5 watervakblad005 2011 by EWvakblad

Onafhankelijk vakblad voor de professionele watermarkt - Nummer 4 - Jaargang 2 - oktober/november 2011

Besturen

•

Beslissen

•

Opinievorming

•

Management

Gyrocopter >> Meer info op pagina 21 - 23

MAKING MODERN LIVING POSSIBLE

VLT® AQUA Drive – Verbeter uw VLT® uAQUA Drive – Verbeter uw besturingssysteem terwijl energie bespaart…

besturingssysteem terwijl u energie bespaart… Ontvang alle relevante informatie vrijblijvend op een USB-stick. Vraag hem aan via freeusb.vltdrives.com.

Met de VLT® AQUA Drive verbetert u uw besturingssysteem, beschermt u uw apparatuur, vermindert u het gebruik van chemicaliën en kiest u voor de frequentieregelaar met de hoogste eﬃciëntie. De VLT® AQUA Drive is uw oplossing voor alle toepassingen binnen (afval)waterbehandeling en waterdistributie die door vele lokale specialisten in meer dan 100 landen wereldwijd wordt ondersteund.

>> Meer info op pagina 24

Onafhankelijk vakblad voor de professionele watermarkt

Besturen

•

Beslissen

•

Opinievorming

•

Management

WIE WAT WAAR

0,25kW –1,4 MW

Eén frequentieregelaar voor al uw toepassin gen

Danfoss VLT® AQUA Drive kan gebruikt worden voor alle denkbare aandrijvingen in de wateren afvalwater markt. Kent u er één dan kent u ze allemaal. Robuust ontwerp, excellente service en in meerdere bouwvormen verkrijgbaar.

www.danfoss.nl

Danfoss VLT Drives, Adm. Lucashof 3, 3115 HM Schiedam, Nederland Tel: +31 (0)10 249 2050, Fax: +31 (0)10 249 2041, E-mail: vltsales@danfoss.nl

WATER Lezersservice

Kwaliteit drinkwater

>> Meer info op pagina 33

WAAR

Vademecum 2012

Het beheer van de waterketen (5) Sterke watermerken

Smoelenboek.indd 1

13-07-2011 13:05:41

(on)bestuurbaarheid water Economie en marketing Watervakblad 05 2011.indd 1

Aquatech >> Meer info op pagina 34 - 35

13-10-2011 14:00:04

CRADLE TO CRADLE

VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST

DUURZAAMHEID IN KERAMISCHE RIOLERINGSYSTEMEN • Cradle to Cradle gecertificeerd • Lange levensduur • Vormvast • Chemisch resistent • Bestand tegen mechanische corrosie • Bestand tegen hoge belastingen • Compleet (inpasbaar) systeem leverbaar • Uitgaande van Total Cost of Ownership de meest efficiënte investering

EuroCeramic Stationstraat 9 5951 AW Belfeld (NL) Tel. +31 (0) 77/4 75 14 56 Fax +31 (0) 77/4 75 14 19 salesteam@euroceramic.nl www.euroceramic.nl

4754_EC-AZ_C2C_210x297_RZ_NL.indd 1 Watervakblad 05 2011.indd 2

06.01.11 09:04 13-10-2011 14:00:05

11 09:04

colofon UITGEVERIJ: OLTHOF/M&MP BV Telefoon: 0315 32 40 10 Fax: 0315 32 40 14 E-mail: info@watervakblad.nl www.watervakblad.nl POSTADRES: watervakblad Postbus 13 7064 ZG SILVOLDE UITGEVER: Jan W. Olthof Bladmanager Belinda Plant MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER: Belinda Plant Drs. Jan Koornstra Jelle Vaartjes Ir. Evert H. Schaap ART-DIRECTION & VORMGEVING Triumphus BV, Sabina Visser ABONNEMENTEN: OLTHOF/M&MP BV Jaarabonnement 2011: h 65,incl. 6 % BTW ADVERTENTIES: DEMANI SALES Debbie van den Dool, 0316 22 71 55 E-mail: debbie@watervakblad.nl Marion van Sinderen, 0316 22 71 55 E-mail: marion@watervakblad.nl VERSCHIJNFREQUENTIE: 6 edities per jaar VERSCHIJNING: februari 2011 april 2011 juni 2011 augustus 2011 oktober 2011 december 2011 AFSLUITDATA: 3 weken voor verschijndatum DRUK: Senefelder Misset B.V.

voorwoord

Green Deal Voor u ligt nummer 5-2011 van WaterVakblad! Hét onafhankelijke- en integrale vakblad dat alle sectoren binnen de waterbranche bundelt. De redactionele aandachtsgebieden zijn zee-, grond-, oppervlakte-, drink-, afval- en proceswater. Extra groene energie 6.000 megawatt op het land en nog eens 3.000 megawatt op het water. Dat is een van de Green Deal doelstellingen die het kabinet wil realiseren in 2020. Dat zijn 2.250 windmolens die een plekje moeten vinden op het land en langs de kust en de binnen wateren. Het kabinet zet dus in op wind en te weinig op water. Natuurlijk worden ook de waterschappen betrokken in de Green Deal om meer groene energie te produceren uit zuiveringsslib. Het aandeel van deze energiesoort in de totale elektriciteitsproductie is klein, slechts enkele procenten. Juist hier moet de ontwikkeling van techniek voor uiteindelijk schoner drinkwater en schone energie worden uitgebouwd. Water is een van de speerpunten van het kabinetsbeleid juist om internationaal toonaangevend te blijven met onze kenniseconomie! De zware lobby vanuit de elektriciteitswereld weegt kennelijk zwaarder in het besluit en dat terwijl het eigendomsrecht van producenten bijna volledig in buitenlandse handen ligt! Dicht bij huis is er voldoende water dat kan worden ingezet en juist de bouw van extra windmolens kan rekenen op veel verzet van omwonenden. Drenthe en Urk zijn daar goede voorbeelden van. Kabinet, wees wijs met water, het biedt meer dan H²O alleen!

Beurzen Aquatech wordt gehouden van 1 t/m 4 november a.s. in de Amsterdam RAI. Aquatech is ’s werelds grootste beurs op het gebied van watertechnologie, in het bijzonder drinkwater, afvalwater en industriewater. De beursvloer beslaat ruim 25.000 m2 met ruim 800 exposanten uit zo’n 40 landen. Daarnaast is van 29 november t/m 2 december 2011 de beurs Pollutec Horizons in Parijs Nord Villepinte. Ook een internationaal trefpunt voor eco-technologieën, energietoepassingen en oplossingen voor behandeling van vervuiling. Begin november zijn ook de Infra Relatiedagen in Gorinchem. uitstekende beurzen voor gerichte oriëntatie op nieuwe technologieën en zowel nationale- als internationale contacten.

Lezersservice Het WaterVakblad Vademecum ‘Wie Wat Waar Water’. Uw waterkennis presentatie in pocketformaat. Informatie voor deelname vindt u op onze website en op pagina 33. Wilt u ook de watermarkt informeren over uw marktsegment, bedrijfs- en productontwikkelingen of reageren op redactionele artikelen in WaterVakblad? Stuur uw informatie per mail naar: info@watervakblad.nl. WaterVakblad verschijnt zesmaal per jaar. Naar onze smaak voldoende om alle beleidsmakers in de Nederlandse waterbranche trends, ontwikkelingen, visies en oplossingen met betrekking tot de waterproblematiek aan te reiken. Blijf wijs met WaterVakblad. Jan W. Olthof Uitgever www.watervakblad.nl

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 3

13-10-2011 14:00:09

BESTUUR

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 4

13-10-2011 14:00:13

bestuur

Hoogleraar Hans van Dijk in afscheidsrede:

‘Kwaliteit drinkwater kan in gevaar komen’

“D

e uitstekende kwaliteit van onze drinkwatersector kan in gevaar komen. Ik vrees namelijk overnames, bezuinigingen en een uitholling van de inhoudelijke kennis.” Dat zegt emeritus hoogleraar drinkwatervoorziening Hans van Dijk, die 9 september zijn afscheidsrede hield aan de TU Delft.

Zijn toespraak had als titel ‘Drinkwater: de volgende prooi?’. Hij is bang dat in tijden van economische recessie drinkwaterbedrijven worden overgenomen door private instellingen die vervolgens winst willen maken op het gebied van drinkwater en de prijzen verhogen. Ook is er dan minder oog voor kwaliteit. Hoe reëel is dit gevaar? “Op dit moment is het niet aan de orde”, erkent Van Dijk. “De bedrijven zijn nu nog in handen van provincies en gemeenten die de drinkwaterbedrijven niet kwijt willen. Verder is ook in de wet vastgelegd dat deze bedrijven in handen van de overheden moeten blijven. Kortom: de minister moet toestemming geven voor verandering. Nogmaals, op dit moment is dat niet aan de orde, maar wie weet.” Hij wijst op de crisis rond Griekenland. “Als Griekenland echt failliet gaat, dan kost ons dat 100 miljard. En als je dan als overheid 10 miljard kunt verdienen door de drinkwaterbedrijven te verkopen, dan is dat een reële optie. In Griekenland zelf gebeurt het al dat het waterleidingbedrijf van Thessaloniki wordt verkocht.” Hij trekt de vergelijking met de uitgever van de Volkskrant die na een overname voor honderden miljoenen schuld kreeg. Een tweede punt waar Van Dijk zich zorgen over maakt is het feit dat drinkwaterbedrijven tegenwoordig aan benchmarking doen, het onderling vergelijken van de organisaties. “Het effect van die benchmarking is, dat er steeds vaker alleen naar de financiële cijfers wordt gekeken. Er wordt bezuinigd op onderhoud en investeringen die nodig zijn. Dit kan ten koste gaan van de kwaliteit. Elke organisatie wil nummer één worden in die financiële staatjes. Inmiddels is het personeelsbestand al gehalveerd en dat kan niet eeuwig doorgaan. Als dat verder wordt doorgezet, zal dat zeker ten koste gaan van de kwaliteit.” Hij vindt dat grens van benchmarken wel is bereikt. Maar wat is er tegen efficiënter werken? “Daar is niks op tegen, maar wel ben ik er tegen als bijvoorbeeld leidingen niet worden vervangen, waardoor lekkages ontstaan. Of dat er niets aan onderhoud wordt gepleegd, zodat er bacteriegroei in leidingen kan plaatsvinden. Als er een uitgebeend personeelsbestand is en de bezetting dun is, dan kan deze niet adequaat reageren. Momenteel wordt al veel werk uitbesteed aan ingenieursbureaus. Het eigen personeel dat nodig is bij lekkages en besmettingsgevaar is minimaal. De pompstations zijn al lang niet meer 24 uur bemand.” Hebben zich

al problemen voorgedaan? “Daarmee kom ik op een volgend punt. Het Nederlandse drinkwater is van oudsher heel goed, de beste van de wereld. Daar is 100 jaar aan gewerkt en dat moet zo blijven. De basis is heel goed, maar er dreigt gevaar, hoewel de kwaliteitsvermindering niet van de ene dag op de andere gaat.” Hij vindt het moeilijk aan te geven of er al calamiteiten zijn geweest.

Reacties De reacties op het luiden van de noodklok, waren positief, aldus Van Dijk. “Het wordt best opgepakt. Het wordt vrij

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 5

13-10-2011 14:00:16

Watervakblad 05 2011.indd 6

13-10-2011 14:00:18

BESTUUr

breed gezien dat men aan het doorschieten is. Het einde van de bezuinigingen is wel bereikt. “dit zijn discussies die binnen drinkwaterbedrijven breed gevoerd worden. Vraag is of het roer om moet.” Tot slot komt hij op een laatst punt. “Besluiten als bezuinigingen worden genomen door directies en de raad van commissarissen. Het bestuur van een structuurvennootschap, zoals de waterbedrijven, wordt wettelijk en in de praktijk bepaald door de algemene Vergadering van aandeelhouders, de directie en de raad van Commissarissen. In de huidige situatie zitten in de ava vertegenwoordigers van de gemeenten en provincies van het voorzieningsgebied. deze aandeelhouders stellen zich in de praktijk vrij afstandelijk op en laten het bestuur over aan directie en rvC. de directeuren van de drinkwaterbedrijven waren tot voor kort

altijd civiel ingenieurs, dus dat zat wel goed… Zij hadden vakkennis en visie en nemen de juiste beslissingen over kosten en kwaliteit. Maar de afgelopen jaren zijn ook directeuren benoemd van buiten de sector. dit zijn ongetwijfeld prima algemene managers, maar zij beschikken niet over de inhoudelijke kennis op het vakgebied. In de rvC is de inhoudelijke kennis bij de meeste bedrijven (een enkele uitzondering daargelaten) ook minimaal, zodat het dan met de vakkennis bij de bestuurders van het drinkwaterbedrijf wel erg dun wordt. Nu ben ik geen Johan Cruijff die vindt dat alles moet wijken voor ’voetbalverstand’, maar het moet me wel van het hart dat enige inhoudelijke kennis bij het bestuur van een drinkwaterbedrijf me toch wel noodzakelijk lijkt. Ik pleit daarom, in aansluiting op de alom gebruikte code Tabaksblatt en de code banken, voor een code waterbedrijven waarin wordt geborgd de directie en rvC van waterbedrijven ook inhoudelijke kennis op hoog niveau bezitten, zodat de juiste afweging van kosten en kwaliteit gemaakt kan worden zonder dat het bedrijf ‘uitgebeend’ wordt en de eigen kennis, weerbaarheid en beroepstrots verloren gaan.”

Enorme carrière Onlangs was het precies 40 jaar geleden dat Van Dijk begon met de studie in Delft, zodat hij met enige creativiteit mag stellen dat hij inmiddels 40 jaar actief is op het vakgebied. In die 40 jaar heeft hij 5 jaar in Delft gestudeerd, 25 jaar gewerkt bij DHV, 5 jaar bij Kiwa Water Research en ruim 20 jaar als hoogleraar Drinkwatervoorziening aan de TU Delft. Als afstudeerhoogleraar heeft hij 100 afstudeerders begeleid en als promotor 25 promovendi. Tenslotte heeft hij ruim 20 jaar meegewerkt aan de ontwikkeling van de afdeling Watermanagement en als voorzitter, organisator en spreker aan de fameuze Vakantiecursussen van TU Delft.

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 7

13-10-2011 14:00:23

P U R E WA T E R T R E A T M E N T

Al 75 jaar de specialist op het gebied van waterbehandeling

Vakkundig van A tot Z Duurzaam materieel Continu誰teit Snelle onderdelen levering Technische ondersteuning Beheersbare kosten Verhuur mogelijkheden Persoonlijke snelle service

Eurowater B.V. Belder 27a 4704 RK Roosendaal T: 088-0005000 F: 080-0005005 E: info@eurowater.nl

Kijk op onze vernieuwde website:

www.eurowater.nl Eurowater.indd05 12011.indd 8 Watervakblad

Our World is Water

04-02-2011 14:00:25 10:36:26 13-10-2011

waterketen

Het beheer van de waterketen

n de voorgaande artikelen over de waterketen is uitgebreid ingegaan op de structuur en de componenten van de waterketen. De kritiek die hier op komt is dat het beeld van het waterbeheer wordt versnipperd over allerlei functionaliteiten. Dit kan nooit de bedoeling zijn, het streven is juist gericht op meer eenheid en meer en efficiĂŤntere samenwerking, om zo een beter resultaat te boeken tegen lagere kosten.

Even terug naar het begin: In de voorjaarsnota van 2009 heeft het vorige kabinet aangekondigd besluitvorming voor te bereiden om te komen tot een doelmatiger organisatie, bestuur en uitvoering van het waterbeheer in Nederland. Onderdeel ervan was het vinden van een besparing op de rijksbegroting van 100 miljoen euro structureel vanaf 2011. De waterschappen hebben bij brief van 4 november 2009 een aantal maatregelen voorgesteld om invulling te kunnen geven aan deze besparing. In het regeerakkoord van het

huidige kabinet staat dat het rijk met de betrokken overheden wil komen tot een doelmatiger waterbeheer. Het regeerakkoord stelt verder dat de vergroting van de waterveiligheid van onze delta een kerntaak van de overheid blijft en nodig is om te kunnen blijven voldoen aan geldende normen. Om te komen tot een doelmatiger waterbeheer en zo in samenhangend verband invulling te geven aan de initiĂŤle 100 miljoen euro vanaf 2011 en 200 miljoen euro vanaf 2015, heeft de staatssecretaris van Infrastructuur

â&#x20AC;&#x153;We leven in een tijd van grote veranderingen, dat geldt ook voor het waterbeheer. Het idee van een waterketenmodel is niets nieuws, maar te veel betrokkenen hanteren het als een papieren begrip zonder er een praktische invulling aan te geven. In het jaar 2011 publiceert het WaterVakblad een serie artikelen over het waterketenmodel, die als inspiratiebron mogen worden gezien. In dit nummer: Het beheer van de waterketen.

WaterVakblad nr 5 5011

10:36:26

Watervakblad 05 2011.indd 9

13-10-2011 14:00:27

waterketen

en Milieu getracht te komen tot een Bestuursakkoord Water. De provincies, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven hebben aan de staatssecretaris aangegeven partij te willen zijn en hier een constructieve bijdrage aan te willen leveren. Kortom, er ligt een wettelijk fundament onder de pogingen om tot serieuze besparingen te komen en al is het bestuursakkoord water nog geen koek en ei, de betrokken partijen hebben hun medewerking en betrokkenheid toegezegd en de intentie uitgesproken een constructieve bijdrage te leveren. Maar wat betekent dit nu in de praktijk? Het lezen van formele overheidsstukken laat nog wel eens een vaag gevoel tussen de oren achter van “Allemaal wel goed bedoeld, maar hoe voeren we het uit?” Het sluiten van een akkoord levert nog geen geld op en als men er te lang over delibereert, is de tijd om voordat er resultaat is geboekt. Interessant is in dit verband het commentaar van een der heemraden van het waterschap Rivierenland: Eind mei 2011 verklaarde mevrouw Hennie Roorda: “De belangrijkste paragraaf uit het Bestuursakkoord Water op het gebied van de waterketen gaat over cultuurverandering. Het gaat over een cultuurverandering van gescheiden verantwoordelijkheden naar gezamenlijke verantwoordelijkheid. Een verandering die in het rivierengebied al in gang is gezet. We zijn als overheden immers dienstbaar aan dezelfde burger. We gaan de schaal waarop we samenwerken, vergroten. Tot nu toe vond de samenwerking vaak plaats in een één-op-één relatie tussen een gemeente en het waterschap, bijvoorbeeld in optimalisatie studies. Voortaan gaan we met meerdere gemeenten op zoek naar de beste kansen om in een regio besparingen te realiseren en efficiency te boeken.” In de praktijk betekent dit dat voorzichtig de eerste schreden worden gezet op het pad van het Water governance, zoals dat door de unie van Waterschappen wordt gepropageerd.

Het beheermodel voor een dergelijk bedrijf moet waarschijnlijk worden gezocht in een matrix structuur, waarin alle bovenstaande elementen een gelijkwaardige positie hebben met gelijke verantwoordelijkheden en betrokkenheid.

sprake is van één beheerder, met één maatschappelijke verantwoordelijkheid. Ook dat is een cultuuromslag waarvoor wederzijds vertrouwen noodzakelijk is. Of dat uitmondt in één uitvoeringsorganisatie of dat ieder binnen de eigen taakverantwoordelijkheid opereert, is daarbij van minder belang. Het gaat om het belang van de eindverbruiker, de burger.”Een waar woord beste lezer, in de hitte van de discussie neigt men er wel eens naar te vergeten waar het allemaal om draait: de burger. Dan dringt zich natuurlijk de beheervraag op: “wie beheert wat en waarom?’ Hiertoe brengen we het beeld van de waterketen weer:

Nu moet men nog een stapje verder, in wat voor vorm wordt het beheermodel dan wel gegoten? Volgens de heren Teun Sluijters en Jan Berkenbosch is de Naamloze Vennootschap de beste vorm voor zo’n samenwerking. Hoe werkt die in de praktijk? In Waterforum Online houden ze een enthousiast betoog, waaruit

De verdeling zoals hier is geschetst, is historisch gegroeid, maar het zal duidelijk zijn dat er nogal wat grensvlakken zijn, waar tussen de partijen goede afspraken nodig zijn en kwaliteitsborging noodzakelijk is. In de nieuwe vorm, waarvan de contouren zijn geschetst in Watervakblad 4-2011 (pagina 10) komt de structuur er als volgt uit te zien:

nu een paar fragmenten zijn overgenomen: Uit onderzoek dat is uitgevoerd voor het Hoogheemraadschap Rijnland blijkt dat de Naamloze Vennootschap de meest geschikte governance-structuur zou bieden voor een dergelijke uitvoeringsorganisatie. In deze structuur zijn er drie centrale rollen en verantwoordelijkheden: er is een Bestuur dat zorgt voor een efficiënte uitvoering

Mevrouw Roorda vat nog een paar essenties helder samen: “Om ervoor te zorgen dat die besparingen gerealiseerd worden, ook op de lange termijn, is het nodig dat afspraken structureel vastgelegd worden. In feite moet de waterketen beheerd worden alsof er 10

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 10

13-10-2011 14:00:28

waterketen

van de operatie; er is een onafhankelijke Raad van Commissarissen die toeziet op het Bestuur en er is een Aandeelhoudersvergadering waarin de belangrijke beslissingen met betrekking tot het beleid van de onderneming worden genomen dan wel goedgekeurd. Het model waarin gemeenten en waterschappen deelnemen in een overheids-NV heeft daarom de voorkeur, hoewel de praktijk leert dat ook andere structuren in de praktijk kunnen werken. Er zijn echter wel een paar voorwaarden aan verbonden; 1. De deelnemers (gemeenten, waterleidingbedrijven etc.) moeten ook eigenaar zijn van de uitvoeringsorganisatie; op die manier komen alle schaal- en kwaliteitsvoordelen terug bij de partijen die erin hebben geïnvesteerd. Via het aandeelhouderschap is dit mogelijk. 2. De uitvoeringsorganisaties moeten direct kostenvoordelen toezeggen en realiseren voor de deelnemers, zodat samenwerking een positieve prikkel geeft aan de gemeenten en waterschappen. Dit is voor de uitvoeringsorganisatie weliswaar een ‘ondernemersrisico’, maar de praktijk leert dat efficiencywinsten tot 10% kunnen worden gerealiseerd. 3. Gemeenten en waterschappen moeten de kans krijgen om maatwerk te kopen, zodat een (beperkt) aantal combinaties van uitbesteden en zelf doen mogelijk blijft. Zo zou de NV als opdrachtnemer van een gemeente al dan niet het GRP kunnen opstellen en zouden inspectietaken door de gemeente kunnen worden uitgevoerd. Essentieel in dezen is dat alle betrokken uitvoerenden een hoge mate van accountability hebben, dit betekent dat ze kunnen worden aangesproken op hun verantwoordelijkheden en taken. Hoewel een leidinggevende verantwoordelijk blijft voor de efficiënte gang van zaken, is men als employee wel degelijk aansprakelijk. Dit verhoogt de kwaliteit van het werk en de betrokkenheid bij het werk. Op deze manier krijgt de opdrachtgever (bijvoorbeeld gemeente) optimale kwaliteit voor zijn geld. Tot slot moeten nog een paar zaken worden opgemerkt: Het is niet zo dat de waterschappen worden opgeheven,

hooguit geherstructureerd. Maar wat belangrijker is, is dat er een andere manier van denken over water ‘tussen de oren’ moet gaan nestelen. Op zich hoeft dit geen probleem te zijn omdat het een grotere betrokkenheid tot gevolg zal hebben en een vermindering van procedures en regelgeving. Voor de enthousiaste waterbeheerder moet dit een zegen zijn. Verder is een herverdeling van territoria aan te bevelen, van de oude gebieden die al heel lang bestaan, naar beheerregio’s die prak-

tisch te besturen en te beheren zijn. Het is alsof de kaarten van het spel opnieuw geschud worden en het spel met vernieuwde regels wordt verder gespeeld. Dit proces vindt niet in een korte tijdspanne plaats, een schip laat zich ook niet plotsklaps van koers veranderen, maar het zal geleidelijk plaats vinden in de komende jaren. Het zal ook niet een proces zijn dat van boven wordt opgelegd, maar een organisch groeiend proces waar veel ruimte zal zijn voor eigen inbreng. WaterVakblad nr 5 5011

Watervakblad 05 2011.indd 11

13-10-2011 14:00:29

Sterke watermerken

Innovatief Rioleren in Arnhem

rnhem, gelegen aan de Rijn, is op velerlei manieren verbonden met het water. Niet alleen zetel van het nationale watermuseum, maar ook gekarakteriseerd door een bijna on-Nederlandse waterhuishouding, vanwege de hellingen, het hoogteverschil tussen de Zuid-Veluwe en de Rijnoever, de sompige polders ten zuiden van de rivier en een prachtig rioolstelsel. Laten we even gaan kijken: De lucht is zo grauw, dat aan het vergezicht het herfstige land, het water en de lucht naadloos in elkaar overlopen; dan is er nog het vale licht dat ieder contrast de nek omdraait en de druilregen die zelfs de grootste optimist doet wanhopen. Ja, we zijn in Nederland! Lopend langs de Rijn overvalt de mens het bizarre gevoel dat dit landschap in het huidige licht ook nog wel iets boeiends heeft en dat men zich ook niet moet laten meeslepen met negatieve gevoelens jegens de omgeving. Als de zon schijnt straalt de stad in al haar glorie, als het regent verwerkt zij op slimme wijze enorme hoeveelheden water zonder dat de burger daar last van heeft. Een fraai stukje ingenieurskunst ligt hieraan ten grondslag. Het project Het project heet Gulden bodem naar het gelijknamige stadsdeel, het betreft de DWA afvoer van circa 1250 woningen in Arnhem-noord. De hoofdstreng in de Van Heemstralaan wordt aangelegd in Polymeer T-buizen, Ø 800 en 1000 mm, deze komt uit op het hoofdriool in de Zijpendaalseweg, langs het fraaie park Sonsbeek. Alle zijtakken worden aangelegd in Gres Ø 600 en kleiner. De putten zijn van polymeerinspectie gemaakt om een vergelijkbare duurzaamheid te verkrijgen als de gresbuizen. De totale omvang van het project is circa 2,5. miljoen euro. De uitvoering is in handen van de aannemer Van Herwijnen uit Kerkdriel. Het project is opgedeeld in 14 fases (deelprojecten) waarvan de eerste zes a zeven dit jaar gereed zullen komen. Het project moet uiteindelijk worden opgeleverd in de zomer van 2012.

Het principe Het toenmalig Ministerie van VROM heeft in 2004 de beleidsbrief “Anders omgaan met Hemelwater” aan de Tweede Kamer gezonden, waarin de volgende drie uitgangspunten met betrekking tot de afvoer van hemelwater zijn verwoord (ingekort): 12

1. Doelmatigheid van maatregelen is uitgangspunt. Uit oogpunt van doelmatigheid is een goede afstemming van maatregelen en termijnen en een pragmatische invulling cruciaal, zodat een te groot beslag op maatschappelijke middelen wordt voorkomen. Deels vindt invulling plaats op lokaal niveau door gemeenten en waterschappen. 2. De verantwoordelijkheden van de verschillende partijen worden duidelijk geformuleerd. De primaire verantwoordelijkheid voor het omgaan met regenwater draagt degene bij wie het regenwater als gevolg van verharden en overkappen vrijkomt. Dat kan een huiseigenaar zijn, een bedrijf maar ook de overheid als beheerder van de openbare ruimte. De verantwoordelijkheid is tweeledig: zo veel mogelijk voorkomen van vervuiling van regenwater en zo veel mogelijk ter plaatse in de bodem infiltreren of op oppervlaktewater lozen van regenwater. 3. Gemeente is regisseur. De integrale afweging wordt onder regie van de gemeente gemaakt, in nauw overleg met de waterschappen, binnen de door de provincie gegeven kaders. De verantwoordelijkheden van de verschillende partijen worden aldus gerespecteerd.

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 12

13-10-2011 14:00:30

Sterke watermerken

Dit heeft geleid tot beleid met betrekking tot duurzaam waterbeheer, een typische doelstelling van de gemeente Arnhem. Uit dit beleid vloeit de behoefte aan duurzame materialen voort, alsmede de voorkeur voor infiltreren op locatie met als doel het voorkomen van milieubelastende overstorten.

Materialen De oudste riolen die op aarde voorkomen stammen van ca 4000 v C. (Sumerië, in het huidige Irak) En zijn uitgevoerd in keramisch materiaal, en even afgezien van mechanische beschadiging als gevolg van aardbevingen en instorting, zijn ze nog in goede en soms werkende staat. Nu zal de lezer terecht opmerken dat men 4000 v C. nog geen beton had en het ook niet kon toepassen. Correct, maar het toont wel aan dat keramische riolering een heel lang leven kan hebben. Maar ook in de huidige tijd komen we weer bij de keramische buizen uit, gres genoemd. In de vooroorlogse jaren (20ste eeuw) werden op sommige plaatsen veel keramische buizen toegepast. Een duurzaam initiatief avant la lettre met een vervelende keerzijde. De verbindingen waren in veel gevallen niet geheel waterdicht. Gres riolen hadden de naam lek te zijn. Sinds de kwaliteit van het rioolwater steeds slechter werd, als gevolg van het gebruik van chemische middelen in het huishouden, werd het handhaven van lekkende riolen een onhoudbare zaak en veel van die oude gresriolen zijn in de afgelopen decennia ook vervangen. Zie ook foto 1, een bij de aanleg opgegraven gresbuis, die van binnen nog puntgaaf was, maar de aansluiting Foto 1 was met cement afgedicht. Op het moment van schrijven is ca 5% van alle riolen in Nederland van keramisch materiaal. Dit zijn voor het grootste deel echter nieuwe gresbuizen, voorzien van een fabrieksmatig aangebrachte PU- afdichtring, zodat een waterdichte verbinding gegarandeerd kan worden. Bovenstaande overwegingen speelden een grote rol bij het maken van de materiaalkeuze voor de nieuwe riolering in de Van Heemstralaan. Hoewel er ook keramische putten bestaan (Ø 8001400 mm.), is gekozen voor polymeerputten, vanwege de levertijden en beschikbaarheid, diameter Ø 1500 mm.

Complicaties Een van de grootste complicaties bij het ontwerp van de riolering in de Van Heemstralaan/Zijpendaalseweg is het grote hydraulische verhang. Tussen begin en eind van het project zit een hoogteverschil van circa 45 meter. Plaatselijk lagen

de RWA leidingen onder een verhang van ruim 2%. In geval van heftige neerslag leidde dit tot een water stortvloed van hemelwater naar het lager gelegen deel van Arnhem, waardoor daar de berging al snel volliep. In het nieuwe ontwerp is er voor gekozen om het hemelwater niet meer af te voeren naar beneden maar te later infiltreren op locatie. Daartoe is per twee straatkolken een infiltratieput aangebracht. Hier is een slimme oplossing gevonden: men plaatst een sectie polypropyleen IT-riool (incl. geotextiel mantel) met diameter Ø 2000, vertikaal in de grond en dekt dat af met een deksel.

Rol Euroceramics Euroceramics uit het Limburgse Belfeld is niet alleen leverancier van het leidingwerk, het levert een totaalpakket, waaronder het bestek met puttenstaat, het begeleidt ook de aannemer bij de aanleg in de vorm van een kickoff-meeting waarbij de uitvoerende een instructie krijgt in het hanteren van keramisch materiaal en het maken van waterdichte aansluitingen tussen polymeerputten en keramische buizen. Verder wordt tijdens het uitvoeringsproces regelmatig met de aannemer overlegd over mogelijke complicaties, zoals aansluiting van betondelen op het nieuwe materiaal, de toepassing van de infiltratieputten. Kortom, een totale ontzorging.

Nu is Euroceramics recentelijk in het nieuws geweest omdat het is gefuseerd met haar oude concurrent Steinzeug/Keramo, onderdeel van de Wienerberger groep. Achterliggende reden was dat Euroceramics indirect eigendom was van WAVIN in Hardenberg. Dit bedrijf is zoals bekend, een hele grote speler op het gebied van kunststof leidingen en beschouwde Euroceramics (terecht) als een vreemde eend in de bijt en feitelijk concurrent van haar eigen product. Steinzeug/ Keramo zag een duidelijke synergie in het laten fuseren van beide bedrijven, om zo een breder aanbod van keramische producten ten behoeve van de waterhuishouding te kunnen leveren. Groot voordeel is dat de drie bedrijven samen een sterke Europese speler van formaat geworden zijn. Dit mag men letterlijk nemen: het bedrijf levert nu vanaf de kleinste diameters (Ø 100 mm.) tot en met de grootste Ø 2000 mm. Ander aspect dat Steinzeug/Keramo heeft overtuigd, is dat Euroceramics op de Nederlandse markt een ruime verdrievoudiging van de omzet heeft laten zien in de laatste vijf jaar. Dit gecombineerd met de rioolaanleg in gres op de Floriade, bewijst dat men in Nederland steeds meer oog voor duurzaamheid krijgt en dat ook naar daden weet om te zetten. WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 13

13-10-2011 14:00:33

DOORGANG ... E J I R V M M 95 Dat is de nieuwe Strobl afvalwaterpomp AWP 100-200 van SPECK Strobl Pumpen hanteert het principe dat alles dat door de zuigaansluiting van de pomp kan, er aan de persaansluiting van de pomp weer uit moet kunnen komen, zonder de pomp te verstoppen. Bij de nieuwe AWP 100-200 wordt dit bereikt met een Vortexwaaier. Toepassingen: • afvalwaterinstallaties industrie-/scheepsbouw • vacuüm toiletstations • het verpompen van vloeistoffen met een groot aandeel vaste stoffen • leegpompen van filters in openbare zwembaden • verpompen van gerecycled water in de betonindustrie

Speck Pompen Nederland B.V. Lorentzstraat 1 6902 PZ | Postbus 218 6900 AE | ZEVENAAR T 0316-331757 F 0316-528618 | info@speck.nl www.speck.nl

STEEMDRUK! Y S R A B 0 10

SPECK introduceert de nieuwe SKP Strobl pomp

De meertraps centrifugaalpomp SKP kenmerkt zich door de inzetbaarheid in installaties met systeemdrukken tot 100 bar. Voordelen ten op zichte van de tot nu toe veel toegepaste onderwaterpomp in een buis: • laag geluidsniveau • aluminiumbrons pompdelen, zeer resistent tegen zout water • IEC normmotor bouwvorm B35 • 2 draairichtingsonafhankelijke mechanical seals voor de dubbele lagering • zowel in horizontale als verticale uitvoering leverbaar

Speck Pompen Nederland B.V. Lorentzstraat 1 6902 PZ | Postbus 218 6900 AE | ZEVENAAR T 0316-331757 F 0316-528618 | info@speck.nl www.speck.nl

Watervakblad 05 2011.indd 14

13-10-2011 14:00:36

onbestuurbaarheid

Water: (on)bestuurbaar?

De open space conferentie

p 14 april jl. werd in Amersfoort een ‘open space’ conferentie gehouden georganiseerd door de waterkring ( Vereniging voor Bestuurskunde, www. bestuurskunde.nl) met als titel: De (on) bestuurbaarheid van water. Deze titel lijkt dwars te staan op de beginselen van water governance, waar de laatste tijd veel discussie over is. De hamvraag die zich hier opdringt: is water nu te besturen of niet? De conferentie ging over de bestuurbaarheid dan wel onbestuurbaarheid van water en mondde tenslotte uit in de volgende vier thema’s: 1: O nbestuurbaarheid organiseren door nieuwe en zachte samenwerkingsvormen. 2: Governance by nature, building by people. 3: Samenbrengen van bestuurlijk krachtenspel & professioneel vakmanschap. 4: Doorwerking van het nieuw bestuursakkoord water in de praktijk. Men heeft met de open space conferentie willen laten zien dat het nogal wat uitmaakt of je gelooft in maakbaarheid (technische, ingenieursbenadering) of juist de maakbaarheid wilt loslaten en het veel meer zoekt in procesoplossingen waarbij je bepaalde onzekerheden op de koop toeneemt/accepteert. Of

zoals Govert Geldof het uitdrukte: De uitdaging ligt nu juist in het omarmen van die onzekerheid. Dat vraagt om nieuwe invalshoeken en manieren van denken.

Water als enigma De vier prikkelende bovenstaande thema’s zijn uitgekristalliseerd na de discussies door de deelnemers. Aanvankelijk wordt de lezer op het verkeerde been gezet, maar men moet even doordenken: de natuur laat zich niet dwingen, en water in principe ook niet. Durven wij als mensen die in een natte delta leven, het begrip ‘onzekerheid’ toe te laten in onze besturings- en beheersmodellen? Zo ja, wat zijn daar de gevolgen van voor onze samenleving? Water heeft een zeer laag eigenbeeld, het stroomt altijd naar het laagste punt en heeft altijd een externe lichtbron nodig om te kunnen glanzen. Dat er in

Nederland stedelijk en landelijk waterbeheer plaats vindt is een combinatie van redelijkheid en eeuwenoud vakmanschap. Men mag als mens nooit de illusie koesteren dat men de natuur kan dwingen zich naar bepaalde modellen en regels te voegen. De redelijkheid zit hierin dat men het water in bepaalde banen kan leiden in de meest voorkomende gevallen en daarmee een zekere mate van veiligheid bewerkstelligen. Let hier op de bewoording: niet garanderen! Dat er heden ten dage wateroverlast optreedt als gevolg van een grilliger neerslagregiem dan vijftig jaar geleden, en dat dat wordt toegeschreven aan de klimaatverandering is niet verwonderlijk, maar ook niet goed te voorkomen en al helemaal niet te beheersen. In eerdere nummers van WaterVakblad is ruim aandacht besteed aan het begrip water governance, het besturen van water. De vraag die zich opdringt is dan: moeten we wel willen WaterVakblad nr 5 5011

Watervakblad 05 2011.indd 15

13-10-2011 14:00:37

onbestuurbaarheid

Open Space methode De methodiek van de Open Space Conference werd bedacht door Harrison Owen in de jaren ’80 van de vorige eeuw om de kennis en ervaring van de deelnemers te mobiliseren en te gebruiken door in groepen complexe problemen op te lossen. Harrison Owen kreeg het idee voor zijn methode nadat hij bij een conferentie constateerde dat de ècht belangrijke onderwerpen met veel enthousiasme tijdens de koffiepauze werden besproken. De essentie daarvan, zo bedacht hij, is dat je praat over dingen waarover je graag wilt praten, met de mensen met wie je wilt praten, zolang het interessant genoeg is. Open Space gaat uit van de ‘Wet van de twee voeten’: wie merkt dat de discussie in zijn groepje niet voldoende oplevert, loopt gewoon weg naar een volgend gespreksgroepje. In de eerste discussieronde hadden de deelnemers die zich over elf ingebrachte onderwerpen in even zoveel ruimten hadden verdeeld, nog moeite met deze wet. Praktisch iedereen bleef keurig in zijn groepje. Na de oproep tijdens de pauze om meer als een vliegende bij rond te hoppen, verliep de tweede ronde wel vlotter. Het was makkelijker geweest als de groepen werkelijk zichtbaar voor elkaar in één open ruimte discussieerden.

sturen? En zo ja in hoeverre en binnen welke kaders? Water governance laat zich wellicht vangen in de volgende beschrijving: Het nieuwe waterbeleid drijft de waterbeheerder naar de bestuurlijke onderhandelingstafel. De waterbeheerder moet leren meedenken met andere gebruikers van de ruimte, zonder de eigen doelen uit het oog te verliezen. Water governance lijkt een veelbelovend antwoord op de nieuwe uitdagingen waarvoor het hedendaagse waterbeheer wordt gesteld. Overheden moeten hun rol aanpassen. De uitdaging die zich nu aankondigt gaat over de vraag of binnen water governance een zekere portie onzekerheid toegelaten kan worden, zonder de basale doelstellingen (waterveiligheid, waterkwaliteit en -kwantiteit) in gevaar te laten komen? Of zal men moeten erkennen dat bij het veiligstellen van de basale zekerheden die portie onzekerheid altijd al aanwezig was maar niet als zodanig is erkend? Hierna zullen de vier thema’s kort worden besproken, ontleend aan de weblog van de waterkring, waarna een algemene beschouwing volgt.

Thema 1: Onbestuurbaarheid organiseren door nieuwe en zachte samenwerkingsvormen. De realiteit: Project Waalweelde. In Waalweelde komen waterveiligheid en ruimtelijke kwaliteit samen. In 2007 is een mooi proces bedacht om groen te koppelen aan rood, recreatie, ruimtelijke kwaliteit etc. In de voorbereiding is een proces opgezet waarbij gemeentebestuurders, burgers en bedrijven 16

betrokken waren. Dit leidde tot veel energie en een gevoel van zo kan het ook! Helaas is ook hier geconstateerd dat het proces is verzand in besluiteloosheid. Als reden kan prioritering worden aangevoerd, bij Waalweelde is dat bijvoorbeeld “RWS zegt dat het onvoldoende opschiet en wil de benodigde kribverlaging doorvoeren. Introductie van rode functies/woningbouw is even niet nodig en verdwijnt daardoor van de besluitvormingsagenda, terwijl dat juist door andere partijen was ingebracht.” Dit leidt tot grote teleurstellingen nu we zien dat de verwachtingen niet bewaarheid kunnen worden. Conclusie: als informele, niet-primaire belangen worden ingebracht, moet tegelijkertijd het speelveld daarvan duidelijk worden aangegeven; welke kaders gelden en welke onderhandelingsruimte is er. Als overheden hierin niet duidelijk zijn, kunnen/zullen er in het gebied teleurstellingen ontstaan. Het helpt om in zulke processen kort en bondig te zijn en verwachtingen niet over jaren uit te smeren. Er moet een tijdige terugkoppeling zijn van en naar de instituties.

Thema 2: Building with nature: onbestuurbare maakbaarheid? Het idee is dat ‘building with nature’ als concept eigenlijk staat voor ‘onbestuurbare maakbaarheid’. Immers, de natuur is dynamisch en voortdurend in ontwikkeling. Dit staat in contrast met rigiditeit van wetten en regels, die geen ruimte laten voor innovatie/

experiment. Als ‘natuur’ variabel en dynamisch is, hoe kan daar in bestuurlijke zin een zekere continuïteit in gewaarborgd worden? Wat voor beleid moet er opgesteld worden: strakke resultaatgeformuleerde doelen of juist ruime kaders? Uit de discussie komt naar voren dat vooral de participatie van veel partijen/stakeholders als zeer belangrijk wordt gezien, vooral om de stakeholders in te schakelen in innovatieve/experimentele projecten. Hiervoor moet er dan ook ruimte geboden worden in weten regelgeving. Daarnaast zou de lange termijn met de korte termijn verbonden moeten worden. Geïnspireerd op Building with nature wordt het thema hernoemd tot governance by nature, building by people. Een aantal betrokkenen wil heel graag een verdiepingsslag maken met dit onderwerp.

Thema 3: Samenbrengen van bestuurlijk krachtenspel & professioneel vakmanschap Kernthema is hier het omgaan met onzekerheden. Technici en ingenieurs hebben daar een methode voor: extra veiligheid incalculeren, het verhoogt de kostprijs een beetje, maar je bouwt extra zekerheden in voor de toekomst. Bestuurders hebben hier vaak meer moeite mee: het incalculeren van onzekerheden in bestuurlijke beslissingen kan soms tot onvoorziene resultaten leiden. Om deze reden worden beslissingen soms uitgesteld. De conferentie was er mede op gericht om een balans te vinden tussen het denken van technici en bestuurders, in concreto: hoe beide partijen op een realistische manier te leren omgaan met onzekerheden. Sas Terpstra van TwijnstraGudde vat het als volgt samen: “In zijn algemeenheid geeft onzekerheid ruimte in bestuurlijke processen, een ruimte die later op creatieve wijze kan worden ingevuld. Het gaat ook om het durven toelaten van onzekerheden in bestuurlijke processen; de aanwezigheid van onzekerheden is nooit een excuus om geen beslissing te nemen”.

Thema 4: Doorwerking van het nieuw bestuursakkoord water in de praktijk Het bestuursakkoord water is een wat moeizame constructie, gedreven door de noodzaak tot bezuinigingen en het

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 16

13-10-2011 14:00:37

onbestuurbaarheid

stroomlijnen van het Nederlandse waterbeheerproces. Verder is dit bestuursakkoord meer toegespitst op een beheerstaak met een grotere efficiëntie en minder rompslomp, zodat het met minder mensen en met minder middelen plaats kan vinden. Of dat in de praktijk lukt, is nog maar de vraag. Verder zit er veel spanning tussen de beeldvorming aan de bovenzijde en de uitvoerende taken aan de onderzijde omdat het mechanisme daartussen niet is ingevuld. De conclusie is vrij simpel; de gemeenten moeten hetzelfde werk blijven doen met minder mensen en middelen, in betere samenhang met de waterschappen en andere gemeenten, maar met minder bureaucratische rompslomp en bemoeienis van bovenaf. Dit opent de deur naar een meer autonome of creatieve invulling van de waterbeheerstaak, in het kader van de toenemende efficiëntie.

Algemene beschouwing van de thema’s In zijn algemeenheid zijn we toe aan de erkenning dat er gewoon veel onbestuurbare factoren betrokken zijn in de processen rondom waterbeheer en gebiedsinrichting. De natuur en het klimaat zijn onberekenbare factoren en de gewenste veiligheden zijn maar relatief. Echter een te starre organisatie van het waterbeheer met teveel regels en randvoorwaarden maakt het alleen maar erger. Wil het waterbeheer adaptief en flexibel worden dan zal men de onbestuurbare factoren moeten durven toelaten en benoemen; daarnaast zal er bestuurlijke ruimte en vrijheid moeten worden gemaakt om adequaat te kunnen reageren op veranderende omstandigheden. Het gaat hier om een toenemende vrijheid in de besluitvorming en procesvoering, echter dan moet men ook de verantwoordelijkheid neerleggen bij de beslissers, die gesteund door hun kennis van zaken en ervaring die verantwoordelijkheid aandurven. Dit impliceert lange termijn visies en doordachte oplossingen. Hier wringt meteen de schoen: in een tijd van bezuinigingen en politieke kortzichtigheid is de implementatie van bovenstaande visie een lastig te nemen drempel. Het open laten van ruimte voor bebouwing in het Waalweelde project had het project niet echt in gevaar gebracht, het verzorgde hooguit een

onzekere factor die qua planning en budget niet goed paste. Het bleek echter ook dat de technici, planologen en bestuurders niet dezelfde taal spraken en op een verschillende manier tegen het zelfde probleem aankeken. In plaats van nu ruimte in het proces te laten om onzekerheden op een later tijdstip alsnog in te vullen, heeft men kort door de bocht gehandeld en bepaalde belangen ondergeschikt gemaakt. Dit is geen verwijt, maar een constatering dat men gehandeld heeft volgens traditionele methodes die duidelijk aan vernieuwing toe zijn. Trekken we deze lijn door naar het bestuursakkoord water, dan volgt een herhaling van zetten: de complexiteit van de materie en het incalculeren van onzekerheden vraagt om vakkennis en kwaliteit, gekoppeld aan bestuurlijke ruimte, verantwoordelijkheidsgevoel en flexibiliteit. Dat alles vraagt om een omschakeling in het denken en dat begint op de basisschool. De schoolkinderen krijgen dan niet meer een resultaatsverplichting

opgedrongen, maar een doelstelling, waar ze zelf invulling aan moeten geven, onder geleide van de leerkracht. Dat brengt ons bij het gedachtegoed van Maria Montessori (maar dat is een ander verhaal).

Conclusies Water besturen en onbestuurbaar water vullen elkaar op een plezierige manier aan. Water governance & water onzekerheden vormen complementaire delen in het denken over waterbeheer. Dit is weer een typisch Nederlands compromis: Geef het water binnen bepaalde kaders de ruimte om te doen wat het wil, maar tracht ook bepaalde zekerheden (veiligheid, waterkwaliteit en kwantiteit) in te bouwen daar waar het nodig is en maak die ook bestuurbaar. “Om het waterbeheer bestuurbaar te maken, moet je het onbestuurbare durven toelaten” wordt dan de kern van het verhaal. Dit eist echter wel een omslag in het denken over water en door waterbeheerders en -bestuurders. WaterVakblad nr 5 5011

Watervakblad 05 2011.indd 17

13-10-2011 14:00:40

GWW-hout ?

Foreco uw partner bij uitstek! ...want in vakmanschap, advies, service en voorraad hebben wij een naam hoog te houden! 60.000 m2 voorraad, dus op ons kunt u rekenen! • Rondhoutpalen

• Combi-schotten

• Damwand

• Gordingen

• Naaldhout

• Hardhout

En onze specials: SoundWood, geluidsschermen

TwinWood, combi-damwand

Dalmsholterweg 5 7722 KJ Dalfsen Telefoon 0529 431548 Email info@foreco.nl Internet www.foreco.nl

Watervakblad 05 2011.indd 18

PEFC- en FSC-gecertificeerd

www.foreco.nl 13-10-2011 14:00:51

inFra rElaTiEdagEn

Beurs in Gorinchem op 1, 2 en 3 november

‘overheidsbemoeienis terugkerend onderwerp op Infra Relatiedagen’

“E

en terugkerend onderwerp is de overheidsbemoeienis. De infra-sector is voor een groot deel overheidsgebonden. Men zal toch met de regelgeving aan de slag moeten.” Dat zegt Malika Palaster, beursorganisator van Evenementenhal Hardenberg, die overigens drie locaties heeft: Hardenberg, Gorinchem en Venray.

Op deze drie locaties zullen de Infra relatiedagen worden gehouden. In Gorinchem is dat van 1 tot en met 3 november. In Venray, 30 november tot 1 december en Hardenberg in 2012, 31 januari en 1 en 2 februari. de Infra relatiedagen in Gorinchem wordt het eerst gehouden, waarbij naar verwachting rond de 240 standhouders zullen staan. Palaster: “we hebben wel te maken met de somberder economische vooruitzichten, hoewel we veel werken met vaste relaties die ieder jaar terugkomen. Een kleine tien procent zal ook nieuw zijn.” de aankomende editie in Gorinchem zal de zevende editie zijn. Voor Venray is dat straks de eerste editie en voor Hardenberg zal het de twaalfde editie zijn. Ze vertelt wat de Infra relatiedagen inhouden. “Eigenlijk alles op het gebied van grond-, weg- en waterbouw, dus heel divers. Je moet het zien dat onder meer bedrijven als leveranciers, grondverzetbedrijven, betonleveranciers, bedrijven in kunststofleidingen, rioleringsbedrijven en bruggenbouwers er zullen staan.”

terugkomen. “dat heeft te maken met overheidseisen op het gebied van milieu en arbo”, zegt ze. “Het gaat erom waar bijvoorbeeld grondverzetmachines aan moeten voldoen. Ook is men bezig met de gevolgen van klimaatveranderingen.” Ze zegt geen noviteiten te kennen. “Maar we maken nog een beursspecial. wanneer er werkelijke noviteiten zijn, wordt het bij die uitgever neergelegd.” actueel is verder het onderwerp wateroverlast. “Jaarlijks lijkt dit een tandje erger te worden. Er wordt naar gekeken, ook door de overheid. kijk alleen maar naar de laatste maanden, waarbij wateroverlast hier en daar wat grijze haren veroorzaken.” Het is nog niet bekend of er nog bijzondere dingen worden georganiseerd op de beurs. “Maar dat kan over maand helemaal anders zijn”, zegt Palaster. “als er een partij een seminar wil houden, dan zijn daartoe mogelijkheden. de locatie Gorinchem leent zich daar uitstekend voor. die mogelijkheid is er zeker.”

Beursdata de Infra relatiedagen in Gorinchem wordt dus gehouden op 1, 2 en 3 november en is geopend van 1 uur ‘s middags tot 9 uur ‘s avonds. “daarmee hopen we alle belangstellende bezoekers te bedienen. Vooral ‘materieelmensen’ zijn ’s avonds pas beschikbaar.” Er is volgens de beursmanager voldoende parkeerruimte. “dat is ook onderdeel van onze fullservice. Het parkeren is gratis, zowel voor de exposanten als alle bezoekers.” Voor informatie: www.evenementenhal.nl.

Beursthema Een beursthema is er eigenlijk niet. “Het is iets wat we wel hebben geprobeerd te realiseren”, zegt Palaster. “we hebben met een aantal partijen overleg gehad om tot een thema te komen, maar de Infra relatiedagen zijn echt relatiedagen. de exposant gaat er staan met het doel om nieuwe relaties aan te gaan en bestaande relaties te onderhouden. Het merendeel dat aan een beurs in deze hoedanigheid deelneemt, vindt dat wel voldoende. de beurs, zoals die georganiseerd wordt, volstaat.” Palaster ziet wel bepaalde onderwerpen jaarlijks WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 19

13-10-2011 14:00:59

Lucht Nodig?

100% OLIEVR IJE LUCHT BLOWER COMPR S EN ESSORS HUUR EN LEAS E

100% olievrije huurunits voor alle beluchtings oplossingen. Wij bieden complete beluchtings installaties met blowers en toebehoren, zoals leidingwerk, kabels en stroomvoorziening. Des gewenst turn-key geïnstalleerd door onze vakkundige medewerkers. Met maatwerkoplossingen voor uw energieoptimalisaties, research & development, maar ook in geval van nood helpen wij u bij de continuïteit van uw proces. Dus typische huurtoepassingen voor de industriële afvalwaterreiniging, filter reiniging, oppervlaktewater behandeling voor o.a. blauwalgen en nog veel meer. Wij u staan u graag met raad en daad ter zijde! AERZEN I N T E R N AT I O N A L R E N TA L

Fotograaf 3, 6921 RR Duiven Hotline: +31 (0)26 446 47 23

www.airental.eu

24/7 service en support Watervakblad 05 2011.indd 20

13-10-2011 14:01:00

gyrocopter

N RS

Vliegen met een gyrocopter is amazing!!..en heel veilig

ederland loopt achter als het om de kleine luchtvaart gaat. Op een beurs in Frankrijk waren laatst verschillende autogiro’s aanwezig. De Duitse fabriek Auto Gyro GmbH (bouwer van de MTO Sport, Caldius en nieuwe Cavalon) heeft de afgelopen 6 jaar ruim 1000 autogiro’s gebouwd en verkocht. In de ons omringende landen zoals Engeland, Frankrijk, Duitsland en Scandinavië is vliegen met een autogyro vanaf kleine vliegveldjes toegestaan. Ook de registratie bij de luchtvaartautoriteiten is vrij eenvoudig. In Nederland wordt nog nagedacht over het aanpassen van de regelgeving. De praktijkproef met de gyrocopter in 2009 langs de A1 (als voorloper op de introductie van de PAL-V) heeft het proces van toelating wel in gang gezet. Het is wel toegestaan om in Nederland met een autogyro met een Duitse toelating te vliegen. Met medewerking van Remco van Ravenzwaaij, directeur Autogyroschool op vliegveld Lelystad.

Gyrocopter voorganger van de helikopter Een autogiro of gyrocopter lijkt op een helikopter, maar heeft een rotor die niet door de motor maar door de langsstromende lucht wordt aangedreven. Deze creëert daardoor de hefkracht (lift). De propeller, die net als de motor aan de achterzijde van het vliegtuig geplaatst is, zorgt voor de voorwaartse

beweging. Omdat de rotor niet aangedreven wordt kan de gyrocopter niet om zijn as gaan draaien zoals bij een helikopter. De helikopter heeft dan ook een aangedreven staartrotor om dit fenomeen op te vangen. Helikopters hebben een ingenieuze overbrenging waardoor de stand van de rotorbladen individueel gewijzigd kan worden, dit mechanisme wordt WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 21

13-10-2011 14:01:01

gyrocopter

De eerste succesvolle Autogiro® (1923)

Bron: Wikipedia

gebruikt voor de voortstuwing en sturing. De autogyro heeft deze complexe, kostbare en potentieel kwetsbare constructie niet nodig. Door de hoek van de hele rotor en as te veranderen kan het toestel stijgen, dalen en sturen. Zelfs als de voortstuwingsmotor geheel uitvalt tijdens de vlucht, blijft de autogiro nog stabiel bestuurbaar en kan hij een zachte verticale landing maken. De eerste autogyro werd gebouwd door de Spaanse vliegtuigbouwer Juan de la Ciervay Codorníu (18951936), die zijn uitvinding in 1923 de naam Autogiro gaf. Hij stichtte in 1925 een fabriek in Engeland waar zijn uitvinding in productie ging. Ook andere fabrikanten bouwden autogiro’s. Een voorbeeld hiervan is de Amerikaan Benson die zijn machines gyrocopters noemde (vandaar dat deze naam meer in gebruik is in het Engels sprekende deel van de wereld). Na de uitvinding van de helikopter verloor de autogiro snel aan populariteit. De laatste 10 jaar is de autogyro aan een ‘come back’ begonnen. In landen als Amerika, Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland, Australië en grote delen van Europa is het een toestel dat in vele vormen in de kleine luchtvaart wordt toegepast.

Een vliegles bij de Autogyroschool Het is een prachtige zonnige dag in augustus als we aankomen bij de Autogyroschool in Lelystad. Na een korte kennismaking beginnen we aan de introductie. De fonkelnieuwe MTO Sport staat al klaar op het platform voor de hangar. Remco van Ravenzwaaij (44 en voormalig luchtmachtpiloot op een Chinook helikopter) legt vervolgens de werking van de autogyro uit. De stuurknuppel, de gashendel, de voetpedalen voor het richtingroer. Daarna volgt de uitleg over de motor (een Rotax van 100 PK) en de werking van het aandrijfmechanisme. De machine heeft een pré-rotator (vooraandrijving van de rotor voordat hij gaat vliegen) van 200 toeren zodat de autogyro bij een baanlengte van circa 100 m gemakkelijk op kan stijgen. Ook de veiligheidsvoorzieningen en de regels worden haarfijn uitgelegd. Gordels vast en handen binnenboord. Bij het uitstappen altijd naar de voorkant van het toestel lopen dan is de kans dat je een tik van de rotor krijgt nihil, omdat deze aan de voorkant op het hoogste punt draait. Er zit dubbele bediening in de autogiro. We krijgen een helm en een speciale zonnebril op. Doorgaans wordt gevlogen met een speciale overall maar door de hoge buitentemperatuur (27 ºC) aan de grond kan volstaan worden met een goed windjack.

We taxiën een paar minuten naar de startbaan die aan de buitenkant van het vliegveld ligt. Via de intercom kunnen we de communicatie met de verkeerstoren volgen. We vliegen vanaf baan 05-23 in de richting 050 en mogen van de luchtverkeersleiding gelijk de lucht in. Als we op de landingsstrip zijn (een vlak gemaaid grasveld van 420 m lengte) draaien we de baan op en beginnen met pré -roteren.Daarna rijden we steeds sneller over de baan met de rotor achterover waardoor de rotor steeds sneller gaat draaien. Door de stuurknuppel naar voren te duwen kantelt de rotor naar voren en krijgen we lift. Als een grote vogel stijgen we op en even later vliegen we met een snelheid van 120-150 km boven de buitenwijken van Lelystad. Het is echt een belevenis zeker als je de stuurknuppel voorzichtig over mag nemen en je de autogyro omhoog, naar links, naar rechts en naar beneden mag sturen. De landing doet Remco natuurlijk zelf waarbij hij ook demonstreert dat ook als je de motor uitzet niet zomaar naar beneden valt omdat de rotor gewoon snelheid blijft houden waarbij de hoogte geleidelijk afneemt. Als we geland zijn maakt hij direct een doorstart zodat je ook kunt zien hoe gemakkelijk dat gaat. Voor de echte landing heeft hij maar een baanlengte van 10-20 m nodig.

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 22

13-10-2011 14:01:04

gyrocopter

Een autogiro kan op een vlakke groenstrook van circa 100 m starten. Voor de landing is 20-50 m baanlengte al voldoende.

erkenning van deze vliegschool. De verwachting is dat in september 2011 de noodzakelijke wetgeving hiervoor geregeld is.

Vliegbrevet

Toepassingsmogelijkheden gyrocopter

Het vliegen met een autogyro is eenvoudig te leren en zeer veilig. In de meeste landen is wel een vliegbrevet noodzakelijk. Door het nemen van vlieglessen en de nodige theorie kun je na circa 0,5 jaar examen afleggen. Om de vliegvaardigheid te behouden moet een aantal uur per jaar worden gevlogen. Ongelukken gebeuren zelden, en zijn vooral te wijten aan onoplettendheid (hoogspanningsdraden) of roekeloosheid.

Wereldwijd wordt de gyrocopter voor veel toepassingen ingezet. Voorbeelden zijn: postbezorging in uitgestrekte gebieden, sportverslaggeving, luchtfotografie, beheer van wildparken en veestapels. In Nederland kan de gyrocopter ingezet worden bij hulpverleningstaken, controles van illegale olielozingen, dijkinspectie, verkeersinspecties vanuit de lucht en opsporings activiteiten.

De komende periode is er weer een overleg met de inspectie van Infrastructuur en Milieu voor de toelating van de autogiro in Nederland. Een professionele vliegschool is er al. Nu is het wachten op de toelating van Nederlandse autogyro’s en

Voordelen ten opzichte van het gewone vliegtuig en de helikopter zijn een veel kleinere stallingsplaats, grotere veiligheid en veel lagere aanschafkosten. Ook een lager brandstofgebruik en minder geluidsoverlast leiden tot lagere exploitatiekosten. Daarbij is een autogyro ook gemakkelijk op een aanhanger achter een personenauto (na demontage van de rotor) te vervoeren. Een gemiddelde autogyro kan in de lucht blijven bij een minimale snelheid van 30 km/h en heeft een topsnelheid van 185 km/u. Hij kan bijvoorbeeld eenvoudig boven een peloton wielrenners blijven hangen. Langere tijd stilhangen in de lucht (’hoveren’ zoals een helikopter) is met een autogiro niet mogelijk, want dan begint hij te dalen.

Zakelijke doorstart Inmiddels beschikt de Autogyroschool al over een tweede autogyro op vliegveld Lelystad: een Calidus. Dit is hetzelfde type toestel waarmee in 2009 de test langs de A1 is uitgevoerd. Als er in de toekomst een vliegende auto komt (en dat zal naar verwachting niet lang meer duren omdat binnenkort het eerste prototype wordt uitgetest) kunnen potentiële piloten hun eerste brevet halen op een gyrocopter. De eerste cursist is inmiddels solo en een nieuwe lichting is weer van start gegaan. Verder lezen: www.autogyroschool.nl, www.pal-v.com. WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 23

13-10-2011 14:01:08

MAKING MODERN LIVING POSSIBLE

VLT® AQUA Drive – Verbeter uw besturingssysteem terwijl u energie bespaart… Met de VLT® AQUA Drive verbetert u uw besturingssysteem, beschermt u uw apparatuur, vermindert u het gebruik van chemicaliën en kiest u voor de frequentieregelaar met de hoogste eﬃciëntie. De VLT® AQUA Drive is uw oplossing voor alle toepassingen binnen (afval)waterbehandeling en waterdistributie die door vele lokale specialisten in meer dan 100 landen wereldwijd wordt ondersteund.

Ontvang alle relevante informatie vrijblijvend op een USB-stick. Vraag hem aan via freeusb.vltdrives.com.

0,25kW –1,4 MW

Eén frequentieregelaar voor al uw toepassin gen

www.danfoss.nl

Danfoss VLT Drives, Adm. Lucashof 3, 3115 HM Schiedam, Nederland Tel: +31 (0)10 249 2050, Fax: +31 (0)10 249 2041, E-mail: vltsales@danfoss.nl

Yamit Europe bv is een Nederlands bedrijf gespecialiseerd in het ontwerpen, de constructie, productie en inbedrijfstelling van hoge kwaliteit automatische filtratiesystemen en container drinkwatersystemen. Onze engineering en productie capaciteiten maken ons tot een uniek bedrijf in staat om een breed aanbod van op maat gemaakte filtratie- en drinkwatersystemen te leveren voor een zeer breed scala van toepassingen, industrieën en klanten. Al onze producten worden vervaardigd volgens de ISO 9001 norm voor de kwaliteitscontrole, evenals EU-richtlijnen. Wij bieden onze klanten een Nederlands certificaat van oorsprong voor alle producten en systemen. Met een netwerk van kantoren en dealers zijn wij actief in meer dan 30 landen, toegewijd aan service en ondersteuning aan onze klanten. Ons ervaren team is al meer dan 15 jaar werkzaam in de industrie. Onder onze klanten zijn wereldwijd toonaangevende waterbehandelings bedrijven, multinationals en de lokale en nationale overheid.

Yamit Europe bv, Gieterij 51, 2211WC, Noordwijkerhout adv Yamit.indd 1

Watervakblad 05 2011.indd 24

Tel: 0252-377214 Fax: 0252-346383

www.yamit.nl / info@yamit.nl 21-09-2011 09:15:03

13-10-2011 14:01:09

Economie/marketing

Kleine ingenieurs raken in de knel Veel Nederlandse ingenieursbureaus hebben het moeilijk; voor bedrijven met minder dan 100 werknemers is het extra lastig. De inzakkende vraag in de vastgoed- en bouwwereld leidt tot prijsdruk, afnemende volumes en overcapaciteit. De kleinere ingenieursbureaus hebben de extra handicap dat ze te weinig gericht zijn op landen waar nog vraag is, ze missen ook de schaal om mee te dingen naar grote projecten. Om te overleven moeten ze zich richten op mogelijke niches en meer op de internationale markt oriënteren, aldus een rapport van Rabobank. Volgens Leontien de Waal, sectoranalist van de Rabobank, leidt de druk in de markt tot meer overnames, fusies en samenwerking. De consolidatieslag, zo neemt zij, is nog maar net begonnen. De allerkleinste bureaus staan volgens haar voornamelijk onder druk. 85% van alle vaderlandse bureaus heeft minder dan 10 werknemers ook al is bijna een derde van de grootste Europese ingenieursbureaus Nederlands. Omzetcijfers waarin onderscheid in bedrijfsomvang wordt gemaakt zijn niet beschikbaar. In vergelijking met 2008 neemt de geaggregeerde omzet van alle Nederlandse ingenieursbureaus sinds het tweede kwartaal van 2009 voortdurend af.

Masteropleiding Vanaf het academisch jaar 2012-2013 kunnen studenten deelnemen aan een nieuwe masteropleiding European Wind Energy Master (EWEM). TU Delft is coördinator van de opleiding die verzorgd wordt met 3 andere Europese universiteiten in Noorwegen, Denemarken en Duitsland. Dit consortium wil jaarlijks 120-150 afgestudeerden leveren voor de windenergiesector. Het programma is ontwikkeld in samenwerking met 40 partners van turbinefabrikanten, windenergieorganisaties en ontwikkelaars van windparken. De geselecteerde deelnemers studeren tijdens de opleiding aan minimaal 2 instellingen uit het consortium.

Siemens stopt bouw kerncentrales Siemens stopt met de bouw van kerncentrales. Het concern ontbindt de joint venture met het Russische Rosatom. Siemens reageert hiermee op het besluit van de Duitse regering, dat in reactie op de kernramp in Fukushima in 2020 volledig stopt met kernenergie. Duitsland is nog voor 23% afhankelijk van kernenergie, afkomstig van de 17 door Siemens gebouwde kerncentrales. Het besluit van Siemens heeft geen invloed op de voorgenomen bouw van een 2e kerncentrale in Borssele. De Nederlandse voorkeur ligt bij een type centrale dat wordt gebouwd door Westinghouse uit Amerika of door Areva uit Frankrijk. In 2009 verklaarde topman Peter Löscher nog dat kernenergie een essentieel onderdeel is van een duurzame energiemix. Het ‘nee’ van de Duitse samenleving tegen het gebruik van kernenergie verklaart zijn draai. Het besluit om geen kerncentrales meer te bouwen betekend niet dat het concern geen onderdelen meer bouwt voor kerncentrales. Het concern

bouwt al niet-nucleaire componenten voor centrales in Finland en China. De stroomturbines die de onderneming op grote schaal produceert zijn te gebruiken in zowel kerncentrales als in conventionele energiecentrales. Met een omzet van 6,7 miljard euro is de energiedivisie de op een na grootste activiteit van Siemens. Het concern heeft de afgelopen jaren zijn kernactiviteiten al teruggeschaald door onder andere een joint venture met branchegenoot Areva uit Frankrijk te beëindigen. Siemens zet nu in op duurzame energie, onder andere met zonne-energie en windturbines. De ambitie van de Duitse regering om circa 35% van de energievoorziening uit groen stroom te halen in 2020, noemde Löscher een haalbaar doel. Het beëindigen met Areva kostte Siemens 648 miljoen euro. Er zijn volgens het concern geen financiële consequenties aan het stopzetten van de samenwerking met Rosatom, ook al omdat deze wordt voortgezet op andere terreinen.

Positief resultaat in onzekere markt •N ettowinst 1e halfjaar c 5 miljoen versus c 4 miljoen in de eerste helft van 2010; • Operationeel resultaat voortgezette bedrijfsactiviteiten in 1e halfjaar 2011 c 10 miljoen (1e halfjaar 2010: c 11 miljoen); • Goede resultaten Infra en Woningbouw, lagere resultaten Vastgoed en Duitsland; • Omzet in 1e halfjaar autonoom met c 1.084 miljoen circa 3% hoger dan vorig jaar; • Woningmarkt herstelt vooralsnog niet: 638 woningen verkocht in eerste 6 maanden versus 683 in eerste helft van 2010, • Orderportefeuille licht gestegen naar c 2,3 miljard (ultimo 2010: c 2,2 miljard); • Netto schuld per ultimo juni verder afgenomen tot c 240 miljoen (c 277 miljoen ultimo juni 2010); • Gecommitteerde kredietfaciliteit ter grootte van c 250 miljoen, vernieuwd

en verlengd tot maart 2015 tegen marktconforme condities. Gerrit Witzel, voorzitter raad van bestuur Heijmans: “In de eerste helft van dit jaar bleven de marktomstandigheden taai en wij gaan ervan uit dat dit voorlopig zo blijft. De hernieuwde turbulentie op de financiële markten gaat hier niet bij helpen, de verlaging van de overdrachtsbelasting waarschijnlijk wel. Desondanks zien we in Nederland met name bij Infra en Woningbouw prima resultaten. Bij Vastgoed is het hard werken voor weinig marge terwijl in Duitsland de resultaten veel sterker dan verwacht onder druk stonden. Voor heel Heijmans blijft de focus op kwaliteit, kostenbeheersing en cashflow. Met een solide orderportefeuille en gezonde financieringsstructuur kunnen we hiermee goed vooruit.” Op 10 november aanstaande zal Heijmans voor beurs de Q3 trading update publiceren.

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 25

13-10-2011 14:01:10

Economie/marketing

Buurtsporen Station Utrecht CS ProRail gunt het contract voor ‘uitbreiding perron 1 en 2 CS (Buurtsporen)’ in Utrecht aan Heijmans. Het betreft een voorgenomen gunning. De voorbereidende werkzaamheden starten per direct, het volledige werk zal in het voorjaar van 2014 zijn afgerond. Het project heeft een contractwaarde van bijna c 18 miljoen. Heijmans krijgt de opdracht doordat het de beste aanbieding wist te maken, waarbij prijs en duurzaamheid een belangrijke rol spelen. Hierbij was het feit dat Heijmans Infra de vijfde en hoogste trede inneemt op de CO2-Prestatieladder van ProRail beslissend. Het is voor Heijmans niet de eerste keer dat het CO2-certificaat heeft geleid tot de beste EMVI-score. Het complexe civieltechnische en bouwkundige werk wordt uitgevoerd door Heijmans Civiel. Het past binnen de strategie van het bedrijf om hoogwaardige duurzame integrale projecten te realiseren waarbij resultaat voor omzet gaat. De werkzaamheden betreffen het verplaatsen en verbreden van perrons 1 en 2 en het verleggen van sporen 1, 2 en 3 inclusief het aanpassen van de bovenleiding. Om dit te realiseren zijn verschillende werken nodig: Het aanpassen en bouwen van de keerwandconstructie van de perrons, het vervangen van de bestaande perronkappen (inclusief nieuwe funderingen), het bouwen van een vloer boven spoor 1, 2 en 3, het bouwen van spoorplaten voor drie sporen over en langs de bestaande fietsenstalling, het bouwen van een Trogbrug en 2 voorgespannen plaatbruggen over de bestaande van Sijpesteijntunnel, het maken en onderhouden van reizigersvoorzieningen en het aanpassen van de perron- en reizigersinformatiesystemen.

Overname door Fugro Voor de overname van twee bedrijfsonderdelen van Seabird Exploration heeft Fugro een intentieverklaring getekend. Het aankoopbedrag is vastgesteld op $ 125 miljoen. In aanloop naar de voorgenomen transactie heeft de dienstverlener aan de energiesector al een belang van 11% in beide bedrijven genomen. Furgo krijgt met de overname van de twee bedrijven alle activa en rechten waarmee het concern op de zeebodem 3D en4D seismische gegevens kan verzamelen.

HVC aast op Essent- en Nuon-geld Nu Brad is uitgestapt is afval- en energiebedrijf HVC de enige aandeelhouder in een groot te bouwen windmolenpark in de Noordzee. Directeur Wim van Lieshout van HVC hoopt provincies en gemeenten over de streep te trekken. De laatste jaren is afval minder belangrijk geworden voor het bedrijf en zijn aandeelhouders, dat zich als aanjager van duurzame energie profileert. En zijn aandeelhouders helpt hun klimaatdoelstellingen te behalen door in zon, wind en biogas te investeren. HVC durft investeringen te doen waar anderen voor terugschrikken; zoals het 2,5 miljard euro kostende windmolenpark in de Noordzee. HVC gaat Typhoon Capital meehelpen door gemeenten en provincies te benaderen die zijn binnengelopen toen Essent en Nuon werden verkocht. HVC praat ook met zijn aandeelhouders over extra financiering. Want als de aangesloten aandeelhouders hun klimaatdoelen willen behalen moeten er miljarden euro’s worden geïnvesteerd.

Surinaamse opdracht Hefschip voor windpark op zee Voor de inzet van het hefschip Svanen heeft Ballast Nedam een contract gesloten met London Array. Het hefschip is vanaf half augustus ingezet bij de aanleg van het grootste windpark op zee ter wereld, 1000 MW, dat wordt aangelegd voor de monding van de Thames. 26

Voor de bouw van de Carolinabrug over de Surinamerivier heeft Ballast Nedam een overeenkomst gesloten met het Surinaamse ministerie van openbare werken. De deal heeft een waarde van 32 miljoen euro. De originele Carolinabrug werd 4 jaar geleden beschadigd na een aanvaring door een zandboot en delen van de brug zijn toen ingestort.

Grontmij verkoopt telecomdivisie Grontmij verkoop zijn Franse telecomdivisie. Het onderdeel wordt overgenomen door het management van het onderdeel en investeringsmaatschappij Mbo Partenaires voor een onbekend bedrag. Bij de divisie Telecoms werken circa 1200 mensen, bij Grontmij in totaal 11.00 mensen. Het adviesen ingenieursbureau kreeg het onderdeel in handen bij de overname in 2010 van de Franse branchegenoot Ginger. Telecoms was eerder al als niet-kernactiviteit aangemerkt door Grontmij.

Oranjewoud plaatst aandelen Oranjewoud plaats onderhands aandelen bij Centric. Het gaat om bijna 11 miljoen aandelen, uitgiftekoers 4,62 euro per aandeel, die bedoeld zijn om het eigen vermogen te versterken. Bijna de helft van de opbrengst van de emissie wordt aangewend voor de aflossing van een bruglening van 40 miljoen euro die Oranjewoud is aangegaan voor de aankoop in 2010 van Strukton. Door het plaatsen van de aandelen bij grootaandeelhouder Centric neemt het belang van het IT-bedrijf in Oranjewoud toe van 79 tot 83%.

Ing-platform in Australië SBM Offshore gaat meebouwen aan een drijvend Ing-platform in NoordAustralië. Het bedrijf zelf geeft geen financiële details maar analisten van Kepler Capotal Markets schatten de kosten op 2 à 2,5 miljard euro. Dat bedrag moet het bedrijf wel delen met de partners in het project; PTT FLNG Limited, PTTEP Australia en Linde. De definitieve beslissing om door te gaan met het project wordt genomen in 2012. Het platform kan vanaf eind 2016 jaarlijks 2 miljoen ton vloeibaar gas gaan produceren. SBM hoopt dat installaties die op zee gewonnen gas vloeibaar maken voor transport en opslag een flinke bijdrage gaan leveren aan de omzet. Het concern is momenteel groot in de bouw van drijvende platforms voor olieproductie.

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 26

13-10-2011 14:01:10

Economie/marketing

Boskalis

Grontmij

Boskalis Westminster publiceerde de cijfers over het eerste halfjaar 2011. De eerste maanden verliepen minde positief. De grotere concurrentie zette druk op de bezetting van de schepen en de orderportefeuille slonk bij een omzetstijging. Sleepdochter Smit, die beter draait, vangt een deel van de resultatenvermindering op. Als de economische groei doorwerkt in de activiteiten, kan dat zo weer afgelopen zijn

Grontmij maakte de cijfers van de eerste helft van 2011 bekend. Mede door de overname van Ginger wist het adviesen ingenieursbureau de omzet over het eerste kwartaal met 47% op te voeren naar 273 miljoen euro. De autonome omzet steeg 1,7%. Door een stijging van de rentelasten naar 3,6 miljoen euro bleef de winst gelijk aan de 3,7 miljoen euro van 2010. Voor de rest van het jaar wordt gerekend op een druk op de resultaten door mindere vraag van lagere overheden en druk op de pensioenkosten.

Overname door Siemens Siemens neemt de Nederlandse NEM en zusterbedrijf Nem Energy Services over. De 2 bedrijven hebben een gezamenlijke omzet van 325 miljoen euro en circa 1000 werknemers in dienst. NEM is een grote leverancier van stroomgeneratoren voor de energiecentrales en de industrie. Technologiebedrijf Siemens denkt 170 miljoen euro op tafel te moeten leggen voor de bedrijven. De overname moet nog goedgekeurd worden door de Europese Unie.

Spoororder Strukton Een joint venture van het bouwbedrijf Strukton en Aarsleff Rail uit Denemarken gaat meewerken aan een nieuw veiligheidsysteem voor het spoorwegnet in Denemarken. Strukton, onderdeel van Oranjewoud en Aarsleff gaan de installatie van kabels en apparatuur lang 85 stations en 170 kilometer spoor voor hun rekening nemen.

Green Deal Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie heeft met de energiebedrijven afgesproken dat deze vanaf 2015 een verplicht percentage groene stroom leveren. Deze leveringsverplichting, de zogeheten ‘green deal’ is onderdeel van een pakket aan afspraken tussen de overheid en het bedrijfsleven over een duurzame economie. Met de leveranciersverplichting wil het kabinet zijn klimaatdoelen halen. In Europees verband heeft Nederland afgesproken in 2010 14% van de totale energiebehoefte duurzaam op te wekken. In de komende jaren moet het percentage, met alle oude en nieuwe subsidieregelingen, van 4 tot 9% stijgen. Een deel van het resterende gat zal worden afgekocht in het buitenland, de rest moet komen van de leveranciersverplichting. Het is nog niet duidelijk hoe hoog het percentage verplichte groene stroom gaat worden. Eon en Electrabel, bedrijven met kolencentrales, kunnen relatief makkelijk aan de verplichting voldoen door biomassa

mee te stoken in de centrales. Andere energiebedrijven zullen groene stroom moeten inkopen. In de green deal is bijen meestookverplichting voor biomassa in kolencentrales afgesproken voor de komende 3 jaar. Tot de leveranciersverplichting ingaat hebben EPZ, Elecctrabel, Essent, Nuon en Eon met de minister afgesproken jaarlijks 10% biomassa bij te stoken. Dit gebeurt nu ook al maar dan deels met hulp van subsidies die aflopen. Om de energiebedrijven tegemoet te komen, kunnen zij een deel van de groene stroom gaan sparen. De gespaarde groencertificaten, maximaal 2% van de stroom uit kolencentrales met een plafond van 1,7 terrawattuur, kunnen dan over 3 jaar mee tellen met de leveranciersverplichting. In de green deal staat ook dat onderzocht zal worden hoe duurzame warmte en groen gas deel kunnen worden van de leveranciersverplichting. Met een aantal individuele bedrijven zijn er afspraken gemaakt over onder meer energiebesparing.

Windmolenbouwer in de etalage Zakenbank J.P. Morgan is ingehuurd om een koper te zoeken voor Bard Holding. De ontwikkelaar en brouwer van windmolenparken raakte in de financiële problemen. Bard, uit Duitsland, is in Nederland vooral bekend geworden nadat het een subsidie van maximaal 4,4 miljard euro had gewonnen voor de bouw van een groot windmolenpark in de Noordzee. Het lukt Bard niet om dit project te ontwikkelen en heeft de verantwoordelijkheid ervoor overgedragen aan Typhoon Capital, dat nu op zoek gaat naar het benodigde kapitaal. Afvalverwerker HVC uit Alkmaar, de enige aandeelhouder in het park tot nu toe gaat Typhoon Capital helpen investeerders te zoeken. Door thuisbankier UniCredit zijn Bard en zijn dochterbedrijven in een trust geplaatst en de bank heeft zich tot 2013 garant gesteld voor de financiering. Men verwacht dat J.P. Morgan vooral kopers zal proberen te vinden voor de divisie van Bard die zelf turbines en rotorbladen voor windmolens produceert en de tak die deze installeert.

Gasterminal Gate De eerste importterminal van tankterminalbedrijf Vopak en gastransporteur Gasunie voor vloeibaar gas zal Nederland minder afhankelijk maken van Russisch gas. Dankzij de nieuwe gasterminal Gate, van ruim 800 miljoen euro, kunnen schepen met vloeibaar aardgas (Ing) nu aanmeren in de Rotterdamse haven en de lading in de tanks laten stromen. Het gas kan direct het net in maar ook tijdelijk worden opgeslagen. Een belangrijk moment voor de Nederlandse energievoorziening want de gasreserves uit Groningen raken op. Nederland wil de draaischijf voor gasstromen in Noordwest-Europa worden, de zogeheten gasrotonde en wordt het regionale knooppunt voor de distributie van gas uit Groningen, Noorwegen, Rusland en de landen uit het Midden-Oosten via de import van Ing.

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 27

13-10-2011 14:01:10

Economie/marketing

Contract Arcadis

Meer dan baggeren voor Van Oord

Arcadis heeft een 5-jarig contract van $ 20 miljoen binnengehaald van US Army Corps of Engineers. Het adviesen ingenieursbureau gaat adviesen meetdiensten leveren voor het verbeteren van grond, bodems en water. De meeste projecten vinden plaats in Duitsland. Ook in België, Italië en Nederland wordt werk uitgevoerd. Het is de tweede grote opdracht in Europa die het bedrijf in de wacht sleept van het Amerikaanse legeronderdeel.

Baggermaatschappij Van Oord gaat zich meer richten op offshoreklussen en de installatie van windmolenparken. Van pessimisme over economische ontwikkelingen heeft het bedrijf geen last. In Europa en de Verenigde Staten is men erg somber, maar elders in de wereld liggen de kansen nu voor het oprapen. Van Oord doelt vooral op Rusland, Zuid-Amerika en Australië. Met deze groeimarkten hoopt het bedrijf voor 2015 een omzet van 2 miljard euro te bereiken, dit jaar zal dat 1,7 miljard euro worden. Van Oord heeft in de Braziliaanse haven van Suape twee klussen ter waarde van 165 miljoen in de wacht gesleept, de opdracht levert 2 jaar werk op. Tegelijk ontvangt Van Oord twee nieuwe baggerschepen, de Athena en de Stomes. Een investering van meer dan 300 miljoen euro. Met het wegvallen van opdrachten in Europa vanwege overheidsbezuinigingen, richt Van Oord zich steeds meer op nieuwe groeimarkten. Australië wekt hoge verwachtingen; China heeft ijzererts en kolen uit Australië nodig maar Australië heeft niet de benodigde haveninfrastructuur. Dat zal de komende jaren allemaal aangelegd moeten worden. De nieuwe snijkopzuiger, de Athena, zal worden ingezet om de meeste orders te winnen. Australië wordt voor het bedrijf belangrijker dan ooit en men verwacht dat het land honderden miljoenen euro’s per jaar aan opdrachten zal gunnen. Eerder dit jaar ontving Van Oord samen met Deme al orders in de haven van Gladstone. Er zijn daar nu 3 werken in uitvoering die gezamenlijk goed zijn voor een half miljard euro. Van de 1,8 miljard euro recordomzet die Van Oord in 2008 behaalde, kwam bijna de helft uit het Midden-Oosten, vooral van de aanleg van het kunstmatige eiland Palm Jumeirahbij Dubai. Van die markt is nu niet veel meer over. Naast Brazilië en Australië richt, Van Oord zich nu ook op Rusland. Bij het schiereiland Jamal, bij de Poolcirkel, maakt het bedrijf geulen in de zeebodem voor het leggen van pijpleidingen en bij het eiland Sakhalin laat het een betonnen platform afzinken. Veel werk in Rusland is energiegerelateerd en dat past in de nieuwe strategie van het bedrijf. Naast baggerwerkzaamheden, wil het namelijk versneld groeien in

Overname door KEMA In het Chinese bedrijf Sinopower neemt KEMA een belang van 70%, deze overname moet nog wel goedgekeurd worden door de Chinese overheid. Sinopower is gespecialiseerd in adviezen om bedrijfsprocessen in de energiesector te verbeteren. KEMA wil binnen enkele jaren een 100%-belang in Sinopower nemen. Volgens KEMA is de overname een goede aanvulling op de bestaande diensten van het bedrijf in China. Het bedrijf geeft onder andere advies bij de aanleg van een van de werelds langste hoogspanningsleidingen, adviseert over kolenvergassing en is actief rond steenkool.

Order Boskalis in Brazilië In een haven in het noorden van de Braziliaanse staat Rio de Janeiro gaat Boskalis in de komende 2 jaar voor 200 miljoen euro baggeren landaanwinningswerk verrichten. De opdrachtgevers zijn dochterondernemingen van de Braziliaanse holding EBX Group. Met de opdracht geeft Boskalis invulling aan zijn ambitie om te groeien in Brazilië, men verwacht dat daar de komende jaren veel opdrachten te vergeven zijn. De gas- en olie-industrie in het land groeit hard. Dankzij de overname van Smit Internationale beschikt Boskalis in Brazilië ook over diensten rond opslagterminals en sleepactiviteiten in havens. Het havencomplex dat Boskalis helpt aan te leggen wordt omgeschreven als een industrieel superhavencomplex. 28

twee activiteiten: offshore en de installatie van windmolenparken op zee. Van Oord wil uitgroeien tot hoofdaannemer en daarmee ook het ontwerpproces voor rekening nemen, niet alleen geulen uitbaggeren, maar ook zelf de pijpen leggen. Er is daarom een eigen pijpenlegger van meer dan 100 miljoen euro in aanbouw. Voor de installatie van windmolens laat Van Oord in Duitsland voor meer dan 150 miljoen euro een eigen installatieschip bouwen. De strategische koerswijziging zal het aandeel van baggerwerkzaamheden in de totale omzet van Van Oord doen dalen. De mondiale baggermarkt is van 1990 tot 2008 sterk gegroeid tot zo’n 10 miljard euro en is sindsdien stabiel gebleven. Baggeren maakt nu zo’n 60 tot 70% van de omzet uit, om twee miljard omzet te halen moeten offshore en windmolens stevig groeien.

AlgenBioReactor In Nederland zijn de meeste industrieën en woningen aangesloten op een waterzuivering. Het organische materiaal in het afvalwater wordt afgebroken met behulp van bacteriën en omgezet in minerale meststoffen en kooldioxide. Het water dat de waterzuivering verlaat is geurloos en helder, het kan direct op het oppervlaktewater worden geloosd. Kleurloos water kan soms echter nog problemen geven; de toevoer van meststoffen in het oppervlaktewater is soms zo hoog dat microalgen hier van gaan groeien. Inegrepo Renewables heeft van het probleem een oplossing gemaakt. Het heeft een revolutionair zuiveringssysteem ontwikkeld, gebaseerd op de kracht van micoralgen om meststoffen op te kunnen nemen. Door de algen op te sluiten in doorzichtige balletjes blijven deze op hun plaats in het licht terwijl het te zuiveren water erlangs stroomt. Deze AlgenBioReactor (ABR) kan per vierkante meter 30x zoveel stikstof verwijderen als een algenvijver waarbij de met algen verzadigde balletjes worden afgevoerd. Er zijn geen aanvullende chemicaliën nodig voor waterbehandeling. Het ABR wordt getest op enkele riool- en industriële waterzuiveringen in Nederland.

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 28

13-10-2011 14:01:10

productnieuws

Platform Water Vallei en Eem kiest voor I-Real Waterschap Vallei en Eem en dertien gemeenten zijn een samenwerking aangegaan voor het opstellen en uitvoeren van een regionaal meetprogramma voor het afvalwatersysteem. Doel is om in kaart te brengen hoe de gezamenlijke afvalwaterketen werkt, zodat men nauwkeurig kan bepalen welke investeringen er echt nodig zijn in onder meer zuiveringsinstallaties en rioleringen. Een eerste besparing is inmiddels gerealiseerd door een gezamenlijke aanbesteding uit te schrijven die is gewonnen door I-Real. I-Real zal het open telemetrie en procesautomatiseringssysteem H2gO voor dit project gaan inzetten. Het project omvat het ontwerpen, ontwikkelen, installeren, in bedrijf stellen, testen en onderhouden van een regionaal meet- en telemetriesysteem voor metingen in en om de afvalwatersystemen (rioolstelsels en rioolwaterzuiveringen). Er komt één centrale, regionale hoofdpost (H2gO) waar de al bestaande hoofdposten aan gekoppeld kunnen worden. Ook zijn er gemeenten die ervoor kiezen om direct op de centrale hoofdpost aan te sluiten en geen eigen hoofdpost behouden. De centrale hoofdpost bestaat daarbij onder andere uit een database, gegevensbeheersysteem en functies voor de validatie van meetgegevens, rapportage en bediening op afstand. Het project omvat onder andere 550 bestaande meet- en regellocaties die gekoppeld worden aan de nieuwe

hoofdpost. Voor 150 locaties wordt nieuwe meetapparatuur geïnstalleerd en ongeveer 200 meetlocaties worden uitgerust met een directe telemetrieverbinding. Voor informatie: I-Real, tel: 0314-366600, e-mail: info@i-real.nl.

Nooit meer problemen met uw waterdistributienet. De Watts EA-keerklep type FC is een enkelvoudige, controleerbare keerklep in geflensde uitvoering, leverbaar tot en met DN250. Deze keerklep onderscheidt zich door een lage drukval en is voorzien van een snel en eenvoudig verwisselbare keerklepinzet, zodat onderhoud in-line kan worden uitgevoerd. Naast een breed pakket terugstroombeveiligingstoestellen levert Watts ook de eigenmedium gestuurde regeltoestellen EU100-Serie. Deze serie is in ruim 400 verschillende uitvoeringsvormen leverbaar. Van reduceer- en voordrukhandhavingstoestel tot aan uitvoeringen voor complexe regeloplossingen.

OOK IN DN2 00 DN2 EN 50

Watts Industries Netherlands B.V. Kollergang 14, 6961 LZ Eerbeek, Postbus 98, 6960 AB Eerbeek, Nederland Tel. +31 (0)313 67 37 00 Fax. +31 (0)313 65 20 73 E-mail info@wattsindustries.nl Internet www.wattsindustries.com

110270_ACV_190x136_Df.indd 1

Watts Industries Netherlands B.V. is onderdeel van Watts Industries Europe B.V.

29-06-11 09:45 WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 29

13-10-2011 14:01:15

productnieuws

Nieuw energierekenwerk Siemens introduceert een nieuw energierekenwerk, de Sitrans FUE950(INT8). De FUE950 is een universeel energierekenwerk dat, in combinatie met magnetisch inductieve flowmeters dan wel ultrasone energiemeters (zowel inline als Clampon), geschikt is voor het meten van het energieverbruik van water en water/glycol mengsels. Dit maakt de meter uitermate geschikt voor toepassing in warmte- en koudeopslag (WKO) systemen, stadsverwarming, warmte/kracht- (WKK) en elektriciteitscentrales. Het toepassen van energiemeters wordt binnen Nederland steeds verder gereguleerd. Door toename van deze (strengere) regelgeving zullen installaties steeds vaker moeten voldoen aan de, specifieke voor energiemeters opgestelde, Europese EN1434 en/of MID (MI004) richtlijn. Het nieuwe energierekenwerk en de Siemens ultrasone energiemeters (FUE380) voldoen aan deze richtlijnen. Door toepassing van deze instrumenten binnen de opgestelde richtlijnen is en blijft de gebruiker gedurende de levensduur verzekerd van

een zeer nauwkeurige en betrouwbare energiemeter. Op de FUE950(INT8) kunnen PT100 of PT500 (2-draads of 4-draads) temperatuurelementen worden aangesloten. Standaard levert Siemens deze met 4-draads PT500 temperatuurelementen in combinatie met 140 of 230 mm roestvaststalen dompelbuizen. Op het energierekenwerk wordt de energie weergegeven in MWh dan wel GJ, de flow in m3/ uur en het vermogen in kW. Tevens kan het energierekenwerk uitgebreid worden met optionele communicatiemodulen, zoals M-bus, RS232, RS485, dan wel optionele uitgangsmodulen, zoals pulsuitgang (energie en volume puls) of analoge uitgang (flow en vermogen). Hierdoor ontstaat een directe koppeling aan het bovenliggende systeem. Voor het uitlezen, waarvoor een optionele Bluetooth adapter nodig is, van parameters of het analyseren van data kan het gratis te downloaden programma IZAR@SET worden gebruikt. Voor informatie: Siemens Industry Automation & Drive Technologies, Remon Roos, tel: 070-3333495, e-mail: remon.roos@siemens.com.

V I S I O N O N S U S TA I N A B I L I T Y ➔ Water & Waste Water Technologies ➔ Recycling ➔ Waste to Energy

• Complete turnkey oplossingen • • • •

Montage, opstart en after sales Ontwerp, engineering en productie Volledige proces garanties Wereldwijd meer dan 2200 referenties

Nijhuis Water Technology | Dinxperlo - Nederland | info@nijhuis-water.com | www.nijhuis-water.com | T +31 (0)315 655 466 Dinxperlo HQ - Cairo - Chicago - Hamburg - Hong Kong - Jakarta - Kendal UK - Moscow - Warsaw

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 30

13-10-2011 14:01:20

waTEragEnda

2011

2012

OKTOBER 29 t/m 04-11

JAnUARI International Water Week, Amsterdam RAI Voor informatie: www.amsterdam.aquatechtrade.com.

31 t/m 02-02

nOVEmBER 01 t/m 03

01 t/m 04

21 t/m 24

Infra Relatiedagen, Evenementenhal Gorinchem. Hét trefpunt waar relaties in de grond-, weg- en waterbouwbranche elkaar kunnen ontmoeten. Voor informatie: www.evenementenhal.nl. 2e Nationaal Deltacongress, Amsterdam RAI, Staat in teken van de tweede rapportage over het deltaprogramma dat op Prinsjesdag verscheen. Op uitnodiging. Aquatech Amsterdam, Amsterdam RAI. aquatech is het meest toonaangevende vakevenement ter wereld op het gebied van proces-, drinken afvalwater technologie. Het beursprogramma biedt een compleet overzicht van de meest recente ontwikkelingen op het terrein van waterbehandeling, transport & opslag, procescontrole & -automatisering en Point of Use. Voor informatie: www.amsterdam.aquatechtrade.com. 2nd IWA Development Congress & Exhibition, Kuala Lumpur Maleisië Voor informatie: www.iwa2011kl.org.

23 t/m 24

Technivent 2011, Homme Boxx Nieuwegein Voor informatie: www.technivent.nl.

30 t/m 1-12

Infra Relatiedagen, Evenementenhal Venray. de relatiedagen voor de grond-, weg- en waterbouw. Voor informatie: www.evenementenhal.nl.

29 t/m 02-12

Pollutect Horizons 2011, Paris Nord Villepinte Green business en technieken voor de toekomst. Voor informatie: www.pollutec.com.

Infra Relatiedagen, Evenementenhal Hardenberg de relatiedagen voor de grond-, weg- en waterbouw. Voor informatie: www.evenementenhal.nl.

mAART 06 t/m 09

WQA Aquatech USA, Las Vegas (NV), USA Voor informatie: www.aquatechtrade.com.

20 t/m 22

Aqua Nederland Vakbeurs, Evenementenhal Gorinchem Voor informatie: www.evenementenhal.nl.

20 t/m 22

Rioleringsvakdagen, Evenementenhal Gorinchem Voor informatie: www.evenementenhal.nl.

APRIl 25 t/m 27

Aquatech India, New Delhi, India Voor informatie: www.aquatechtrade.com.

mEI 07 t/m 11

IFAT Entsorga, München. Voor informatie: www.ifat.de.

SEPTEmBER 16 t/m 21

IWA World Water Congress & Exhibition, Busan, Korea Voor informatie: www.iwa2012busan.org.

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 31

13-10-2011 14:01:31

Uw waterhuishouding beschermen met UV-desinfectie

Bezoek onze stand: Hal 3, Stand 03.408

www.trojanuv.com

Of het om een groot of klein drinkwaterbedrijf of waterschap gaat, Trojan biedt het UV-systeem voor de verschillende toepassingen. • • • •

Gecertificeerd door DVGW en USEPA Onafhankelijke borging Levenslange desinfectiegarantie Besparingen op operationele kosten

Besluit voor de geoptimaliseerde UV-systemen van Trojan. Neem contact op met: Ing. George Savenije gsavenije@trojanuv.com - www.trojanuv.com Trojan Technologies Europe T 077-326 0918 - M 06-23839622

Vertegenwoordiging: Rob Stokkingreef rob.stokkingreef@morselt.com - www.morselt.com Morselt Borne B.V. T 074-2661166 - M 06-20401279

Anz-WaterVakblad-Adam-02.indd 1

29.09.2011 18:17:20

E.S.A.Group. Milieu & Projects

Advies -en onderzoeksbureau op gebied van milieu Leverancier en adviseur van industriële emissie reducerende installaties ement rmanag te a w u – en

milie ooting xines uble sh ro io t d n s e ie t g a ll sta eringsin rgunnin ater ve s luchtzuiv

tie g afvalw in ig sinstalla in g e r in s r a e g iv erzu rook g w at estrijdin geurb

Het Gat 3 4941 WV Raamsdonksveer The Netherlands T +31 (0) 162 57 08 89 E info@esaprojects.nl W www.esamilieu.nl www.esaprojects.nl

Watervakblad 05 2011.indd 32

13-10-2011 14:01:32

WaterVakblad lezersservice

Wie, Wat, Waar, Water

WaterVakblad Vademecum 2012 Onafhankelijk vakblad voor de professionele watermarkt

Besturen

•

Beslissen

•

Opinievorming

•

Management

WIE WAT WAAR

Voor de volgende sectoren in de watersector • • • • • • • •

WATER WIE WAT

Waterschappen Adviesbureaus Rijkswaterstaat: afdelingen/diensten Provinciale Waterstaat: afdelingen/diensten Onderwijs: Universiteiten/Hogescholen Kennisinstituten/Laboratoria Overheid: deltadienst/ministeries Drinkwaterbedrijven

Oplage WaterVakblad Vademecum: 5.000. Voor alle bestuurders, beslissers en managers in de watersector. Verschijndatum: 17-02-2012.

Inschrijven via info@watervakblad.nl

WAAR

Vademecum 2012

en handig jaarboekje (10 x 21 cm A5 staand) waarin alle betrokken watersectoren de directies en buitendienstadviseurs presenteren. Wie, Wat, Waar in het Water! Per sector worden alle betrokken bedrijven op alfabetische volgorde opgenomen. Elk bedrijf kan deelnemen met een bedrijfsprofiel (max. 100 woorden) + foto en 5 visitekaartjes. Zie voorbeeldpagina’s op www.watervakblad.nl. Totaal 2 pagina’s A5 per bedrijf. Kosten voor deelname op aanvraag.

Naam en voorletters: Bedrijfsnaam: Adres: Postcode en woonplaats: Telefoon: E-mail: Website:

Aanmelden: uiterlijk 15-12-2011. Zodra uw inschrijving is ontvangen nemen wij contact met u op voor overleg over bedrijfsprofiel en aantal gewenste visitekaartjes.

WaterVakblad nr 5 2011 Smoelenboek.indd 1

Watervakblad 05 2011.indd 33

13-07-2011 13:05:41

13-10-2011 14:01:33

Aquatech

Gevarieerd programma op Aquatech

Extra aandacht voor industrie water

“W

e zorgen voor een gevarieerd programma, van de uitreiking van de Innovation Award tot de wereldkampioenschappen pijpfitten. We proberen verder in deze Aquatech een link te leggen tussen de beurs en het congresprogramma. En er is extra aandacht voor industrie water.” Dat zegt Marieke Leenhouts, communicatiemanager van de beurs Aquatech Amsterdam, die van 1 tot en met 4 november wordt gehouden in de Amsterdam RAI. Aquatech is ’s werelds grootste beurs op het gebied van watertechnologie, in het bijzonder drinkwater, afvalwater en industriewater. Bedrijven die op dat gebied actief zijn, laten op hun stand de laatste producten, technologieën en diensten zien.

De beursvloer is 25.000 vierkante meter groot en is ingedeeld in een paar segmenten. Eén daarvan is waterbehandeling en daar vind de bezoeker dus alles op dat gebied terug. Dan is er een segment onder de kop transport en opslag, daar is alles te vinden dat te maken heeft met opslag en transport van water. Te denken valt aan pompen, buizen en kleppen, enzovoort. Vervolgens is er een segment meet- en regeltechniek. Verder een segment ‘point of use’, waarbij het 34

gaat om flessen water, waterkoelers en dergelijke. In totaal zijn er ruim 800 exposanten uit zo’n 40 landen en iedere twee jaar trekt de beurs zo’n 25.000 bezoekers. Leenhouts: “De beurs in Amsterdam is de grootste en meest internationale van alle Aquatech beurzen ter wereld. Daarnaast hebben we in de loop van de jaren, want de beurs bestaat inmiddels meer dan 40 jaar, beurzen opgezet in China, India en de Verenigde Staten.”

Industrieel gebruik Dit jaar is er extra aandacht voor industrieel gebruik van water. Leenhouts: “Je ziet dat in het bedrijfsleven sterk wordt gekeken naar kosten en kostenbeheersing. Meer en meer bedrijven gaan zich realiseren dat ze met een goed beheer van water daartoe stappen kunnen zetten, bijvoorbeeld door hergebruik van water. Het betreft ook maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bedrijven die veel water uit het systeem onttrekken,

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 34

13-10-2011 14:01:38

Aquatech

hebben duidelijk een maatschappelijk doel, maar zeker zo belangrijk is dat slim watergebruik ook kostenbesparingen kan opleveren.” Daarnaast is er dit jaar extra aandacht voor transport en opslag (het segment pompen, buizen en kleppen). “Daartoe is gekozen, omdat we zien dat daar veel interesse voor is”, zegt Leenhouts. “Voor bedrijven zijn daar stappen te maken. Wat we merken in de branche is dat men op zoek is naar totaaloplossingen voor het transport van water van A naar B. Bedrijven willen dat op een zo efficiënt mogelijke manier doen tegen een zo laag mogelijk energieverbruik.”

Pumps en process-plaza Dit jaar is er voor het eerst een speciaal ‘Pumps en Process-plaza’ in hal 4. Daar staat een groot aantal internationale bedrijven bij elkaar, waar de bezoeker in één keer een totaaloverzicht heeft van de aanbieders van diverse technologieën. De bezoeker kan hier de laatste snufjes en de nieuwste dingen op dit terrein bekijken. Leenhouts: “Daarnaast worden er ook op dat plein kortdurende seminars gehouden. Bezoekers van de beurs kunnen heel makkelijk aanlopen, contacten leggen en een seminar volgen.” Aandacht is er voor de ‘netwerkfunctie’ van het plein. Zo is er ook het een en ander aanwezig op het gebied van catering. Vlakbij, er tegenover, vindt het wereldkampioenschap pijpfitten plaats. Het zijn officiële wereldkampioenschappen waarin teams (een boorder, een fitter en een coach) tegen elkaar strijden, te weten een team uit Amerika, Engeland en Nederland. Vorig jaar heeft een team uit Amsterdam van Waternet op een beurs in Chicago gewonnen. Dit jaar moet die de eer verdedigen tegen andere teams uit andere landen. Leenhouts: “En er zijn ook wedstrijden voor damesteams en managementteams, waarbij de CEO’s van de waterbedrijven het tegen elkaar opnemen.”

Innovation Award Dit jaar wordt er weer de ‘Innovation Award’ uitgereikt. “Er worden in vijf categorieën genomineerden aangewezen”, zegt Leenhouts. “Dat gebeurt in de volgende categorieën: afvalwaterbehandeling, drinkwater, transport en opslag, meet- en regeltechniek en innovaties die nog niet op de markt zijn gebracht. Een vakjury nomineert in iedere categorie

drie mogelijke winnaars. Ze kiezen de winnaars en er wordt ook één overall winnaar aangewezen. Als het gaat om de nieuwste producten, is het leuk om daar naar te gaan kijken.” Aan de award is overigens geen geldbedrag verbonden, maar mensen die deelnemen moeten wel een bedrag betalen. De opbrengst wordt volledig gedoneerd aan Amref, de Flying Docters, die een waterproject heeft in Tanzania. Om een duidelijke link te leggen met het bijhorende congresprogramma, is er ook een speciaal segment op de beursvloer gecreëerd waar integrale oplossingen voor waterproblemen aan de orde komen. Hier gaat het om het samenbrengen van watertechnologie en watermanagement. Leenhouts: “We noemen dat deel van de vloer ‘Integrated Aqua Solutions’ en het zijn showcases van gehele waterprojecten. Dus de bezoeker ziet niet de aparte componenten, maar het totale project wordt daar ten toon gesteld.” De functie daarvan is de verbindende schakel te zijn tussen de Aquatech-beursvloer en het congresprogramma. “Er is een uitgebreid congresprogramma”, legt Leenhouts uit. “Het congres heet International Water Weekcongres en

er komen onder meer de volgende drie stromingen aan bod. Eén is Aquaterra en is gericht op de ontwikkelingen van deltagebieden, rivieren en kustbeheersing. Tweede stroming is Aquaindustrie en richt zich op industrieel water. Derde stroming van het congres is Aquainnovation, waar de bezoeker watertechnologie en watermanagement bij elkaar ziet komen en de innovaties die zich daarop richten. Het is dus niet alleen een thema van de beurs, maar ook van de kennisoverdracht die via het congres en het netwerken tot stand komt. De hele wereld op dit gebied komt hiervoor in de RAI bij elkaar.” Dit jaar is er overigens voor het eerst ook een ‘industrial leadersforum’. Dat is een netwerkevenement aan het eind van de middag en deel van de avond op 3 november. Vertegenwoordigers van industriële grootverbruikers van water (Akzo Nobel, DSM en Unilever) lichten er hun waterbeleid van de toekomst toe. Verder is er onder meer een zogenoemde GWI workshop over de strategische benadering van de Europese Kaderrichtlijn Water. En de hele week zijn er excursies naar bijzondere waterwerken in Nederland.

Belangrijke informatie: Beursdata: Dinsdag 1 t/m vrijdag 4 november 2011 Openingstijden: Dinsdag t/m donderdag: 10.00 tot 18.00 uur Vrijdag: 10.00 tot 17.00 uur. Waar: RAI Amsterdam Entree: Gratis. Parkeren: Parkeren in de RAI parkeergarages is niet gratis. Bezoekers die zich registeren via de website, www.amsterdam.aquatechtrade.com, kunnen met korting een NS Dagretour kopen.

WaterVakblad nr 5 5011

Watervakblad 05 2011.indd 35

13-10-2011 14:01:41

Beursnieuws

Genomineerd voor WOWaterprijs 2011

Young Water Professionals

DHV is samen met het Junior College Utrecht (van de Universiteit Utrecht) doorgedrongen tot de top 5 die in aanmerking komt voor de Water Ontmoet Water samenwerkingsprijs. Op 1 november 2011, tijdens de tweede landelijke WOWater-dag, wordt de eerste Water Ontmoet Water samenwerkingsprijs uitgereikt. De inzending van DHV en het Junior College Utrecht voor de WOW-samenwerkingsprijsvraag is ikonderzoekwater.nl. In ikonderzoekwater.nl werkt de watersector samen om het komende tekort aan vakmensen zo veel mogelijk te beperken. Door vergrijzing hebben we de komende jaren duizenden nieuwe instromers op de arbeidsmarkt nodig. Daarvoor moet eerst de instroom in de watergerelateerde opleidingen groeien. Nu is die instroom nog veel te klein. Ikonderzoekwater.nl pakt dit aan door waterprofessionals, scholen en scholieren actief met elkaar in contact te brengen. Waterprofessionals begeleiden eindexamenscholieren bij hun profielwerkstuk - een verplicht onderzoeksproject dat onderdeel is van het eindexamen. Dat onderwerp gaat dan natuurlijk over een actueel waterprobleem. De scholieren krijgen een kijkje in de keuken van de watersector en kunnen zo ervaren hoe leuk het is om daar te werken. Ikonderzoekwater.nl kent inmiddels honderden samenwerkingspartners: gemeenten, waterschappen, provincies, RWS, adviesbureaus, aannemers, natuurorganisaties, universiteiten, dierenparken, een watermuseum etc.

Tijdens de International Water Week in Amsterdam, zal de huidige Young Water Professionals (YWP) ambassadeur Dirk Janssen en een jury van deskundigen zijn opvolger kiezen. Een van de belangrijkste criteria voor de nieuwe ambassadeur is dat hij of zij de dialoog verder kan uitbouwen met niet alleen de leiders in de watersector, maar ook met het grote publiek. Voor Dirk Janssen was zijn YWP ambassadeur een uitstekende manier om generaties samen te brengen. “Het is essentieel dat meer jonge mensen actief geworden in de watersector”, zegt hij. “We durven nieuwe dromen te dromen. De jongeren zijn niet alleen het heden maar zeker ook de toekomst. De volgende generatie kan een frisse kijk brengen met een onconventionele mind-set die hen in staat stelt ‘out-of-the-box’ te denken.” Dirk voelt ook de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat ons watergebruik niet ten koste gaat van de volgende generatie, maar in haar voordeel is. “De watersector is niet alleen verantwoordelijk voor het bieden van technische oplossingen op het thema Water, maar ook om de dialoog aan te gaan met lokale autoriteiten en draagvlak te creëren bij de eindgebruikers”, voegt hij eraan toe.

De Waterstrategie van 2030 Akzo Nobel, DSM, Shell en Unilever sturen hun top leiders naar het Industrial Leaders Forum tijdens de International Water Week. Deze vier samen met de top uit de waterindustrie komen voor het eerst bijeen om te bespreken hoe ze het best en meest efficiënt gebruik kunnen maken van de beschikbare waterbronnen. In een inspirerende en interactieve sessie nemen vier leiders (Akzo Nobel, DSM, Shell en Unilever) samen met vertegenwoordigers van de waterindustrie (Arcadis / Malcolm Pirnie, Dow Water Solutions en Amiad) plaats in een panel. Dit panel zal de discussie leiden over hoe de beschikbare waterbronnen het best en meest efficiënt gebruikt kunnen worden. Maar ook hoe om te gaan met het water in het productieproces, hoe afvalwaterbehandeling en het hergebruik van water het beste kan worden ingezet. Door middel van ‘Back Casting’, wordt door de leiders teruggekeken vanuit 2030 en aangetoond hoe succesvol ze zijn geweest met de voortdurende ontwikkeling van hun strategie voor water. Eerst door het definiëren van het succes, dan door te kijken naar de innovatie, technologische ontwikkelingen, samenwerkingsverbanden en wetgeving die dit in staat hebben gesteld. De oplossingen van de paneldiscussie zullen worden meegenomen naar de volgende International Water Week om ervoor te zorgen dat de gehele waterindustrie samen kan bepalen hoe een duurzame toekomst wordt gerealiseerd en dat de watercyclus op de lange termijn wordt geoptimaliseerd. Deelname aan het forum is voorbehouden aan congresdeelnemers en speciale genodigden. Voor informatie: www.internationalwaterweek.com. 36

POLLUTEC Horizons POLLUTEC Horzons, de internationale vakbeurs voor milieuoplossingen, wordt gehouden van 29 november t/m 2 december 2011 in Paris Nord Villepinte. Als mondiaal evenement voor eco-technologie, duurzame energie en equipement en diensten voor de behandeling van vervuiling ontvangen de ongeveer 1.500 exposanten naar verwachting 35.000 internationale bezoekers. Deze vakbezoekers zijn op zoek naar oplossingen om de impact van hun bedrijfsactiviteiten op milieu te verminderen en een duurzaam beleid te voeren. Het aanbod van de beurs, 45.000 m2 groot expositieoppervlak, is ingericht naar de milieu- en energie-uitdagingen voor de toekomst: • Behandeling van vervuilingen. • Optimalisering ban bronnen. • Duurzame energie en klimaatveranderingen. • Duurzame ontwikkeling. In aanvulling op de traditionele oplossingen van preventie en behandelingen van milieuproblemen wordt het accent in 2011 gelegd op 3 thema’s; innovatie, onderzoek en financiering, optimalisering van industriële en energieprocessen en de energieperformance van het bedrijf. Verspreid over 8 ‘villages’ worden meer dan 300 lezingen gehouden worden en 5 forums waar bezoekers en exposanten informatie kunnen inwinnen.Voor informatie: www.pollutec.com.

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 36

13-10-2011 14:01:46

beursnieuws

Tweede Nationaal Deltacongress

Gastland Nederland

Het Tweede Nationaal Deltacongres vindt op donderdag 3 november plaats in Amsterdam RAI tijdens de International Water Week. Deltacommissaris Wim Kuijken is de organisator van dit congres, dat in het teken staat van het Deltaprogramma 2012, dat op 20 september (Prinsjesdag) verscheen.

Gastland Nederland is op de vakbeurs Aquatech Amsterdam 2011 aanwezig met zijn grootste paviljoen ooit. Het paviljoen is de centrale ontmoetingsplaats voor iedereen die contact zoekt met de Nederlandse watersector. In het paviljoen zijn 25 vooraanstaande Nederlandse watertechnologiebedrijven aanwezig. Daarnaast is er een speciaal ingerichte lounge waar onder meer bezoekende delegaties worden ontvangen voor een eerste kennismaking met trendzettende ontwikkelingen in de Nederlandse watersector van monitoring tot water governance. Nederland heeft bijzondere kennis en kunde op het gebied van watertechnologie en waterbouw. Wereldwijde faam betreft de bescherming tegen overstroming en de hoogwaardige waterbehandeling met zeer geavanceerde technologieën. Bezoekers van het Holland Business Paviljoen op Aquatech Amsterdam kunnen zich hierover informeren op de stands van de individuele deelnemers, en in de lounge door het leggen van contacten met Nederlandse watermanagers. Het Holland Business Pavilion wordt georganiseerd door het Aqua Nederland, Netherlands Water Partnership, VLM en de Water Alliance.

Dynamiek In de ochtend komen prominente sprekers aan het woord die vanuit een breed perspectief reflecteren op de onderwerpen in het Deltaprogramma en de dynamiek waarin het Deltaprogramma zich bevindt. Minister-president Mark Rutte en staatssecretaris Joop Atsma van het ministerie van Infrastructuur en Milieu zullen het Deltacongres bijwonen.

Deltaparade Tijdens het middagprogramma vinden er verschillende discussies plaats over onder meer de veiligheidsopgave, watervoorziening en droogte - en de invulling van adaptief deltamanagement. Op de Deltaparade is er volop tijd en gelegenheid om op interactieve en informele wijze kennis en ervaringen uit te wisselen. De Deltaparade, onderdeel van Integrated Aqua Solutions, is een tentoonstelling waar alle negen deelprogramma’s zich presenteren. De tentoonstelling laat zien waar het Deltaprogramma voor staat en wat op dit moment de stand van zaken is.

International Water Week Het Tweede Nationaal Deltacongres vindt plaats tijdens de International Water Week Amsterdam 2011. Dat is de week waarin internationale en nationale professionals en bestuurders die betrokken zijn bij ‘water’ in al zijn facetten bij elkaar komen en informatie uitwisselen. De International Water Week 2011 heeft als doel succesvolle, duurzame en geïntegreerde oplossingen van wereldwijde waterproblematiek te bespreken en te verspreiden. Het Tweede Nationaal Deltacongres vindt plaats op donderdag 3 november, van 10.00 tot 17.00 uur. Meer informatie is te vinden op www.deltacommissaris.nl.

DUBOkeur certificaten Voor 80 mm PVC hemelwaterafvoer, 75 mm PVC binnenriolering en 315 mm PVC buitenriolering heeft Pipelife het DUBOkeur certificaat in ontvangst genomen. Michiel Haas, directeur van het NIBE – Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie - heeft deze certificaten 29 september jl., tijdens de DuBodagen in Houten uitgereikt aan vier Nederlandse producenten van kunststof leidingen, waaronder Pipelife Nederland B.V. Het NIBE beoordeelt de milieubelasting van bouwproducten op basis van in totaal 17 criteria, variërend van broeikaseffect tot hergebruik of verwerking van het afval, gedurende alle fasen van de levenscyclus van een product. Het is de eerste keer dat DUBOkeur wordt toegekend aan PVC producten.

Aquaterra 2011 Vanuit de hele wereld komen experts naar van 1 tot 3 november naar Amsterdam om tijdens de 3e editie van de internationale conferentie Aquaterra met elkaar te bespreken hoe kwetsbare en dichtbevolkte deltagebieden robuuster gemaakt kunnen worden. Een van delta’s die aan bod komt, is de Rijn. De internationale stroomgebiedsgericht aanpak is bijzonder succesvol geweest als het gaat om de verbetering van de waterkwaliteit en deze aanpak bewijst zich nu opnieuw als het gaat om klimaatadaptatie. Wereldwijd loopt de aanpak van de Rijn op dit punt voorop. Heel bijzonder is de planmatige aanpak die ruimte laat voor andere maatregelen als nieuwe klimaatstudies daar aanleiding toe geven. Veertig jaar geleden was de Rijn de meest vieze rivier van Europa. Dankzij een goed internationale afstemming zijn de Rijnoeverstaten erin geslaagd in twee decennia de rivier weer helemaal schoon te krijgen. De internationale stroomgebiedsgerichte aanpak van de Rijn wordt wereldwijd als toonaangevend voorbeeld gezien en rivierautoriteiten vanuit de hele wereld komen regelmatig bij de Internationale Rijncommissie over de vloer om van de aanpak te leren. De behandeling van de Rijndelta zal veel belangstelling trekken als experts de succesvolle aanpak bespreken. Naast de verdere verbetering van de waterkwaliteit, loopt de Rijn wereldwijd voor voorop als het gaat om de klimaatadaptatie. Bijzondere aandacht gaat uit naar de toekomstverkenningen die zijn uitgevoerd naar de benodigde afvoercapaciteit op langtermijn. Hoe maken we de rivierdelta’s robuuster zodat ze klimaatbestendig worden en de economische groei behouden blijft, dat is de centrale vraag die de deelnemers aan de conferentie bezig houdt. WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 37

13-10-2011 14:01:46

JFC Manufacturing Europe Ltd.

De Kamp 2a – 9231 BR Surhuisterveen – 0512-366440 – E-mail: jfc@planet.nl

JFC Water opslag tanks “Pioneer” Snel en gemakkelijk binnen één dag te monteren Leverbaar in vrijwel iedere maatvoering en inhoud Geschikt voor opslag van water en diverse vloeistoffen Gemaakt van hoogwaardig staal en verkrijgbaar in diverse kleuren

JFC Manufacturing Europe Ltd De Kamp 2a – 9231 BR Surhuisterveen - 0512-366440 – Email: jfc@planet.nl

Kunststof steigerplanken

Navigatie boeien

Drijvers hangcultuur

Als het om onderhoudsvrije kwaliteitsproducten gaat is JFC “Het neusje van de zalm” www.jfc.ie

Watervakblad 05 2011.indd 38

13-10-2011 14:01:47

vak-/branchenieuws

SKP pomp

Europese subsidie voor RainGain

Als vertegenwoordiging in Nederland voert Speck Pompen Nederland B.V. het pompenprogramma van Strobl Pumpen, waaronder de vernieuwde serie AWP en SKP pompen. Daar waar met een standaard kanaalwaaier al een vrije doorgang van 80 mm bereikt werd, heeft de nieuwe afvalwaterpomp AWP 100-200 maar liefst een vrije doorgang van 95 mm. Strobl Pumpen hanteert het principe dat alles dat door de zuigaansluiting van de pomp kan, er aan de persaansluiting van de pomp weer uit moet kunnen komen, zonder de pomp te verstoppen. Bij de nieuwe AWP 100-200 wordt dit bereikt met een Vortexwaaier. Deze pomp wordt onder andere toegepast in afvalwaterinstallaties in de industrie- & scheepsbouw, vacuüm toiletstations, het verpompen van vloeistoffen met een groot aandeel vaste stoffen, het leegpompen van filters in openbare baden en het verpompen van gerecycled water in de betonindustrie. Tevens zijn deze afvalwaterpompen ook leverbaar als AWBT dompelpomp. De meertraps centrifugaalpompen van de serie SKP kenmerken zich juist door de inzetbaarheid in installaties met systeemdrukken tot 100 bar. Een voorbeeld hiervan is het hercirculeren van osmosewater in omkeer-osmosesystemen, gemonteerd voor de membranen, daar waar door de hogedruk toevoerpomp drukken boven 60 bar heersen. Ten opzichte van de tot nu toe veel toegepaste onderwaterpomp in een buis, biedt de SKP pomp als voordelen onder andere een laag geluidsniveau, aluminiumbrons pompdelen welke zeer resistent tegen zout water zijn, IEC norm-motor en met B35 bouwvorm en twee draairichtingsonafhankelijke mechanical seals voor de dubbele lagering. De SKP pomp is zowel horizontaal, als verticaal leverbaar. Voor informatie: Speck Pompen Nederland BV, tel: 0316-331757, e-mail: info@speck.nl.

De TU Delft gaat participeren in het project RainGain, dat recent een Europese subsidie toegewezen kreeg. Het gaat daarbij onder meer om het plaatsen van een regenradar in Rotterdam die is gespecialiseerd in lokale neerslagmeting. Daardoor kan men neerslagpatronen in de stad veel nauwkeuriger meten en daar het stedelijke waterbeheer beter en efficiënter op inrichten. Denk aan toepassingen als de slimme sturing van gemalen, het inzetten van waterberging (de waterpleinen in Rotterdam) en een lokaal weerbericht. Nederlandse partners in het project zijn de gemeente Rotterdam en de provincie Zuid-Holland. Vanuit de TU Delft zijn de faculteiten Civiele Techniek en Geowetenschappen (CiTG, Afdeling Watermanagement) en Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI, Afdeling Remote sensing of the Environment) betrokken. Daarnaast wordt er samengewerkt met Belgische, Franse en Britse partijen.

WML en AMBER Alerts WML, de Limburgse producent en leverancier van drinkwater, heeft alle mobiele telefoons binnen het bedrijf aangemeld voor de ontvangst van AMBER Alerts. WML-medewerkers zijn te vinden door heel Limburg onder andere in het hoofdkantoor in Maastricht, maar ook in de drie regiovestigingen, bij de reservoirs, onthardingsbedrijven, oppervlaktewaterproductiebedrijf en grondwaterpompstations van WML. En uiteraard zijn er ook medewerkers die veel onderweg zijn. Door de deelname aan AMBER Alert kunnen al deze medewerkers als er een AMBER Alert wordt verstuurd, direct mee helpen zoeken naar een vermist of ontvoerd kind. “WML vindt het, vanuit haar maatschappelijke functie, belangrijk om dit soort initiatieven te steunen. Daarom hebben we bij AMBER Alert de zakelijke telefoonnummers van al onze medewerkers doorgegeven. Als er een kind vermist of ontvoerd is, krijgt iedere mederwerker een SMS met het signalement van het kind. Zo dragen we er allemaal aan bij dat vermiste en ontvoerde kinderen zo snel mogelijk gevonden worden,” aldus Olav Nilsen, Sectormanager Bedrijfsondersteuning bij WML.

Wateroverlast Onderzoeker Marie-Claire ten Veldhuis van de TU Delft: “Het doel van dit project is het verkrijgen van gedetailleerde gegevens over piekneerslagen en wateroverlast, op stedelijke schaal. Dit is een schaalniveau waarvoor zulke informatie tot op heden ontbreekt. Door klimaatverandering nemen de extremen van zowel de dagelijkse als de uurneerslag sterk toe, met andere woorden buien worden heftiger. Gedetailleerde neerslag- en wateroverlastgegevens zullen waterbeheerders in de stad (beter) in staat stellen om adequaat te reageren op hevige neerslag en de wateroverlastschade te voorkomen, die de afgelopen decennia veelvuldig door dergelijke gebeurtenissen is veroorzaakt”. Regenradar Regenradars zijn de enige meetinstrumenten die neerslagmetingen op de benodigde tijden ruimteschalen kunnen leveren die voor dit doel nodig zijn. Deze techniek is pas recent ontwikkeld tot op het detailniveau dat voor stedelijk gebied nodig is. De innovatieve techniek zal worden geïmplementeerd in de waterbeheerpraktijk in de pilotlocaties van de partnerlanden. De nieuwe radars zijn voorzien voor de pilotlocaties Rotterdam en Parijs. Een vergelijkbare techniek is enkele jaren geleden al in Leuven geïnstalleerd. In het Verenigd Koninkrijk zal een nieuw superresolutie protocol worden toegepast voor gedetailleerde neerslagdata op basis van de radar van het MetOffice. Stedelijk waterbeheer De neerslagdata leveren gedetailleerde informatie over piekneerslagen aan de stedelijke waterbeheerders, op tijden ruimte schalen die kritisch zijn voor de snelle stedelijke afvoerprocessen. De informatie wordt toegepast in wateroverlastmodellen voor de pilotlocaties in de vier partnerlanden om effectieve oplossingen te ontwerpen voor verbeterde wateroverlastbescherming, zoals waarschuwingssystemen en optimalisatie van bergingscapaciteit. Deze worden dan getest op basis van de gedetailleerde neerslagdata en wateroverlastmodellen. De eindgebruikers worden getraind in het gebruik van de regendata en de modellen, zodat ze deze na het project kunnen blijven toepassen in hun praktijk. WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 39

13-10-2011 14:01:49

kastanje hekwerk kastanje hekwerk astanje•• hekwerk kastanje palen erk kastanje palen astanje•• palen poorten oorten•• poorten buitenmeubilair • buitenmeubilair uitenmeubilair • eikenhout air • eikenhout kenhout • douglas & lariks • douglas & lariks ouglas•&heidelariks en wilgenmatten ks • heide- en wilgenmatten • wilgenmatten diverse afrasteringen eide- en enmatten • diverse afrasteringen verse afrasteringen eringen •

•

eikenhout

buitenmeubilair

kastanje palen

•

douglas & lariks • kastanje hekwerk

•

heide- en wilgenmatten • kastanje palen

poorten

•

diverse afrasteringen • poorten

t +31 (0)343 454 400

Van Vliet Kastanjehout t +31 (0)343 454 400 Gooyerdijk 41 Van Vliet Kastanjehout f +31 (0)343 452 004 3947 NB Langbroek t +31 (0)343 454 400 Gooyerdijk 41 Vliet Kastanjehout e info@kastanjehout.nl www.kastanjehout.nl f +31400 (0)343 452 004 t +31 (0)343 454 erdijk 413947 NB Langbroek ut e info@kastanjehout.nl www.kastanjehout.nl t +31 (0)343 454 f400 +31 (0)343 452 004 NB Langbroek f +31 (0)343 452 e 004 info@kastanjehout.nl kastanjehout.nl e info@kastanjehout.nl

•

buitenmeubilair

douglas & lariks

•

heide- en wilgenmatten

• eikenhout www.kastanjehout.nl

•

www.kastanjehout.nl

Van Vliet Kastanjehout t +31 (0)343 454 400 Gooyerdijk 41 • diversef +31 afrasteringen (0)343 452 004 3947 NB Langbroek e info@kastanjehout.nl www.kastanjehout.nl

VanVliet_gemgidsUH_170x170.indd 1

Van Vliet Kastanjehout Gooyerdijk 41

www.kastanjehout.nl www.kastanjehout.nl ww.kastanjehout.nl njehout.nl

Vliet_gemgidsUH_170x170.indd 1

Vliet_gemgidsUH_170x170.indd 1 Van Vliet A4.indd 1 Watervakblad 05 2011.indd 40

12-11-2009 14:01:50 10:19:07 13-10-2011

product-/vak-/branchenieuws

Cofely en Kalsbeek BV bundelen krachten Cofely en Kalsbeek BV bundelen de krachten op het gebied van wateren luchtbehandelingbeheer. Het voorkomen en bestrijden van Legionella is één van de pijlers van deze samenwerking. Beide partijen delen de ambitie hun deskundigheid en ervaring met elkaar te delen en gezamenlijk in de markt te zetten. Cofely heeft een lange staat van dienst op gebied van legionellapreventie. Via een landelijk netwerk van bedrijven ondersteunt het bedrijf talrijke organisaties - zoals zorginstellingen, ziekenhuizen en hotelketens - met een aanbod op het gebied van wateren luchtbehandelingbeheer. Hiermee stelt zij deze organisaties in staat te voldoen aan hoge kwaliteitseisen om de gezondheid van bewoners, patiënten of gasten te waarborgen. Cofely biedt talrijke oplossingen: van controles op temperatuur en luchtvochtigheid, water, verlichting tot (nood)stroomvoorzieningen, schoonmaak en onderhoud. Bovendien zet zij ook thermografie in.

Met de ambitie deze oplossingen steviger te positioneren zowel in de eigen organisatie als in de markt – heeft Cofely andere en sterke partners nodig. Een sterke speler en kwalita-

tief hoogwaardige partner heeft men gevonden in Kalsbeek. Kalsbeek is een belangrijke en sterk groeiende speler in de Benelux. Zij biedt een unieke combinatie van hoogwaardig advies en uitvoering op het gebied van wateren luchtbehandeling in de branche. Kalsbeek is tevens de specialist op het gebied van Legionellapreventie, zowel voor drink-, proces-, koel- als zwembadwater. De kwalitatieve benadering van Kalsbeek en haar brede dienstverleningspakket bleek doorslaggevend voor Cofely. “We zijn erg trots op dit strategische partnership met Cofely, dé grootste technische dienstverlener in Nederland. Deze overeenkomst sluit uitstekend aan op onze strategie gericht op een versterking van onze marktpositie in de installatiebranche”, aldus Harmen Dekker, operationeel directeur van Kalsbeek BV. De komende periode zal in het teken staan van verdere vormgeving aan deze nauwe samenwerking. “We zijn ervan overtuigd dat Cofely en Kalsbeek BV elkaar uitstekend aanvullen en dat we er in slagen gezamenlijk een sterke propositie in de markt te zetten”, aldus Jan van Nieuwenhuizen, commercieel directeur van Cofely West Industrie BV. “We geven hieraan onder meer invulling in de vorm van productmarkt combinaties die aansluiten op de behoefte in de markt.”

RIDGID Micro CA-100 inspectiecamera

Machevo & Bulk vereniging breidt uit

ROM introduceert de RIDGID Micro CA-100 inspectiecamera. Deze inspectiecamera is een doorontwikkeling op de originele SeeSnake® micro. De Micro CA-100 maakt gedetailleerde inspecties op moeilijk bereikbare plaatsen mogelijk. Het grote display (3.5 inch), het ergonomische design en de éénhandsbediening vergemakkelijken het inspecteren. De inspectiecamera heeft een innovatieve beeldrotatiefunctie die de beste leesbaarheid garandeert. De Micro CA-100 beschikt over een robuuste, waterproof 17-millimeter aluminium camerakop inclusief 4 LED’s met instelbare intensiteit. De bijgeleverde flexibele duwkabel van 90 centimeter kan verlengd worden tot 9 meter. Bij de camera worden 3 accessoires geleverd die op de camerakop kunnen worden bevestigd. Allereerst een J-vormige haak waarmee men kleine voorwerpen binnen het bereik van de kabel kan trekken of duwen. Ten tweede een kleine maar sterke magneet om metalen voorwerpen aan te trekken. En als laatste een spiegel waarmee men achter hoeken kan kijken. “Bij het ontwikkelen van dit product heeft RIDGID gehoor gegeven aan de wensen van haar klanten om een betere en veelzijdigheden inspectiecamera te creëren”, aldus Arjan Kuipers, Sales engineer Oost-Nederland. Voor informatie: ROM bv, tel: 0342-490417, e-mail: info@rombv.com.

De Machevo & Bulk Vereniging heeft al decennia lang een succesvol partnership met VNU Exhibitions, de organisator van de tweejaarlijkse beurs Industrial Processing. Dit succes is in oktober 2010 bekroond met een nieuwe overeenkomst tot en met 2016. De Machevo & Bulk Vereniging is een samenwerking aangegaan met easyFairs. De afgesloten overeenkomst heeft betrekking op de gecombineerde beurzen SOLIDS en PUMPS & VALVES vanaf 2013. Samen met VNU Exhibitions worden door de vereniging, naast voordelige tarieven voor de leden, inhoudelijke en conceptuele initiatieven ontplooid om de vakbeurs Industrial Processing en de branche naar een hoger platform te tillen.

Sterke propositie

•

kastanje hekwerk

kastanje palen

05-03-2009 12:32:41 10:19:07

05-03-2009 12:32:41

Watervakblad 05 2011.indd 41

app met kraanwaterinformatie Nederlandse vakantiegangers keren het kraanwater massaal de rug toe als ze op vakantie zijn. Drinken 8 op de 10 Nederlanders thuis hun water nog uit de kraan, over de landsgrenzen stoppen zij resoluut. In Europa twijfelt 44 procent van de Nederlanders vaak of het wel veilig is om het kraanwater uit de kraan te drinken. Buiten Europa twijfelt zelfs 69 procent over de veiligheid van het drinkwater. De Nederlandse toerist gruwelt verreweg het meest van het Spaanse kraanwater. Dat blijkt uit een onderzoek uitgevoerd door TNS NIPO in opdracht van drinkwaterbedrijf Vitens. Vitens lanceert een app, de Water Advisor, waarmee je wereldwijd precies kunt zien hoe het gesteld is met de kraanwaterkwaliteit. WaterVakblad nr 5 2011

13-10-2011 14:01:52

Pompen - Afsluiters - Systemen

Start your smartphone‘s QR reader app, take a photo of the code and learn more. It‘s the first time you‘re using a QR code? Then download a free QR code reader software.

Wij geven al onze energie. Zodat u energie bespaart.

Bezoek ons op

Aquate:c01h.212.

110355

Standnummer

Fluid Future - dat is de naam van ons veelomvattende energieefficiëntieconcept voor uw totale hydraulische systeem. Het concept is bedoeld om de doelmatigheid van uw installatie te verbeteren. Daarvoor hebben wij vijf op elkaar afgestemde modules ontwikkeld, waarmee u gedurende de totale levenscyclus van uw pompen en afsluiters besparingsmogelijkheden kunt identificeren en benutten. Door op die manier het rendement van uw installatie te optimaliseren, zorgen wij ervoor dat uw installatie gunstiger, efficiënter en langer loopt. Fluid Future - een aanwinst voor uw bedrijf, het milieu en alle toekomstige generaties. www.ksb.com/fluidfuture KSB Nederland B.V. - www.ksb.nl - infonl@ksb.com

• Frequentieregelaars • Softstarters • Lastmonitoren

Waterbeheersing in optima forma met Emotron: Emotron BV • Polakkers 5, 5531 NX Bladel Tel. (0497) 38 92 22, Fax (0497) 38 62 75 e-mail: info@emotron.nl • www.emotron.nl

Watervakblad 05 2011.indd 42

13-10-2011 14:01:53

vak-/branchenieuws

Nieuw zuiveringsproces bij rwzi Scheemda Waterschap Hunze en Aa’s startte direct na de zomer met het beproeven van een nieuw zuiveringsproces bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Scheemda (OostGroningen). In dit proces worden voor het eerst stikstof en fosfaat herbruikbaar uit het afvalwater gehaald. Bovendien is de technologie kosten- en energiebesparend. Advies- en ingenieursbureau DHV tekende voor het ontwerp. Vorig jaar won deze waterinnovatie de Vernufteling-prijs 2010 voor het meest innovatieve project van een ingenieursbureau. Het gaat om een pilotproef van een half jaar die Hunze en Aa’s uitvoert samen met DHV, Stowa, LeAF, HITC, NedMag, waterschap Noorderzijlvest en de Technische Universiteit Delft.

Duurzame ‘gele’ stroom De nieuwe zuivering haalt de stikstofverbindingen als gasvormig ammoniak uit het afvalwater. Dat ammoniak dient vervolgens als brandstof voor een speciale brandstofcel waarmee stroom en warmte wordt opgewekt; duurzame ‘gele’ stroom uit urine en huishoudelijk afvalwater.

Fosfaat eindige grondstof De zuiveringstechnologie wint ook het fosfaat zodanig terug dat het geschikt is als hoogwaardige grondstof voor onder andere de productie van voedingsmiddelen en kunstmest. Peter Luimes, waterexpert bij DHV: “Dit nieuwe zuiveringsproces leidt tot nog schoner water, voorkomt twee afvalstoffen door die om te zetten in herbruikbare grondstoffen en sluit zo de keten.” Het project wordt door Agentschap NL financieel ondersteund vanuit het Innovatieprogramma Kaderrichtlijn Water van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

15 jaar Ingenieursbureau Econsultancy Econsultancy is op 1 september 1996 opgericht in Swalmen door Leo Oost en Erwin Zwerver. Begin 1997 werden de activiteiten van Econsultancy uitgebreid naar Gelderland door de oprichting van een vestiging in Doetinchem. In 2008 werd een derde vestiging geopend in Boxmeer, waarbij de positie in Noord Brabant versterkt werd. Na een sterke groei in de beginjaren, waarbij jaarlijks een omzetgroei van 30% tot zelfs 90% werd behaald, werd de omzetgroei vanaf 2000 stabieler en bedroeg deze circa 20% per jaar. Niet alleen de omzet is door de jaren gegroeid ook de aard van de opdrachten zijn sterk veranderd. De projecten zijn groter geworden en de dienstverleningen zijn verder verbreed. Naast bodemonderzoek en bodemsanering zijn er veel specialisaties bijgekomen in de werkvelden; archeologie, ecologie, water, infra. Voor informatie: www.econsultancy.nl

Baggerwerkzaamheden in Dommel De schoonmaakwerkzaamheden in het grote project ‘De Dommel natuurlijk schoon’ vorderen gestaag. Het werken aan de Dommel wordt aangepakt in delen: Eerst schoonmaken (baggeren) dan ‘opknappen’ zoals het natuurvriendelijker maken van oevers, aanleggen van meanders, visstekken, faunapassages en poelen. Het gaat om 17 km Dommel tussen het afwateringskanaal aan de zuidkant van Eindhoven tot het Wilhelminakanaal in Son en Breugel. Ook het afwateringskanaal en een aantal stadswateren behoren tot het plangebied. De vervuilde bodem wordt schoner en de oevers worden mooier en natuurvriendelijker. In totaal wordt ca. 150.000 kubieke meter slib weggehaald. Daarvan is 17 ton cadmium en 200 ton zink. 200 ton komt overeen met 10 treinwagons van 20 ton. Voor informatie: www.dedommelnatuurlijkschoon.nl.

Een nieuwe organisatiestructuur Eens in de zoveel jaar is het aan de orde: de structuur van de organisatie gaat op de schop. De aanleiding kan liggen in gedwongen krimp van de organisatie door bezuinigingen. Of in natuurlijk verloop van (een deel van) het management. Soms is het gewoon tijd “het bed weer eens op te schudden”. Het nadenken over een nieuwe organisatiestructuur leidt naar de vraag welke besturingsfilosofie centraal staat. De structuur moet immers ondersteunend zijn aan de besturingsfilosofie. Bij het wijzigen van de organisatiestructuur is het daarom aan te bevelen eerst na te denken over de besturingsfilosofie die je wilt hanteren en daarna op basis van criteria een keuze te maken uit mogelijke varianten. Het meest in het oog springende criterium bij het wijzigen van de organisatiestructuur is span of control. Hoe groot worden de organisatieonderdelen? Hoeveel medewerkers gaat een manager aansturen? Momenteel is er een tendens van plattere organisaties met minder managementlagen. De trend om te streven naar en te investeren in taakvolwassen medewerkers past hierbij. Een ander criterium bij het wijzigen van de organisatiestructuur is het aanhouden van een geografisch onderscheid. Een indeling in meerdere regio’s kan voorkomen dat de afstand tussen organisatie en klant enerzijds en management en medewerkers anderzijds te groot wordt. Overigens verdwijnt dit geografische criterium meer naar de achtergrond door de vooruitgang in de informatietechnologie. Andere criteria zijn gericht op doelmatigheid zoals het organiseren langs de lijn van de werkprocessen of het onderscheiden van een front office en een back office. Een systematische aanpak langs de weg van besturingsfilosofie, criteria en varianten voor een nieuwe organisatiestructuur is uiteindelijk alleen succesvol is als er draagvalk voor is bij de sleutelfiguren in de organisatie. Jan Koornstra Adviseur watersector bij ConQuaestor Reacties en opmerkingen kunt u sturen aan jan.koornstra@conquaestor.nl

WaterVakblad nr 5 5011

Watervakblad 05 2011.indd 43

13-10-2011 14:01:59

Gorinchem 20,, 2 21 1e en n2 22 2m maar maart aart 2012 20 12.00-20.00 1 2.00-20.00 u uur ur

DĂŠ vakbeurzen voor waterbehandeling, watermanagement, watertechnologie en de totale rioleringsbranche.

Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

Watervakblad 05 2011.indd 44

Evenementenhal Gorinchem Franklinweg 2 4207 HZ Gorinchem T 0183 - 68 06 80 F 0183 - 68 06 00 I www.evenementenhal.nl E gorinchem@evenementenhal.nl

Ons evenement. UW

MOMENT. 13-10-2011 14:02:13

vak-/branchenieuws

Samenwerking Jelmer met ikonderzoekwater.nl Jelmer, de grootste aanbieder van multicompany traineeships in de civiele techniek, is een van de nieuwste partners van ikonderzoekwater.nl, een initiatief om middelbare scholieren door middel van watergerelateerde profielwerkstukken kennis te laten maken met de watersector. Op deze manier proberen de partners jongeren te enthousiasmeren voor een opleiding en carrière in de watersector. Verschillende trainees zullen de scholieren begeleiden bij hun werkstukken. De eerste twee onderwerpen zijn inmiddels uitgekozen en de trainees hebben kennisgemaakt met de scholieren. Ikonderzoekwater.nl is een initiatief van waterprofessional Wouter Stapel, werkzaam bij adviesen ingenieursbureau DHV. Het project heeft inmiddels flinke subsidies binnengehaald én een award gewonnen voor beste wervingsprogramma voor de watersector ter wereld. “De watersector verwacht de komende jaren problemen met het invullen van vacatures door goed geschoold personeel”, licht Stapel toe. “En het werkt niet als we met zijn allen gaan dringen bij de uitgang van wateropleidingen. Er is dus extra instroom nodig in de wateropleidingen. Dat is alleen sámen voor elkaar te krijgen. Ik roep dan ook iedereen op om zich via de website aan te melden. Omdat het nodig is, maar zeker ook omdat het leuk en inspirerend is om scholieren te begeleiden.” Waterexperts van allerlei organisaties, van drinkwaterbedrijven en waterschappen tot gemeenten en adviesbureaus, doen mee aan het project. Dat wordt gefaciliteerd door de ikonderzoekwater.nl-steunpunten die inmiddels door het hele land bij hogescholen en universiteiten zijn opgezet. Zij coördineren het bij elkaar brengen van de honderden middelbare scholen en waterorganisaties die meedoen. Voor Jelmer was de link met ikonderzoekwater.nl snel gelegd. Talent manager Aart Jan van Dijk: “Jelmer heeft

Hans Gaillard voorzitter Stichting RIONED

Foto: gemeente Son en Breugel

NT.

Hans Gaillard is benoemd tot voorzitter van Stichting RIONED, de koepelorganisatie voor stedelijk waterbeheer en riolering. Per 8 september volgt hij Tijme Bouwers op die sinds 1999 het voorzitterschap heeft vervuld. Hans Gaillard is burgemeester van Son en Breugel. In het bestuur van Stichting RIONED zijn alle professioneel bij de riolering betrokken partijen vertegenwoordigd: gemeenten, waterschappen, provincies, rijk, ingenieursbureaus, leveranciers en aannemers. Gaillard is reeds sinds 2009 vice-voorzitter.

als belangrijk doel om meer jonge talenten te interesseren voor de stap naar de civiele techniek. Want het vakgebied heeft de instroom van nieuw talent hard nodig met de vergrijzing en alle infrastructurele uitdagingen van de toekomst. De watersector en civiele techniek zijn nauw verwant; denk bijvoorbeeld aan dijken, sluizen, riolering, havens, vaarwegen en ‘ruimte voor de rivier’-projecten. Ikonderzoekwater.nl is daarom een van de initiatieven die we ondersteunen. Veel van onze trainees hebben een watergerelateerde opleiding gevolgd of werken bij onze businesspartners aan waterprojecten. Zij kunnen hun enthousiasme voor het watervak doorgeven aan de middelbare scholieren door samen aan concrete en tot de verbeelding sprekende projecten te werken. Op deze manier dragen wij een steentje bij aan de ontwikkeling van de civieltechnische- en watersector.” Een van de Jelmerthema’s is ‘Water Footprint’. In dit profielwerkstuk worden de scholieren uitgedaagd om te onderzoeken hoeveel water een persoon direct en indirect gebruikt, bijvoorbeeld door het voedsel dat we eten. De leerlingen bekijken hoe de productie van voedsel efficiënter kan en hoe we dus onze water footprint kunnen verkleinen. Het tweede onderwerp heet ‘Koken op Stront’. Wereldwijd beschikken nog veel mensen niet over hygiënische sanitaire voorzieningen. De leerlingen kiezen een invalshoek (technisch, economisch, cultureel) en gaan aan de slag met het bedenken van een oplossing voor het nuttig gebruiken van poep en plas in ontwikkelingsgebieden d.m.v. biogas. Dit profielwerkstuk is gekoppeld aan het initiatief Cook & Soapi, dat een aantal Jelmer trainees hebben ontwikkeld voor de FINISH Sanitation Innovation Contest. Op dit evenement heeft de groep de eerste prijs gewonnen in de categorie ‘Superstructures’.

Enterprise License Agreement Als eerste onder de waterschappen heeft waterschap Hunze en Aa’s met Esri Nederland een Enterprise License Agreement (ELA) afgesloten. Door deze overeenkomst kan het waterschap de komende 3 jaar praktisch alle ArcGIS software van Esri onbeperkt gebruiken. Deze afspraak omvat licenties, het beheer en onderhoud van het totale ArcGIS software pakket. Voor optimaal gebruik van de software is er regelmatig afstemming met betrekking tot architectuur, processen en management voor de ontwikkeling van nieuwe functionaliteiten. Waterschap Hunze en Aas heeft een duidelijke visie met betrekking tot het gebruik van GIS. Zij willen waterschap specifieke informatie ontsluiten voor onder andere zuiveringsgegevens, legger-beheergegevens, vergunning en handhaving informatie. Door ArcGIS Server te gebruiken is het makkelijker om de informatie via internet, intranet of via mobiel gebruik te ontsluiten voor meerdere medewerkers. Dat sluit aan op een tweede doelstelling van het waterschap om meer medewerkers eenvoudig gebruik te laten maken van GIS voor ondersteuning van hun specifieke taken en beleidsvelden waaronder hydrologen, planologen en bij calamiteiten. Naast het financiële voordeel kan het waterschap nu ook eenvoudig tijdelijk of langdurig extra werkplekken in richten met ArcGIS Desktop en andere producten van Esri gebruiken. WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 45

13-10-2011 14:02:26

bedrijvenregister

n la D e w eu ni Bez n nd a st to e

EuroCeramic B.V. Stationstraat 9 5951 AW Belfeld Tel.: 077 - 4751456 Fax: 077 - 4751419 Email: salesteam@euroceramic.nl Website: www.euroceramic.nl

EuroCeramic is de enige producent/leverancier van “Cradle to Cradle” gecertificeerde keramische rioleringsproducten wereldwijd. Certificeringsinstantie MBDC oordeelde op grond van een uitgebreide rapportage, dat de producten, processen en bedrijfsvoering van EuroCeramic aan de strenge duurzaamheidscriteria voldoen. EuroCeramic is gespecialiseerd in het produceren en ontwikkelen van gresbuizen en hulpstukken. Wij leveren complete rioleringssystemen inclusief aantastingvrije putten.

Wareco Website: www.wareco.nl Wareco heeft vestigingen in Amstelveen en Deventer.

Wareco is het Nederlandse ingenieursbureau op het gebied water, bodem en funderingen. Onze waterspecialisten leveren al 30 jaar maatwerk op het integrale watersysteem: oppervlaktewater, grondwater en afvalwater. Het resultaat is hoge kwaliteit en duurzame, kostenbesparende oplossingen. Zij doen projecten in stedelijk gebied (bestaande stad, herontwikkelingsgebieden en uitbreidingswijken) en in landelijk gebied (regionale watersystemen). We geven beleidsondersteunende adviezen, voeren metingen uit en doen onderzoek. Maar onze specialisten verzorgen ook gedetailleerde uitwerking van ontwerp tot bestek en uitvoeringsbegeleiding.

Afvalwater Services b.v. Hambakenwetering 16 Postbus 433 5201 AK 's-Hertogenbosch Tel.: 073 - 6443332 Fax: 073 - 6441974 Email: info@afvalwaterservices.nl

De dienstverlening van Afvalwater Services is gericht op het vakkundig bijstaan van bedrijven en instellingen die in het kader van de Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo) of de Wet milieubeheer (Wm) heffings- en/of vergunningsplichtig zijn. Het uitvoeren van onderzoek naar de kwaliteit en de kwantiteit van afvalwaterlozingen behoort tot de kerntaken alsmede advisering m.b.t. afvalwater lozingen. Ook het bemonsteren van oppervlaktewater behoort tot ons vakgebied.

Grundfos Nederland B.V. Postbus 22015, 1302 CA Almere Veluwezoom 35, 1327 AE Almere Tel.: 088 - 47 86 336 Fax: 088 - 47 86 332 info@grundfos.nl www.grundfos.nl

Grundfos werd opgericht in 1945 en met een jaarlijkse productie van meer dan 16 miljoen pompsystemen is Grundfos één van 's werelds meest toonaangevende pompenfabrikanten. De Grundfos Group omvat 80 bedrijven in 45 landen. Bovendien worden producten door distributeurs in een groot aantal landen op de markt gebracht. Grundfos richt zich op de waterbranche door onze expertise over systemen voor watervoorziening en afvalwater te delen. We zien onszelf als een partner voor bedrijven in de waterbranche die hun operationele betrouwbaarheid willen vergroten. En in professionele consortia zorgen we dat nieuwe systemen aan de behoeften van gebruikers voldoen.

Aerzen Nederland B.V. Fotograaf 3, 6921 RR Duiven Postbus 24, 6920 AA Duiven Tel.: 026 - 3197530 Fax: 026 - 3117369 Website: www.aerzen.nl Email: info@aerzen.nl KvK-nummer: 09121585

Aerzen Nederland B.V. - Blowers, schroef- en turbocompressoren voor o.a. lucht en biogas, biogashouders. Aerzen Nederland is een dochteronderneming van de Aerzener Maschinenfabrik GmbH (Duitsland), wereldwijd één van de grootste producenten van blowers en compressoren. Onze jarenlange ervaring op het gebied van milieutechnologie staat garant voor hoogwaardige applicatiekennis en energie-efficiënte oplossingen. ‘Gründlichkeit’ kenmerkt onze producten en onze service – van advies en engineering tot onderhoud en reparaties. Aerzen International Rental (AIR) staat garant voor snelle levering van huurmachines.

Rossmark Waterbehandeling BV Posbus 250 6710 BG Ede (Gld.) Tel.: +31 (0)318 - 691 500 Fax: +31 (0)318 - 691 501 www.rossmark.nl

Rossmark, gevestigd in Ede, is al meer dan 125 jaar toonaangevend in waterbehandeling. Wij bieden een totaal pakket op het gebied van proceswater, (industrieel) afvalwater en drinkwater. Het gehele traject van ontwerp tot realisatie ligt bij ons in één hand. Om de continuïteit van de installaties te waarborgen beschikt Rossmark over een gespecialiseerde afdeling voor service en onderhoud. Rossmark is onderdeel van Veolia Water Solutions & Technologies, een wereldwijd opererende organisatie met een leidende marktpositie.

Holland Riool Techniek Postbus 4 2270 AA Voorburg Tel.: 0800 - 0991313 www.rrs.nl

Riool Reinigings Service (RRS) is in Nederland dé specialist op het gebied van het ontstoppen, reinigen, inspecteren en lokaliseren van alle typen riolering, afvoer, leidingen, vetputten en saeptictanks. RRS is 24 uur per dag, 7 dagen per week en 365 dagen per jaar bereikbaar. Onze monteurs verhelpen snel en efficiënt uw problemen met een verstopte afvoer of toilet, onaangename geur of wateroverlast.

Bosman Watermanagement B.V. Postbus 3701 3265 ZG PIERSHIL Tel.: +31 (0) 186 - 60 60 60 Fax: +31 (0) 186 - 69 13 67 info@bosman-water.nl www.bosman-water.nl

Bosman Watermanagement ontwerpt, fabriceert en installeert de meest uiteenlopende systemen voor de beheersing van oppervlaktewater en de zuivering van afvalwater. Of het nu gaat om de turn-key oplevering van een compleet gemaal of een ultramoderne zuiveringsinstallatie; alle door Bosman Watermanagement gerealiseerde systemen onderscheiden zich door hoogstaande kwaliteit en innovatief denken.

Duikbedrijf COW bv Korte Dreef 9, 4131 PM Vianen Tel.: +31 (0)34 7326003 Fax: +31 (0)34 7326013 info@duikwerken.com www.duikwerken.com Btw. 8128.74.833.B01

Duikbedrijf C.O.W. BV is een in Vianen (ut) gevestigd duikbedrijf dat thuis is in alle facetten van de civiele onderwater techniek. Disciplines bestaan o.a. uit sluizen en stuwen, gemalen, natte bouwkuipen, kunstwerken. Maar ook kade onderhoud/renovatie en allerhande NDO inspecties zijn veel voorkomende werkzaamheden. Daarnaast is Duikbedrijf C.O.W. voor calamiteiten bij o.a. schepen 24/7, gedurende het hele jaar beschikbaar.

Uw bedrijf ook in het bedrijvenregister? Bel Belinda Plant, tel.: 0315 - 324010 46

WaterVakblad nr 5 2011

Watervakblad 05 2011.indd 46

13-10-2011 14:02:34

is ’s n? gt ake h, rat y Fl em ec r g m o o t n va e ua vo .c g n m Aq en ade n e i r er ct de eld ht nc odu op nm tec a l r s a a e D e p on 0. A Aqu k . w 0 e eu o .5 w ni Bez . 01 ww : no g d gan n a e st to

Efficiënt en betrouwbaar verpompen – ervaar een nieuw niveau

Geïnspireerd door u – Ontworpen door ons Flygt’s reputatie van baanbrekende innovaties krijgt een vervolg als opnieuw onze expertise en vooruitstrevende engineering de toon gaan zetten. Van de ontwikkeling van ’s werelds eerste onderwaterpomp, die een revolutie betekende voor de wereldwijde gemeentelijke infrastructuur van rioleringsstelsels tot het blijvende hoge rendement dat met onze innovatieve N-pomp ontwerpen wordt bereikt – Keer op keer luisteren we naar u, uw dagelijkse praktijkervaringen zijn onze inspiratiebron. Dat, samen met onze pioniersgeest, stelt ons in staat om uitzonderlijke prestaties te leveren. De tijd is aangebroken voor de echte leiders in de watersector om nóg een stap vooruit te zetten… www.ittwww.nl/FlygtAquatech www.ittwww.be/FlygtAquatech

ITT is wereldwijd fabrikant en leverancier van water transport- en behandelingssystemen voor wateren afvalwater van gemeenten, waterschappen, drinkwaterproducenten en industrieën in meer dan 140 landen. Flygt | Godwin | Leopold | Sanitaire | WEDECO

Watervakblad 05 2011.indd 47

13-10-2011 14:02:35

SEG AUTO ADAPT:

AFVALWATER VERWERKING ZOALS U NOG NOOIT EERDER HEEFT ERVAREN

• Tot 75% minder service- en onderhoudswerkzaamheden • Installatie- en inbedrijfstelling kosten tot 50% verminderd • Plug and pump – alle noodzakelijke besturing en beveiliging geïntegreerd • Past zich automatisch aan de situatie van de omgeving aan

Met haar unieke voordelen is de SEG AUTOADAPT pomp nu al een groot succes. Een innovatieve oplossing voor gemeentelijke, particuliere en industriële afvalwatertoepassingen. Met Plug and Pump is het eenvoudig want de besturing, sensoren en kabels zitten in de pomp geïntegreerd. De SEG AUTOADAPT is een intelligente oplossing die zich automatisch aanpast aan de omstandigheden van de omgeving waarin ze wordt geplaatst en zichzelf dus instelt. Hierdoor worden service- en onderhoudswerkzaamheden tot maar liefst 75% gereduceerd en kunnen installatie- en instelkosten met 50% verminderd worden. Dit alles met behoud van bewaking en de noodzakelijke waarschuwingen. Kijk ook eens op www.grundfos.nl.

AD_WATERVAKBLAD_AUG.indd 2 Watervakblad 05 2011.indd 48

30-6-2011 14:01:33 13-10-2011 14:02:37