Brochure k.ERF 2013

21 april 2013 Activiteitengids GR AT IS

Balen – Dessel – Geel 1 Laakdal – Meerhout – Mol – Retie

2 (Bron: Archief Mondelaers - Klompenmuseum Laakdal)

al)

|| INLEIDING EN K.ERF .................................. p 5 || ACTIVITEITEN IN MOL ............................. p 6-8 || ACTIVITEITEN IN GEEL ........................... p 9-21 || ACTIVITEITEN IN LAAKDAL ................... p 22-25 || ACTIVITEITEN IN MEERHOUT ................ p 26-27 || ERFGOEDKALENDER APRIL-MEI ............ p 28-29

3

Stop d

w

I II III IV V VI VII 4

-- Erfgoeddag 2013 --

Te laat, te laat Je weet wel hoe dat gaat.

Je haast je suf en toch ben je te laat, te laat, te laat....

Dat scandeert het witte konijn van Alice in Wonderland non-stop.

Hij is zo gehaast dat hij relevante informatie mist. Soms zijn wij net als dat dolgedraaide konijn. Alles verandert zo snel, iedere minuut een nieuwe uitvinding, we hollen van hot naar her, geen tijd te verliezen. STOP! Tijd om even stil te staan bij wat er zich de afgelopen jaren en eeuwen heeft afgespeeld. Want hoewel we voortdurend vooruitgaan, zijn er toch spullen en verhalen die we willen bewaren. Voorwerpen die we absoluut willen behoeden voor de tand des tijds. Stukken die wonderschoon zijn door de herinneringen en straffe verhalen die er aan plakken. Kortom, ons erfgoed.

p de Tijd!

Op zondag 21 april is het Erfgoeddag. Die dag draait alles rond die waardevolle voorwerpen en verhalen. In de k.ERF-regio valt er weer heel wat te beleven. Alle activiteiten zijn ingekleed in het thema ‘Stop de Tijd’.

Neem dus nu je agenda en noteer er met een vette stift ‘Erfgoeddag’ in. Wat er die dag te doen is, bundelen we hier mooi samen. Erfgoeddag is helemaal gratis, iets wat je niet wil missen...het ideale tijdverdrijf.

wistSTOP! jeOM dat?

TE ONTHOUDEN Wist je dat de gemeentes Balen, Dessel, Geel, Meerhout, Mol, Laakdal en Retie samenwerken rond cultureel erfgoed? Samen richtten ze de erfgoedcel k.ERF op en krijgen hierbij steun van de Vlaamse Overheid. De ‘k’ staat voor Kempisch en ‘erf’ is kort voor ‘erfgoed’. Samen zorgen we ervoor dat ons Kempens erfgoed bewaard, ontsloten en gekoesterd wordt. Ontdek de projecten en subsidiemogelijkheden van k.ERF op www.erfgoedcelkerf.be. Bel ons op 014 566 688 of stuur een mailtje naar info@erfgoedcelkerf.be voor meer informatie. Je vindt k.ERF op de site van het Oude Gasthuis, de Billemontstraat 117, Geel.

II VIII IX X XI XII 5

-- Erfgoeddag 2013 --

MOL -

TIME FLIES WHILE YOU ARE HAVING FUN !

Expo da Capo Over harmonies & fanfares – van Verdi tot Coldplay

De tijd vliegt voorbij als’t plezant is! Zeker als er gefeest, gedanst en muziek gemaakt wordt. Dé experts muziek zijn zonder twijfel de harmonies, fanfares en brassbands. In Mol pakken ze uit met een fenomenale tentoonstelling die ruim 160 jaar muzikaal leven in Mol, de Kempen en daarbuiten schetst. Een verhaal over harmonies, fanfares en klassieke muziek, maar ook rock. Op een interactieve manier blader je door de geschiedenis, mooi in beeld gebracht aan de hand van foto’s, kranten, affiches en natuurlijk ook heel wat voorwerpen. Je zult ervan versteld staan hoeveel muziekverenigingen Mol ooit kende, en hoeveel er ook vandaag nog actief zijn.

Hieperdepiep voor het Harmonieorkest Rauw!

Aanleiding voor deze tentoonstelling is het 65-jarige bestaan van het Harmonieorkest van Mol-Rauw. Een gans jaar lang vieren de Rauwse muzikanten feest. Op Erfgoeddag en de weken nadien zetten ze hun erfgoed en meteen dat van alle Molse muziekverenigingen in de kijker. Daarvoor krijgen ze hulp van de Molse Kamer voor Heemkunde en het Molse archief. Samen doken ze in de archieven van muziek- verenigingen en in het fotoarchief.

Het resultaat van deze fijne samenwerking is een al even fijne overzichtstentoonstelling.

Een expo op een unieke locatie: ’t Kristallijn Voor hun expo wisten het Harmonieorkest en de Molse Kamer voor Heemkunde ’t Kristallijn te strikken: een prachtige locatie vlak naast een voltooid ontginningsgebied van kwartszand. Het initiatief voor de integratie van cultuur en natuur is eigendom van Sibelco. Rond het centrum ligt een prachtige tuin en is er een wandelpad richting de bossen van Mol Maat. Ontdek eerst Expo Da Capo om vervolgens buiten nog wat ‘uit te blazen’.

6 -- Erfgoeddag 2013 --

(Bron: Archief Mol)

MOL -

TIME FLIES WHILE YOU ’ ARE HAVING FUN !

PRAKTISCHE INFO EXPO DA CAPO WANNEER Expo Da Capo opent op zaterdag 20 april en loopt vanaf dan ieder weekend tot en met zondag 5 mei. Op zaterdagen open van 14 u tot 18 u.

Op zondagen van 10 u tot 18 u.

WAAR ’t Kristallijn, Blauwe Keidreef 3, 2400 Mol (vanuit Mol-Centrum, richting Stevensvennen) MEER INFO Archief Mol, Molenhoekstraat 2, 2400 Mol, 014 33 09 70 Of www.homr.be | info@homr.be | 011 55 36 98 (Ibn De Laet) Een samenwerking tussen Harmonie Rauw, Molse Kamer voor Heemkunde, Werkgroep Cultuur en Geschiedenis Rauw, Archief Mol, Gemeente Mol, ’t Kristallijn, verschillende muziekverenigingen en beheerders van privécollecties en erfgoedcel k.ERF.

STO P MAA DE TIJ R Z D, E NIE KER T DE MUZ IEK !

7 (Bron: Werkgroep Cultuur en geschiedenis Rauw)

-- Erfgoeddag 2013 --

MOL -

TIME FLIES WHILE YOU ’ ARE HAVING FUN !

Tijd zat?! Bezoek dan ook zeker....

Quartz Experience!

Dit museum ligt naast ’t Kristallijn en vertelt de geschiedenis en de hedendaagse toepassingen van de zandindustrie.

Het wandelpad langs de zandput.

Ongelofelijk mooi!

|| Op 24 april vindt in ‘t Kristallijn een lezing over ons muzikaal verleden plaats. Gastspreker is Cor van Istendael (Dans’ant erfgoed).

Meer informatie vind je op de website van k.ERF. www.erfgoedcelkerf.be || Op Expo da Capo worden ook enkele nuttige tips gegeven voor het bewaren van je verenigingsarchief. Lang leve onze archieven! || Zondag 28 april kun je deelnemen aan de wandeling ‘Natuurwandeling met muziek’. Er zijn verschillende trajecten.

Startpunt is ’t Kristallijn. Inschrijven is verplicht. Kostprijs 3 EUR. Meer via info@homr.be of 0473 67 61 320.

8 -- Erfgoeddag 2013 --

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

In Geel staan er op 21 april verschillende activiteiten gepland.

Gelukkig worden ze allemaal gebundeld op 1 locatie. De place to be is de site van het oud Gasthuis. Rode draad zijn enkele opmerkelijke Geelse TOPstukken die we voor ALTIJD willen bewaren en die we op Erfgoeddag voor heel EVEN boven halen. Een unieke kans om deze pareltjes uit ErfgoedWonderland Geel te ontdekken!

Welkom in de Wonderkamer Interactieve tentoonstelling

Het Gasthuismuseum ontpopt zich voor 1 dag tot een heuse Wonderkamer.

Vroeger hadden veel vorsten en adellijke heren zo’n Wunderkammer of rariteitenkabinet. Die kamers staken vol mysterieuze en exotische objecten.

Onze Wonderkamer is minstens even mysterieus maar bevat enkel Geelse spullen. Voorwerpen die met liefde werden vergaard en vandaag met zorg worden bewaard. Oude perkamenten charters, archeologische vondsten, landkaarten, vreemde relieken, klokken, bakkersbenodigdheden, ...

Stuk voor stuk voorwerpen met een verhaal. Veel van de getoonde stukken werden onlangs gereinigd en hersteld door gespecialiseerde restauratieateliers. Ongelofelijk hoe zij eeuwenoude stukken opnieuw doen schitteren!

De archivaris, conservator en andere erfgoedexperts vertellen je heel graag meer over dit wonderlijke erfgoed.

Nog een reden om de Wonderkamer te bezoeken? Kort na Erfgoeddag worden alle stukken opnieuw veilig opgeborgen.

9 -- Erfgoeddag 2013 --

(Bron: Stadsarchief Geel en Gasthuismuseum Geel)

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

PRAKTISCHE INFO WELKOM IN DE WONDERKAMER WANNEER De Wonderkamer opent op Erfgoeddag (van 10 u tot 18 u), maar loopt nog tot en met 5 mei. Tijdens Erfgoeddag is de toegang gratis. Nadien betaal je de toegang tot het museum (zie www.gasthuismuseumgeel.be).

WAAR Gasthuismuseum | Site Oud Gasthuis | Gasthuisstraat 1 | Geel MEER INFO Cultuurdienst Geel | Markt 1 | cultuurdienst@geel.be | 014 56 63 92

Archeologie in Geel?

Wist je dat Condor Archaeological Research archeologische onderzoeken voerde op de Eikevelden in St.-Dimpna? Als Kempens unicum werd er een geheel van een grafveld en een nederzetting ontdekt waarvan men zeker is dat het bewoond werd vanaf de ijzertijd, over de Romeinse tijd, tot de middeleeuwen. Dit weten we o.a. dankzij de vondst van een 45-tal grafheuvels en enkele Romeinse aardewerken dakpannen. In de Wonderkamer ontdek je diverse archeologische vondsten, misschien wel uit jouw achtertuin?!

Ortelius en z’n overbuurman Wist je dat de Vlaming Abraham Ortelius als eerste cartograaf en geograaf op het idee kwam om de beste kaarten van zijn tijd te bundelen in dezelfde stijl en op dezelfde schaal? Alle kennis werd hierdoor op een evenwichtige manier samengevat. Zijn atlas werd wereldberoemd. Je vindt er eentje in de Wonderkamer. Maar ook zijn overbuur Philip Galle vergaarde wereldfaam.

Die kwam op het idee om een goedkope zakuitgave samen te stellen van de atlas van z’n buur. Dit succesvolle atlasje werd het prototype voor alle latere zakuitgaven.

10 -- Erfgoeddag 2013 --

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

liefst bewaren Museum voor 1 dag met voorwerpen van Geelse verenigingen

Welk voorwerp van je vereniging willen jullie absoluut voor eeuwig bewaren? Die vraag stelden we aan de Geelse sportclubs, jeugdverenigingen en cultuurverenigingen. Het resultaat ontdek je in de Gasthuisschuur die voor 1 dag tot museum wordt omgetoverd. We vertellen ook waarom de verenigingen die objecten zo bijzonder vinden. Het zijn vaak de verhalen erachter die deze voorwerpen zo waardevol maken.

PRAKTISCHE INFO LIEFST BEWAREN WANNEER De tentoonstelling loopt enkel op Erfgoeddag, 21 april, van 10u tot 18u.

WAAR Gasthuisschuur | Site Oud Gasthuis | Gasthuisstraat 1| Geel MEER INFO Cultuurdienst Geel | Markt 1 | cultuurdienst@geel.be | 014 56 63 92

Wonderdokters aan het werk Demonstraties door specialisten in restauratieen conservatietechnieken

Tegen ouder worden bestaat geen kuur. Mensen krijgen rimpels, niks aan te doen. Ook beelden, schilderijen,... hebben last van ouderdomsverschijnselen (barsten, scheurtjes,...). Maar dan kunnen de wonderdokters aan de slag! Op Erfgoeddag leer je welke wondermiddeltjes die restaurateurs Âť

11 -- Erfgoeddag 2013 --

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

» gebruiken om erfgoedstukken van de ondergang te redden. Zo tonen Kim Janssens en Kristiaan de Roeck hoe je schilderijen en meubelen restaureert. De Molse houtsnijdersclub laat zien wat je allemaal met houten objecten kunt doen. Geen betere plek om dit te tonen dan op de site van het Oud Gasthuis. Ooit werden hier zieke mensen verzorgd, vandaag staat de zorg voor ons erfgoed centraal.

PRAKTISCHE INFO WONDERDOKTERS AAN HET WERK WANNEER De demo’s vinden doorlopend plaats, tussen 10u en 18u.

WAAR Gasthuisschuur | Site Oud Gasthuis | Gasthuisstraat 1| Geel MEER INFO Cultuurdienst Geel | Markt 1 | cultuurdienst@geel.be | 014 56 63 92

kinderen welkom! moord in de wonderkamer Een zoektocht en knutselworkshops

Kinderen en onze Wonderkamer? Da’s een goeie match.

Help! In de Wonderkamer is een mysterieuze moord gepleegd. Alle zalen en hokjes moeten uitgekamd worden, op zoek naar de dader. Los het raadsel op en maak kans op een mooie prijs!

12 -- Erfgoeddag 2013 --

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

PRAKTISCHE INFO KINDEREN WELKOM WANNEER De zoektocht en workshops vinden doorlopend plaats, tussen 10 u en 18 u.

WAAR Site Oud Gasthuis | Gasthuisstraat 1| Geel MEER INFO Cultuurdienst Geel | Markt 1 | cultuurdienst@geel.be | 014 56 63 92

Santé!

Café uitgebaat door het Zeuntcomité

Na een bezoek aan de Wonderkamer, de Gasthuisschuur, de demonstraties en de workshops heb je vast dorst! Gelukkig is er voor de gelegenheid ook een erfgoedcafé op de site. Daar zorgt het Zeuntcomité voor. Zij promoten het Geels lekkers. www.lekkergeel.be

13 -- Erfgoeddag 2013 --

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

Extreme make-overs: de erfgoededitie Onlangs werden in Geel enkele voorwerpen gereinigd en hersteld.

De resultaten zie je in de Wonderkamer (zie pagina 9). Hier lichten we al een tipje van de sluier, met foto’s voor en na. Extreme make-overs met erfgoed!

Erfgoed hoog in het vaandel!

De Centrumharmonie van Geel liet verleden jaar drie oude vaandels grondig behandelen door een conservatiespecialist. Het resultaat is verbluffend.

De laatste jaren werden ze in het repetitielokaal bewaard. Dat de vaandels ooit actief meedraaiden in het verenigingsleven was er goed aan te zien: scheurtjes, losse metaaldraden aan het stulpborduurwerk, gebroken franjes, schimmelspikkels, ...

Hoewel erfgoedzorg niet de core business is van een harmonie, vond het harmoniebestuur toch dat ze haar verantwoordelijkheid moest nemen.

Het oudste vaandel stamt uit 1847. De vaandels werden al die jaren van generatie op generatie doorgegeven. Bovendien is hun verhaal nauw verweven met het Geelse muziek- en volksleven.

De harmonie ging op zoek naar middelen om de facelift en opbergsystemen te betalen. Die steun vond ze bij de stad Geel, de provincie Antwerpen en erfgoedcel k.ERF. Het Geelse Gasthuismuseum is een belangrijke partner.

De vaandels vonden een onderkomen in het museumdepot, waar de bewaarcondities beter zijn dan in een repetitielokaal.

NA

VOOR

14 -- Erfgoeddag 2013 --

w

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

Archiefstukken in de spotlights!

VOOR

Het stadsarchief is een grote schatkamer, rijk aan waardevolle documenten. Wist je dat er in totaal meer dan 2,5 km documenten aanwezig zijn? Zo herbergt het stadsarchief het Oud Gemeentearchief Geel. Hierin vind je oorkonden en charters van 1391 tot 1796. Momenteel herverpakt het stadsarchief het volledige archiefbestand in zuurvrij materiaal NA om het nog beter te beschermen tegen de tand De charters zitten nog in des tijds. Het absolute pronkstuk uit de reeks het conservatie-atelier.

Kom naar het Gasthuisoorkonden en charters is het charter van 18 juni museum om het resultaat te zien.

1559 over de Geelse Palmenmarkt. Vandaag kent iedereen Palmenmarkt als een heus volksfeest met animatie en attracties voor jong en oud. Hoewel de exacte begindatum van Palmenmarkt niet gekend is, staat het vast dat ze al bestaat sinds de middeleeuwen. In de loop der jaren raakten de officiële stichtingsakten verloren. Daarom gaf koning Philips II met een charter Geel opnieuw het recht om vier vrije jaarmarkten te houden. En zo kon er opnieuw naar hartenlust gefeest worden. Dit charter is van perkament en heeft een afhangend rood zegel. Recent kreeg het een facelift: vlakken, soepel maken van perkament, droogreinigen van voor– en achterkant, behandeling van het zegel.

Specialistenwerk! Een restauratieatelier uit Helmond neemt deze taak op zich. Op Erfgoeddag wordt het resultaat voor het eerst getoond. Een echte erfgoedprimeur!

?

wistWaszegels je dat? of lakzegels?

Wist je dat aanvankelijk enkel keizers, rijksvorsten, prinsen en hertogen rode waszegels gebruikten? Anderen moesten beroep doen op groene was. Met de tijd verkleurden die groene zegels naar bruine. Belangrijke personen hadden trouwens een eigen, uniek zegel. Die afbeelding was in reliëf en in spiegelbeeld op een metalen stempel gemaakt. Later gebruikte men lak in de plaats van was. Een staafje zegellak werd in een kaarsvlam verhit zodat er druppels op het document vielen. In deze lak kon men dan het zegel stempelen.

15 -- Erfgoeddag 2013 --

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

Lezing ‘Restauratie van Geelse archiefdocumenten’

Het stadsarchief heeft recent een aantal archiefdocumenten laten restaureren, waaronder een Atlas van het Primitief Kadaster uit 1811 en drie registers uit de 17de en 18de uit het Oud Gemeentearchief Geel. Binnenkort start het archief met een project rond het conserveren van een reeks charters.

Professionele restaurateurs van Restauratie-atlier Helmond vertellen hoe zij deze werken hebben aangepakt. Een blik achter de schermen!

PRAKTISCHE INFO LEZING WANNEER 25 april WAAR Gasthuisschuur om 20u | Gasthuisstraat | Geel MEER INFO Stadsarchief Geel | archief@geel.be | 014 56 66 90

Naast de site van het Oud Gasthuis stellen ook de kerken en musea hun deuren open, zelfs de kleinste torenkamertjes worden opengesteld. Is je erfgoedhonger nog niet gestild? Ga dan met de gids mee op wandel door de stad.

Wandelen door de tijd Wandeling in Geel-Centrum

In deze wandeling neemt de gids je mee naar de indrukwekkende wandschildering van kunstenaar Luca Aussems.. Je ontdekt een geschilderd en een keramisch deel. Aussems deed er zes jaar over om het kunstwerk te voltooien. Niet alleen spoort de inhoud van het werk toeschouwers aan om stil te staan bij het fenomeen tijd, ook het materiaal zelf is tijdsgebonden.

Dat geldt ook voor de oude dekenij, die je iets verderop vindt. Die wordt momenteel gerestaureerd. De gids vertelt je er alles over.

16 -- Erfgoeddag 2013 --

w

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

En wist je dat er aan dit opmerkelijke gebouw een mysterieus verdwijningsverhaal is verbonden? De wandeling vertrekt op de site van het Gasthuis.

Voor even en altijd Wandeling langs het stadhuis en archief

Exclusief voor Erfgoeddag ga je samen met een gids erfgoed spotten in het stadhuis. Bij het kabinet van de burgemeester hou je halt aan de gerestaureerde vlag van de Belgische Revolutie. Je komt ook meer te weten over het schilderij ‘Lijdend China’ van Mon Van Genechten. Dan duik je in het depot van het stadsarchief, waar de archivaris de meest wonderlijke stukken uit de rekken haalt. Je keert zonder twijfel terug als een echte erfgoedfan!

PRAKTISCHE INFO VOOR EVEN EN ALTIJD WANNEER Wandeling om 13 u. De wandeling duurt 1 uur.

WAAR Vertrek op de Werft tussen het stadhuis en CC de Werft | Werft 20 | Geel MEER INFO Toerisme Geel | Markt 1 | toerisme@geel.be | 014 56 63 80 of 82

wistPapiervisjes je dat?

Wist je dat er papiervisjes bestaan? Dat zijn kleine insectachtige beestjes die dol zijn op papier en perkament. Ze klinken leuk, maar ze brengen onherstelbare schade aan. Daarom worden archiefdocumenten bewaard met moderne technieken zoals klimaatbeheersing, t zuurvrije omslagen en alarmsystemen.

17 -- Erfgoeddag 2013 --

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

Schatten en torenkamertjes in de St.-Dimpnakerk Begeleid bezoek

Het secreet, de schatkamer van de St.-Dimpnakerk geeft haar geheimen prijs. Je leert er hoe de schilderijen van ‘de Merodes’ (topstukken!) beschermd worden tegen de tand des tijds. Daarnaast maak je kennis met het Passieretabel en het St.-Dimpnaretabel. Dankzij het goedbewaarde, minuscule beeldhouwwerk kunnen we de legende nog haarfijn navertellen.

En wie het wat spannender wil, kan de kleine custoskamer bezoeken.

Die was lang bewoond. Het is alsof de tijd er geen vat op heeft gehad.

Wie binnen stapt, voelt de aanwezigheid van de vroegere bewoners.

Ben je ook zo benieuwd naar de verhalen over die bewoners?

PRAKTISCHE INFO SCHATTEN EN TORENKAMERTJES...

WANNEER De kerk kan je tussen 13 u en 18 u ontdekken samen met gids.

Rondleidingen in de custoskamer om 13 u, 14 u, 15 u, 16 u en 17 u.

WAAR St.-Dimpnakerk | St.-Dimpnaplein | Geel MEER INFO Toerisme Geel | Markt 1 | toerisme@geel.be | 014 56 63 80 of 82

Marmer, hout en steen in de St.-Amandskerk Begeleid bezoek

De St.-Amandskerk pronkt met barokbeelden in marmer, hout en steen. De gids wijst je op wonderlijke en verrassende details van het kerkinterieur. Een ander verhaal is dat van restauraties en de gebruikte technieken. Wat gebeurde er bijvoorbeeld met al dat marmer en hout? En ken jij de verhalen die de klokken eens vertelden? Ontdek ze boven in de klokkentoren: intensief, maar meer dan de moeite waard!

18 -- Erfgoeddag 2013 --

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

PRAKTISCHE INFO WANNEER De kerk kan je doorlopend van 13 u tot 18 u ontdekken samen met gids.

Rondleidingen naar de klokkentoren om 13 u, 14 u, 15 u, 16 u en 17 u.

WAAR St.- Amandskerk | Markt 1 | Geel

Bakkerijmuseum: Het oude bakkersmateriaal gered Begeleid bezoek

In een vorig leven was Willy Goossens bakker, vandaag is hij de bezieler van het Bakkerijmuseum. Zijn passie leidde tot een unieke collectie bakkersmateriaal, van allerhande bakvormen tot toestellen voor de bereiding van banket, suikergoed, ijs, chocolade en hosties. Deze lekkernijen voor altijd bewaren, dat lukt niet. Maar dankzij reiniging en restauratie bewaarde bakker Goossens wel het bakkersmateriaal. Hoe en waarom hij dat doet, wil hij jou graag vertellen op de mooie locatie van het Bakkerijmuseum.

Maar ook in de Wonderkamer van het Gasthuismuseum vind je bakkersmateriaal van Willy Goossens terug.

PRAKTISCHE INFO BAKKERIJMUSEUM WANNEER Open van 10 u tot 18 u, doorlopend rondleidingen WAAR Worfthoeven 5, Geel MEER INFO Toerisme Geel | Markt 1 | toerisme@geel.be | 014 56 63 80 of 82

19 -- Erfgoeddag 2013 --

(Bron: Toerisme Geel)

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

Klokkenmuseum: zoals het klokje thuis tikt...

Begeleid bezoek

Meer dan 600 klokken en horloges worden er tentoongesteld: van zakhorloges, tot Westminsters en koekoeksklokken. En de tijd staat er niet stil: elk klokje tikt zoals het hoort te tikken. Geen uurwerk is te min, geen attribuut te groot. Je kan het zo gek niet bedenken of je vindt het in de indrukwekkende collectie van Victor Wuyts. Vandaag brengt de familie van Victor hulde aan de stichter van het museum door de collectie in stand te houden en te ontsluiten voor bezoekers. Net daarom brachten ze ook enkele topstukken naar de Wonderkamer van het Gasthuismuseum. Wordt het de allereerste klok die Victor kreeg, het allerkleinste model of de prachtige collectie klokkenmannen? Wie zal het zeggen? De tijd zal raad brengen, kom het zelf ontdekken op Erfgoeddag!

PRAKTISCHE INFO KLOKKENMUSEUM WANNEER Open van 10 u tot 18 u, doorlopend rondleidingen WAAR Gooreind 94 | Geel MEER INFO Toerisme Geel | Markt 1 | toerisme@geel.be | 014 56 63 80 of 82

wistDe je dat? duivenmelker

Wist je dat de eerste klok die Victor Wuyts in zijn verzameling kreeg een constateur was? Die won hij als duivenmelker nadat zijn duif als eerste arriveerde na een vlucht naar Barcelona.

20 -- Erfgoeddag 2013 --

GEEL - VOOR

EVEN EN ALTIJD

Lampenmuseum: van luciferdoos naar fietslamp Begeleid bezoek

Het Lampenmuseum geeft een overzicht van de geschiedenis van de verlichting vanaf de prehistorie tot aan de opkomst van de elektrische verlichting.

Je ontdekt er een indrukwekkende collectie olie-, gas- en petroleumlampen van maar liefst 1200 stuks. Met engelengeduld werden de lampen één voor één gereinigd en hersteld. Op die manier werd ons lampenerfgoed van verval gered en kan het verhaal van vóór de elektrische verlichting verteld worden.

PRAKTISCHE INFO LAMPENMUSEUM WANNEER Open van 10 u tot 18 u, doorlopend rondleidingen.

WAAR Heimerik 19 | Geel MEER INFO Toerisme Geel | Markt 1 | toerisme@geel.be | 014 56 63 80 of 82

21 -- Erfgoeddag 2013 --

LAAKDAL - DE

EEUWIGHEID IN 1 KLIK !

In Laakdal draait tijdens Erfgoeddag alles rond foto’s en filmpjes. Op een foto leg je immers met 1 klik 1 moment voor eeuwig vast. Filmpjes kun je dan weer helemaal van in het begin terugspoelen. Het lijkt wel toverkunst!

Onze Laakdalse Foto’s Lang zullen ze leven!

Grote inzamel- en scanactie

Even stilstaan. Mooi lachen. Klik! Foto’s leggen mensen, landschappen en gebeurtenissen voor altijd vast. Wie ze jaren later opnieuw bekijkt, staat vaak versteld: “Wat is die straat hard veranderd!”. Laakdal wil die mooie tijdsopnames niet verloren laten gaan. Want vergis je niet, het lijkt alsof een foto het moment vereeuwigt, maar stilletjes aan vervaagt het beeld.

Foto’s verkleuren nu eenmaal. In de bibliotheek van Laakdal kun je tijdens Erfgoeddag je oude foto’s laten digitaliseren. Je brengt ze binnen en ze worden meteen gescand zodat je ze opnieuw kunt meenemen. De digitale kopie wordt met veel liefde en expertise bewaard voor de toekomst.

PRAKTISCHE INFO LAAKDALSE FOTO’S WANNEER Op Erfgoeddag, van 13 u tot 17 u.

WAAR Bibliotheek van Laakdal | Kerkstraat 21 |Laakdal MEER INFO cultuurdienst Laakdal | Eindhoutdorp 13 | Laakdal 014 25 97 05 | cultuur@laakdal.be In samenwerking met Digitale Week, Laakdalse Werkgroep voor Heemkunde en Geschiedenis, SPK (Strategische Projectenorganisatie Kempen), Cultuurdienst Laakdal en k.ERF

22 -- Erfgoeddag 2013 --

LAAKDAL - DE

EEUWIGHEID IN 1 KLIK !

Op g aa elet: nt b Sch al p eper kt laa rij f t tse ijd n. ig in .

Workshop filmpjes maken voor kinderen

Laakdalse filmkes

Oude foto’s en een computer, op het eerste zicht hebben deze twee niets gemeen. Volg de workshop en ontdek hoe je leuke stop-motionfilms kan maken met foto’s uit de oude doos. Je knutselt en monteert foto’s uit het archief van de Laakdalse heemkring zodat je een mooi en zelfgemaakt filmpje kan tonen. Op die manier komt het Laakdal van toen opnieuw tot leven!

PRAKTISCHE INFO LAAKDALSE FILMKES WANNEER Op Erfgoeddag, start workshop om 13 u tot 17 u WAAR Bibliotheek van Laakdal | Kerkstraat 21 | Laakdal LET OP: Er kunnen 15 mensen deelnemen per workshop. Inschrijven is dus verplicht.

INSCHRIJVEN cultuurdienst Laakdal, Eindhoutdorp 13, Laakdal. 014 25 97 05. cultuur@laakdal.be.

In samenwerking met Digitale Week, Laakdalse Werkgroep voor Heemkunde en Geschiedenis, SPK (Strategische Projectenorganisatie Kempen), Cultuurdienst Laakdal en k.ERF

23 -- Erfgoeddag 2013 --

(Bron: archief Klompenmuseum Laakdal)

LAAKDAL - DE

EEUWIGHEID IN 1 KLIK !

Het Klompenmuseum in Laakdal, daar zit een geweldig mooi verhaal achter.

Ooit waren er in Vorst meer dan 20 klompenmakers waaronder Alfons Mondelaers. Die was tijdens WOI gekwetst geraakt en met de invaliditeitsuitkering startte hij een klompenmakerij. Als jonge knaap stapte zoon Sam Mondelaers mee in het bedrijf en hij bleef actief als klompenmaker tot... vandaag! Ondertussen al meer dan 90 jaar, maar nog altijd toont Sam zijn ambacht. Hij doet dit samen met een team enthousiaste vrijwilligers die maar 1 doel hebben: ons klompenerfgoed koesteren tot in de oneindigheid.

Klompenmaken. Was het nu handmatig of machinaal?

Museumbezoek met extra filmpjes

In het Klompenmuseum demonstreren enkele klompenmakers hoe het klompenmaken met de tijd evolueerde: eerst handmatig en later ook machinaal. Iedere Kempense klompenmaker had zijn eigen stijl. Ja, zelfs ieder land had zijn eigen klompen. In het museum worden deze variaties en verhalen bewaard voor de toekomst. Voor de gelegenheid werden oude filmfragmenten gedigitaliseerd en die kun je komen bekijken. Op de films ontdek je meer over houten schoenen van hier en van elders.

PRAKTISCHE INFO KLOMPENMAKEN WANNEER Op Erfgoeddag van 10 u tot 18 u WAAR Klompenmuseum Den Eik | Hoeve De Eik 3 | Laakdal (nabij abdij Averbode) MEER INFO Klompenmuseum | www.klompenmuseum.be klompenmuseum@hotmail.com | 013/66.44.92

24 -- Erfgoeddag 2013 --

LAAKDAL - DE

EEUWIGHEID IN 1 KLIK !

Tijd zat?! Bezoek dan ook zeker....

Het Klompenbelevingspad: trek zelf klompen aan en leg een tocht af door de bossen. Een fijne activiteit voor zowel jong als oud.

Europees kampioenschap handmatig klompenmaken Op 26 mei vindt in Laakdal de Merodehappening plaats. Die draait volledig rond het klompenerfgoed. Heel uniek is wel het Europese kampioenschap klompen maken. Klompenmakers uit Vlaanderen, Nederland en daarbuiten komen samen om te tonen wat ze kunnen.

Op het einde van de dag weten we wie de trofee van ‘kampioen klompenmaken’ mee naar huis mag nemen.

Check www.erfgoedcelkerf.be en www.demerodeonline.be

25 -- Erfgoeddag 2013 --

(Bron: Archief Mondelaers, Klompenmuseum Laakdal)

MEERHOUT - DAAR

BIJ DIE MOLEN , DIE MOOIE

(WATER)MOLEN

Meerhout is een molendorp. Vroeger had ieder Meerhouts dorp een wind– of watermolen. Ook vandaag vind je nog heel wat molens in het landschap.

Op Erfgoeddag staat er 1 molen centraal: de watermolen en de aanpalende oude wasserij. Die werd onlangs gerestaureerd en gaat op 21 april feestelijk officieel open.

Een watermolen die veel watertjes doorzwom Volgens bronnen was er al in 741 sprake van een watermolen in Meerhout.

De bakstenen watermolen zoals we die vandaag kennen, werd gebouwd in 1678. Tijdens de Franse Tijd lijfden de bezetters de molen in als zwart goed. In de 20ste eeuw kwam hij in privébezit. Je kon er tot 1928 koolzaad tot olie laten malen en ook eikenschors voor de leerlooierijen. Tijdens het Interbellum werd de molen gebruikt door een diamantslijperij. In 1940 werd die beschadigd bij het wegtrekken van het Belgische leger. Na WOII werd het gebouw heropgebouwd en kwam er een wasserij. Vandaag heeft de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) er zijn stek. Die delen ze met de VVV van Meerhout. Voortaan kun je er een educatieve tentoonstelling rond watergebonden thema’s bezoeken.

tentoonstelling over de diamantslijperij Bij diamant denken we meestal aan Antwerpen, maar de diamantnijverheid vond ook ingang in de Kempen. De eerste diamantslijperijen in de Kempen kwamen er in de tweede helft van de 19de eeuw. De schrale gronden dwongen de boeren om op zoek te gaan naar nevenactiviteiten.

Na de aanlag van het elektriciteitsnet in de Kempen, in de jaren 1920-1929, werd de regio overspoeld door kleine diamantwerkplaatsen. Het is in die periode dat ook Meerhout een slijperij krijgt. Op de bovenverdieping van de wasserij ontdek je het hele verhaal van Meerhoutse diamant.

26 -- Erfgoeddag 2013 --

MEERHOUT - DAAR

BIJ DIE MOLEN , DIE MOOIE

(WATER)MOLEN

(Bron: Heemkring Meerhouts Patrimonium)

Feest aan de Wasserij De tentoonstelling over de diamantnijverheid is maar een van de vele activiteiten in en rond de oude Wasserij. Een greep uit het aanbod: - Tentoonstelling ‘Weg van de Nete’ (VMM) en het waterleven - Wandelingen door VVV en Natuurpunt – vanaf 13u30 - Kennismaking met vistrap - Optreden muziekgroep ‘The Swing Collection’

PRAKTISCHE INFO FEEST AAN DE WASSERIJ WANNEER Doorlopend van 13 u tot 18 u.

WAAR Wasserij | Watermolen 8 | Meerhout MEER INFO Cultuurdienst Meerhout | 014 24 99 28 | ann.lodewijckx@meerhout.be In samenwerking met Meerhouts Patrimonium, VMM, gemeente Meerhout, Interactief Waterbeheer, Inbo, Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, Natuurpunt

27 -- Erfgoeddag 2013 --

Niet alleen op Erfgoeddag kun je genieten van het erfgoed uit onze streek. Hieronder vind je enkele activiteiten die je niet wilt missen! Veel van die initiatieven komen tot stand met de steun van k.ERF en de Vlaamse Overheid.

Zondag 28 april | Opening toeristisch seizoen in onze regio

Check de dienst Toerisme om te ontdekken wat er in jouw gemeente te doen is.

Er zitten heel wat erfgoedactiviteiten tussen.

Zondag 30 april | Meiboomplanting in Groot-Vorst

Het planten van de Meiboom is een oud volksgebruik. Het symboliseert de verwelkoming van het nieuwe en het goede. In Vorst bliezen ze deze traditie nieuw leven in. Hier is sprake van een verenigingsboom, waarbij elke vereniging een plaatsje in de boom krijgt door een schild. De Meiboom toont zo de diversiteit en samenwerking tussen de verenigingen.

WAAR: Markt Groot-Vorst WANNEER: 18u ORGANISATIE: Meiboomcomité MEER INFO: cultuur@laakdal.be of 014 25 97 05 Zaterdag 4 mei | Ontmoetingsmoment WOI in de k.ERF-regio

Erfgoedcel k.ERF organiseert een ontmoetingsmoment voor iedereen die rond WOI werkt of ermee aan de slag wil gaan. Het project ‘Kempense Klaprozen’ wordt voorgesteld en de provincie vertelt wat zij vanaf 2014 in petto hebben. Daarnaast wil k.ERF graag horen welke WOI-plannen en ideeën er leven in deze regio.

WAAR: Geel (check www.erfgoedcelkerf.be voor de exacte locatie) WANNEER: 10u ORGANISATIE: erfgoedcel k.ERF i.s.m leerkrachten Sint-Maria-Instituut Geel, provincie Antwerpen MEER INFO: www.erfgoedcelkerf.be of info@erfgoedcelkerf.be of 014 566 688 Weekend 17-19 mei | Tentoonstelling Priesterkamers van het Sint-Aloysiuscollege Geel

In de zomer van 2013 starten de werken aan het Sint-Aloysiuscollege in Geel, één van de oudste colleges van Vlaanderen. De oude priesterkamers zullen verdwijnen. Die kamers geven een glimp van het ‘oude college’. Scholengemeenschap KOGEKA brengt momenteel het verleden van het college en zijn stichters in kaart.

De resultaten van dit onderzoek tonen ze in de oude priesterkamers (voor 1 keer en meteen ook de laatste keer toegankelijk voor het grote publiek).

Erfgoedkalend 28

-- Erfgoeddag 2013 --

WAAR: Sint-Aloysiusinstituut | Kollegestraat 15 | Geel WANNEER: Rondleidingen op 17 en 19 mei. Op 17 mei is er ook een lezing over het thema.

ORGANISATIE: KOGEKA i.s.m. de leerlingen van de school, Geels Geschiedkundig Genootschap, Stadsarchief Geel, Gasthuismuseum, Nieuwsblad van Geel.

26 mei | Gildedag in Retie

Zowel in Meerhout, Retie en Laakdal zijn er schuttersgilden actief. De schuttersgilden bestaan al sinds de middeleeuwen. Vroeger stonden ze in voor de bescherming van de inwoners in hun stad of dorp. Ze organiseerden geregeld wedstrijden onder elkaar en vierden ook feest. De schuttersgilden zijn ook vandaag nog actief. Benieuwd naar de tradities en activiteiten van de gilden van nu? Kom dan zeker naar de gildedag in Retie. Je mag er zelf schieten, roffelen, vendelen, ...

WAAR: Cc Den Dries | Kerkhofstraat | Retie WANNEER: Vanaf 14u ORGANISATIE: Gilden uit de k.ERF-regio, Hoge Gilderaad der Kempen, LECA, de Kempense erfgoedcellen, gemeente Retie 26 mei | Merodehappening Laakdal + Europees Kampioenschap klompenmaken

De 9de Merodehappening gaat door aan de pastorij van Vorst-Laakdal en staat volledig in het teken van klompen. Er is een klompenbelevingspad, een expo met kunstzinnige klompen gemaakt door Laakdalse leerlingen, ... Niet te missen is het Europees kampioenschap klompenmaken. Klompenmakers van over gans Europa tonen wat ze kunnen. Wie gaat er met de hoofdprijs lopen?

WAAR: Vorst-Centrum WANNEER: Van 13u tot 18u ORGANISATIE: De Merode (VLM), gemeente Laakdal, Klompenmuseum, ...

26 mei | Inhuldiging orgel Geel-Bel

Het 17de eeuwse orgel van Bel werd onlangs gerestaureerd. Het wordt feestelijk ingehuldigd met aanwezigheid van de bisschop. De kerkfabriek onderzocht het verleden van het orgel, interviewde hun dorpsgenoten en schreef het resultaat neer in een brochure. Kom kijken en vooral luisteren!

WAAR: Kerk Geel Bel WANNEER: Inauguratie om 15u ORGANISATIE: Kerkfabriek Bel i.s.m. Stadsarchief Geel, Patrimonium Geel, Gasthuismuseum Geel

nder april – mei 29

-- Erfgoeddag 2013 --

(Bron: Archief Mol)

30

Colofon Redactie en bronnenmateriaal Erfgoedcel k.ERF i.s.m. Gonnie Leysen, Jolien Hoeckx, Kris Alen, Frie Van Ravensteyn, Chantal Van de Plas, Igor Geubbelmans, Ibn De Laet, Alex Lefevere, Ann Lodewijckx, Stephanie Verluyten, Klompenmuseum Laakdal, Nathalie Ceunen, Molse Kamer voor Heemkunde, Meerhouts Patrimonium, Rauwe Werkgroep voor Cultuur en Geschiedenis, Harmonieorkest Rauw, Laakdalse Werkgroep voor Geschiedenis en Heemkunde.

Vormgeving Silke Daneels - www.dasi.be

Dank aan Iedereen die Erfgoeddag in onze regio mee mogelijk maakt.

V.U. Janna Lefevere | de Billemontstraat 117 | 2440 Geel

31

Erfgoeddag 21 april 2013 Deze activiteiten wil je niet missen!

Mol || EXPO DA CAPO: OVER HARMONIES & FANFARES – VAN VERDI TOT COLDPLAY

Geel || WELKOM IN DE WONDERKAMER! WONDERLIJKE OBJECTEN EXCLUSIEF TENTOONGESTELD || LIEFST BEWAREN! MUSEUM VOOR 1 DAG MET ERFGOEDVOORWERPEN VAN VERSCHILLENDE GEELSE VERENIGINGEN || WONDERDOKTERS AAN HET WERK: RESTAURATEURS TONEN WAT ZE KUNNEN || WANDELEN DOOR DE TIJD: STADSWANDELING DOOR GEE L || VOOR EVEN EN ALTIJD: EXCLUSIEF BEZOEK AAN HET STADHUIS EN ARCHIEFDEPOT || SCHATTEN EN TORENKAMERTJES IN DE ST.-DIMPNAKERK || BAROK– EN KLOKKENVERHALEN IN DE ST.-AMANDSKERK || RONDLEIDING LANGS HET OUDE BAKKERSMATERIAAL GERED || ZOALS HET KLOKJE THUIS TIKT... KLOKKENMUSEUM GEEL || OPENDEUR LAMPENMUSEUM GEEL

Laakdal || LAAKDALSE FILMPJES: WORKSHOP STOPMOTIONFILMPJES MAKEN || LAAKDALSE FOTO’S: LANG ZULLEN ZE LEVEN! INZAMELACTIE+DIGITALISERING OUDE FOTO’S || KLOMPENMAKEN: WAS HET NU HANDMATIG OF MACHINAAL? DEMONSTRATIES EN FILMVERTONING IN HET KLOMPENMUSEUM

Meerhout || FEESTELIJKE OPENING VAN DE OUDE WASSERIJ

GRATIS 32