(zelf )organisaties te verspreiden. Denk ook aan het integreren van meer diverse gidsen, stagiairs en vrijwilligers. Ook samenwerkingen zijn interessant om vernieuwende denkkaders van buiten het museum aan te trekken. Het museum zou bijvoorbeeld één keer per jaar een externe cocurator met een vernieuwend profiel kunnen engageren. Een adviescommissie is eveneens een interessant instrument. Daarin kan je externe stemmen bijeenbrengen voor advies over de kwaliteit van het museum, of over de concepten van tentoonstellingen. Denk aan deelnemers zoals jongeren, personen met een migratieachtergrond, onderzoekers, activisten en ervaringsdeskundigen. Verder raad ik aan om duidelijk en toegankelijk te communiceren over de koloniale banden, de toekomstvisie en de stappen die het museum zet in het dekolonisatieproces. Het museum kan ook de kennis en expertise ruim delen met de superdiverse samenleving.” © Frederik Beyens
rondleiding en gingen we met hen in gesprek over de expo, de actualiteit en mogelijke bedreigingen. Een ander nuttig instrument was de ‘Questions & Answers’, een lijst thema’s die de collega’s hielp om de boodschap scherp en helder te krijgen. Het was bovendien een goede oefening
om intern een lijn te bepalen, opdat we naar buiten toe geen verschillende standpunten zouden verkondigen. We deelden deze Q&A ook met de Antwerpse beleidsmakers, die het document konden gebruiken bij vragen in de gemeenteraad en in de media. Naast de interne vormingen hadden we ook twee stagiairs die eveneens een verfrissende blik meebrachten. Kabeya Bitshilualua bijvoorbeeld begeleidde publieke personen tijdens hun rondleiding in de expo. Zij maakten op hun beurt hun achterban warm.” Een vraag die velen bezighoudt is hoe het MAS nu zal verdergaan. Welke aanbevelingen op het vlak van bv. collectie- en medewerkersbeleid, collectieregistratie … wil u doen in het kader van deze structurele meerstemmige aanpak? Nsayi: “De ervaringen met de expo hebben een vruchtbare bodem gelegd voor verdere structurele uitdagingen. Het is alleszins belangrijk om te blijven werken aan beeldvorming en de impact ervan op het denken en handelen van personeel en bezoekers. Wanneer medewerkers worden ondersteund om hun denkkaders te verbreden, zullen ze zich ook beter voorbereid voelen op een actievere rol in het publieke debat rond de expertise van het museum. Zo zou het MAS jaarlijks een dekoloniale vorming kunnen aanbieden aan zijn medewerkers. Hen kan je ook ondersteunen met bijvoorbeeld richtlijnen omtrent taal- en woordkeuzes bij expo’s, sociale media, drukwerk, enz. Ik vind het ook cruciaal om diversiteit in te bouwen in de machtsstructuur van het museum. Personeelsleden met niet-witte (Europese/westerse) denkkaders aanwerven biedt een meerwaarde. Dat kan door vacatures uit te schrijven die ook niet-museumprofielen aantrekken en ze ook buiten de erfgoedcircuits en in samenwerking met
14
“Ik hoop ook dat het museum meer zal investeren in partnerschappen om bepaalde doelgroepen zoals jongeren, diaspora, niet-christenen, LGBTQI of laaggeschoolden beter te bereiken. Alleszins is het een goed idee om ook virtuele tours en digitale collectiedatabanken aan te bieden, zodat de expo en de collecties toegankelijk zijn voor personen en partners in het buitenland, zoals in de herkomstlanden van de collecties. Maar dat geldt eveneens voor het onderwijs: wij maakten de keuze om scholen ook in de toekomst rond het (de)kolonisatiethema te laten werken. Een kritische en gelijkwaardige meerstemmigheid en multiperspectiviteit zou toegepast moeten worden in alle expo’s. Als museum is het echt mogelijk om een plaats in te nemen in het (de)kolonisatiedebat. Specifiek pleit ik ook voor meer herkomstonderzoek en de mogelijkheid van restitutie. Deze thematiek zal wellicht voor veel musea spelen. We merken wel op dat er een hoge nood is aan middelen en personeel voor herkomstonderzoek, liefst in samenwerking met partners in de landen van herkomst. Als MAS zijn we ook betrokken bij de ontwikkeling van een ethische nota over restitutie van een groep interdisciplinaire deskundigen in België. Het MAS zal de komende tijd gebruiken om deze uitdagingen stevig verder onder de loep te nemen.” ■
Katrijn D’hamers is adviseur participatie | diversiteit bij FARO De auteur dankt Nadia Nsayi, Els De Palmenaer, Tammy Wille, Baudouin Mena, Leen Beyers en Marieke van Bommel.