FEDELEC
168
magazine JAARGANG 31 - APR/MEI/JUN 2015
GROEP TECHNORD Lokale expertise voor grootschalige ziekenhuisfusie
ELECTRO VERBEKE Van klooster tot woonzorgcentrum
ELECTRO VAN DE PUTTE Performante technieken en vakmanschap voor WZC Bloemendal
MEMBER OF:
Š Eaton
be
Afgiftekantoor Oostende X - BC9646 - Driemaandelijks tijdschrift Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies
tebis.quicklink Wanneer evolutie synoniem wordt van eenvoud !
tebis.quicklink verwijst naar de nieuwe configuratiemodus van de RF-producten. Dit aanbod behoeft geen opleiding of specifieke configurator. De tebis.quicklink -producten bieden een meerwaarde aan traditionele elektrische installaties dankzij een volledige combinatie van zenders (vb : bewegingsmelders met zonnecelvoeding), ontvangers en zenders-ontvangers. Ze maken deel uit van de KNX-standaard en blijven dus programmeerbaar met de TX100B of met ETS.
www.hager.be
Colofon
voorwoorD
Fedelec Magazine. Vakblad voor de elektriciteitssector. Gratis verstuurd naar elektrotechnische ondernemers, architecten, studieburelen, groothandels elektriciteit en industriële bedrijven. PERIODICITEIT Driemaandelijks REDACTIE Philip Declercq T 056 77 13 10 | F 056 77 13 11 E redactie@fedelecmagazine.be
Beste lezers, Als nieuwe voorzitter van Fedelec is het de eerste maal dat ik mij tot u richt via ons magazine. Het is een hele eer, maar ook een grote verantwoordelijkheid om het voorzitterschap waar te nemen van een beroepsorganisatie die intussen ruim 1.500 leden telt. Dit zijn zowel zelfstandigen, kmo’s als heel grote bedrijven. Samen vertegenwoordigen zij alle specialiteiten binnen de tak van de elektrotechniek. Dat maakt van ons een zeer representatieve sectororganisatie voor installateurs.
RECLAME - ADVIES FCO Media, Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies T 056 77 13 10 | F 056 77 13 11 filip.cossement@fcomedia.be
Hierbij wens ik eerst en vooral onze vorige voorzitter, Antoine Van Lierop, te bedan-
VORMGEVING Marieke Veys E marieke.veys@fcomedia.be
de organisatie in functie van deze strategie beter te focussen.
Version française: sur simple demande VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Filip Cossement Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies OFFICIEEL TIJDSCHRIFT VAN DE NATIONALE FEDERATIE VAN ELEKTROTECHNISCHE ONDERNEMERS DIRECTEUR FEDELEC Willy Pauwels J. Chantraineplantsoen 1, 3070 Kortenberg T 02 757 65 12 | F 02 757 65 41 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden advertenties.
ken voor zijn jarenlange inzet. In zijn voorzitterschap heeft hij het initiatief genomen om de werking van Fedelec in vraag te stellen en de start gegeven voor het opzetten van een nieuwe structuur. Het doel is samen met de leden de visie en strategie van Fedelec te verduidelijken en Onze positionering binnen het platform STS en ten opzichte van de Confederatie Bouw wordt in deze oefening meegenomen. Dit zijn een aantal belangrijke punten voor een sectorfederatie als Fedelec die onder het beleid van mijn voorganger werden ingezet en waar we nu met de volledige Raad van Bestuur en het Fedelec team aan zullen verder werken. We leven in een wereld die constant evolueert, ook en vooral op technologisch vlak. Het is een taak voor Fedelec om de vinger aan de pols te houden. Wat zijn de gevaren voor onze sector, welk zijn de opportuniteiten en hoe kunnen we hierop inspelen? Wat verwachten de leden precies van ons? Via de werking binnen onze sectorcomités en werkgroepen trachten we daar antwoorden op te formuleren. Het advies van onze leden is van kapitaal belang en bepaalt onze acties. In dit kader werden er al belangrijke stappen ondernomen en als nieuwe Fedelec voorzitter wil ik mij inzetten om die verder te ontwikkelen.
Karl Neyrinck, LID VAN DE UNIE VAN DE UITGEVERS VAN DE PERIODIEKE PERS
Voorzitter
© architblog.be - Flos
inhoud
24 FEDELEC IN ACTIE
05 - 13
FEDELEC dossier Fiscale plafonds voor 2015
15
PV-installaties: Update bandingfactoren voor de berekening van GSC (VEA) 16 Aanvullend capaciteitstarief vanaf 1 juli 2015 voor prosumenten met een terugdraaiende teller
27
19
Nieuwe leden
21
VOLTA, dé nieuwe centrale sectororganisatie!
22
TECNOLEC informeert Armaturen - optische karakteristieken
24
Projecten
44 47
Intelligente bedrijfswageninrichting
27
Lokale expertise voor grootschalige ziekenhuisfusie
28
“De uitdagingen van de elektro-installateur zijn ook de onze”
32
Van klooster tot woonzorgcentrum
34
TRILUX Akademie opent deuren voor elektro-installateurs in de Benelux
38
Performante technieken en vakmanschap voor WZC Bloemendal
40
Walstroomplatform voor binnenschippers
44
events Smart Building: van mythe tot realiteit
46
Promotiedag duurzame verlichting 2015
47
product news
48
FEDELEC IN ACTIE
FEDELEC wil de leertrajecten voor jongeren die elektricien willen worden mee helpen verbeteren Sedert lang hebben wij leden installa-
Dat initiatief kende een enorm succes
als mogelijk voor te bereiden op werk-
teurs die in een jury zetelen van scho-
vooral te danken aan de inzet van de
plekleren en het aanreiken van een
len. Verschillenden onder hen maakten
“pioniers” in dit verhaal, namelijk Johan
kwalitatieve werkplek.
ons er attent op dat sommige jongeren
Lambrechts, Christiaan Crucke en
Een nieuwe actie kan het uitbouwen
niet echt arbeidsrijp zijn na het beëindi-
André Overdulve.
zijn van een goed opleidingstraject
gen van hun studies. De redenen hiervoor zijn velerlei: ofwel heeft het te maken met de attitude van
voor bedrijven. Lopende acties zoals Om die reden werd beslist om het initiatief uit te breiden naar alle provincies en
het aanbieden van een e-module over
de jongere, ofwel wordt het lessenpakket niet gegeven zoals het moet, ofwel
de “coördinatie” van het project over te
coaching zullen in dit kader geoptimaliseerd worden. Daarnaast zullen
laten aan Vormelek.
goede praktijken verzameld worden
beschikt de school over te weinig of niet
Wat is het doel? We willen in overleg
van bedrijven en zullen deze verspreid
aangepast materiaal voor de praktijk-
worden naar de bedrijven, scholen en
lessen, ofwel hebben noch de leraar
met scholen, bedrijven, industrie (fabrikanten) en keuringsorganismen op
noch de jongeren voldoende aange-
zoek gaan naar een aantal criteria om
paste stages kunnen volgen. De reden
de lessen en de stages kwaliteitsvoller
kan uiteraard ook elders liggen.
te laten verlopen. Zo willen we tot een gedragen standpunt komen over alle provincies heen.
goede opleiding te kunnen hebben. We
Onze regionale afdeling Fedelec OostVlaanderen nam enkele jaren geleden
Dit provinciaal overleg ging van start in
Vormelek dan ook ten volle steunen om
het initiatief om verschillende actoren
maart 2015 en geleidelijk aan zullen alle
samen te brengen om die situatie te
provincies betrokken worden.
ervoor te zorgen dat de werkervaringsplaatsen zo kwalitatief mogelijk zijn.
analyseren, er conclusies uit te trekken
Na een eerste onderzoek zullen, op
Op dit moment voelen wij zelf aan dat
en oplossingen uit te werken. Zo ontstond het E-consortium.
basis van de resultaten, acties ondernomen worden om bedrijven zo goed
onze bedrijven hierin nog extra begelei-
centra. Fedelec is er van overtuigd dat werkplekleren fundamenteel is om een zullen de acties gecoördineerd vanuit
ding nodig hebben.
Nieuwjaarshappening voor leden Fedelec Brussel-HalleVilvoorde Op 6 februari organiseerde de regionale Fedelec afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde naar jaarlijkse gewoonte de ledenbijeenkomst naar aanleiding van het nieuwe werkjaar. Place to be: Bowling Stones te Wemmel. De leden werden er verwelkomd door de bestuurders van de plaatselijke afdeling onder leiding van voorzitter François Léon. Volgend op de receptie konden de leden hun kunsten tonen op de bowlingbaan.
Fedelec magazine | 5
FEDELEC IN ACTIE
Identificatie van personeel en registratie van aanwezigheid op de werf. Hoe zit dat nu juist voor de installateurs elektriciens? We krijgen nog steeds heel wat vragen over deze materie, vooral omdat de arbeiders uit de bouwsector nu beschikken over een “Construbadge” waarmee ze zich op de werf kunnen identificeren.
In feite is het zo dat de elektronische
die zich bevindt op de werf en die over
triciens?
identiteitskaart in theorie als identifica-
een internetverbinding en kaartlezer
Het antwoord is neen, want de
tiemiddel kan dienen, maar een aantal
voor eID beschikt. Elke persoon aan-
Construbadge is enkel verkrijgbaar
gegevens zijn momenteel niet consul-
wezig op de werf registreert via deze
voor de bedrijven die vallen onder het
teerbaar, onder andere de gegevens
PC zijn aanwezigheid op de werf (eID,
PC bouw (PC 124, RSZ-prefix 024, 026,
met betrekking tot de werkgever.
rijksregisternummer of Limosanummer
044 of 054).
De diensten van de Staatssecretaris
voor gedetacheerd personeel)
Wat moeten de elektriciens dan wel
onderzoeken momenteel of de elektronische identiteitskaart kan aangepast
3. De mobiele onlinedienst: elke persoon registreert met een smartphone
hebben?
worden (dit vraagt ook enkele wettelijke
of tablet zijn aanwezigheid op de werf
Eerst en vooral moet men een duidelijk
aanpassingen) zodat ze ook als identi-
via een beveiligde toegang op de por-
onderscheid maken tussen de identificatie van mensen en het verplicht regis-
ficatiemiddel op bouwwerven kan die-
taalsite van de sociale zekerheid
nen.
4. De webservice: uw bestaand regis-
treren van aanwezigheden op werven
Dat voor wat het deel “identificatie”
tratiesysteem (planning, track-and-
boven de 800.000 euro.
betreft.
trace, werkbadge,…) communiceert
Wat de identificatie betreft, heeft
Los daarvan heeft men de verplichting
Staatssecretaris Bart Tommelein te
tot registratie van zelfstandigen, werk-
kennen gegeven dat hij de intentie heeft
nemers en uitzendkrachten op werven
Als installateur elektricien beschikt u
om de verplichting tot visuele identificatie op te leggen aan iedereen die werkt
boven de 800.000 euro (totaalbedrag
dus nu al over verschillende mogelijk-
van de werken).
heden om uw wettelijke verplichtingen
op een bouwwerf. De bouwsector heeft
na te komen.
hiervoor een particulier en op vrijwillig-
Hoewel de wet geen enkel registratiesysteem oplegt stelt de RSZ wel een
heid gebaseerd initiatief ontwikkeld,
registratietool “Checkinatwork” ter
Komt er dan helemaal geen badge
namelijk de bewuste Construbadge.
beschikking van de betrokken perso-
eigen aan onze sector?
Andere sectoren, waaronder de onze,
nen.
Dat zal uiteindelijk afhangen van de ver-
kunnen natuurlijk ook een badge eigen
Deze kan via vier verschillende kanalen
dere besprekingen in dit dossier.
aan hun sector ontwikkelen, maar is dat
gebruikt worden:
Ofwel wordt het gewoonweg de elek-
Is die dan niet te verkrijgen voor de elek-
met de webservice om de aanwezigheid te registreren
tronische identiteitskaart als gewet-
wel aangewezen? Tijdens een recent gesprek met de
1. De onlinedienst via desktop: van-
tigd en sterk beveiligd identificatiemid-
Staatssecretaris hebben we de vraag
op een PC, die zich op de hoofdzetel
del waarmee men ook kan registreren,
gesteld of het niet logischer zou zijn om
bevindt, wordt via een beveiligde toe-
maar indien zou blijken dat dit niet kan,
de elektronische identiteitskaart (eID)
gang de aanwezigheid van elke per-
dan zal men waarschijnlijk gaan naar
als identificatiemiddel te laten dienen.
soon op de werf geregistreerd via de
een sector overschrijdend systeem van
Gezien iedereen die op zak moet hebben, heeft een bijkomende badge toch
portaalsite van de sociale zekerheid
badge, t.t.z. identiek voor verschillende
2. De gateway: de aanwezigheden wor-
sectoren.
weinig zin of niet?
den geregistreerd op een centrale PC
6 | Fedelec magazine
FEDELEC IN ACTIE
Oost- en Westvlaamse Fedelec bestuurders op bedrijfsbezoek bij TRAYCO Op donderdag 5 februari was een delegatie bestuurders van de regionale Fedelec afdelingen Oost- en West-Vlaanderen op uitnodiging van zaakvoerder Geert Ballet te gast op het hoofdkantoor van Trayco te Oudenaarde voor een bedrijfsbezoek en nieuwjaarsdrink. Na verwelkoming door Geert Ballet
systemen en de kunst van het leveren
hemzelf en Pieter Tsjoen, medeoprichter Trayco, en zaakvoerder Vento, was
van kwaliteit, toelichtte.
het de heer Stijn De Cock, hoofdeco-
rondgeleid door de magazijnen van
noom VOKA, die de financiële wereld
Trayco en Vento, 5000 m² groot en een
in kaart bracht, waarna Geert Ballet de
1000-tal artikelen voorradig, en nadien
troeven van Trayco, zijnde de kunst van
getrakteerd op smakelijke hapjes ter
innovatief produceren van kabeldraag-
gelegenheid van het nieuwe jaar.
Vervolgens werden de bestuurders
Sectorcomité Warmtepompen Info- & overlegvergadering (28/01/2015)
Op 28 januari 2015 heeft Fedelec in samenwerking met de federaties ICS (chauffagisten en sanitaristen) en UBF-ACA (koeltechnici) in Kortenberg een info- & overlegvergadering georganiseerd voor de sector van de Warmtepompen. Tijdens deze actieve vergadering werden volgende onderwerpen intensief besproken: 1. De werking van Fedelec inzake hernieuwbare energie via sectorcomités in samenwerking met de federaties ICS (chauffagisten en sanitaristen) en UBF-ACA Het Sectorcomité WP heef t
(koeltechnici)
bedenkingen bij het systeem
2. Actuele ondersteuning aan de sector
van RESCert. Er dient een rui-
3. Positie van de nieuwe regeringen aangaande de sector (door de VCB)
mer kwaliteitskader voorzien
4. RESCert – Certificatie van installateurs van hernieuwbare energie
te worden. Omdat de bedenkingen van toepassing zijn op
Naast de bespreking van het steunkader en de nodige publiciteit om de
alle Hernieuwbare Energie-
Warmtepompmarkt te stimuleren, is er vooral gediscussieerd over RESCert.
installaties, zijn deze bedenkin-
RESCert staat voor Renewable Energy System Certification en voorziet in een
gen opgenomen in het artikel
certificatie van personen die kleinschalige hernieuwbare energiesystemen plaatsen. Het gaat hier onder andere over Warmtepompen.
“Kwaliteitskader Hernieuwbare Energie-installaties” in de rubriek “Fedelec in Actie”
Kris Van Dingenen, kris.vandingenen@fedelec.be
Fedelec magazine | 7
FEDELEC IN ACTIE
Sectorcomité PV-installaties Info- & overlegvergadering (24/02/2015)
besluit van de Vlaamse Regering houdende wijziging van het Energiebesluit van 19 november 2010, wat betreft de
Op 24 februari 2015 heeft Fedelec in
Er wordt o.a. gesproken over:
representatieve projectcategorieën
Kortenberg een info- & overlegverga-
voor groene stroom en kwalitatieve
dering georganiseerd voor de sector
• een oplossing zoeken voor de overschot aan groenestroomcertificaten en
van de Fotovoltaïsche Zonne-energie in
verrekening van de “historische schul-
Vlaanderen.
den” bij de distributienetbeheerders
Dit betekent dat er ondanks de berekening die aangeeft dat er een kleine
Tijdens deze actieve vergadering werden volgende onderwerpen intensief
• het hervormen en vereenvoudigen
steun nodig is, geen steun via certi-
van het certificatensysteem voor groe-
ficaten meer zal gegeven wordt voor
besproken:
ne stroom
PV-installaties ≤ 10 kW die geplaatst
warmte-krachtkoppeling).
zullen worden vanaf 1 juli 2015.
1. De werking van Fedelec inzake hernieuwbare energie via sectorcomités in samenwerking met de federaties ICS
Het Sectorcomité PV-installaties
Standpunt inzake het
(chauffagisten en sanitaristen) en UBF-
van Fedelec wil samen met andere
aanvullend capaciteitstarief
ACA (koeltechnici)
marktpartijen de mogelijke oplos-
voor prosumenten met een
2. Overzicht van de status van de
singen bespreken. Het voorstel
terugdraaiende teller
PV-sector (door ODE Vlaanderen)
voor het niet toekennen van steun
Het Sectorcomité PV van Fedelec vindt
3. Positie van de nieuwe regeringen
(GSC) bij negatieve beursprijzen
het fair dat alle netgebruikers, ook de
aangaande de sector (door de VCB)
van stroom, is onaanvaardbaar
netgebruikers met een PV-installatie
4. RESCert – Certificatie van installateurs van hernieuwbare energie
voor een stabiel investeringsklimaat.
met terugdraaiende teller (zowel gezinnen als kmo's - vermogen omvormer
5. Bespreking komend initiatief van
kleiner dan of gelijk aan 10 kW), een correcte en solidaire vergoeding betalen
groepsaankopen PV-installaties (over Standpunt inzake de schrapping
voor de diensten die de distributienet-
van de categorie kleine
beheerder levert. Net zoals netgebrui-
De bespreking van bovenstaande pun-
PV-installaties (≤ 10 kW) voor
kers met grotere PV-installaties, maken
ten heeft aanleiding gegeven tot ver-
installaties geplaatst vanaf 1 juli
de netgebruikers met een PV-installatie
schillende bedenkingen en standpun-
2015
met terugdraaiende teller immers ook
ten die in dit magazine opgenomen zijn:
De Vlaamse Regering heeft op vrijdag
gebruik van het distributienet.
De artikels die enkel betrekking heb-
13 februari 2015 de afschaffing van de
Maar, het Sectorcomité PV van Fedelec
ben op de PV-installaties, zijn onderaan
projectcategorie t.e.m. 10 kW principieel goedgekeurd (Voorontwerp van
betreurt daarbij dat de distributienetbeheerders spreken van een “dubbel
gans België).
opgenomen in dit deel “Sectorcomité
gebruik” van het distributienet door
PV-installaties”
netgebruikers met PV-installaties. Dit
De ar tikels die ruimer zijn dan PV-installaties, zijn elders opgenomen
Het Sectorcomité PV-installaties
woordgebruik wekt de indruk dat deze
in de rubriek “Fedelec in Actie”:
van Fedelec is principieel niet
- Groepsaankopen van Hernieuwbare
akkoord met het schrappen van
netgebruikers “dubbel” zouden moeten betalen wat verder een negatief
de steunmogelijkheid voor nieuwe
imago geeft aan de PV-sector. Maar er
kleine PV-installaties. Dit vormt
wordt helemaal geen dubbel gebruik
een precedent voor eenzijdige politieke beslissingen in het kader
gemaakt van het distributienet. Het distributienet wordt simpelweg afwisse-
Bedenkingen bij de voorstellen
van de groenestroomcertificaten
lend in 2 richtingen gebruikt, maar prin-
van Minister Turtelboom inzake
wat het investeerdersvertrouwen
cipieel kost dat feit geen cent extra aan
groenestroomcertificaten (GSC)
aantast.
het distributie. De andere richting van
De Beleidsnota Energie van Minister
Fedelec vraagt overleg met het
de elektrische stroom in een elektrische
Turtelboom geeft een concretere invulling van het Vlaamse regeerakkoord
kabinet Turtelboom over de dringende activering van de PV-markt.
geleider, vereist niet dat er bijvoorbeeld
Energie-installaties - Kwaliteitskader Hernieuwbare Energie-installaties
2014-2019.
8 | Fedelec magazine
een duurder type of grotere doorsnede van bekabeling moet voorzien worden.
Een woning (of gebouw) met een PV-installatie zal op elk ogenblik trouwens ofwel enkel een afname doen van het net, ofwel enkel een injectie doen in het net. Afname en injectie gebeuren m.a.w. nooit tegelijk, wel afwisselend, dus volgens het Sectorcomité PV van Fedelec kan er moeilijk van dubbel gebruik gesproken worden. Een correcte en solidaire vergoeding voor het gebruik van het distributienet is wel verantwoord omdat: • het distributienet nu eenmaal gebruikt wordt (maar zoals reeds gesteld, geeft het afwisselen tussen afname en injectie geen enkele hogere kost voor de distributienetbeheerders) • de distributienetbeheerders extra kosten hebben voor de administratie van decentrale productie-eenheden in hun netgebied • de distributienetbeheerders omwille van het aansluitrecht van decentrale productie-installaties ≤ 10 kVA, mogelijks kunnen geconfronteerd worden met de noodzaak om het net te versterken op plaatsen waar er zich een te sterke concentratie voordoet. Maar, bij de bepaling van deze correcte en solidaire vergoeding vergeet men vaak rekening te houden met het feit dat deze kleine productie-installaties bijdragen aan het bereiken van de hernieuwbare energiedoelstellingen voor ons land. Een vergoeding van de prosumenten aan het distributienet is dus aanvaardbaar op voorwaarde dat: • het een correcte en solidaire bijdrage is in verhouding tot de werkelijke kosten, geen fofaitaire “taks” zoals het nu is. Dit hypothekeert de ontwikkeling aan PV. De werkelijke kosten zijn de kosten voor het gebruik van het distributienet verminderd met de vermeden kosten van het niet behalen van de doelstellingen inzake hernieuwbare energie. • er een stimulering is van bevoorradingszekerheid (= vraagverschuiving batterijopslag stimuleren) • REG nog gestimuleerd wordt (een loutere capaciteitsbijdrage op basis van het vermogen draagt hier dus niet toe bij) • indien de veiligheid van het net niet in het gedrang komt (er moet vermeden worden dat nieuwe PV-installaties niet aangegeven worden)
Het Sectorcomité PV-installaties van Fedelec wil samen met andere marktpartijen een slimme tarievenstructuur onderhandelen tegen 2017.
Kris Van Dingenen kris.vandingenen@fedelec.be
Fedelec magazine | 9
FEDELEC IN ACTIE
17de Nacht van de Elektriciens - Oh what a Night! Op vrijdag 27 maart werd in de Salons
voorbije vijf jaar en kondigde hij Karl
structuren van de Confederatie Bouw.
Waerboom de Buitengewone Algemene
Neyrinck aan als de nieuwe voorzitter
Na de toespraken en wanneer het des-
Statutaire Vergadering gehouden met
Fedelec nationaal. De heer Neyrinck
sert erop zat, konden de genodigden
daaropvolgend de traditionele Nacht
loofde op zijn beurt zijn voorganger
hun beste danskunsten tonen op de
van de Elektriciens. Het was deze edi-
voor zijn geleverde inzet en wees op de
beats van het orkest. En of er gedanst
tie de beurt aan de regionale afdeling
hechte samenwerking en respect binnen de organisatie en de integratie in de
werd!
Fedelec Brussel-Halle-Vilvoorde om, met de ondersteuning van het nationale secretariaat, dit jaarlijks evenement te organiseren.
Tijdens de Algemene Vergadering was het de directeur van Fedelec Willy Pauwels die een overzicht bracht van de activiteiten van het voorbije jaar 2014 met klemtoon op de meer sectorspecifiek gerichte aanpak en dienstverlening, alsook de verdere uitbouw van een vernieuwd en verjongd administratief team. Ook was er de bekrachtiging van de nieuwe samenstelling van de Raad van Bestuur en de voorzitterswissel. Terwijl de bestuurders de vergadering bijwoonden, was er voor de partners een workshop georganiseerd met meester chocolatier Marc Nevens van Het Chocoladehuis uit Aalst. Naast zijn demonstratie kon er ook uitvoerig geproefd worden van de verschillende bereidingen en chocoladesmaken. Na de vergadering en de workshop werd iedereen verwelkomd op de receptie van het banket en een 240-tal gasten schoven nadien aan voor het smakelijke menu. Tussendoor waren er de gebruikelijke toespraken. Eerst was het de voorzitter van de regionale organiserende afdeling Fedelec BrusselHalle-Vilvoorde, de heer Francois LĂŠon, die de aanwezigen dankte voor hun deelname alsook de partners voor de ondersteuning van het evenement. Vervolgens sprak de uittredende voorzitter, de heer Antoine Van Lierop, zijn dank uit voor de ervaringen van de
10 | Fedelec magazine
Wij danken al de sponsors!
FEDELEC IN ACTIE
SAMENSTELLING NIEUWE RAAD VAN BESTUUR
Antwerpen: De Prins Peter, Bestuurder Antwerpen: Ennekens Jan, Bestuurder Brussel-Halle-Vilvoorde: Leon François, Bestuurder Brussel-Halle-Vilvoorde: Rassaerts Yvan, Bestuurder Henegouwen West: Bontems Jean-Marie, Bestuurder Henegouwen Zuid: Colonnello Danilo, Bestuurder Limburg: Thijs Erik, Bestuurder Limburg: Berings Freddy, Bijkomende afgevaardigde Luik: Carabin José, Bestuurder Luik: Wittevrongel Christian, Bijkomende afgevaardigde Namen: Hallaux Delphine, Bestuurder Namen: Dekoninck Nicolas, Bijkomende afgevaardigde Oost-Vlaanderen: Pieters Jan, Bestuurder Oost-Vlaanderen: Overdulve André, Bestuurder Verviers: Laurent Jean-Pierre, Bestuurder Verviers: Loop Henri, Bijkomende afgevaardigde Vlaams Brabant: Corbeels Fanny, Bestuurder Vlaams Brabant: Robert Roger, Bestuurder Waals Brabant: Millet Charles, Bestuurder Waals Brabant: Focant Luc, Bijkomende afgevaardigde West-Vlaanderen: Desauw Vera, Bestuurder West-Vlaanderen: Vanden Berghe Lode, Bestuurder West-Vlaanderen: Neyrinck Karl, Voorzitter
FEDELEC organiseerde speeddatings middenspanning- en hoogspanning Tijdens de maanden april en mei orga-
leren, beter inzicht te verwerven met
niseerde Fedelec een aantal infoses-
betrekking tot deze materie inzake las-
sies in Vlaanderen en Wallonië volgens
tenboeken, of om zelf voldoende kennis
de formule speeddating, een concept
van methodes en materialen te verwer-
waarbij de deelnemers ingedeeld wor-
ven om bestaande transfo’s te kunnen
den in kleinere groepjes en zo elke
schakelen bij klanten voor werkzaam-
standhouder bezoeken en de nodige
heden of na uitval door een spannings-
distributienetbeheerder het woord om
informatie krijgen.
onderbreking of –dip. Ook bedrijven
de nieuwe technische voorschriften,
met een eigen hoogspanningsaanslui-
Synergrid C2/112, voor aansluiting
Onderwerp van de speeddating was
ting, studiebureaus alsook enkele grote
Middenspannings- en Hoogspannings-
aannemingsbedrijven en de distributie-
op het HS-distributienet, toe te lichten. Daarna konden de verschillende
installaties correct installeren, onderhouden en schakelen.
netbeheerders waren uitgenodigd.
groepjes (ongeveer 10 installateurs per
Met dit initiatief richtte Fedelec zich tot
Telkens was het Kris Van Dingenen
ven aan de standen van DEBA, EME,
zowel elektro-installateurs met ervaring
(adjunct-directeur Fedelec) die de
SCHNEIDER ELECTRIC, SIEMENS en
met midden- en hoogspanning, als ook
inleidende verwelkoming en prakti-
VINCOTTE. Tijdens het netwerkings-
installateurs zonder praktische ervaring
sche toelichting van de avond voor zijn
moment achteraf was er nog heel wat
die de markt willen betreden om zelf
rekening nam. Vervolgens nam een
belangstelling voor de opgestelde
MS- en HS-installaties te kunnen instal-
verantwoordelijke van de regionale
demo-modules.
groep), plaatsnemen en doorschui-
Fedelec magazine | 11
FEDELEC IN ACTIE
Hernieuwbare Energie-installaties: Groepsaankopen
wezen krijgen tot bijvoorbeeld 2 of 3. Op deze manier wordt er vermeden dat er 1 groot bedrijf alle loten zou binnenhalen
Groepsaankopen voor standaard
gelen. (en voer die controles dan nadien
met onderaannemers die misschien niet
consumentenproducten (stookolie,
ook uit)
altijd gewenste kwaliteit zouden leveren
elektriciteit, aardgas, pellets, brand-
• Controleer de ingeschreven installatie-
onder prijsdruk.
hout, etc…) zijn een onvermijdelijk
bedrijven
• Maak heel duidelijk wat er in de prijs
maatschappelijk fenomeen gewor-
- Hebben ze toegang tot het beroep
inbegrepen is en wat niet
den. Het is een middel om met één
(inschrijving KBO)? (Mogen ze eigenlijk
actie een groot aantal potentiële
• Laat toe om prijszettingen te differentiëren. Zo zal de installatie van PV-panelen
klanten te bereiken.
wel de betreffende hernieuwbare energie-installaties plaatsen?)
Stilaan zien we ook groepsaankopen
Controleer op: http://kbopub.economie.
teren in een andere prijs. Ook de gebruik-
ontstaan voor technische installaties.
fgov.be/kbopub/zoeknummerform.html
te dakbedekking heeft een differentië-
Hier komen we volgens Fedelec op
- Hebben ze geen schulden bij de overheid (risico op faillissement)?
rende invloed.
een heel ander terrein. Een technische installatie vereist meestal een
op een plat dak of een hellend dak resul-
Fiscus: https://eservices.minfin.fgov.be/
individuele analyse met een indivi-
portal/nl/public/citizen/services/attests
Standpunt Fedelec:
duele dimensionering waarbij tevens
RSZ: https://www.socialsecurity.be/
Groepsaankopen enkel aanvaard-
rekening moet gehouden worden
web7/ppr/?lang=nl
baar voor installaties mits rand-
met de omgeving waar deze installa-
• Zorg voor lokale installatiebedrijven.
voorwaarden
tie geplaatst zal worden. Bovendien
Dit is niet alleen van belang tijdens de
mag het aspect service en onder-
installatie, maar ook voor latere service
houd ook niet vergeten worden als
en onderhoudswerkzaamheden zal dit
Concreet project CLEAR van Test-
het om installaties gaat.
de verplaatsingen beperken wat goed is
Aankoop: Groepsaankopen voor
Het is met andere woorden niet
voor zowel het milieu als de kost voor de
PV-installaties in België
zomaar evident om dit op een correcte manier te organiseren via een
eindklant. • Laat slechts 1 niveau van onderaanneming toe (geen onderaannemer van
CLEAR is de afkorting van “enabling
formule van groepsaankopen. Per technologie dienen er randvoor-
een onderaannemer) en leg dezelfde
and Adopt Renewable energy techno-
waarden bepaald te worden en in
voorwaarden op aan de onderaanne-
logies”. Bij dit Europese project zijn vijf
acht genomen te worden.
mers als aan de hoofdaannemers. Laat
landen betrokken: België, Spanje, Italië,
Belangrijkste randvoorwaarden voor
geïnteresseerde installatiebedrijven die
Portugal en Nederland. In die landen blij-
organisatoren van groepsaankopen
met onderaanneming willen werken, hun
ken de consumenten nog steeds te aarze-
voor hernieuwbare energie installaties:
onderaannemer(s) mee opgeven tijdens
len om mee te stappen in het verhaal van
de inschrijvingsfase.
hernieuwbare energie. Uit de ervaringen
• Zorg voor kwaliteit.
• Eis dat er altijd ten minste 1 iemand op
en de kennis van verschillende Europese
- Voorzie in de inschrijvingsdocu-
de werf is die de taal praat van het gewest
consumentenorganisaties (Test-Aankoop
menten voor de installatiebedrij-
waar de klant woont (Nederlands of
in België) blijken vooral drie factoren een
ven criteria opdat er enkel bedrijven
Frans)
belangrijke belemmering te vormen:
kunnen deelnemen die voldoen aan
• Bundel inschrijvingen in loten met een
• de consumenten kennen te weinig de
kwaliteitseisen die betrekking heb-
voordelen van hernieuwbare energie en
ben op de betreffende hernieuwbare
maximale grootte van 200 geïnteresseerde klanten in functie van hun geo-
energie-installaties
grafische ligging. Dit is ook beheersbaar
tie op maat om de stap te zetten;
- Voorzie in de inschrijvingsdocu-
voor kleine installatiebedrijven die goed
• een gebrek aan vertrouwen in zowel de
menten voor de installatiebedrijven
georganiseerd zijn.
technologie als de installateurs/verko-
steekproefsgewijze controles op het
• Laat de installatiebedrijven de mogelijkheid om te bieden op zoveel loten als ze
pers;
willen, maar beperk het uiteindelijk maxi-
nologieën.
maal aantal loten die ze kunnen toege-
De eerste 2 geformuleerde belemmerin-
af te leveren werk, pro rata met het aantal effectief geplaatste installaties, en voorzie corrigerende maatre-
12 | Fedelec magazine
Consumers to Learn about, Engage with
beschikken niet over voldoende informa-
• de hoge aankoopkosten voor de tech-
FEDELEC IN ACTIE
gen zal het project aanpakken door de
Concreet heeft Test-Aankoop een
Brussel.
consument te betrekken bij webcom-
oproep gelanceerd tot kandidatuurstel-
• Het brede publiek zal vanaf 15 juni tot
munity’s rond hernieuwbare energie en
ling voor deelname aan een groeps-
31 augustus kunnen inschrijven voor
door tests en relevante informatie over
aankoop van installaties van fotovolta-
de groepsaankoop PV-installaties van
hernieuwbare energie te publiceren: zie
ïsche zonnepanelen van maximaal 10
CLEAR (Test-Aankoop).
www.my-renewable-energy.org
kW voor particulieren en KMO’s. Deze
Op deze link is te zien dat er ook web-
groepsaankoop maakt integraal deel uit
Alle informatie met voorwaarden en
community’s zijn gemaak t voor
van het CLEAR-project.
deelnamedocumenten zijn te vinden op
Zonneboilers, Warmtepompen en
• De kandidaturen van de installatie-
de website van Fedelec:
Pelletkachels. Voorlopig zal er alleen
bedrijven van fotovoltaïsche syste-
- CLEAR algemene voorstelling
een groepsaankoop voor PV-installaties
men moeten onder gesloten omslag
- Oproep tot kandidaatstelling
komen.
met de post worden verstuurd tegen
- Bijlage 1 Modelovereenkomst
uiterlijk 29 mei 2015 om 16u00, waar-
- Bijlage 2 Beschrijving installatie -
De laatste geformuleerde belemmering
bij de poststempel rechtsgeldig is,
Lastenboek
van hoge aankoopkosten zal het project
naar Test-Aankoop – afdeling CCPS
- Bijlage 3 Beschrijving van de veiling-
aanpakken door groepsaankopen te
P&A, ter attentie van de heer Christian
procedure
organiseren.
Dedoncker, Hollandstraat 13, 1060
- Bijlage 4 Stappenplan
Ruimer kwaliteitskader nodig dan RESCert
Knelpunten volgens Fedelec, ICS
Fedelec heeft in samenwerking met de
competenties) die kleinschalige her-
- De verplichting tot het volgen van
federaties ICS (chauffagisten en sanita-
nieuwbare energiesystemen plaatsen
opleidingen Hernieuwbare Energie
risten) en UBF-ACA (koeltechnici) eind
vast (zie www.rescert.be).
door personen geeft geen enke-
2014 en begin 2015 verschillende info-
Het gaat hier over 6 technologieën:
le garantie dat het resultaat (= de
& overlegvergaderingen georganiseerd
- Fotovoltaïsche installaties
installatie) OK zal zijn. Men heeft
in Vlaanderen en Wallonië via de ver-
- Zonthermische installaties voor
meer nodig dan enkel opleiding
schillende sectorcomités:
sanitair warm water
om te komen tot een kwaliteitsvolle
- Sectorcomité Fotovoltaïsche
- Zonthermische installaties combi
installatie.
installaties
(CV/SWW)
- De installatiebedrijven vinden
- Sectorcomité Warmtepompen
- Warmtepompen
het nutteloos dat elke geïnteres-
- Sectorcomité Zonthermische
- Ondiepe geothermische systemen
seerde, ongeacht eventuele voor-
installaties
- Biomassaketels
kennis, moet deelnemen aan een
en UBF-ACA
vastgelegde (toch wel uitgebreide) Naast de bespreking van het steunka-
Er zijn grosso modo 3 voorwaarden om
opleiding vooraleer deel te mogen
der en de nodige publiciteit om de markt
als persoon RESCert te kunnen wor-
nemen aan het examen dat leidt
van Hernieuwbare Energie-installaties
den:
tot een competentiecertificaat.
te stimuleren, is er ook gediscussieerd
- Beantwoorden aan de voorwaarden
Competentiecertificaten op per-
over RESCert.
voor toegang tot het beroep
soon verhogen bovendien het risico
- Beroepservaring van 3 jaar (niet van
op ‘wegkopen’ van personeelsleden
RESCert
toepassing voor certificaat als kandi-
wat soms een rem vormt voor bedrij-
RESCert is de Belgische omzetting van
daat)
ven op het laten vormen van perso-
de Europese Richtlijn 2009/28/EG van
- Opleiding volgen en slagen in het exa-
neelsleden.
23 april 2009 ter bevordering van het
men in een erkend opleidingscentrum
gebruik van energie uit hernieuwbare
De kost van een certificaat is 250 EUR
bronnen.
voor een duurtijd van 5 jaar.
Kris Van Dingenen
RESCert staat voor Renewable Energy
kris.vandingenen@fedelec.be
System Certification en legt een cer-
David Germani
tificatie van personen (erkenning van
david.germani@fedelec.be
Fedelec magazine | 13
Bouwen zit in ons DNA Dat merkt u ook aan onze service
Om als bouwondernemer opdrachten binnen te halen, moet u weten welke risico’s u kunt nemen. Federale Verzekering werd meer dan 100 jaar geleden opgericht door aannemers en kent dus die risico’s en weet hoe ze te verzekeren. Meer veiligheid, minder ongevallen, minder schade en bijgevolg meer winst. Winst die we met u delen.
Bel gerust uw persoonlijke adviseur voor een afspraak op
Meer info: www.federale.be 14 verzekeraar | Fedelec magazine die zijn winst met u deelt De
.
fedelec DOSSIER
Fiscale plafonds voor 2015
L
sante perspectieven. U vindt hieronder een overzicht van de belangrijk-
Hypothecair krediet: aftrek voor enige en eigen woning
ste fiscale plafonds voor het inkomstenjaar 2015 (aanslagjaar 2016).
De fiscale aftrek voor een hypothecair
evensverzekeringen en hypothecaire kredieten bieden fiscaal interes-
krediet bedraagt • in Vlaanderen:
Langetermijnsparen
Verzekering) bedraagt € 2 330 (taks van
- lening gesloten tot 31.12.2014: € 3 040
Voor de fiscale marge van het lan-
4,4 % inbegrepen) voor het inkomsten-
(€ 2 280 + € 760)
g ete r m i j n s p a re n
en
jaar 2015. Binnen de grenzen van de 80
- lening gesloten vanaf 01.01.2015: € 2
Overlijdensverzekeringen) wordt de
%-regel zijn er geen beperkingen voor
280 (€ 1 520 + € 760)
maximumpremie berekend in functie van
de bijdragen die worden betaald door de
• in Wallonië en Brussel:
het netto belastbaar beroepsinkomen.
werknemer zelf.
€ 3 050 (€ 2 290 + € 760)
Voor het inkomstenjaar 2015 (aanslagjaar 2016) bedraagt de maximumbijdra-
Het fiscale voordeel voor het pensioensparen, het langetermijnsparen
vanaf 1 januari 2015, voor zover aan
ge € 169,20 + 6 % van het netto belast-
en de individuele pensioentoezegging
aftrek wordt verhoogd met € 80 voor
baar beroepsinkomen, met een absolute
bedraagt 30 % van de gestorte premie.
gezinnen met minstens drie kinderen
(Pe n s i o e n-
bovengrens van € 2 260. De beschikbare
bepaalde voorwaarden is voldaan. De
ten laste. De fiscale aftrek voor de enige
fiscale marge moet evenwel worden
Vrij Aanvullend Pensioen voor
en eigen woning is forfaitair en dus niet
geëvalueerd samen met de eventuele
Zelfstandigen (VAPZ)
afhankelijk van het inkomen of het bedrag
fiscale voordelen die verbonden zijn aan
Voor het VAPZ (Vita VAPZ) bedraagt de
van de lening. Het hierboven vermelde
de terugbetaling van een hypothecair
maximumpremie 8,17 % van het geherwaardeerde netto belastbaar beroepsin-
forfaitaire bedrag van € 760 dat van toepassing is gedurende de eerste 10 jaar
komen van 3 jaar geleden (dus 2012) met
van de lening (of tot het jaar waarin u eige-
Pensioensparen
een absoluut maximum van € 3 027,09
naar wordt van een tweede woning). Het
De fiscale marge van het pensioensparen
(plafond 2015). Dat is m.a.w. € 756,77 per
globaal aftrekbare bedrag omvat zowel
(Vita Pensioen bij Federale Verzekering),
trimester. De premies zijn aftrekbaar als
de intresten, de kapitaalaflossingen als
bedraagt voor het inkomstenjaar 2015
beroepskost, zodat het fiscaal voordeel
de levensverzekeringspremies.
maximum € 940.
wordt berekend aan de marginale aanslagvoet. Door de fiscale aftrekbaarheid
(Door Federale Verzekering)
Individuele Pensioentoezegging
van de VAPZ-premies vermindert het
voor werknemers (IPT)
inkomen waarop de sociale zekerheids-
De werkgeversbijdrage voor een individuele pensioentoezegging ten voordele
bijdragen worden berekend. Gevolg: u
van werknemers (VIP Plan bij Federale
sociale bijdragen.
krediet.
betaalt minder belastingen en minder www.federale.be
Fedelec magazine | 15
fedelec dossier
PV-installaties: Update bandingfactoren voor de berekening van GSC (VEA)
H
ebt u zich recent ook al
naar certificaten ontvangt, hangt af van:
de vraag gesteld hoe het
- het maximaal AC-vermogen van de
vandaag zit met de groe-
omvormers
nestr oomcer tificaten
voor
PV-INSTALLATIES MET EEN VERMOGEN VAN MAXIMAAL 250KW Minimumsteun per certificaat
Duur
2006-2009
450 EUR
20 jaar
Datum indienstname
de
- de datum van ingebruikname van de
installaties van fotovoltaïsche zon-
zonnepanelen. Deze datum kan ten
nepanelen (PV)? Bent u ook in de
vroegste de datum van de AREI-keuring
2010
350 EUR
20 jaar
war door bepaalde krantenkoppen
zijn, de installatie mag pas opgestart
die elkaar tegenspreken als het gaat
worden na de keuring.
januari t.e.m. juni 2011
330 EUR
20 jaar
juli t.e.m. september 2011
300 EUR
20 jaar
oktober t.e.m. december 2011
270 EUR
20 jaar
januari t.e.m. maart 2012
250 EUR
20 jaar
april t.e.m. juni 2012
230 EUR
20 jaar
juli 2012
210 EUR
20 jaar
augustus t.e.m. december 2012
90 EUR
10 jaar
over de kleine PV-installaties? De krantenkoppen maken vaak geen
Niet van belang voor de waarde van de
onderscheid tussen bestaande
certificaten is:
PV-installaties (met een verschillende berekening afhankelijk wan-
- of de geproduceerde elektriciteit ter
neer ze exact geplaatst zijn) en nog
geïnjecteerd
te plaatsen installaties. Om misver-
- het moment waarop de aanvraag wordt
standen te voorkomen, zetten we
ingediend bij de VREG.
hieronder de zaken voor u nog eens
- het moment waarop de installatie wordt
op een rijtje.
aangesloten op het distributienet.
plaatse wordt verbruikt of in het net wordt
- het moment waarop de productiemeting door de netbeheerder wordt geplaatst. Mechanisme van
euro per groenestroomcertificaat gedurende 15 jaar. Het aantal kWh dat recht geeft op één certificaat is afhankelijk
groenestroomcertificaten (GSC)
Steunbedragen voor
van de ‘bandingfactor’. De bandingfac-
De eigenaar van een PV-installatie krijgt
groenestroomcertificaten (GSC)
tor voor PV-installaties is een door VEA
van de VREG een groenestroomcertificaat voor een bepaalde hoeveelheid
PV-installaties in gebruik vóór 2013
berekende correctiefactor die gebruikt
Deze krijgen één certificaat per 1.000
wordt om een rendabele uitbating van
opgewekte elektriciteit. Er worden geen
kWh en de waarde daarvan werd stelselmatig afgebouwd. Ook de duur van de
een PV-installatie mogelijk te maken met
gedeeltelijke certificaten uitgereikt. Verder worden er geen groenestroomcertificaten meer toegekend voor nieuw-
steun werd op het einde van dit systeem
als criterium het behoud van 5% financieel rendement.
verminderd (www.vreg.be/nl/bedrag-
Deze bandingfactor kan elke 6 maanden
bouwprojecten. Tenzij de PV-installatie
minimumsteun-voor-2013).
geactualiseerd worden.
niet wordt opgenomen in het EPB dos-
Per periode waarin een installatie
sier.
PV-installaties in dienst vanaf 2013
Het bedrag dat de eigenaar per certifi-
De minimumsteun voor PV-installaties
geplaatst en in dienst genomen is, resulteert dit mechanisme in een verschil-
caat ontvangt en de periode dat de eige-
die geplaatst zijn vanaf 2013 bedraagt 93
lende tabel met bandingfactoren voor de
16 | Fedelec magazine
• PV-installaties in dienst genomen in 2013:
over de verschillende bandingfactoren.
GS cat.1: ≤ 10 kW
1 jan. tem 31 juli 2013
1 aug. 2013 tem 16 feb. 2014
17 feb. tem 31 juli 2014
1 aug. 2014 tem 26 maart 2015
Vanaf 27 maart 2015
Bandingfactor Bf
0,23
0,28
0
0,0847
0,818
kWh nodig voor 1 cert.
4348
3571
0
11806
1222
Voor elke periode wordt de overeenstemmende bandingfactor toegepast. Deze meterstand zou dus 393/1000e groenestroomcertificaat opleveren. Daar er geen gedeeltelijke certificaten
• PV-installaties in dienst genomen tussen 1 januari 2014 en 1 juli 2014: GS cat.1: ≤ 10 kW
1 jan. tem 31 juli 2014
1 aug. 2014 tem 26 maart 2015
Vanaf 27 maart 2015
Bandingfactor Bf
0,268
0,0394
0,753
kWh nodig voor 1 cert.
3731
25381
1328
uitgereikt worden, kan de meting van 5.970kWh niet toegevoegd worden in de databank. Dat kan pas zodra er voldoende elektriciteit geproduceerd is voor minstens 1 groenestroomcertificaat. (dat 93 EUR waard is).
• PV-installaties in dienst genomen tussen 1 juli 2014 en 1 januari 2015:
Een meterstand die aanvaard wordt bij
GS cat.1: ≤ 10 kW
1 juli 2014 tem 26 maart 2015
Vanaf 27 maart 2015
Bandingfactor Bf
0
0,607
in één of meerdere certificaten waarbij
kWh nodig voor 1 cert.
0
1647
er altijd een overschot zal zijn. Dit overschot wordt bewaard in de certificaten-
het invoeren, zal m.a.w. altijd resulteren
• PV-installaties in dienst genomen na 1 januari 2015:
databank en opgeteld als een volgende
GS cat.1: ≤ 10 kW
1 jan. 2015 tem 30 juni 2015
vanaf 1 juli 2015
Bandingfactor Bf
0
0,363
kWh nodig voor 1 cert.
0
2755
meterstand wordt doorgegeven. Analyse laatste update bandingfactoren Het gaat om de aangepaste berekenin-
opeenvolgende bandingperiodes
groenestroomcertificaten, rekening hou-
gen voor zowel nieuwe PV-installaties
De bovenstaande tabellen geven enkel
dend met de bandingfactor die voor die
met startdatum na 1 juli 2015 als om
de bandingfactoren weer voor kleine
maand van toepassing was.
bestaande installaties waarvoor de cijfers geactualiseerd worden (met als
PV-installaties (≤ 10kW = GS cat.1). Er bestaan ook tabellen voor PV-installaties
Een voorbeeld voor een installatie
criterium het behoud van 5% financieel
met een maximum omvormervermogen
die in dienst genomen werd in 2013
rendement).
> 10 en ≤ 250kW (GS cat.2) en tabellen
Op 13 maart 2015 wordt een meterstand
• Rapport 2014/2 Deel 1: voor nieuwe
voor een maximum omvormervermogen
van 5.970 kWh doorgegeven. De vorige
PV-projecten met startdatum vanaf 1 juli
>250 en ≤ 750 kW (GS cat.3).
meterstand was 1.335 kWh op 26 augustus 2013. Tijdens de periode tussen 26
2015 (de cijfers voor nieuwe projecten
augustus 2013 en 13 maart 2015 is er dus
het vorige rapport van juli 2014)
een productie van (5.970 - 1.335) = 4.635
• Rapport 2014/2 Deel 2: voor de actualisatie van bestaande PV-projecten,
Een volledig overzicht is te raadplegen op www.vreg.be/nl/overzicht-bandingfactoren.
kWh. Hoe wordt het aantal
vanaf 1 jan. 2015 waren al berekend in
met een berekening voor 3 groepen van
groenestroomcertificaten dan
Er zijn drie bandingfactoren van toepassing tijdens die periode. De elektriciteits-
berekend voor PV-installaties vanaf
productie van 4.635 kWh wordt verdeeld
datum (vanaf jan. 2013, jan. 2014 of juli
PV-projecten in functie van hun start-
2013? De elektriciteitsproductie wordt verdeeld
De groenestroomcertificaten worden als volgt berekend:
over de verschillende maanden tussen deze en de vorige meterstand. Daarbij
Periode
kWh opgewekt in deze periode (schatting VREG)
Bandingfactor
Bandingfactor vermenigvuldigd met kWh opgewekt in deze periode
houdt de VREG rekening met de spreiding van de opbrengst van zonnepane-
26/08/2013 - 16/02/2014
969
0,28
271
len over de seizoenen en het effectieve
17/02/2014 - 31/07/2014
2.227
0
0
aantal uren zonneschijn. De opbrengst
01/08/2014 - 13/03/2015
1.439
0,0847
per maand wordt dan omgezet naar
Totaal
122 393
Fedelec magazine | 17
fedelec dossier 2014). De aangepaste bandingfactoren
nu toe ontvingen deze installaties geen
Afschaffing van projectcategorie
en dus ook de gewijzigde steun uit groe-
groenestroomcertificaten.
van PV-installaties ≤ 10 kW voor
nestroomcertificaten zullen één maand
Als u in het verleden geen productie-
installaties geplaatst vanaf 1 juli
na publicatie van de definitieve versie van
meter plaatste (bv. omdat u niet in aan-
2015
dit rapport van kracht worden, dus voor
merking kwam voor (voldoende) groe-
De Vlaamse Regering heeft op vrijdag
zonnestroom die uit deze bestaande
nestroomcertificaten) kan u dat nu nog
13 februari 2015 de afschaffing van de
installaties geproduceerd wordt vanaf de
altijd doen. Er moet een nieuwe keuring
projectcategorie t.e.m. 10 kW principieel
datum van 27 maart 2015.
gebeuren en u ontvangt groenestroom-
goedgekeurd (Voorontwerp van besluit
certificaten vanaf de meterstand uit dat
van de Vlaamse Regering houdende
nieuwe keuringsverslag.
wijziging van het Energiebesluit van 19
de verschillen door het inrekenen van het
Voor PV-installaties ≤ 10 kW in dienst
november 2010, wat betreft de representatieve projectcategorieën voor groene
prosumententarief wel aanzienlijk. Zij krijgen voor geproduceerde energie vanaf
genomen vanaf 1 januari 2015 is het nieu-
stroom en kwalitatieve warmte-kracht-
we prosumententarief dat half december
koppeling). Dit betekent dat er ondanks
27 maart 2015 sneller groenestroomcer-
2014 werd goedgekeurd, ingerekend.
de berekening die aangeeft dat er een
tificaten:
Dat heeft tot gevolg dat er voor deze
kleine steun nodig is, geen steun via cer-
• Voor installaties in dienst genomen in
installaties terug een (kleine) steun via
tificaten meer zal gegeven wordt voor
2013 is 1.222 kWh nodig voor één cer-
certificaten wordt toegekend. Vanaf 1
PV-installaties ≤ 10 kW die geplaatst zul-
tificaat (van 93 EUR); voordien was dit
juli 2015 zal er voor deze installaties 2755
len worden vanaf 1 juli 2015.
11.806 kWh
kWh opgewekte energie nodig zijn om 1
• Installaties van de eerste helft van 2014
groenestroomcertificaat (van 93 EUR) te
Kris Van Dingenen
hebben nu genoeg aan 1.328 kWh in
verkrijgen.
kris.vandingenen@fedelec.be
Voor bestaande PV-installaties ≤ 10 kW, in dienst genomen in 2013 en 2014, zijn
plaats van voorheen 25.381 kWh • Voor de installaties uit de tweede helft van 2014 worden nu ook groenestroomcertificaten toegekend, en dat voor elke
Standpunt Fedelec inzake de schrapping van de categorie kleine PV-installaties (≤ 10 kW): zie rubriek “Fedelec in actie” bij “Sectorcomité PV”
PROOF PDF
OB62044
1.647 kWh elektriciteitsproductie. Tot
Hoe uw energie-investeringen beter laten renderen? Z-energy helpt u op weg op het vlak van intelligent energiegebruik, duurzame energieproductie, hernieuwbare energiebronnen en groene mobiliteit. Z-energy, iedere dinsdag op Kanaal Z vanaf 19.50 uur. Ook te bekijken op www.kanaalz.be In samenwerking met
OB62044_ZENERGY.indd 1
18 | Fedelec magazine
03/03/15 16:37
Aanvullend capaciteitstarief vanaf 1 juli 2015 voor prosumenten met een terugdraaiende teller
S
inds 1 juli 2014 is de VREG (Vlaamse Regulator voor Elektriciteit en Gas) bevoegd voor het bepalen van de tariefmethodologie en het nemen van tariefbeslissingen voor Vlaanderen. De VREG kiest voor inkomstenregulering bij de distributienetbeheerders als methodologie, omdat het efficiënte bedrijfsvoering stimuleert. De VREG wil
tarieven die de kosten van de netbeheerders zo goed mogelijk reflecteren. Op 18 december 2014 heeft de VREG na controle de tarieven voor 2015 goedgekeurd waaronder het nieuwe aanvullende capaciteitstarief voor prosumenten met een terugdraaiende teller (Praktisch: voor PV-installaties ≤ 10 kWp)
Tariefbevoegdheid
Daarnaast zijn er ook periodieke diensten zoals het transport van energie van
- Transmissie van elektriciteit
Door de zesde staatshervorming zijn de gewesten vanaf 1 juli 2014 bevoegd voor
producent naar consument. Dit zijn de
- Vervoer van aardgas
distributienettarieven. In Vlaanderen is
zogenaamde toegangstarieven die via
dat de VREG via een bepaling in het energiedecreet.
de factuur van de energieleverancier
- Distributienettarieven
worden aangerekend. Ze bevatten een
Wat houdt deze tariefbevoegdheid in?
- vergoeding voor het gebruik van het
• Heffingen en btw: kosten die de overheid oplegt.
• Bepalen tariefmethodologie
distributienet (de netbeheerder maakt
- op welke vergoeding hebben netbeheerders recht voor de door hen gele-
kosten om netten aan te leggen en te
De distributienettarieven zijn een
onderhouden)
opbrengst voor de distributienetbeheer-
verde diensten?
- vergoeding voor geleverde diensten
ders (DNBs), maar worden via de factuur
- per netbeheerder wordt een toegelaten
door de netbeheerder (meteropnames,
van de energieleverancier aan de klant
inkomen bepaald op basis van de tarief-
…).
aangerekend. De distributienettarieven
methodologie
U betaalt via deze nettarieven ook de
• Bepalen tariefstructuur - aan welke klantengroepen (laagspan-
kosten van openbaredienstverplichtingen die zijn opgelegd aan de net-
zijn een deel van de factuur. Voor elektriciteit maken ze 38% uit van de totale
ning/middenspanning/ …) en tariefdra-
beheerders zoals gratis elektriciteit,
gemiddeld gezin met een verbruik van
gers (kWh, vermogen,…) worden tarie-
opkoopverplichting certificaten tegen
3.500 kWh elektriciteit en 23.260 kWh
ven aangerekend?
minimumsteunprijs, premies voor ener-
aardgas).
• Nemen tariefbeslissingen
giebesparing, …
(opbrengst voor Elia) (opbrengst voor Fluxys)
factuur, voor aardgas 19% (voor een
Wie betaalt distributienettarieven?
- goedkeuren van tariefvoorstellen van de
Wat staat er op een energiefactuur?
De VREG vindt het fair dat alle afnemers,
Op een energiefactuur van een gezin
ook de prosumenten (consumenten die
Wat zijn distributienettarieven?
staan verschillende elementen:
Er zijn éénmalige of niet-periodieke dien-
• Energieprijs: kosten om elektriciteit
zelf energie produceren) met terugdraaiende teller, een solidaire en redelijke ver-
sten zoals een aansluiting voor nieuw-
te produceren en aardgas in te voeren,
goeding betalen voor de diensten die de
bouw, werken aan een aansluiting,
distributienetbeheerder levert. Alle afne-
studiekosten,… die de netbeheerder
winstmarge, organisatie van een klantendienst,.... Dit deel is voor de energieleve-
rechtstreeks aan de afnemer factureert.
rancier.
tienet voor elektriciteit moeten deze net-
Deze worden nu geïndexeerd.
• Nettarieven (toegangstarieven):
tarieven dan ook betalen.
netbeheerders door VREG (na controle)
mers die aangesloten zijn op het distribu-
Fedelec magazine | 19
fedelec dossier
Aanvullend capaciteitstarief laagspanning (PV-installaties ≤ 10 kWp AC voor gezinnen)
Aanvullend capaciteitstarief voor prosumenten (= prosumententarief) met een terugdraaiende teller
Distributienetbeheerder
Voorbeeld PV-installatie van 4 kWp
EUR/kWp (excl. BTW)
BTW (tot eind 2015)
EUR/kWp (incl. BTW)
EUR per jaar
Inter-energa
80,00
6%
84,80
339,20
Infrax West
79,49
6%
84,26
337,04
Iveg
77,58
6%
82,23
328,94
PBE
78,21
6%
82,90
331,61
‘prosumenten’:
Gaselwest
83,99
6%
89,03
356,12
• Het prosumententarief is van toepassing voor alle netgebruikers (zowel gezin-
Imea
62,90
6%
66,67
266,70
Imewo
70,31
6%
74,53
298,11
Intergem
68,27
6%
72,37
289,46
Iveka
66,90
6%
70,91
283,66
Iverlek
71,15
6%
75,42
301,68
Sibelgas
79,16
6%
83,91
335,64
Ores (Voeren)
99,53
6%
105,50
422,01
De Vlaamse energieregulator VREG heeft op 18 december 2014 nieuwe distributienettarieven goedgekeurd. Daarbij hoort ook het ‘prosumententarief’. Dat
Infrax
is een aanvullend capaciteitstarief voor
nen als bedrijven) die een productieinstallatie hebben met een vermogen
Eandis
van maximaal 10 kiloVoltAmpère (kVA), ongeacht wanneer de productie-installatie in dienst genomen is. Ze moeten bovendien aangesloten zijn op het laag-
Ores
spanningsnet en beschikken over een terugdraaiende elektriciteitsmeter. • Het gaat om een bedrag per kVA geïn-
Overzichtstabel Aanvullende capaciteitstarief* voor PV-installaties ≤ 10 kWp AC voor gezinnen (*tot eind 2015 betaalt een gezin 6% BTW, bedrijven betalen 21% BTW)
stalleerd vermogen dat zoals de andere distributienettarieven gewoon aangerekend wordt via de factuur van de elektri-
het bedrag van het netgebied van dat
plaatste, dan betaalt u als verhuurder. U
citeitsleverancier. Hoe groter het vermo-
gezin (in dit geval Intergem).
bent als verhuurder de netgebruiker.
gen, hoe meer u betaalt voor het gebruik van het distributienet. Opgelet: het bedrag van het aanvullend
Rekenvoorbeeld netgebied Intergem Aanvullend capaciteitstarief gezinnen (incl. 6% BTW)
Maximum opgesteld vermogen omvormer(s)
Bijkomend te betalen per jaar
in rekening gebracht (vanaf 1 juli 2015).
EUR/kWp
kWp
EUR
De VREG geeft de leveranciers op deze
72,37
2,9
209,87
capaciteitstarief verschilt van netgebied tot netgebied. • In 2015 wordt de helft van dit bedrag
U kan uiteraard onderling met de eigenaar van de zonnepanelen afspraken maken over wie dit tarief betaalt. Dit betreft een contractueel aspect waar de VREG, de energieleverancier en de netbeheerder niet tussenbeide komen. Waar vindt u de
manier de nodige tijd om de klantenbeheer- en facturatiesystemen aan te pas-
Wat als u geen eigenaar bent van de
distributienettarieven 2015?
sen. Zo kunnen ze de processen voor de
PV-installatie?
w w w.vreg.be/distributienettarieven
nieuwe klantengroep grondig uitwerken
Diegene die elektriciteit verbruikt op
(gezinnen en kleine bedrijven)
en testen.
het adres waar PV-panelen liggen, de
www.vreg.be/distributienettarieven-
netgebruiker, moet betalen. Het is dus
elektriciteit-en-aardgas-2015 (globale
De huidige tariefstructuur loopt tot eind
niet noodzakelijk de eigenaar van de
overzichten met details)
2016. De VREG plant een grondige hervorming van de tariefstructuur tegen
PV-panelen die het aanvullend capaciteitstarief (ook wel “prosumententarief”
Kris Van Dingenen
2017.
genoemd) betaalt.
kris.vandingenen@fedelec.be
• Als u huurder bent van een woning Rekenvoorbeeld (netgebied
waarop zonnepanelen liggen, dan
Intergem, PV-installatie 2,9 kWp):
betaalt u als huurder. U bent als huurder
Standpunt Fedelec inzake het pro-
Om te weten hoeveel een gezin zal moe-
de netgebruiker.
sumententarief:
ten betalen, vermenigvuldigt u het ver-
• Als u het dak van uw woning verhuurt
zie rubriek “Fedelec in actie” bij
mogen van de omvormer(s) (kWp) met
aan een bedrijf die er PV-panelen op
“Sectorcomité PV”
20 | Fedelec magazine
Aan het puzzelen met uw aanbod? Uw klant vraagt naar inbraaken branddetectie, camera en toegangscontrole, maar u bent niet gecertifieerd? Met GDW Security Certified zijn er geen gaten meer in uw aanbod. Surf naar
fedelec.gdwsecurity.be info: jdw@gdwsecurity.be / 02 720 99 90
Openbare werken Travaux public Klasse 4 - Classe 4 € 900.000,-
Nieuwe leden - 1e trimester 2015 NEDERLANDSTALIGE 1730 ASSE
B.V.B.A. Cassiman Steven
2000 ANTWERPEN
C.V.O.A. Acertif
B.V.B.A. Elektro Buttenaere
8750 WINGENE
B.V.B.A. Elektro Desschans
8770 INGELMUNSTER 8790 WAREGEM
B.V.B.A. Project O
8820 TORHOUT
B.V.B.A. Het Energiehuis
B.V.B.A. Telcom Groene Energie
2235 HULSHOUT
B.V.B.A. Electro Geert Vandezande
8860 LENDELEDE
B.V.B.A. Goossens Electro
2235 HULSHOUT
N.V. Elektro Cappoen
8972 POPERINGE
2560 NIJLEN
B.V.B.A. R.V.D.S. De Hr Kowalczyk Zbigniew De Hr Van Vyve Mikaël B.V.B.A. Jaco
2600 ANTWERPEN
De Hr Roevens Antoon
2600 ANTWERPEN
N.V. Deba
3270 SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 3500 HASSELT
N.V. Limburgse Boringen
N.V. Planet-Eco
9400 NINOVE 9420 ERPE-MERE 9850 NEVELE
De Hr Van De Walle Rik
9880 AALTER
N.V. Vertronics
9890 GAVERE
B.V.B.A. Centrale Verwarming L. Jaspers
3530 HOUTHALEN-HELCHTEREN
N.V. Plees Roger
3530 HOUTHALEN-HELCHTEREN
B.V.B.A. G.S.F.
3530 HOUTHALEN-HELCHTEREN
FRANSTALIGE S.C.R.L. Be-Cool
B.V.B.A. Ebr
3581 BERINGEN
S.A. Honeywell
B.V.B.A. City Shop.
3582 BERINGEN
M. Roberti Julien
B.V.B.A. Goxl
3582 BERINGEN
S.P.R.L. Maj-Elec
3740 BILZEN
M. Decelle Rémy
B.V.B.A. Connectivity Solutions De Hr Alen Joris
3920 LOMMEL
M. Vaccaro Olivier
De Hr De Witte Jelle
8200 BRUGGE
S.P.R.L. Fab Energy
N.V. G. de Preter De Hr Blomme Steven
8400 OOSTENDE 8501 KORTRIJK
S.P.R.L. Ardenne-Elec M. Arnould Jérôme
N.V. Tele Signal Electronics
8530 HARELBEKE
M. Maziers Christophe
B.V.B.A. Installatiebedrijf Electro Verhelst
8600 DIKSMUIDE
M. Desmarets Geoffrey
B.V.B.A. Vacre B.V.B.A. Demoustiez
8620 NIEUWPOORT 8730 BEERNEM
S.P.R.L. D&c Tec M. Dubois Jérémy
1420 BRAINE-L'ALLEUD
be
1831 MACHELEN (BRAB.) 4347 FEXHE-LE-HAUT-CLOCHER 4400 FLÉMALLE
5580 HAVRENNE
6060 CHARLEROI 6181 COURCELLES 6800 LIBRAMONT-CHEVIGNY 6856 PALISEUL 6880 BERTRIX 7040 QUÉVY 7100 LA LOUVIÈRE 7540 TOURNAI
Fedelec magazine | 21
fedelec dossier
VOLTA dé nieuwe centrale sectororganisatie!
V
OLTA is dé koepelorganisatie waar 3 dienstverlenen-
Vlaams-Brabant & Brussel Ruben Merlevede gsm 0477 78 08 09 ruben.merlevede@volta-org.be
de organisaties uit de elektrotechnische sector hun krachten bundelen in één organisatiestructuur om zo
een optimale dienstverlening te kunnen aanbieden.
Vormelek: het centrum voor beroepsopleiding en vorming Tecnolec: het technologisch kenniscentrum FBZ: het Fonds voor bestaanszekerheid De kern van onze gezamenlijke dienstverlening situeert zich op ver-
Antwerpen (muv arrondissement Mechelen) Wendy De Bruyn gsm 0495 67 94 04 wendy.debruyn@volta-org.be
schillende vlakken. Enerzijds richt deze zich op het verdiepen van de kennis en kunde van Arrondissement Mechelen & Limburg Ann Ophalvens gsm 0476 89 23 90 ann.ophalvens@volta-org.be
de werknemers uit de sector en het versterken van de competitiviteit van de bedrijven. Anderzijds staat Volta ook garant voor een correcte en tijdige uitbetaling van de aanvullende vergoedingen Een greep uit het VOLTA-aanbod: het aanbieden & ondersteunen van opleiding, de organisatie van infoavonden, strategisch onderzoek, technologische dienst- & adviesverlening, samenwerkingen met onderwijs & opleidingscentra voor jongeren en volwassenen, uitbetaling van aanvullende vergoeding, beheer van het sectoraal pensioen... Door te werken vanuit één overkoepelende organisatiestructuur kan
West-Vlaanderen Martine De Groof gsm 0476 89 19 02 martine.degroof@volta-org.be
VOLTA zijn middelen optimaal inzetten en vanuit een geïntegreerd aanbod bijdragen aan een sterke elektrotechnische sector. En net als in het verleden is VOLTA er in de eerste plaats voor u! Onze regionale adviseurs komen graag naar uw bedrijf of uw werf. Ze leggen alle gebundelde diensten van VOLTA tot in de puntjes aan u uit. Bel ze gerust met vragen over opleidingen, premies, aanvullende vergoedingen, aanwervingen… www.volta-org.be
22 | Fedelec magazine
Oost-Vlaanderen Veerle Van Antenhove gsm 0494 82 39 65 veerle.vanantenhove@volta-org.be
De vonk tussen Volta en Marc?
Volta is het nieuwe centrale aanspreekpunt van de elektrotechnische sector.
volta-org.be
Je kan er terecht met technische en andere vragen, bijvoorbeeld over regelgeving. Daarnaast gidst Volta je ook graag door het opleidingsaanbod, en zorgen we voor de uitbetaling van aanvullende vergoedingen, zoals bij ziekte of tijdelijke werkloosheid. Surf naar volta-org.be en ontdek hoe we jou kunnen helpen.
Armaturen - optische karakteristieken
E
en verlichtingstoestel of verlichtingsarmatuur heeft veel verschillende functies. Het vormt een behuizing voor de lichtbron en eventuele elektrische of elektronische apparatuur nodig om de lichtbron normaal te laten functioneren. Deze behuizing kan zuiver decoratief zijn of kan een hoge IP beschermingsklasse hebben (water-
dicht, stofdicht,…). Het armatuur bevat een optisch systeem dat het licht, uitgestuurd door de bron, gaat verspreiden volgens een bepaald stralingspatroon of lichtcurve waarbij tegelijkertijd de eventuele lichthinder (verblinding, glare) zoveel mogelijk binnen de perken wordt gehouden. Bovendien moet een armatuur een voldoende goede warmtehuishouding hebben zodat het verlichtingstoestel op een veilige en hopelijk energie-efficiënte manier kan functioneren. Traditioneel beschouwt men het armatuur als het volledige verlichtingstoestel met alle elektrische, optische, thermische en decoratieve componenten zonder de eigenlijke lichtbron, omdat bij traditionele lichtbronnen de levensduur van een armatuur veel groter is dan die van de lamp. Bij nieuwe lichtbronnen zoals de LED (Light Emitting Diode) is het onderscheid tussen armatuur en lichtbronnen echter niet altijd even duidelijk te maken. In dit artikel komen een aantal optische karakteristieken van armaturen aan bod.
LIGHT OUTPUT RATIO
op een blad papier worden weergege-
gemeten bij een omgevingstemperatuur
ven. Traditioneel worden enkele twee-
van 25°C. De LOR wordt dikwijls uitgedrukt in percent.
Stralingspatroon of
dimensionele doorsneden volgens
intensiteitspatroon
bepaalde C-vlakken weergegeven, der-
Bij het bepalen van het stralingspatroon
gelijke doorsneden worden ook wel eens
wordt de lichtbron, in dit geval het volle-
lichtcurves genoemd (zie Figuur 1).
dige armatuur, beschouwd als een puntbron, een benadering die in de praktijk
Light Output Ratio (LOR)
kan gebruikt worden als de waarnemer
De Light Output Ratio (LOR) van een
zich op een afstand van de lichtbron
armatuur is gedefinieerd als de verhou-
bevindt die veel groter is dan de afmetingen van de lichtbron zelf. Het stralings-
ding van de lichtstroom (lumen) die uit
patroon stelt de stralingssterkte (watt per
die door de lamp in het armatuur wordt
steradiaal) of lichtsterkte (candela=lumen
uitgestraald, de lichtstromen worden
per steradiaal) voor als functie van de uitstraalhoek. Een stralingspatroon is een driedimensionaal patroon en kan dus niet zomaar op een eenvoudige manier
24 | Fedelec magazine
het armatuur komt tot de lichtstroom Figuur 1: Vier doorsneden volgens vier verschillende C-vlakken van het asymmetrische stralingspatroon van een armatuur. Het armatuur is voorgesteld door een punt in het midden van de figuur. De concentrische cirkels rond dit punt komen overeen met een bepaalde lichtsterkte (candela). De hoeken van 0° tot 180° in zowel wijzerzin als tegenwijzerzin geven de stralingsrichting aan.
© architblog.be - RIBAG
Tecnolec informeert
De LOR is dus een maat om aan te geven
een grote LOR alléén garandeert niet dat
hogere temperatuur de lamplichtstroom
hoe efficiënt een armatuur de door de
het armatuur als geheel efficiënt is.
vergroten, verkleinen of helemaal niet
buiten brengt, hoe groter de LOR hoe
Op de professionele verlichtingsmarkt
beïnvloeden. Als de verhoogde temperatuur in het armatuur de lamplichtstroom
minder optische absorptie in het armatuur. Hierbij dient opgemerkt te worden
voor algemene verlichting (kantoren,
voldoende groter maakt en het optisch
grote werkplaatsen, enz…) zijn er in
systeem van het armatuur voldoende
dat de LOR niets zegt over het feit of deze
de hogere prijsklasse armaturen met
lichtstroom al dan niet terecht komt op
LOR>90% beschikbaar. In elk geval zijn
efficiënt is, kan dit uitzonderlijk resulteren in een LOR>100%. In Figuur 2 is
de plaats waar deze gewenst is, de LOR
voor algemene verlichting in een professionele omgeving armaturen met
de lamplichtstroom voor een klassieke
moet men het stralingspatroon bekijken. Soms wordt de LOR opgesplitst in
LOR<75% eigenlijk niet meer aanvaard-
CONSTANT lamp voorgesteld relatief
baar. Deze kunnen wel nog bij speciale
ten opzichte van maximale lichtstroom.
de ULOR (Upward Light Output Ratio)
toepassingen waar bepaalde gewenste
Bij 25°C omgevingstemperatuur haalt
en DLOR (Downward Light Output Ratio)
effecten zwaarder kunnen doorwegen
de T5-HO slechts 90% van de maximale
om toch met enkele getallen enigszins
dan efficiëntie (bvb. gebruik van kleurfilters bij winkelverlichting). Op de par-
lichtstroom tegenover 100% rond 35°C.
een idee te geven hoe de lichtverdeling er uitziet.
ticuliere markt speelt vooral het uitzicht
met deze lamp oploopt tot ongeveer
van een armatuur en de verkoopprijs een
lamp geproduceerde lichtstroom naar
bevat geen richtingsinformatie, daarvoor
T5-HO (High Output) lamp en een T5-HO
Indien de temperatuur in een armatuur
Luminous efficacy
grote rol alhoewel hier en daar het con-
35°C en deze armatuur een hoogwaardig optisch systeem heeft kan dit leiden
De specifieke lichtstroom van een lichtbron is de verhouding tussen de licht-
cept van energie-efficiëntie begint door
tot een LOR>100%.
te dringen.
stroom die de bron produceert tot het
Hetzelfde armatuur, maar uitgerust
daarvoor door de lamp gebruikte elek-
Aangezien LOR de verhouding is tus-
met de T5-HO CONSTANT, heeft een
trische vermogen P. Merk op dat het
sen de lichtstroom uit het armatuur en de
LOR<100%. De CONSTANT lamp wordt
elektrische vermogen verbruikt door bij-
lichtstroom uit de lamp in het armatuur
vooral gebruikt bij buitenverlichting. Nog
voorbeeld elektronische voorschakelap-
verwacht men, wegens het optreden van
paratuur niet is meegerekend in de spe-
verliezen, een maximale LOR=100%. In
een opmerking ter info: soortgelijke lampen kunnen zich totaal anders gedragen,
cifieke lichtstroom van een lamp, tenzij
uitzonderlijke gevallen is een LOR>100%
T8 lampen bijvoorbeeld vertonen net
deze apparatuur volledig deel uitmaakt
het omgekeerde gedrag; de lichtstroom
van de lamp zelf (zoals bijvoorbeeld bij
echter mogelijk. De verklaring daarvoor is te vinden bij de omstandigheden
een compact fluorescentielamp met E27
waarbij lichtstromen gemeten worden,
de lamp toeneemt van 25°C naar 35°C.
voet). De éénheid voor specifieke lichtstroom is dus lumen per watt.
namelijk bij een omgevingstemperatuur
daalt als de omgevingstemperatuur van
van 25°C. De lichtstroom van de naakte lichtbron wordt gemeten in een kamer
Specifieke lichtstroom (luminous efficacy):
op 25°C, dan wordt de lamp in het armatuur geplaatst en wordt de lichtstroom van het volledige armatuur gemeten in
Door nu de specifieke lichtstroom van
een kamer op dezelfde temperatuur. In
de lamp te combineren met de efficiëntie van de elektronica nodig om de lamp te
het armatuur in werking kan de temperatuur echter een stuk hoger zijn dan de
gebruiken, en te combineren met de LOR
25°C kamertemperatuur, de lichtbron
van het armatuur bekomt men een getal
bevindt zich dus bij de meting van de
dat men de specifieke lichtstroom voor
armatuurlichtstroom in een omgeving
de gehele armatuur zou kunnen noemen. Om een energie-efficiënte armatuur te
op een (veel) hogere temperatuur dan tijdens de meting van de lamplichtstroom.
hebben is dus een grote LOR nodig, maar
Naargelang het type lichtbron kan de
Figuur 2: Lichtstroom van een T5-HO lamp en een T5-HO CONSTANT lamp relatief ten opzichte van maximale lichtstroom. Merk op dat de klassieke T5-HO bij een omgevingstemperatuur van 25°C slechts 90% van de maximale lichtstroom levert, de maximale lichtstroom wordt bereikt in het gebied 30-40°C (bron: www.osram.com).
Fedelec magazine | 25
Tecnolec informeert
LIGHT ENERGY RATIO (LER) LED-armaturen Moderne LED armaturen zijn dikwijls gesloten systemen waarbij het niet mogelijk is om onderdelen te vervangen zonder het armatuur onherstelbaar te beschadigen. Het is dus niet meer mogelijk om even “de lamp te vervanzijn aangezien, mits een goed thermisch ontwerp en gebruik van hoogwaardige componenten, de LEDs een zeer lange levensduur hebben. Dergelijke gesloten
© Etap Lighting
gen”. Dit zou ook niet meer nodig moeten
LED armaturen zouden eigenlijk volledig moeten geoptimaliseerd zijn om zo energiezuinig mogelijk een lichtstroom van de
REFERENTIES
gewenste grootte volgens het gewenste
• Joseph B. Murdoch, Illuminating Engineering – From Edison’s Lamp to the LED, second edition,
stralingspatroon te leveren. Er wordt dan
2003, Visions Communications
ook voorgesteld om, tenminste naar de
• William B. Elmer, The Optical Design of Reflectors, second edition, 1980, John Wiley & Sons, Inc
verlichtingswereld toe, deze armaturen als een lichtbron te beschouwen en
• William J. Cassarly, Design of Efficient Illumination Systems, Short Course on CD-ROM, SPIE
niet meer als een verlichtingstoestel met
• J.H. Bogaert, Van straling tot verlichting, 2000, Coaster Publications bvba, Oostende
aparte elektrische, optische en ther-
• Filip Vandeghinste, Guy Durinck, Stefaan Forment, Geert Deconinck and Peter Hanselaer, A
mische componenten. In die visie heeft
Narrow Beam Reflector for a Two-Dimensional Array of Power Light Emitting Diodes, LEUKOS, vol
het geen zin om LOR, specifieke licht-
4, no 4, April 2008, pp 243 – 254
stroom en efficiëntie van het elektronisch
• ASTM E1392-96, Standard Practice for Angle resolved Optical Scatter measurements on
systeem elk apart te beschouwen. Voor
Specular or Diffuse Surfaces
Education Services, 2005
dergelijke verlichtingstoestellen wordt de
• F. B. Leloup, S. Forment, P. Dutré, M. R. Pointer, P. Hanselaer, Design of an instrument for mea-
Light Energy Ratio (LER) gedefinieerd: de
suring the spectral bidirectional scatter distribution function, Applied Optics, Vol. 37, No. 31, 2008
verhouding tussen de totale lichtstroom
• M.A. Myer, M.L. Paget, R.D. Lingard, CALiPER Benchmark Report, Performance of T12 and T8
uit het toestel tot het totale elektrische
Fluorescent Lamps and Troffers and LED Linear Replacement Lamps, 2009 (US Department of
vermogen dat het toestel verbruikt.
Energy, http://www1.eere.energy.gov/buildings/ssl/benchmark.html) • W. Ryckaert, I. Roelandts, G. Durinck, S. Forment, J. Audenaert, P. Hanselaer, M. Van Gils (2012).
Armaturen met een klassieke
Performance of led linear replacement lamps. Light & Engineering, 20 (1), 129-139
lichtbron
• Commission Internationale de l’Eclairage (CIE) 117-1995, Discomfort glare in interior lighting
Het begrip LER wordt niet gebruikt bij
• EN 12464-1, Light and lighting – Lighting of work places – Part 1: Indoor work places (2009)
klassieke armaturen, maar komt overeen met wat hogerop de “luminous effi-
• Commission Internationale de l’Eclairage (CIE) 2002, TC 3-01 Report, Glare from small, large and
cacy of the luminaire” werd genoemd.
• W. Ryckaert, K. Putteman, D. Van Kerckhoven, Wat betekent Power Factor?, rapport in het kader
Aangezien dergelijke armaturen geen
van project ‘Groen Licht Vlaanderen: energiebesparing met beter licht’ – IWT 070488
gesloten systemen zijn kan deze “effi-
• EN 50160, “Voltage characteristics of electricity supplied by public distribution systems”, novem-
cacy” door anderen dan de fabrikant wel
ber 1999
complex sources, Vienna
beïnvloed worden door bijvoorbeeld een andere lamp te kiezen of door iets aan het
(Door Guy Durinck, Laboratorium voor Lichttechnologie,
optisch systeem te veranderen.
KU Leuven Campus Gent - KAHO Sint-Lieven)
26 | Fedelec magazine
© Sortimo
©PDC
projecten
Intelligente bedrijfswageninrichting
D
e Duitse fabrikant, bekend van de blauwe koffer met de uitneembare
bouwd. Dit impliceert een aanzienlijke
kunststof inzetbakjes, biedt inmiddels een uitgebreid productassor-
gewichtsbesparing. Veiligheid is cruciaal:
timent voor bedrijfswageninrichting aan. Sortimo is een wereldspe-
al onze producten hebben een crash-test
ler inzake branchegerichte inrichtingsoplossingen voor bedrijfswagens, o.m.
ondergaan. De wet legt weliswaar op dat
voor installateurs elektrotechniek, en sanitair/HVAC. Naar aanleiding van het 40-jarig bestaan werd de Sortimo HD, naar de initialen van oprichter Herbert
alles in het voertuig moet worden vastgemaakt, maar preciseert dit niet. Net
Dissinger, en tevens ‘Heavy Duty’, gelanceerd.
als ladingbeveiliging een thema waarover de wet nog geen duidelijkheid verschaft. Samen met beroepsfederaties organiseren we regelmatig info-avonden
Core business van Sortimo is de B-2-B
garantie op materialen en 2 jaar op mon-
waar deze items aan bod komen. Dat een
verkoop van bedrijfswageninrichting. Op
tage. “Onder onze klanten zijn er heel wat
bedrijfswageninrichting, samen met het
wereldschaal zijn bedrijven als Bosch
installateurs. Elektro-installateurs heb-
voertuig, ook kan worden geleasd, is nog
Blauw, Stihl.. partners van de fabrikant
ben meestal voldoende aan een relatief
te weinig bekend.”
uit de regio Augsburg. Hun materialen
lichte bedrijfswageninrichting gezien de
(Door Philip Declercq)
zijn compatibel met deze van Sortimo.
aard van de materialen en gereedschap-
Een sterke groei van de activiteiten in
pen aan boord. Installateurs HVAC/sani-
ons land noopte het Belux-filiaal, gevestigd in Vilvoorde, tot het openen van
tair hebben vaak meer, en zwaardere,
nieuwe vestigingen. Zo ging in 2008
iets zwaardere bedrijfswageninrich-
Met Sortimo HD op
Sortimo West van start in Sint-Eloois-
ting. Maar hun aantallen zijn ongeveer
Climatechno 14 & 15 OKT 2015
Vijve, in 2012 volgde Sortimo-Oost in
identiek. Onze eigen bestelwagens zijn
Sortimo stelt op Climatechno
Tessenderlo. In Wallonië en Luxemburg
rijdende showrooms, waarin onze ver-
drie nieuwe productlijnen voor.
zijn er montagestations waar er wordt
tegenwoordigers een offerte op maat
samengewerkt met partners. Nutsbedrijf
van de klant uittekenen”, aldus Nick Van
Eyecatcher is de Sortimo HD, vervaardigd uit brandbestendige, ster-
Infrax is de grootste afnemer van
Dessel, marketing coördinator Sortimo
ke en lichte composietmaterialen,
Sortimo-oplossingen in ons land.
Belux.
met legborden die tot 120 kg kun-
De ene installateur is de andere niet
Ook leasen kan
men op de zware industrie en de
Na een order, geplaatst door een klant,
Op deze sterk concurrentiële markt
mobiele werkplaatsen. De WorkMo
worden alle componenten in Duitsland
is een mobiel werkstation waarmee
besteld. Een drietal weken later wordt
onderscheidt Sortimo zich op meerdere vlakken”, aldus Van Dessel. “Er is
het totaalpakket in één van de Sortimo-
de snelle reactiviteit van onze vertegen-
kan, stapelbaar en voorzien van
filialen of bij de klant geleverd. Reeds
woordigers en onze sterk uitgebouwde
een module met o.m. schuifladen.
gemonteerd of vlak, om hier verder afgewerkt te worden. Alles op maat gemaakt,
service-activiteit. Ook kwaliteit blijft een
De Simpleco is een eenvoudige
voorname factor. Sortimo werkt altijd
bedrijfswageninrichting voor kleine
om de 17 mm is er een mogelijkheid tot
modulair, met één steun middenin, waarrond alle componenten worden inge-
en middelgrote bestelwagens.
www.sortimo.be
componenten bij, en opteren voor een
nen torsen. Met deze oplossing mikt
aanpassing van de hoogte. Er is 3 jaar
de vakman op de werf aan de slag
Fedelec magazine | 27
PROJECTen
Lokale expertise voor grootschalige ziekenhuisfusie
H
et ziekenhuizenlandschap in Doornik is aan een complete remake toe. Op de hoofdsite ‘Union’ van het Centre Hospitalier de
De nieuwbouw mag - omwille van stedenbouwkundige redenen - niet meer dan zes bouwlagen omvatten
Wallonie Picarde staat de firma TEI uit de groep TECHNORD uit de
Henegouwse stad in voor de elektriciteitswerken van de uitbreidingsfase en - in het kader van de TV met de partner-bedrijven Balteau en Nizet - voor de
de site Notre-Dame worden gerenoveerd
installatie van diverse systemen.
en opnieuw ingericht. Op de site Union worden de activiteiten - gedurende de volledige uitvoering van het project - verdergezet. Omwille van die reden kunnen
Met straks drie ziekenhuissites en zijn
de sites Notre-Dame en IMC verderge-
zowel de nieuwbouw als de herinrichting
polikliniek is het Centre Hospitalier de
zet, en werden de activiteiten op de site
van de bestaande gebouwen slechts in
Wallonie Picarde één van de belang-
Dorcas - die op termijn verdwijnt - gelei-
rijkste zorgentiteiten van Wallonië. Het
delijk overgebracht naar de drie resteren-
opeenvolgende fasen worden gerealiseerd. Zo wordt de eerste fase - die het
ziekenhuiscomplex telt om en bij de
de sites. Daarnaast blijft ook het ‘Centre
voornaamste gedeelte van de werk-
2.500 medewerkers, waaronder 300
de Consulation’ in Péruwelz voortbe-
zaamheden uitmaakt - gevolgd door
artsen, er zijn 24.500 dagopnames op
staan, om in de kwalitatieve lokale zorg
aanvullende fasen, waarvan de uitvoe-
jaarbasis. Enkele jaren geleden werd
te voorzien.
ring afhankelijk is van de door de bevoeg-
een Masterplan uitgewerkt om de werking van de 4 sites - Union, DORCAS,
CHwapi
subsidiëring. In de toekomst zal het
Notre-Dame en IMC - te rationaliseren,
Zoals op heel wat andere plaatsen wil ook
CHwapi over een groot aantal erkende
te optimaliseren en terug te brengen tot
de Doornikse gemeenschap meer syner-
bedden beschikken.
3 sites. Sinds 2009 zijn er - onder meer
gie in haar ziekenhuisactiviteiten realise-
- volop renovatie- en uitbreidingswerkzaamheden aan de gang op de - groot-
ren. In de filosofie van een verbeterde
Energievriendelijk, lokale toets
dienstverlening ten voordele van de pati-
waar het kan
ste - site Union. De voornaamste fase
ënt hebben de Doornikse ziekenhuizen
Voor de ruwbouw werkzaamheden werd
van deze werf zou eind 2015 beëindigd
de krachten gebundeld, wat leidde tot
in eerste instantie gebruik gemaakt van
worden. Dan moet de meer dan 42.000
het ontstaan van het Centre Hospitalier
m² nieuwbouw - het equivalent van ongeveer 246 woningen met een oppervlakte
de Wallonie Picarde - CHwapi. Bedoeling
lokale producten, zoals de Barry gevelstenen, blauwsteen van Soignies….
de overheid ter beschikking gestelde
is dat op lange termijn alle ziekenhuisactiviteiten in Doornik worden samenge-
Met het oog op energievriendelijk-
van 200 m² - beëindigd zijn, en de meer dan 6.500 m² gerenoveerde oppervlakte
bracht op de sites Union en Notre-Dame.
leerd. Groendaken, zichtbaar vanuit
operationeel. In dit gedeelte zullen onder
Vermits de nieuwbouw op de site Union
de kamers, zorgen niet enkel voor een
meer de Pôle Mère-Enfant, een belangrijke medisch-technisch blok, en enkele
- omwille van stedenbouwkundige rede-
esthetische toets, maar zullen ook het
nen - niet meer dan zes bouwlagen mag
regenwater kanaliseren bij overvloedige
zorgeenheden worden ondergebracht.
omvatten, kunnen niet alle activiteiten er
Tegelijkertijd werden de activiteiten op
worden geconcentreerd. Daarom zal ook
regenval. Een WKK-systeem zal het ziekenhuis van stroom voorzien. De warmte
28 | Fedelec magazine
heid werd er uiteraard grondig geïso-
die dit systeem zal afgeven, zal gebruikt
bedrijven uit industriële sectoren zoals
de streek - en een sterke offerte in de
worden om de gebouwen en het water
cementindustrie, farma, chemie, voeding, openbare infrastructuur…, maar
aanbestedingsprocedure - kon groep
te verwarmen. Twee buffervaten zullen
TECHNORD lot 6 (‘elektriciteitswerken’) binnenhalen. De werkzaamheden
60.000 liter regenwater kunnen opvangen. De kamers worden gekoeld door
ook de zorgsector.
een systeem van koelplafonds, een sys-
Stad en streek
denbouw, verlichting etc, goed voor
teem dat energievriendelijker, estheti-
Het Masterplan voor het Centre
een totaalbedrag van 12 miljoen euro.
scher en comfortabeler is voor de pati-
Hospitalier Wallonie Picarde is van de
Jean-Marie Bontems, regionaal com-
ënten dan airconditioning/klimatisatie.
mercieel directeur van TECHNORD: “Het
De omgeving van de Union-site zal van
hand van het ontwerp- en architectenbureau Emile Verhaegen uit Brussel,
gevarieerde groene ruimtes voorzien
ook het studiebureau Marck & Roba
- naast het grote nieuwbouwcomplex
worden.
Engineering is in de hoofdstad gevestigd.
op de site Union - dat meer dan 42.000
Door de sterke band van TECHNORD
m² bedraagt - ook op de andere locaties
en de familie Foucard met de stad en
kleinere deelprojecten worden gereali-
Familie Foucard
betreffen zowel hoogspanning, bor-
betreft een grootschalig project waarbij
In de aanbestedingsprocedure voor het project ‘Union’ werd het lot 6 ‘Electriciteitswerken’ binnengehaald door TEI - in een tijdelijke vereniging met de installatiebedrijven Balteau en Nizet. TEI - Technique Electrique Industriel was een kleine familiale onderneming in het Doornikse, opgericht in 1945. In de jaren 80 werd het bedrijf door Michel Foucard - toenmalig technisch directeur van dit bedrijf met een 25-tal werknemers - overgenomen. Foucard kocht niet alleen de aandelen van de bestuurders over, maar investeerde en breidde de activiteiten verder uit door het oprichten van aanverwante ondernemingen. Naast TEI dat zich toespitste op industriële elektriciteit - van hoogspanning tot en met bordenbouw en verlichting - dit
Sinds 2009 zijn er renovatie- en uitbreidingswerkzaamheden aan de gang op de site Union. De voornaamste fase van deze werf zou eind 2015 beëindigd worden.
zowel residentieel als projectenmarkt -, richtte hij tevens Technord Automation op, een bedrijf actief in de industriële informatica - en La Technique, een groothandelszaak voor elektrisch materieel waar zowel de particulier, de installateur als overheden terecht kunnen. Al deze bedrijven werden geclusterd onder de naam Technord. Op heden heeft Technord - nog steeds een familiale onderneming waarvan Philippe Foucard sinds 4 jaar aan het hoofd staat - ook filialen in Luik, Rijsel, Lyon en Genève. De groep telt zo’n 360 vaste medewerkers, waarvan 250 actief bij TEI in Doornik. Tot de doelgroepen behoren vooral
Op de site Union werden 7 laagspanningsborden met groot vermogen variërend tussen 2700 A en 5000 A - geïnstalleerd
Fedelec magazine | 29
PROJECTen
Bottle neck Bij de uitvoering van de elektriciteitswerkzaamheden op de werf kwamen een aantal problemen, eigen aan een ziekenhuisbouwproject, de kop opsteken. “Een klassiek probleem is het tijdig verkrijgen van correcte informatie over het hoe en waar technische oplossingen bij voorkeur worden geïnstalleerd. Deze gegevens komen via het studie- of architectenbureau dat voor deze informatie aangewezen is op de geneesheren-specialisten. Specialisten moeten beslissen Jean-Marie Bontems, Regionaal commercieel directeur van TECHNORD, en Xavier Bertrand, verantwoordelijk atelier bekabeling bij TEI
waar in de operatiezalen bij voorkeur in elektrische voeding wordt voorzien. Het duurt vaak zeer lang vooraleer we
seerd. Zo wordt onder meer de inkomhal
en kabelladders in dit project zijn van
de definitieve informatie hieromtrent
van het Notre Dame ziekenhuis gereno-
Vergokan-makelij. Ook de bordenbouw
beschikbaar hebben. Anderzijds kan -
veerd. Alleen al van uit logistiek oogpunt
gebeurde in eigen beheer. Op die manier
mede door de grootschaligheid van deze
is dit een project dat zeer doordacht
werf - ook de coördinatie en de opvolging
moet worden gepland en uitgevoerd. Het
behouden we een maximum aan flexibiliteit en reactiviteit om op onverwachte
totale kostenplaatje overtreft het bedrag
zaken te kunnen inspelen. Er werd een
van 1 miljard euro.”
oplossing uitgewerkt, waarbij er drie
kwaliteits- en afwerkingsproblemen zorgen”, aldus Jean-Marie Bontems.
transfo’s tegelijkertijd kunnen opereren.
(Door Philip Declercq - Foto's: PDC)
Er is ook een hulpbord - dat een noodstroomgroep kan opstarten - indien er
www.technord.com
“Door de historisch sterke band tussen de stad Doornik en de familie Foucard is dit een uniek project” Jean-Marie Bontems
tussen de verschillende aannemers voor
problemen zijn met één van de borden. Ook werd er een automatische failover van de hoofdbron naar de noodbron tot
TECHNORD & FEDELEC
stand gebracht. Idem voor alle circuits
Groep Technord is een bedrijven-
die cruciaal zijn binnen het ziekenhuis:
cluster van de Doornikse familie
OK’s, spoed… In geval van stroomuitval wordt de noodstroomgroep opge-
Foucard, opgericht in 1988. De groep telt zo’n 360 vaste mede-
start en worden de borden op die manier
werkers, waarvan 250 actief bij
Vermogen 4000 ampère
opnieuw gevoed.” Verlichting, brand-
TEI in Doornik. Het dochterbe-
Xavier Bertrand, verantwoordelijke van
detectie, toegangscontrole, etc werden
drijf TEI is Fedelec-lid sinds 1963.
het atelier bekabeling bij TEI: « Op de site
geïnstalleerd in samenwerking met de tij-
Namens Technord zetelt Jean-
Union werden 7 laagspanningshoofdborden met groot vermogen - variërend
delijke vereniging (Balteau en Nizet). Voor
Marie Bontems sinds 2000 in de
de binnen- en buitenverlichting werd in
Raad van Bestuur van de Fedelec-
tussen 2700 A en 5000 A - geïnstalleerd.
hoofdzaak geopteerd voor conventione-
afdeling Henegouwen, en in deze
Hier gingen om en bij de 200 uren stu-
le verlichting. Het gaat over om en bij de
van de Conféderation Construction
diewerk door ons studiebureau - en zo’n
7.000 verlichtingsarmaturen in zijn totali-
Wallonne (CCW). Momenteel is Mr.
2.500 arbeidsuren in ons eigen atelier
teit. Inzake branddetectie werd gekozen
Bontems vice-voorzitter van de
bekabeling - aan vooraf. Ook de instal-
voor een VLV-systeem met drie centra-
Fedelec-afdeling Henegouwen.
latie op de werf zelf werd door onze
les (Bat 100, Bat 200 en Zone Parking),
TECHNORD is eveneens lid van de
medewerkers uitgevoerd. Gemiddeld
goed voor om en bij de 2.000 bewakings-
Installateurs Electriques de Belgique
waren we met zes à zeven arbeiders aan
punten. Het toegangscontrolesysteem
(IEB) die de 40 grootste installatie-
de slag. Er werd om en bij de 10 kilometer aan kabels gelegd. De kabelgoten
- van het merk Salto - werd grotendeels
bedrijven in ons land overkoepelt.
30 | Fedelec magazine
beperkt tot de gelijkvloerse bouwlaag.
Optimaal ontworpen voor elektrische distributie en besturings panelen
Overspanning beveilings modulen
Lastschakelaars zonder zekeringen
Zekering lastschakelaars
PV genormaliseerde schakelaars
Zekering houders
Kleinste footprints van een wereld merk Voor assemblage aan DIN rail voor stroom bus bar systemen
ep.mersen.com
projecten
“De uitdagingen van de elektro-installateur zijn ook de onze”
A
ls powermanagementbedrijf biedt Eaton energie-efficiënte oplossingen aan bedrijven die o.m. hun elektrische energie rendabel wil-
“We streven ernaar zoveel mogelijk kennis te delen zodat installaties veilig gebouwd worden”
len beheren. Een gesprek met Kris Beyen, de Belg die de Eaton-
verkoopsteams in gans Europa leidt: over de recente acquisitie van Cooper Industries, de marktontwikkelingen, de geïntegreerde Benelux-organisatie, en Eaton productinnovaties.
Vandaag biedt Eaton energie-efficiënte
wereldspelers op de markt van automa-
“power management” oplossingen op
tisering. Verder voorziet Eaton in klant-
wereldschaal aan. Opgericht in 1911
gerichte oplossingen voor datacenters,
door J.O. Eaton, telt de beursgenoteerde onderneming, geleid door CEO
industriële ondernemingen, nutsbedrij-
Marktsegment georiënteerd
ven, bouwbedrijven, IT-bedrijven en
Vanaf nu worden alle verkoopactiviteiten
Alexander M. Cutler, ongeveer 102.000
machinebouwers.
van de voornoemde firma’s in ons land
werknemers. Het bedrijf ontwikkelt,
NexiTech LED-armatuur: voorzien van high power leds aan de onderkant
gecombineerd vanuit de Eaton Industries
fabriceert en verkoopt elektrische systemen, maar ook hydraulische en pneuma-
Sterke groei door overnames
Belgium-vestiging in Groot-Bijgaarden.
Gedurende het voorbije decennium is
Kris Beyen is VP Sales EMEA, Electrical
tische producten die prestaties koppelen
Eaton sterk gegroeid door een aantal
Sector, en leidt in die hoedanigheid de
aan brandstofzuinigheid en veiligheid. In
overnames. In december 2007 werden
Eaton-verkoopsteams in Europa, het
de elektriciteitssector is Eaton één van de
de activiteiten van de Brusselse firma Schréder-Hazemeyer overgenomen. In
Midden-Oosten en Afrika. Hij verduidelijkt de geïntegreerde Benelux organisa-
2008 volgde de overname van het bedrijf
tie: “De Benelux-organisatie heeft zowel
PK Electronics, dat in ons land de activiteiten van Eaton Powerware vertegen-
verkoopskantoren in België, Nederland
woordigde, en de grote Duitse Moeller groep. Eind 2012 werd de overname van
in segmenten met elk een eigen aanspreekpunt. Voor de residentiële en KMO
Cooper Industries afgerond. De volledige
markten hanteert Eaton een channel
integratie nam een drietal jaren in beslag.
strategie via de elektrotechnische groot-
In 2014 werden de verkoopsorganisaties in gans Europa samengesmolten.
handel. Voor dit segment is Eric Nelis
Met de overname van Cooper Industries
ren van deze groothandels is dit Manuel
verstevigt Eaton zijn positie als powerma-
Dutrieux. Chris Janse leidt een team
nagementbedrijf en biedt het één van de
actief in de industriële markt, Ron Golhof
breedste product- en dienstenportfolio’s
doet hetzelfde in de tertiaire markt.
op de elektrotechnische markt aan.
Onder leiding van Mattieu Terlouw focust
“Door onze producten en diensten om te zetten in energie-efficiënte en duurzame oplossingen kan de elektro-installateur zich onderscheiden”, aldus Kris Beyen, VP Sales van Eaton Electrical Sector.
32 | Fedelec magazine
als Luxemburg, en is georganiseerd
Sales manager, voor de hoofdkanto-
Eaton op de Power Quality markt, waarvoor het o.a. UPS-en, Racks, ePDU’s en converged infrastructuur levert aan het IT-segment, Datacenters en ziekenhuizen. Ons Field Service team wordt geleid door Bart Van der Goten”, aldus Kris Beyen. Adviseur die meedenkt Eaton richt zich tot groothandels, bordenbouwers, installateurs… Hoe kan de
DE1 variabele speed starter met Smartwire
relatie tot de elektro-installateur worden omschreven? Kris Beyen: “Als adviseur 24 uur per dag, 365 dagen op 365: voor
Ingram in the Loop, Techdata Meet IT, Kannegieter Kennismarkt, 2BY2 en ADI
mee met de uitdagingen en processen
UPS, noodverlichting, industriële componenten, laag- en middenspannings-
waarmee de elektro-installateur gecon-
systemen.
van de elektro-installateur kijkt Eaton verder dan louter commercieel. Wij denken
expo. Productinnovaties
fronteerd wordt. Door onze producten en diensten om te zetten in efficiënte en
Veiligheid: kwestie van opleiding
Eaton blijft in de diverse marktsegmenten
duurzame oplossingen waarmee hij zich
Veiligheid gaat met name over de kwali-
uitpakken met nieuwe productontwik-
kan onderscheiden, onderscheidt ook
teit van de producten. Kris Beyen over de
kelingen. Met het xEffect-programma is
Eaton zich van zijn concurrenten. Onze
Eaton-visie hieromtrent: “Wij willen onze
er een innovatieve serie installatieauto-
rol is niet die van een component leverancier. Onze sales mensen denken in
klanten nooit risico’s laten lopen en doen
maten (FAZ), differentieelschakelaars en -automaten. Vanaf januari 2017 moeten
termen van efficiency en duurzaamheid,
er alles aan om veilige producten te leveren. Enkel op die manier kunnen er vei-
kostenbeheersing en verhoging van het
lige installaties gebouwd worden, en kan
kW voldoen aan IE3- of IE2-niveau in
rendement voor de klant. Uit de feedback
er veilig onderhoud uitgevoerd worden.
combinatie met een frequentieomvormer.
die wij krijgen, blijkt dat Eaton, ondanks
Voor laag- en middenspanningsinstal-
Hiervoor ontwikkelde Eaton een nieuwe
zijn schaalgrootte, toegankelijk blijft. De
laties levert Eaton, naast systemen, ook
“DE1” variabele speed starter, door zijn
persoonlijke relatie met de klant is en blijft
services zoals “Arc Flash” analyse. We
formaat en aansluitingen inpasbaar op de
belangrijk.”
streven ernaar zoveel mogelijk kennis te
plaats van een motorstartercombinatie.
delen zodat installaties veilig gebouwd
Eyecatcher is ook NexiTech, een moder-
Bedrijfszekerheid
worden. In 2014 waren er “Lunch &
ne LED-armatuur met een verscheiden-
De visie op service van Eaton is gebaseerd op twee peilers: bedrijfszekerheid
Learn” sessies op de locatie van de klant.
heid aan toepassingsmogelijkheden.
Uit een door ons samengesteld ‘menu’
Deze laatste geven de nooduitgang aan,
en veiligheid. Bedrijfszekerheid wordt
kon de klant kiezen welke kennis hij graag
en zorgen voor een goede verlichting van
gegarandeerd door diverse service-
wou aangescherpt zien. In 2015 zullen
de vluchtweg, eventueel voorzien van
activiteiten. Het ‘field service operations’
high power leds aan de onderkant. De
team doet o.m. site assessments (bv.
we op Benelux niveau enkele seminaries organiseren. We streven naar een
analyse van de elektrische installaties
actueel programma en bieden klanten
deel van een kastenprogramma van
voor het bepalen van het vermogen van
ook maatwerk. Gezien onze grootscha-
xEnergy Basic verdelers, beschikbaar
een te plaatsen UPS), en staat in voor het
lige organisatie, heeft Eaton hiervoor
als opbouw- en inbouw wandverdelers
commissioneren van UPS-en en noodverlichtingsapparatuur. Maar ook ad-
specialisten in verschillende domeinen
en als staande verdeler. Doordat er vol-
in huis. Daarnaast zijn er praktische trai-
doende thermische ruimte beschikbaar
hoc services op UPS, noodverlichting,
ningen om klanten te helpen bij het pro-
is voor elektrische componenten,wordt
reparaties, servicecontracten met SLA’s,
grammeren, installeren en monteren van
er voldaan aan de EN-IEC 61439.
en telebewaking behoren tot hun takenpakket. Voor zakelijke klanten met een
onze producten en diensten.” Voor dit
(Door Philip Declercq - Foto's: eaton)
servicecontract is er de storingsdienst,
aan events zoals Cebeo Technologie,
ook kleinere elektromotoren vanaf 0,75
BP-O opbouw wandverdelers zijn onder-
jaar plant Eaton Benelux o.m. deelnames www.eaton.be
Fedelec magazine | 33
PROJECTen
Van klooster tot woonzorgcentrum
H
et woonzorgcentrum Engelendale in de Brugse Vlamingdam is gegroeid uit een kloosterorde met een lange historiek. CM
In het nieuwe concept werden de (gebouwen van de) kloostergemeenschap en het uitbreidingsproject in elkaar geïntegreerd.
Brugge en de vzw cultureel dienstbetoon Sint-Dominicus Zusters
Dominicanessen bouwden - naast het bestaande klooster - een WZC uit, dat inmiddels een honderdtal residenten telt. Electro Verbeke uit Deinze, goed
het uitbreidingsproject in elkaar geïn-
thuis in de RVT-sector, stond in voor het ontwerp en de realisatie van de elektrische installaties.
tegreerd. In 2012 werd gestart met de uitbreidingsnieuwbouw en de aanpassingswerken in het bestaande gedeelte. Hoofdaannemer ruwbouw was de firma Artes, studiebureau technieken was
De zusters Dominicanessen zijn reeds
zorgcentrum, waarbij de zusters konden
sinds 1860 in de Brugse binnenstad
gehuisvest blijven als bewoners.
SDK (De Klerck Engineering). Begin september 2014 was het uitgebreide WZC operationeel. Een niet onbelangrijke
actief. In 1994 werd er beslist een nieuw klooster te bouwen om alle nog levende zusters van de Orde, in kloosters
Naar een nieuwe bestemming
openingsdatum gezien de wijzigingen
Om de zaken in goede banen te leiden
in de wetgeving na het overhevelen van
op andere locaties verblijvend, samen
werd in februari 2011 Rik Coture, voor-
het departement ouderenzorg naar het
te brengen. Gezien het slinkend aan-
heen 25 jaar directeur van een ander
Vlaamse beleidsniveau op 1 juli 2014.
tal leden van de Congregatie waren de
WZC in de regio, aangeworven. Hij werd
zusters vooruitziend en voorzagen in
aangezocht om WZC Engelendale te lei-
Vier leefgroepen
een plan B. Bij hun verbouwproject mid-
den en verder uit te bouwen. Er werden
den jaren ‘90 werden, in overleg met de
allerlei praktische zaken aangekocht en
In zijn ontwerp van het nieuwbouwgedeelte - gelijkvloers en twee verdiepingen
Brugse ir.arch. Gino Debruyne, reeds
kleinschalige werkzaamheden - nieuwe
- had ir.arch. Gino Debruyne zowel oog
bepaalde voorzieningen getroffen:
leuningen aan de trappen, een nieuw
voor het functionele als het esthetische
branddeuren, toilet op elke kamer, voldoende brede gangen… Dit opende per-
oproepsysteem… - uitgevoerd. Op 1 juni 2011 opende ‘WZC Engelendale’ zijn
aspect. Het streefdoel was een bezetting van een 100-tal residenten. Er werd
spectieven naar een andere bestemming
deuren. Al snel bleek dat de bestaande
geopteerd voor een functionele opsplit-
in de toekomst. Einde jaren 2000 was er
sing - naar het inzetten van beschik-
nog een 24-tal zusters Dominicanessen
capaciteit - 40 erkende bedden - onvoldoende was. De grote tuin van het WZC
in leven en bleek her gebouw veel te ruim
bood mogelijkheden. Tevens werden
24 residenten. Vermits het een nieuw-
geworden. In 2008 werd er een overeenkomst afgesloten tussen de klooster-
- stapsgewijze - enkele aanpalende
bouw aansluitend op een bestaand
percelen en woningen aangekocht om
gebouw betreft, dienden bepaalde keu-
gemeenschap en het ziekenfonds CM
een uitbreiding te kunnen realiseren. In
zes gemaakt te worden. Dit resulteerde
Brugge. Het ziekenfonds engageerde
het nieuwe concept werden de (gebouwen van de) kloostergemeenschap en
onder meer in redelijk lange loopafstan-
zich om de site uit te baten als woon-
34 | Fedelec magazine
baar personeel - in vier leefgroepen van
den voor het personeel.
“Door de doordachte en strakke coördinatie vanwege de architect is de opsplitsing ruwbouw-technieken een goede zaak geweest” Rik Coture WZC Engelendale
systeem van Televic. Twee afdelingen
schoten goed op, wat ook noodzakelijk
werden in het bijzonder uitgerust voor
was gezien de veranderende wetgeving.
de opvang van bewoners met dementie.
Het vernieuwde WZC moest voor eind
Hier werden uitgangen beveiligd door middel van codeklavieren. Gezien in de
augustus 2014 zijn deuren kunnen openen. Christophe Feys, werfleider Electro
toekomst steeds meer bewoners met
Verbeke: “Wat verlichting betreft, werd er
dementie worden opgenomen, werd de
gekozen voor een combinatie van LED-
hoofdingang supplementair beveiligd door middel van een dwaaldetectie lus. Indien een bewoner zich aan de inkomdeuren bevindt, wordt hij gedetecteerd via het easywave systeem van Televic,
Brandveilige deuren met
gebaseerd op detectielussen en Axio-
zelfsluitende deurpompen Ook brandveiligheid was een voornaam
tec. Er gaat sowieso een verpleegkundige ter plaatse via melding op de smart-
thema. Weinig WZC's beschikten toen
phones. “Wat de toegangscontrole
over brandveilige deuren met zelfsluitende deurpompen in de kamers. “Wij zaten
betreft, werd er, gezien het niet evident
tussen de oude en de nieuwe wetgeving.
voorziening naar de deuren te brengen,
‘Gewone’ brandveilige deuren zijn niet
gekozen voor een FSB-oplossing. De
zonder gevaar voor de bewoners. In de
oplossing van deze deursloten fabrikant
praktijk staan deze deuren vaak open en
is enkel gebaseerd op de deurkruk zelf,
zijn ze niet voorzien van een deurdranger.
en werkt op basis van een inwendig batterijtje. Vermits hier al FSB-oplossingen
Het was dus belangrijk dat er voor brandveilige deuren met elektrisch gestuurde
was om bekabeling en elektriciteits-
operationeel waren, werd ervoor geop-
deurdrangers geopteerd werd in het
teerd om dit systeem uit te breiden”,
ganse gebouw. Vooral in het renovatie-
aldus Olivier Demets van Electro Verbeke
gedeelte was dit - gezien de bestaande,
(zie kaderstuk) dat instond voor ontwerp
hoge plafonds - niet evident. Hiervoor
en realisaties van de elektrische installaties. Gezien er bij de realisatie nog geen
werd een architecturaal mooi ogende oplossing met stijlvolle ‘wandgoten’ uitgewerkt, waarin de verlichting en de
mogelijkheid was om de technologie
bekabeling werden aangebracht. Er was
te combineren, werken de medewerkers
ook de nieuwe wetgeving op (deel)com-
van Engelendale met twee badges. Een
partimentering die moest worden nage-
jaar na datum van deze realisatie behoort
leefd. Wat branddetectie betreft, werd
dit echter wel tot de mogelijkheden.
“Er werd met PEMSA draadkanalen - opgebouwd uit een mazennet - van Stagobel gewerkt, omdat deze gemakkelijk te installeren zijn, en praktisch bij het sorteren van de kabels”, aldus Christophe Feys.
van FSB en Televic in éénzelfde badge
er voor de analoog adresseerbare centrale MD 2400 van Limotech geopteerd.
70 procent LED
De benodigde bekabeling werd gelegd, en gekeurd, volgens de NBN S21.100,
Electro Verbeke startte zijn werkzaamheden in het WZC Engelendale op in
m.a.w. de strengst mogelijke keuring ter
maart 2013 en was op deze werf afwis-
zake.
selend met 4 tot 8 medewerkers aan de slag. Olivier Demets: “We zijn gestart
Dwaaldetectie & toegangcontrole
met het klassieke kap- en slijpwerk. Dit
In elk van de vier leefgroepen wordt er
werd in twee fases uitgevoerd, eerst in
samen ontbeten, het middagmaal genuttigd, activiteiten georganiseerd etc. Voor
het bestaande gebouw, daarna in de
het oproepsysteem vanuit de kamers en
nieuwbouw. Vervolgens werd de bekabeling gelegd en werden zeven borden
de andere lokalen werd gekozen voor het
gebouwd en geïnstalleerd. De werken
In het vernieuwde WZC Engelendale werden zeven elektriciteitsborden gebouwd en geïnstalleerd.
Fedelec magazine | 35
PROJECTen
verlichting en fluorescentieverlichting. Zo
Geïntegreerde oplossing voor
werd in de kamers, de verpleegposten,
technieken
de eetruimtes en de cafetaria voor LED-
“Het is pas de laatste jaren dat high tech
verlichting gekozen. Enkel in de gangen werd er TL-verlichting geïnstalleerd. Alle
echt zijn entree maakt in de ouderenzorg”, aldus Rik Coture.”Er zijn heel wat
armaturen, van het type Linaria, zijn van
positieve ontwikkelingen op dat vlak.
Zumtobel-makelij. Ook de buitenverlichting werd door ons geïnstalleerd. Enkele
Maar mijn indruk is dat we nog tot echt
cijfers schetsen de context van dit pro-
moeten komen. Wat niet belet dat het
ject: er is databekabeling voor om en bij
belangrijk is ‘mee’ te zijn met bepaalde
de 25 kilometer en 30 kilometer elektriciteitsbekabeling. Verder is er nog onge-
evoluties. Ik heb zelf een verpleegkundige opleiding achter de rug, wat maakt
veer 15 kilometer brandbekabeling. Er
dat ik misschien eerder gewonnen ben
werd met PEMSA draadkanalen, opge-
voor pragmatische oplossingen, zoals
bouwd uit een mazennet, van Stagobel
bv. dwaaldetectie. Ik vond het ook
gewerkt, omdat deze gemakkelijk te installeren zijn, en praktisch bij het sorte-
belangrijk om als onderhoudsmedewerker voor het WZC iemand met een elek-
ren van de kabels.”
tronische opleiding aan te trekken. Al
doorontwikkelde, efficiënte oplossingen
Enkele cijfers: naast 7 borden zijn er om en bij de 25 kilometer databekabeling, 30 kilometer elektriciteitsbekabeling, en 14 à 15 kilometer brandbekabeling.
behoren werkzaamheden van een totaal andere aard - bv. onderhoud van de tuin - ook tot zijn takenpakket. Een gebouwbeheersysteem (inclusief gangverlichting) vind ik een goede investering indien er een zekere schaalgrootte aanwezig is, en er meerdere gebouwen - hier 2 - op dezelfde site moeten gekoppeld worden. Op deze site bv. zijn verwarming, branddetectie en toegangscontrole van het WZC, enerzijds, en deze van het klooster, anderzijds, nog aan mekaar gekoppeld, terwijl de elektriciteitsvoorzieningen volledig gescheiden zijn. Ik ben voorstander van geïntegreerde oplossingen, waarbij Rik Coture, directeur van WZC Engelendale, met rechts Olivier Demets, zaakvoerder, en links Christophe Feys, werfleider van Electro Verbeke.
alle technieken (brandcentrale, oproepsysteem, toegangscontrole…) worden gecentraliseerd. Door de doordachte en
ELECTRO VERBEKE & FEDELEC
strakke coördinatie vanwege de betrok-
Electro Verbeke, gevestigd in Deinze, werd opgericht in 1971 door Jozef Verbeke.
ken architect is de opsplitsing ruwbouw-
Begin jaren 2000 kwam zijn schoonzoon Olivier Demets in dienst als projectleider.
technieken een goede zaak geweest. Dit
In 2012 volgde de definitieve overname. Dit familiebedrijf, dat 19 mensen tewerk
project combineert het maximum haal-
stelt, w.o. twee administratief-technische medewerkers, heeft zich door de jaren
bare aan functionaliteit en esthetiek. Er
heen gespecialiseerd in RVT-projecten, en utiliteits- en industriële projecten. De
zijn altijd extra investeringen mogelijk,
onderneming is Fedelec-lid sinds 1975. Oprichter Jozef Verbeke was destijds ook
maar er is ook de betaalbaarheidsgrens”,
voorzitter van Fedelec Oost-Vlaanderen. Nu is zijn dochter, Isabelle Verbeke, die
besluit Coture.
het administratief-financiële luik van het bedrijf coördineert, actief in de provinciale
(Door Philip Declercq)
Fedelec-afdeling. De jaaromzet van Electro Verbeke bedraagt tussen de 3, 5 en 4 miljoen euro.
36 | Fedelec magazine
www.electroverbeke.be
Installatietest conform IEC/EN-normen De Fulltest3 is een compleet instrument voor het uitvoeren van controles volgens de machinerichtlijnen en conform IEC/EN61439-1 en IEC/EN60204-1:2006. Diverse continuïteit- en isolatieweerstandtests
Doorslagtest met programmeerbare testspanning
Verschilstroom en restspanning
Aardlekschakelaartest type A, AC en B
Circuit-, lijn- en lusimpedantie
Aardingsweerstand- en vermogensmeting
Zeer gebruiksvriendelijk
Bel 02 757 92 44 voor meer informatie of een demonstratie!
Zorgeloos installeren. Daarover gaat het. Van een simpele switch tot een complexe congres-, audio- of videoinstallatie. U staat er als installateur niet alleen voor. Omdat we – net als u - gepassioneerd zijn door audiovisuele technieken. Geef ons een seintje of kom even langs. Onze technici en ingenieurs helpen u graag verder en doen er alles aan zodat u kan scoren bij uw klant.
Gent Brussel Antwerpen
09 381 86 40 02 767 31 05 03 771 10 01
info@playbiz.be www.playbiz.be
Febelec_FEB15.indd 2
3/02/15 20:31
projecten
TRILUX Akademie opent deuren voor elektro-installateurs in de Benelux
N
a het driejarig jubileum van afgelopen jaar, bereikt de TRILUX
(cursussen in het Frans) en Amersfoort
Akademie een nieuwe mijlpaal. In de drie vestigingen in de Benelux
speelt de TRILUX Akademie nu in op de
(Mechelen, Namen en het Nederlandse Amersfoort) kunnen
grote vraag naar kennis in de wereld van
Belgische elektro-installateurs en andere lichtprofessionals nu ook terecht in
verlichting.
de nieuwe TRILUX Akademie dependances. De L van Levenslang leren Na de opening van de TRILUX Akademie Benelux door Willem Dammers en Complexer, veelzijdiger en
sche aanpak van de TRILUX Akademie in
Jan Van Riel, respectievelijk Managing
specifieker
Arnsberg, opgericht in 2011, wil TRILUX
Director en Akademieleider van TRILUX
De wereld van het licht wordt steeds
lichtprofessionals ook in de Benelux een
Benelux, was Catherine Lootens van KU
complexer. De visuele taken worden
professioneel, breed en praktijkgericht
Leuven, tevens gezicht van Groen Licht
steeds veelzijdiger en specifieker, de
opleidingsaanbod bieden. Complexe
Vlaanderen, de key-note spreker. “In de
normen veranderen voortdurend, de
vakkennis over verlichting begrijpbaar
verlichtingswereld draait alles rond de
energielat komt steeds hoger te liggen,
maken, het enthousiasmeren voor de
letter L. In het rijtje licht, lumen, LED…
en de grenzen van de vormgeving worden steeds weer verlegd. De snelle ont-
technologische mogelijkheden en het
hoort ook ‘levenslang leren’ thuis. Er zijn
vormen van de toekomst van het licht, is
tal van nieuwe issues aan de orde. Denk
wikkeling van de LED-technologie heeft
de missie van de TRILUX Akademie.
aan kleurweergave-index, metriek, tolerantie, verblinding… bij LED. Daarnaast is
op maat aan steeds meer criteria moet
Efficiënte opleidingsprogramma’s
er het belang van onder meer visual ligh-
voldoen. Volledig in de lijn van de prakti-
Via een hoogpedagogische en methodische aanpak wordt uitgebreide ken-
ting communication (of data versturen
nis - bijvoorbeeld over LED-technologie,
Zowel top down opleiding - wat Groen
over de voordelen van Human Centric
Licht Vlaanderen doet -, als bottom up
Lighting, over planningstechnieken, of
opleiding - de aanpak van de TRILUX
over de vereisten op het vlak van visueel comfort – bijgebracht. Het gaat om
Akademie - zijn noodzakelijk en wenselijk.”
tot gevolg dat een verlichtingsoplossing
via verlichting) en the internet of things.
opleidingsprogramma’s die in de praktijk
Jan van Riel wordt de Akademieleider van de drie Benelux-vestigingen
38 | Fedelec magazine
reeds hun efficiëntie bewezen hebben.
Kennisbehoeftes gedetecteerd
Naast installateurs kunnen ook lichtontwerpers, architecten en facility mana-
Jan van Riel kent de behoefte aan kennis
gers uit de Benelux de opleidingen van
TRILUX Akademie en neemt dan ook de
de TRILUX Akademie nu dichter bij huis
leiding over de nieuwe vestigingen: "Mijn
volgen om deze vakkennis te verwerven.
doel is om het opleidingsaanbod van
Ook in de locaties Mechelen, Namen
lichtprofessionals zodanig in te richten
van de verschillende doelgroepen van de
dat de opgedane kennis direct bijdraagt tot het vergemakkelijken van de dagelijkse werkzaamheden. De meeste opleidingen nemen een dag in beslag, sommige slechts een halve dag." De TRILUX Akademie in de Benelux startte inmiddels met onder meer de seminars ‘basis cursus LED’,’ LED-technologie verkopen’ en ‘DIALux’ - zie verder. Flexibele formules Bijscholen kan onder diverse vormen binnen de TRILUX Akademie Benelux: themadagen, seminars en webinars. Jan Van Riel verduidelijkt: “Een themadag is bedoeld voor wie een allesomvattend
De TRILUX Akademie Benelux werd geopend door Heiner Hans, Jan Van Riel en Willem Dammers, respectievelijk leider van de TRILUX Akademie Duitsland, Akademieleider, en Managing Director van TRILUX Benelux.
overzicht en waardevolle compacte kennis over één concreet vakgebied wil verwerven. Gerenommeerde experts geven een verreikende blik in de praktijk, zodat de deelnemers kennis kunnen maken met verschillende, vaak tegengestelde, gezichtshoeken. De groepen bestaan uit deelnemers met uiteenlopende professionele achtergronden, zodat de themadagen tevens een perfect platform zijn om te netwerken. De seminars zijn eerder gericht op optimale vaktechnische ondersteuning, waarbij uitwisseling en interactiviteit primeren, in kleine groepen van 15 tot 20 deelnemers. Op die manier
De TRILUX Akademie breidt zich uit naar onder meer Mechelen en Namen
is individuele ondersteuning mogelijk. Webinars zijn bedoeld voor wie vanaf
Benelux: “Als TRILUX kijken we in ieder
Agenda
zijn eigen werkplek een opleiding wil volgen, én dus tijd en kosten besparen. In
geval terug op geslaagde evenementen. Zowel in Amersfoort als in Mechelen
Inmiddels werkt de TRILUX Akademie
minder dan 1 uur tijd doet men informa-
werd de opening goed bezocht en de
Benelux alweer naar de volgende themadagen en seminars toe. Na de thema-
tie op over actuele verlichtingsthema’s.
reacties waren louter positief. Deze lijn
dagen ‘industrie’ op 16 en 17 april, in
Om de mogelijkheden van deze online
heeft zich doorgezet tijdens de seminars.
Amersfoort en in Mechelen, vinden eind
format optimaal te benutten, worden de
Voor het eerste seminar ‘LED Basis’ hadden we op de locaties in Amersfoort,
mei de themadagen ´LED succesvol ver-
Mechelen, Namen en Luxemburg ruim
Namen en Luxemburg.” In het najaar zijn
interactiviteit een belangrijk didactisch
zestig deelnemers. De groepen die
er op de diverse locaties onder meer acti-
element.”
het best vertegenwoordigd zijn, zijn de
viteiten gepland rond ‘Binnenverlichting
adviesbureaus, installateurs, ingenieurs
plannen met DIALux 4 voor beginners’, en ‘Plannerupdate’.
De opening en de eerste seminars zijn
en projectleiders. Na afloop kon iedereen een evaluatie formulier invullen, het
inmiddels achter de rug in Amersfoort,
gemiddelde cijfer dat we hiermee heb-
Mechelen, Namen en Luxemburg. Johan
ben gescoord, is een 8. Een goede score
Van Zeist, Marketing Manager TRILUX
zonder meer.”
webinars gegeven door deskundige trainers, opgeleid tot e-trainer. Ook hier is de
Uit de startblokken
kopen´ plaats in Amersfoort, Mechelen,
(Door Phiilip Declercq - Foto's: TRILUX)
www.trilux-akademie.com
Fedelec magazine | 39
PROJECTen
Performante technieken en vakmanschap voor WZC Bloemendal
B
innenkort verhuizen de residenten van Woonzorgcentrum (WZC) Bloemendal in Sint-Agatha Berchem van het bestaande pand naar een nieuw gebouw aan de overzijde van de Selliers de
Moranvillelaan. In dit nieuwbouwproject in een V-vorm - naar een ontwerp van het architectenbureau AR-TE en het studiebureau STABO uit Leuven werden alle werkzaamheden rond elektriciteit, domotica en datanetwerken uitgevoerd door Electro Van De Putte bvba uit Ruiselede.
Het nieuwe WZC is uitgerust met het performante zorgoproep- en toegangscontrolesysteem ‘Televic interAxio’
Het nieuwe WZC Bloemendal - dat een
tenwarmtewisselaar. De kamers van de
120-tal erkende bedden telt - wordt
residenten worden verwarmd middels
opgetrokken op een bouwterrein waar-
radiatoren, de verblijfsruimtes en de
van de gemeente Sint-Agatha Berchem
polyvalente ruimte door middel van een
eigenaar is. Bouwheer zijn het OCMW
systeem van verwarming en koeling via
en het gemeentebestuur van deze
vloerverwarming. Een lichte afkoeling
slag. Telkens er betonstructuren gego-
gemeente uit het Brussels Hoofdstedelijk
door pulsie van de lucht op 22° laat toe
ten werden door werknemers van ruw-
Gewest. Het gevelmetselwerk van de
de temperatuur op de kamers te begrenzen. Op langere termijn zouden er ook
bouw aannemer Strabag, moesten onze
genuanceerde gevelstenen, de gevelbekledingselementen en terrassen zijn
nog PV-panelen worden geïnstalleerd.
dingen voorzien, en diende onmiddellijk
uitgewerkt in vlak, grijswit beton. De
Betonstructuren blijven zichtbaar
te worden. De betonstructuren van het
gevelbeplating van de nissen is uitge-
De werkzaamheden inzake algemene
gebouw blijven namelijk zichtbaar.”
voerd in wit vezelcement. Bouwheer en
elektriciteit, domotica en datanetwerken
architecten opteerden voor grijskleurig
werden uitgevoerd door de firma Electro
Hoogspanningscabine van 400 kVA
aluminium schrijnwerk, zonnewerende
Van De Putte uit Ruiselede (zie kaderstuk
Electro Van De Putte installeerde in het
isolerende beglazing en screens voor
‘Electro Van De Putte & Fedelec’). Tijl Van
zonnewering uit geplastificeerde glasvezels. De tussenwanden tussen de
De Putte, zaakvoerder van deze West-
gebouw - op het gelijkvloers - een hoogspanningscabine van 400 kVA. Over het
Vlaamse KMO: “Het merendeel van de
gebouw verspreid zijn er verder een tien-
kamers bestaan uit gyproc-beplating.
projecten die wij uitvoeren, is gelinkt aan
tal elektrische borden voorzien. In een
nieuwbouw bestaat uit grijs bruin beige
tussen 5 en 15 medewerkers aan de
arbeiders inbouwdozen met wachtleihet nodige kap- en slijpwerk uitgevoerd
de openbare sector, en verloopt dus via
volgende stap werd alle data- en ande-
Technieken
openbare aanbestedingen. Bij dit WZC-
re bekabeling aangebracht. Tijl Van De
Wat technieken betreft werd er geko-
project zijn we van bij de aanvang van
Putte: “Wat databekabeling betreft, spre-
zen voor een ventilatiesysteem D, met
ken we al snel over een 50-tal kilometer,
recuperatie van vocht en warmte, door
de ruwbouw werkzaamheden betrokken geweest. We waren op deze werf
middel van een warmtewiel en een pla-
afwisselend met een bezetting variërend
verder) door middel van databekabe-
40 | Fedelec magazine
vermits ook het zorgoproepsysteem (zie
ling (van Nexans-makelij) functioneert.
de kamerprisma’s aan de deuren en
zichtsunits van de verpleegposten, en de
Inmiddels zijn de twee verdeelkasten
de oproepperen, zijn er de kamerunits.
matrasdetectie en dwaaldetectie. Deze
voor databekabeling, ondergebracht
Deze kunnen als afhandelingspost worden gebruikt. Met andere woorden: het
laatste systemen zijn vooral van toepas-
geïnstalleerd. Door middel van glasvezelbekabeling vormen ze een virtueel
dossier van de bewoner kan op die plaat-
een koppeling van het zorgoproepsys-
sen worden geraadpleegd: welke hulp er
teem met de telefoons die de verpleeg-
netwerk. De voorbereiding - het maken
moet worden geboden, en door wie etc.
kundigen en verzorgenden met zich
van de zekeringsborden gebeurt in ons
Bij oproepen binnen de verpleegafdeling
meedragen.”
atelier. Het monteren van de connectoren gebeurt op de werf zelf. De gebruik-
kunnen deze worden beantwoord via de intercom. Er kan dus contact worden
Videofonie & muziekinstallatie
te componenten zijn van Schneider
gelegd met de bewoner die een oproep
Er is een buitenpost videofonie van
Electric-makelij. Wat andere materia-
heeft gedaan. Maken eveneens deel uit
Fasttel voorzien aan de hoofdinkom, als-
len betreft werd er onder meer geop-
van het zorgoproepsysteem: de over-
ook aan de leveranciersinkom. “De bin-
in twee afzonderlijke serverlokalen,
sing op de afdeling dementie. Er is tevens
teerd voor kabelgoten van Stagobel.” Wat branddetectie betreft ging de voorkeur uit naar het Limotec-systeem van Ardovlam. Verspreid over het gebouw werden er ongeveer 370 brandmelders geïnstalleerd door Electro Van De Putte, en vervolgens in dienst gesteld door medewerkers van Ardovlam. 1.700 verlichtingsarmaturen Voor Electro Van De Putte zijn de laatste uit te voeren werkzaamheden op deze werf het op punt stellen van de diverse systemen en het aansluiten van de - u leest het goed - 1.700 verlichtingsarmaturen. Tijl Van de Putte verduidelijkt een en ander: “Bouwheer en architecten opteerden voor een combinatie van LEDverlichting en fluorescerende verlichting. Zo wordt er in de gangen gewerkt met ‘Multiline’ LED-lichtlijnen. In de kamers worden RSB-verlichtingsarmaturen geïnstalleerd, terwijl er in de kantoorruimtes werd geopteerd voor verlichtingstoestellen van Zumtobel LIghting.” Zorgoproep en toegangscontrole Het nieuwe WZC is uitgerust met het performante zorgoproep- en toegangscontrolesysteem ‘Televic interAxio’. Alle individuele toestellen worden geplaatst door Electro Van De Putte en daarna in dienst gesteld door de medewerkers van Televic. Tijl Van De Putte: “Het zorgoproepsysteem bestaat uit verschillende componenten en onderdelen. Naast
Inmiddels werden de twee verdeelkasten voor databekabeling, ondergebracht in twee afzonderlijke serverlokalen, geplaatst.
Fedelec magazine | 41
PROJECTen
“Momenteel staat de projectenmarkt in Westen Oost-Vlaanderen eerder op een laag pitje, in het Brusselse worden er meer projecten opgestart”, aldus Tijl Van De Putte van Electro Van De Putte.
len voor kinderopvang,…), sportcentra, bibliotheken, appartementsbouw, commerciële gebouwen…. In deze moeilijke
besprekingen en opvolging brengen dergelijke projecten heel wat extra werk met zich mee. Dit takenpakket valt momen-
economische tijden is het niet evident
teel volledig op de schouders van mijn
om voorspellingen over de toekomst van
echtgenote (nvdr: mevrouw Ilse Belaen).
nenposten zijn geïntegreerd in bepaalde
de onderneming te doen. Ik hoop dat we
Projecten in de privé-sfeer zijn op dit punt
afgesproken verpleegposten, de keuken,
verder een voorzichtige ‘gecontroleerde
en de inkom. Na de ‘kantooruren’ kan de
groei’ kennen. Misschien kunnen we in
uiteraard minder belastend inzake administratieve opvolging”, besluit Tijl Van De
videofoon gekoppeld worden aan de
de toekomst uitgroeien tot een bedrijf
Putte.
telefoons die de verpleegkundigen en
met, maximaal, een 20-tal medewerkers.
(Door Philip Declercq)
de verzorgenden met zich meedragen,
Momenteel zijn we in hoofdzaak actief in
alsook aan de overzicht units verpleegposten. Het WZC kan zelf kiezen met
projecten gelinkt aan overheden, die via
welk zorgprogramma het wil werken.
administratieve voorbereiding, opstart,
www.electro-vandeputte.be
openbare aanbestedingen lopen. Qua
Aan het zorgoproepsysteem van Televic is ook een muziekinstallatie van het merk AUDAC gekoppeld. Er zijn verschillende
ELECTRO VAN DE PUTTE & FEDELEC
zones voorzien die elk afzonderlijk moeten kunnen worden geregeld. Daarvoor
Electro Van De Putte bvba werd in 2002 opgericht door Tijl Van De Putte en zijn
zijn er één of meerdere bedieningspa-
ken, en erkend om datanetwerken en totaalinstallaties te certificeren tot 25 jaar.
nelen voorzien per zone. Elke zone kan,
Deze KMO uit Ruiselede beschikt over een erkenning Klasse1, Categorie S -
onafhankelijk van de andere zones, het
Ondercategorieën D4- P1-P2-P4-S1-S2-S3-T2. Wat attesten betreft, beschikt
ingangssignaal (tuner, Cd, MP3,…) en het volume regelen, met uitzondering
Electro Van De Putte over het opleidingsattest VCA-vol, een attest voor het opmaken van een risicoanalyse, en een attest voor het gebruik van het lichtberekenings-
van de zones die enkel omroep toelaten”,
programma Dialux. Momenteel telt het bedrijf een 16-tal medewerkers. Electro
aldus medezaakvoerster Ilse Belaen.
Van De Putte is lid van Fedelec sinds maart 2004. Andere lopende projecten zijn
echtgenote Ilse Belaen. Het bedrijf is gecertificeerd installateur datanetwer-
onder meer een renovatieproject voor de kantoren van de groendienst van de stad Verder ‘gecontroleerd’ groeien
Sint-Niklaas, de nieuwbouw bibliotheek van Evergem, een nieuwe lagere school
Op nauwelijks 12 jaar tijd heeft Electro Van De Putte bvba een sterk parcours
in Wondelgem, en een commercieel pand in de Brugse binnenstad. “Onze actieradius is in principe West- en Oost-Vlaanderen, en de streek tot Antwerpen en tot
afgelegd. Hoe ziet Tijl Van De Putte
Brussel. Momenteel staat de projectenmarkt in West- en Oost-Vlaanderen eerder
zijn onderneming verder evolueren?
op een laag pitje, terwijl er in het Brusselse meer projecten ontwikkeld worden”,
“Momenteel zijn we in zeer uiteenlopende
aldus Tijl Van De Putte.
sectoren actief: zorgsector (WZC, loka-
42 | Fedelec magazine
Verhuur van meetapparatuur Power QualIty analysers
Cable testers
InFrareD Camera’s
› Europa’s grootste verhuurder van test- en meetapparatuur › Meer dan 5.000 instrumenten uit voorraad leverbaar › Leverbaar binnen 24 uur › Attractieve prijzen voor elke huurperiode
Dataloggers
InstallatIon testers
FIber InstallatIon tools
› Ready to use, voorzien van de juiste accessoires, handleiding en kalibratie-certificaat
12100394
Livingston.com Livingston Belgium Grote Steenweg 48, B-2550 Kontich, Tel.: +32 (0) 15 286 281, Fax: +32 (0) 15 286 287 infobe@livingston.com, www.livingston.be
12100394 LIV ADV A5 Fedelec BE.indd 1
15-11-12 09:30
projecten
Walstroomplatform voor binnenschippers
I
ngevolge de nieuwe Europese richtlijnen om de CO² en lawaaihinder te beperken zullen binnen afzienbare tijd aangemeerde binnenschepen niet langer hun dieselgenerator mogen gebruiken om in de eigen ener-
giebehoefte te voorzien als ze aan de kade liggen. Elk schip moet dus zijn
Projectmanager Nicolas Broos van Techelec ontwikkelde met Techmetrys een walstroomplatform dat voor zowel binnenschipper, havenbedrijf en Techelec meer dan bevredigend is.
energie kopen als het aangesloten wordt op het elektriciteitsnet. Technisch is dat perfect mogelijk, maar de vraag is hoe dat allemaal moet verwerkt en
krijgt zowel hij als Techelec meteen een
gefactureerd worden. Techelec uit Antwerpen kwam in samenwerking met
melding. Techelec zelf heeft permanent
Schneider Electric met een innoverend systeem op de markt, waarvoor
in real time informatie over onder andere
ondertussen zelfs buitenlandse interesse bestaat.
spanning, stroom, verbruik, temperatuur en vochtigheidsgraad. Bovendien kan Techelec op het platform zien wat er zich precies afspeelt in de kast. Eén
Kaai 75 De kade waar dit systeem als eer-
binnenkort enkel aan wal gehaald worden.
ste geïnstalleerd werd, is kaai 75 in de
van de grootste problemen die zich stellen in andere systemen ligt bij de verliesstroomschakelaar. Schippers pluggen in
Antwerpse haven. Daar meren binnen-
Techmetrys platform
en bijvoorbeeld de differentieel schakelt
schepen aan die moeten wachten op een
Het Antwerpse Techelec werd door het
uit. Vervolgens proberen ze een ander
nieuwe lading. Van daaruit vertrekken de
Havenbedrijf gevraagd om een proefpro-
stopcontact, met hetzelfde gevolg, want
binnenschepen dan weer naar bestem-
ject uit te werken. Techelec is gespeciali-
het probleem situeert zich veelal niet in
mingen in voornamelijk België, Frankrijk,
seerd in scheepselektriciteit en -automa-
Duitsland en Nederland.
tisering en had al eerder samengewerkt
de verdeelkast, maar aan de installatie in het schip. Om de haverklap moet
met het Havenbedrijf. Projectmanager
een servicetechnieker dus langsgaan
Enkel nog walstroom toegelaten
Nicolas Broos van Techelec ontwikkelde
om de verliesstroomschakelaars terug
Als schepen enkele dagen moeten
met Techmetrys een walstroomplatform
te activeren. In het Techmetryssysteem
wachten op een nieuwe belading, wil de
kan de schipper nu zelf tot 2 keer een
schipper natuurlijk elektriciteit aan boord
dat voor zowel binnenschipper, havenbedrijf en Techelec meer dan bevredigend
hebben. Schippers moesten vroeger
is. Eerst moeten de binnenschippers zich
een probleem krijgen zowel Techelec als
naar het Havenhuis om een voorafbetaalde kaart te halen waar ze dan elektriciteit
registreren. Zo kan later de facturatie vlot
de schipper een foutmelding. Techelec
verlopen. Bij het aanmeren hoeft hij enkel
kan op afstand zien waar het probleem
mee konden verkrijgen. Veel schippers
het ENI-nummer van zijn schip en het
verkozen echter om gewoon hun dieselgenerator te gebruiken om te voorzien in
aansluitingsnummer van het stopcontact via sms door te sturen. Het platform
zich bevindt en kan de verliesstroomschakelaar ook vanuit het platform terug
hun energiebehoefte. Binnen afzienbare
werkt op basis van een 3G-verbinding.
weggenomen, wat dus een enorme tijds-
tijd legt de Europese Unie nieuwe regels
Hij krijgt meteen een sms terug met een
besparing betekent.
op die deze milieubelastende gewoonte
servicemelding waarin staat of de verbinding gelukt is. Indien er een probleem is,
Op de wal staan momenteel 7 wal-
aan banden legt. Elektriciteit mag dus
44 | Fedelec magazine
getripte differentieel herwapenen. Bij
inschakelen, uiteraard nadat de fout is
stroomkasten waarop de schipper kan
inpluggen. Op elk van die kasten zijn er
eveneens een plc-sturing met bijhorende
4 aansluitingen voorzien van 32 A. Er
componenten voorzien die ook hier de
kunnen dus tot 28 schepen tegelijk van
voornaamste parameters communiceert
dit systeem gebruikmaken. Momenteel
met het platform. Voornaamste verschil
worden ook nog 2 kasten geplaatst met
hier is dat het water voor binnenschippers vooralsnog gratis is.
groter vermogen, met telkens 3 aansluitingen. Hier zijn er 2 stopcontacten van 63 A en 1 van 125 A, goed voor schepen
Buitenlandse interesse
met koeling of permanent pompen van
Dat het Techmetryssysteem voor alle
hun cargo. Bij vertrek stuurt de schipper terug een sms om de levering stop
partijen een win-win situatie is, staat
te zetten. Hij krijgt een bevestiging met
schippers zijn verzekerd van elektrici-
de verbruikte energie. Het totale verbruik
teit, ongeacht het tijdstip van aankomst.
wordt vervolgens doorgestuurd naar het
Walstroom is voorts goedkoper dan wer-
Havenbedrijf, dat over de perfecte facturatiegegevens beschikt. Bovendien
ken met de dieselgenerator. Walstroom
als een paal boven water. De binnen-
kost ongeveer 0,27 euro per kWh. Bij die-
kan men nu met het grootste gemak het verbruik per stopcontact nagaan, kan men de historiek van het energieverbruik bekijken, de geschiedenis van elk schip raadplegen enzoverder. Techniek van Schneider Electric Schneider Electric was nauw betrokken bij dit project, ook omdat Techelec al langer een partner is. Voor dit project
De installatie kan op afstand gemonitord worden, zodat technici niet altijd ter plaatse moeten gaan indien er een probleem is.
werd bijna uitsluitend gebruikgemaakt van Schneider Electric componenten.
selgeneratoren loopt de energiekost op
Het hele systeem heeft de Modicon
tot 0,46 euro per kWh. Het Havenbedrijf
M340 PLC als ruggengraat en bestaat
beschikt nu over een duidelijk overzicht
voorts uit Acti9 schakelmateriaal, met
van de verbruiksgegevens van elk schip
voornamelijk MCB-automaten die ook
en kan een nauwkeurige en duidelijke
via RCA (Remote Control Auxiliairy) communiceren met het Techmetrysplatform.
facturatie bezorgen aan de binnenschipper. Ook voor Techelec is dit een effici-
Er is tevens een IEM3000 energiemeter
ĂŤnt systeem, want de servicetechnie-
die alle belangrijke parameters van het
kers kunnen vanuit het platform al het
systeem verwerkt. De behuizingen van
merendeel van de problemen oplossen.
Universal Enclosures zijn ontworpen
Indien het probleem zich op het schip
voor alle weersomstandigheden. Een
stelt, wordt de schipper verwittigd. De
UPS zorgt er tenslotte voor dat de continuĂŻteit van de levering gewaarborgd is.
reacties tot nog toe zijn unaniem lovend,
Op de wal staan momenteel 7 walstroomkasten waarop de schipper kan inpluggen. Op elk van die kasten zijn er 4 aansluitingen voorzien van 32 A.
zowel van binnenschippers als van het
Er lopen aanbestedingen voor de kades
Havenbedrijf. Het succes van het systeem blijkt ook uit de grote belangstel-
van het wachtdok in Evergem en ook uit
Ook watervoorziening Naast de elektriciteitsvoorziening werd
ling die er is uit binnen- en buitenland.
er ondertussen vergaande interesse.
ook een soortgelijk systeem voor water-
Mede door het feit dat het volledige
levering geplaatst, in opdracht van
Techmetrys-systeem aangekocht kan
www.schneider-electric.com
Waterlink. In de bestaande kasten werd
worden als pakket voor de installateur.
www.techelec.eu
Denemarken, Frankrijk en Nederland is
Fedelec magazine | 45
© FEE
events
Smart Building: van mythe tot realiteit
I
n het Mechelse Lamot congrescentrum organiseerde de Federatie van
de correcte werking van het netwerk en
de Elektriciteit en de Elektronica (FEE) onlangs de eerste editie van het
van het bedrijf. Batterijen hebben geen
Smart Building Congres. Specialisten belichtten vanuit verschillende
onbeperkte levensduur, de UPS wordt
invalshoeken de diverse facetten in de fases van de levensduur van een intelligent gebouw: van concept over realisatie tot uitbating. ‘UPS en condensa-
soms geïnstalleerd in een technisch
torbatterijen’ was één van de thema’s op het congres.
defect geraken. Netwerkinterfaces zijn
lokaal (aan het zicht onttrokken), en kan intern of extern, externe software is niet noodzakelijk. De communicatie omhelst
Na de verwelkoming door Eric Piers
UPS en condensatorbatterijen
o.m. volgende functies: opslaan van dagrapporten, verzenden e-mail, uitvoeren
van de FEE opende Prof. Wim Boydens
Raf Aché van Legrand had het over UPS
van geplande acties, en ondersteuning
(UGent) het congres met een uiteenzet-
en condensatorbatterijen: “Bij UPS spe-
van SNMP protocol en beheerssoft-
ting over geïntegreerde uitdagingen voor
len batterijen een voorname rol. De stan-
ware. Een hogere efficiency betekent, bij
intelligente marktspelers. Daarna volg-
daardtemperatuur bedraagt 25°C. Per
een belasting van 50 procent, volgende
den parallel lopende sessies naargelang
extra 10°C halveert de levensduur. Deze
besparing: +/- 700 euro, en een verla-
de keuze/interesse van de deelnemers.
is tevens afhankelijk van al dan niet line-
ging van de CO2-uitstoot met 800 kg
Wat de concept fase betreft, kwamen
aire belasting of extra lange belastingen.
per jaar, per schijf van 10 kVA”, aldus Raf
alle aspecten, gelinkt aan de voorschrijfwereld, aan bod. Deze presentaties
Smart Battery Management impliceert
Aché. Voor kritische toepassingen heeft
niet enkel moderne UPS, maar ook slim
Legrand 3 modulaire UPS-modellen op
trokken vooral studiebureaus, promo-
herladen (energiebesparing), monitoring
de markt: Megaline (enkelfasig), Trimod
toren, gebouweigenaars… aan. De uit-
en Archimod (drie- en monofasig). “Onze
eenzettingen met betrekking tot de rea-
van de batterijstatus, automatisch testen van de batterijen, en een verlengde
lisatiefase, stonden in het teken van de
levensduurverwachting met 50%. De
modellen kenmerken zich door hun flexibiliteit, uitbreidbaarheid en redundantie.
technological trends en de toepassings-
berekening van het aantal batterijen
Flexibiliteit houdt het correct dimensio-
domeinen, en waren vooral bedoeld voor
gebeurt in functie van de reële belasting
neren van de UPS aan de noden in. Dit
installateurs en systeemintegratoren.
resulteert in een betere prijs en onder-
Sprekers die focusten op de uitbatings-
(niet de Pn van de UPS), en de overdimensionering (energieverbruik en rende-
fase, legden het accent op energie-effi-
ment). Een regelmatige controle van de
uitbreidbaarheid impliceert dat stan-
ciency, TCO en ROI, en hadden vooral
batterijen, en een eventuele vervanging,
daard modules (vermogen- en batterij-
beheerders en facility managers als toe-
voor het einde van de levensduur, is aan-
modules) kunnen worden toegevoegd
hoorders. Projectpartners van dit eerste
gewezen.”
naargelang de behoeftes. Redundantie
Smart Building Congres waren OSRAM,
houds- en interventiegemak (TCO). De
slaat op de werkingscontinuïteit en de
CEBEO, Schneider Electric, REXEL,
Communicatie
reservecapaciteit van de UPS”, besluit
Legrand, Niko, ‘rood’, acal/bfi, IFMA
Ook communicatie is hierbij een voor-
Raf Aché. (Door: Philip Declercq)
Belgium Chapter, VEOLIA, SAVE, fifthplay, VINCI Facilities, en COFELY GDF
naam element. “De UPS is niet enkel een energiegenerator maar maakt deel
www.smartbuildingcongres.be
Suez.
uit van het IT-netwerk. Hij garandeert
www.feebel.be
46 | Fedelec magazine
D
© Trilux
Promotiedag duurzame verlichting 2015 e ontwikkeling en productie van LED bracht een omwenteling in de verlichtingssector. Ondertussen werden ook de vele aspecten van licht in kaart gebracht en bestudeerd. Lichtcomfort, sturing, ren-
dement en onderhoud komen alsmaar meer het ‘lichtproject’ aanvullen. Op 26 maart had de promotiedag duurzame verlichting plaats in Leuven met © Xicato
méér dan 250 deelnemers. Dit jaarlijks gebeuren wordt geörganiseerd door ENERGIK en “Groen Licht Vlaanderen”.
De promotiedag is gebouwd rond een
2. Licht heeft vele aspecten en LED
10-tal lezingen en een permanente beurs
kan door zijn stuurbaarheid heel wat
“Groen Licht Vlaanderen 2020”
waar een 40-tal standhouders die de
van de verwachtingen terzake inlos-
is een consortium van méér dan 60
deelnemers informeren over de laatste
sen. De aansturing van lichtkleur heeft
bedrijven in Vlaanderen die samen
evoluties in de sector. Een drietal onderwerpen vormden de hoofdmoot van de
een grote toekomst met het oog op een
een VIS-traject van het IWT vormen.
beter gevoel van welzijn bij de mens. Een
Binnen een VIS-traject (Vlaams
dag:
uitdaging voor scholen, kantoren en zorginstellingen waar leef-comfort centraal
Innovatie Samenwerkingsverband)
1. LED-verlichting wordt volwassen.
staat.
De hype en sterke verhalen geraken stil-
worden vanuit een concrete probleemstelling of vraag gedreven opportuniteit van een collectief van
aan uit de markt. De serieuse aanbieders
3. OLED komt eraan, maar op kouse-
bedrijven, innovatieve oplossingen
doen er alles aan om de reële mogelijk-
voeten. De productiekost licht nog hoog
aangeboden met meerwaarde voor
heden van LED te benadrukken en zetten
en er is nog geen standaard productie-
de sector. Het betreft niet alleen
zich af tegen te ongenuanceerde en niet
procedé. Grotere oppervlaktes dan 1
verwerven van kennis maar ook die
controleerbare statements.
m² zijn nog moeilijk en de lichtopbrengst
Vandaar werd in de lezingen vaak
is zwak. Men heeft grote oppervlaktes
laten ingang vinden in de ruime doelgroep.
gewezen op de moeilijkheid om in reële
nodig (volledig plafond) om werkbaar
Voor de technische expertise en
omstandigheden te meten en het onderscheid tussen LED voor de professionele
licht te produceren. Het flexibele substraat biedt wel vele mogelijkheden bin-
onderzoek steunt “Groen Licht
omgeving en de LED-gadgets en private
nen de design en artistieke wereld.
voor Lichttechnologie” van de KUL,
markt waar de onkunde en loze bewerin-
Vlaanderen” op het “Laboratorium technologiecampus Gent
gen nog aan de orde zijn. www.groenlichtvlaanderen.be www.lichttechnologie.be catherine.lootens@kuleuven.be
Fedelec magazine | 47
Product News
BTicino: Classe 300 en Axolute Air in the picture Nieuwe kabelwartels van Hummel bij Rittal
Classe 300, de binnenpost, is handenvrij en heeft een 7” LCD
De HSK-K-Ex-Active kabelwartel is een technologisch hoog-
gankelijk. Vier basisfuncties, zoals het openen van de deur, zijn
standje en voldoet aan de nieuwe eisen volgens EN 60079-
vooraf ingesteld.
0:2012. Bovendien zijn de innovatieve wartels drager van het
Er zijn versies in wit of antraciet, als opbouwversie voor muur-
ATEX- én het IECex-certificaat.
montage of als tafelmodel. Daarnaast is er een toestel met
kleurenscherm. Maximale discretie met een profiel van 22,5 mm. De intuïtieve bediening via het touchscreen maakt alles vlot toe-
geheugenfunctie voor het registreren van de oproepen aan het Geschikt voor explosiegevaarlijke omgevingen
deurstation.
De vernieuwde norm vereist een hoge schokbestendigheid na
Axolute Air schakeleraars hebben een extra dunne (3,5 mm)
vier weken thermische veroudering. Dankzij het nieuw ontwikkelde polyamide waaruit deze wartels zijn vervaardigd, kunnen
metalen afdekplaat en accentueren de minimalistische esthetiek
ze een brandveiligheid klasse V0 volgens UL94 voorleggen.
Axiale bedieningen (schakelaars en drukknoppen) en vlakke
Deze kabelwartels zijn halogeenvrij en kunnen worden toege-
stopcontacten liggen egaal verzonken in de afdekplaten. Voor
past binnen een temperatuurbereik van -20 °C tot +85 °C. Ideaal
een maximale harmonie met het interieur is er trouwens nog de
dus voor gebruik in EX-zones 1 en 2 voor gas en 20, 21 en 22
overschilderbare wit matte uitvoering. Daarnaast zijn er nog drie
voor stof. De interne kamers, dichting en de standaard voorziene o-ring zorgen voor een uitstekende lekdichtheid. De vereiste
trendy modellen in wit, Tech en antraciet. Axolute Air afdekplaten zijn verkrijgbaar met 2, 3, 4, 6 of 3+3 modules en worden
treksterkte wordt dan weer gegarandeerd door de overlappen-
gemonteerd in de inbouwdozen van BTicino.
van het nieuwe gamma.
de membranen van het binnenhuis. Als verdeler in België van Hummel biedt Rittal haar klanten de
www.bticino.be
mogelijkheid behuizingen en wartels bij één leverancier af te nemen. www.rittal.be
Nexans voorziet Bombardier’s Queensland-treinen van kabels uit het FLAMEX®-assortiment Nexans heeft een contract getekend met Bombardier Transportation voor de levering van laag- en middenspanningskabels voor het Queensland New Generation Rollingstock-project. Hierbij worden regionale treinen in Australië voorzien van Nexans-kabels. Nexans gaat een nieuwe serie FLAMEX® laag- en middenspanningskabels leveren voor 75 EMU’s (electric multiple units) bestaande uit 6 wagons. Nexans laagspannings-, besturings- en datacommunicatiekabels, en middenspanningskabels voor aandrijfmotoren en transformatorsystemen. De kabels, uiteenlopend van 300 V tot 3600 V, voldoen aan de EN-normen en de normen voor brandwerendheid. De FLAMEX®-kabels van Nexans zijn vuurbestendig en niet giftig. De kabels worden geproduceerd in Frankrijk en Duitsland en vervolgens geleverd aan de Bombardier-fabriek in India. www.nexans.com
48 | Fedelec magazine
PRODUCT NEWS
Gira Esprit linoleum-multiplex: Helder design, natuurlijke materialen Gira heeft de schakelaarserie Esprit uitgebreid met nieuwe materialen. Met de designlijn Gira Esprit
Mersen gaat voor een verbeterde energie efficiëntie en kleinere footprint
linoleum-multiplex biedt men voor het eerst varianten van uit hernieuwbare grondstoffen.
Het productenpakket van Mersen Electrical Power groeit gestaag verder.
Gira Esprit linoleum-multiplex verenigt in één scha-
Dit jaar is de HMI 2015 een mogelijk-
kelaarprogramma twee natuurlijke materialen:
heid om de boodschap te verstevigen.
- het afdekplaatje bestaat uit linoleum
Er wordt gefocust op de nieuwe merk-
- het gedeelte onder het linoleum is multiplex uit berkenhout.
naam maar ook op vernieuwing in ver-
Het schakelaarprogramma Gira Esprit linoleum-multiplex is beschikbaar
mogenscomponenten met de kleinste
in zes verschillende kleuren. De kleuren zijn zo op elkaar afgestemd, dat
footprint en efficiëntie in energie.
alle varianten kunnen worden gecombineerd tot een heel individueel kleurenspel op de wand.
Op de stand(Hal 13 stand E68) staan in
De meer dan 300 functies die in het schakelaarprogramma kunnen wor-
de schijnwerper:
den geïntegreerd, bieden bovendien oplossingen voor alle eisen aan intel-
- De gloednieuwe MULTIVERT® 4-pole NH zekering
ligente gebouwentechniek – van wandcontactdozen en lichtschakelaars,
lastschakelaar welke de 3 fazen + N tegelijkertijd via
via sensoren en huisstations, tot en met het intelligente KNX-systeem.
een uniek systeem schakelt, en als enige met een
www.gira.de
breedte van slechts 100mm - De nieuwe lijn IEC Surge-®Trap, overspanning beveiliging dekt elke applicatie van hoofd schakelbord tot en met elke individueel apparaat, met speciale aandacht voor de PV en LED beveiliging dit d.m.v. een
IPBuilding creëert unieke smarthomes via open internetstandaard
nieuwe 20kV genormaliseerde oplossing - De nieuwe lijn, compacte wereldwijde premium laagspanning lastschakelaars met de kleinste footprint onder de concurrentie, slechts 35mm breed - De nieuwe range hoogspanning zekeringen volgens de UTE Franse standaard met een veel lager wattver-
IPBuilding - de IP staat voor internetprotocol - ziet zijn smarthomeoplos-
lies en wel met minus 30%.
singen liever niet vergeleken met de gekende domotica die gebruikers volledig afhankelijk maakt van een bepaald merk. 'The Internet of things'
ep.mersen.com
is voor de onderneming uit Wetteren the next big thing, dat even snel zal doorbreken als de smartphone Doordat alles over het IP-protocol verloopt, kunnen gebruikers kiezen uit tal van producten en merken voor schakelaars, schermen, modules enzovoorts en zijn ze zeker dat hun toepassing ook in de verre toekomst nog zal worden ondersteund. IPBuilding biedt modulaire oplossingen en toepassingen die men later gemakkelijk kan uitbreiden. Uiteraard kunnen brand- en inbraakbeveiliging volledig worden geïntegreerd in een IPBuilding smarthome, met gebruik van camera's en audio en inschakeling van externe beveiligingsfirma's. Het systeem draait op het afgesloten LAN-netwerk van de gebruiker, onbereikbaar voor mensen met slechte bedoelingen. www.ipbuilding.be
Fedelec magazine | 49
Product News
RENUSOL: RS1-klem RENUSOL presenteerde op Ecobuild in Londen ‘s werelds eerste universele klem, voor de bevestiging van fotovoltaïsche
Fluke's biedt kortingen tot 40% op populaire testkits
zonnepanelen, die kan worden gebruikt als tussenklem én als eindklem. De RS1 wordt omgewisseld van 'tussenklem' naar
Tot 40% korting op de standaardprijzen van installatietesterkits
'eindklem' door de klemkop met één hand 90 graden te draaien. De klem RS1 is in hoogte verstelbaar voor frames tussen
uit Fluke's serie 1650, digitale multimeters uit de DMM-serie 110
50 en 80 mm en daarom geschikt voor alle gangbare omrande
ten ook de gratis items zoals Fluke-software, draagtassen en
zonnepanelen. De plaatsing en bevestiging in de montage-
een LED-alarmlicht.
rail werkt met één hand, wat vooral op steile daken een groot
De installatietesters Fluke 1652, 1653 en 1654 controle-
voordeel is. Niet alleen een besparing in voorraad dus.
ren de elektrische veiligheid van installaties in gebouwen. Zij
De RS1-klem heeft de TÜV- en de MCS-certificering.
bieden een snelle hogestroom-lustest, een variabele RCD-
en stroomtangen uit de serie 320. De voordeelpakketten bevat-
stroommodus voor aangepaste instellingen en pass/fail-indiwww.ultimateclamp.com
catie voor aardlekschakelaartests. Inclusief een gratis T110,
www.renusol.com/nl/
T130 of T150 TPOLE-tester. De compacte digitale True-RMS-multimeters uit Fluke's DMM-serie 110 zijn gebruiksvriendelijk en bieden nauwkeurige metingen, consistente en betrouwbare prestaties en een ultraveilige werking. Zij bevatten een gratis C25 draagtas en de DMM 117 wordt bovendien inclusief ToolPak-meter-ophangset geleverd. Deze aanbieding is geldig tot 30 april 2015 (installatietesterkits) of 30 juni 2015 (overige kits) of zolang de voorraad strekt. www.fluke.be
TRILUX lanceert twee nieuwe service concepten op Building Holland Op de laatste editie van Building Holland presenteerde TRILUX twee service gerichte concepten gericht op volledige ontzorging. Eindgebruikers van een gebouw zijn namelijk niet langer op zoek naar een lamp of armatuur, maar willen simpelweg 'licht' – liefst op maat. Met Light As A Managed Service (LAAMS) maakt men zorgeloos gebruik van duurzaam licht op de werkplek tegen een vaste periodieke vergoeding. TRILUX garandeert de lichtprestatie en onderhoud. Zo bespaart men energie zonder investering noch zorg. Met TRILUX Smart Lighting is men naast hoogwaardige LED-verlichting, ook verzekerd van gedetailleerde informatie over uw gebouw. De armatuur is namelijk uitgerust met intelligente sensoren die de aanwezigheid van mensen, de temperatuur en zelfs de luchtvochtigheid in de betreffende ruimte meet. Deze data wordt via een netwerk gecommuniceerd en gedeeld met een gebouwbeheersysteem. Hierbij maakt TRILUX gebruik van Redwood/Comscope technologie” www.trilux.be
50 | Fedelec magazine
arch: François Martens
In nieuwe woningen worden steeds meer domotica-
persoonlijker
systemen geïnstalleerd. Klanten willen inderdaad hun
de
verschillende
kunnen
behoefte aan gespecialiseerde installateurs groeit.
bedienen – en op die manier heel wat energie
Waarom wordt u niet een van onze erkende partners-
besparen – vanaf touchscreens in huis of vanaf
installateurs? Een gratis opleiding van twee dagen
hun mobiele toestellen. Domintell, dat al vele
is voldoende om volop te profiteren van de groei
jaren
gebied,
van deze nieuwe markt. Geïnteresseerd? Aarzel niet
besteedt al zijn kennis en een belangrijk deel van
ons te bellen voor een demonstratie. 067 88 82 50
zijn middelen aan onderzoek en ontwikkeling om
info@domintell.com - www.domintell.com
lang
woningfuncties
een
referentie
op
is
afstand
op
dat
producten te kunnen ontwikkelen die nog beter,
markt
en
van
toegankelijker de
domotica
zijn.
www.avvisi.com
1 NIEUWE WONING OP 5 WORDT UITGERUST MET DOMOTICA LAAT DIE KANS NIET VOORBIJGAAN: WORD DOMINTELL INSTALLATEUR
explodeert
Resultaat: en
de
Nog meer
pluspunten
met de plaatstalen verdeler
xEnergy Basic BP-O
Uitgebreid kastenprogramma met veel plussen De BP-O opbouw wandverdelers zijn onderdeel van een uitgebreid kastenprogramma van xEnergy Basic. xEnergy Basic verdelers zijn beschikbaar als opbouw- en inbouw wandverdelers en als staande verdeler. Doordat er veel thermische ruimte beschikbaar is voor elektrische componenten kan er goed voldaan worden aan de EN-IEC 61439. De BP kasten zijn uitermate geschikt voor het toepassen van het Profi+ inbouwsysteem. Bekijk uw mogelijkheden op www.eaton.be
BP-O pluspunten: Geaarde kasten met afneembare wanden Installatiegemak door grote inwendige ruimte Grote warmtedissipatie door grote diepte van de kast Beschermingsgraden IP30 en IP54 Profi+ inbouwsysteem: Profi+ voor het plaatsen van DIN modulaire componenten Profi+ heeft inbouwmodulen voor vermogensautomaten tot 630 A.
Bezoek ons op Brussels Expo Paleis 3 - Stand 610-611
19-21/05/2015