11 watervakblad005 2012

Onafhankelijk vakblad voor de professionele watermarkt - Nummer 5 - Jaargang 3 - Oktober/November 2012

Besturen

•

Beslissen

•

Opinievorming

•

Management

Bedreigingen bij winning drinkwater

11

Afvalwater steeds duurzamer als bron

15

Product- & branchenieuws

Xylem Water Solutions

31 Watervakblad 05 2012.indd 1

11-10-12 12:11

Watervakblad 05 2012.indd 2

11-10-12 12:11

colofon UITGEVERIJ: OLTHOF/M&MP BV T: 0315 32 40 10 F: 0315 32 40 14 E: info@watervakblad.nl www.watervakblad.nl

voorwoord

Energiebron Voor u ligt nummer 5-2012 van WaterVakblad! Hét onafhankelijke- en integrale vakblad dat alle sectoren binnen de waterbranche bundelt. WaterVakblad wordt gelezen door managers en beslissers bij de overheid, semi-overheid/waterschappen, gww, ontwerp/adviesbureau’s, installatie, industrie en onderwijs. In deze editie volop aandacht voor: rol van laboratoria, drinkwater, afvalwater, exportkansen naar Canada en waterbeheer Midden Oosten.

POSTADRES: watervakblad Postbus 13 7064 ZG SILVOLDE UITGEVER: Jan W. Olthof Bladmanager Maud Kolks MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER: Drs. Lisa Geurts Drs. Jan Koornstra Jelle Vaartjes Ir. Evert H. Schaap ART-DIRECTION & VORMGEVING Triumphus BV, Sabina Visser ABONNEMENTEN: OLTHOF/M&MP BV Jaarabonnement 2012: h 65,- incl. 6 % BTW ADVERTENTIES: DEMANI SALES Debbie van den Dool T: 0316 22 71 55 E: debbie@watervakblad.nl Marion van Sinderen T: 0316 22 71 55 E: marion@watervakblad.nl FREQUENTIE: 6 edities per jaar VERSCHIJNING: 17 februari 2012 20 april 2012 15 juni 2012 24 augustus 2012 19 oktober 2012 14 december 2012 AFSLUITDATA: 3 weken voor verschijndatum DRUK: Senefelder Misset B.V.

Afvalwater en energie Voor de waterschappen vormt het afvalwater een bron van energie. Dat geldt natuurlijk ook voor het industriële afvalwater. Veel water wordt ge- en verbruikt in de voedingsmiddelen- en pharma-industrie. Industrieel water moet eigenlijk deel gaan uit maken van het totale waterketen denken. Afvalwater is een duurzame bron voor hergebruik, energieproductie, productie en hergebruik van grondstoffen. In efficiënt hergebruik van afvalwater moet de nadruk liggen. Maar ook voor warmteterugwinning uit afvalwater. De kansen zijn legio. De potentie van afvalwater is enorm, want ontlastingsslib uit rioolwater halen bespaart energie bij het zuiveren en levert ook nog eens groene energie op! Dit naast schoon water, groene kunstmest en bioplastics. Water en energie gaan dan hand in hand!

Drinkwater in gevaar Schoon drinkwater moet altijd beschikbaar zijn. Naast droogte zijn er bedreigingen door landbouw en hormonale stoffen in het oppervlaktewater, aldus Hartog van Deltares. Met name voor drinkwater dat gewonnen wordt uit grondwater, vormt ook de toename van ondergrondse activiteiten een mogelijke bedreiging. In een land als Nederland is dat bijna niet voor te stellen! Om schoon water in Nederland te waarborgen moeten het waterketenmodel wellicht herzien worden en alle betrokken partijen inclusief industrie. Dat is MVO! Nieuw: EnergieVakblad Grootverbruikers van energie en water ontvangen vanaf nu twee vakbladen en een actuele site. Wilt u ook de water- en energiemarkt informeren over uw bedrijfen productontwikkeling? Of reageren op redactionele artikelen in WaterVakblad, EnergieVakblad of de site? Oordeel zelf. Stuur uw informatie per mail naar: info@watervakblad.nl of info@energievakblad.nl.

Blijf wijs met Water en Energie.

Jan W. Olthof Uitgever

www.watervakblad.nl www.energievakblad.nl

Onafhankelijk vakblad voor de professionele watermarkt - Nummer 5 - Jaargang 3 - Oktober/November 2012

Inhoud Schaalvergroting waterlaboratoria Waterbeheer Midden-Oosten

Besturen

4-8

11-13

Afvalwater duurzame bron

15-18

Canadian water

20-25

Beslissen

•

Opinievorming

•

Management

Bedreigingen bij winning drinkwater

11

8-10

Bedreigingen drinkwater

•

Afvalwater steeds duurzamer als bron

15

Product- & branchenieuws

Xylem Water Solutions

AUTEURSRECHTEN Copyright 2012 OLTHOF/M&MP BV ISSN: 2211-0240 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen of vermenigvuldigd.

Watervakblad 05 2012.indd 3

Economie & Marketing

27-30

Product- & Branchenieuws

31-45

Agenda 46

31 Watervakblad 05 2012.indd 1

10-10-12 15:07

Coverfoto: © Aerophoto Eelde Heesseltsche Uiterwaarden Oranjewoud doet diverse onderzoeken en verzorgt het procesmanagement.

Voor informatie: www.oranjewoud.nl

WaterVakblad nr 5 2012

3

11-10-12 12:11

bestuur Piet-Hein Kolff heeft een carrière van circa twintig jaar in het internationale bedrijfsleven achter de rug voordat hij terugkeert naar zijn Nederlandse wortels. Hij maakte daarbij ook de overstap naar de publieke sector. Eerst bij de gemeente Nijmegen als hoofd Stadsbeheer en daarna bij de gemeente ‘s-Hertogenbosch als hoofd van het Ingenieursbureau. Piet-Hein heeft het proces van fusie geleid en is vanaf de oprichting directeur van het instituut voor waterkwaliteit en advies AQUON.

4

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 4

11-10-12 12:11

bestuur

Piet-Hein Kolff, directeur van AQUON

Schaalvergroting in de laboratoriumwereld

I

n het Bestuursakkoord Water hebben de decentrale overheden en het Rijk afspraken gemaakt over het behalen van doelmatigheidswinsten door een reeks van maatregelen die onder andere betrekking hebben op verschillende vormen van samenwerking. Een goed voorbeeld van zo’n samenwerking is die op het gebied van de laboratoriumwerkzaamheden. AQUON is een samenwerkingsverband dat sinds 2011 de bemonstering en analyses verzorgt voor negen waterschappen in het westen en zuiden van Nederland. Per 1 januari 2011 zijn de waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta, De Dommel, Hollandse Delta en de hoogheemraadschappen van Delfland, van Rijnland en van Schieland en de Krimpenerwaard, waterschap Rivierenland en het hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden deelnemer in deze gemeenschappelijke regeling. Medio 2011 ging AQUON van start. Zo is een organisatie ontstaan met een jaaromzet van twintig miljoen euro en zo’n 200 medewerkers. In dit artikel wordt nader ingegaan op het fusieproces en wat dit allemaal met zich meebrengt. Piet-Hein Kolff, directeur van AQUON, geeft een toelichting.

Door Jan Koornstra

Piet-Hein Kolff: “Het laboratoriumwerk van AQUON richt zich vooral op het oppervlaktewater van meren, rivieren, sloten en kanalen. Dit is het leefmilieu voor veel flora en fauna, waarvoor een goede waterkwaliteit belangrijk is. In opdracht van de waterschappen bemonsteren en analyseren wij dat oppervlaktewater. Onze specialisaties zijn chemisch en hydrobiologisch onderzoek, we nemen hiertoe de monsters en doen dit conform een geaccrediteerde werkwijze. Chemisch onderzoek gaat over de aanwezigheid van chemische componenten zoals stikstof en fosfaat. Hydrobiologisch onderzoek richt zich op de ecologische toestand van water. Dit wordt vastgesteld door het verzamelen van biologische parameters (het veldwerk), het analyseren ervan (de determinatie) en toetsing en interpretatie van de resultaten. Onze analyses zijn voor de waterschappen essentieel om te kunnen bepalen of zij de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water halen. Als het oppervlaktewater ook is aangewezen als zwemwater controleren wij regelmatig op de aanwezigheid van schadelijke bacteriën en blauwalgen.“ “Naast oppervlaktewater onderzoeken we ook grondwater, afvalwater, zuiveringsslib en waterbodems. De kwaliteit van grondwater is immers net als dat van het oppervlaktewater van belang voor mens en natuur. Afvalwater van bedrijven en huishoudens komt via het riool terecht op waterzuiveringsinstallaties. Wij doen dan metingen voor, tijdens en na het zuiveringsproces. Zo kan worden vastgesteld of de water-

zuivering goed werkt. Het materiaal dat na het zuiveren van afvalwater overblijft, noemt men zuiveringsslib. Wij onderzoeken dit slib op de aanwezigheid van allerlei stoffen die niet biologisch afbreekbaar zijn, zoals zware metalen, giftige organische chloorverbindingen (pcb’s), bestrijdingsmiddelen en olie.

Tenslotte zijn wij de aangewezen partij om de kwaliteit van waterbodems te onderzoeken. Dit speelt als er baggerwerkzaamheden zijn gepland door de waterschappen.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 5

5

11-10-12 12:11

bestuur

Verontreiniging van oppervlaktewater komt vaak terecht in de waterbodem. Het is van belang om te weten of er sprake is van verontreiniging. De bagger kan dan namelijk niet op de kant worden gezet maar moet worden afgevoerd voor verwerking.”

“Het merendeel van ons werk is dus ten behoeve van onze founding fathers, de waterschappen”, concludeert Kolff.

“Maar een deel van onze opdrachten is voor andere overheden en het bedrijfsleven. Ik verwacht dat dit deel in de toekomst gaat toenemen.”

De voorgeschiedenis In 2008 hebben de besturen van zeven waterschappen, op basis van de resultaten van een uitgevoerde business case, het besluit genomen tot verdere samenwerking bij de laboratoriumwerkzaamheden. Er werd groen licht gegeven om de voorbereidingen voor een gezamenlijke laboratoriumorganisatie per 1 januari 2011 ter hand te nemen. De al eerder ingezette opschaling van laboratoriumwerkzaamheden werd hiermee voortgezet. Sinds 2001 werkte het hoogheemraadschap van Delfland al samen met waterschap Hollandse Delta op laboratoriumgebied. Waterschap Brabantse Delta sloot zich hier in 2008 bij aan. De drie waterschappen richten hiermee het gezamenlijke laboratorium Delta Waterlab op. De waterschappen Aa en Maas en De Dommel werkten sinds 2004 samen in het Gemeenschappelijk Waterschapslaboratorium (GWL).

6

De organisaties Delta Waterlab, het GWL en ook het laboratorium van het hoogheemraadschap van Rijnland hielden, met het opstarten van de nieuwe organisatie AQUON, op 1 juli 2011 op te bestaan.

Al voor deze start werd een nieuwe business case opgesteld naar de haalbaarheid van de deelname van nog twee waterschappen: waterschap Rivierenland en het hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Uit het onderzoek kwam naar voren dat de deelname de kwaliteit, continuïteit en onafhankelijkheid van AQUON ten opzichte van de commerciële markt ten goede zou komen. Ook zou het een positieve bijdrage leveren aan een professionele werkomgeving voor medewerkers en een verdere vermindering van de structurele kosten. Piet-Hein Kolff: “Door de positieve uitkomsten van dit onderzoek naar AQUON+, zoals het werd genoemd, liet de toetreding van deze twee waterschappen niet lang op zich wachten. De toetreding is in het laatste half jaar van de fusie toegevoegd.”

Besparingen De structurele extra besparingen door de toetreding van de twee waterschappen werden becijferd op een jaarlijks bedrag van c 1,4 miljoen. Piet-Hein Kolff: “Dit kan worden gerealiseerd doordat er in de grotere organisatie minder werkzaamheden hoeven te worden uitbesteed. Ook is een besparing mogelijk op de kosten van ondersteuning. En het primaire proces wordt door de schaalgrootte van de nieuwe organisa-

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 6

11-10-12 12:11

bestuur

tie goedkoper.”

“Natuurlijk is het zo dat er de eerste jaren sprake is van extra aanloopkosten. Door de toetreding van deze twee waterschappen kunnen we nu echter een jaar eerder break even draaien dan in de situatie met zeven waterschappen. In de vorige business case van 2008 werd al een structurele besparing op de kosten becijferd van ruim 7%. Je begrijpt dat de druk van buiten in de richting van de waterschappen de oprichting van AQUON heeft versneld.” Al met al is AQUON een goed voorbeeld van een van de maatregelen uit het Bestuursakkoord Water.

Een van de afspraken bij de fusie is dat het aantal laboratoriumlocaties wordt verminderd. Piet-Hein Kolff: “Het huisvestingsvraagstuk van AQUON is een ingewikkelde puzzel, die door de toetreding van nog twee waterschappen niet makkelijker is geworden. In ieder geval hebben we nu afgesproken dat er de eerste jaren gebruik wordt gemaakt van alle bestaande vijf laboratoriumlocaties. In 2013 gaat er een concentratie plaats vinden naar drie locaties. Dit worden Breda, Leiden en Tiel.

Toekomst Piet-Hein Kolff: “In eerste instantie richten we ons op het invlechten van de bestaande organisaties en het oplossen van het huisvestingsvraagstuk. Daar is de komende twee jaar alle

aandacht voor nodig. Je hebt ook te maken met verschillende culturen die moeten samensmelten. Een volgende stap is het aandeel van onze werkzaamheden voor andere opdrachtgevers te vergroten. Daarvoor is het nodig dat er meer aandacht aan acquisitie zal worden besteed. Alle energie is nodig om op korte termijn onze opdrachtgevers goed te bedienen en de verwachtingen uit de business case waar te maken. In deze dynamische wereld is van alles mogelijk en heeft het niet veel zin al te ver vooruit te kijken.”

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 7

7

11-10-12 12:12

waterbeheer

De Turkse rol en ambities in het waterbeheer van het Midden-Oosten

De macht van het water

T

urkije speelt een belangrijke rol als intermediair tussen Europa en het Midden-Oosten.

Een aantal rivieren ontspringen in Turkije die verder door het Midden-Oosten lopen en cruciaal zijn voor de ontwikkelingen in dat semi-aride gebied. De beheersing van deze waterstromen geeft Turkije enerzijds een machtsmiddel in handen om politieke en economische druk uit te oefenen op de Midden-Oosten regio en anderzijds de mogelijkheid de eigen economie te versterken. Nederland draagt bij aan de waterkennis van Turkije en daarmee aan haar invloed in de regio. Het gaat er nu om te begrijpen waar de raakvlakken liggen en wat de invloed kan betekenen. Water blijkt een machtig instrument hoeveel water er wordt doorgelaten naar landen als Irak en SyriĂŤ. Kortom de aanleg van de Ilisu-dam is een omstreden politiek-economische beslissing. En de aanleg van deze dam is maar een klein deel van een meer ambitieus plan van de Turkse overheid dat nog veel meer dammen omvat.

De Turkse visie

De rivier de Tigris, nabij Diyarbakir, zuid-Turkije. Bron: Wikipedia

Vier aspecten spelen een rol bij de beslissing een dam te bouwen in de bovenloop van de Tigris in Zuid-Turkije.

Het eerste aspect heeft te maken met de economische ontwikkeling van het hoofdzakelijk Koerdische zuidoost Turkije. Het tweede ligt bij de invloed van een nieuw stuwmeer op het milieu en de ecologische kwesties. Het derde 8

aspect is het onder water verdwijnen van de 3000 jaar oude stad Hasankeyf en andere historische plaatsen, naast het verplaatsen van enige tienduizenden mensen. Het vierde aspect wordt meestal onder het vloerkleed geschoven: de toenemende politieke invloed van Turkije op de Midden-Oosten regio; immers de Turken kunnen nu bepalen

De regering in Ankara leeft al decennialang in onmin met de Koerdische minderheid in oost-Turkije, die al even lang streeft naar een onafhankelijke Koerdische staat in het grensgebied met Irak, SyriĂŤ en Iran. Het is een arm en weinig ontwikkeld gebied en de infrastructuur is er beneden peil. Militair optreden haalt vrijwel niets uit, omdat het gebied slecht toegankelijk en de bevolking grotendeels anti-Turks is.

Deze uitzichtloze situatie duurt al veel te lang en is een smet op het Turkse blazoen. In het streven van Turkije om aansluiting te vinden bij de Europese Unie (een klein stukje Turkije ligt nog in Europa) wenst het land zichzelf te profileren als een moderne democratie met goede voorzieningen en een groeiende economie. Turkije kampt echter al jaren met een tekort aan water. Water is schaars, en wordt steeds schaarser.

Zonder water is er ook geen voedsel.

Droogte is een probleem: mensen kun-

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 8

11-10-12 12:12

waterbeheer

nen geen voedsel verbouwen en vee sterft. Honger en armoede zijn er al in Turkije, dus dit vraagt om een oplossing. In dat denkkader past de ontwikkeling van zuidwest Turkije. De eerste voorwaarden zijn water, energie en infrastructuur. De aanleg van stuwdammen is daar een antwoord op: het brengt mensen (arbeiders, bestuurders en ondernemers) naar de regio, en die hebben huizen nodig, en winkels, wegen, scholen, vertier, noem maar op.

Dit leidt tot een flinke spin-off voor de regio, die weer zijn invloed heeft op de lokale economie. Dit geeft de regering in Ankara de gelegenheid de armoede te bestrijden, haar bestuurlijke grip op het gebied te versterken en het Koerdisch separatisme te ontmoedigen. Kortom een economisch-politiek paradepaardje, dat een hoop geld kost maar dat bijdraagt aan een beter Turkije.

Bezwaren Natuurlijk heeft ook deze medaille een keerzijde: het aanleggen van een aantal stuwmeren heeft een grote invloed op de ecologie van het gebied en op het microklimaat van de regio. In het verleden is aangetoond dat er dan dramatische veranderingen kunnen plaatsvinden.

Echter, na verloop van tijd stelt zich weer een evenwicht in, zoals altijd in de natuur.

Het verplaatsen van tienduizenden bewoners, wiens huizen onder water gaan verdwijnen is een heikele kwestie.

Het maakt de bewoners meer afhankelijk van de staat (die bepaalt waar ze naar toe gaan en de nieuwe huizen betaalt) en daarnaast is grond nog altijd emotionele kwestie. De voorvaderlijke akkers en boomgaarden is iets wat men niet zomaar opgeeft in ruil voor een nieuwbouwwoning.

Erger wordt het als gesproken wordt over het verdwijnen van een zeer oude stad met veel cultuur en historische betekenis. In de bovenloop van de Tigris is een stuk beschaving ontstaan en liggen culturele wortels van de oude MiddenOosten cultuur. Vele archeologische vindplaatsen worden nu ontoegankelijk en veel materiaal kan worden bedorven door het water.

Tot slot heeft Irak ernstige bezwaren tegen de aanleg van de dam omdat deze de doorstroming van de Tigris ernstig kan belemmeren, en deze rivier is zo’n beetje de levensader voor Irak. Haar

Stroomgebieden van Eufraat en Tigris. Bron: Maptalker.com

landbouw is vrijwel geheel afhankelijk van irrigatie uit deze rivier en de Eufraat.

Verder kent zuid-Irak grote moerassen die op de werelderfgoedlijst staan vanwege haar diverse flora en fauna. Deze moerassen dreigen nu te verdrogen.

Waterhuishouding In veel landen in het Midden-Oosten is de vraag naar water groter dan het aanbod. De toegenomen welvaart speelt daarin een grote rol, maar de groeiende bevolking ook. De verdeling van de bestaande waterbronnen verdient derhalve een herziening.

Opvallend is dat de meeste landen in het Midden-Oosten een waterverdelingspatroon kennen dat nog veel lijkt op dat van een rurale economie van een echt ontwikkelingsland in plaats van dat van een industrialiserende staat.

Het meeste water verdwijnt er naar de landbouw, terwijl industrie/diensten en huishoudens het met veel minder moeten stellen. Zeker in vergelijking tot het economische belang, is het aandeel van de landbouw onevenredig groot. In een geïndustrialiseerd land als Israël bijvoorbeeld is slechts 2% van de economische productie afkomstig uit landbouw, terwijl er 60 tot 80% van de schaarse watervoorraden aan wordt besteed. Ook in andere landen in de regio blijkt de

overheid genereus voor de geïrrigeerde landbouw, terwijl industrie, diensten en huishoudens een strikte rationalisering in het waterverbruik opgelegd krijgen die vooral voor de bewoners een grote impact heeft op het welzijnsniveau. Een herziening is hierbij gewenst, maar dat gaat gepaard met een heroverweging van de betekenis van water, gezien de toenemende schaarste.

Politieke verwikkelingen In het stroomgebied van de Eufraat en Tigris is er ondanks diverse pogingen nooit sprake geweest van echte coördinatie, overleg of samenwerking tussen Turkije, Syrië en Irak over het beheer en de verdeling van het water van de twee rivieren. Turkije beheerst de bovenloop van de rivieren, en oordeelt dat het het water naar eigen inzichten kan gebruiken voor irrigatie, economische ontwikkeling en waterkracht. In Syrië zorgde dat eind jaren ‘90 voor een verlies van 60% van het natuurlijke debiet van de Eufraat, en in Irak zelfs een daling van 80% in Eufraat en Tigris. In de zomer van 1998 liep de spanning hoog op tussen Turkije en Syrië. Voor het opvullen van het stuwmeer van de Atatürkdam werd zoveel water opgehouden dat de stroom van de Eufraat droog zou vallen waardoor Syrië WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 9

9

11-10-12 12:12

waterbeheer

gedurende de zomermaanden zonder water kwam te zitten. Syrië dreigde met militair ingrijpen, en de Arabische Liga deed een bemiddelingspoging toen beide landen hun legers aan de grens samentrokken. Het incident eindigde in een compromis: Syrië kreeg een minimum waterquotum in ruil voor de stopzetting van haar steun aan het Koerdisch verzet – onder andere de Koerdische Arbeiderspartij had in Syrië onderdak gekregen omdat het regime in Damascus deze gewapende groeperingen goed kon gebruiken in een poging om het dammen-project in Turkije te saboteren. Zo hoog liep de strijd al op.

Een goed waterbeheer is nodig om deze problemen de baas te kunnen. Bij grensoverschrijdende stroomgebieden is het belangrijk dat de landen samen een plan voor het waterbeheer opstellen. Dit vereist een vergaande internationale samenwerking. Deze samenwerking verloopt vaak moeizaam omdat landen het water op hun grondgebied beschouwen als hun eigendom en als handelswaar. Men ziet het water niet als een eerste levensbehoefte, waar iedereen recht op heeft.

Rol van Europa en Nederland Turkije is kandidaat-lid van de Europese Unie en moet daarmee voldoen aan de eisen van de waterrichtlijnen van de Europese Unie. Turkije werkt hier heel ambitieus aan, mede dankzij steun van de Europese Commissie en de inzet van veel lidstaten van de Europese Unie.

Turkije richt zich vooral op het opstellen van stroomgebied-beheersplannen voor

de 25 Turkse rivieren en op de monitoring van de waterkwaliteit.

Voor Nederland is de Dienst Landelijk Gebied (DLG) van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie op dit terrein al jaren actief.

DLG werkt tot op hoog ambtelijk en politiek niveau samen met het Turkse ministerie van Bosbouw en Water, samen met andere Nederlandse en buitenlandse partners.

Op het Wereld Water Forum in Marseille (Frankrijk) in november 2011, organiseerde DLG twee side events over deze samenwerking. Dit betrof de samenwerking op het gebied van stroomgebiedsbeheerplannen en de samenwerking op het gebied van monitoring van de kwaliteit van het oppervlaktewater.

Verder bestaat sinds 2007 het Turkish Netherlands Water Partnership. Het voornaamste doel van het TNWP is het coördineren van initiatieven en activiteiten van de Nederlandse watersector in Turkije. Een belangrijk aspect hierbij is het promoten van de Nederlandse water expertise. Sectoren die al druk bezig zijn in Turkije zijn: consultancy, baggeren, havenwerken en kennisinstellingen.

Een recentelijk succes is het verwerven van een adviescontract door ingenieursbureau Grontmij, ter waarde van ca. c 3 miljoen, voor het verbeteren van de afvalwatersituatie in de stad Erzincan in oost-Turkije. Dit gebeurt in samenwerking met het Turkse ministerie van Milieu en Stedelijke Ontwikkeling. Het project loopt van 2012 tot en met 2015

Stuwdam in aanbouw in Coruh Baraji. Bron: www.sekercioglu.org 10

en is gericht op het ombouwen van de afvalwatersituatie, die nu nog ongezuiverd loost op de rivier, naar een systeem met een centrale afvalwaterzuivering, volgens EU-normen.

Naast drinkwater en afvalwater, spelen er ook nog andere zaken, zoals erosie.

Het droge klimaat heeft tot gevolg dat als er neerslag plaatsvindt, de bodem erg erosiegevoelig is. Ook dit is een dringend probleem omdat er steeds meer teelaarde in de beken en rivieren terecht komt, die daardoor verstoppen. Dit geeft dan weer overstromingen. Hier liggen nog interessante kansen voor het Nederlands bedrijfsleven.

Kortom: Nederland zit tot aan zijn oren in de Turkse waterwereld, maar houdt zich verre van de politiek-economische consequenties die aan die ontwikkelingen verbonden zijn.

Conclusies De Turkse waterplannen zijn niet slecht, integendeel ze zijn noodzakelijk voor de Turkse bevolking in het zuiden en oosten van het land; maar er zijn wel consequenties aan verbonden, met betrekking tot de relaties met de buurlanden.

Bovenstaand verhaal illustreert dat men water niet meer als een regionaal of nationaal onderwerp mag beschouwen, maar meer als een internationaal recht voor alle mensen. Een herbezinning van alle partners op wat water nu eigenlijk is, wat het voor de betreffende landen betekent, inclusief de emotionele aspecten is dan ook dringend gewenst, anders zullen er nog meer conflicten volgen die wellicht nodeloze slachtoffers zullen vergen. Hierbij speelt vooral de verdeling van water tussen de belanghebbenden een rol. Wellicht is het zinvoller om meer voedsel in zuid-Turkije te verbouwen en minder in het aride Irak of Syrië. Het bepalen van de watervoetafdruk (zie Watervakblad # 4, 2011) kan dan een belangrijke rol spelen bij het beoordelen van de prioriteiten van de waterverdeling. Wat het Turkse dammenplan aangaat is het misschien zinvol om de ambitie een beetje bij te stellen omwille van de lieve vrede. Tot slot kan Nederland wellicht haar diplomatieke invloed aanwenden om in Ankara duidelijk te maken dat een eerlijke verdeling van water leidt tot een meer duurzame oplossing van de politieke tegenstellingen in de regio.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 10

11-10-12 12:12

Drinkwater

Bedreigingen bij winning van drinkwater

“B

ij het gebruik van de ondergrond is het momenteel zo dat wie het eerst komt het eerst maalt.

Dat kan de drinkwatervoorziening bedreigen en er moeten daarom regels komen.” Dat zegt Niels Hartog, werkzaam bij Deltares, bij de sectie bodemen grondwatersystemen. Peter Salverda van drinkwaterbedrijf Vitens is minder kritisch, maar maakt zich wel zorgen. “De huidige regelgeving is nog onvoldoende toegesneden op de toename van en nieuwe ontwikkelingen in de ondergrond.

Het is belangrijk dat de nieuwe Rijksvisie ook de drinkwatervoorziening in de toekomst borgt naast de grote economische belangen.“ In een debat in de Tweede Kamer heeft staatssecretaris Atsma inmiddels gereageerd met geruststellende woorden.

Jelle Vaartjes

Hartog van Deltares is daar senioronderzoeker en is veel bezig met warmte- en koude opslagsystemen. Deltares is een kennisinstituut, opgericht in 2008 door samenvoeging van een onderdeel van TNO, het waterloopkundig laboratorium en GeoDelft. Hartog: “We doen onderzoek naar water- en bodemsystemen, met name wat betreft de ondergrond.” Voor alle duidelijkheid: Deltares gaat niet over drinkwater, maar wel over grondwater. Die twee hebben uiteraard wel verband met elkaar, want grondwater is een belangrijke bron voor drinkwater.

Peter Salverda is werkzaam bij Vitens, een drinkwaterbedrijf met name in het noordoosten van Nederland. Salverda is daar omgevingsmanager. Zorg is om WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 11

11

11-10-12 12:12

Drinkwater

gebruikt en ook methaangas kan vrijkomen.” Aanleiding om aan de bel te trekken was ook dat er momenteel vergunningen worden aangevraagd voor proefboringen naar schaliegas.

Wild west?

Is het een ‘wild west’ in de bodem?

“Dat er sprake is van een bodemoorlog zoals recentelijk gesuggereerd in EenVandaag is overdreven”, zegt Hartog. “Wel is er een wild-west in de zin van ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’. Dat element van ‘wild west’ wil ik wel onderschrijven. Niet in de zin dat het een zootje is in de ondergrond. Maar er is weinig sturing en regie.” Salverda: “Wild west, dat vind ik een beetje overdreven. Wat we zien is dat er veel nieuwe activiteiten plaatsvinden. De regelgeving is daar nog onvoldoende op geëquipeerd.

Belangrijk is dat de overheid heldere wettelijke kaders en randvoorwaarden aanbrengt waarin de drinkwatervoorziening als rijksniveau wordt opgenomen, de risico’s voldoende bekend zijn, en er aparte regelgeving komt voor beschermingsgebieden voor de waterwinningen. Wat betreft schaliegas loopt er een onderzoek. Er is ook een moratorium afgesproken om de risico’s in kaart te brengen. Eerst moeten er regels komen en dan pas mag er worden geboord.”

voldoende bronnen te hebben voor het leveren van drinkwater: nu en in de toekomst.

Is het drinkwater in gevaar? Hartog: “Er zijn zeker bedreigingen voor het drinkwater. Ten dele hangen die samen met toenemende drukte in de ondergrond. Daarnaast zijn er ook bedreigingen door landbouw en hormonale stoffen in het oppervlaktewater. Maar met name voor drinkwater dat gewonnen wordt uit grondwater, vormen de toename van ondergrondse activiteiten een mogelijke bedreiging.” Salverda geeft ook antwoord op de vraag. “Ons drinkwater is niet in gevaar, maar we maken ons wel zorgen. We maken ons 12

zorgen over het boren naar schaliegas of dingen die in de ondergrond gebeuren. Het winnen van drinkwater uit de grond heeft een relatie met hetgeen er op of onder de grond gebeurt. Allerlei verontreinigingen kunnen voor ons een bedreiging zijn van het drinkwater.

Te denken valt aan bestrijdingsmiddelen, geneesmiddelen. Ook wij merken dat in de ondergrond veel activiteiten plaatsvinden. Er wordt steeds meer gewonnen uit de grond, zoals schaliegas en de grond wordt gebruikt voor opslag van co2, evenals kernafval.

Dat is de laatste tien, vijftien jaar toegenomen.” Hij gaat wat dieper in op het winnen van schaliegas. ”Risico is dat chemicaliën bij het boren worden

Ook Hartog wijst erop dat er wel wordt gewerkt aan meer sturing en regelgeving. “Er wordt gewerkt aan een wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen. Dat is nu net weer uitgesteld, wat betreft warmte- en koude opslag.

Er zijn twee systemen: open systemen en gesloten systemen. Open systemen pompen echt water heen en weer van de warme naar de koude bron. Dus in de zomer wordt koud grondwater opgepompt om te koelen en dat wordt dan weer opgeslagen om in de winter vervolgens weer te verwarmen.

En die systemen zijn gewoon wel vergunningsplichtig. Dus daar voert de gemeente de regie. Tot nu toe zijn gesloten bodem warmtewisselaars, pijpen die de grond in gaan en daar de temperatuur extraheren van het grondwater, niet vergunningsplichtig en zelfs niet meldingsplichtig. Dus daarover is regelgeving in de maak, maar is nu verschoven naar 1 juli 2013.”

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 12

11-10-12 12:12

Drinkwater

Verschoven Wat vindt Hartog ervan dat het verschoven is naar 1 juli 2013? “Dat is natuurlijk spijtig. Als reden wordt aangegeven dat er een betere aansluiting geboden moet worden met het omgevingsloket. Het wordt gemaakt om alle ondergrondse gegevens toegankelijk te kunnen krijgen. Maar die vertraging van een half jaar maakt voor de urgentie van drinkwater niet ontzettend veel uit. Belangrijkste is dat het gaat gebeuren, maar dat is slechts een kleine stap in het brengen van de regie in de ondergrond.”

Hij voegt toe dat het natuurlijk ontzettend belangrijk is aan de primaire behoefte te voldoen om een goede kwaliteit drinkwater te beleven.

“Tegelijkertijd is het heel erg belangrijk dat we die ondergrond veel beter gaan benutten. Regie is nodig voor bescherming van het grondwater en het kunnen garanderen van goede kwaliteit drinkwater. Maar het is ook nodig om zo optimaal mogelijk en zo duurzaam mogelijk van die ondergrond gebruik te maken. Ze kunnen allebei, maar daar is

wel regie voor nodig en dat is waarvoor wij pleiten.”

Volgens Hartog zitten onderzoekers van de diverse partijen wel op één lijn. “De vereniging voor warmte-koudeopslag, drinkwaterbedrijven en kennisinstituten pleiten allemaal voor hetzelfde. We liggen niet zo ontzettend veel uiteen.

Waterleidingbedrijven zullen echter wel eerder van problemen spreken dan dat wij het zullen doen, maar we pleiten allemaal voor betere regie. Er wordt al een tijd aan gewerkt om dat voor elkaar te krijgen. Wat wij willen is wel bekend, maar het gaat nogal langzaam.”

Staatssecretaris Inmiddels is er een debat geweest in de Tweede Kamer, waar staatssecretaris Atsma repliek gaf. Volgens hem is er geen reden tot paniek. “Het belang van drinkwater is onomstreden. Met de bescherming van drinkwater wordt altijd rekening gehouden. Hier zijn strenge regels voor.”

Nederland staat volgens hem al jaren in de top wat betreft de kwaliteit van

het drinkwater. “We hebben de hoogste normen en de hoogste kwaliteit drinkwater. We staan internationaal bekend om onze kennis en zuiveringstechnologie. En er is al een extra bescherming rond waterwingebieden, in de buurt hiervan mogen helemaal geen andere activiteiten plaatsvinden.”

Hij erkende wel dat het inderdaad steeds drukker wordt in de ondergrond. “Om die reden verdienen de bescherming van het grondwater en de waterwingebieden extra aandacht. En dat krijgen ze ook in de plannen die nu gemaakt worden op dit ministerie.

In deze plannen voor de ondergrond wordt in beeld gebracht hoe de activiteiten in de ondergrond ook in de toekomst efficiënt georganiseerd kunnen worden (Structuurvisie Ondergrond).

Deze wordt nu ontwikkeld en gaat in 2013 de inspraak in.” Kortom: er is nu geen sprake van een probleem met het drinkwater. “Omdat het drukker wordt brengen we nu in beeld hoe we de activiteiten ondergronds efficiënt kunnen organiseren. Hierdoor voorkomen we problemen in de toekomst.”

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 13

13

11-10-12 12:12

PROCESOPLOSSINGEN VOOR BEHANDELING VAN AFVALWATERSLIB

“Afval , een waardevol product”

• Economisch, compact en veilig • Laag energie verbruik – warmte terugwinning mogelijk • Inzetbaar voor uiteenlopende slibsoorten • Ook beschikbaar als container oplossing.

MEER WETEN

Kijk dan op de website of neem contact op via ons telefoonnummer:

0182 - 623723

www.gmfgouda.com

Watervakblad 05 2012.indd 14

11-10-12 12:12

afvalwater

Waterschappen aan het woord:

Afvalwater steeds duurzamer als bron

S

teeds meer waterschappen zien afvalwater als duurzame bron voor hergebruik en energieproductie, maar ook voor productie en hergebruik van componenten. Ook is er een toenemende samenwerking met bedrijven om industriewater te verwerken.

De schappen Rijn en IJssel, Hollandse Delta, Delfland en Wetterskip Fryslan komen met concrete voorbeelden waarbij dit al wordt toegepast.

Jelle Vaartjes

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 15

15

11-10-12 12:12

afvalwater

Coert Petri, senior beleidsadviseur zuiveringsbeheer bij Waterschap Rijn en IJssel, is met name actief in de afvalwaterzuivering, maar de laatste tijd ook met terugwinnen van energie en grondstoffen. “Dat doen we sinds een jaar landelijk in de energiefabriek, waar straks ook grondstoffen worden teruggewonnen. In feite zijn we de laatste tijd met name druk om afvalwater te verwaarden tot producten.” Het is een landelijke activiteit, een samenwerking tussen meerdere schappen. “De energiefabriek is voor meer dan de helft van de schappen, waar we gezamenlijk dingen ontwikkelen. We wekken niet 16

alleen energie op, we zoeken ook naar nieuwe mogelijkheden om alles wat herbruikbaar is uit afvalwater te halen. Ook de communicatie er omheen en de marketing. We zouden gezamenlijk gas kunnen leveren.” Er is een heel onderzoekstraject gaande, hetgeen door de STOWA, de onderzoeksorganisatie van de waterschappen, is geadopteerd. “En we zijn bezig met het bouwen van energiefabrieken; de eerste in ons gebied in Olburgen is al gereed. En in het land worden er de komende jaren nog een stuk of tien/vijftien gebouwd. Dat zijn energieneutrale zuiveringen die meer opwekken dan ze verbruiken.”

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 16

11-10-12 12:12

afvalwater

goedkoper kunt maken. Alle energie en grondstoffen die je eruit kunt halen, zijn waardevol. Als we die waarde kunnen vermarkten, werkt dat straks vermoedelijk nog beter dan die regeling. We proberen nu dus ondersteuning te krijgen om die omslag te maken.”

Het waterschap is ook bijzonder, omdat het een eigen BV heeft opgericht in Lochem. “Die BV is een honderd procent dochter, omdat we vanuit de wetgeving niet voor bedrijven mogen zuiveren, op hun terreinen. We hebben daarom een BV opgericht die dat dan wel mag doen. Binnen Nederland is dat uniek. Zo kunnen we de synergie met bedrijven nog beter benutten. Zoals biogas, hoe kun je dat opwerken, hoe kun je fosfaat terugwinnen? Hoe kunnen we allerlei grondstoffen eruit halen? Daar moeten we in de toekomst ook veel meer samenwerking gaan zoeken. We proberen als waterschappen ook samen te werken met bedrijven, zodat ze producten die wij maken uit ons of hun afvalwater weer af kunnen nemen.”

Hollandse Delta Pieter van Dongen is technoloog waterketen bij het waterschap Hollandse Delta. Hij houdt zich bezig met de samenwerking tussen gemeenten en bedrijven in de afvalwaterketen. Zijn collega’s Olaf Duin en Charlotte van Erp Taalman Kip, beide innovatietechnologen bij het waterschap, richten zich op initiatieven rondom verduurzaming van de afvalwaterketen. Deze collega’s houden zich onder meer bezig met het klimaatakkoord, MJA-3, de energiefabriek en de grondstoffenfabriek.

Binnen het beheersgebied van het waterschap lopen ook een aantal duurzaamheidsprojecten die relatie hebben met industriewater. Het waterschap is namelijk al enige tijd met waterbedrijf Evides in overleg over het hergebruik van effluent van de rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) Hoogvliet als industriewater voor de bedrijven in het Rotterdamse Havengebied.

Dit wordt definitief opgepakt als de vraag in het havengebied toeneemt of als de huidige zoetwaterbronnen van Evides verzilten.

Daarnaast start het waterschap samen met Evides, de gemeente Rotterdam en het hoogheemraadschap Delfland een pilot project in de Rotterdam. In de pilot wordt het hemelwater, het grijs afvalwater en het zwart afvalwater gescheiden ingezameld. Dit ingezamelde afvalwater wordt via verschillende technieken gezuiverd, zodat het kan worden hergebruikt als proceswater voor lokale bedrijven. Daarnaast worden energie en grondstoffen (fosfaat en stikstof) zoveel mogelijk uit het afvalwater teruggewonnen.

Het interview gaat ook over industriewater. Welke rol heeft het schap wat dat betreft? “Vaak lozen bedrijven op het rioolstelsel. Wij zuiveren dat afvalwater. Dat is soms wel een derde van al het afvalwater dat we zuiveren. Uit dat afvalwater halen we ook energie. Daarmee beperken we ook de kosten van de zuivering. Voor bedrijven die dus veel afvalwater lozen, zijn de kosten belangrijk. Nu bestaan er kortingsregelingen, maar die lopen af. Dat gaat bedrijven ook raken. Die moeten dan meer gaan betalen, of zelf zuiveren. Maar beter is natuurlijk om te kijken hoe je dat zuiveringsproces zelf

De bedrijven in het beheersgebied van het waterschap lozen op de gemeentelijke riolering. In het stedelijk gebied (Rotterdam/Dordrecht) is het aandeel van industrieën twintig tot dertig procent van de vuilvracht van het totale afvalwater wat naar een rwzi wordt afgevoerd. Als een industrie ongewenste stoffen loost, zoals zware metalen of moeilijk afbreekbare stoffen, dan moeten ze dat eerst in een eigen voorzuivering op locatie behandelen. Sinds de invoering van de Waterwet is het waterschap zelf geen bevoegd gezag meer WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 17

17

11-10-12 12:12

afvalwater

voor de industrie en adviseert het waterschap de gemeenten welke normering moet worden gebruikt in de watervergunning. Het resterende afvalwater mag worden geloosd. Het bedrijf betaalt hiervoor een heffing. Het waterschap heeft het beleid dat op de heffing geen korting mogelijk is.

Gezien het grote aandeel van de industrie in het stedelijk gebied heeft het waterschap door bovengenoemde bevoegdheidswijziging een verslechtering zien optreden van het influent naar de rwzi. dit wordt veroorzaakt door illegale lozingen bij bedrijven. deze lozingen hebben het zuiveringsproces in 2011 enkele malen dusdanig verstoord dat het waterschap moeite heeft gehad om aan de waterwet te voldoen. Het waterschap is met het nieuwe bevoegd gezag in overleg om deze problemen in de toekomst te voorkomen.

Delfland Oscar Helsen werkt bij het Hoogheemraadschap van delfland. Hij is daar beleidsadviseur in de afvalwaterketen. daarnaast is hij projectleider namens delfland in het project delft Blue water. dit laatste is een project op de afvalwaterzuivering Harnaschpolder. “we onderzoeken of we het gezuiverde afvalwater opnieuw kunnen inzetten in ons gebied. dat kan zijn als gietwater voor de glastuinbouw of mogelijk als aanvulling voor oppervlaktewater.”

Steeds meer schappen zien afvalwater als duurzame bron van hergebruik en energieproductie. daar is delfland ook mee bezig. “Het gezuiverde water wordt nu op de Noordzee geloosd. dat vinden we eigenlijk zonde. we vinden dat we in ieder geval moeten onderzoeken of we dat water niet kunnen hergebruiken. we geloven in het sluiten van de kringlopen en ook voor afvalwater proberen we te kijken of we dat mogelijk een tweede leven kunnen geven.” de voorlopige conclusies zijn hoopgevend. “we zien nu al dat we gietwaterkwaliteit produceren vanuit het effluent. de technieken hebben we al onderzocht en we behalen kwaliteiten om aan de eisen van de tuinders te kunnen voldoen. we zijn ook bezig met een onderzoek naar distributienetwerken naar de glastuinbouw toe. En komend jaar willen we een demonstratieproef starten om aan te tonen dat het water geschikt is om gewassen op te laten groeien.”

Is er een toenemende samenwerking met bedrijven om industriewater te verwerken? “we werken al samen met bedrijven, onder andere met Evides industriewater en Veolia water. Zij hebben samen een BV opgericht genaamd delfluent Services BV. deze beheert twee van onze zuiveringen: de zuivering Harnaschpolder en Houtrust. Met die partijen samen zijn we dit onderzoek gestart, delft Blue water, om het effluent een tweede leven te geven.” Is daar ook beleid op gemaakt? “Ja, er is beleid in de maak om kennisvragen vanuit het veld in de markt te zetten. we willen de markt consulteren om te zien of zij voor ons een oplossing hebben.”

Wetterskip Fryslân Een woordvoerder van wetterskip Fryslân zegt dat het waterschap op dit moment druk bezig is met het opstellen van een Integraal Zuiverings Plan (IZP) waarin voor de periode tot 2025 de beleidskaders worden vastgelegd op het gebied van kosten, duurzaamheid, waterkwaliteit en innovatie.

“Hierbij kijken we naar de wijze waarop het afvalwater in de toekomst getransporteerd en gezuiverd wordt in het beheergebied van wetterskip Fryslân. daarnaast is ons beleid gericht op de in 2008 afgesloten MJa3 afspraken met het ministerie van Economische Zaken.” Een ander aspect is dat de rioolwaterzuivering van Leeuwarden al sinds 1982 met behulp van biogas groene stroom opwekt. “Met de restwarmte van de gasmotoren verwarmen we sinds 1986 zorgcentrum Greunshiem in Leeuwarden.” Verder wordt vanaf 2008 groene stroom ingekocht, zodat het totale verbruik van energie, zijnde 317.000 GJ, voor 98% bestaat uit duurzame energie en 2% uit de inkoop van fossiel aardgas. In 2010 is het Fries Bestuursakkoord water ondertekend. Hierin is samen met de Friese gemeenten, provincie Friesland, Vitens en wetterskip Fryslân, invulling gegevens aan het Nationaal bestuursakkoord. “In de onderlinge samenwerking streven we naar een doelmatiger en duurzamer waterketen. “wat betreft een samenwerking met de industrie, geeft de woordvoerder een voorbeeld: de voorzuivering Zuivelafvalwater workum. “In 2002 hebben wetterskip Fryslan en Friesland Campina workum een VOF opgericht met als activiteit het zuiveren van het afvalwater van Friesland Campina. Hiermee is de uitbreiding van de kaasfabriek mogelijk gemaakt zonder uitbreiding van de rwzi in workum.”

18

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 18

11-10-12 12:12

F

.

GWW-hout ?

Foreco uw partner bij uitstek! ...want in vakmanschap, advies, service en voorraad hebben wij een naam hoog te houden!

60.000 m2 voorraad, dus op ons kunt u rekenen!

• Rondhoutpalen

• Combi-schotten

• Damwand

• Gordingen

• Naaldhout

• Hardhout

En onze specials: SoundWood, geluidsschermen

TwinWood, combi-damwand

Dalmsholterweg 5 7722 KJ Dalfsen Telefoon 0529 431548 Email info@foreco.nl Internet www.foreco.nl

Watervakblad 05 2012.indd 19

PEFC- en FSC-gecertificeerd

www.foreco.nl 11-10-12 12:12

canadian water

The way Canadians deal with water

Wetlands in Northern Ontario, source: Chad delany

C

anada is holding one of the largest reserves of fresh water in the world, but has insufficient means to govern that amount of water. Nevertheless, the Canadian Authorities do whatever is in their power to protect the water and the aquatic environment and to improve quality and biodiversity.

Water played an important role in the development of the country and some major engineering features are still standing up as proof of an energetic nation handling its own development in an effective way. The future shows some tough challenges, especially dealing with climate change issues on a large scale. Seeing the international interest in water, some support or cooperation from the international society would be desirable.

For many people Canada is a heavenly country, with lots of free space, vast resources of water, lumber and minerals and a friendly but small population of roughly 32 million people.

For other people, Canada is an icy strip of land close to the Arctic circle, covered with polar bears and stubborn nitwits playing (ice-)hockey.

But whatever people think: for the unbiased observer, Canada is a lovely stretch of land that fits nicely between the Atlantic and Pacific oceans and holds one of the largest reserves of fresh water in the world. However, this water is mainly stored in the North, while the population is located in a 20

200 kilometer wide strip of land, along the border with the United States. For the Canadian economy, the main source of water will be the great lakes, which are shared with the US. Water is becoming an ever increasing valuable commodity in the world and Canada is no exception. Topics like pollution, endangered ecosystems, decreasing biodiversity and sinking water levels are sources of serious concern of the Canadian government. In the following pages, an overview is given of the main water related issues in Canada combined with an analysis of what can and should be done to ensure the availability of this fresh water resources for the following generations.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 20

11-10-12 12:12

canadian water

Canada, country between two oceans Canada is not just one country, over the past two hundred years it grew organically, driven by the flow of immigrants from Europe and later Asia. The French came first, they settled in the saint Lawrence river valley, and established a community that is now the province of Quebec. The eastern provinces of Newfoundland and Labrador; Nova Scotia and Prince Edward Island were populated by Scottish settlers, later to be overtaken by the English. Following the sequence westward, one passes through Quebec and Ontario. These two provinces are the corner stones of the Canadian economy, together with British Columbia on the Pacific shores.

•A lmost 9%, or 891,163 square kilometers, of Canada’s total area is covered by fresh water.

• Approximately 60% of Canada’s fresh water drains north, while 85% of the population lives within 200 kilometers of the southern border with the United States.

• The longest Canadian river is the Mackenzie River (Northwest Territories-Alberta-British Columbia) at 4,241 kilometers.

• The largest lake entirely in Canada is Great Bear Lake in the N.W.T. at 31.328 square kilometers.

These figures indicate that Canada has an abundance of water, and that is true but the distance between those water sources and the population is almost unbridgeable. This implies that the water available in the southern part of the country is the main support for the people and economy.

Canadian wetlands

Map of Canada, source: Natural Resources Canada

Especially Ontario is rich in manufacturing industry, mining and services industry, together with agriculture. With its 9 million people it is the most important of all provinces.

Continuing further west, one passes through Manitoba, an area with lots of water and rugged nature but of limited economic importance. Then one ends up at the “prairie provinces”: Saskatchewan and Alberta, famous for their enormous food production. Grain, corn, meat and soy, dairy products and vegetables, make these two provinces the food barn of Canada. But the prairie provinces are also thirsty provinces: their water demand is huge and not always balanced with the supply. Finally when climbing the Rocky Mountains, one ends up in British Columbia, which is almost a separate country on the pacific rim.

Then going up North, one will find the territories of the Yukon, NWT and Nunavut. Scarcely populated areas with short summers and long winters. Nevertheless, this is where the enormous stocks of fresh water are, mainly in ice, lakes and rivers.

Some quick facts •C anada’s rivers discharge 7% of the world’s renewable water supply every year, meaning 105,000 cubic meters per second. Most of it ends up in the Hudson Bay or in both Oceans

Wetlands are lands that are covered with water all or most of the time or are flooded. They are not considered to be firm land nor are they considered to be water bodies. Wetlands normally have fresh water, but there are also many salt-water wetlands near ocean shorelines. Canada has many different types of wetlands, such as bogs, fens, swamps, marshes and shallow waters. Each wetland class displays characteristics which set them apart biologically and hydrologically.

Canada has about 25% of the world’s wetlands – the largest wetland area in the world.

Wetlands totaling an area of more than 1.2 million square kilometers cover about 14% of the land area of Canada. Fifty percent of the world’s wetlands have been lost since 1900, mainly because of the need for agricultural land and increasing water demand. For a long time, wetlands were considered ‘useless areas’, but now we have learned that wetlands are of great ecological value and a wonderful buffer of water, bound to the Earth, purified by biological life and supporting a huge biodiversity.

Major programs are now being implemented to promote the conservation of Canada’s wetlands. The North American Waterfowl Management Plan, involving Canada, the United States and Mexico, is targeted on over 2.5 million hectares of wetlands in Canada. During the 1988 to 1993 period over 700 000 hectares of wetlands were secured. Over the next 10 years, this plan will result in major waterfowl habitat, soil, water and socio-economic benefits. The Government of Canada is the first national government in the world to bring forward a federal wetland policy. Parallel provincial wetland initiatives are being implemented. These policies cover over 70% of Canada’s wetland resources.

The great lakes The Great Lakes Basin covers an area of 750 000 square kilometers. The lakes are fundamental to the well-being of many Canadians and Americans, as well as sustaining a rich variety of plants and animals.

The Great Lakes-St. Lawrence River Basin contains 20% of the world’s fresh water. It holds 95% of North America’s fresh surface water. With the increasing demand of fresh water, it’s important to protect the Great Lakes Basin water supply.

Only 1% of the waters of the Great Lakes are renewed each year by snow melt and rain.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 21

21

11-10-12 12:12

canadian water

farm planning, as well as through their own initiatives.

This Great Lakes Program has had an overwhelming response. Over 80 proposals were submitted for review in 2007 that addressed agri-environmental issues in the Great Lakes Basin.

Twenty-eight projects were approved, representing a commitment of almost $2.2 million over three years. Each project was aligned with certain priority goals and commitments under the 2007 COA. Many of the projects were multi-year and ranged in value from $2,500 to $300,000.

The results are encouraging, water quality and biodiversity have increased in many places, but much still has to be done.

Disasters

Map of the great Lakes, source: free world maps.com

The Great Lakes are the basis for billions of dollars in economic activity, and they are a direct source of drinking water for millions of Canadians and Americans.

The sustainability of the Great Lakes ecosystem is under stress. The ecosystem continues to experience increasingly biological, physical and chemical threats, as well as new and emerging challenges like invasive alien species, new chemical (industrial) contaminants and the impacts of climate change.

To address these challenges, a close cooperation between science, governance and action programs are essential to the restoration and protection of this major water body.

The Canadian Federal Great Lakes Program provides the framework for working towards Canada’s commitments under the Canada-US Great Lakes Water Quality Agreement (GLWQA), which is the key mechanism for protecting water quality and the health of the aquatic ecosystem in the Great Lakes.

The Great Lakes Program was first launched in 1989 along with a Great Lakes Action Plan (typically a 5-year plan) to implement the Program’s framework. The Action Plan represents the federal commitment for ensuring the sustainability of the Great Lakes Basin ecosystem and also provides the funding to carry out these actions. One of those projects is focused on agricultural runoff reduction.

Under COA (Canada-Ontario Agreement Respecting the Great Lakes Basin Ecosystem), The Ontario ministry of Environment helps Ontario farmers to restore, protect and conserve Great Lakes water quality and quantity through efforts such as nutrient management and environmental

Flooding along the Red River, source: wordpress.com.

22

Floods are the most costly natural disasters in Canada in terms of property damage.

Almost two billion people were affected by natural disasters in the last decade of the 20th century, 86% of them by floods and droughts.

The most severe flood in Canadian history occurred on October 14 to 15, 1954 when Hurricane Hazel brought 214 millimeters of rain in Toronto region in just 72 hours.

The 1996 Saguenay basin storm and associated flood in Quebec led to 10 deaths and over $1500 million in damages.

Among the worst floods in Canada’s recent history was Manitoba’s Red River flood of May 1997.

Engineering highlights When talking about water engineering in Canada, many examples of great achievement come to mind: The Niagara falls power plant, The Saint Lawrence Seaway with its the Welland Canal, the PEI-bridge and so on.

We will focus on the Welland canal because it was and is one of the most impressive engineering features in Canada, and closely tied to the development of the country. It covers a difference in water level of 175 meters between Lake Ontario and Lake Erie. The Natural waterway between those two lakes is the Niagara river with its tremendous water falls, which are

Map of the Welland canal, source: www.wellandcanal.com

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 22

11-10-12 12:12

canadian water

of course unnavigable.

The Canal was built in four stages, every time adopting to increased demand and sizes.

Construction of the first canal took place between1824 and 1829.

By 1833 the canal had undergone several modifications that included five more locks, an expansion of the feeder canal and the construction of a more direct route from Port Robinson to Port Colborne. The canal had now become 43.4 kilometers long and 2.4 meters deep and consisted of 40 wooden locks. The building of the canal was a labor intensive venture. Construction crews made up of European immigrants had very few tools to work with other than picks and shovels. The total cost of the canal was 8 million dollars and the man responsible for initiating the project was a young entrepreneur by the name of William Hamilton Merritt. He would later become known as the founding father of the Welland Canal.

The building of a larger second Welland Canal was necessary due to the increase use of the waterway by large ships.

Construction on the canal began in 1842. The canal project was now under the jurisdiction of the government of Canada, who had purchased the canal from the Welland Canal Company one year prior to the expansion. The new canal reduced the number of lift locks to 27 and extended the size of them. The locks themselves were now made of limestone. The canal’s depth was also increased to 2.7 meters and later by 1853 to 3.1 meters.

Construction on the third canal was completed in 1887. The third canal no longer depended on the feeder canal for its source of water. This water was previously used to fill the locks upstream. Instead water was directly supplied from lake Erie via the canal itself. The canal was now 4.3 meters deep and its 26 stone locks had grown to a dimension of 13.7 meters in width with a distance of 82.3 meters between lock gates.

A freighter in the locks of the Welland Canal, source: Joan’s travelblog

Cross-section of the Welland canal, source: Wikipedia.

Finally, the fourth and current Welland Canal was mainly constructed between the years of 1913 and 1932. Its depth started out at 7.6 meters but later was deepened to 9.1 meters deep. There are 8 locks in total, each 24.4 meters wide and 261.8 meters long. The canal now runs perpendicular to the Niagara Escarpment and is the most direct route of all three previous canals. The canal starts at the man-made Port Weller piers on Lake Ontario and continues south as straight as possible to Port Colborne.

The Welland Canal is important because of its ability to move cargo ships up and down the Niagara Escarpment and therefore contribute to the economic growth and development of Canada and the United States. Approximately 40,000,000 metric tonnes of cargo is carried through the Welland Canal annually by over 3,000 ocean and lake vessels. The Welland canal is part of a navigable water way stretching from the Atlantic ocean all the way to Chicago.

Water as a basic right An Environics Research poll (2011) commissioned by the Council of Canadians indicates that 73% of Canadians want the Harper government to recognize the human right to clean and safe water and sanitation. This should be no surprise; in 2010, the United Nations passed a historic resolution recognizing the human right to water and sanitation.

Nevertheless, Canada did not endorse this resolution. Why did Canada abstain water as a human right? One can only guess here; but let’s make this an educated guess. Although Canada possesses the largest reserves of fresh water in the world, this treasure is located at an inconvenient place: the high North! When the ice and snow melt in spring, many rivers flow North, dumping their water into the Hudson Bay and further North into the Beaufort sea. From an economic point of view it is not feasible to transport these sources of water to the more inhabited areas further south. The myth of an enormous abundance of water, can be put into the garbage here.

Another aspect is the availability of “local water” in the inhabited areas. Due to the amount of precipitation, ground water levels in Southern Ontario and Quebec are more or less stable, with an exception for the major cities and industrial areas. The quality of this ground water varies dramatically however: in the rural areas with mainly agriculture, the deeper ground water (that is mainly used for drinking WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 23

23

11-10-12 12:12

canadian water

water purposes) is getting increasingly polluted by remains of herbicides and pesticides. These remains can be removed but generally at high cost. This implies that the sources for drinking water production should be in non-agricultural areas, preferably in natural protected areas like national parks. But these are normally pretty far away from the urbanized areas, so transportation becomes a major cost factor.

Now by making safe water a basic human right, the government would commit itself to huge efforts and costs to make this a truth for all Canadians. Now the reader will argue that the government is working with taxpayers money and that clean and safe water is a basic right, so what is the problem then? Well, maybe the lack of political guts, the fear not to be able to fulfill this promise or fear of political consequences, especially in relation to the US? There is a way out of this dilemma. MMM, an industry-leading Canadian program management, planning, engineering and geomatics firm, has called on all involved parties and levels of government that action is needed to safeguard the Canadian water. This can be interpreted as; on a provincial level, this fundamental right can be part of the legislation, policy and be part of the budget, without official approval by the federal government. After all: the provinces “own” the water, according to the constitution act of 1867.

Good stewardship The website of “Environment Canada” shows the following quotation regarding stewardship: “The Government of Canada has a strong, comprehensive approach to ensure Canadians continue to enjoy the social, economic and environmental benefits of our water resources.

In collaboration with stakeholders, the federal government has taken concrete and measurable actions in conservation, assessing water availability, reducing levels of water nutrients and assessing water quality”.

Now what does this mean in plain English? The federal government has taken actions to ensure the availability of high quality water for Canadians. Their actions are concrete and measurable, so far so good! Now the main question: “Who is going to do the work?”

A relatively new topic in this country is “environmental stewardship.” Many older Canadians will protest and say: “We already did that fifty years ago.” Yes, that is true, in those days, when small communities dotted the countryside of Canada, every municipality protected its own water sources because it was vital to survival. With the coming of the modern industrialized era, the economic focus changed from agriculture to industry and services, and with it the interest in water resources.

Between the government office, that issues rules and regulations and normally organizes some kind of enforcement on the one side; and the common man, that is using the water for his own purposes on the other side, there is a huge void, an empty space. Part of this space is covered by the water- or conservation authorities. Many of the conservation authorities are struggling hard to meet the standards they have to enforce. Problem with these organizations is that they receive only limited funding from that same federal or provincial government, so they have to find other ways to raise funds in order to be able to perform their legal and environmental 24

Example of water stewardship in Saskatchewan, a protective dike for building a pipeline, source: City of Saskatoon

tasks. A well-known example is the issuance of fishing permits in the authority’s designated areas. This makes sense, because the authority is responsible for the water quality and the presence and diversity of the fish. These two actions fit together nicely. Another celebrated action is organizing information workshops for school children. Many schools, especially in the more densely populated areas, gratefully use this opportunity to get the students some practical instruction and education on environmental and conservation issues.

But here is where the model also turns wrong: in the thinly populated areas of Canada, the distance between conservation authorities and the public is often too big (in both ways). This combined with the doubtful attitude that mankind should take whatever from mother Nature, it needs or wants, creates a situation in which the conservation authority becomes the “enemy” of the user instead of a partner. In such a case, pollution issues can only be dealt with using intensified enforcement and strict regulations, sometimes resulting in court cases, fines and other legal actions.

What is missing here is the factor “commitment”, of the idea that care for water and environmental quality is a necessity for the coming generations to survive. This is one of the issues that makes the core of the workshops for school children. The idea to create awareness regarding environmental issues and teach commitment with the continuity and harmony of mother nature is something you have to learn at a very early age. These are the main ingredients of good stewardship and good stewardship ensures reaching the targets the federal government has issued on its website.

Water is money Now about water distribution and quality. In Canada, contamination and inadequate water and sanitation services have become an increasing health risk to the population. The drinking water supply systems in over 60% of the Canadian municipalities have been designed and built over fifty years ago and do not meet current standards with regards to hygiene, reliability and water quality. Especially in the more remote and First Nations communities this situation is a real and present threat to human health and the environment.

Due to the age of the systems and the materials used, leakage has become a major burden. At low ground water levels, fresh drinking water flows into the ground, and at high ground

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 24

11-10-12 12:12

canadian water

Because of the reasons stated above, the Canadian Government has very limited working space to protect the vulnerable environment and fresh water stocks.

On top of this, as in most state Capitals, the political games around power and money, screen off the view of the government and parliament from the real problems. For instance an oil spill in the Yukon territory is easily eclipsed by a quarrel over corruption in a party office. This illustrates the relative lack of effective power the government can demonstrate.

Possible sustainable solutions

Overview of safe drinking water; a basic right or not? source: ecojustice

water levels, non-purified ground water can leak into the water mains, deteriorating the quality of the water. When this happens in areas with waste water infiltration systems, chances for bacteriological contamination become imminent.

Once the quality of the source has been safeguarded, it becomes a challenge to get the safe drinking water into the homes and on the table. As already stated in the introduction, the decreased quality of the distribution network is sometimes a major road block for safe drinking water. The poll mentioned before produced another interesting result regarding this topic: 78% of Canadians support the federal government spending $31 billion in federal budgets over the coming years for urgently needed maintenance and upgrading of water and waste water infrastructure. In November 2007, the Federation of Canadian Municipalities released its report titled Danger Ahead: The Coming Collapse of Canada’s Municipal Infrastructure, which stated that $31 billion was needed to “repair and prevent deterioration” in water infrastructure (distribution, supply and treatment) and waste water systems (sanitary and storm sewers and related treatment facilities).

It seems that water quality and water safety have everything to do with money. Local municipalities and provincial governments will contribute, but the bulk of the money will have to come from the federal government in Ottawa. After all: safe drinking water is a cornerstone for public health; and public health is one of the key responsibilities of any government, although in Canada not (yet) a basic right, but that can change.

Analysis of the existing problems One of the biggest problems of Canada is its size. The country is huge and facilitating the Canadians with their basic needs like water, sanitation, power, infrastructure and education, takes the major part of the Governments resources. With only 32 million people paying taxes and a limited population growth, there is limited space for innovative actions.

Climate change is already a major threat to the fragile equilibrium that the water management in Canada is.

Differentiation in precipitation makes that flooding and drought become imminent threats to the economy. Further to this: large areas of Canada are uninhabited, but do have an important ecological and environmental value, but there is no one available to take care of that.

Many things are changing nowadays, not only the climate but also the attitude of the people toward environmental and health issues. The saying “we borrow the future from our children” is becoming more and more widespread and understood. The care for safe drinking water has thus become a main political and governmental topic.

“Climate change will affect all societies and ecosystems most profoundly through the medium of water, but there is no other way to generalize the crises ahead. At unpredictable times, too much water will arrive in some places and too little in others”, says Zafar Adeel, Chairman of UN Water, He is also Director of the United Nations University’s Canadian-based Institute for Water, Environment and Health. Mr. Adeel’s comments imply that in order to ensure sufficient supplies of safe drinking water for the future, it is necessary to create a buffer supply of water. No matter what the climate does, this buffer will balance the shortages and surpluses. Normally, the deep aquifers act as such buffers, but now they require more care and legal protection against theft, pollution and sale. This brings us back at the federal and provincial governments. This implies decentralization with regard to environmental programs, legislation and water protection. After all; the situation differs per province, so why not govern these processes per province. Of course finance will have to come from Ottawa, due to the uneven spread of population over the country.

Finally a shift from legislation driven solutions is necessary toward result driven programs. Up till now too many programs have been implemented, dealing with legislative issues, but without measurable results or effective funding. The environment is a living entity that needs human commitment, it cannot be governed through regulations alone.

Conclusions Compared to other countries in the world, Canada has some very good cards to play the climate change game, but it still needs a smart player to win this game and thus provide Canada with a sustainable water supply. The care and responsibility for Canada’s water resources is a task that requires enormous funds, knowledge and labour, so considering the international interest in those water resources, some cooperation is desirable. In order to be more effective, a shift from legislation driven solutions is necessary toward result driven programs, with measurable targets. These programs should be implemented under responsibility of the provincial governments, instead of the federal one. Finally: in order to increase public awareness for this issue, more effort should be put in the field of education at an early level and more funds should be allocated to conservation programs focusing on safe water and a sustainable environment.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 25

25

11-10-12 12:12

Hardenberg 13, 14 en 15 november 2012

Noord-Oost Gorinchem 19, 20 en 21 maart 2013

Noord-Oost DĂŠ vakbeurzen voor waterbehandeling, watermanagement & watertechnologie

erland d e N a u q Tijdens A 1 maar t 2 n e 0 2 , 19 Vakbeurs lijker tijd e g e t t d n i 2013 v en plaats g a d k a v s Riolering

Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

Evenementenhal Hardenberg Energieweg 2 7772 TV Hardenberg T 0523 - 28 98 98 F 0523 - 28 98 00 I www.evenementenhal.nl E hardenberg@evenementenhal.nl

15676 Aqua HB 210x297 Watervakblad 052012 2012.indd 26COMBI Auqa GO [5].indd 1

Ons evenement. UW MOMENT. 20-07-2012 09:40:28 11-10-12 12:12

Economie/marketing

Grontmij treft bezuinigingsmaatregelen

Orkaan Isaac mooie test deltaplan Arcadis

Waardering voor inventief Scheldestromen

Na de problemen die ontstonden door hoge schulden aan het einde van 2011, gaat advies- en ingenieursbureau Grontmij bezuinigen. In de eerste helft van dit jaar leed het bedrijf reeds c 18 mln verlies door kosten aan reorganisaties en de situatie op de markt.

Grontmij wil daarom dit jaar extra gaan besparen. Zo worden de 22 kantoren teruggebracht naar 12 kantoren en wordt er in het personeelsbestand gesneden door 125 banen te schrappen. Deze maatregelen moeten zorgen voor een structurele besparing van c 24 mln. Eerder werd al een nieuw managementteam aangesteld, waarmee het bedrijf een en ander op een nieuwe manier kan aanpakken. De eerste winst verwacht het bedrijf in 2013, maar dat is ook afhankelijk van aandeelhouder Hermes (6,3% belang). Als Hermes vertrouwen blijft houden in het bedrijf en Grontmij, gezien de lage aandelenkoers, niet wordt overgenomen, kan het bedrijf de schulden afbetalen en uit de rode cijfers komen.

Het was niet te vergelijken met Katrina, maar orkaan Isaac was voor ingenieursbureau Arcadis een mooie gelegenheid om het deltaplan te testen. Het was de eerste keer dat de stormvloedkeringen werden gesloten om de Amerikaanse stad te beschermen tegen het water.

Het ingenieursbedrijf dat al zeven jaar bezig is om New Orleans te beschermen tegen orkanen, zoals Katrina in 2005, is blij dat het deltaplan zijn vruchten afwerpt. De deltawerken bestaan uit grote kustwerken, zoals betonnen dijkwanden, pompen en stormvloedkeringen, maar ook uit verschillende kleinere werken. Arcadis gaat nu, in samenwerking met andere partijen, de waterafvoer aanpakken en daarmee de wateroverlast tegen. Door positieve uitkomsten van het deltaplan is in Indonesië en Thailand belangstelling ontstaan voor Haskoning en Arcadis.

De directie van Arcadis geeft aan blij te zijn met de terechte aandacht voor de kennis en kunde van de Nederlandse waterexperts.

NIBC zoekt nieuwe financieringsmogelijkheid

Belangstelling uit buitenland voor Deltacommissaris

De Haagse zakenbank NIBC zoekt naar een nieuwe manier om infrastructurele projecten te kunnen financieren.

Waar eerder banken als financier optraden, wil NIBC een nieuwe constructie opzetten, waarbij de zakenbank gaat samenwerken met beleggers. Op den duur wil NIBC dat er een fonds komt met verhandelbare obligaties, zodat financiers makkelijk in het project kunnen investeren maar ook even makkelijk kunnen uitstappen om in een ander project te investeren. Op deze manier staat de bank borg, en is de verwachting dat eventuele beleggers toch een risicovol project aandurven.

NIBC wil hiermee de plaats innemen van banken die vanwege de kredietcrisis zulke projecten niet meer kunnen financieren. Rijkswaterstaat wil in 2012 een gedeelte van het project A1/A6/A9 (totale waarde c 4,2 mrd) aanbesteden.

Verzekeringen zijn nog aan het kijken hoe hun rol er eventueel uitziet in deze financieringsconstructie.

Vanuit het buitenland ontstaat steeds meer belangstelling voor de deltacommissaris. Dit komt met name omdat de deltacommissaris veel zelfstandigheid heeft die buiten de politiek om gaat en daarmee belangrijke beslissingen kan maken voor de lange termijn.

Sinds februari 2010 is Wim Kuijken deltacommissaris. Daarmee is hij de eerste deltacommissaris van Nederland.

Zijn functie houdt in dat hij elk jaar het Deltaprogramma voor het kabinet opmaakt en dat hij zorg draagt voor de uitvoering ervan. Het project kan gezien worden als een soort verzekering, waarbij rampen worden voorkomen door bij voorbaat maatregelen te treffen. Dit betekent dat Kuijken veel samenwerkt met Rijkswaterstaat, provincies, gemeenten, waterschappen en overige partijen. Als deltacommissaris heeft hij een buitengewone positie; Kuijken heeft veel vrijheid, want hij is niet gebonden aan de kleur van het kabinet.

Het gebruik van kaarten in de interne en externe communicatie leidt tot effectievere communicatie. Waterschap Scheldestromen heeft dit ondervonden door hun organisatiebrede gebruik van hun Geografisch Informatie Systeem (GIS). Het waterschap kreeg hiervoor de ‘Enterprise GIS Award’ uitgereikt. De award werd uitgereikt op de eerste dag van de GIS Conferentie van Esri Nederland, hét jaarlijks GISevenement waar zo’n 1500 mensen uit de GIS-wereld bijeenkomen. Elk jaar wordt tijdens deze conferentie de award overhandigd aan een organisatie die een bijzondere prestatie heeft geleverd op het gebied van het breed toepassen van geo-informatie in hun organisatie of daarbuiten.

Eén van de redenen dat het waterschap deze award ontvangt is de zelfstandigheid waarmee de organisatie aan de slag is gegaan met nieuwe ontwikkelingen. Ed van Ingen, directeur van Esri Nederland, prees tijdens de uitreiking de inventiviteit van de organisatie. “Het waterschap gebruikt geo-informatie om de samenwerking met de provincie Zeeland te ondersteunen, maar ook om naar en met burgers te communiceren.” Hiervoor is er nauwe samenwerking met bijvoorbeeld de afdeling Communicatie en Bedrijfscultuur. Door de externe beschikbaarheid met de kaarten wordt ook de behoefte aan kaarten binnen de organisatie gevoed. Voor elk project wordt nu een kaart gemaakt. GIS is zo van belang geworden voor de hele organisatie. Scheldestromen’s houding van ‘gewoon doen’ is ook opgemerkt.

“Heel mooi om te zien”, aldus Van Ingen. “Er zijn ideeën, wat spullen en daarmee wordt geprobeerd iets nuttigs te creëren.”

Frans van der Maas, afdelingshoofd geo-informatie van waterschap Scheldestromen, nam de award dankbaar in ontvangst. Van der Maas: “Wij zijn trots dat we zo’n mooie prijs in ontvangst mogen nemen. Dit is een bevestiging van datgene waar we mee begonnen zijn: onze gebruikers op maat bedienen. We gaan samen met Esri door met het maken van krachtige en eenvoudige apps om onze organisatie en de burger te informeren.”

.

WaterVakblad nr 5 2012

09:40:28

Watervakblad 05 2012.indd 27

27

11-10-12 12:12

Economie/marketing

Fugro verkoopt belang in EMGS Bodemonderzoeker Fugro heeft voor c 60 mln het belang (14%) in EMGS verkocht. Het Noorse Electromagnetic Geoservices ASA (EMGS) is een bedrijf dat de zeebodem in kaart brengt met een elektromagnetische methode.

Fugro heeft twee jaar samengewerkt met het Noorse bedrijf. Fugro kreeg het belang in EMGS door een lening die werd omgezet in een aandelenpakket.

Hypermoderne technieken voor Tweede Maasvlakte APM Terminals (APMT) en Rotterdam World Gateway (RWG) gaan hun aangrenzende bedrijven de komende jaren met de meest geavanceerde technieken inrichten. De overslagterminals zullen straks in het teken van duurzaamheid staan. Niet alleen vanwege het milieu, maar ook vanwege de financiën. De technische modernisering staat volledig in het teken van efficiëntie. Nieuw zijn bijvoorbeeld de eigen afmeerkades voor binnenschepen die tot heden nog plaats moeten maken voor zeeschepen. Voor de bedrijven en zeereders is bovendien snelheid erg belangrijk.

Hoewel APMT en RWG voor andere merken en types kiezen, kiezen ze beide voor op afstand bestuurde kadekranen en bijna automatische afhandeling van containers. Het inzetten van deze kranen, waarmee snelheid en zichthoogte positief beïnvloed worden, is een wereldprimeur. De Automated Guided Vehicle (AGV) zal, voortaan rijdend op batterijen in plaats van diesel, de lading naar de opslag brengen.

Verder wordt minder fijnstof en CO2 uitgestoten door het gebruik van elektrische voertuigen, inkoop van groene stroom, beperkte verlichting in de avonden en gebruik van restenergie voor verwarming van kantoren. Niet alle vernieuwingen die de terminals op het oog hadden worden doorgevoerd.

Het idee om te voorzien in walstroom is niet tot uitvoering gebracht. Wel betekent de zorg voor het milieu in de Tweede Maasvlakte dat 45% van de containers via het water wordt vervoerd. De binnenvaart wordt hierdoor geïntensiveerd.

28

Arcadis maakt strategisch plan Braziliaans watertransport Arcadis gaat een strategisch plan maken voor het transport over het water in Brazilië. Het Braziliaanse ministerie van Transport heeft advies- en ingenieursbureau Arcadis de opdracht gegeven om de mogelijkheden te onderzoeken, waarmee het land het binnenlandse transport over water kan verbeteren.

Deze order heeft een waarde van 2,7 miljoen euro. In Brazilië gaat het transport voor 13% over het water. Dit houdt in dat van de 42.000 kilometer bevaarbare rivieren slechts 13.000 kilometer wordt gebruikt. Op de lange termijn wil het land dat bijna 30% van het transport over het water gaat. Het project wordt mede gefinancierd door de Wereldbank.

Rotterdam internationale voorbeeldstad klimaatadaptatie De Europese Commissie heeft Rotterdam aangewezen als ‘peer city’ voor klimaatadaptatie. Daardoor zal Rotterdam een aantal steden via een trainingsprogramma kennis laten maken met de aanpak en oplossingen om met de klimaatverandering in een stad om te gaan. Het Directoraat Generaal voor Climate Action – onderdeel van de Europese Commissie – heeft gekozen voor Rotterdam omdat deze stad voorop loopt als het gaat om de ontwikkeling van een adaptatiestrategie voor de stad en internationaal wordt gezien als een voorbeeldstad.

Rotterdam Climate Proof is de naam voor het Rotterdamse klimaatadaptatieprogramma. Het programma richt zich op blijvende bescherming en bereikbaarheid van de regio Rotterdam en ziet klimaatverandering als een kans.

Door innovaties toe te passen wordt de stad aantrekkelijker en economisch sterker. De Rotterdamse adaptatieaanpak richt zich zowel op de omgang met meer water als op hogere temperaturen.

Rotterdam Climate Proof is onderdeel van Rotterdam Climate Initiative (RCI). Deze netwerkorganisatie van de gemeente Rotterdam, het Havenbedrijf Rotterdam NV, DCMR Milieudienst

Rijnmond en Deltalinqs richt zich op 50% CO2-reductie en 100% klimaatbestendigheid in 2025.

Als daadkrachtige en innovatieve wereldhavenstad neemt Rotterdam samen met bewoners, bedrijven en instellingen haar verantwoordelijkheid voor een duurzame toekomst.

Door zowel de milieuknelpunten als de oorzaken en de gevolgen van de klimaatverandering aan te pakken, werkt Rotterdam met het Rotterdam Climate Initiative voortvarend aan het totale duurzaamheiddossier en is door deze unieke aanpak een inspirerend voorbeeld. De ambities en resultaten op het gebied van milieu, klimaat, energie en water dragen bij aan een aantrekkelijke en economisch sterke stad en maakt van Rotterdam de duurzaamste wereldhavenstad.

Gertjan Medema benoemd tot IWA Fellow Prof. Gertjan Medema, Chief Science Officer van KWR Watercycle Research Institute, is door de International Water Association (IWA) benoemd tot IWA Fellow. Zijn fellowship werd officieel bekrachtigd in Busan (Zuid-Korea), waar een groot deel van de waterwereld bij elkaar was vanwege de tweejaarlijkse IWA World Water Congress & Exhibition. Het IWA Fellow Programma erkent leden die een onderscheidende bijdrage hebben geleverd op het terrein van waterwetenschappen, -technologie en –management. Medema is een belangrijke onderzoeker op het gebied van risicobeoordeling van watergedragen pathogenen. Hij is tevens wetenschappelijk coördinator van het bedrijfstakonderzoek voor de Nederlandse waterbedrijven. Medema is altijd al actief lid van IWA geweest: hij zat in besturen, organiseerde conferenties en verzorgde de redactie van wetenschappelijke tijdschriften. Sinds kort is Medema ook voorzitter van de IWA Specialist Group Health-Related Water Microbiology.

Zijn fellowship betekent dat Medema de komende tijd nog nadrukkelijker zal optreden als actieve ambassadeur van IWA om waterprofessionals te helpen met het creëren van innovatieve, pragmatische en duurzame oplossingen voor complexe, universele vraagstukken.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 28

11-10-12 12:12

Economie/marketing

Baggerbedrijf Van Oord gaat weer zand opspuiten op palmeiland Baggerbedrijf Van Oord is weer begonnen met het opspuiten van zand op Palm Jumeirah in Dubai. Het bedrijf dat het palmeiland tussen 2001 en 2008 aanlegde gaat voor een bedrag van zo’n $30 mln dollar onderhouds- en renovatiewerkzaamheden verrichten.

Eerder werd gespeculeerd dat het eiland zou verzakken of inklinken, maar dit is volgens de organisatie niet juist. Van Oord zal nieuwe stranden aanleggen of projecten die zijn stilgelegd weer oppakken. Voor het baggerbedrijf komt er in de toekomst mogelijk meer werk;

er wordt weer vastgoed verkocht en wellicht wordt de bouw van een tweede eiland in de vorm van een palmboom opgestart. Palm Jumeirah heeft tot nu toe een oppervlakte van 700 hectare.

Het Rotterdamse Van Oord heeft hiervoor 110 miljoen kuub zand gestort.

Nieuwe windenergiemethode 40 procent goedkoper

Moeilijke tijden voor scheepvaartmarkt

Grote instroom groene HBOopleidingen

Aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen wordt gewerkt aan een nieuwe uitvinding om windenergie gemakkelijker en goedkoper op te wekken. In samenwerking met studenten is lector in duurzaamheid Piet Sonneveld bezig een drijvende windmolen te construeren. De zogeheten Sky Windturbine is een vliegende molen die met kabels is vastgemaakt aan een drijvende turbine.

Met deze methode wordt meer energie opgewekt, aangezien het op een paar honderd meter hoogte harder waait.

Een machine zal naar verwachting één megawatt stroom opwekken. Bovendien is de productie van stroom 40 procent goedkoper. Dit komt doordat de molen minder gevoelig is voor storingen en zowel de molen als de turbine van minder dure materialen zijn gemaakt.

De scheepvaartmarkt bevindt zich in moeilijke tijden. Er zijn op dit moment meer schepen dan lading om te vervoeren. Veel reders hebben om bijstortingen gevraagd van de bank, zodat ze nog even de tijd hebben om te kijken of de markt zich nog herstelt. Toch is extra hulp bij de financiering door banken niet voor elke reder weggelegd.

Het gaat hierbij met name om reders met oudere schepen met een hoog brandstofgebruik en hoger onderhoud.

Deze schepen zullen de bijstortingen niet snel terug kunnen betalen en gaan alsnog failliet. Zij hoeven niet snel op hulp van de banken te rekenen. Voor Duitsland geldt hetzelfde; ook hier gaan veel schepen failliet.

Er hebben zich dit jaar bijna 10% meer voltijds studenten aangemeld bij groene hogescholen: CAH- en Stoas Vilentum, Hogeschool Van Hall Larenstein en de groene opleidingen van Hogeschool Inholland. Bij HAS Hogeschool is de stijging zelfs zo’n 20%. De groene opleidingen zijn de hardst stijgende opleidingen in het Nederlands hoger onderwijs, zo blijkt uit cijfers van de HBO-raad. Andere HBO-opleidingen stijgen gemiddeld met 1%. Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen. “De agrofoodsector wordt steeds bekender als één van de motoren van de economie, innovatief en internationaal”, stelt collegevoorzitter Dick Pouwels van HAS Hogeschool, namens de vier hogescholen gezamenlijk. “Er komt meer aandacht voor voedsel en de leefomgeving: hebben we genoeg voedsel op de wereld om 9 miljard mensen te voeden.

Daarnaast zijn de groene hogescholen kleinschalig.”

Alle opleidingen in het groene HBO groeien. “Het groene HBO heeft opleidingen over de hele breedte van de sector, nationaal en internationaal: van (Internationale) Bedrijfskunde & Agribusiness, Tuinbouw en akkerbouw tot Landschapsinrichting, Bos, Natuuren waterbeheer en Toegepaste Biologie.

En van opleidingen op het gebied van Dier- en veehouderij tot Food Design & Innovation, Milieukunde, Life Sciences & Technology en Voedingsmiddelentechnologie. Ze doen het allemaal goed.” Afgestudeerden komen voor zo’n 20% op agrarische bedrijven terecht, het grootste deel van de studenten gaat aan de slag in de handel, dienstverlening, productontwikkeling, verwerkende industrie of bij overheidsinstellingen, natuurorganisaties en (ontwerp)bureaus.

Fugro verkoopt bedrijfstak NBZ verandert van fondsstructuur De Nederlandse Beleggingsmaatschappij voor Zeeschepen (NBZ) gaat van fondsstructuur veranderen. NBZ stapt van een open-end beleggingsfonds over op een closed-end beleggingsfonds. Na de verandering mag de maatschappij niet langer nieuwe aandelen uitgeven zodra er nieuw geld binnenstroomt. Ook zal de prijs voortaan afhangen van vraag en aanbod en niet van de intrinsieke waarde. Het Barendrechtse NBZ zag geen andere optie dan deze verandering. Doordat het dividend werd gepasseerd wilden veel beleggers uitstappen.

Voor NBZ zou het betekenen dat ze al hun geld in zouden moeten zetten om beleggers uit te kopen, met als gevolg een gebrek aan geld voor investeringen en dividend.

Bodemonderzoeker Fugro heeft voor c 1.2 mrd een bedrijfsonderdeel verkocht aan Franse concurrent CGG Veritas. Fugro verkoopt hiermee een gedeelte van de seismische activiteiten. De reden van de verkoop is te vinden bij de schommelende resultaten. Bij hoge olieprijzen wordt er flink geïnvesteerd in bodemonderzoekers voor de olie- en gasindustrie, maar bij daling houdt dit op. Het bedrijf uit Leidschendam is dankzij de verkoop minder afhankelijk van de markt. De schepen en 2500 medewerkers gaan naar de nieuwe eigenaar. Fugro probeerde ook de gegevensbibliotheek te verkopen aan CGG Veritas, maar slaagde hier niet in. De bibliotheek staat alsnog te koop. In een aparte joint venture gaan beide bedrijven zich bezighouden met onderzoek van bodems van bestaande oliegasvelden.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 29

29

11-10-12 12:12

Economie/marketing

Onderzoek naar nanotechnologie Op het IWA World Water Congress & Exhibition in Busan (Zuid-Korea) zijn verschillende workshops en lezingen gewijd aan nanotechnologie. Een voor de waterwereld nieuwe technologie waarbij goed onderzoek naar de risico’s een vereiste is, net als het geven van objectieve informatie, aldus onderzoeker Jan Hofman van KWR Watercycle Research Institute. Nanotechnologie is gebaseerd op kleine deeltjes (van 1 tot 100 nanometer) die enerzijds ingezet worden als hulpmiddel in de waterzuivering, en anderzijds ook voor problemen zorgen als deze deeltjes in het drinkwater terechtkomen. Hofman is voorzitter van de Specialist Group

‘Nano and Water’ van de International Water Association (IWA). Hofman over de regels en wetgeving rondom nanotechnologie: “Nanodeeltjes, dus heel kleine deeltjes, van stoffen gedragen zich anders dan hun grotere familieleden. Ze hebben bijvoorbeeld een relatief groot oppervlak dus ze kunnen meer absorberen. Daar kun je gebruik van maken maar dit kan ook voor problemen zorgen. In het algemeen zijn het zeer reactieve stoffen. Komen ze op een verkeerde plek terecht, dan kunnen ze daar ook snel voor een verkeerde reactie zorgen en dus schadelijk zijn voor mens en milieu. Wet- en regelgeving moet daarop worden afgestemd.”

In de waterzuivering ten behoeve van de drinkwaterproductie wordt nanotechnologie nog nauwelijks toegepast.

Toch ziet Hofman verschillende mogelijkheden. “Er zijn al membranen met nanodeeltjes op de markt die water beter doorlaten, en daardoor minder druk en dus minder energie nodig hebben. Ook kunnen nanodeeltjes zware metalen en geneesmiddelen in het water absorberen. Een derde toepassingsmogelijkheid is het katalyseren van een chemische reactie die nodig is om het water te zuiveren.” Hofman benadrukt dat alle technieken nog meer onderzoek vereisen.

Vestas voert nieuwe bedrijfsstrategie door

Opvallende samenwerking voor veilig drinkwater

SBM Offshore wil nieuwe orders binnenhalen

De grootste windmolenfabrikant ter wereld, het Deense Vestas, gaat over op een nieuwe bedrijfsstrategie. Dit betekent dat Vestas, in opvolging van andere bedrijven, het accent gaat leggen op het onderhoud van de producten. Zo gaat het bedrijf windmolens tegen een veel lager tarief verkopen, en wil het bij deze prijsreductie gaan verdienen aan abonnementen. Daarnaast wil Vestas stabiele inkomsten genereren door windmolens gecombineerd met een onderhoudscontract te leveren. Hiermee legt het bedrijf de focus niet langer op de korte termijn, maar ook op de lange termijn door meer voor de klant te betekenen dan het sluiten van een transactie. Vestas gaat met de nieuwe strategie voor een winst van c 850 mln in het jaar 2012. Overigens verdwijnen bij het Deense bedrijf nog eens 1400 banen. Eerder werd al bekend dat er 2335 banen zouden verdwijnen.

Green Cross International (GCI) en Giorgio Armani promoten in samenwerking met elkaar de toegang tot veilig en schoondrink water. Daartoe hebben zij samen een actie opgezet.

De verkoop van elk flesje parfum van Armani (Acqua di Gio en Acqua di Gioia) sinds 1 maart 2011 draagt bij aan de voorziening van veilig drinkwater. Elk flesje levert 100 liter water op. De actie is gericht op kinderen en gemeenschappen waar behoefte is aan goed drinkwater. Dankzij de donatie, die de verkoop van de flessen parfum mogelijk maakte, is meer dan 52 miljoen liter water opgehaald. Green Cross Water gaat systemen bouwen voor het opgehaalde water. Dit zal gebeuren in 12 gemeenschappen in Ghana en 6 geïsoleerde dorpen in Bolivia. In de toekomst wil de organisatie zich ook richten op Zuid-Amerika, Azië en Afrika.

Het Schiedamse SBM Offshore stelt zich ten doel de komende drie jaar een groot gedeelte van nieuwe orders in de olieplatformsector binnen te slepen.

Het bedrijf dat drijvende olieplatforms construeert geeft aan betrokken te willen zijn in 20 van de 60 projecten. Om dit mogelijk te maken, wil het bedrijf haar financiële positie intensiveren. Dit gaat zij doen door een aantal overbodige onderdelen te verkopen, zoals vastgoed in Monaco en het dochterbedrijf GustoMSC. De verwachting is dat de verkoop $400 mln oplevert. Overigens is wel wantrouwen ontstaan onder de beleggers van het beursgenoteerde bedrijf. Dit komt onder meer door omkooppraktijken waar het bedrijf van wordt verdacht en het Yme-project in de Noordzee dat in 2008 afgerond zou worden, maar waarschijnlijk pas in 2015 gaat produceren.

Tegenvallende productieverwachting Yme-platform Het hoofdpijndossier van SBM Offshore wordt langzamerhand een nachtmerrie. Het Canadese Talisman gaf SBM Offshore opdracht om een drijvend olieplatform te bouwen. De bedoeling was dat SBM Offshore in 2008 het Yme-project zou opleveren. Echter, de ene tegenslag na de andere volgt. Het 30

Schiedamse bedrijf, dat opereert vanuit Monaco, heeft vertraging opgelopen door gespannen productielijnen en stormen. Afgelopen zomer werd het project tijdelijk stilgezet, omdat er scheuren waren ontdekt in de constructie. Nu is bekend geworden dat Lotos, de op een na grootste raffineerder van

Polen en eigenaar van 20% in het Ymeproject, verwacht pas in 2015 te kunnen produceren. De oorspronkelijke verwachting moet hierdoor met ruim zeven jaar worden bijgesteld. Talisman en SBM Offshore hebben besloten voorlopig geen informatie meer te geven over het project.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 30

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Xylem Water Solutions presenteert uitgebreide reeks waterbehandelingsproducten

X

ylem produceert, levert en installeert, een compleet assortiment water-, afvalwater- en drainagepompen, monitoring & control systemen, Ozon en UV units voor biologische waterbehandeling en desinfectie en zandfilters met de daarbij behorende dienstverlening. Tijdens de beurs Industrial Processing is de uitgebreide reeks waterbehandelingsproducten gepresenteerd. De merken Flygt, Sanitaire, Leopold en Wedeco leveren oplossingen voor de primaire, secundaire en tertiaire waterbehandeling in industrie en communale toepassingen.

Efficiënte mixers

Zandfiltratiesystemen

De energiezuinige Flygt dompelmixers en roerwerken worden ingezet in afvalwaterzuiveringsinstallaties, op olie- en gasplatforms, in de aquacultuur, de agricultuur en overige industriële toepassingen voor het mengen van stoffen. Deze kunnen zodanig geplaatst worden dat ze het volledige volume gelijktijdig kunnen mengen. Dankzij het langzaam mixen van grote volumes blijft het stroomverbruik bijzonder laag.

Zandfiltratiesystemen van Leopold kunnen worden ingezet voor verschillende doeleinden, zowel in de drinkwaterproductie, ontziltingsinstallaties als in afvalwaterzuiveringsinstallaties. Ze worden gebruikt voor zwevende stof verwijdering, ijzer- en mangaanverwijdering en de vermindering van drijvende deeltjes in vuilwater. Zandfiltratiesystemen kunnen in elk schoon - en afvalwaterbehandelingsproces ingezet worden.

Energiezuinige beluchting Om een hoge mate aan efficiëntie in waterzuiveringsprocessen te bereiken is een intensieve en op de individuele situatie afgestemde beluchting essentieel. Mede door stijgende energieprijzen worden energiezuinige oplossingen gevraagd met een hoog zuurstof inbrengend vermogen. Met de juiste beluchtingssystemen kan tot 40% energiebesparing gerealiseerd worden. De merken Flygt en Sanitaire bieden efficiënte oplossingen voor biologische afvalwaterbehandeling, SBR (Sequencing Batch Reactor) beluchting, membraan bioreactor systemen voor gemeentelijke en industriële afvalwater toepassingen.

UV-desinfectie en ozon-oxidatie De Wedeco-systemen voor UV-desinfectie en ozonoxidatie zijn gebaseerd op een eigentijdse technologie, gericht op de milieuvriendelijke behandeling van drinkwater, afvalwater en proceswater. UV-desinfectie is het meest milieuvriendelijk, chemicaliënvrije alternatief voor desinfectie met chloor, waarbij UV-stralen schadelijke micro organismen - bacteriën, virussen en parasieten - inactiveren en hun aanwas tegengaan. De lagedruk UV-lampen met hoge intensiteit bieden een maximaal UV-rendement bij 254 nm, waardoor een uiterst efficiënte desinfectie wordt verzekerd.

Ozon is een krachtige en milieuvriendelijke oxidant die ongewenste stoffen uit water verwijdert zonder aanmaak van schadelijke bijproducten of significante residu’s met een laag zuurstofverbruik. Wedeco ontwikkelt kleine, compacte ozonsystemen die twee gram ozon per uur produceren en machines die ieder uur meer dan 260 kilogram ozon kunnen genereren.

De variatie in de verkrijgbare modellen, inclusief compacte containerdesigns, assemblage op stalen frames en integratie in bedieningskasten, maakt dat Wedeco-systemen gemakkelijk aangepast kunnen worden aan de lokale omstandigheden.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 31

31

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Platform Drijvend Bouwen opengesteld

Dijkmonitoring wordt voortgezet

Onlangs is het nieuwe Platform Drijvend Bouwen (PDB) gepresenteerd en opgesteld. Het PDB is een landelijke opererende stichting die zich richt op het nationaal en internationaal vlot trekken van bouwen op het water. Het brengt daarvoor de relevante partijen uit de publieke, private, maatschappelijke en kennissectoren bij elkaar. Drijvend en amfibisch bouwen biedt kwalitatief hoogwaardige oplossingen voor klimaatbestendige en duurzame gebiedsontwikkeling in deltagebieden en andere waterlocaties. Het is een interessant alternatief binnen de verstedelijkingsopgave: bouwen waar ruimte schaars is of waar multifunctioneel ruimtegebruik een toegevoegde waarde biedt. Het doel van het bedrijf is de transitie van Nederland naar de internationale ‘watervaley’ voor duurzame drijvende urbanisatie.

In het Groningse Booneschans wordt het project IJkdijk voortgezet. Tussen 2007 en 2010 deed Stichting IJkdijk baanbrekende experimenten op het gebied van dijkmonitoring met behulp van sensortechnologie. De vervolgfase van het IJkdijkontwikkelprogramma is nu van start gegaan. De sensorsystemen worden getest op hun voorspellende kracht. Met name om een antwoord te kunnen geven op de vraag: kunnen zij van te voren het bezwijken van een proefdijk voorspellen, en kunnen zij dit voor een echte dijk voorkomen? Het doel voor de komende jaren is het verder ontwikkelen van monitoringsystemen voor dijken. Na afronding van het IJkdijk-programma in 2014 moeten marktpartijen op het gebied van sensortechnologie volledig gevalideerde systemen kunnen leveren aan waterbeheerders over de hele wereld. Deze systemen helpen niet alleen om droge voeten te houden, maar leveren ook besparingen op in de hele beheerketen, mogelijk zelfs miljarden euro’s.

WaterQ zuivert water Lagune van Venetië

WaterQ uit Nijmegen gaat vanaf volgend jaar het water in de Lagune van Venetië zuiveren. Het waterzuiveringsbedrijf gaat zuiveringsmembranen leveren om per dag gemiddeld 50.000 m3 water van de petrochemische industrie te zuiveren tot schoon oppervlaktewater. WaterQ gaat ook trainingen verzorgen voor medewerkers van het Italiaanse SIFA scPA, waar het de membranen aan levert. SIFA is verantwoordelijk voor het beheer van de Lagune. De membranen filteren verontreiniging uit het water, wat resulteert in gezond oppervlaktewater. Reststoffen zijn geschikt voor biogas. De waterzuivering in dit toeristische gebied is erg belangrijk. Het gebied staat sinds 1987 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. WaterQ ontwikkelde een energiezuinige zuiveringsmethode waarmee bedrijven in de voedingsindustrie afvalwater op een duurzame manier kunnen zuiveren. De membranen die in deze installaties worden gebruikt, worden ook toegepast in het Italiaanse project.

32

Het programma voor de dijkmonitoring bestaat uit vier stappen: 1. E xperimenten om te testen of de diverse sensorsystemen het falen van een dijk kunnen voorspellen (validatietesten) en een essentiële ondersteuning kunnen bieden bij het beheer van dijken. estaande dijken uitrusten met sensorsystemen om de wer2. B kelijke sterkte van deze dijken te meten en toekomstige sterkte te voorspellen.

3. Het opschalen van een LiveDijk systeem over langere dijktrajecten.

4. Ontwikkeling van het Dijk Data Service Center - ontwikkeling van een systeem waarin alle dijkdata wordt verzameld.

Financiering van het IJkdijk-ontwikkelprogramma gebeurt dankzij bijdragen van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, het ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie, STOWA, het Nederlands bedrijfsleven, Nederlandse waterschappen, Flood Control 2015 en Rijkswaterstaat. De stichting IJkdijk is opgericht door Deltares, N.V. NOM, STOWA, Sensor Universe, TNO en het Nederlandse bedrijfsleven.

Sluiting ACT levert mogelijk problemen zeesluis IJmuiden op De sluiting van de Amsterdamse Container Terminal (ACT) levert mogelijk problemen op voor de aanleg van de nieuwe zeesluis bij IJmuiden. Nu bekend is dat de terminal gesloten wordt, willen VVD en Groenlinks de plannen om de zeesluis versneld aan te leggen opnieuw inzien. De containeroverslag werd aangelegd met de verwachting dat Amsterdam hier financiële voordelen uit kon halen, mede vanwege de groei van de sector. Hoewel ACT een paar goede jaren kende, werd nooit het volledige vermogen van het bedrijf benut. Of de nieuwe sluis in IJmuiden alsnog versneld wordt aangelegd en hoeveel de teloorgang van ACT gaat kosten, is nog maar de vraag. Vooralsnog geeft het betreffende bedrijf aan voor een passende afhandeling te willen zorgen.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 32

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Van Remmen introduceert Validated series Tijdens de jaarlijkse klantendag van Van Remmen UV Techniek is de nieuwe gevalideerde drinkwaterserie geïntroduceerd. De Validated series zijn ontworpen om drinkwater op een betrouwbare manier te desinfecteren, waarbij een transmissie tussen de 80% en 99% plaatsvindt. De voordelen van dit systeem zitten onder meer in de lagere kosten, hoge energie efficiëntie en het duurzame systeem. Het bedrijf zet hiermee de benchmark voor duurzame, betrouwbare UV techniek.

Verder is het bedrijf betrokken bij het project UV-Mon, waarbij een geïntegreerd en modulair bio-monitoring Ballas Water Treatment (BWT)-systeem wordt ontwikkeld. Ballastwater van schepen is een grote bedreiging voor het milieu, met name omdat het micro-organismen en andere ecosystemen in het water verspreidt. In het Ballastwaterverdrag is vastgesteld dat schepen in 2016 moeten beschikken over een dergelijk systeem. Bij de ontwikkeling van dit systeem staan UV plasma technologie, maximale effectiviteit en lage exploitatiekosten centraal.

Disposable douchekop tegen legionellabacteriën Aquador uit Hoogblokland heeft een eenvoudige Hand-Filter-Douchekop ontwikkeld. Deze douchekop is compact, voordelig en als “disposable” na gebruik direct af te voeren.

Inwendig is een vast ingebouwd In-line capillair bacteriologisch membraanfilter, dat de legionellabacteriën uit het drinkwater verwijdert. Filter cartridges hoeven niet meer te worden verwisseld de douchekop kan eenvoudig uitgewisseld worden. De hygiëne is dan ook hoger dan bij douchekoppen met losse verwisselbare filters. Het filter geeft een bescherming tot 0,1μm en verwijdert > 99,99 % van alle bacteriën. Bij een legionellabesmetting of bij twijfel over de kwaliteit van het douchewater kan de douchekop direct op een standaard doucheslang worden gemonteerd. De waterstraal is een bondige zacht uitstromende straal voor normaal douchen of bij handgebruik ideaal als compacte afspoelstraal. De douchekop kan op iedere standaard doucheslang worden gemonteerd en is hierdoor ook ideaal om mee te nemen op zaken- of vakantiereis voor bescherming in hotel, vakantiehuis, camping,boot enz. De levensduur van het filter is afhankelijk van de hoeveelheid bacteriën en de waterkwaliteit ter plaatse. De Hand-Filter-Douche geeft voorlopig een effectieve en voordelige oplossing voor gebruikers.

Aqua Nederland Vakbeurs Noord-Oost Van 13 tot en met 15 november wordt in Gorinchem de Aqua Nederland Vakbeurs Noord-Oost gehouden. Tijdens deze dagen is er gelegenheid om contacten te ontmoeten, relaties te onderhouden en producten en/of diensten te presenteren. Voor zowel de watersector als voor andere sectoren speelt het onderhouden van relaties en het uitbreiden van het zakelijke netwerk een steeds grotere rol binnen het bedrijfsleven. Elkaar ontmoeten en de hand schudden wordt steeds belangrijker, een vakbeurs biedt hiervoor de ideale gelegenheid. Net als Aqua Nederland Vakbeurs zijn de bedrijven tijdens Aqua Nederland Vakbeurs Noord-Oost gericht op waterbehandeling, watermanagement, pompen, meet- en regeltechniek, filters, leidingsystemen, membranen bioreactoren en waterbouw. De regionale vakbeurs richt zich op de provincies Drenthe, Flevoland, Overijssel, Friesland, Groningen en gedeeltelijk Gelderland.

Veranderen De tijd dat organisaties eens in de vijf jaar reorganiseren en daarna de tijd nemen om de nieuwe setting te laten beklijven, lijkt voorbij. De snel veranderende omgeving zorgt ervoor dat organisaties continue aan het doorontwikkelen zijn. Stilstand is achteruitgang.

Dit continue doorontwikkelen vraagt wel het een en ander van het aanpassingsvermogen van medewerkers. Een langere periode in een vertrouwde en stabiele omgeving werken is er niet meer bij. Voor medewerkers die hechten aan stabiliteit is dit lastig. Ook is het vervelend voor perfectionisten.

Het wordt moeilijk om alles goed te doen en onder controle te hebben als nieuwe veranderingen al weer op komst zijn. Veranderingen kunnen leiden tot defensief gedrag en cynisme bij medewerkers terwijl de buitenwacht juist rekent op een pro-actieve, flexibele houding. Op het punt van veranderingen in houding en gedrag zul je in de organisatie moeten blijven investeren.

Bespreek met medewerkers niet alleen het heden, maar richt het vizier ook op de toekomst. Anticipeer op wat komen gaat en deel met elkaar wat je enthousiasmeert of waar je zorgen zitten. Bedenk wat je moeilijk vindt om te veranderen en wat het makkelijker zal maken. Wat helpt om te veranderen is elkaar uitdagen, het onderzoeken van feedback in plaats van te verdedigen, het toestaan van verschillen en het geven van kansen, het aanpakken van onzekerheid en het accepteren van grenzen (niet iedereen kan immers alles). Laat je niet te veel leiden door het verbeteren van de minder goed ontwikkelde vaardigheden maar probeer juist de sterke punten optimaal te benutten. De schepper van zijn eigen geluk is niet gericht op het verleden en heden, maar heeft de focus op de toekomst.

Jan Koornstra Adviseur watersector bij Avalon Advies jan.koornstra@avalonadvies.net

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 33

33

11-10-12 12:12

Veilig leven in de delta begint bij Deltares Deltares is het onafhankelijke kennisinstituut voor water, ondergrond en infrastructuur. Wij richten ons op het veiliger maken van het leven in delta’s, kustregio’s en riviergebieden. Voortdurend verdiepen en vernieuwen we onze kennis. Nationaal en internationaal hebben vele overheden en bedrijven de weg naar ons al gevonden. Samen zoeken wij naar praktische, duurzame en innovatieve oplossingen.

Zo maken we het leven in deltagebieden elke dag weer een stuk veiliger. Voor nu en straks.

Deltares biedt: • actuele kennis en onderzoek over veilig leven in delta’s, kust- en riviergebieden; • praktische, duurzame adviezen voor overheden en bedrijven; • onderbouwing van strategische besluiten; • meer dan 800 specialisten op het gebied van water, ondergrond en infrastructuur; • een netwerk in meer dan 80 landen.

www.deltares.nl

advertentie 190x136 Water Vakblad.indd 1

15-3-2012 14:47:24

Uw partner in milieuadvies en bouw van afvalwater/rookgasreiniging installaties rookgasreiniging afvalwater vergunningen

trouble shooting milieu– en watermanagement geurbestrijding waterzuiveringsinstallaties luchtzuiveringsinstallaties dioxines

Watervakblad 05 2012.indd 34

Postadres Het Gat 3 4941 WV Raamsdonksveer The Netherlands Bezoekadres Ramgatseweg 11E 4941 VN Raamsdonksveer The Netherlands T +31 (0) 162 57 08 89 E info@esagroup.nl W www.esagroup.nl

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

BioSoil ontwikkelt nieuwe methode bodemsanering

Watts Industries ontwikkelt nieuwe keerklep

Bodemsanering met behulp van bacteriën is altijd een langdurig proces geweest. In Nijmegen is saneringsbedrijf BioSoil aan het experimenteren met een nieuwe biologische methode die de bodem sneller vrij van verontreiniging moet maken. Bij dit project is de bodem zo diep vervuild, dat de grond gesaneerd wordt zonder het af te graven. BioSoil maakt gebruik van de bacteriën die reeds in de bodem aanwezig zijn. Het bedrijf laat de bacteriën goed groeien door een zelf ontwikkelde vloeistof, Percol, in de bodem aan te brengen.

Deze vloeistof wordt vermengd met water en verwarmd door de verontreinigde grond gepompt. De sanering gaat daardoor sneller. Door de methode van BioSoil wordt de afbraaktijd teruggebracht van een periode van twee tot vijf jaar naar zes maanden tot twee jaar. BioSoil speelt met deze ontwikkelingen in op de vraag naar snellere bodemsanering in de bouwwereld. Als alles volgens plan verloopt, heeft BioSoil de hectare in Nijmegen binnen twee jaar voldoende schoon om het bouwproject te starten.

Watts Industries heeft een nieuwe Kiwa gekeurde EA keerklep ontwikkeld. Alle drinken warmtapwaterinstallaties waar volgens NEN 1006/Waterwerkblad 3.8 een EA terugstroombeveiliging geplaatst moet worden, zijn van de EA CC range voorzien. De EA CC Basic beschikt over een geïntegreerde afsluiter aan de intredezijde. Jaarlijkse controle wordt hierdoor eenvoudig. Doordat er geen hendel op de kogelkraan is geplaatst, wordt de afsluiting niet ongeoorloofd dichtgezet. De kraan is gemakkelijk te bedienen met een gewone steeksleutel of met de EA CC multitool. De gehele CC serie beschikt over borgingsoogjes, zodat het toestel in de juiste stand verzegeld kan worden. De zegels zijn bedoeld voor de datum van de laatste controle. Ook de felgekleurde zegels (Uneto VNI) zijn toepasbaar.

Heineken Music Hall stapt over op watervrije urinoirs De Heineken Music Hall stapt als eerste concertzaal over op Urimat watervrije urinoirs. Dankzij deze Zwitserse uitvinding bespaart de HMH per jaar tenminste 2.6 miljoen liter drinkwater en reduceert de CO2-uitstoot met 410 kg. De overstap naar watervrije urinoirs past in het doel om de groenste concertzaal van Nederland te worden. Bob Klijnee, operation manager facilitair: “Na een succesvolle pilot hebben we gekozen voor een volledige overstap naar de watervrije urinoirs.

Het is niet alleen duurzaam maar het scheelt ons ook aan schoonmaak- en onderhoudskosten. Daarnaast is het urinoir van kunststof en vandalismebestendig. In de urinoirs zit een communicatie display die te gebruiken is voor promotionele doeleinden, waar we reclame-inkomsten mee kunnen genereren.”

Nieuw productiebedrijf van Vitens krijgt BREEAM certificaat Drinkwaterbedrijf Vitens heeft voor het voorstel van het nieuwe productiebedrijf Vechterweerd in Dalfsen de duurzame certificering BREAAM “Very Good” ontvangen. Het is daarmee het eerste drinkwaterproductiebedrijf van Nederland met deze duurzame certificering. De BREEAM methode is een manier waarmee duurzaamheid van gebouwen daadwerkelijk meetbaar kan worden gemaakt. Op basis van negen verschillende categorieën wordt een ontwerp beoordeeld. Daardoor komt het aspect duurzaamheid niet alleen tot uiting in de gekozen bouwmaterialen, maar ook in andere aspecten van de ontwikkeling zoals het ontwerp, de locatie, de flexibiliteit, de bouwmethodiek en het klimaatconcept. De nieuwe locatie scoort vooral hoog op de aspecten energie, water, landgebruik en ecologie. Het ontwerp valt op door de uitstekende inpassing in de landelijke omgeving. Het nieuwe productiebedrijf kan bij volledige capaciteit aan 10 procent van de drinkwaterbehoefte in Overijssel voldoen. In eerste instantie zal het productiebedrijf 1,7 miljoen kubieke meter water per jaar produceren. Bij normaal gebruik zullen tegen de 37.500 consumenten gebruik maken van dit water. De ontwikkeling van het gebouw en de inrichting van de omgeving is een nauwe samenwerking geweest tussen de omwonenden, het ingenieurs- en architectenbureau IA Groep en Vitens. De verwachting is dat de bouw van het project in januari 2013 begint.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 35

35

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Western Airconditioning breidt assortiment uit

PB International lanceert douchekop met geïnfiltreerd filtersysteem

Western Airconditioning heeft de range FUSIO lucht-water warmtepompen uitgebreid met 6 modellen tussen de 6,5 en 16 kW. De bestaande range bestond uit twee modellen van 3,8 en 7 kW. De FUSIO lucht-water warmtepompen in splitopstelling zijn speciaal ontwikkeld om het gehele jaar verwarming en koeling te leveren. Vanwege het neutrale design en lage geluidsniveau zijn de systemen toepasbaar in elke omgeving. Het systeem is uitgevoerd met een inverter geregelde compressor.

De hydromodule (binnendeel) is standaard voorzien van een warmtewisselaar, waterpomp, verwarmingselement en een duidelijk bedieningspaneel. De FUSIO warmtepompen zijn eenvoudig en snel te installeren. Door gebruik te maken van het koudemiddel R410A zijn de warmtepompen milieuvriendelijk en met de hoge COP waarde laten zij een significante financiële besparing zien.

PB International uit Zelhem heeft een zelfspoelende douchekop met geïnfiltreerd filtersysteem ontwikkeld. Nieuw aan deze filterende douchekop is de unieke doucheslang. Met behulp van ultrafiltratie worden bacteriën via membranen met een opening van 0.015 tot 0.03 micron opgevangen. In de doucheslang is een extra buis geplaatst, waar de bacteriën via een tappunt worden afgevoerd. Op die manier wordt het water effectief gefilterd van legionellabacteriën. Dankzij deze slang is het niet nodig maandelijks het filter te vervangen, zoals dat bij bestaande systemen moet. De douchekop is na veelvuldig testen gelanceerd op de zakelijke markt in Nederland en Duitsland. PB International heeft een eerste grote order van 5000 exemplaren voor een ziekenhuis in Duitsland binnen. Voor zorginstellingen betekent de gepatenteerde douchekop niet alleen een oplossing voor het probleem met verontreinigd leidingwater, maar ook een besparing op de kosten aan onderhoud en vervanging.

Afvalwaterzuiveringen in Limburg worden duurzamer Om beter in te spelen op de toekomst gaat Waterschapsbedrijf Limburg (WBL), zuiveraar van het rioolwater van de Limburgse waterschappen, modulaire en duurzame installaties bouwen. Dit betekent dat in de toekomst een nieuw ontwerp en nieuwe methode zullen worden toegepast. De nieuwe installaties zijn veel sneller te bouwen, met name doordat de installaties boven de grond worden gebouwd en alle onderdelen over de weg te transporteren zijn. Ook het kostenplaatje ziet er beter uit: de nieuwe installatie kost 25% minder geld. Daarnaast heeft WBL een nieuwe duurzame slibvergistingsinstallatie ontwikkeld, waarmee water wordt gezuiverd en energie kan worden opgewekt uit opgeloste organische stoffen en waardevolle nutriënten.

Met de nieuwe installaties hoopt het WBL een nieuwe weg in te slaan, namelijk de weg van de energieneutrale waterzuivering. Het doel van het bedrijf is flink te investeren in duurzame installaties. Ook gaat de aandacht uit naar energiebesparing, biomassa-installaties en zonne-energie.

36

Nieuwe stikstofgeneratoren van Atlas Copco Steeds meer ondernemingen kiezen ervoor om in eigen beheer stikstof te vervaardigen op de werkvloer. Inspelend op deze ontwikkeling heeft Atlas Copco Compressors onlangs haar assortiment stikstofgeneratoren uitgebreid met de NGP-serie stikstofgeneratoren, werkend op basis van de PSA-methode (Pressure Swing Adsorption). Dit zijn twee cilinders die gevuld zijn met CMS, een actief kool met grote adsorptive-eigenschappen. Kenmerkend voor CMS is dat dit product een grote aantrekkingskracht heeft voor zuurstof- en stikstofmoleculen. De zuurstofmoleculen worden dus in de cilinders in de actieve kool gevangen en de stikstofmoleculen kunnen dan hun weg vervolgen. De nieuwe NGP-serie bestaat in totaal uit 18 verschillende modellen, variërend van NGP 4 tot 1100. Alle modellen worden geleverd met een opgebouwde controle-unit, waarmee de zuiverheid van de stikstof kan worden ingesteld van 95 tot 99,999 %. Doordat de regelkleppen van deze NGP stikstofgeneratoren volautomatisch worden aangestuurd, is een stabiele zuiverheid van de stikstof in elke conditie van de stikstofgenerator te garanderen. Indien gewenst, zijn deze modellen ook te leveren als zuurstofgenerator. Deze zogeheten OGP-serie is geschikt voor medische toepassingen, waterbehandelingsinstallaties en chemische processen, ofwel daar waar zuurstof nodig is. Met deze nieuwe serie stikstofgeneratoren heeft Atlas Copco haar assortiment op dit gebied verder gecompleteerd. In 2007 lanceerde zij voor het eerst de NG-stikstofgenerator die werkte op basis van de PSA-methode en enkele jaren gevolgd door de NGM stikstofgenerator, die werkte op basis van membraantechnologie. Deze laatstgenoemde serie heeft onlangs een complete re-design ondergaan. Zo zijn de modellen uit de vernieuwde NGM-serie onder meer uitgerust met nieuwe membranen.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 36

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Groningen Seaports investeert in offshore windinstallaties

Boskalis neemt Chatham Rock Phosphate over

Groningen Seaports gaat c 25 mln investeren in de Eemshaven. Met dit bedrag worden de havenkades met zo’n 800 meter uitgebreid en daarmee wordt ook geïnvesteerd in de windenergie. De Eemshaven heeft volgens projectmanager Leendert Bourgonjen een gunstige ligging, aangezien het in de buurt ligt van de windparken in de Noordzee. De Eemshaven ligt slechts 23 nautische mijlen van het dichtstbijzijnde windpark. In de haven vinden veel offshore windactiviteiten plaats. Groningen Seaports gaat door het uitbreiden van de kade meer faciliteiten creëren voor schepen die vanwege harde wind of andere redenen snel naar een haven moeten. Met het oog op de geplande nog te bouwen windparken, ziet Bourgonjen het als een gat in de markt.

Het Nieuw Zeelandse bedrijf Chatham Rock Phosphate (CRP) wordt voor 19,9% overgenomen door baggerbedrijf Boskalis.

Boskalis ziet hierin een kleine investering, waarmee het op twee manieren gaat verdienen. Zoals vergelijkbaar met het baggeren in andere projecten, zal Boskalis fosfaat van de zeebodem opzuigen. Daarnaast wil Boskalis, nu het aandeelhouder van CRP is, verdiensten halen uit de opbrengsten van het fosfaat. Het fosfaat wordt op een diepte van zo’n 300 meter van de bodem gezogen om er vervolgens aan land kunstmest van te maken. Volgens Boskalis wordt er goed ingespeeld op de markt, aangezien in het agrarische Nieuw-Zeeland veel behoefte is aan kunstmest. Met het opzuigen en verkopen van fosfaat zal Boskalis haar bedrijfsactiviteiten uitbreiden.

Sulzer Pumps lanceert nieuwe oplossingen voor afvalwaterverwerking •U itbreiding van de ABS dompelmenger XRW naar een complete serie De ABS dompelmenger XRW is uitgebreid naar een volledige productlijn. Naast de permanent-magneet motor wordt ook de premiumefficiency IE3 motor toegepast eventueel in combinatie met een tandwielkast voor het laag toerentalbereik. Met de juiste motor voor elk mengproces wordt de beste balans gerealiseerd tussen aanschafprijs, rendement en onderhoudskosten.

Sulzer Pumps heeft vier nieuwe revolutionaire oplossingen voor afvalwaterverwerking gelanceerd op de WEFTEC, de Water Environment Federation’s Annual Technical Exhibition and Conference in New Orleans te Louisiana in de VS. Dit betekent een completering van de ABS EffeX-serie met energiezuinige en betrouwbare oplossingen: • Meerkanaals Contrablock Plus pomp waaiers Er zijn twee- en driekanaals waaiers toegevoegd aan het leveringsprogramma. Contrablock Plus waaiers zetten de nieuwe standaard in vuilverwerking en verstoppingsvrijheid in de hedendaagse markt. Met de toevoeging van de meerkanaals waaiers heeft de Contrablock Plus serie een bereik van 1.3 kW/DN80 tot maar liefst 400kW/ DN400. Alle waaiers zijn open en alle pompen zijn voorzien van een makkelijk verstelbare bodemplaat waardoor eenvoudig het pomprendement kan worden gewaarborgd gedurende de hele levensduur van de pomp.

• De complete serie van de ABS EffeX Flowbooster De ABS EffeX voorstuwer is nu verkrijgbaar in een volledige reeks van afmetingen, allemaal voorzien van een premium-efficiency motor, met een energiebesparing tot wel 25%. De composiet bladen van de voortstuwer zijn verder geoptimaliseerd. De 2 of 3-blads propellors dekken een hele range aan stuwkrachtniveaus. Andere belangrijke functies zijn onder meer een robuuste 3-traps tandwielkast en oliegesmeerde lagers met een levensduur van meer dan 100.000 uur.

• ABS Turbocompressor HST20 Een direct aangedreven compressor, ook wel de ABS Turbocompressor HST20 genoemd, vertegenwoordigt de derde generatie van Sulzer Pumps’ volledig luchtgekoelde HST technologie voor afvalwaterbeluchting. Het rendement komt door het optimaliseren; magneetlagers, een high-speed permanent magneetmotor, een nieuw ontworpen waaier en een nieuwe labyrintafdichting dragen allemaal bij aan de balans.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 37

37

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Royal HaskoningDHV onderzoekt waterveiligheid Colombiaanse stad Cali

Projectmanagement-, advies- en ingenieursbureau Royal HaskoningDHV gaat in opdracht van Agentschap NL de 18 kilometer lange Agua Blanca dijk nabij miljoenenstad Cali in Colombia onderzoeken. De dijk, die de stad beschermt tegen overstromingsgevaar van de nabijgelegen Cauca rivier, is sterk verouderd. De opdracht is opgedeeld in twee fases. Hans Leenen, senior adviseur bij Royal HaskoningDHV vertelt: “We

onderzoeken in eerste instantie hoeveel bescherming de dijk feitelijk biedt en stellen op basis daarvan maatregelen voor de korte termijn voor. Wanneer we een goed beeld hebben van de huidige bescherming van de dijk kunnen we duidelijk schetsen wat er moet veranderen om tot een hoger beschermingsniveau te komen en welke investeringen daar mee gepaard gaan.” In fase twee komt het bedrijf met aanbevelingen hoe Colombia de stad voor langere termijn kan beschermen tegen hoog water. Leenen: “De overheid zal een keus moeten maken voor een investering in een bepaald niveau van hoogwaterbescherming, met de daarbij verwachte vermindering van economische schade, eventueel gecombineerd met het investeren in andere middelen. Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan een early warning systeem dat de bevolking tijdig waarschuwt voor overstromingsgevaar.” De opdracht zal resulteren in een rapport met aanbevelingen, opleidingen voor lokale waterbeheerders en een presentatie aan president Santos. Naar verwachting wordt het project eind 2012 afgerond. De Agua Blanca dijk is eind jaren 50 en begin jaren 60 van de vorige eeuw gebouwd om het omringende land geschikt te maken voor landbouw. Inmiddels is het gebied verstedelijkt en wonen vlak achter de dijk in het Agua Blanca district 700.000 mensen. In het gebied staat ook een waterzuiveringsinstallatie die 60 procent van de stad van drinkwater voorziet.

Nu ook mobiele Doosan graafmachine voor Hellinga Steenwijk

Onlangs leverde RoAd een nieuwe DX140W2PB af bij de firma Hellinga Steenwijk. Dit is niet de eerste Doosan die RoAd aan Hellinga mocht leveren – Hellinga heeft diverse Doosan rupsen - maar deze DX140W2PB was wel de eerste mobiele Doosan graafmachine. Het familiebedrijf Hellinga Steenwijk is opgericht in de jaren 50/60 en wordt inmiddels geleid door de derde generatie. Hellinga BV is onder 38

meer actief in bodemsanering, infra, containerverhuur, transport en logistiek, grondstromen en zand- en grondwinning.

Ook richt het bedrijf zich op natuurbouw, ecologie en de recreatiebranche. Hellinga vindt haar opdrachtgevers onder (semi-)overheden, bedrijven, verenigingen alsmede particulieren. De recent aangeschafte mobiele Doosan DX140W is onder andere uitgevoerd met een gedeelde giek, de zogenaamde RoAd + uitvoering, bestaande uit o.a. kraanboek, lastmomentsignalering , brandblusser, EHBO-verbanddoos, radio met CD-speler, extra werkverlichting, een treeplank bij de cabinedeur en BMWT-keuring.

Daarnaast is de machine voorzien van kettingkisten met geïntegreerde spatborden, Alliance banden 600-50/22.5 AS390, een overdruk-unit van Oude Hendriksman. Ook deze Doosan is uitgerust met een Steelwrist draai-kantelstuk, type X18 met X-control (proportionele bediening) met Clinometer die de exacte positie van de bak in realtime weergeeft.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 38

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Nieuwe samenwerking Grontmij

Vitens tekent Green Deal

Grontmij gaat de komende drie jaar samenwerken met Rijkswaterstaat en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier voor ingenieursdiensten. Grontmij behoort tot de weinige partijen die voldoet aan de gestelde criteria.

Zo voldoet het bedrijf onder meer aan de eis het officiële certificaat niveau 5, het hoogst haalbare voor een adviseurs- en ingenieurs, te bezitten en voldoet het aan de eisen voor de CO2-ladder. De samenwerking heeft een exacte duur van 40 maanden.

Vitens heeft samen met Staatssecretaris Atsma (infrastructuur en milieu), de provincie Fryslân, alle Friese gemeenten, Wetterskip Fryslân, kenniscentrum Wetsus, Wateralliance en Centre of Expertise Water Technology een Green Deal getekend.

De Green Deal is onderdeel van het eerder gesloten Fries Bestuursakkoord Waterketen. Met de Green Deal wil het rijk de samenwerking tussen partijen in de waterketen bevorderen en de toepassing van innovaties stimuleren. Door samen te werken in de waterketen kan er in Friesland tot 2020 ongeveer 12 miljoen euro worden bespaard, een bedrag dat zelfs op kan lopen tot 18 miljoen euro per jaar. Het doel van de Green Deal is om vooral door middel van innovaties een doelmatigere en duurzamere waterketen te realiseren. Met deze Green Deal werkt Vitens samen met het waterschap, gemeenten en andere organisaties om zo het water- en energieverbruik te verlagen, hergebruik van afvalwater te stimuleren, en een veiliger en schoner oppervlaktewater te bewerkstelligen.

Oryon Watermill maakt energiewinning langzame rivieren mogelijk ORYON Consultancy & Development heeft in samenwerking met Pasman Motoren & Aggregaten een moderne watermolen ontwikkeld, waarmee energie kan worden gewekt uit rivieren met een lage stroomsnelheid. De Oryon Watermill is een generator die op de bodem van de rivier wordt geplaatst en met een kabel wordt verbonden aan het transformatorhuisje op de wal. Doordat de unit onder water zit, is er geen sprake van landschapsvervuiling. In de generator zit een trechter die de stroomsnelheid versnelt , zodat de kleppen van de schoepen energie produceren. De Oryon Watermill is geschikt voor lokaal gebruik en kan tot één megawatt energie leveren. De watermolen kan per rivier worden aangepast, zodat het bij de stroomsnelheid past. Er is veel belangstelling vanuit binnen- en buitenland voor het project.

Aviko pakt verantwoordelijkheid duurzaamheid Aardappelverwerkingsfabriek Aviko vierde onlangs haar vijftigjarig bestaan. Het bedrijf is het grootste aardappelverwerkende bedrijf in Europa. Het marktaandeel ligt op 22%, de omzet op c 700 mln. Met het oog op de groeiende wereldbevolking, pakt Aviko haar verantwoordelijkheid door duurzame teelt en verwerking van aardappelproducten te realiseren. Aviko gebruikt aardappels die minder bestrijding nodig hebben.

Daarnaast proberen ze het energieverbruik terug te dringen in de fabrieken, bijvoorbeeld door minder water te verbruiken en al het water te hergebruiken. Ook bepaalde blancheertechnieken zorgen ervoor dat er minder water wordt verbruikt.

Sinds 2005 heeft het bedrijf het energie- en waterverbruik terug weten te dringen met zo’n 17% per kilo product. Verder wil Aviko een prettige werkgever zijn die bewust bezig is met de gezondheid van de werknemer en wil het bedrijf gezonde producten aan consumenten verkopen. Aviko werd in 1962 door boeren opgericht als Aardappel Verwerkende Industrie Keppel en Omstreken (Aviko). Aviko heeft zich in vijftig jaar flink uitgebreid en levert nu aan honderd landen en heeft een assortiment met meer dan honderd producten. De aardappelproducten worden dagelijks door 8.5 miljoen mensen gegeten.

Water op straat Het Nederlandse rioolsysteem kan per uur zo’n 200 emmers water per persoon verwerken.

Daarmee verdwijnen vrijwel alle normale buien in het riool.

Bij kortdurende extreme buien, zoals de afgelopen dagen soms het geval was, staat op sommige plaatsen even water op straat. Dat is een bewuste keuze, stelt Stichting RIONED. Tijdelijke opvang van het resterende water op straten en pleinen is veel goedkoper. Het water is daar na korte tijd weer weg. Niet acceptabel is het echter dat er schade ontstaat doordat water in gebouwen stroomt. Eigenaren en gemeenten moeten in dat geval maatregelen nemen om schade te beperken.

Door de klimaatverandering neemt in de zomer het aantal zware buien toe. Het KNMI zal volgend jaar de klimaatscenario’s aanpassen op de toegenomen neerslag. Eigenaren en gemeenten kunnen de berging en afvoer van overtollig hemelwater verbeteren. Bij rioolvervanging is vergroting van de riolering mogelijk. Ook het extra leegzuigen van kolken en verhelpen van verstoppingen kan helpen. Vergroting van de afvoercapaciteit zal water op straat nooit helemaal voorkomen. Het benutten van wegen en groen om water korte tijd op te slaan is een handigere en beter betaalbare maatregel.

Het iets verdiepen van de weg is goed te combineren met verbetering van de verkeersveiligheid en begaanbaarheid voor kinderwagens en rolstoelen. De beste combinatie van maatregelen onder en boven de grond moet lokaal worden bepaald.

De verstening van particuliere terreinen neemt toe. Gebruik van doorlatende verharding en meer plekken met groen of grind laten het water deels in de bodem lopen. Kelders moeten worden beschermd tegen instromend water. De drempel is de gebruikelijke manier om een gebouw tegen water te beschermen.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 39

39

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Royal HaskoningDHV ontwerpt drinkwatersysteem Vietnam

Projectmanagement-, advies- en ingenieursbureau Royal HaskoningDHV ontwerpt in opdracht van Agentschap NL een drinkwaterbereidinginstallatie en -distributiesysteem voor twee districten in de Mekongdelta in Vietnam. Het gebied kent nog geen centraal drinkwatersysteem met als gevolg gezondheidsproblemen bij de lokale bevolking. Het systeem zal 168.000 inwoners en 500 bedrijven van schoon drinkwater voorzien. De districten liggen in de Vietnamese provincie Hau Giang, een landelijk gebied in de Mekongdelta. Het gebied is belangrijk voor de productie en export van fruit, vis, rijst en varkensvlees. Het bureau ontwerpt het waterzuiveringssysteem voor oppervlaktewater uit de Mekongrivier en het bijbehorende distributienetwerk tot en met de aansluitingen aan woonhuizen en bedrijven. De distributie van het water vormt de grootste uitdaging, doordat gebruikers verspreid liggen in het gebied. De ontwerpfase moet na ongeveer anderhalf jaar zijn afgerond. De start van de bouw en aanleg van het drinkwatersysteem staat gepland voor medio 2014 en zal twee jaar in beslag nemen.

Het project wordt medegefinancierd vanuit de Ontwikkelings Relevante Infrastructuur Ontwikkeling (ORIO), een schenkingsfaciliteit van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Het is voor het bedrijf het zesde ORIO-project in Vietnam.

Het bureau is ook bezig met de ontwikkeling van drie drinkwaterbereiding- en -distributiesystemen in de provincies Ben Tre, Ba Ria Vung Tau en Hai Duong voor in totaal 235.000 inwoners. Het ORIO-programma is er op gericht om armoede te verminderen en economische ontwikkeling te stimuleren in minder welvarende landen met Nederlandse expertise uit de private sector. Een belangrijk onderdeel van de projecten is het overdragen van kennis tijdens de operationele fase. In alle projecten werkt Royal HaskoningDHV niet alleen aan het ontwerp en de technische ondersteuning, maar onderzoekt het ook omgevingsinvloeden en de sociaaleconomische impact. Na afronding van de studies kunnen de Vietnamese autoriteiten direct beginnen met de bouw.

Aquatech Amsterdam in teken van industrie- en afvalwater

Zelfreinigende wegberm levert miljoenenbesparing op

Aquatech Amsterdam, dat plaatsvindt van 5 tot en met 8 november in de Amsterdam RAI, gaat extra aandacht besteden aan industrie- en afvalwater. De vakbeurs op het gebied van proces-, drink- en afvalwater brengt alle marktleiders uit de waterindustrie bij elkaar. Het is de grootste vakbeurs die zich uitsluitend richt op watertechnologie. Zo’n 850 exposanten en meer dan 21.500 water professionals komen in november 2013 netwerken en zaken doen in Amsterdam RAI. Onderzoek en ontwikkeling op het gebied van water zijn van vitaal belang voor de toekomst van veel bedrijven, maar ook voor een duurzame toekomst van onze planeet. De Aquatech Innovation Award stimuleert en beloont organisaties die innoveren en zich onderscheiden van de concurrentie. Het biedt een platform voor vernieuwende producten en een gegarandeerde mogelijkheid om zaken te doen. De winnaar van de Award wordt bekend gemaakt tijdens Aquatech Amsterdam.

Gemeenten kunnen miljoenen besparen met een slimme zelfreinigende wegberm. Met deze vinding is Aqua Aurora tijdens vakbeurs Milieu beloond met de Milieu 2012 Innovatieprijs. De jury heeft de inzending beoordeeld op het innovatiegehalte, de mogelijkheden om daadwerkelijk tot milieuwinst te komen en de kansen om met de vinding de markt te veroveren.

Momenteel stromen bij een regenval allerlei verontreinigende stoffen, waaronder oliĂŤn en zout, rechtstreeks de bodem in.

Hierdoor bestaat een moeilijk aan te pakken diffuse verontreiniging van het grondwater. Om die reden is juist de wegberm de aangewezen plek om deze bron aan te pakken. Dat kan nu met de vinding van Aqua Aurora. Hiertoe is een speciaal filtersysteem ontwikkeld dat is verpakt in innovatieve blokken van open beton. De constructie zuivert gedurende maar liefst 40 jaar het vuile wegwater tot drinkwaterkwaliteit. En door die lange levensduur levert de vinding, naast een schoner milieu, belangrijke kosten voordelen op.

40

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 40

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Nieuwe methode om slib te ontwateren De Stichting Toegepast Water Onderzoek (STOWA) gaat in samenwerking met de projectgroep Gruisontwatering verder onderzoek laten doen naar gruisontwatering in Nederland.

Slib dat de rioolwaterzuivering verlaat bevat tot op heden een grote hoeveelheid water. Er kan wel 80% water in zitten. Om slib te kunnen gebruiken voor het energie opwekken, vanwege de thermische waarde en mineralen, moet slib worden gedroogd. Door het gruisontwaterings-principe te hanteren, kan het slib makkelijker ontwateren. Bij deze methode worden niet samendrukbare deeltjes toegevoegd aan het slib en dat bevordert de ontwatering. Dankzij deze methode kan in de rwzi al een groot gedeelte van het water verwijderd worden. Bij niet samendrukbare deeltjes blijft er na de ontwatering twee kilogram water per kilogram slib over. Bij de mechanische methode blijft er ongeveer drie kilogram water over. De waterverdampingsbehoefte wordt met de nieuwe methode 30% lager. Een brede projectgroep, bestaande uit Waterschap Noorderzijlvest, Wetterskip Fryslân, Waterschap Velt en Vecht, Andritz, Essent, SNB, SC Technology, HeidelbergCement, Kemira, Rijksuniversiteit Groningen en Water & Energy Solutions, is ondersteund door de STOWA een verkennende studie gestart naar de mogelijkheden om de zogenoemde gruisontwatering in Nederland toe te passen.

Ophef over project van Braziliaanse tak Arcadis Al geruime tijd is er ophef over de grote stuwdam die Norte Energia in Brazilië wil aanleggen. De rechter heeft bepaald dat de aanleg moet worden gestaakt. De reden is dat tegengeluiden van de lokale indianenstammen, die moeten verhuizen wanneer het project wordt voortgezet, eerst moeten worden gehoord. Norte Energia, de Braziliaanse tak van Arcadis, heeft vooralsnog niet formeel gereageerd op de uitspraak van de rechter.

Nieuwe bestuurders waterschap Hollandse Delta

ROM introduceert nieuwe rioolreinigingsinbouwunit ROM heeft een nieuwe rioolreinigingsinbouwunit geïntroduceerd. De COMPACT PRO is geschikt voor inbouw in lichte bedrijfswagens, die tegen een geringe investering aan te schaffen zijn. De PRO-versie is als ‘grote broer’ van de succesvolle COMPACT de ideale kostenbespaarder en biedt extra’s voor bijvoorbeeld rioolreinigers, gemeenten, loodgieters en installateurs. De PRO versie heeft een grote watertank (650 liter) en beschikt over zware motor-/pompcombinaties, waaronder 200 bar / 60 liter én 150 bar / 75 liter. Alle “PRO”configuraties hebben een krachtige KUBOTA dieselmotor.

“Juist in tijden van teruglopende budgetten zijn veel klanten op zoek naar scherp geprijsde inbouwunits, waarbij uiteraard de kwaliteit gewaarborgd blijft. De machine heeft een grotere watertank, waardoor de klant meer reinigingscapaciteit met één watertank heeft. Een ander belangrijk voordeel is dat de machine meer vermogen heeft, hetgeen resulteert in snellere werktijden en lagere arbeidskosten”, aldus directeur Eugene Plompen. ROM is specialist in rioolreinigings- en toilet service materieel voor de rioolreinigings- en toiletservice sector én rijks-, provinciale- en gemeentelijke overheden.

Het bedrijf is opgericht in 1980 en maakt sinds 2004 deel uit van de KOKS Group. Naast de rioolreinigingsinbouwunit maakt het bedrijf ook: hoge druk rioolreinigingsapparatuur, vacuüminstallaties, toilet service units, RIDGID Kollmann inspectie-, opsporings- en ontstoppingsapparatuur, ENZ Spuitkoppen en RIDGID Tools. Met rioolrenovatie als nieuwste assortimentsuitbreiding biedt ROM een compleet programma voor de rioolspecialist.

In de Verenigde Vergadering (algemeen bestuur) van 27 september 2012 zijn de heren W. de Jong en J.G. Hijgemann toegelaten als bestuurder van waterschap Hollandse Delta.

Aansluitend zijn zij door dijkgraaf Geluk beëdigd. De heer Hijgemann vertegenwoordigt in het bestuur de PvdA-fractie.

Hij neemt de plaats in van mevrouw M. Platteeuw-van der Poel, die haar bestuurslidmaatschap in het algemeen bestuur om persoonlijke redenen heeft beëindigd. De heer De Jong vertegenwoordigt de fractie van de SGP. Hiermee is de vacature in het algemeen bestuur, die is ontstaan door het overlijden van de heer J. Klepper, ingevuld. De Verenigde Vergadering bestaat uit 30 leden en wordt voorgezeten door de dijkgraaf. Er zijn 21 zetels voor de categorie ingezetenen (burgers). Deze bestuurders worden gekozen door alle inwoners van 18 jaar en ouder in het werkgebied van Hollandse Delta. Daarnaast zijn er in het bestuur 9 geborgde zetels. Dit zijn zetels voor bestuurders van een bepaalde belangengroepering. Waterschap Hollandse Delta kent hiervoor de categorieën ongebouwd (agrariërs), bedrijven en natuurterreinen. De Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) benoemt vier bestuurders, de Kamer van Koophandel ook vier bestuurders en het Bosschap één bestuurder. De zittingstermijn van bestuurders met twee jaar verlengd, tot eind 2014. De Eerste Kamer heeft op 11 september 2012 ingestemd met het voorstel dat de zittingstermijn van de waterschapsbesturen wordt verlengd en dat de verkiezingen worden uitgesteld van 2012 naar 2014.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 41

41

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Viega presenteert nieuwe oplossingen voor behoud drinkwaterkwaliteit Tijdens de vakbeurs Energie presenteerde Viega Nederland, totaalleverancier op het gebied van buisleiding-, voorwand- en afvoersystemen, de Smartloop Inlinertechniek en andere oplossingen voor het behoud van de drinkwaterkwaliteit. De Smartloop Inliner-techniek is een intelligent concept dat zorgt voor aanzienlijke energiebesparingen in circulatieleidingen voor collectieve warmwatervoorziening. Het systeem levert daarnaast voordelen tijdens de installatie en draagt bij aan voorkoming van legionellabesmettingen. De intelligentie van Viega’s Smartloop Inliner zit in de retourleiding: de retour vindt niet plaats via een aparte buis, maar via een in de stijgbuis getrokken polybuteen-circulatieleiding. Door deze buis-in-buis techniek gaat er in de retourleiding geen warmte verloren. Omdat de retourleiding door de warme stijgleiding gaat, wordt het water op de retourweg zelfs weer opgewarmd. Het water komt na bijverwarming in de ketel opnieuw in de stijgleiding terecht. Op deze manier kan maar liefst 30% energie worden bespaard. En door het geringere warmteverlies kan uiteindelijk ook met lagere temperaturen worden gestookt. Door de lagere temperaturen ontstaat bovendien minder kalkafzetting in de boiler en aan de appendages waardoor minder slijtage optreedt en geen voedingsbodem wordt geboden voor bacteriënvorming. Door de buis-in-buis techniek is bij installatie van Smartloop Inliner minder materiaal nodig en worden de installatiekosten gehalveerd door minder boorgaten, isolatie en brandveiligheidsmaatregelen in de plafond-doorvoeringen. Viega presenteerde ook verschillende oplossingen waarmee de kwaliteit van drinkwaterinstallaties wordt gegarandeerd, zoals het nieuwe Easytop circulatieinregelventiel. Het ventiel kan worden gebruikt in de stijgleiding maar ook op de etageverdeelleidingen. Hierdoor vervalt een extra statisch circulatieinregeleventiel.

Bijzonder handig is het feit dat er in het ventiel een afsluiter is gemonteerd. Met het nieuwe circulatieinregelventiel is de temperatuur instelbaar van 40 °C tot en 42

met 65 °C. De klep kan daarbij eenvoudig worden aangepast aan de berekende temperatuurwaarde. Thermische desinfectie en daarmee de veiligheid van het drinkwater wordt gewaarborgd door een handmatige omschakeling. Door deze manuele handeling is de hygiënische veiligheid een bewuste controle en wordt effectief bescherming geboden tegen verbranden. Wanneer de circulatie en thermische desinfectie via een gebouwbeheer-systeem worden geregeld, kan het ventiel ook worden uitgerust met een servomotor. Het nieuwe circulatieinregelventiel is leverbaar met persaansluiting met SC-Contur of met buitendraad.

Waterschap Rijn en IJssel schrijft “waterspuwer-wedstrijd” uit Met het oog op de klimaatveranderingen heeft Waterschap Rijn en IJssel een wedstrijd uitgeschreven om een waterspuwer te ontwikkelen. Doordat de winters natter zijn en de zomers vaker heftige regenbuien kent Nederland lange droogteperiodes, is het waterschap op zoek naar een slimme en leuke manier om dit regenwater te gebruiken. Een waterspuwer zorgt ervoor dat het water niet langer van het dak of door de regenpijp de riolering in stroomt, maar dat het nog wordt gebruikt. Het water komt dan in een tuin, vijver of recreatieplek terecht, waar het langzaam in de grond kan zakken. Waterspuwers voorkomen wateroverlast op straat, gaan verdroging tegen en besparen kosten die worden gemaakt in de rwzi. De ontwerpen worden vanaf 1 februari 2013 op de website van het waterschap gepresenteerd.

Xylem introduceert de Vogel LSN pomp Xylem heeft een nieuwe pomp geïntroduceerd. De Vogel LSN pomp is ontworpen volgens ISO 5199 / EN 25199 met een asafdichting volgens DIN 24960, geschikt voor industriële toepassingen tot 450 m3/uur en maximaal 160 m. De pomp is geschikt voor temperaturen van -40ºC tot 180ºC, maximaal 16 bar en is beschikbaar in gietijzer, RVS316 en Duplex 1.4517. Er is standaard 3 mm corrosietoeslag en een 3/8”NTP casing drain. Een van de grootste oorzaken voor het falen van standaard pompen ligt bij de asafdichting. De nieuwe pomp is daarom voorzien van een cyclone sealkamer, waar de vaste deeltjes verwijderd worden en een betere recirculatie tot stand komt. De veelvoorkomende problemen met de lagers vangt deze pomp op met een twee keer zo grote inhoud van de oliekamer. Hierdoor wordt het beter gesmeerd en wordt de temperatuur verlaagd met 45%.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 42

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

SediPipe vangt nagenoeg alle vuildeeltjes uit regenwater Het scheidingsmechanisme SediPipe is in Duitsland inmiddels een beproefd middel gebleken om vuildelen van verharde oppervlakken, welke met het regenwater in het rioleringssysteem komen, af te vangen. Het product is ontwikkeld door het Beierse bedrijf Fränkische Rohrwerke en onlangs uitgebreid beproefd door TU Delft in combinatie met ingenieursbureau Tauw. Uit de onderzoeken is gebleken dat de vervuiling in het regenwater, afkomstig van verharde oppervlakken, ter grootte van fijn zand voor honderd procent wordt afgevangen. Tevens is gebleken dat vervuiling als lood, zink, koper, maar ook PAK’s en olieresten zich aan fijne deeltjes hechten. Deze deeltjes kleiner dan zand worden in het systeem tot 92 procent afgevangen.

Dit houdt in dat hiermee een zeer groot deel van de vervuiling van verharde oppervlakken kan worden afgevangen.

“SediPipe, sedi staat voor sedimentatie, is in staat zeer kleine deeltjes vuil op te vangen”, legt Mark Visschers van Indra uit.

“Het product gaat hierin veel verder dan de meer reguliere vuil- en vetafscheiders. In het laboratorium van de TU Delft is het systeem op ware grootte getest en met hoge debieten.

Het betrof een opstelling met een lengte van 26 meter en debieten tot 450 liter per seconde. Dit zou in de praktijk een zeer extreme regenbui zijn”. Op dit moment wordt nog veelal gebruik gemaakt van bergbezinkbassins, ofwel grote betonnen bakken. Voor toepassing van deze bassins is veel geld en veel ruimte onder het oppervlak nodig. Daarnaast hebben veel rioleringsstelsels te weinig capaciteit om grote hoeveel-

heden water goed te kunnen verwerken. Vooral ter plaatse van locaties met een grote verkeerscapaciteit zien gemeenten zich daarom nog steeds genoodzaakt om het (vervuilde) regenwater via het rioleringssysteem naar de rioolwaterzuivering af te voeren. Met de ontwikkeling van het nieuwe systeem is het mogelijk om meer en grotere verharde oppervlakken af te koppelen.

SediPipe wordt in het rioleringsstelsel achter de opvang van het regenwater in de straatkolk toegepast. Het systeem laat zich relatief eenvoudig plaatsen. Eén systeem kan maximaal 40.000 m2 verhard oppervlak afvangen. Gemiddeld wordt het systeem op 20.000 m2 (2ha) aangesloten. Dit maakt de SediPipe per m2 zeer aantrekkelijk en tevens goedkoop in toepassing en gebruik. Voorts kan het systeem worden geplaatst voor regenwaterinfiltratiesystemen. Inmiddels is het stelsel toegepast in Den Haag, Brielle, Maastricht en Reden.

AquaFit4Use na vier jaar geëindigd Het grootschalige onderzoek AquaFit4Use is na vier jaar ten einde gekomen. Binnen dit programma van de Europese Commissie stond de duurzame productie en het duurzame gebruik van water centraal, met name gericht op de vier grootverbruikers: chemie, papier, textiel en voeding. Het programma richtte zich op het onafhankelijker maken van de industrie voor wat betreft de levering van drinkwater voor productieprocessen. Dit wordt gedaan door diverse waterbehandeling technologieën te evalueren. De aanbeveling die volgt uit het project is het invoeren van kwaliteitsnormen, waaraan water dat gebruikt wordt voor producten en processen moet voldoen. De kwaliteit van het water moet afgestemd worden op de verschillende toepassingen, het zogeheten “water fit-for-use”. Wedeco heeft in de vier jaar nauw

samengewerkt met veel bedrijven, universiteiten en onderzoeksinstellingen. Wedeco heeft tijdens deze samenwerking aan twee installaties meegewerkt. De proefinstallaties werden speciaal voor het project ontwikkeld en bieden een oplossing voor het behandelen van afvalwater van de papier- en chemische industrie. Water is met name in de chemische industrie een belangrijke component om producten te realiseren. Ozon bleek te oplossing om de verschillende soorten verontreiniging uit het afvalwater te halen, zodat hergebruik van water mogelijk wordt gemaakt. Ozonisatie maakt een effectieve en geavanceerde waterbehandeling mogelijk door desinfectie, COD-reductie, ontkleuring, detoxificatie en verwijdering van hardnekkige stoffen. Wedeco ontving een award voor het geleverde werk.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 43

43

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Vitens installeert miljoenste watermeter Drinkwaterbedrijf Vitens heeft onlangs haar miljoenste watermeter geïnstalleerd. Vitens is bezig met een grootscheepse vervangingsoperatie van haar watermeters in de provincies Overijssel, Gelderland, Friesland en Flevoland.

In een periode vanaf 2006 tot en met 2016 worden er 1,8 miljoen watermeters vervangen. De watermeters registreren nauwkeurig hoeveel water de klant gebruikt. Door middel van deze registratie kan de waterrekening worden opgemaakt. Vitens kent twee soorten watermeters: de snelheidsmeter en de volumemeter. Vanaf 2006 tot 2016 worden alle 1,8 miljoen snelheidsmeters vervangen voor volumemeters.

De levensduur van de huidige snelheidsmeter varieert van 6 tot en met 14 jaar, afhankelijk van de hardheid van het water. De volumemeter heeft daarentegen een verwachte levensduur van ongeveer 20 jaar. Dit is ook de reden dat de snelheidsmeters worden vervangen door volumemeters. Het is daarmee een duurzame keuze. De oude watermeters worden in hun geheel vernietigd en de componenten daaruit worden gerecycled. Volumemeters zijn ook nauwkeuriger dan snelheidsmeters. Met het project is een bedrag gemoeid van 75 miljoen euro. Als de watermeter vervangen moet worden, ontvangt de klant daarover schriftelijk bericht.

Green Soil Bag BV ontwikkelt nieuwe zandzak

De Green Soil Bag is een unieke zandzak voor het ophogen en repareren van dijken en andere secundaire waterkeringen.

Deze zandzak is zo ontwikkeld dat hij net zoals de traditionele zak water keert, maar niet hoeft te worden opgeruimd na een hoogwater-calamiteit. De Green Soil Bag is volledig biologisch afbreekbaar en bovendien voorzien van ingelijmde zadenmixen en uitgekiende (zware) grondsoorten.

Hiervoor is uitgebreid onderzoek gedaan naar de ideale zaden/gewassen met betrekking tot snelle doorworteling en bio-divers evenwicht.

De zandzak is aan de binnenzijde voorzien van een schimmelwerende lijmsoort op natuurlijke basis, welke de zaden fixeert. De samenstelling van het zandmengsel is een speciale mix van zwelkleikorrels, zand en cultuurgrond welke ook onder water voldoende gewicht heeft en een beperkte waterdoorlatendheid realiseert. Deze zandzak voldoet direct als erosie-bestendige waterkering waarin uiteindelijk de zaden ontkiemen. Na enige tijd is de buitenzijde verteerd, afhankelijk van seizoenen en weersomstandigheden. Ondertussen hebben de gewassen in de zak voldoende kunnen doorwortelen en zorgen 44

voor stabiliteit in de dijk. Wind, golven en hemelwatersleep hebben geen vat op de nieuwe dijkverhoging. Deze handzame zandzak heeft een maatvoering van 40 bij 60 cm, en voldoet daarmee aan de Arbo richtlijn. Na uitgebreide testen bij diverse Gemeenten en Waterschappen is gebleken dat de zandzak een uitstekend reparatiemiddel is voor dijk- en taludbekleding. Ook zijn goede resultaten behaald met het blijvend dichten van konijnengaten in duinengebieden en muskusratgaten in polders. De Green Soil Bags zijn tevens geschikt gebleken om in geval van warmte-krimpscheuren in dijken, ideaal als structureel opvulmiddel te dienen. Green Soil Bag B.V. werkt samen met Wageningen University & Research aan verdere ontwikkelingen in dijkverbetering in andere werelddelen. Green Soil Bag B.V. is op dit moment op regeringsniveau in gesprek met landen als Vietnam, Bangladesh, Brazilië en Polen. In het project van Delft Blue Technology wordt de zandzak permanent getest als waterkering te Delft. Als partner heeft Green Soil Bag B.V. één bassin langs de A 13 bij de testlocatie “Flood Proof Holland” waar ook BAM met zijn Box Barrier en het Stowa testen uitvoert.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 44

11-10-12 12:12

wateragenda BEURZEN & CONGRESSEN

2012

2013

OKTOBER

JAnUARI

29 t/m 31

Water Expo China National Convention Center, Beijing, China Voor informatie: www.messefrankfurt.nl

15 t/m 18

30 t/m 1 nov

Infra Relatiedagen Gorinchem/ Water Infra Plein Voor informatie: www.evenementenhal.nl of 0523-289898

FEBRUARI

nOVEmBER 5 t/m 8

Aquatech, Amsterdam RAI Voor informatie: www.aquatechtrade.com

27 t/m 30

Pollutec, lyon Eurexpo Voor informatie: www.pollutec.com

5 t/m 7

InfraTech, Ahoy Rotterdam Voor informatie: www.infratech.nl

Infra Relatiedagen Hardenberg Voor informatie: www.evenementenhal.nl of 0523-289898

APRIl 16 t/m 19

AquaConSoil 12th International UFZ-Deltares Conference on Groundwater-Soil-Systems and Water Resource Management Voor informatie: www.aquaconsoil.org

DECEmBER 11 t/m 13

Infra Relatiedagen Venray Voor informatie: www.evenementenhal.nl of 0523-289898

a ur iw e K gek ed

go

Sinds medio 2011 maakt de firma Socla deel uit van de Watts groep. Hiermee kan Watts Industries u nu een extra breed productenpakket aanbieden, zoals balkeerkleppen en vlinderkleppen met bijbehorende aandrijvingen.

d Deze vlinderkleppen worden door Socla al vele jaren ontwikkeld en geproduceerd voor een breed toepassingsgebied. Zo produceert men

Vloeistoffen leidt u met Watts in goede banen kleppen met een grote diversiteit in bouwvormen, afmetingen, materialen en bedieningsmogelijkheden. De vlinderkleppen worden o.a. toegepast in CV- en klimaatinstallaties, in de voedingsmiddelen- en procesindustrie, de automotive en de scheepvaart.

Watts Industries Netherlands B.V. Kollergang 14, 6961 LZ Eerbeek, Postbus 98, 6960 AB Eerbeek, Nederland Tel. +31 (0)313 67 37 50 Fax. +31 (0)313 65 20 73 E-mail info@wattsindustries.nl Internet www.wattsindustries.nl

Watts Industries Netherlands B.V. is onderdeel van Watts Industries Europe B.V.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 45

45

11-10-12 12:12

product- & branchenieuws

Rijkswaterstaat laat waarde bruggen inventariseren Bruggenspecialist ipv Delft, Bureau Waardenburg en Architectenwerk Twan Jütte gaan gezamenlijk alle na 1965 gebouwde kunstwerken in beheer van Rijkswaterstaat beoordelen op hun ecologische en cultuurhistorische waarde. In totaal gaat het om zo’n 3300 kunstwerken. Het in kaart brengen van de waarde van bruggen, sluizen, tunnels en viaducten moet ervoor zorgen dat Rijkswaterstaat in de toekomst bij het onderhoud van de kunstwerken rekening kan houden met de ecologische en cultuurhistorische waarde van het object.

Eerder liet Rijkswaterstaat alle kunstwerken van voor 1965 al beoordelen. Om de cultuurhistorische waarde van de kunstwerken te kunnen bekijken, gaan ipv Delft en Twan Jütte elk object afzonderlijk bekijken. Per project wordt dan een indexatie van de waarde gegeven. Bureau Waardenburg gaat op soortgelijke wijze de ecologische waarde van de objecten in kaart brengen, met aandacht voor flora en fauna. Naar verwachting wordt het project halverwege 2013 afgerond.

Overeenkomst Dijk Data Service Center getekend

Nederlandse specialisten ontwikkelen duurzame marktkansen Zuid-Afrika

De Nederlandse bedrijven Aqua-Terra Nova, Soil & More International en For Elements hebben de handen ineengeslagen om samen met Living Lands uit Zuid-Afrika duurzaam hergebruik van afvalstromen (water en organische afval) mogelijk te maken ten gunste van de tuinbouw in ZuidAfrika. Onder de titel “Metropolitan Food Cluster; Blue Drop, Green Crop” hebben de samenwerkende partijen een wateropslag/zuivering- en composteringsprocedé ontwikkeld waarmee de ontwikkeling van tuinbouw in Zuid-Afrika een nieuwe weg kan inslaan. Niet langer is de tuinbouw afhankelijk van uitsluitend schaars beschikbare vruchtbare gronden of natuurlijke schaarse waterbronnen. Door het ontwikkelde concept kan tuinbouw dichtbij de beschikbare arbeid en afzetmarkt ontwikkeld worden en vertrouwen op gegarandeerde waterlevering en vruchtbare grond (compost) vanuit de stad en directe omgeving. De synergetische aanpak moet ook leiden tot spin-off naar andere bedrijvigheid.

Overeenkomst samenwerking waterketen gemeenten en HHNK

Stichting IJkdijk en de combinatie van Nelen-Schuurmans en Fugro hebben een overeenkomst getekend voor de bouw van het Dijk Data Service Center (DDSC). Het doel is de dijkbeheerders gemakkelijk toegang te bieden tot gegevens die de toestand weergeven van een aantal Nederlandse dijken. De eerste versie van het DDSC wordt op 1 april 2013 opgeleverd.

In tegenstelling tot wat gebruikelijk is, wordt er geen gebruik gemaakt van de ‘grote database leveranciers’. Dit is tamelijk uniek te noemen en zal de waterschappen aanzienlijke besparingen opleveren als het gaat om licentiekosten. Omdat er door de leverancier veel geïnvesteerd wordt in het opzetten van een gebruikers community, kan actief kennis worden gedeeld. Het DDSC dient als basis waarop andere (nog te ontwikkelen) applicaties aan moeten gaan sluiten. Hierdoor ontstaat er vanzelf een groep geïnteresseerde leveranciers en wordt een ‘markt’ gecreëerd die ervoor zorgt dat de beheerskosten laag zullen blijven. De verwachting is dat Het Waterschapshuis het DDSC in 2014 in beheer neemt.

46

De gemeenten Beverwijk, Heemskerk en Uitgeest en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier tekenden een overeenkomst voor verregaande samenwerking in de afvalwaterketen. Hiermee wordt verdere invulling gegeven aan het Bestuursakkoord Water. In dat akkoord staat dat gemeenten en waterschappen in Nederland, in 2020 380 miljoen euro moeten hebben bespaard door samen te werken in de afvalwaterketen.

Tien jaar geleden tekenden tien gemeenten in de Noordkop een soortgelijke overeenkomst. En ook de gemeenten in Kennemerland Noord besloten in januari van dit jaar intensiever samen te gaan werken. Hierdoor bereiken ze aanzienlijke besparingen, hun kwaliteit van dienstverlening gaat omhoog en ze zijn minder kwetsbaar. De gemeenten in Kennemerland Zuid zijn na de gemeenten in Kennemerland Noord, de volgende gemeenten die samen met het hoogheemraadschap verdere besparingen gaan realiseren. Uiteindelijk moeten alle gemeenten nauwer gaan samenwerken om de stijgende kosten te verminderen.

WaterVakblad nr 5 2012

Watervakblad 05 2012.indd 46

11-10-12 12:12

Maximaliseer de ozon.

Minimaliseer de energie.

Welkom in de nieuwe dimensie van ozon oxidatie… met de introductie van de nieuwe “evo” generatie van Wedeco’s SMO en PDO ozonsystemen, ontworpen om een maximum aan ozon te leveren tegen minimaal energieverbruik. De nieuwste EFFIZON®evo elektrode technologie zorgt voor een minimum aan onderhoud, ongeëvenaard maatwerk en een verlaging van het energieverbruik tot 20 %.

De SMOevo en PDOevo ozonsystemen worden geleverd in twee verschillende configuraties: Greenline een systeem met de laagst mogelijke levenscycluskosten op de markt verkrijgbaar door verbazingwekkend weinig energieverbruik en Smartline een systeem met lage investeringskosten zonder enig compromis te doen ten aanzien van kwaliteit, betrouwbaarheid en bedieningsgemak.

Kom meer te weten over onze oplossingen voor uw uitdagingen in ozonoxidatie en onze WEDECO ozontechnologie via www.xyleminc.com

www.xylemwatersolutions.com/nl Wedeco is een merk van Xylem, waarvan de 12.000 medewerkers zich inspannen de meest complexe problemen in de wereldwijde watermarkt aan te pakken. Let’s solve water.

Watervakblad 05 2012.indd 47

11-10-12 12:12

GEEN COMPROMIS De S-tube waaier doet geen concessies aan vrije doorlaat of hydraulisch rendement.

• Rendement: Hydraulisch rendement van wereldklasse, zonder concessies te doen aan de vrije doorlaat.

• Vrije doorlaat: Een grotere vrije doorlaat betekent een betere verwerking van vaste stoffen en een kleinere kans op verstoppingen • Eenvoud: Een ontwerp zo simpel en robuust als een buis heeft een langere levensduur en lagere onderhoudskosten tot gevolg.

Afvalwater is niet wat het vroeger was. In wezen is afvalwater met variërende gehaltes aan vaste stoffen en water altijd al een uitdaging geweest. De S-tube van Grundfos is de enige waaier die deze uitdagingen aanpakt. Het traditionele compromis tussen vrije doorlaat en rendement bij het verpompen van afvalwater bestaat niet meer - nu kunt u zich concentreren op het maximaliseren van uw bedrijfstijd en het reduceren van uw kosten.

Lees meer op www.grundfos.com/no-compromise

AD_S_tube_A4.indd 1 Watervakblad 05 2012.indd 48

20-9-2012 15:29:02 11-10-12 12:12