Ο καταλυτικός ρόλος της Αρχιτεκτονικής για ένα βιώσιμο μέλλον

Η πρόσφατη διεθνής εκπροσώπηση του ΕΤΕΚ και του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου στο Συνέδριο και τη Γενική Συνέλευση της ACE (Architects Council of Europe) στις Βρυξέλλες ήταν μια εξαιρετικά διαφωτιστική εμπειρία για όλους τους συμμετέχοντες. Αρχιτέκτονες από όλη την Ευρώπη, ακαδημαϊκοί, αξιωματούχοι εκπρόσωποι διαφόρων οργανισμών και συλλόγων ενημερώθηκαν και επιμορφώθηκαν για τις σημαντικές τάσεις, πολιτικές και πρωτοβουλίες που χαράσσονται στην Ευρώπη. Μια από αυτές είναι και το φιλόδοξο σχέδιο γνωστό ως «New European Bauhaus» .

Η πρωτοβουλία αυτή, η οποία έχει δημοσιευτεί πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του «European Green Deal» το 2019, αποσκοπεί στην προώθηση της βιωσιμότητας και της καινοτομίας στην Αρχιτεκτονική, τον σχεδιασμό και το δομημένο περιβάλλον, ενσωματώνοντας τις αρχές της περιβαλλοντικής και κοινωνικής ευθύνης σε όλες τις πτυχές του σχεδιασμού και της κατασκευής. Ακριβώς 100 χρόνια νωρίτερα, ξεκίνησε στη Γερμανία το αρχικό κίνημα «Bauhaus», το οποίο ήταν μια πρωτοποριακή σχολή σχεδιασμού η οποία έφερε σε επαφή καλλιτέχνες, σχεδιαστές και αρχιτέκτονες για τη δημιουργία ενός νέου οράματος για τον σύγχρονο σχεδιασμό.

Το «Bauhaus» έδωσε έμφαση στη χρήση νέων υλικών και τεχνολογιών, στην απλότητα και τη λειτουργικότητα και είχε ως στόχο να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ τέχνης και βιομηχανίας.

Το «New European Bauhaus» αποτελεί μια σύγχρονη ερμηνεία αυτών των αρχών και επιδιώκει να δημιουργήσει ένα νέο όραμα για την Αρχιτεκτονική και τον σχεδιασμό που θα είναι ταυτόχρονα βιώσιμο και καινοτόμο. Αποτελεί επίσης μέρος των ευρύτερων προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προώθηση μιας πράσινης ανάκαμψης από την πανδημία Covid-19 και για την αντιμετώπιση των επειγουσών προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και της κοινωνικής ανισότητας. Με ιδεολογία βασιζόμενη σε τρεις κύριες αρχές, την Ομορφιά, τη Βιωσιμότητα και τη Συμπερίληψη, το «New European Bauhaus» δεν στοχεύει μόνο στη δημιουργία όμορφων κτηρίων, αλλά και στη δημιουργία χώρων που είναι υγιείς, βιώσιμοι και χωρίς αποκλεισμούς.

Η πρωτοβουλία επιδιώκει να ενσωματώσει τις αρχές της βιωσιμότητας σε όλες τις πτυχές του σχεδιασμού και της κατασκευής, από την επιλογή των υλικών έως τον τρόπο χρήσης και διαχείρισης των κτηρίων. Στοχεύει ταυτόχρονα στην προώθηση της συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών κλάδων, όπως της Αρχιτεκτονικής, της Μηχανικής και του Πολεοδομικού Σχεδιασμού, καθώς και μεταξύ διαφορετικών τομέων, όπως των δημόσιων και των ιδιωτικών οργανισμών, την ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινότητα των πολιτών.

Συγκεντρώνοντας διαφορετικές προοπτικές και τεχνογνωσία, το «New European Bauhaus» ελπίζει να δημιουργήσει νέες ιδέες και λύσεις για τις προκλήσεις του 21ου αιώνα. Μια από τις βασικότερες ιδέες της πρωτοβουλίας είναι αυτή της «κυκλικότητας», η οποία αναφέρεται στην έννοια της δημιουργίας ενός κλειστού κυκλικού συστήματος, στο οποίο τα απόβλητα ελαχιστοποιούνται και οι πόροι επαναχρησιμοποιούνται. Η προσέγγιση αυτή είναι απαραίτητη για την επίτευξη ενός πιο βιώσιμου και ανθεκτικού δομημένου περιβάλλοντος και αποτελεί βασική προτεραιότητα για την ευρύτερη ατζέντα βιωσιμότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η πρωτοβουλία έχει ήδη προκαλέσει μεγάλο ενθουσιασμό και ενδιαφέρον, τόσο εντός όσο και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχει δρομολογήσει μια σειρά εκδηλώσεων και διαγωνισμών για να ενθαρρύνει τη συμμετοχή και την καινοτομία και έχει ήδη προσελκύσει ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων από όλους τους τομείς του σχεδιασμού και των κατασκευών.

Ταυτόχρονα ομάδα αρχιτεκτονικών γραφείων, προερχόμενων κυρίως από χώρες οι οποίες χαρακτηρίζονται για την υψηλή ποιότητα ζωής, όπως οι UN Studio, Snohetta, Fosters and Partners, MVRDV, Effekt και πολλά άλλα έχουν βασίσει τη σχεδιαστική τους προσέγγιση στις αρχές του «New European Bauhaus» και αντίστροφα η σχεδιαστική τους προσέγγιση έχει επηρεάσει το κίνημα αυτό.

Η ιδέα των τελευταίων χρόνων του αρχιτέκτονά ως της μιας και μοναδικής κινητήριας δύναμης στον σχεδιασμό κτηρίων, έχει πλέον τελειώσει.

Διανύουμε ένα παρόν το οποίο απαιτεί τη δημιουργία πολύτιμων συνεργειών πέραν του επαγγέλματος της Αρχιτεκτονικής για να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε στις προκλήσεις του σημερινού σχεδιασμού. Ένα παρόν στο οποίο είναι αναγκαίο να επανέλθουμε στα μαθήματα και τις αρχές του παρελθόντος για να επαναπροσδιορίσουμε τις αρχές που θα μας οδηγήσουν με επιτυχία στο μέλλον. Όσο περνάει ο χρόνος, γίνεται ακόμη και πιο σαφές στην καθημερινότητά μας πόσο σημαντική είναι η εφαρμογή της έννοιας της «κυκλικότητας» και των αρχών της βιωσιμότητας σε όλες τις πτυχές του σχεδιασμού και της κατασκευής.

Έχουμε την τύχη να βιώνουμε σήμερα τη στιγμή δημιουργίας ενός πρωτοποριακού κινήματος στο οποίο η Αρχιτεκτονική, αφού αποτελεί καταλυτικό ρόλο στη σύνδεση όλων αυτών των αρχών και συνεργειών, δείχνει το πόσο πολύτιμη είναι. Συνεπώς, κι εμείς ως επαγγελματίες οφείλουμε να γίνουμε η καθοδηγητική ακτίνα φωτός στη μετάβαση για ένα καλύτερο και πιο βιώσιμο μέλλον.

Το ΕΤΕΚ εκπροσώπησε η Κάριν Γεωργιάδου και τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων ο Άλκης Δίκαιος και ο Μάριος Καζαμίας.

Άλκης Δίκαιος

Αρχιτέκτονας