort projecten is dat zowat alle

werd ledverlichting van o.m. Zumtobel,

nieuwe of courante technologieën aan

Modular Lighting (accentverlichting) en

bod komen: ledverlichting, glasvezelbekabeling, UPS, databekabeling, nood-

Trilux geïnstalleerd. Enkel wat downlights

stroomaggregaten… en dat we al onze knowhow en ervaring kunnen aanwen-

dan 500 verlichtingsarmaturen. Ook buiten is er ledverlichting, meer bepaald van

den”, aldus Christophe Decaigny. De

Thorn-fabrikaat.

in de gangen betreft, gaat het over meer

werkzaamheden werden aangevat met het slijp- en kapwerk voor de bekabe-

Gesofistikeerde lussystemen

ling en het leggen van de bekabeling

Er werden systemen voor branddetectie

en de kabelgoten. Per bouwlaag gaat

en camerabewaking geïnstalleerd. De

het over meer dan 500 meter kabelgoten. Het betrof meer dan 100.000 meter

branddetectie-installatie omvat 13 lussen. De detectoren, die zich vooral in de

elektriciteitsbekabeling en meer dan

gangen bevinden, beschikken elk over

70.000 meter databekabeling. Er werd

een eigen adres. Wat camerabewaking

een hoogspanningscabine met een vermogen van 630 kVA en 900 ampère

betreft, zijn er een 30-tal veiligheidscamera’s over de ganse site verspreid, ook

geïnstalleerd. Na het aanbrengen van

in de directe buitenomgeving. Elke gang

dwaaldetectielus bewaakt. Het betreft

de schakelaars en de stopcontacten

in het WZC wordt gefilmd. Het dwaalde-

werden de valse plafonds aangebracht.

tectiesysteem omvat een 30-tal lussen.

een Televic-installatie, uitgerust met alphabadges en solarcentrales, waarvan

Hierin werden de verlichtingsarmaturen, de noodverlichting, de branddetec-

Elke traphal, elke deur die bijvoorbeeld

ook het verpleegoproepsysteem en de

naar de cafetaria of naar een andere ver-

muziekdistributie deel uitmaken. De lus

toren en de luidsprekers geïnstalleerd.

dieping leidt, wordt door middel van een

wordt enkel geactiveerd wanneer de

De miFare-technologie, inmiddels een standaard in de zorgsector, wordt in het WZC en ook op de andere sites van het OCMW toegepast. Een pluspunt is de zogenaamde Proximity, de contactloosheid.

deur in kwestie openstaat. Door het aanbrengen van deurcontacten kan er geen vals alarm optreden. Een moeilijkheidsgraad bij dit soort zorgprojecten is vaak het grote aantal verschillende deuren, en de diverse types van automatisatie ervan, naargelang het bv. een afdeling met dementerende dan wel niet-dementerende senioren betreft. MiFare-technologie Op alle deuren, ook van die van bergplaatsen, zijn badgelezers, uitgerust met miFare-technologie, aangebracht voor het verplegend personeel. Christophe Decaigny: “Het betreft een open systeem dat in de zorgsector inmiddels als een Op verschillende locaties in de technische ruimtes van het WZC werden MultiMediaConnect dataracks van Techno Specials geïnstalleerd.

standaard geldt, en ook op de andere sites van het Zottegemse OCMW wordt

Fedelec magazine | 39

projecten

“Het mooie aan dit soort projecten is dat zowat alle nieuwe of courante technologieën aan bod komen.” - Christophe Decaigny, zaakvoerder EDF

platform op maat ontwikkelde en design-

niet onbelangrijk was het gegeven dat

de. Vanuit het Broadcast Center van

alle betrokken partijen vroeger reeds in

de telecomoperator neemt Telesignal

andere bouwprojecten goed met elkaar

het signaal over. Dit wordt op zijn beurt

hadden samengewerkt”, aldus nog

via het datanetwerk verdeeld naar de

Christophe Decaigny.

kamers, de verpleegposten en de dagzalen. Via dit platform wordt in de dag-

(Door Philip Declercq)

zalen, waar 55 inch-projectieschermen opgesteld staan, WZC-gebonden informatie (o.m. de menu’s van de maaltijden, activiteiten…) gecommuniceerd aan de

toegepast. Een pluspunt van deze tech-

residenten. Ook in de industriële keu-

nologie is de zogenaamde Proximity, de

ken werden alle mogelijke voorzorgen

contactloosheid.” Alle verpleegposten

genomen. Alle verlichtingstoestellen,

en kamers hebben een touchscreen (één

schakelmaterialen en keukentoestellen

per afdeling) van waarop een oproep

zijn spatwaterdicht. Dit geldt ook voor

kan gelanceerd of ontvangen worden.

de keukentoestellen in de kamers van

Er werd een volledig wifinetwerk aangelegd, zodat de zorgoproep ook mobiel

de residenten. Elke verpleegafdeling

kan gebeuren. Via smartphones kan het

is met een industriële vaatwasmachine.

beschikt over een dagzaal die uitgerust

verplegend personeel de oproepen ont-

Enkele van de vele elektrische borden in het WZC die door EDF werden gebouwd en geïnstalleerd.

vangen. Op de volledige site van het WZC

Modelproject qua samenwerking

worden hiervoor – ook in de bestaande

Uitzonderlijk aan dit bouwproject is

gebouwen – een 120-tal antennes geïn-

ongetwijfeld het vlotte verloop van de

EDF en Fedelec

stalleerd.

werkzaamheden op de werf. Het vernieuwde WZC zal 3 à 4 maanden voor

De firma EDF uit Waregem, opge-

IP-adres vervangt coaxkabel

de voorziene opleveringsdatum (n.v.d.r.

Fedelec. De onderneming was aan-

De televisietoestellen op de kamers

eind dit jaar) in gebruik genomen kun-

vankelijk gespecialiseerd in alarm-

van de senioren werden via de firma

nen worden. “Dit heeft zeker te maken

installaties voor de bankensector,

Telesignal aangeleverd. Ze werken via

met het feit dat het project gerealiseerd

maar legt zich inmiddels vooral toe

een dataverbinding waarvoor deze

werd in bouwteam, en dat er de commu-

op overheidsopdrachten (zorgsec-

Harelbeekse onderneming een digitaal

nicatie onderling zeer vlot verliep. Ook

tor, kantoren, musea…). Oprichter

richt in 1975, is sinds 1980 lid van

Freddy Decaigny was stichtend lid, en daarna Voorzitter van Fedelec We st-V la a nd e re n.

M et

zo o n

Christophe kwam in 2003 de tweede generatie aan het roer. Sinds 2009 heeft hij de dagelijkse leiding over het bedrijf. Vorig jaar is ook Christophe tot het bestuur van Fedelec WestVlaanderen toegetreden. Het bedrijf telt momenteel een 50-tal medewerkers, waaronder 2 à 3 FT projectleiders met een lange staat van dienst bij EDF. Ze startten er als arbeider, groeiden door tot werfleiV.l.n.r. Guy Van Den Bossche en Johan Kegels (OCMW Zottegem), Eddy Guilbert (namens Belfius), Davy Derynck (Artes-Depret), architecte Els Van Geenhoven (Boeckx en Partners), Dirk Delsoir, Christophe Decaigny en Pascal Vanbossel van EDF.

40 | Fedelec magazine

ders en zijn inmiddels volwaardige projectleiders geworden.

Bosch Power Tools innoveert

Het unieke slagsysteem maakt de schroevendraaier tot een boorschroevendraaier.

et professionele gereedschap van Bosch hoeft geen introductie meer. Het is niet

alleen betrouwbaar en doeltreffend, de fabrikant streeft er ook naar om met innoverende technieken waar de vakman echt iets aan heeft voor de dag te komen. We gaan in op enkele nieuwigheden die dit najaar uitkomen.

Het Wireless Chargingsysteem is uitgebreid met laders voor mobiel gebruik. Deze laatsten zijn compatibel met het Sortimo-laadsysteem.

tot een diameter van 10 mm, dat alles

Het oplaadstation past gewoon in een

Op de werf wil de vakman het liefst met

met een compacte accumachine. De 18 V-accuschroevendraaier is com-

passende L-Boxx biedt plaats aan een

niet al te veel gereedschap sleuren, zeker

patibel met de contactloze Wireless

apparaat met twee Wireless Charging-

als het gaat om een reparatie, waar de

Charging-batterijen, wat het geheel nog

accu’s. De inrichting van de L-Boxx zorgt

ruimte al eens krap is. Bosch heeft daarvoor het 5-in-1-systeem FlexiClick uitge-

handiger inzetbaar maakt.

ervoor dat de accu’s precies op de goede plaats zitten om opgeladen te wor-

bracht: een serie van vier opzetstukken

Nieuws van Wireless Charging

den. Men hoeft dan enkel nog de box op

voor de GSR 14,4 V-EC FC2 Professional

Vorig najaar introduceerde Bosch het

het laadstation te klikken, en de accu’s

of GSR 18 V-EC FC2 Professional accu-

contactloze Wireless Charging-systeem.

laden automatisch op terwijl de vakman

schroevendraaier. De set omvat een

Daarbij wordt de accu via inductie opgeladen, ongeveer zoals een elektrische

naar de werf rijdt. Zo is hij er zeker van dat

FlexiClick zorgt voor flexibiliteit

haaks opzetstuk en een excenter opzetstuk, waarmee men in nauwe hoekjes

tandenborstel. Men hoeft alleen de bat-

Sortimo-bedrijfswageninrichting. De bij-

hij altijd met volledig opgeladen gereedschap aankomt.

kan schroeven. De opzetstukken kunnen

terij op de lader te zetten, en het opladen

in 16 posities gemonteerd worden, terwijl

gaat vanzelf. De accu kan daarbij vastge-

Wie geen L-Boxx-systeem heeft, kan de

de totale lengte van het toestel slechts

klikt blijven op het toestel.

speciale oplaadholster gebruiken. Die

270 mm blijft. Met het boorhouderopzetstuk kan men de schroevendraai-

Ondertussen heeft Bosch de mogelijk-

hangen en zorgt er eveneens voor dat

er omvormen tot een boorschroefma-

heden van dit gamma uitgebreid. Zo is er

de batterij onderweg wordt opgeladen.

chine. Bijzonder handig is echter het

naast de oorspronkelijke 2,0 Ah-batterij

De holster is compatibel met zeven types

hameropzetstuk. Door een uniek inge-

een versie met de dubbele capaciteit,

18 V-accuschroevendraaiers.

bouwd slagsysteem maakt dit van de

namelijk 4,0 Ah. Misschien nog het meest

(Door Alex Baumans)

schroevendraaier een boorhamer met

interessant voor servicetechniekers is

een impactenergie van 1,0 J. Zo kan de

het oplaadstation L-Boxx, dat in samenwerking met Sortimo werd ontwikkeld.

vakman ook gaten maken in hard beton

kan in de bestelwagen worden opge-

www.bosch-pt.com

Fedelec magazine | 41

PROJECTen

Investeren in nieuwe, energiezuinige mobiliteit

et nieuwe VW-Skoda garagecomplex langs de Watermolenstraat in Aalter kon op amper 102 werkdagen opgeleverd worden. Onder de nieuwe naam MIG Motors (Mobility Investment Group) centra-

Met de nieuwe garage MIG Motors centraliseert Francis Verspeelt in Aalter twee recente overnames van kleinere VW- en Skodagarages in de regio Meetjesland.

liseert zaakvoerder Francis Verspeelt de recente overnames van Garage Vandenheede uit Aalter (Volkswagen) en Garage De Baets uit Eeklo (Volkswagen en Skoda). Voor de elektrotechnische werkzaamheden van dit

personenwagens kon er sterk worden

project deed hij een beroep op de firma B. Van Rysseghem. Ook voor de nieuwe Audi-garage die op stapel staat in Sint-Martens-Latem, werkt hij samen

opgedreven. In deze garage – waar een

met dit elektro-installatiebedrijf.

de focus op Volkswagen, Volkswagen

30-tal medewerkers aan de slag zijn – ligt Bedrijfsvoertuigen en My Way met de bijbehorende werkplaats en carrosserie.

Bernard Van Rysseghem werkte na

Groeien door acquisities en nieuw

Centraliseren

zijn studies eerst bij diverse industriële

elan

Twee jaar geleden nam MIG Motors ook

bedrijven, onder meer bij een Gentse

de VW-garage Van Den Heede in Aalter

bordenbouwer. “Een elektrisch bord

Francis Verspeelt is een door de automicrobe gebeten ondernemer die onder

bekabelen leer je niet op school, enkel

meer zijn sporen verdiende in de garage-

van garage De Baets in Eeklo. De oude

op de werkvloer”, aldus Van Rysseghem.

wereld. Hij werkte zich op van mecani-

VW-garage in het centrum van Aalter had

Daarna was hij aan de slag bij een groot

cien tot werkplaatsleider in een garage

geen toekomst op die locatie en ook de

installatiebedrijf in Aalter, waar hij eerst

in Olsene en was meer dan 10 jaar ver-

activiteiten in dezelfde lijn uitvoerde,

antwoordelijk voor de naverkoop bij een

garage in Eeklo bood weinig commerciële perspectieven. Daarom besloot MIG

maar later op de binnendienst werkte en

grote West-Vlaamse Mercedes-dealer.

Motors om op een braakliggend terrein

zich o.m. bezighield met ontwerp, aankoop en offertes. Toen de tweede gene-

Van Stefaan Vallaeys, een bevriende

van 9.800 m² langs de Watermolenstraat

ondernemer, kreeg hij de vraag waarom

ratie van dit familiebedrijf klaarstond om

hij zelf niet de stap naar een eigen zaak

in Aalter deze twee garages te centraliseren. “Een pluspunt is het feit dat we het

het roer over te nemen, besloot hij zelf

zette. Verspeelt vond dit geen slecht

merk Skoda voortaan niet enkel in Eeklo,

zijn eigen elektro-installatiebedrijf op te

voorstel, indien het een Duits automerk

maar ook in Aalter kunnen verdelen, wat

richten in zijn woonplaats Vinkt (Deinze).

zou betreffen... Korte tijd later stelde

betekent dat we nu Skoda verdelen voor

Vanuit zijn beroepservaring en verleden

Vallaeys hem voor om een officiële

de volledige regio Meetjesland”, aldus

legde hij zich vooral toe op installaties

VW-dealer uit Evergem over te nemen.

voor industriële klanten: retail, kmo’s en

De aankoop van de garage in Evergem

Francis Verspeelt. Met deze gloednieuwe garage in Aalter met een bebouwde

industrie in de lokale bedrijvenzones…,

bleek een schot in de roos. Het gebouw

van oppervlakte 3.000 m² investeert MIG

en uiteraard ook op het onderhoud van

werd vier jaar geleden grondig gemoderniseerd en opgefrist; de verkoop van

Motors verder in mobiliteit. “In de auto-

deze installaties.

42 | Fedelec magazine

over, vorig jaar volgde de overname

wereld van vandaag worden er nog altijd

meer wagens verkocht, zij het dat de marges heel wat kleiner zijn geworden.” Richtlijnen uit Wolfsburg Samen met architect Paul Temmerman uit Mariakerke werd een ontwerp uitgetekend. De aannemer voor de ruwbouw was Algemene Bouwonderneming Vandenbussche uit Aalter. Er werd niet via hoofdaanneming gewerkt. Het spreekt voor zich dat vooral de richtlijnen van de autofabrikant uit Wolfsburg de doorslag gaven bij het inrichten en aankleden van de showrooms, werkplaatsen, buitenaanleg… Dit zowel wat de VW-showroom als de Skoda-showroom

De verlichting in de beide toonzalen omvat een honderdzestigtal verlichtingsarmaturen van verschillende types ontladingslampen van Wever & Ducré, o.m. de HIT-ontladingslamp.

betreft. Enkele ingrepen die reeds enige tijd ingeburgerd zijn in de garagewereld,

Stagobel-makelij. In het garagegebouw

zoals bv. de directe receptie voor wie zijn

werden er twee elektrische borden geïn-

wagen voor onderhoud aanbiedt, worden ook hier voor beide merken toege-

stalleerd.

past (met elk een eigen inrijstraat). Voor

Verlichting

de service en het onderhoud aan de

Wat verlichting van de showroom betreft,

wagens is er wel een gemeenschappe-

houdt VW zich wereldwijd aan de inter-

lijk atelier. Inzake hernieuwbare energie

ne, nog lopende standaardnorm (peri-

werd er een miniwarmtekrachtkoppeling

ode van 5 jaar). “Voor de showrooms

(mini-WKK) geïnstalleerd door de firma

wordt inderdaad nog niet in ledverlich-

Van Wingen uit Evergem. Aan de straatzijde sieren twee enorme totems van VW

ting voorzien, wat niet wegneemt dat er

en van Skoda inmiddels de voorgevel.

de burelen wel ledverlichtingsarmaturen

Valse plafonds

werden geïnstalleerd, en dat ook de buitenverlichting van ledmakelij is. De ver-

De kleuren van de wanden in de show-

lichting in de beide toonzalen omvat een

rooms zijn verplicht wit. Net als in alle

honderdzestigtal verlichtingsarmaturen

VW-garages wereldwijd werd geop-

van verschillende types ontladingslam-

teerd voor planken vloeren. In het show-

pen van Wever & Ducré, onder meer de

room- en kantoorgedeelte dienden valse

HIT-ontladingslamp. De buitenverlichting

plafonds aangebracht te worden, zodat

bestaat uit verlichtingsarmaturen van

bepaalde structuren onzichtbaar bleven. Gezien het een nieuwbouwproject

ZUMTOBEL-makelij. Wat noodverlichting in het gebouw betreft, werd er geop-

met nogal wat valse wanden betreft, was

teerd voor autonome noodverlichting. De

het kap- en slijpwerk dus vrij gering. Het

inbraakbeveiliging loopt via een gespe-

totaal aantal meter bekabeling bedraagt

cialiseerd bedrijf. In dit nieuwe Aalterse

15 km (gewone bekabeling) en 5 km

garagecomplex wordt niet gewerkt op

(databekabeling). Er werden kabelgoten van Vergokan gebruikt. Tot de eer-

basis van een domotica- of een KNX-

ste werkzaamheden behoorde ook het

wordt aangestuurd via een intelligente

installeren van de stopcontacten, voor-

schakeling (LOGO). In de sanitaire cellen

al in de vloeren; de vloerdozen zijn van

en de stockageruimtes zijn er geen scha-

“Het is de klant die bepaalt welke activiteit op deze locatie wordt uitgevoerd, en dus wat de uitwendige invloeden zijn.” - Bernard Van Rysseghem, zaakvoerder B. Van Rysseghem

bijvoorbeeld in de stockageruimtes en

systeem, wel is het zo dat de verlichting Het aanbrengen van de kabelgoten van Vergokan behoorde tot de eerste werkzaamheden van de firma uit Deinze.

Fedelec magazine | 43

PROJECTen

kelaars, maar wordt er met het oog op

dit informatie die je van de klant zelf

energiebesparing gewerkt met detecto-

moet ontvangen. Want het is de klant

ren”, aldus Bernard Van Rysseghem.

die bepaalt welke activiteit op deze locatie wordt uitgevoerd, en dus wat de uit-

Halogeenvrij bekabeld

wendige invloeden zijn. Dit is in feite een

Als ervaren elektricien weet Bernard Van

materie waar de klant, de architect en het

Rysseghem dat bij dergelijke projecten

studiebureau het beste zicht op hebben,

vooral het samenstellen van het vereiste

en die door hen moet worden voorbereid.

technisch dossier voor de keuringinstantie geen sinecure is. “Hiervoor zijn in prin-

Uiteindelijk is de materiaalkeuze die wij

cipe meerdere documenten nodig, waar-

maken afhankelijk van deze lijst van uitwendige invloeden die sinds medio 2013

onder een lijst van uitwendige invloeden

verplicht wordt opgelegd. Bij dit project

en een risicoanalyse. Uiteindelijk betreft

is alles halogeenvrij bekabeld, ongeacht wat de lijst van uitwendige invloeden zou

In dit project bedraagt het totaal aantal meter gewone bekabeling 15 km en de databekabeling 5 km.

kunnen uitwijzen. Halogeenvrije bekabeling betekent ook o.m. dat er bij brand beperkte rookontwikkeling kan optreden. De elektrische installaties in het

de kwijt: “Fedelec moet nog meer probe-

nieuwe garagecomplex werden gekeurd

ren haar leden het gevoel te geven dat de

door het erkende keuringsorganisme

organisatie er echt is voor hen. De leden

Van Hemelen. Voor dit garageproject is

zijn er zich niet altijd van bewust van wel-

er geen afzonderlijke hoogspanningscabine voorzien. Alle benodigde vermo-

ke diverse diensten zij kunnen gebruik-

gen – van een grootte-orde van 97 KVa –

informeren over al wat hun zaak kan aan-

werd via het elektriciteitsnet aangevoerd,

belangen: reglementering, opleiding,

zij het geleverd op laagspanning”, aldus

sociale materie… en gebruikmaken van

Bernard Van Rysseghem.

de bestaande kanalen. Kennis opdoen

maken. Ze moeten zich vooral (blijven)

en het uitwisselen van ervaringen met

De buitenverlichting bestaat uit ledverlichtingsarmaturen van Zumtobel-makelij.

Lidmaatschap loont

collega’s zijn hierbij cruciaal” – zie ook

Wat de toekomst van Fedelec betreft, wil

kaderstuk.

Bernard Van Rysseghem nog het volgen-

(Door Philip Declercq)

FEDELEC & BVBA B. VAN RYSSEGHEM Bvba B. Van Rysseghem is lid van Fedelec sinds 1996. Eén jaar later trad Bernard Van Rysseghem reeds toe tot het bestuur van de Fedelec-afdeling OostVlaanderen. Van mei 2012 tot en met mei 2015 was hij voorzitter van deze afdeling, met zijn meer dan 200 leden de grootste Fedelec-afdeling van ons land. Wel blijft hij voortaan deel uitmaken van STS (Speciale Technieken) Oost-Vlaanderen, de overkoepelende organisatie die de belangen van alle (san/HVAC- en elektro-) installateurs wil behartigen en voor een verdere integratie van beide ‘soorten’ installateurs pleit. Momenteel werkt hij met een vijftal medewerkers, zijn echtgenote doet de administratieve opvolging. Wat de verdere evolutie van zijn eigen bedrijf betreft, wil hij vooral het kleinschalig karakter behouden en een goede service voor de klanten blijven benadrukken. Bernard Van Rysseghem: “Gemiddeld realiseren we Francis Verspeelt, zaakvoerder van MIG Motors Aalter/Evergem, en Bernard Van Rysseghem van het gelijknamige elektroinstallatiebedrijf uit Deinze.

44 | Fedelec magazine

4 à 6 grote projecten op jaarbasis. De andere activiteiten betreffen eerder kleine uitbreidings- of aanpassingswerken, en uiteraard onderhoudswerkzaamheden.”

Nieuwe generatie koelers Blue e+ genereren meer rentabiliteit

nder de naam Blue e+ brengt Rittal een compleet nieuwe generatie koelers op de markt. Deze apparaten zijn energie-efficiënter dan bestaande koeloplossingen en performanter inzake flexibiliteit, vei-

ligheid en handling. De systeemaanbieder voor schakelkasttechnologie profi-

De NFC-poort zorgt voor een eenvoudige parametrage van toestellen via een NFCcompatibele smartphone. Het hybrideprocedé combineert een compressor en een ‘heat pipe’ die voor passieve koeling zorgt.

leert zich zo als toonaangevende technologieaanbieder voor systeemkoeling. melingen behoren tot het verleden. Dit verhoogt de levensduur van de koelcomponenten en van de schakelkastcompoIn Europa zijn naar schatting ca. 2 miljoen

exact benodigde koelprestatie geleverd.

nenten, en zorgt voor een hogere proces-

koelaggregaten voor schakelkasten op

veiligheid. De Blue e+ toestellen dekken

het stroomnet aangesloten, goed voor

Volgens de eerste testresultaten, werkelijk gemeten waarden bij pilootopstel-

een jaarlijkse CO2-uitstoot van ongeveer

lingen bij diverse Europese klanten, zijn

watt, en zijn geschikt voor toepassing bij

4 miljoen ton. “Om de energie-efficiëntie

besparingen tot 75% mogelijk.

temperaturen van -30° tot +60°C.

generatie koelers Blue e+ in op een innovatief, gepatenteerd hybrideprocedé”,

Spanningsingang voor

Eenvoudige handling voor een

verschillende netten

snellere service

aldus Danny Forré, Product Manager

Bij de ontwikkeling werd ook op andere

Het grafische aanraakdisplay biedt alle

klimatisatie bij Rittal. Dit procedé werkt

relevante informatie. Systeemmeldingen

met een combinatie van een compressor

vlakken aandacht besteed aan efficiëntie en flexibiliteit. Dankzij het gepaten-

en een ‘heat pipe’ voor passieve koeling.

teerde meerspanningsvermogen zijn alle

De compressor treedt pas in werking bij

apparaten compatibel met de wereld-

Potentiaalvrije contacten geven foutmeldingen door. Verder zijn er ontwik-

een ontoereikende passieve koeling. De

wijd gebruikelijke netten. Het mogelijke

kelingen voor communicatie via pro-

regelstrategie voor hybridewerking is

bereik voor de voedingsspanningen

tocollen als Modbus, Profinet, TCP-IP

geoptimaliseerd in functie van stroombesparing in het deellastbedrijf en kent

gaat van 110 V (één fase) tot 480 V (drie

en CAN-bus, zodat deze toestellen ook

fasen) bij netfrequenties van 50 Hz of 60

kunnen geïntegreerd worden in een

zo een boost inzake energie-efficiëntie.

Hz. Het koelapparaat is identiek, in de

CMC-configuratie van Rittal. De Near

Bij een deellast van 65% werken beide

VS, in Europa of in Japan. Dit vermindert

systemen in hybridemodus, waardoor ze 4 keer efficiënter zijn dan een traditioneel

het aantal toestelvarianten. De toestellen beschikken ook over een UL-listing,

Field Communication-poort parametreert eenvoudig meerdere toestellen via

apparaat. Zowel bij de ventilatoren als

zodat ze eenvoudig kunnen worden toe-

technicus kan zo de foutmelding capte-

de compressoren worden DC-motoren

gepast in een project waar UL-certificatie

ren, en de correcte onderdelen opzoe-

gebruikt. Dankzij de invertertechnologie,

noodzakelijk is. Dankzij de constant

ken met het oog op een snelle herstelling.

waarmee via een spanningsregeling het

geregelde koeling vervalt, voor alle com-

(Door Philip Declercq - foto's: Rittal)

toerental van compressor en ventilator

ponenten in de schakelkast, de ‘Thermal

continu worden geregeld, wordt altijd de

Stress’. Constante temperatuurschom-

een vermogensbereik van 2500 tot 6000

te verhogen, zet Rittal bij haar nieuwe

worden in meerdere talen getoond.

een NFC-compatibele smartphone. Een

www.rittal.be

Fedelec magazine | 45

REPORTAGE

Hager lanceert nieuw waterdicht schakelmateriaal IP55

wee jaar na de lancering van het schakelmateriaal Berker by Hager,

Cubyko met verlicht kader als oriëntatieverlichting.

lanceert Hager een nieuw waterdicht gamma onder de naam ‘cubyko’. Dit nieuwe gamma vervangt het hermetische materiaal Aquatec. Het

doordachte concept en de ergonomie resulteren in een aantal innoverende voordelen: een flexibeler beheer van de voorraad, eenvoudig in gebruik, een alles doorstaande dichtheid en een opmerkelijke zichtbaarheid dankzij het optionele kader met leds.

Cubyko vindt zijn toepassingen in

den samengesteld door een mecha-

nieuwbouw en renovatie, en dit zowel

nisme samen te bouwen met een doos

in residentiële, tertiaire als industriële

of een inbouwkader. Dit biedt het voor-

installaties. Een aantal concrete toepassingsgebieden zijn bijvoorbeeld garages,

deel dat met een beperkte stock aan

laboratoria, keukens, kelders, de buiten-

enkele of dubbele opbouwdozen kunnen

omgeving, enz.

verticaal uitgebreid worden door ze aan

alle behoeften kan worden voldaan. De

elkaar te koppelen door middel van een Flexibel en compleet Het gamma waterdicht schakelmate-

verbindingsstuk dat ook de IP55 garandeert.

riaal IP55 is verkrijgbaar in twee versies: opbouw en inbouw. Door zijn

Snelle en intuïtieve montage

twee beschikbare kleuren integreert

Het concept van cubyko biedt een aan-

het materiaal zich perfect in om het

zienlijke tijdswinst voor de montage op

even welke omgeving. De donkergrijze

de werf. De compacte mechanismen

kleur (RAL 7011) met een lichtgrijs kader

en een grote bedradingsruimte onder-

(RAL 7035) zorgt voor een visueel contrast tussen kader en doos. De appara-

aan garanderen een vlotte en comforta-

tuur wordt dan ook niet snel vuil. Door

door middel van twee clips in de doos

de witte kleur (RAL 9010) integreert het

vergrendeld. De schakelaars, drukknop-

kelaars/drukknoppen en het klapdek-

materiaal zich perfect in laboratoria of op

pen en stopcontacten zijn voorzien van

sel voor stopcontacten vergrendeld op

lichte oppervlakken zoals witte muren.

snelverbindingsklemmen ‘quickcon-

de opbouwdoos of het inbouwkader, dit

Combineerbare referenties behoren tot

nect’. Samen met het kader worden de

door middel van twee kwartslagschroe-

de mogelijkheden: alle producten wor-

afdekplaten met toets(en) voor scha-

ven.

46 | Fedelec magazine

Montage van een schakelaar cubyko met verlichtingskader.

bele bedrading. Het mechanisme wordt

Performante en betrouwbare (water)dichtheid De apparatuur cubyko heeft de bescher-

Het concept van cubyko biedt een aanzienlijke tijdswinst voor de montage op de werf.

mingsindex IP55 - IK07. Om deze waterdichtheid IP55 te garanderen, is het materiaal voorzien van membranen en

Andere functionaliteiten zijn o.m. adapters voor integratie van 45 mm-appara-

dichtingen op de meest gevoelige plaat-

tuur zoals systo, vb. data-stopcontacten,

sen. Zo is er een afdichting in het klap-

en toebehoren als kabeluitgangen en

deksel van het stopcontact en een dich-

afdichtplaten. Ook leds met verlichtings-

tingsmembraan in de afdekplaat onder

of verklikkerfunctie voor drukknoppen

de toets(en) van de schakelaars en de

en schakelaars, direct inclipsbaar of te

drukknoppen. Langs beide kanten van het afwerkingskader is er een soepele

bedraden in 12/24V of 250V, en verkrijgbaar in rode, blauwe en witte kleur, beho-

dichtingsring voorzien. Een membraan,

ren tot de mogelijkheden. Ook speci-

over de volledige rug van de opbouwdoos, is rondom voorzien van een kleine,

ale verlichtingskaders zijn een mogelijke

opstaande, soepele rand, en individu-

standaardkader van de enkele of dubbe-

eel rond de bevestigingsgaten. Voor de

le opbouwdoos kan vervangen worden

inbouwversie bevindt de dichtingsring

door een optioneel verlichtingskader in

zich net onder het inbouwkader.

witte of blauwe kleur (ledverlichting), en

Multifunctioneel

kan gebruikt worden als oriëntatieverlichting of als verklikker, dit in 12/24V of

Het waterdichte schakelmateriaal cuby-

250V.

functionaliteit bij het cubyko-gamma. Het

De kabelwartels worden meegeleverd met de opbouwdozen.

ko heeft een groot aanbod aan functies: (comfort)bedieningen, stopcontacten,

Opbouwdozen en inbouwkaders

oriëntatie- en signalisatieverlichting,

Ook hier biedt cubyko een brede waaier

adapters, toebehoren als kabeluitgangen en afdichtplaten, speciale verlich-

aan mogelijkheden. Denk bijvoorbeeld

tingskaders etc.

met wartelingangen: de kabelwartels

Wat bedieningen betreft, zijn schakelaars en drukknoppen, verlicht of met verklik-

worden met de opbouwdozen meegeleverd. Dit zowel voor de enkele als de

ker, met verlichte etikethouder uitgerust.

dubbele wartelingang. Er bestaan zowel

Het ledlampje wordt standaard meege-

horizontale als verticale versies. Enkele,

leverd indien de drukknop of schakelaar deze verlichtings- of verklikkerfunctie

dubbele en zelfs drievoudige opbouwdozen zijn voorzien van membranen,

heeft. Comfortbedieningen zijn er in de

zowel voor één enkele als voor twee

vorm van noodonderbrekingen met sleutel- of kwartslagontgrendeling, sleutel-

kabelingang(en) of buis/buizen. Last but

schakelaars met twee of drie posities en

inbouw in muren of holle wanden: deze

rolluikbedieningen. Stopcontacten met

zijn verkrijgbaar, zowel in horizontale als

klapdeksel kunnen ook in een versie met

verticale versies, enkel-, dubbel- en drievoudig. Ze kunnen geschroefd of inge-

polarisatie of met etikethouder verkregen worden. Oriëntatie- en signalisatieverlichting is verkrijgbaar met een blauwe

aan enkele en dubbele opbouwdozen

not least zijn er de inbouwkaders voor

bouwd worden door middel van klauwen. (Door Philip Declercq - foto’s: Hager)

of witte led, met een groen/rode led en bijbehorende etiketten voor signalisatie.

De grote bedradingsruimte onder het mechanisme maakt de installatie comfortabel.

www.hager.be

Dankzij dit verbindingsstuk kunnen meerdere opbouwdozen verticaal met elkaar verbonden worden.

Fedelec magazine | 47

PROJECTen

door stof en uitlaatgassen vervuilde wanden werden onder hoge druk gereinigd. Er werden nieuwe ventilatoren, ‘jetbooster’-modellen van Zweedse makelij, geïnstalleerd. Die zorgen voor een verhoging van het elektrisch vermogen met 20 procent. “Omdat dit te renoveren stuk tunnel slechts een beperkte hoogte – hetzij

Ledprimeur voor Luikse verkeerstunnel: integraal verlicht met BB LEDlightpipes

4,40 meter – had, was men genoodzaakt om de BB LEDlightpipes aan beide zijwanden te bevestigen. Dit om eventuele schadegevallen aan boven de rijstrook hangende verlichtingsarmaturen, veroorzaakt door vrachtwagens die de tunnel binnenrijden, te vermijden. Voor de eerste maal in ons land wordt een volledige verkeerstunnel met ledverlichting uitgerust. Naast

De nieuwe éénrichtingsverkeerstunnel ‘Blonden’ heeft een totale lengte van om en bij de 500 meter.

de basisverlichting betreft het drie lichtsterkteniveaus. Hoe klaarder het is buiten, hoe sterker de verlichting in de verkeerstunnel – automatisch, door

middel van een DALI-sturing – wordt Avenue

gevoerd door de tijdelijke vereniging

bijgestuurd”, aldus Rudi Noel, ingeni-

Blonden werden recent twee

Yvan Paque-VSE en werd eind juni

eur en leidend ambtenaar van SPW.

bestaande kleine tunnels,

2015 opgeleverd. In tegenstelling tot

genaamd ‘Blonden’ en ‘Paradis’, tot

het project Quai Mativa – waar het over

Nieuwe brandnorm verplicht

één lange verkeerstunnel verbon-

twee ingangen en één uitgang ging –

kabeldraagsysteem

den. De nieuwe eenrichtingsver-

betreft het hier een verkeerstunnel met

In het nieuw uitgegraven tunnelgedeel-

keerstunnel met de naam ‘Blonden’

slechts één ingang en één uitgang.

te bedraagt de hoogte 5,40 meter en

heeft een totale lengte van onge-

Voertuigen rijden op twee rijstroken

konden de BB LEDlightpipes op de nor-

veer 500 meter. In tegenstelling tot

in dezelfde rijrichting van de Avenue

maal voorziene plaats – midden boven

de gerenoveerde verkeerstunnel

Blonden. Vooraleer men de nieuwe

de rijstrook – worden geïnstalleerd. Op

onder de Quai Mativa enkele jaren

tunnel binnenrijdt, voegen deze stro-

deze plaatsen werd enkel in de basis

geleden, wordt deze tunnel inte-

ken zich evenwel samen tot één enkele

ledverlichting aangebracht. Over de

graal verlicht met energiezuinige

rijstrook. Bij het buitenrijden van de

volledige lengte van de verkeerstun-

BB LEDlightpipes, geleverd door

tunnel komen de wagens op de Quai

nel werd, naast de BB LEDlightpipes,

Techno Specials uit Gent.

de La Meuse terecht.

een gegalvaniseerd kabeldraagsys-

angs

Luikse

teem van Nidal gemonteerd conform de

Ledverlichting in de volledige

nieuwe normen inzake brandveiligheid

Blonden-tunnel is een primeur

in het Waalse Gewest. Deze verplich-

Het betreft het zevende verkeerstun-

Aan de binnenzijde werd de kleine,

ten tot het gebruik van een ruim kabel-

nelproject in de stad Luik dat de laat-

bestaande, Blonden-verkeerstunnel

draagsysteem.

ste jaren onder handen werd genomen

volledig gestript: alle bekabeling,

door de Service Public de Wallonie

openbare verlichting, ventilatoren en

Zesde verlichtingsniveau

(SPW). Het project ‘Blonden’ is uit-

detectoren werden ver wijderd. De

Bij de verlichting van deze nieuwe tun-

48 | Fedelec magazine

nel wordt – in tegenstelling tot de Quai

se aannemers tegelijkertijd worden

Mativa-tunnel – geen gebruik meer

gewerkt door de opsplitsing tussen het

gemaakt van gasontladingslampen. Er

renovatiegedeelte en het nieuwbouw-

wordt enkel met ledverlichting gewerkt.

gedeelte. In een tunnel die afgesloten

Naast de vijf gebruikelijke verlichting-

is voor renovatiewerkzaamheden is

sniveaus, werd er nog een extra ver-

het voor ons makkelijker werken. Niet

lichtingsniveau uitgewerkt. Er is de

het minst omdat er dan overal op de

‘basisnachtverlichting’, dimbaar tot

baanvakken reeds ‘ijkingspunten’ zijn

80 procent. Een tweede niveau is de

aangebracht. De juiste hoogte van de

‘dagverlichting’: zodra er buiten een

tunnel is bekend, een belangrijke factor

bepaalde lichtsterkte is, worden de BB

voor het correct aanbrengen en afstel-

LEDlightpipes op 65 procent gebracht.

len van de BB LEDlightpipes. Maar bij

Daarnaast zijn er nog de verlichting-

de nieuwe verkeerstunnel ‘Blonden’

niveaus ‘donker’, ‘klaar’ en ‘zonnig’.

diende de juiste montagehoogte voor-

Ingenieur Rudi Noël van de SPW cre-

af planmatig berekend te worden.

ëerde hier een zesde verlichtingsni-

Bij de uitvoering diende in bepaalde

veau, ‘zeer donker’ genaamd. “Het

gevallen de (voorlopige en lagere) pre-

niveau ‘donker’ bleek vaak nog te klaar.

tarmac laag van de tunnel als vertrek-

Vooral in de wintermaanden zal het bij-

punt gebruikt te worden, in andere

komende verlichtingsniveau ‘zeer don-

gevallen waren het de tunnelwanden.

ker’ vaak van toepassing zijn, en extra

Een ander verschilpunt met de Quai

energie doen besparen. Dit nieuwe,

Mativa-tunnel is het nieuwe systeem

speciaal voor deze tunnel ontworpen

van evacuatienoodverlichting dat hier

extra verlichtingsniveau, is vooral nut-

over de volledige lengte van de tunnel

tig bij het binnenrijden van de tunnel.

in opbouw diende te worden geïnstal-

Hoe klaarder het namelijk is buiten, hoe

leerd”, aldus Francis Callut, project-

sterker het lichtniveau voor de ingangs-

verantwoordelijke en Senior Project

zone van de tunnel zelf moet zijn om

Manager van VSE.

Vooral in de wintermaanden zal het bijkomende verlichtingsniveau ‘zeer donker’ vaak van toepassing zijn, en extra energie doen besparen.

het zogenaamde ‘zwarte gat’ voor wie de tunnel binnenrijdt, te vermijden.”

Oplevering

Het antiverblindingsaspect van de

De laatste fase in de afwerking van de

BB LEDlightpipes werkt op dezelfde

nieuwe verkeerstunnel was het testen

manier als in de Quai Mativa-tunnel.

en inregelen van de BB LEDlightpipes in de late namiddag en in de loop van

Omdat het te renoveren tunnelgedeelte slechts een beperkte hoogte - namelijk 4,40 meter heeft, was de meest geschikte oplossing om de BB LEDlightpipes aan beide zijwanden te bevestigen.

De ene verkeerstunnel

de avond. Francis Callut: “Alle verlich-

is de andere niet

tingsniveaus moeten gevalideerd wor-

De werkzaamheden aan de Avenue

den. Voor een optimaal testresultaat

werd berekend, moet de verlichting tel-

Blonden werden eind februari aange-

moeten alle BB LEDlightpipes bran-

kens op die lichtsterkte worden afge-

vat en namen een viertal maanden in

den, zij het in opeenvolgende fases.

steld. We verifiëren of de tijdens de

beslag. “De Quai Mativa-tunnel was

Aan de hand van een meetraster op

voorstudie berekende waarden wel

een renovatieproject, wat impliceer-

het wegdek worden er meetpunten op

degelijk in overeenstemming zijn met

de dat het bestaande verkeerstraject

de afgewerkte rijstrook uitgetekend.

de ter plaatse uitgevoerde metingen.

zo snel mogelijk opnieuw in gebruik

Daarna wordt het volledige traject van

Op de meetpunten waar dit niet het

moest kunnen genomen worden. Hier

de tunnel doorlopen, en kan bij alle

geval is, wordt er telkens bijgestuurd.”

gaat het evenwel over een zo goed

meetpunten worden nagegaan of de

(Door Philip Declercq - foto’s: Techno Specials)

als compleet nieuwe tunnel over een

verlichting al dan niet moet worden bij-

aanzienlijke lengte. Er kon door diver-

geregeld. Indien bv. vooraf 6 candela/m²

www.technospecials.be

Fedelec magazine | 49

Product News

Beha-Amprobe AT-7000 kabelzoeker De Beha-Amprobe AT-7000 kabelzoeker geeft nauwkeurige

Efficiënte noodstroomvoeding voor kritische netwerkapparatuur

resultaten door nieuwe functies en technologieën die het zoeken van kabels en het identificeren van stroomonderbrekers en

Emerson Network Power introduceert de Liebert® GXT4-

zekeringen vereenvoudigen. Dankzij de gepatenteerde Smart

productreeks. Deze online dubbele conversie-UPS levert

Sensor™ van de ontvanger, het innovatieve antenneontwerp en

uiterst betrouwbare noodstroomvoeding en biedt maximale

de geavanceerde signaalprocessor worden de locatie en richting van spanningvoerende kabels duidelijk weergegeven op het

beschikbaarheid om bedrijfskritische toepassingen binnen

grote TFT-LCD-kleurenscherm. Door de puntsensor kan de ont-

kleine tot middelgrote bedrijven in uiteenlopende sectoren.

vanger ook kabels zoeken op moeilijk bereikbare plaatsen. De

De GXT4 UPS-range loopt van 700 VA tot 10 kVA bij 230 V.

krachtige transmitter gebruikt hierbij twee optimale frequenties

Dankzij de flexibele rack/tower-configuratie en het compacte

voor het opsporen van kabels en beveiligingen.

ontwerp zijn de UPS-systemen gemakkelijk en snel te installeren en eenvoudig in gebruik te nemen. De ENERGY STAR®-

Met de nieuwe functie ‘Scan & Locate’ identificeert de AT-7000

IT-systemen te ondersteunen. Deze oplossing is bedoeld voor

duidelijk de juiste beveiliging, zodat er geen verwarring kan ontstaan, zoals bij kabelzoekers met oudere technologieën. De

gecertificeerde units bieden efficiënte noodstroomvoeding. Het

optionele signaal-stroomtang maakt het mogelijk een signaal

zien van een optimale stroomvoorziening. Daarnaast maxima-

te induceren in kabels wanneer er geen blootliggende geleiders

liseert de geavanceerde ecomodus de energie-efficiëntie van

bereikbaar zijn.

de units, waardoor de gebruikskosten verder worden verlaagd.

www.euro-index.be

www.emersonnetworkpower.eu/AC-Power

systeem garandeert dat kritische apparatuur altijd wordt voor-

Draadloos renoveren Drie vragen komen in renovatieprojecten regelmatig terug. Hoe dim je een bestaande lichtkring? Hoe splits je een lichtkring op? En hoe verplaats je een schakelaar of voeg je extra schakelaars toe? Het draadloze gamma van Niko biedt voor deze en nog andere vragen eenvoudige oplossingen. De draadloze schakelaars, dimmers, zenders en ontvangers van Niko werken volgens het Easywave-protocol: ze zien eruit als schakelmateriaal, maar werken als een zendertje en hoeven dus niet op het elektriciteitsnet te worden aangesloten. Het schakelmateriaal om een elektrische installatie te vervangen of uit te breiden kan dus om het even waar gelegd, geschroefd of gekleefd worden, op om het even welke ondergrond. Voor de afwerking is er ruime keuze uit het volledige gamma Niko Pure, Niko Intense en Niko Original. En een leuke extra: een bestaand stopcontact vervang je eenvoudig door een Niko usb-lader. www.niko.eu

50 | Fedelec magazine

PRODUCT NEWS

EasyLEDnoodverlichting EasyLED is een belangrijke nieuwigheid in de wereld van de noodverlichting. Het product is een ideale oplossing voor kleine installaties en bezit alle kenmerken die een noodverlichtingsblok moet hebben. EasyLED is discreet, eenvoudig te installeren en heeft de volgende kwaliteiten: lange

Veilig transport van ladingen

levensduur, esthetisch, betrouwbaar, zuinig in het verbruik en aantrekkelijk geprijsd. Het wordt op

De inrichting van bedrijfswagens is pas compleet als de lading veilig getrans-

strategische plaatsen geïnstalleerd (bijvoorbeeld

porteerd kan worden. Sortimo presenteert met SoboGrip-vloerplaten en

boven de elektrische verdeelkast) en verzekert

CargoStop-bevestigingselementen een geïntegreerde oplossing.

noodverlichting wanneer er zich problemen voordoen in de stroomtoevoer of bij een black-out.

SoboGrip ProSafe is een volledig flexibel systeem voor het vastsjorren van

www.schneider-electric.be

van 200 daN. Het maakt de vloerplaat geschikt voor het zekeren en vervoe-

ladingen op de vloer van bedrijfswagens. Deze 9 mm dikke vloerplaat is uitgerust met tal van ProSafe-bevestigingspunten met een maximale belasting ren van diverse goederen met verschillende omtrekken. De CargoStop-elementen worden tegen de belastingrichting in vastgehaakt in de vloerbevestigingspunten. Zo’n element heeft een geïntegreerd sjorpunt (belastbaar tot 200 daN) voor het doorhalen van de spanriem. De vergrendelingsfunctie voorkomt dat de CargoStop losgetrokken wordt uit de vloerplaat. Daarnaast heeft een CargoStop-bevestigingselement boorgaten voor de fixatie van horizontale spanstangen om de gehele lading te beveiligen. www.sortimo.be

TRILUX LiveLink lichtmanagementsysteem Een lichtmanagementsysteem ontwikkelen dat eenvoudig is voor de lichtplanner, installateur en eindgebruiker. Met deze uitdaging zijn lichtspecialist TRILUX en sensorspecialist STEINEL aan het werk gegaan. Het eindresultaat van deze gezamenlijke ontwikkeling is Livelink, een systeem waarmee lichtmanagement kinderspel wordt. De samenwerking zorgt voor optimaal op elkaar afgestemde hardware. De verlichting en sensoren communiceren vloeiend met elkaar. Dit maakt een simpele plug-and-playinstallatie mogelijk. Zodra het systeem is aangesloten en geïnstalleerd, kan Livelink dankzij de bijbehorende intuïtieve software eenvoudig in gebruik worden genomen. www.trilux.com

Links: De Livelink installatie App: Het ingebruik nemen wordt gedaan via een mobiele app die de installateur stap voor stap door het proces begeleidt. Bediening gaat dankzij de bekende commando’s voor touchscreens: tikken, slepen en neerzetten. Rechts: Use case, vooraf ingestelde instellingen voor standaard ruimten met lichtmanagement. (Foto's: TRILUX)

Fedelec magazine | 51

arch: François Martens

In nieuwe woningen worden steeds meer domotica-

persoonlijker

systemen geïnstalleerd. Klanten willen inderdaad hun

verschillende

kunnen

behoefte aan gespecialiseerde installateurs groeit.

bedienen – en op die manier heel wat energie

Waarom wordt u niet een van onze erkende partners-

besparen – vanaf touchscreens in huis of vanaf

installateurs? Een gratis opleiding van twee dagen

hun mobiele toestellen. Domintell, dat al vele

is voldoende om volop te profiteren van de groei

jaren

gebied,

van deze nieuwe markt. Geïnteresseerd? Aarzel niet

besteedt al zijn kennis en een belangrijk deel van

ons te bellen voor een demonstratie. 067 88 82 50

zijn middelen aan onderzoek en ontwikkeling om

info@domintell.com - www.domintell.com

lang

woningfuncties

een

referentie

afstand

dat

producten te kunnen ontwikkelen die nog beter,

markt

van

toegankelijker de

domotica

zijn.

www.avvisi.com

1 NIEUWE WONING OP 5 WORDT UITGERUST MET DOMOTICA LAAT DIE KANS NIET VOORBIJGAAN: WORD DOMINTELL INSTALLATEUR

explodeert

Resultaat: en