Volum 3B Elevbok NYN (9788211039514)

3B

ELEVBOK NN

Audun Rojahn Olafsen

Åse Marie Bugten

Illustrert av Solveig Lid Ball

Copyright © 2023 by Vigmostad & Bjørke AS

All Rights Reserved

1. utgåve / 1. opplag 2023

ISBN: 978-82-11-03951-4

Grafisk produksjon: John Grieg, Bergen

Omslagsdesign: Dimitri Solvang-Kayiambakis / Concorde Design AS

Omslagsillustrasjon: Solveig Lid Ball

Grafisk design og ombrekking: Dimitri Solvang-Kayiambakis / Concorde Design AS

Illustrasjonar og design: Solveig Lid Ball

Digital fargelegging: Liz Minton

Omsetjing til nynorsk: Totaltekst AS ved Vegard Storsul Opdahl

Forfattarane har fått støtte frå Det faglitterære fond.

Spørsmål om denne boka kan rettast til: Fagbokforlaget

Kanalveien 51

5068 Bergen

Tlf.: 55 38 88 00

e-post: fagbokforlaget@fagbokforlaget.no www.fagbokforlaget.no

Materialet er verna etter åndsverklova. Utan uttrykkjeleg samtykke er eksemplarframstilling berre tillate når det er heimla i lov eller avtale med Kopinor.

Vigmostad & Bjørke AS er Miljøfyrtårn-sertifisert, og bøkene er produserte i miljøsertifiserte trykkeri.

VELKOMEN TIL VOLUM!

Korleis lærer elevane matematikk?

Elevane lærer ved å løyse problem. Viktige føresetnader for å oppnå læring er å gi elevane ro og tid til sjølvstendig tankearbeid. Dei kan utveksle og drøfte idear gjennom samarbeid med andre elevar.

Volum legg til rette for dette arbeidet gjennom oppgåver og aktivitetar som skal gi elevane lyst til å rekne og glede ved meistring.

Tilpassa opplæring

Kvar økt inneheld fire sider med varierte oppgåver av ulik vanskegrad. Elevane skal arbeide med eit utval oppgåver som gir passe utfordring, og kan velje oppgåvetypar som dei ønskjer å bryne seg på. Det same gjeld for aktivitetsøkta, som består av to sider med ulike spel og aktivitetar.

Kjenneteikn for VOLUM

• Verket er lærebok og oppgåvebok i eitt.

• Elevboka og lærarrettleiinga utgjer ei fullstendig eining.

• Oppgåver og aktivitetar tek opp kjerneelementa.

• Her er varierte og tilpassa oppgåver.

• Det er lagt opp til undring og utforsking.

• Kvar veke er det ein fast time med spel, leik eller aktivitetar.

• Elevane lærer kjende problemløysingsstrategiar.

• Gjennom samarbeid utviklar elevane den matematiske samtalen.

VOLUM

V ariasjon

O pplæring tilpassa kvar enkelt elev

L æringsmiljø og læringsmetodar

U ndring og utforsking

M otivasjon og meistring

LEKSJONANE

Bøkene på småtrinnet består av 14 leksjonar. Kvar leksjon er bygd opp av to gule økter der nytt stoff blir presentert, ei raud økt med aktivitetar og ei blå økt som oppsummerer leksjonen. Elevane skal kunne velje blant oppgåver som utfordrar dei på deira eige nivå i kvar økt.

Nytt lærestoff blir presentert. Dei innleiande oppgåvene er grunnleggjande og ofte konkrete med visuell støtte.

Oppgåvene aukar i vanskegrad og er gjerne opne, utforskande eller problemløysande.

Hugs at elevane kan velje oppgåver. Dei treng ikkje rekne alle!

Nytt lærestoff blir presentert. Dei innleiande oppgåvene er grunnleggjande og ofte konkrete med visuell støtte.

Oppgåvene aukar i vanskegrad og er gjerne opne, utforskande eller problemløysande.

Dei raude aktivitetssidene er baserte på lærestoffet frå dei to første øktene. Eleva-

ne samarbeider i praktiske oppgåver og spel.

På dei blå sidene blir leksjonen oppsummert. Dei innleiande oppgåvene er grunnleggjande og ofte konkrete med visuell støtte.

Oppgåver som er ekstra utfordrande, er merkte med ei nøtt.

Namnet mitt er Tress. Eg hjelper elevane med nyttige råd og tips.

Oppgåvene aukar i vanskegrad og er gjerne opne, utforskande eller problemløysande.

Viser kor langt de har kome i kvar leksjon.

Grunneininga for lengd er meter, m. Når vi deler 1 meter i 100 like delar, er kvar del 1 centimeter.

1 m = 100 cm

Den korte staven er 75 cm lang.

centi betyr hundredel ti b nd

75 cm = 0 m + 75 cm

Den lange staven er 115 cm lang.

1 Kor lang er staven?

Staven er cm = m + cm

115 cm = 1 m + 15 cm

Staven er cm = m + cm

Staven er cm = m + cm

Staven er cm = m + cm

2 Kor lang er kvar ski?

Skia er cm = m + cm

Skia er cm = m + cm

Skia er cm = m + cm

Skia er cm = m + cm

3 Kor langt er hoppet? Lengda er ca.

er ca.

er ca.

7

8

Rett eller gale? Set kryss.

Du kan sparke ein ball lenger enn 330 cm.

Halvparten av 3 m er 150 cm.

Du kan hoppe lenger enn 550 cm i stille lengd.

Det dobbelte av 70 cm er 14 m.

Å hoppe frå 5-meteren er det same som å hoppe frå 500-centimeteren.

Tannkosten min er ein halv meter minus 50 cm.

9 Teikn søyler med omtrentleg høgd.

KILOMETER OG MIL

Vi bruker ofte kilometer eller mil når vi oppgir lange avstandar.

1 kilometer blir skrive 1 km 1 km = 1000 m kilo betyr tusen

1 mil = 10 km

4 km + 50 m = 4000 m + 50 m = 4050 m

10

Kor lang er turen?

Andebua

Turen er:

Skriv inn lengdene i tabellen, og les av.

11 Gjer om til same eining som i svaret, og rekn ut.

= m

+ 100 m =

+ 10 m = m

12 Plasser lengda i tabellen. Les av og skriv talet på m.

milkm100m10mm

4 km + 500 m = 4500 m

3 km + 150 m = 7 km + 7 m = 25 km + 500 m =

13 Plasser lengda i tabellen. Les av og skriv talet på km og m.

km +  m = 4108 m

km +  m = 8008 m  km +  m = 750 m

km +  m = 5050 m  mil +  km = 88 000 m  km +  m = 30 000 m

14 Fyll inn km, m eller cm i avisoverskriftene.

17 Kva for ein foss? Svar med ein bokstav.

a) Kva for ein foss har høgda …

1 km − 21 m =

182 m =

Ein halv km + 155 m =

1 km − 160 m =

200 m + 75 m =

Vettisfossen – 170 m =

b)

Kva for tre fossar er til saman 1 km? tre saman 1 km?

18 Nærast 1 km.

• Bruk kvart dykkar spelebrett.

• Éin i gruppa kastar terningen. Alle plasserer talet i éi av dei kvite rutene.

• Kast terningen etter tur, og hald fram til alle dei ni kvite rutene er fylte ut.

• Legg saman. Den som er nærast 1000 m (1 km), vinn.

• Spel gjerne fleire gonger. Teikn nye spelebrett.

1km100m10m1m

3–5 spelarar

De treng

• 1 terning

19 Måling – ute eller inne.

a) Mål eigne kroppsmål, og skriv talet på cm.

2–3 elevar

De treng

• metermål

FingerbreiddFingerspennArmspennFotlengdSteglengd

b) Mål ulike lengder med kroppsmål, og kontroller med metermål.

LengderLengdmåltmedkroppsmål

Ca. 2 m

Ca. 3 m

Ca. 5 m

Ca. 8 m Ca. 8 m

Lengdmålt medmetermålDifferanse

21 Kva er lengda? Kan dette stemme?

Lengda er:

Lengda er:

Lengda er:

Lengda er:

22 Kva er lengda? Kan dette stemme?

Lengda er:

Lengda er:

Lengda er:

23 km, m eller cm?

Det snødde 45 i dag. Skitrekket er 1200 langt.

Totalt er det 120 med løyper. Miniskiene er 65 lange.

24 Gjer om.

25 Gjer om. 26 Gjer om.

27 m, km eller mil?

Den lengste utfortraseen i verda er 4  og 480 (Lauberhornløypa).

Det lengste langrennsløpet i verda er 22 (Nordenskiöldsloppet).

Den høgaste fjelltoppen i verda er 8  og 849  over havet (Mount Everest).

Den djupaste havgropa i verda er 11 035  under havnivå (Marianegropa).

28 Kva tal manglar?

29 Plasser lengda i tabellen. Les av og skriv talet på m.

30 På fjellet Rondeslottet står desse skilta. Kva er lengdene?

Strekninga Rondvassbu til Rondeslottet er ca. km + m

Strekninga Bjørnhollia til Rondeslottet er ca. km + m

Kor høgt over havet ligg Rondeslottet? km + m

Kor mykje stigning er det frå Bjørnhollia til Rondeslottet? km + m

31 Du planlegg å gå ein rundtur frå Storgrytdalseter med overnatting på Breisjøseter og Korsberghytta. Dag 1: Dag 2: Dag 3: Til saman:

Følg dei raude stiane. Om lag kor lange blir dagsturane? 1 cm på kartet er 1000 m i verkelegheita.

Når 1 m blir delt i 10 delar, er kvar del 1 dm. dm = desimeter

desi betyr tidel

Når 1 m blir delt i 100 delar, er kvar del 1 cm. cm = centimeter

centi betyr hundredel

Når 1 m blir delt i 1000 delar, er kvar del 1 mm. mm = millimeter

1 Set strek mellom like lengder.

milli betyr tusendel

2 Kor langt er linjestykket?

3 Kor langt er linjestykket?

Blått: cm = dm + cm

4 Kor langt er linjestykket?

Raudt: cm + mm = mm

5 Kor langt er linjestykket?

Blått: cm = dm + cm

Raudt: cm + mm = mm

Blått: cm = dm + cm

Raudt: cm + mm = mm

6 Fyll inn tala som manglar.

1m=dm1 dm=cm1 cm=mm

7 Fyll inn tala som manglar.

Det er dm i 1 m.

Det er cm i 1 dm.

Det er mm i 1 cm.

Det er cm i 1 m.

Det er mm i 1 m.

8

Det er dm i 2 m.

Det er cm i 2 dm

Det er mm i 3 cm.

Det er cm i 3 m.

Det er mm i 4 m.

Bruk linjalen og teikn linjestykket med rett lengd.

Lengda er 65 mm

Lengda er 7 cm og 7 mm

Lengda er 32 mm

Lengda er 12 cm og 5 mm

Lengda er 110 mm

9 mm, cm, dm, m eller km?

Tommelen til pappa er 25 brei!

Ein tiger kan hoppe 55 høgt og 12 langt.

Ei steppemus er 100 lang og kan hoppe 365 høgt.

Babyen er 52 lang.

Ein hoggorm er 65 lang.

Ei loppe er ca. 5 lang og kan hoppe 3 og 5 høgt!

Mike Powell har hoppa 8 og 95 i lengdehopp.

Ein drake møtte eit fly i 11 og 300 høgd.

Og ein flokk gjæser flaug i 10 000 høgd.

10 Teikn eit rektangel med …

omkrins = 220 mm

omkrins = 1 dm og 60 mm

11 Rekn ut. Bokstavane står for tal.

VOLUM 3B er ei elevbok der grunnbok og oppgåvebok er slått saman. Konkretar til oppgåvene følgjer elevbok 3A.

VOLUM har lagt vekt på ei stort og variert oppgåvemangfald som gir elevane utfordring på deira eige nivå. Oppgåvene og aktivitetane legg opp til undring og utforsking, og har som mål å gi elevane kunnskap og kompetanse til å bruke ferdigheitene sine i ulike samanhengar.

Gjennom samarbeid kan elevane argumentere og dele idear. Dei matematiske samtalane er viktige for læring, og elevane får øving i å utvikle ei presist og eintydig matematisk språk.

Boka er tematisert og illustrert av Solveig Lid Ball. Illustrasjonane konkretiserer og levandegjer matematikken på ein lun og humoristisk måte og bidrar til auka fagforståing.

Les meir om verket på www.fagbokforlaget.no.

Matematikk finn du alle stader!

ISBN 978-82-11-03951-4

– eit nytt læreverk i matematikk for barneskulen etter fagfornyinga 2020.