In Perspectief nr.032009

geografisch denken en

Th em am doen ob iel

INperspectief een uitgave van ESRI Nederland nr. 032009

Sneller en beter subsidie-aanvragen beoordelen De wereld op zak

Geo-informatie en

GIS

overal te gebruiken

Colofon

In Perspectief is een uitgave van ESRI Nederland. Het magazine brengt actuele ontwikkelingen op het gebied van geografische informatie in Nederland. De focus ligt op standaard GIS-toepassingen en praktijkvoorbeelden.

Contact E: redactie@in-perspectief.nl T: +31 (0) 10 217 07 00 I : www.in-perspectief.nl Redactie Harmen van Doorn Aan deze uitgave werkten mee Barend Sneller, Corine Meppelink, Egbert Griffioen, Florian BrandhiDohrn, Gertjan van den Bersselaar Gert-Jan van der Weijden, Hans van Eijk, Harry Alers, Jan Heida, Jeroen Meijer, Mandy Jong-A-Tai, Marco Verschoor, Niels Tuijtel, Oscar van Dam, Pepijn Cluitmans, Peter van Oosterom, Roderic Apers, Wilfred Hermans Ontwerp Karen Stultiens Fotografie Marcel Krijger (tenzij anders vermeld) Vormgeving en druk Lens, Rotterdam ‘t Papierenhuys Oplage 4.500 exemplaren Abonnementen Organisaties met een onderhoudscontract van ESRI Nederland krijgen In Perspectief kosteloos toegestuurd. Zonder onderhoudscontract is het ook mogelijk om In Perspectief te ontvangen. Een jaarabonnement kost 25 euro (excl. btw).

Adverteren ESRI Nederland biedt partners en relaties de mogelijkheid zich te profileren in In Perspectief. Vraag naar de advertentiemogelijkheden (voorwaarden, tarieven en aanleverspecificaties) via adverteren@ in-perspectief.nl.

Disclaimer ESRI Nederland besteedt de uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de artikelen in In Perspectief. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Gebruikt kaart- en beeldmateriaal blijft eigendom van de makers. Artikelen uit In Perspectief mogen alleen openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming van ESRI Nederland.

gis voor...

31

Column

Mobiel GIS, waar ga je heen?

12

Utilities

36

Interview

Geo-informatie en GIS overal te

Waar kunt u geen geo vinden?

gebruiken

34

Mobimaps

Een mobiele kaart op z’n best

30

Overheid

45

Mijn perspectief

Sneller en beter subsieaanvragen

Altijd de kaart!

beoordelen

GIS-DIENSTEN

gis werkt!

32

Diensten

10

Waterschappen

Zo werkt ‘t!

Waterpeil beheren is met mobiel GIS

24

MapGallery

een makkie

Wie maakt de mooiste kaart?

20

geo en ict Gemeenten

Krimpen aan den IJssel brengt twee

6

nieuws Waterschapshuis zet samenwerking met AQUAGIS voort

werelden bij elkaar

6

Nederlandse kennis over kaarten

toen en nu

40

Advies en ingeneering

Het sprookje van de waterkeringen-

7

ArcGIS op je iPhone

inspecties

7

Gemeentebrede instructie voor

9

helpt de wereld vooruit 6

AQUAGIS wordt ESRI Nederland Solutions

gebruik GeoWeb 3.0

opinie

‘Alle gebruikers een passende oplossing’

Column

9 Uw verhaal?

De ruimtelijke dimensie is al impliciet

9

18

GPS-Camera

‘Geografische foto’ maakt informatie

17

GIS Nieuwsbrief

OVERIG

completer 22

Layar

Overal en altijd antwoorden beschik-

39

Ontmoetingen met bijzondere

baar

mensen

Mobiel werken met GIS

43

Run op GIS’ers

De wereld op zak

43

Kansrijke toekomst met geo

29

Een ander perspectief

Verslaafd aan GIS

26

5

Voorwoord

in perspectief, nummer drie tweeduizendnegen

INhoudsopgave Geo-informatie

Een mobiele

en GIS overal

kaart op z’n

te gebruiken

best

12

34 “Het is leuk, maar heeft het alledaags nut?”

31 Krimpen aan den IJssel

Altijd de

brengt twee

kaart!

werelden bij

45

20

elkaar

3

Samen leven.

Samen werken.

Samen beter.

Het GIS Competence Center van Atos Origin werkt samen met strategische partners en leveranciers, om in complexe klantomgevingen 100% betrouwbare Geo-ICT oplossingen te realiseren.

Of het nu gaat om Asset Management, GIS of Geodata, wij begrijpen het verschil tussen een oplossing die gewoon werkt en een oplossing die concreet meerwaarde oplevert: een betere efficiency, kostenbesparing en een hogere servicegraad. Voorbeelden van deze meerwaarde zijn te vinden in onze beheeroplossing, de KLIC oplossing en onze GIS services.

Samen voor een betere oplossing.

Think of the fish. www.thinkofthefish.nl

Voorwoord

Beste lezer, Eindelijk! Het is er: ArcGIS op je iPhone. Ik ben benieuwd welke spannende applicaties hiermee worden gemaakt, die de kracht van de iPhone-interface en de ingebouwde GPS combineren. GIS schuift weer een stapje verder op in de richting van de consumentenmarkt. Voor GIS’ers is het prettig om geoinformatie onderweg te kunnen raadplegen. Een relatief nieuwe manier om gegevens te ontsluiten die in veel werkprocessen nog niet benut is. Nu moeten we niet automatisch denken dat mobiel GIS altijd op een klein apparaat is te vinden. Naast mobieltjes is er de PDA, tablet en zelfs een computer op locatie is een vorm.

Het gaat erom dat geo-informatie los van het netwerk mee is te nemen of is te raadplegen via wireless verbinding.

Deze editie van In Perspectief gaat over mobiel werken. Het is één van de vier patronen in GIS die ESRI gedefinieerd heeft naar aanleiding van een uitgebreid klantenonderzoek. Ik refereerde ernaar in een vorig voorwoord en tijdens de GIS Conferentie.

Mobiel werken integreert de binnen- en buitendienst van een organisatie. Medewerkers op kantoor en in het veld kunnen direct en realtime met elkaar communiceren: planningen doorgeven, gegevens inwinnen en nieuwe werkorders met de optimale routering beschikbaar stellen. Het mooie is dat er multi-disciplinair kan worden gewerkt. Bij dit mobiele werken is er bijna altijd wel behoefte aan geo-informatie.

ESRI is zich bewust van de behoefte en heeft in de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in mobiele ontsluitingsmogelijkheden van geo-informatie. Met mobiel werken benutten we de investeringen in geo-infrastructuren en vergroten we het gebruik en rendement. Mede door het goedkoper worden van de hardware is mobiel werken de laatste jaren flink toegenomen.

Graag deel ik met jullie de (soms erg innovatieve) voorbeelden van mobiel werken in deze uitgave.

Frits van der Schaaf adjunct-directeur ESRI Nederland fvanderschaaf@esri.nl 5

Het Waterschapshuis zet samenwerking met AQUAGIS voort

AQUAGIS wordt ESRI Nederland Solutions

dulen vastgesteld worden door Het

AQUAGIS B.V. wordt per 1 januari 2010

Waterschapshuis. Ook wordt geïnves-

ESRI Nederland Solutions B.V. AQUAGIS

teerd in de toekomst, zodat het pro-

is al jaren lang succesvol met GIS-op-

duct de primaire processen van water-

lossingen in één specifieke markt, de

schappen blijft ondersteunen.

waterbeherende overheden. Vanuit

IRIS is het product van de voormalige

deze basisexpertise werden steeds

AQUAGIS heeft op 3 november 2009

samenwerkingsverbanden INTWIS en

meer overheden zoals provincies en

samen met Het Waterschapshuis een

GIS-ZES en Het Waterschapshuis. Voor

gemeenten bediend en nam de focus

nieuwe

distributieovereenkomst

alle (nieuwe) modules geeft AQUAGIS

op het ESRI-platform toe. AQUAGIS is

voor de zogenoemde IRIS-modulen

demonstraties, uitleg, opleidingen en

inmiddels gegroeid tot een organisa-

(IRIS staat voor Integraal Resultaat-

kan het bedrijf implementaties reali-

tie met ruim 50 medewerkers en ope-

gericht Informatie Systeem) afgeslo-

seren.

reert vanuit Zwolle en Breda. Door de

ten met een looptijd van 4 jaar. De

De komst van een nieuwe distributie-

verbreding van haar klantenkring en

waterschappen hebben zo opnieuw

overeenkomst resulteert voor beide

de focus op ESRI-technologie dekt de

de zekerheid van een aanspreekpunt

organisaties in een goede mogelijk-

naam AQUAGIS steeds minder haar la-

voor de aanschaf van huidige en toe-

heid om kennis en expertise over de

ding. Beter is de nieuw gekozen naam

komstige modulen.

modulen te bundelen en op een een-

ESRI Nederland Solutions. Enerzijds

In de nieuwe overeenkomst fungeert

duidige wijze bij de waterschappen te

wordt de sterkere binding en samen-

AQUAGIS als één van de reseller’s

krijgen.

werking met het op ESRI-platform ge-

van IRIS-modulen en zullen de voor-

E-mail voor meer informatie naar

richte ESRI Nederland B.V. benadrukt.

waarden voor gebruik van de mo-

info@aquagis.nl

Anderzijds is de organisatie gericht op projecten en het realiseren van duur-

Nederlandse kennis over kaarten

helpt de wereld vooruit

zame

maatwerkoplossingen.

Door

deze samenwerking is één sterk ESRI Nederland ontstaan die, al dan niet samen met partners, nog beter en

“Nederland be-

in Vietnam tot en met de dijkverste-

efficiënter oplossingen op basis van

kleedt een top-

viging in New Orleans, overal ter we-

ESRI-technologie aanbiedt.

positie

in

de

reld hebben Nederlandse specialisten

aldus

succes met hun kennis over kaarten.”

Lees op pagina 9 een interview met

Spinozaprijswin-

Met talloze voorbeelden, reportages

Jurgen ten Siethof, directeur van ESRI

naar Peter Nij-

en interviews verklaart dit kleurrijke

Nederland Solutions.

kamp

wereld”,

het

boek waarom. Geo-informatie zorgt

boek NL GEO. Dit

onder meer voor schoner water, ste-

zoals GPS, remote sensing en netwer-

boek, een uitgave van Ruimte voor

vigere dijken, minder malaria en snel-

ken van slimme sensoren.

Geo-Informatie, gaat over de toepas-

lere bestrijding van rampen. En voor

sing van digitale kaarten, oftewel

wie dat altijd al eens wilde weten, is

Bestel NL GEO voor 5 euro via

geo-informatie. “Van waterzuivering

er een heldere uitleg van technieken

mail@geocommunicatie.nl

6

in

GISnieuws ArcGIS op je iPhone Voor iedereen die onderweg ook van

ESRI zelf werkt momenteel ook hard

ArcGIS Server-kaarten gebruik wil ma-

aan de ontwikkeling van een iPhone-

ken en een iPhone of iPod Touch heeft,

applicatie. Deze applicatie gaat onder-

is er nu een applicatie beschikbaar: AGS

deel uitmaken van het mobiele ArcGIS-

Touch. Deze applicatie is ontwikkeld

platform, waarmee ArcGIS Server-data

door ontwikkelaar Guilhem Vellut en is

getoond, bevraagd en geanalyseerd kan

kosteloos via iTunes beschikbaar.

worden. Met de release van ArcGIS 9.4 wordt ook nieuwe functionaliteit van

AGS Touch is een browserapplicatie,

het platform aangeboden in een nieu-

ontwikkeld met behulp van de ArcGIS

we download. Zo zijn er plannen om

Server 9.3 REST API. Met de applica-

beter met tiles overweg te kunnen en

tie is het mogelijk om ArcGIS Server-

voorkeursinstellingen op te slaan.

services (inclusief metadata) te bekijken en raadplegen. In AGS Touch wordt

Daarna wordt het wellicht ook mogelijk

standaard verwezen naar de sample

om meer iPhone-functionaliteit te inte-

server van ESRI, Inc. Door hier een an-

greren, zoals de ingebouwde gps. “We

dere url in te vullen kan ook gebruik

hebben nog veel in de planning! Meer

mobiel GIS nog veel te verwachten…

gemaakt worden van andere ArcGIS

data, meer functionaliteit”, volgens

E-mail voor meer informatie naar

Server-omgevingen.

de makers. Er valt op het gebied van

giswerkt@esri.nl

Gemeentebrede instructie voor gebruik GeoWeb 3.0 Veel medewerkers van de gemeente

Omdat de gemeente Goes een cursus-

relatie getoond met de basisregistra-

Goes werken al jaren tevreden met

ruimte heeft van tien computers, ver-

ties (BAG), het project ‘de gemeente

GeoWeb. Om de gebruikers kennis te

deelde Marijke Schipper de groepen

heeft antwoord’ en GeoWeb.

laten maken met de nieuwe en uitge-

in 14 x 10 personen over twee cur-

De inhoudelijke cursus GeoWeb was

breidere functionaliteit van de nieuwe

susweken. De verwachting was dat er

een kwestie van veel ‘plakken en

versie van GeoWeb werd onlangs een

2 uur nodig was voor één sessie, dit

knippen’ vanuit de uitgebreide ‘help’-

interne cursus georganiseerd.

bleek achteraf precies te kloppen. Nick

documentatie, gecombineerd met de

Marijke Schipper, secretaresse, nam

Boogert, een collega van stadsontwik-

‘Goese’ Geoweb. Wat sinds die tijd

de organisatie van de cursus op zich.

keling, was bereid een deel van de

over is gebleven: enkel positieve ge-

Na een bericht naar alle afdelings-

cursussen te willen geven, zodat de

luiden en een opvallende stilte op de

hoofden, waarin de cursus werd aange-

belasting qua tijd een beetje verdeeld

helpdesklijn…

kondigd, kregen ook alle medewerkers

werd. De cursus GeoWeb was een

de kans om zich – bij interesse – vrijwil-

mooie kapstok om alle geo-gerela-

AUTEUR: Roderic Apers

lig aan te melden. Maar liefst 140 colle-

teerde projecten die momenteel lopen

gemeente Goes

ga’s meldden zich voor het volgen van

verder toe te lichten. In de inleiding

E-MAIL: r.apers@goes.nl

de cursus, een aangename verrassing.

van ongeveer 10 minuten werd de 7

Advertentie

Werken aan écht betere dienstverlening?

CiVision Kadaster/WKPB-GIS maakt het mogelijk!

De WKPB staat niet stil. Daarom zien steeds meer gemeenten nut en noodzaak van het geïntegreerd werken met GIS. Door gebruik te maken van GIS toepassingen worden de gebieden waarop publiekrechtelijke beperkingen rusten “vertaald” naar de betrokken kadastrale percelen.

Met de module WKPB-GIS integreert u administratieve kadastrale gegevens met geometrische kadastrale gegevens. De module WKPB-GIS biedt gebruikersgemak en efficiëncy. Bijvoorbeeld door de mogelijkheid beperkingscontouren geautomatiseerd te vergelijken met de kadastrale kaart. Verschillen worden voorkomen doordat CiVision Kadaster/WKPB-GIS zowel het administratieve als het grafische gedeelte beheerd vanuit één applicatie. Zo werkt u aan meer efficiënte werkprocessen en aan betere dienstverlening.

8 Voor meer informatie www.pinkroccadelocalgovernment.nl of bel 088 - 661004

Al meer dan 25 jaar ondersteunt PinkRoccade Local Government met een uitgebreide portfolio oplossingen en (advies)diensten de lokale overheden bij de uitvoering van hun wettelijke taken en bij de optimalisering van hun bedrijfsvoering.

Dit door kennis van en ervaring met wet- en regelgeving en met overheidsprocessen te combineren met bewezen informatie- en communicatietechnologie.

Met meer dan 400 gedreven professionals biedt PinkRoccade Local Government kwaliteit, competenties en continuïteit en helpt zo de lokale overheid haar ambities effectief en efficiënt te realiseren. Met de Complete MidOffice© is PinkRoccade Local Government marktleider e-overheid dienstverlening!

GISnieuws

‘Alle gebruikers een passende oplossing’ Wat zijn voor jou typerende ESRI

Dat blijft zo, ook als we ESRI Neder-

Nederland Solutions-oplossingen?

land Solutions heten.”

“ESRI

Nederland

Solutions

levert

maatwerk, waarbij kennis van de ESRI-

Wat is je persoonlijke missie met

technologie en van de klantomgeving

ESRI Nederland Solutions?

op hoog niveau staat. Het beheer en

“ESRI heeft zeer krachtige GIS-tech-

onderhoud van bestaande systemen

nologie en is niet voor niets wereld-

hoort daar natuurlijk ook bij. Daar-

marktleider. Voor klanten is dat niet

naast ontwikkelen we standaard-

voldoende. Wij moeten zorgen dat

applicaties gebaseerd op het ESRI-

we

platform, zoals Schouwkompas en

precies passen bij specifieke behoef-

Jurgen ten Siethof is sinds vorig jaar

GeoWeb. Ten slotte zijn de medewer-

ten. Als gebruikers altijd een pas-

directeur van AQUAGIS, dat nu ESRI

kers van ESRI Nederland Solutions ook

sende oplossing kunnen vinden op

Nederland Solutions gaat heten. Hij

beschikbaar om als adviseur of speci-

het ESRI-platform – ongeacht van wie

beantwoordt een aantal vragen over

alist mee te draaien in projecten van

die oplossing precies komt – is ESRI

over de naamswijziging en welke ver-

klanten. Voor klanten geldt dat ze

Nederland Solutions in zijn missie ge-

anderingen dat met zich meebrengt.

kunnen kiezen uit een uitgebreider

slaagd, en ik in de mijne.”

oplossingen

ontwikkelen

die

aanbod. Waar ESRI Nederland zich

Uw verhaal?

Waarom is er gekozen voor de naam

richt op alle ontwikkelingen rondom

ESRI Nederland Solutions?

het platform, voegt ESRI Nederland

“De wortels van AQUAGIS liggen in

Solutions specifieke oplossingen toe.

Organisaties werken steeds meer met

de waterschapswereld. Het bedrijf is

Achter de schermen werken beide be-

geografische toepassingen en GIS.

daar uitgegroeid tot een belangrijke

drijven nauw samen om te garanderen

De praktijk leert niet alleen dat veel

GIS-leverancier. Maar, in de afgelo-

dat de totaaloplossing steeds sterker

bedrijven nog maar kort met GIS wer-

pen jaren zijn ook steeds meer andere

wordt. Natuurlijk blijven we ook actief

ken, maar dat er ook veel verschillen-

organisaties de kennis en expertise van

de samenwerking zoeken met onze

de manieren zijn waarop GIS wordt

AQUAGIS gaan waarderen en gebrui-

business partners.”

ingezet. Graag hoort ESRI Nederland

ken. Het woord ‘aqua’ dekt dus niet

hoe u GIS toepast in uw sector.

meer de volledige lading. Een tweede

Verandert het karakter van AQUA-

reden voor de naamswijziging is dat

GIS, nu de organisatie dichter bij

we de positie ten opzichte van ESRI

ESRI Nederland komt te staan?

Nederland duidelijker tot uiting wil-

“Nee. Beide organisaties hebben

len brengen. ESRI Nederland Solutions

al dezelfde missie: gebruikers van

wil ervoor zorgen dat er een zo breed

geo-informatie

maken.

U wilt graag op de hoogte blijven

mogelijk aanbod is van toepassingen

AQUAGIS staat bekend als een

van de ontwikkelingen op GIS-

die gebaseerd zijn op het ESRI-plat-

vriendelijke en informele organi-

gebied (in uw markt)? Meldt u aan

form en waar gebruikers succesvol

satie die dicht bij klanten staat en er

voor de tweemaandelijkse online GIS

mee kunnen werken.”

de processen op zijn duimpje kent.

Nieuwsbrief via giswerkt@esri.nl

succesvol

E-mail uw verhaal naar giswerkt@esri.nl

GIS Nieuwsbrief

9

GIS Werkt!

Waterpeil beheren is met

Waterschappen zorgen er onder meer voor dat het water in de sloten op het gewenste peil blijft.

Het waterschap stelt de hoogte van dit waterpeil vast in een waterbesluit en voert dit uit via het peilbeheer. Om dit goed te kunnen ondersteunen besloot waterschap Reest en Wieden met AQUAGIS een nieuwe applicatie op basis van ArcGIS Server te bouwen: mobiel peilbeheer.

Het peil van de meeste Nederlandse wateren kan vrij nauwkeurig worden ingesteld door het peilbeheer. De hoogte van het peil wordt zodanig geregeld dat zoveel mogelijk partijen er baat bij hebben. Het is echter onmogelijk iedereen helemaal tevreden te stellen. Een woonwijk stelt immers andere eisen dan een natuurgebied of landbouwgrond. Een agrariĂŤr wil zijn grond niet te nat hebben, want dan wordt het moeilijk om iets op zijn land te verbouwen.

Natuur- en landschapsorganisaties daarentegen willen graag een hoger grondwaterpeil, zodat de natuur zich beter kan ontwikkelen. In stedelijk gebied wil niemand water in de kruipruimte zien en de scheepvaart wil graag een peil dat hoog genoeg is om te kunnen varen.

Daarnaast spelen andere factoren ook een belangrijke rol in het bepalen van de streefpeilen (zoals de aanwezigheid van drainage en de grondsoort). Bij het vaststellen van het waterpeil worden de verschillende belangen van onder andere burgers, landbouwers, natuur- en landschapsorganisaties tegen elkaar afgewogen.

Juiste peil Het waterschap waakt over het juiste peil in

De bekende blauwe peilschalen zijn onderdeel van het meetnet.

de sloten. Om te weten hoe hoog het water in

Het registreren van de standen is belangrijk in een omgeving waar

de sloot staat, heeft het waterschap een uitge-

burgers en bedrijven het peilniveau kritisch volgen.

breid meetnet. Het beheersgebied van Reest 10

mobiel GIS een makkie en Wieden is verdeeld in zogenaamde

ArcPad-applicatie. De gegevens worden

mobiel peilbeheer

peilgebieden, in totaal zijn er ongeveer

nu, meestal één keer per week, ingelezen

Een

1000. De bekende blauwe peilschalen

in de database WISKI (Water Information

onderdelen van het mobiel

zijn een onderdeel van het meetnet,

System, Kisters). In deze database worden

peilbeheer-portaal:

maar er zijn ook honderden elektronische

alle tijdreeksen opgeslagen, kwantiteit,

• Inventarisatie:

meetpunten, die continu de waterstand

kwaliteit en zuiveringen. WISKI brengt de

met behulp van ArcGIS

in de gaten houden. Als er veel neerslag

data verder naar Intwis/Iris, een gemeen-

Server is een applicatie

valt, mag het water niet te hoog staan. Als

schappelijke ICT-applicatie die grote delen

ontwikkeld voor PDA’s

het een lange tijd droog is geweest, mag

van het primaire proces bij waterschappen

waarmee

het peil niet te veel zakken. Naast deze

ondersteunt. De peilbeheerder beschikt

kunnen

informatie worden ook andere parame-

op zijn mobiele applicatie over de data

ters meegewogen in de afweging van het

van de laatste dertien maanden van de

• Synchronisatie:

streefpeil.

metingen op het meetpunt.

het standaard synchronisa-

aantal

belangrijke

peilgegevens worden

inge-

voerd.

tiemechanisme van ArcGIS Waterbesluiten bepalen per peilgebied

Waterschap Reest en Wieden koos voor

Server

welk

maximumwater-

het ArcGIS Server-platform als standaard

voor synchroniseren van

peil wordt nagestreefd. Hier wordt ook

voor alle mobiele toepassingen, omdat dit

data vanuit het veld naar

rekening gehouden met het grondwater-

goed aansluit bij de huidige wensen van

kantoor.

niveau, het weer en de onderhoudsstaat

het waterschap. Vooral de directe toegang

• Valideren:

van de watergang.

tot de database is een van de meest in het

in het meetproces is vali-

minimum-

en

wordt

gebruikt

Data

datie een belangrijk on-

Het water in de sloten wordt op het juiste

zoveel mogelijk centraal in de database

derdeel, hiervoor wordt

peil gehouden met gemalen, stuwen,

opslaan, directe uitwisseling zonder extra

gebruik gemaakt van de

inlaten en duikers en peilbuizen voor het

handelingen,

regels van WISKI.

meten van de grondwaterstand. Daarmee

geschikt voor PDA, smartphone of een

• Raadplegen:

kan het waterschap het water afvoeren,

tablet pc en een toekomstvaste applicatie.

bij ieder meetpunt kan de

oogspringende

functionaliteiten.

platform-onafhankelijk,

aanvoeren en soms vasthouden. Vrijwel

peilbeheerder de laatste

alle gemalen en steeds meer stuwen

Registeren van peilgegevens komt bij

waarden

kunnen op afstand worden bediend. Het

ieder waterschap voor, Reest en Wieden

specifieke vraag over het

gemaal of de stuw meet automatisch de

is daarop geen uitzondering. In een

peil kan de beheerder

waterstanden en past de stuwhoogte aan

omgeving waarin burgers en bedrij-

rechtstreeks aan de WISKI-

of zet de pompen van het gemaal aan- of

ven het peilniveau kritisch volgen, is het

database stellen.

uit.

noodzakelijk dat peilen goed worden

bekijken,

geregistreerd en dat hierop wordt geanti-

Toepasbaarheid

cipeerd. Met de applicatie mobiel peilbe-

Bij een deel van de meetpunten van

heer is dat geregeld.

waterschap Reest en Wieden vindt de registratie handmatig plaats. De peilbeheerder bezoekt periodiek het meetpunt,

AUTEUR: Jan Heida | AQUAGIS

en noteert het waterpeil nu nog in een

E-MAIL: j.heida@aquagis.nl 11

een

Gis voor Utilities

Geo-informatie en GIS overal te gebruiken Brabant Water neemt nieuw systeem in gebruik met mobiel aspect en integratie met klantgegevens.

Brabant Water is de één-na-grootste drinkwaterleverancier in Nederland.

Het bedrijf levert drinkwater aan de inwoners van de provincie Noord-Brabant (zo’n 2.4 miljoen), via een uitgebreid netwerk met 1.1 miljoen aansluitingen.

Ze heeft ArcFM UT geïmplementeerd en onlangs in gebruik genomen. Naast een desktop- en serversysteem implementeerde Brabant Water ook de mobiele variant. Ook heeft de organisatie een koppeling met haar klanteninformatiesysteem.

13

De Brabantse drinkwaterleveran-

licht toe: “We waren onder meer

De doelen van het project waren

cier was hard toe aan een nieuw

toe aan een nieuwe interface, we

helder uiteengezet: geen op maat

enterprise systeem, waarin ze al

wilden informatie via intranet de-

gemaakte,

hun informatie in kunnen opslaan

len, koppelingen met andere syste-

utilitytoepassing (1); een oplossing

en klaar zijn voor de toekomst. Het

men tot stand brengen en we mis-

waar nog lang mee gewerkt kan

oude GIS-systeem (gebaseerd op

ten analysemogelijkheden. Verder

worden (2); zowel ondersteuning

IBM-software) voldeed niet meer

werd het onderhoud niet meer ver-

van asset management als analyses

aan de huidige behoeften van be-

zorgd.” Brabant Water ging, na een

uitvoeren en visualiseren van het

drijfsbreed GIS-gebruik. Daan van

Europese aanbesteding, in zee met

leidingnetwerk (3); een volledige

Os, Adviseur Informatievoorziening,

ESRI Nederland.

dataconversie van het oude systeem

maar

een

standaard

(4); koppeling met het klanteninformatiesysteem (5).

Gezien de omvang van de doelen, de data en het aantal mensen dat met het systeem moest gaan werken, vormden deze doelen een enorme uitdaging. Het Brabantse waterbedrijf bezit een leidingnetwerk met een lengte van 18.000 km, beschikt over 20 desktop muteerders, enkele honderden webgebruikers en heeft 120 medewerkers in dienst die het systeem vanaf hun mobiele positie bevragen. Er is in totaal zo’n 20 GB aan data geconverteerd.

Exacte locatie Brabant Water zet ArcFM UT breed in. De desktop-variant wordt gebruikt om gegevens over bedrijfsmiddelen te actualiseren en te analyseren. Externe onderzoekers meten bijvoorbeeld posities op van nieuwe waterleidingen met GPS en AutoCAD-tools. Brabant Water importeert deze geografische data vervolgens in het systeem en Na het synchroniseren met de geodatabase gaan de monteurs met de mobiele applicatie het

voegt er de nodige (technische) in-

veld in voor onderhoud, of het nu gaat om het correctief onderhoud of preventief werken.

formatie aan toe. Verder is er een

14

flinke groep gebruikers (300 mede-

klantenservices. Ze beheren en wer-

systeem te begrijpen en te accepte-

werkers) die toegang heeft tot de

ken met informatie over de klant in

ren. Over het algemeen herkennen

GIS-data via ArcFM UT Web.

het klanteninformatiesysteem. De

gebruikers dat ze in een leercurve

ArcFM UT Integrator EAI sluit aan

zitten en zijn blij met het nieuwe

Zo’n 120 mobiele gebruikers syn-

op de bij Brabant Water gebruikte

GIS, nu het veel meer functionliteit

chroniseren ook regelmatig met

BizTalk servicebus en realiseert zo

biedt dan het vorige systeem.

de geodatabase om over de meest

dat alle adressen gesynchroniseerd

actuele data te beschikken. Daarna

worden met het GIS (dit gebeurt

Toekomstplannen

gaan ze het veld in voor onderhoud,

via de SOAP XML-interface). Dit ver-

Brabant Water is gestart met het

of het nu gaat om het correctief

mijdt foutmeldingen in de data of

ontdekken van de nieuwe functies

onderhoud of preventief werken.

dubbele adressen en vergroot de

die het systeem rijk is. Daan van

Vaak weten monteurs niet waar ze

draagkracht voor het systeem onder

Os: “Sommige zaken hadden we

bijvoorbeeld een bepaalde brand-

gebruikers.

nog niet meegenomen tijdens de implementatie.” Het GIS-team van

kraan kunnen vinden. Het systeem geeft, aan de hand van het admini-

Het GIS-team van Brabant Water

Brabant Water wil daar als eerste

stratieve nummer, de exacte locatie

benadrukt dat het belangrijk is

mee aan de slag. Een voorbeeld

aan. Een gekoppeld GPS-apparaat

om altijd te praten met de eindge-

daarvan is het verbeteren van de

brengt de mobiele werker op de

bruikers. Niet alleen bij het begin

informatie op kleinschalige plots

locatie. Een veel voorkomende on-

van een project, maar ook als het

(geografische kaarten). Deze zijn

derhoudstaak is het repareren van

systeem

ge-

nodig voor bijvoorbeeld het onder-

een lek. Het systeem ondersteunt

steld. Een paar maanden nadat het

houd van pijpen - waar gebreken

dit soort taken met een trace-

systeem in werking trad, ging het

een grote impact zullen hebben

functie, waarbij het te isoleren net-

team terug naar de eindgebruikers

(zoals pijpen op kruisingen van rivie-

deel wordt bepaald met een selectie

om na te gaan of het nog steeds

ren of hoofdwegen). Hiervoor zijn

van de dicht te draaien afsluiters.

werd gebruikt zoals bedoeld. Ook

objecten en aanvullende data aan

legden ze uit waarom bepaalde

het model toegevoegd, zoals, man-

Koppeling met klantdata

keuzes voor het systeem of func-

telbuizen, kathodisch beschermde

Een belangrijk aspect van de in-

tioneel ontwerp waren gemaakt

objecten en onderhoudsdata.

troductie van het GIS was dat de

tijdens de implementatie. Dit hielp

klantdata

gesynchroni-

enorm om eindgebruikers de stan-

AUTEUR: Harmen van Doorn

seerd zou worden, een wens van de

daard functionaliteit van het nieuwe

E-MAIL: utilities@esri.nl

continu

in

werking

wordt

Het is altijd belangrijk om te praten met de eindgebruikers.

15

ESRI Nederland Opleidingen

Masterclasses

Masterclass Webservices: 12, 13, 19 en 20 januari 2010

ESRI Nederland Opleidingen organiseert jaarlijks een aantal masterclasses.

In deze meerdaagse opleidingen worden verschillende thema’s met betrekking tot GIS behandeld. Garant voor de objectieve overdracht van kennis & ervaring staan externe sprekers van onder andere toonaangevende universiteiten, ingenieurs- en adviesbureaus.

Masterclass Organisatie en GIS: 11, 12, 18 en 19 mei 2010

De masterclasses van ESRI Nederland Opleidingen zijn bedoeld voor GIS professionals en managers, projectleiders of systeembeheerders van organisaties waar GIS een rol speelt of zou kunnen spelen. De onderwerpen variëren van ‘Webservices’ tot ‘Organisatie en GIS’.

Kijk voor meer informatie op www.esri.nl/opleidingen Inschrijven Wilt u zich inschrijven dan kunt u contact opnemen met ESRI Nederland Opleidingen via +31(0)10 217 07 00 of opleidingen@esri.nl.

Graag tot ziens!

De ruimtelijke dimensie is al impliciet

Column

Kunnen we regen verwachten, of waait de regenwolk langs ons heen tijdens ons uitstapje? Het succes van de buienradar is de unieke combinatie van plaats en tijd. De regenbui is hierbij het object van studie met de kenmerken dichtheid, plaats en tijd. De combinatie ervan, de verplaatsing in de tijd van de donkere wolk, geeft ons informatie.

De buienradar is één van de meest succesvolle GISapplicaties van dit moment. De GIS-factor, oftewel de kaart,

“Mensen beseffen niet dat het GIS is.”

is hierbij nog behoorlijk duidelijk aanwezig. Bij reguliere mobiele telefoons is de GIS-component echter minder expliciet, maar niet minder succesvol dan de buienradar. Wie kent niet die irritante sms’jes als je de grens overgaat: ‘Welkom in Duitsland’. Een mooi staaltje plaatsbepaling in de tijd. Of deze, van de politie: ‘Was u op 29-04-2009 om 11:29 uur in Arnhem, kijk dan vanavond naar Opsporing Vermist’. Het is geografsche informatie die impliciet in onze gsm wordt toegepast. Mensen krijgen de sms’jes, maar beseffen niet dat het GIS is.

Bij opslag van gegevens is dit niet anders. In bijna alle systemen moet je expliciet moeite doen om van de gegevens naast de inhoudelijke kenmerken, zoals dichtheid van de wolk of telefoonnummer van de gsm, ook het tijdstip en plaats op te slaan. Tijdstip is dan wel opgenomen in onze wereld door het bewaren van de begin- en eindtijd in de data.

Zo zal het ook met de plaatscomponent moeten gaan. Nu is het voor de meeste databasebeheerders nog bloed, zweet en tranen wanneer ze opeens geconfronteerd worden met geografische attributen, in de toekomst zal het impliciet zijn. Tijdens de ‘next, next, finish’ wordt naast Number, Decimal en Char dan ook Geometry aangemaakt. Zoals bij de mobieltjes of TomTom’s het normaal is dat ‘ie’ weet waar je bent, zo is het straks ook normaal dat je aan de database kan vragen ‘waar’ objecten waren. De ruimtelijke en tijdsdimensie zijn dan impliciet in de gegevens opgeslagen.

AUTEUR: Barend Sneller ESRI Nederland E-MAIL: bsneller@esri.nl 17

opinie

‘Geografische foto’ PhotoMapper Server blijkt ideale ArcGIS Server-tool voor het beheren en publiceren van digitale foto’s.

Mensen zijn steeds visueler ingesteld. Door zowel particulieren als bedrijven worden daarom vaker grote hoeveelheden digitale foto’s gemaakt en gebruikt. Dit levert vooral een omvangrijke digitale fotobestanden-verzameling op. Het beheer ervan is lastig. Het gevolg: overvolle opslagmedia en beelden die moeilijk terug te vinden zijn.

Bron: GISplus

Er bestaan al langer websites, zoals

ten. Elke foto wordt automatisch

Een aantal concrete voorbeelden

Flickr of Picasa, waar mensen hun

aan een object gekoppeld. Publice-

van toepassingen: militairen van De-

favoriete vakantiekiekjes kunnen

ren op internet of intranet verloopt

fensie maken foto’s van operationeel

uploaden en toegankelijk kunnen

eenvoudig via ArcGIS Server.

optreden. Dit geeft een goed beeld

maken voor iedereen over de hele

van de situatie, maar ook kunnen ze

wereld. Naast deze laagdrempe-

Camera met gps

achteraf dienen als evaluatiemate-

lige mogelijkheid bestaat er ook

Objectregistratie speelt binnen het

riaal. Verder gelden voor verzeke-

een variant voor (grote) organisa-

GIS-werkveld al jarenlang een grote

ringsmaatschappijen foto’s als een

ties om forse hoeveelheden foto’s

rol. Met de komst van mobiel GIS

bewijslast voor het beoordelen van

te beheren op een professionele

en gps is dat een stuk eenvoudi-

schadeclaims. Gemeenten werken

en efficiënte manier en, om ze te-

ger geworden. Nederland gebruikt

op dezelfde manier: woningen kun-

gelijkertijd wereldwijd beschikbaar

gps-camera’s inmiddels op steeds

nen sneller worden getaxeerd en

te maken. Dat is mooi, want de

grotere schaal. De toepassingen

uitzonderingen in de basisregistra-

zakelijke markt ziet digitale foto’s

zijn veelzijdig. Van traditionele re-

ties worden door middel van foto’s

als een belangrijke aanvullende

gistratiedoeleinden tot objectdo-

vastgelegd. Ook natuurorganisaties

waarde. Mede door de ontwikke-

cumentatie in de vastgoedbranche,

kunnen aan de hand van foto’s be-

ling dat foto’s sinds kort geo-infor-

van milieu- en natuurbescherming

palen welke bomen gekapt mogen

matie – hier zorgt een gps-camera

tot toerisme, industrie en publieke

worden en waar ze bepaalde natuur

met kompas voor – kunnen bevat-

dienstverlening.

willen ontwikkelen.

18

Foto’s: Eric Laycock

maakt informatie completer Hoe werkt PhotoMapper Server?

Er zijn inmiddels meerdere digitale camera’s beschikbaar

Voor organisaties die (nog) geen gebruik maken van

met ingebouwd gps, waarmee de locatie van elke foto

ArcGIS Server bestaat tevens de mogelijkheid om een

automatisch wordt vastgelegd. De Ricoh Caplio 500SE is

abonnement af te sluiten en gebruik te maken van in-

de meest professionele en robuuste gps-camera, die (als

ternet-hosting. Naast de serveroplossing is er ook een

enige) beschikt over een digitaal kompas, zodat de rich-

desktop (stand alone) variant beschikbaar; GPS Photo-

ting waarin de foto is gemaakt wordt weergegeven.

Mapper. Hiermee kunnen gps-foto´s worden ingelezen en beheerd in een ArcGIS-project.

PhotoMapper Server is een organisatiebrede oplossing voor het beheren van grote hoeveelheden digitale foto’s.

PhotoMapper Server is ontwikkeld door alta4, ontwik-

Door het opslaan van foto’s op een centrale plaats is het

kelaar van diverse software specifiek voor zgn. ’geo-

mogelijk om ze efficiënt te benaderen vanaf alle werksta-

imaging’. Alta4 – het bedrijf dat in 2008 nog werd uitge-

tions, zowel binnen als buiten een organisatie.

roepen tot wereldwijde ESRI-partner van het jaar - biedt software voor zowel ArcGIS Desktop als ArcGIS Server.

De oplossing wordt geïnstalleerd binnen een bestaande

GISplus is de Nederlandse reseller van de alta4 soft-

ArcGIS Server-omgeving. Het grote voordeel hiervan is

ware en tevens van de Ricoh gps-camera. Ga voor meer

dat de foto’s gebruikt kunnen worden in combinatie met

informatie naar www.alta4.com of www.gpscamera.nl.

eigen GIS-data van de organisatie.

Beheer en delen

kers via internet erg gemakkelijk.

kunnen eenvoudig worden geloka-

Het weergeven van foto’s in de kaart

PhotoMapper Server maakt van het

liseerd en geanalyseerd op uiterlijke

is niet alleen veel inzichtelijker, ook

invoeren, beheren en publiceren

kenmerken en kwalitatieve eigen-

vanuit beheersmatig oogpunt is het

van grote hoeveelheden foto’s een

schappen. Daarvoor zijn afspraken

hebben van geo-gebaseerde foto’s

eenvoudige en plezierige aangele-

nodig over het beheer: welke ob-

verstandig. Foto’s laten zich een-

genheid.

jecten worden met de gps-camera

voudiger categoriseren en terug-

gefotografeerd, hoe worden de

vinden wanneer naast attributen

Organisatie

beelden opgeslagen en beschikbaar

(zoals datum en tijd) ook locatiege-

De techniek achter PhotoMapper

gesteld. Verder zijn er eisen nodig

gevens kunnen worden gebruikt.

Server is niet bijzonder ingewikkeld.

die aan de foto worden gesteld, zo-

Verder borgen tekstmemo’s – die

Het is juist het organisatorische as-

als fotoresolutie, afstand tot objec-

tijdens het inwinnen toegevoegd

pect dat aandacht vraagt. Foto’s

ten en het moment van fotografe-

kunnen worden – de metadata van

worden nu nog als bestanden ge-

ren. Werken met foto’s vraagt dus

de foto (bijvoorbeeld de fotograaf,

zien, waarbij de bestandsnaam de

om een andere manier van denken.

welk project en in de status van het

enige manier is om te zien bij welk

object).

object de foto hoort. De beelden kunnen echter als informatiebron

AUTEUR: Egbert Griffioen | GISplus

Naast een beter beheer gaat delen

gaan werken wanneer ze gekop-

E-MAIL: e.griffioen@gisplus.nl

met collega’s en andere gebrui-

peld worden aan de kaart. Objecten 19

geo en ict

Krimpen aan den IJssel brengt twee werelden bij elkaar

BAG-koppeling van ESRI Nederland en Centric was een logische keuze.

“Anderhalf jaar geleden zijn we serieus met deze klus begonnen”, vertelt Leo Otterspeer van de gemeente Krimpen aan den IJssel, beheerder van het administratieve pakket voor de BAG. “Veel van onze applicaties zijn al van Centric, en daar hebben we goede ervaringen mee. Het implementeren van een nieuwe Centric BAG-applicatie was daarom het meest eenvoudig. We hebben vooraf eerst wat vingeroefeningen gedaan en dat zag er prima uit. Daarnaast hadden we een prijsvraag gewonnen op een beurs waardoor we korting kregen.

Al met al was het dus een logische keuze.”

Ongekend Het voornaamste verschil op administratief gebied dat de BAGkoppeling genereert, zit ‘m volgens Otterspeer in de procesgang.

“We zijn niet zo’n grote gemeente – rond de 30.000 inwoners – en veel processen lopen al jaren op een informele manier. Met de BAGkoppeling zullen de gegevens veel overzichtelijker binnenkomen; alles zal veel formeler gaan lopen, en Zoals bekend is op 1 juli 2009 de regelgeving rond de Basisregistraties

daardoor efficiënter, effectiever en

Adressen en Gebouwen (BAG) in werking getreden. Vanaf 2011 moeten de

ook vollediger. Daar worden we ook

BAG-gegevens wettelijk verplicht worden gebruikt in alle overheidstoe-

op getoetst. Alle losse bestandjes

passingen. De gemeente Krimpen aan den IJssel werkt hard om aan de

waar instanties gebruik van maken,

eisen van de wet BAG te voldoen. Onlangs is software van ESRI Nederland

worden straks één BAG-bestand.

aangeschaft ten behoeve van de geografische koppeling tussen de

Voor de uniformiteit wel zo prettig.

BAG-applicatie en de in gebruik zijnde ArcGIS-applicatie.

Geo-informatie en administratieve

20

gegevens zijn twee werelden die

gemeente. Vervolgens is een pak-

stukje geometrie, en in het pakket

nu door de BAG-koppeling wor-

ketkeuze gemaakt en zijn techni-

zelf wordt al de koppeling gelegd.

den samengebracht. We gaan infor-

sche voorzieningen gerealiseerd

Het enige wat ik in wezen dus doe,

matie met elkaar uitwisselen, dat

voor de koppeling met de lande-

is de X- en Y-coördinaten toevoe-

is nog nooit gebeurd. Ongekend!

lijke voorziening en het daarbij be-

gen waardoor de applicatie weet

Ook de contacten met de GIS-colle-

horende PKI-certificaat. Daarnaast

welke administratieve gegevens bij

ga’s zijn inmiddels veel intensiever

zijn zaken geregeld zoals de be-

welk pand hoort. Het contact met

dan voorheen, we werken nu meer

schikking over luchtfoto’s en het

mijn collega’s is momenteel vrij in-

samen. We hebben veel tips van an-

authentiek maken van de adres- en

tensief. We zien elkaar minimaal

dere gemeenten gekregen. Qua ad-

gebouwgegevens. De ESRI Neder-

eens in de veertien dagen en praten

ministratie bijvoorbeeld de tip om

land BAG-koppeling draagt zorg

dan met name over de opbouw van

een compleet referentiebestand te

voor de geografische koppeling tus-

het referentiebestand waar onze

hebben die je in de applicatie zet,

sen de BAG-applicatie van Centric

gemeente nog volop mee bezig is.

zodat je niet achteraf nog allerlei

en ArcGIS van ESRI. Data-uitwisse-

Hoe ons contact in de toekomst zal

wijzigingen moet gaan doorvoe-

ling geschiedt straks met behulp

zijn, hangt af van het aantal muta-

ren.”

van de ESRI-BAG-koppeling, via de

ties.” Buijs is vooralsnog niet tegen

‘elektronische snelweg’ en centrale

grote problemen aangelopen. Wel

opslag.

raadt hij andere gemeenten aan

Uitwisseling Henk Kleinheerenbrink werkt bij de

vooral samen te werken. “Kijk eens

afdeling Informatievoorziening en

Geometrie

wat vaker over elkaars schouder

Facilitaire zaken van de gemeente

Over naar zijn collega Jan Buijs,

mee hoe de ander het doet, je moet

Krimpen aan den IJssel, en ver-

geo-medewerker van de gemeente

niet het wiel opnieuw willen uitvin-

vult in die hoedanigheid vooral

Krimpen aan den IJssel. “Ik verzorg

den. Of we voor 2011 klaar zijn? Ja,

een adviserende en coördinerende

voornamelijk

daar ben ik van overtuigd.”

rol in de technische ondersteuning

gedeelte van de BAG, zoals het digi-

rondom het BAG-project. “In het

taliseren van de panden, en ik heb

voortraject van de BAG-invoering

voor het grootste gedeelte de pan-

AUTEUR: Wilfred Hermans

is vooral aandacht besteed aan

denkaart en verblijfsobjectenkaart

E-MAIL: gemeenten@esri.nl

de betekenis en gevolgen van de

opgebouwd op basis van de GBKN.

invoering van de BAG in onze

In de applicatie van Centric zit een

het

geometrische

“De gegenereerde geo-data wordt centraal opgeslagen via de elektronische snelweg.”

21

OPINIE

Overal en altijd beschikbaar

‘Terminator-technologie’ en geo-informatie voor dummies: ook de consument kan er nu mee werken.

“Wie heeft dat kunstobject gemaakt?”. Allemaal vragen waar we direct een antwoord op willen. En, allemaal vragen die te maken hebben met de ‘wat’ en ‘waar’-vragen.

Informatie en actie Gelukkig kregen we direct antwoorden!

De

techniek

om

dit

soort vragen te beantwoorden is sinds deze zomer beschikbaar voor consumenten. Gebaseerd op de locatie van een object of dienst kan met behulp van een smartphone informatie worden verzameld van internet en aan het object worden ‘gehangen’.

Vervolgens

projec-

teert de smartphone ‘informatieknoppen’ op het scherm op die plekken waar informatie over beFoto: Eric Laycock

schikbaar is. Deze techniek van het

uitbreiden of verrijken van de werkelijkheid heet ‘augmented reality’.

Hoe gaat het in zijn werk? In Maastricht richtte ik mijn telefoon op de Sint Servaasbasiliek, een object in de openbare ruimte. Op mijn scherm Enkele weken geleden liep ik met mijn gezin door Maastricht. De Limburgse

verscheen een informatieknop op

hoofdstad is een leuke en gezellige stad. Mooie gebouwen, een rijke historie

het object. Erop klikken leverde mij

en heerlijk eten. Genoeg ingrediënten voor een geslaagd weekendje weg

informatie over de bouwperiode,

waar we uit halen wat erin zit.

historie, het verhaal achter het object op, dus koppelingen naar een

Een weekend weg is leuk, maar toch

gezin en ik een hoop vragen: “Wat

specifieke

is het jammer dat dan vaak veel in-

voor gebouw is dit?”; “Waar kan ik

deze realtime informatiestroom zijn

formatie niet beschikbaar is op het

straks lekker eten?”; “Waarom ves-

ook acties mogelijk, zoals: ‘hoe kom

moment dat we het nodig heb-

tigden de Romeinen zich nu precies

ik er ’, ‘bel telefoonnummer’, ‘speel

ben en de plaats waar we dan zijn.

daar?”; “Welke films worden van-

audio- of videofile’, ‘laat

Lopend in Maastricht stelden mijn

avond in die bioscoop getoond?”;

materiaal zien’.

22

internetpagina.

Naast

beeld-

antwoorden ‘weet’ de telefoon waar hij naar toe kijkt

Wat is Layar?

en kan daar de juiste informatie aan kop-

Jeroen Meijer: Layar zorgt ervoor dat geo-

pelen. Dat maakt het daarmee mogelijk

Afgelopen

om veel, reeds voorhanden en gecodeer-

de

de informatie beschikbaar te stellen aan

van Layar plaats, dé mobiele

iedereen met een smartphone, inclusief

augmented

gps en kompas.

Layar legt een intelligent

Canon

vond

lancering

reality-browser.

laagje over het camerabeeld

informatie voor een breder publiek beschikbaar kan komen.

augustus

wereldwijde

Dat laatste geeft de nauwkeurigheid van

van de mobiele telefoon. Als

de plaatsbepaling weer. Geen industriële

je vervolgens door de lens

standaards met nauwkeurigheid tot op

naar een straat of object kijkt,

‘De canon

centimeters, maar nauwkeurig tot een

kun je bijvoorbeeld zien wel-

geschiedenis’

straal van plm. 5 meter, voor het duiden

ke huizen te koop staan en

door middel van een Layar, made by

van grotere objecten over het algemeen

hoe duur ze zijn, waar restau-

Muzar.org, te zien. Geschiedenis wordt

meer dan voldoende.

rants zijn en de reviews daar-

Overal in Nederland is van

daar

de

Nederlandse

getoond

en

uitgelegd

waar

van (iens.nl),waar de dichtst-

het zich ook echt heeft afgespeeld.

Ook Layar zorgt ervoor dat geo-informatie

bijzijnde

Van de hunnebedden, via de beelden-

voor een breder publiek beschikbaar kan

staat of waar de voorvallen

storm tot de invoering van de euro.

komen. Zo halen mijn gezin en ik dus, ge-

van de Canon van de Neder-

wapend met smartphone, veel meer uit

landse geschiedenis hebben

onze weekendjes weg!

plaatsgevonden.

Sinds eind november 2009 is het ook mogelijk om objecten in 3D te presenteren.

betaalautomaat

Inmiddels

zijn er nu wereldwijd honder-

Reeds lang verdwenen kastelen, gebou-

den verschillende Layars.

wen kunnen herbouwd worden, maar ook

AUTEUR: Jeroen Meijer | Muzar

kan op deze manier een nieuw gebouw in

E-MAIL: jeroen@muzar.org

De applicatie is vrij te down-

de omgeving geprojecteerd worden. Om-

loaden voor bezitters van

wonenden en andere belangstellenden

de iPhone (alleen 3gs) en

kunnen, real-time, ervaren hoe de buurt

Android-telefoons. Layar be-

eruit gaat zien. En potentiële kopers van

looft dat er ook een iPhone

een woning in een nieuwe buurt kunnen

3G,

door de buurt lopen, al voordat één paal

beschikbaar komen.

en een Symbian-versie

in de grond is geslagen.

Deze telefoonaanbieders ken-

Locatie gebaseerd

den al wat augmented reality-

Het platform dat dit allemaal mogelijk

applicaties, maar Layar is de

maakt is Layar (www.layar.com). Deze

enige browser waarop meer-

technologie (augmented reality) is niet

dere informatielagen kunnen

gebaseerd op beeldherkenning, maar op

draaien en waarbij de ‘content-

locatie. Op basis van de positie van de

owner’ de inhoud kan bepa-

smartphone en de richting van de camera

len.

23

Mapgallery

Wie maakt de

Foto: Erik Visser Marc Bel wint met Leve de Limes voor de tweede opeenvolgende keer de MapGallery.

Eens in het jaar wordt in de MapGallery-contest van ESRI Nederland

ma een prima kapstok was om zo-

‘uitgevochten’ wie de mooiste en beste ArcGIS-kaart van Nederland maakt.

wel een prachtige promotiekaart

Vorig jaar sleepte deelnemer Marc Bel al de juryprijs in de wacht. En die

voor de provincie te maken als om

overwinning smaakte volgens de dataspecialist naar meer. Nog geen kwartier

een mooie kaart te maken voor de

na zijn overwinning had hij al een nieuwe kaart in gedachte. Met de uitwer-

mapgallery-contest.

king van dat idee verzilverde hij dit jaar de publieksprijs.

“Ik zag destijds het plaatje al helemaal voor me”, vertelt hij enthou-

“Is er niet behoefte aan een mooie

uiterste grens van het Romeinse

siast. “De toenmalige Rijn die van

kaart waarmee jullie je Limes-

rijk, oftewel de Limes-zone. ‘Leve

Katwijk via Alphen aan de Rijn,

thema willen promoten?” Met

de Limes’ zou namelijk het the-

Utrecht en Nijmegen verder Eu-

deze woorden startte een klein

majaar van Zuid-Holland worden.

ropa in liep; de prachtige strand-

jaar geleden het project van Marc

Marc was op de projectleider afge-

wallen; de Romeinse soldaten en

Bel om een kaart te maken van de

stapt, omdat hij inzag dat het the-

forten langs de Zuidelijke oever;

“Stiekem vindt iedereen zo’n prijs winnen toch wel leuk.”

24

mooiste kaart?

Foto: Erik Visser

grote – bijna onleesbare – legende

wedstrijd is volgens Marc een mooie

had, waardeerde het publiek deze

manier om daar aan bij te dragen.

kleurrijke prent enorm. Juist dat

Hoewel hij lachend moet toegeven

inspireerde me. Ondanks dat de

dat zijn inzending nu niet bepaald

kaart inhoudelijk heel eenvoudig is,

voldoet aan de strakke huisstijl van

werd de kijker echt naar die kaart

de provinciale cartografie.

toegetrokken. Tegelijkertijd dacht ik, cartografie is kunst en dat wil ik

De passie van Marc voor het vorm-

In 2008 weten Marc Bel en een collega

met onze volgende inzending nog

geven van kaarten is in ieder geval

met hun kaart de jury te overtuigen.

eens bewijzen.”

zeer duidelijk. Hoewel hij er op zijn

het had alle elementen in zich voor

Cartografie op de kaart

maakt hij thuis bijvoorbeeld nog

een mooie kaart.” Uiteindelijk pro-

Dat Marc Bel zich fixeerde op de

wel eens een topografische kaart

jecteerde Marc deze beelden op

presentatie van zijn kaart is overi-

voor de school van zijn dochter-

een topografische kaart van Zuid-

gens niet zo vreemd. Van oorsprong

tjes. Zeker is in ieder geval dat hij

Holland. Zo ontstond na enkele

is

Tegenwoordig

volgend jaar weer meedoet aan

maanden ploeterwerk, een beetje

bekommert hij zich vooral om de

de MapGallery-wedstrijd. “Stiekem

hulp van de projectleider en een

data-inhoud en hoe deze in te zet-

vindt iedereen zo’n prijs winnen

archeoloog een creatief meester-

ten. “Mijn taak als cartograaf was

toch wel leuk en in 2010 willen we

werk.

vooral de plaatjes op te leuken en

de rol van cartografen nog meer

Tussen de GIS-kaarten van de an-

de boodschap nog beter te verta-

promoten. We gaan er pas echt een

dere MapGallery-deelnemers valt

len”, een ambacht die tot zijn zorg,

feestje van maken”, belooft Marc

het ontwerp van Marc Bel meteen

steeds meer aan verdwijnen is. “Ik

Bel. Ondertussen hangt zijn Limes-

op. Waar anderen zich vertonen

werkte eerst met veertien andere

kaart vol glorie in groot formaat

met strakke plattegronden, duide-

cartografen bij bureau GIS en car-

triomfantelijk in zijn kantoor.

lijk kleurgebruik en heel soms een

tografie. Toen ons bureau in 2007

3D-effect, daar is het kaartontwerp

overging naar informatievoorzie-

van de dataspecialist een kunststuk-

ning en automatisering kwam het

AUTEUR: Niels Tuijtel

je. En juist dat was volgens Marc Bel

aandachtspunt vooral op automa-

E-MAIL: giswerkt@esri.nl

precies zijn bedoeling: “Ik wilde

tisering te liggen. Van de

een mooie kaart met een leuke

vijftien cartografen die

uitstraling. Een plaatje waar men-

er waren, bleven er nog

sen echt naartoe getrokken wor-

twee of drie over.” Marc is

den.” Dit jaar ging Marc Bel overi-

van mening dat daar iets

gens puur voor de publieksprijs en

aan gedaan moet wor-

dat had een reden. “De publieks-

den, “we moeten er voor

winnaar van vorig jaar had een

zorgen dat de cartogra-

prachtige

gemaakt

fie weer op de kaart ge-

van het gebied bij Westerveld. On-

zet wordt en op de kaart

danks het feit dat de kaart een zeer

blijft.” Meedoen aan zo’n

werk niet veel meer mee bezig is,

hoogtekaart

hij

cartograaf.

25

De wereld op zak

Informatie op zak is de normaalste zaak van de wereld geworden. Maar waar verschilt de zakelijke markt van de consumentenmarkt? En wat betekent het voor een organisatie wanneer informatie uit bedrijfssystemen mobiel moet worden ontsloten?

Maar wat betekent het voor een organisatie wanneer informatie uit bedrijfssystemen mobiel moet worden ontsloten? En waar verschilt de zakelijke markt van de consumentenmarkt?

26

Overal en altijd informatie beschikbaar, het kan. Zeg maar hoe je het hebben wilt.

OPINIE

Naast bellen en sms zijn internet en e-mail min of meer

toepassingen. Niet alleen voor e-mail en internet, overige

standaard geworden op elk nieuw mobieltje. Daarnaast is

bedrijfsapplicaties worden ook mobiel. En zijn het niet

er een duidelijke opmars van toepassingen die op mobiele

juist de innovaties uit de consumentenmarkt die op deze

apparaten kunnen worden geïnstalleerd. Meest spraak-

ontwikkeling een positieve stimulans uitoefenen?

makende voorbeeld is de iPhone. Naast de standaard functies biedt dit apparaat ook mogelijkheden voor

Significant verschil met de consumentenmarkt is dat een

muziek, foto, film en allerhande andere toepassingen

mobiele toepassing in de zakelijke markt niet op zichzelf

aan. Een deel staat geïnstalleerd bij aanschaf en via de

staat. ‘Where’s my car’ kent geen back-end systeem. Een

webwinkel zijn nog veel meer specifieke, al dan niet

zakelijke mobiele toepassing is onderdeel van, of heeft

betaalde, toepassingen te downloaden.

minimaal een relatie met, een meer complexe back-office: met een ERP-systeem, CRM-systeem en/of GIS-systeem.

Locatie speelt hierin een toenemende rol. Want naast de

De mobiele toepassing vormt hier dan slechts een compo-

bekende cameramogelijkheden maakt ook gps-techno-

nent van het gehele bedrijfsinformatiesysteem. Een

logie steeds vaker onderdeel uit van de uitrusting van een

systeem waar het beheer, de analyse en de ontsluiting van

‘telefoon’. Actueel voorbeeld van innovatie op basis van

informatie voor de gehele organisatie wordt gerealiseerd.

dat gegeven is Google Maps Navigation. Het beschikbaar

En met name de ontsluiting kent tegenwoordig vele,

hebben van een gps-ontvanger in de telefoon maakt het

soms mobiele, verschijningsvormen. Eenvoudig gesteld

voor Google mogelijk om zich, met een uitbreiding op

betekent dit: daar waar in een werkproces informatie

Google Maps, op de markt van de navigatiesystemen te

uit het bedrijfssysteem nodig is, wordt deze informatie

gaan begeven.

beschikbaar gemaakt in de best passende vorm. Voor medewerkers werkzaam in het veld of onderweg vertaalt

Maar ook kleine spelers produceren populaire toepassin-

dit zich naar het mobiel kunnen beschikken over de infor-

gen. Voorbeeld hiervan is ‘where’s my car’. Na het parke-

matie.

ren drukt de eigenaar van een auto simpelweg op knop 1 van de toepassing. Hiermee verschijnt de huidige locatie

Kantoorpersoneel mobieler

van de auto op de plattegrond. Vervolgens wordt, na het

Er zijn twee stromingen te onderscheiden in mobiel

shoppen, op knop nummer 2 gedrukt en wijst het mobiel-

werken.

tje de weg terug. Er zijn legio van dit soort voorbeelden te

steeds mobieler en efficiënter wordt wanneer de

vinden. Kortom, de wereld in je broekzak gecombineerd

informatie net zo mobiel is als de medewerker zelf.

met specifieke toepassingen is voor de consument al heel

Denk hierbij simpelweg aan e-mail. De meeste mede-

normaal. Niet alleen leuk, ook handig!

werkers gebruiken hun mailmogelijkheden op kantoor,

Als

eerste

de

kantoormedewerker

die

maar ook thuis via VPN, via de mobiele telefoon/PDA/

Zakelijke markt

smartphone en overal ter wereld via webmail; verschil-

Loopt de zakelijke markt achter op dit vlak? Het antwoord

lende ontsluitingsvormen van dezelfde informatie.

lijkt ‘nee’. Neem de kwartaalcijfers van KPN. De omzet

Een GIS-systeem voorziet in vergelijkbare keuzes voor

over het derde kwartaal (2009) daalde nog steeds vanwe-

ontsluiting van de geografische informatie. Echter, omdat

ge de economische tegenwind, met name in de zakelijke

geo-grafische informatie vele malen meer formaten en

markt. Enige uitzondering op deze trend vormde het

verschijningsvormen kent dan e-mailberichten, zijn er ook

mobiele dataverkeer; dat nam ondanks alles toe. Ook

vele malen meer keuzemogelijkheden in ontsluitingsvor-

zakelijk gebruiken we dus meer en meer onze mobiele

men en standaarden.

27

OPINIE Bron: RPS BCC

‘Het veld in’ verlengen

bedrijfssysteem en niet zozeer een vertaalslag van het

Naast de steeds mobielere kantoormedewerker, zijn er

ene naar het andere systeem. De kantoormedewerker

de medewerkers die van oudsher een ‘buitenfunctie’

creëert werkpakketten of projecten die door de buiten-

bekleden. Dit zijn functies waarbij gegevens vanuit het

medewerkers worden opgepakt. Waarbij de kantoorme-

veld, veelal via analoge methodes (potlood en papier),

dewerker vaak de vordering (en eventueel locatie) van de

hun weg vonden naar de kantooromgeving. Met de inzet

buitenmedewerkers in een dashboard kan volgen.

van nieuwe hardware en software zijn daar in de loop van de jaren wel efficiencyslagen gemaakt, maar het bleef vaak bij puntoplossingen. Het was de brugfunctie van een werkvoorbereider, field manager of kantoormedewerker om de veldinformatie over te zetten van het mobiele systeem naar het bedrijfssysteem op kantoor.

Het is onder meer dit gebied, de verlenging het veld in, waar de bedrijfssystemen de laatste jaren grote stappen hebben gemaakt. Aan de basis hiervan staat een beweging van het client-server-principe naar een centrale informatiehuishouding met daarop legio ontsluitingsvormen.

Dit heeft twee belangrijke gevolgen voor het realise-

Mobiele data-onsluiting is heel normaal geworden en er is keuzevrij-

ren van mobiele oplossingen. Als eerste is mobiele data

heid voldoende om die ontsluiting te kiezen die bij de organisatie

ontsluiting een intrinsiek onderdeel van het centrale

past.

bedrijfssysteem. Dat houdt in dat er geen koppelingen, conversies of import/export activiteiten meer nodig

Het mooie van deze tijd is dat het mobiele werkproces

zijn. Ten tweede is er een grote vrijheid in de te

de toegepaste techniek en de ontsluitingsvorm bepaalt,

kiezen oplossingsrichting voor de mobiele ontsluiting.

niet vice versa. De uitdaging is het selecteren van de best

Van een out-of-the-box mobiele GIS-toepassing tot een

passende ontsluitingsvorm uit het grote aanbod. Deze

lichtgewicht webtoepassing (standaard webtechnolo-

laatste groeit uit tot de meest kritische succesfactor bij

gie gericht op PDA/Smartphone gebruik zoals http://

het inrichten van mobiele toepassingen. Het maken van

mobiel.ns.nl). En van een inspectie-toepassing, zoals

de juiste keuze vereist immers zowel grondige kennis

Eagle Inspection, op een tablet PC die tegen weer en

van het bedrijfsproces als van alle beschikbare ontslui-

wind bestand is en met handschoenen aan bediend

tingsvormen. En de verscheidenheid aan vormen zal in de

kan worden tot een MDT (mobiele dataterminal) veilig

toekomst alleen maar verder toenemen.

gemonteerd in een brandweervoertuig. Van het beschikbaar stellen van webservices en API’s tot het leveren van webparts voor integratieplatformen zoals Microsoft

AUTEUR: Gertjan van den Bersselaar

SharePoint. En dit is slechts een subset van de mogelijkhe-

E-MAIL: gvandenbersselaar@esri.nl

den. De eerder genoemde brugfunctie blijft in de meeste gevallen wel bestaan. Echter is dit nu een rol binnen het 28

een ander

Verslaafd aan GIS

PerSPECTIEF

Een gebruikersgroep. Iedere keer als ik het intyp komt

Tijdens de GIS conferentie hoor-

Een ander perspectief

de associatie naar boven met drugsverslaafden die

de ik de nieuwe missie van ESRI

In deze rubriek schrijft een

schichtig met aansteker en zilverpapier in de weer zijn.

Nederland: de gebruikers van

van de bestuursleden van

De combinatie van mijn jarenlange woonverblijf in de

geo-informatie succesvol maken.

de ArcGIS Gebruikersgroep

Bijlmer met ruim 21 jaar gebruik van de ESRI-software

Daarin kan de AGGN als gebrui-

Nederland (AGGN) vanuit

zal daar debet aan zijn (in 1988 lag perron nul, de meest

kersgroep ESRI Nederland goed

een persoonlijk perspectief

beruchte drugsgebruikergedoogzone van Nederland

aanvullen en andersom (!): goede

of dat van de AGGN. De

naast het Rotterdamse Groothandelsgebouw).

software maakt het gebruikers

aftrap wordt verricht door

gemakkelijker en uitwisseling van

AGGN-voorzitter

Wikipedia zegt: “Een gebruiker is iemand die iets ge-

kennis tussen gebruikers (zoals de

van der Weijden.

bruikt. De precieze betekenis van het woord hangt af

hoofddoelstelling van de AGGN

Kijk voor meer informatie

van de context waarin het wordt gebezigd. Het woord

luidt) draagt daar net zo hard

over de AGGN op

gebruiker wordt ook in enkele specifieke betekenissen

aan bij. De vraag welke van deze

www.aggn.nl

gebruikt: (1) Voor gebruikers van verslavende middelen.

twee belangrijker is veeg ik gelijk

Verbindt u met de AGGN via

(2) Voor personen die de inhoud van gegevensverzame-

van tafel: ze kunnen gewoon niet

www.linkedin.nl

lingen van een informatiesysteem gebruiken. Dit is een

zonder elkaar.

letterlijke vertaling van de Engelse term user.” Hierin komen mijn associatie en de GIS-werkelijkheid mooi bij

Wie zijn nou die gebruikers? Ze zijn herkenbaar aan

elkaar!

het dragen van rugzakken, vooral de rugzak die twee jaar geleden tijdens de GIS Tech werd uitgereikt doet Foto: Erik Visser

het nog steeds goed. In de vaste rubriek ‘10 vragen aan’ in onze eigen AGGN-nieuwsbrief is één van de vragen ‘Waaraan herken jij een echte GIS’er?’. Een bloemlezing uit de antwoorden: brede interesse; veel interesse in wereld om zich heen; heeft niet veel met tekst; man; interesse in landschap; kijkt eerst op de kaart en dan om zich heen; houdt van fietsen; tegenovergestelde van computernerds.

Herkent u zich een beetje? Of meent u een echte GIS’er te zijn die een heel ander profiel heeft? Dat horen wij als AGGN graag, want we willen een vereniging voor álle ArcGIS-gebruikers zijn. Met die diversiteit is de hoofddoelstelling van de AGGN – kennisuitwisseling tussen gebruikers van ESRI-producten – het beste te realiseren: juist ‘andersoortige’ gebruikers kunnen nieuwe ideeën voor het gebruik van GIS aandragen.

AUTEUR: Gert-Jan van der Weijden | AGGN E-MAIL: info@aggn.nl

Je herkent een GIS-gebruiker aan deze rugzak.

29

Gert-Jan

GIS VOOR overheid

Controlesysteem beoordeelt aanvragen subsidie sneller en beter

Per jaar keert de overheid miljoenen euro’s aan subsidie voor natuurbeheer. De

In het veld worden de beoordelingen

controle daarop is belangrijk, want zo’n 10 tot 20 procent van de aanvragen

vastgelegd. Wanneer een controleur

voldoet niet altijd aan de spelregels. Het ministerie van Landbouw, Natuur en

afwijkingen constateert, vult hij in

Voedselkwaliteit (LNV) ontwikkelde een systeem om het controleproces mak-

zijn tablet een extra vragenformulier

kelijker te maken. “Het concept MOVE zou in veel meer delen van onze orga-

in, dat hoort bij de specifieke soort

nisatie toepasbaar kunnen zijn”, aldus projectleider Eric Slangen.

natuur die hij beoordeelt. Ter onderbouwing kunnen ook foto’s worden

Foto: DLG

jaarlijks zo’n 20 tot 25.000 percelen

gemaakt en eventueel kaartbeelden

in het veld. Eric Slangen was al eer-

worden aangepast. Deze rapporten

der als teamhoofd betrokken bij de

vormen de onderbouwing voor een

controles en bekend met de omvang.

aanpassing van de aanvraag. Er gaan

“Het is elk jaar weer een enorme

nu geen gegevens verloren doordat

klus”, verklaart hij zijn motivatie om

we alle gegevens kunnen synchro-

aan de gang te gaan met de ontwik-

niseren met de centrale database.

keling van een beter systeem. “Een

Naast de kwaliteit is de efficiency ver-

gedoe met Excel-bestanden, papie-

beterd, we hebben ruim 20 procent

ren kaarten en dossiers, fototoestel

efficiënter gewerkt dan in andere ja-

en meetlinten. De wijzigingen moes-

ren. Het eindresultaat is een digitaal

ten bij elkaar worden verzameld en

dossier, dat na de veldcontrole langs

na een serie parafen kon het dossier

medewerker en teamhoofd gaat voor

terug naar de afdeling Dienst Rege-

beoordeling en oplevering. Het con-

lingen.”

cept ontpopt zich dus als een goede workflow-begeleider.”

MOVE: efficiënt en effect systeem.

Samen met collega’s van DLG en LNV, Het was een hele uitdaging toen Eric

Grontmij en ESRI Nederland ging

Slangen is met recht trots op MOVE.

Slangen, als projectleider samen met

hij aan de slag om dit de komende

De implementatie van het systeem

vele collega’s, medio 2008 begon aan

jaren te voorkomen. Het resultaat

was enorm ingrijpend en daardoor

het uitwerken van het innovatieve

was een innovatief systeem, MOVE,

een grote stap voor de organisatie.

systeem MOVE. Er zijn diverse partij-

dat geschikt is om als concept bre-

Gelukkig niet te groot. In 2009 is het

en die natuur beheren in Nederland,

der in de organisatie in te gaan zet-

systeem voor het eerst gebruikt, en

zoals particuliere landgoedeigena-

ten. “Het controleproces is nu ge-

met groot succes. De DLG-medewer-

ren, landschapbeheerders (stichtin-

automatiseerd

kers hebben de innovatie goed ont-

en

gedigitaliseerd.

gen) en agrariërs. Per jaar komen bij

vangen en toegepast. In veel minder

Dienst Regelingen, een onderdeel van

tijd zijn – met de 35 tablet’s – bijna

het ministerie van LNV, subsidieaan-

alle controles voor Dienst Regelingen

vragen binnen voor een bijdrage in het

uitgevoerd.

beheer van deze gebieden. De Dienst Landelijk Gebied (DLG) controleert steekproefsgewijs de aanvragen op

AUTEUR: Harmen van Doorn

verzoek van de Dienst Regelingen,

E-MAIL: overheid@esri.nl

30

Mobiel GIS, waar ga je heen?

Nog maar 10 jaar geleden reageerden we vol enthousiasme toen we hoorden dat een GIS-applicatie toegankelijk werd voor een breder publiek. De lancering van ArcView en Windows versies maakten van GIS iets wat meerdere mensen op kantoor ter beschikking kregen, in plaats van een extreem specialistische tool.

Hoewel de betere geografische analyses natuurlijk nog zijn besteed aan specialisten, is geografische informatie vandaag de dag gemeengoed. Mijn dochter van 7 jaar vindt het de

Column

“Het is leuk, maar heeft het alledaags nut?”

normaalste zaak van de wereld als ik mijn iPhone-foto’s op de computer zet en in iPhoto een kaart open met de locaties waar mijn foto’s zijn genomen. Met de introductie van goedkope op gps-gebaseerde apparaten is mobiel GIS dus niets speciaals meer.

Het is duidelijk dat gps-hardware een boost heeft gegeven aan mobiel GIS. Betaalbaar, draagbaar, voldoende batterijduur en beschikbaar. De losse gps-receivers en de professionele handcomputers waren de eerste. PND’s, telefoons, notebooks, fotocamera’s weten dankzij gps hun locatie. Die horde is in ieder geval genomen.

OK cool, what’s next?

Met de hardware die we kopen moet iets gedaan worden.

Ofwel, software moet ervoor zorgen dat er goede toepassingen zijn. Met het ‘waar-ben-ik-kaartje’ en navigatie kan de potentie van het mobiele GIS nog niet bereikt zijn. Zoeken naar het dichstbijzijnde openbare toilet is leuk om tijdens een verjaardag te laten zien, maar heeft het alledaags nut?

Waarschijnlijk is de volgende grote stap voorbehouden aan het bedrijfsleven en de overheid. Initiatieven zoals tolheffing, pay-as-you-drive en verzekeringen op basis van rijgedrag zullen geografische informatie leveren aan de overheid of verzekeraar. Net als de grote logistieke spelers, zij besteden hun ritten uit aan onderaannemers. Voorwaarde is wel dat hun voertuigen real-time te volgen zijn voor de opdrachtgever.

Mobiel GIS heeft een mooie basis met een grote toekomst, het gevaar is echter te blijven hangen in de huidige toepassingen.

Innovatieve applicaties zijn gewenst!

AUTEUR: Hans van Eijk | Qualcomm E-MAIL: hvaneijk@qualcomm.com 31

gis Diensten

Zo werkt ‘t!

GIS werkt… soms even niet! En wat doe je dan? ESRI Nederland Support schiet gebruikers van ArcGIS graag te hulp om ze weer verder te helpen. Succesvol geo-informatie kunnen gebruiken is het devies. Lisette Verzijl, manager support bij ESRI Nederland: “Pas als de klant weer verder kan en tevreden is, zijn wij dat ook”.

Wanneer ArcGIS-gebruikers telefoneren naar de afdeling Support krijgen zij eerst de dispatcher aan de lijn.

Hij of zij beoordeelt de supportaanvraag door het stellen van een aantal vragen en registreert een nieuwe supportvraag in het centrale systeem. De dispatcher zorgt er voor dat de support engineer aan de slag gaat met de relevante informatie tot het probleem of de vraag naar tevredenheid opgelost is.

Lisette Verzijl: “Dit is de standaardprocedure. Gelukkig gaat het vaak om supportvragen die snel worden opgelost. Meestal gebruikt de support engineer daarbij de data die de klant met de vraag heeft meegestuurd. Als het om iets complexere zaken gaat heeft ESRI Nederland Support de mogelijkheid om op afstand mee te kijken op het systeem van de klant. Wanneer een klant vaker tegen dezelfde problemen aanloopt of wanneer meerdere problemen tegelijk voordoen kan het beter zijn om langs te gaan. Een support engineer reist dan naar de klant. Op locatie kan hij de situatie van de klant beter inschatten”.

“Maar niet alleen voor problemen gaat support naar klanten toe. Steeds meer klanten maken gebruik van Lisette Verzijl is manager support bij ESRI Nederland: “Vaak

onze Doctor’s Office; een dienst die we sinds vorig jaar

gaat het om vragen die snel kunnen worden opgelost.”

aanbieden”, geeft Lisette Verzijl aan. “De Doctor is een support engineer die met een vaste frequentie bij de ge-

Stelt u zich voor: u zit midden in een reeks GIS-analyses.

bruiker op locatie komt. Hiermee wordt de GIS-gebruiker

Het was niet de eerste van vandaag en ook zeker niet de

beter in zijn werk ondersteund.” Ed van Ingen, algemeen

laatste. En elke keer als u tien van de dertien aanwezige

directeur van ESRI Nederland, gaf eerder in In Perspec-

layers (kaartlagen) wilt activeren, zit u zich te verbijten.

tief aan dat dit een dienst is die onderdeel is van het

Waarom werkt het niet? De gevraagde informatie ver-

Enterprise License Agreement-programma. “Klanten vin-

schijnt niet op het scherm! De tijd tikt verder… Toch maar

den het prettig om laagdrempelig en vanuit hun eigen

contact opnemen met ESRI Nederland Support? De do-

werkplek vragen te kunnen stellen. Aan de andere kant

cumentatie van het Resource Center van ESRI, maar ook

geeft het ons een mooi inzicht in kennishiaten zodat we

de online helpfunctie van ArcGIS blijken geen duidelijke

daarna opleidingsbehoeften en -mogelijkheden samen

oorzaak van het probleem aan te wijzen.

kunnen vaststellen.”

32

Contactgegevens ESRI Nederland Support E: support@esri.nl I: www.esri.nl/support T: +31 (0) 10 217 07 50

Vooraf nalopen ESRI Nederland Support wil haar klanten zo goed mogelijk helpen. Om vragen en problemen zo efficiënt mogelijk te beantwoorden en op te lossen, vragen wij u eerst het volgende te controleren: • Is het probleem gerelateerd aan ESRI-software?

Betreft het een probleem met de database, hardware Als blijkt dat een gebruiker veel moeite

Terug naar uw GIS-analyse met der-

of het netwerk, neem dan

heeft met een bepaald onderdeel van

tien layers. Het contactkaartje van ESRI

contact op met de betref-

ArcGIS en daar veel vragen over stelt geeft

Nederland Support vermeldt de checks die

de afdeling het advies een opleiding te

u voor het melden van een supportvraag

volgen. Lisette Verzijl: “Met een opleiding

moet nalopen. Hiermee is het probleem

investeer je in menselijk kapitaal door in

niet opgelost, maar deze informatie helpt

• Doet het probleem zich

korte tijd veel kennis in je organisatie te

bij het efficiënter doorlopen van het

voor op één of meerdere

vergaren. Dat is niet alleen voordeliger

supportproces. Het aanmelden van een

systemen?

dan voor elk afzonderlijk deelt support

supportvraag kan op drie manieren: via de

• Doet het probleem zich

aan te vragen, maar ook veel efficiënter

website, e-mail en telefonisch (zie het ka-

voor op één of meerdere

voor de GIS-gebruiker, omdat hij daarna

der voor de contactgegevens). In het web-

zelf de oplossing voor zijn probleem kan

formulier op www.esri.nl/support vult

• Zijn er wijzigingen in de

aanpakken en direct verder kan met het

u uw gegevens in en legt u onder meer

omgeving geweest die het

uitvoeren van, bijvoorbeeld, zijn analyse.”

het probleem in een stappenplan uit.

probleem kunnen veroor-

Verdeling supportaanvragen

Overig

fende leverancier.

• Is het probleem reproduceerbaar?

datasets?

Stuur ook een testdataset, screenshots en

zaken? Bijvoorbeeld een

(indien van toepassing) logbestanden op.

wijziging in de database

Binnen een mum van tijd krijgt u bericht:

versie, het OS, client/server

waarschijnlijk is door een configuratie-

componenten, server con-

instelling de database niet goed gekop-

figuratie of beveiligingsin-

peld. U kunt weer verder: GIS werkt!

stellingen.

• Bekijk de veelgestelde

Desktop Mobiel

In de volgende In Perspectief leest u erva-

vragen op

Server

ringen met de afdeling Support.

www.esri.nl/support • Bekijk voor overige documentatie, de online help

Dit diagram laat zien hoe de supportvragen zich tot elkaar verhouden. Onder ‘Overig’ val-

AUTEUR: Harmen van Doorn

len onder meer de geo-productenlijn, data en

E-MAIL: giswerkt@esri.nl

en de ESRI support website, http://support.esri.com

hosting.

33

Een mobiele kaart op z’n best

OPINIE

Mobiel kaartgebruik neemt door de technologische ontwikkelingen steeds

Er moet worden opgemerkt dat het

verder toe. Het kleine scherm brengt belangrijke beperkingen met zich mee,

vullen van tGAP-structuur niet trivi-

met als gevolg dat de gebruiker soms (veel) moeite heeft zich te oriënte-

aal is en afhankelijk van geometri-

ren. Het is natuurlijk mogelijk om overzichtkaartjes te tonen (uitzoomen) en

sche en semantische aspecten. Eén

daarna detailkaartjes (inzoomen), maar hierdoor bestaat de kans dat het ver-

van de commerciële partners in het

band tussen de kaarten niet overkomt bij de gebruiker. Een meer geleidelijke

project, 1Spatial, heeft uitbreiding

manier van inzoomen kan dit ondervangen. Hierbij gaat de overzichtskaart

van haar product ‘Radius Topolo-

over in de detailkaartschaal via animatie.

gy’ gerealiseerd met een optie om een tGAP vario-scale-structuur te

Het RGI-project ‘goed geschaalde

Deze bestond uit het regelmatig

en bruikbare mobiele kaarten’ (RGI-

in- en uitzoomen door middel van

233 oftewel MobiMaps) heeft zich

geleidelijke

in de periode 2006-2008 gericht

kaartopbouw.

(smooth)

zoom

en

bouwen.

Bruikbaarheid TNO keek specifiek naar de weergave van schermen met veel symbo-

op consumentvriendelijke mobiele kaarten met de juiste schaal. De

Verder was er een bruikbaarheids-

len. Vier verschillende aanpakken

nadruk werd gelegd op mobiele

onderzoek (usability) naar mobiel

(zie afbeelding) zijn onderzocht

apparaten, omdat de verhoogde

kaartgebruik en de specifieke eisen

door gebruikers. De belangrijkste

mobiliteit van consumenten vraagt

die daarbij worden gesteld door ge-

conclusie van dit deelonderzoek was

om effectieve manieren voor geo-

bruikers. Aan dit onderdeel is vooral

dat de gebruikersvoorkeur afhanke-

grafische oriëntatie en navigatie te

gewerkt door ITC en TNO Defensie

lijk is van de soort taak (zoektaak,

ondersteunen. Bovendien worden

en Veiligheid. Verder was de rol van

lokaliseertaak, identificatietaak of

de mogelijkheden van mobiele ap-

eindgebruikers heel belangrijk en

navigeertaak). Over het algemeen

paraten steeds groter, daalt de prijs,

werd deze in het project ingebracht

bleek in deze testopzet de ‘spread-

en is veel relevante informatie is

door de gemeente Amsterdam (use

aanpak’ het beste te scoren.

locatiegebonden. Deze is beschik-

case ‘parkeren’) en ANWB (use case

baar via ‘location-based services’.

‘toeristische informatie onderweg’).

Het ITC voerde het veldexperiment ‘geo-identificatie’ uit. Hiermee is

Er zijn echter ook de nodige uitdagingen op verschillende gebieden:

Techniek

een inventarisatie gemaakt van de

technologie

Aan de technische kant van het pro-

problemen tegenaan Ed van Ingenwaar (l) en mensen Frits van der Schaaf

(batterij,

netwerk,

interactie, visualisatie), omgeving

vormenlopen samenen dewelke directie van ESRIvan Nederland. ject zijn efficiënte datastructuren aspecten de om-

(temperatuur, licht, geluid) en soci-

ontwikkeld (voor variabele schaal-

geving en de kaart ze gebruiken bij

aal (privacy, acceptatie, personalisa-

opslag en overdacht van server

het beantwoorden van de vragen als

tie, dat wil zeggen, aanpassing aan

naar mobiele client), zogenaamde

‘waar ben ik?’, ‘hoe kom ik ergens?’

gebruiker, taak en omgeving).

topological Generalized Area Parti-

en ‘wat heb ik gezien?’. Het veldex-

tioning (tGAP)-structuur. Het is de

periment vond plaats in Amsterdam,

Door TU Delft (projectleiding), ESRI

allereerste niet-redundante schaal-

omdat daar de proefpersonen (ITC-

Nederland, 1Spatial en Leibniz Uni-

loze vector datastructuur ooit. De

studenten) niet bekend waren. Via

versity Hannover werd allereerst

tGAP-structuur is zeer geschikt voor

een scala van technieken is getracht

gewerkt aan de techniek voor de

web/netwerkomgevingen (progres-

om de gebruikerservaring te ana-

automatische

sieve overdracht).

lyseren: vragenlijsten, observaties,

34

kaartgeneralisatie.

geen declutter

aggregate

spread

aggregatespread Meer resultaten Het project heeft meer resultaten

opgeleverd

dan

gedacht. Dit mede door de inzet van drie zeer enthousiaste Bron: TU Delft

afstudeerders

en

hun begeleiders. Twee van de afstudeerders zijn later

‘thinking aloud’, video/audio-opnames,

Ruim 4 jaar na het opzetten van het pro-

(deels ook weer binnen

scherm logs, gps-tracking, tekenen men-

jectidee kan alleen maar geconstateerd

het project) verder gegaan

tale kaart en semi-gestructureerde inter-

worden dat het mobiel kaartgebruik nog

met

views. Een belangrijke conclusie was dat

harder is toegenomen dan bij aanvang

Ioannis

oriëntatiepunten herkenbaar moeten zijn

was aangenomen. De projectresultaten

en Martijn Meijers (TUD).

op verschillende zoomniveaus.

waren dus nog relevanter dan verwacht.

Als alles volgens planning

promotieonderzoek: Delikostidis

(ITC)

Zowel de goede resultaten (kwalitatief

verloopt dat zullen beiden

Erkenning

als kwantitatief) alsook de constructieve

in 2011 promoveren. Alle

De partners ESRI Nederland en 1Spatial

samenwerking maken het project zeer

resultaten van het Mobi-

ANWB en gemeente Amsterdam zorgen

geslaagd. Dit is bekroond: een paper voor

Maps-project zijn beschik-

via hun participatie dat de resultaten in

een belangrijk internationaal congres

baar

de praktijk vorm krijgen.

Verder is het

werd door een commissie beoordeeld als

uwsm2 en het RGI-kennis-

Kadaster is bezig met haar IMTOP-project

beste van de ruim 80 ingediende papers.

portaal www.rgi.nl/kennis.

en hierbij worden concepten uit dit RGI-

Verder won het project tijden de RGI-slot-

project (deels) gebruikt. Ook TNO ziet

bijeenkomst (3 september 2009, GeoFort)

toepassing van de ontwikkelende kennis:

de Geo-innovatie Award 2009 in de cate-

‘met name op het gebied van maatschap-

gorie Wetenschap.

op

www.gdmc.nl/

pelijke veiligheid (politie, calamiteitenbestrijding) en bij de ontwikkeling van publieke diensten voor consumenten (design

AUTEUR: Peter van Oosterom | TU Delft

for all) liggen mogelijkheden’, stelt TNO.

E-MAIL: p.j.m.vanoosterom@tudelft.nl

Wat wordt opgenomen?

De gebruikers observeren

Gebruiker

Observant Bron: TU Delft

35

interview

Waar kunt u geen geo vinden?

Steeds meer functies vragen om kennis van GIS. Zowel technisch en organisatorisch gezien, als gericht op de toepassing van geografische informatiesystemen. Geo-informatie vormt in projectketens immers vaak de gemeenschappelijke component, ‘the binding factor’. We praten over deze ontwikkelingen met John Stuiver, GIS-docent van de afdeling Centrum Geo-informatie van de Wageningen Universiteit.

“Dit jaar zijn weer meer studenten

meer aan de markt overlaat, wil ze

naar GIS als communicatiemiddel.

aan de Wageningen Universiteit ge-

dit zelf oppakken. Hiermee geeft de

Zo is er bijvoorbeeld de mogelijk-

start: een opmerkelijke verhoging

politiek een signaal; het is belang-

heid voor burgers om hun bezwa-

van 15 procent. Van deze groei gaat

rijk om ruimtelijke informatie be-

ren in te tekenen op bestemmings-

meer dan een derde naar de leer-

schikbaar te stellen aan de burger,

plannen van de gemeente

stoelen van omgevingswetenschap-

bedrijven

pen. De master in Geo-Information

onderling. En het liefst in één geo-

Techniek en toepassing

Science kent dit jaar ook een toe-

infrastructuur en één standaard.

GIS manifesteert zich in alle fasen

name van studenten. Dit is een gun-

Consumenten, het bedrijfsleven en

van grote projecten. Waar voor-

stige ontwikkeling, want er zijn in

de overheid beschikken straks over

heen geo-informatie alleen in de

de komende jaren veel meer GIS’ers

een waardevolle bron van informa-

beheerkant werd gebruik, is het nu

nodig. De waarde van GIS wordt

tie die te bereiken is via webservices.

vanaf de voorbereidende tot de af-

steeds breder onderkend en vaak

Het is uitstekend dat dit Europees is

werkfase aanwezig. Dat betekent

is dat, omdat bij het oplossen van

geregeld, want veel van onze pro-

dat het GIS-werkveld economisch

complexe

en

overheidsinstanties

blemen zijn grensoverschrijdend.

vrij stabiel is. In de woningbouw is

blijkt.

Met de geo-infrastructuren is een

bijvoorbeeld op dit moment minder

Veel maatschappelijke problemen

betrouwbare standaard informa-

uitvoering, maar er zijn wel meer

raken elkaar, door alle afhankelijk-

tielaag beschikbaar, waarmee we

bouwstimuleringsplannen

heden die de samenleving kent.

onder meer onze problemen te lijf

Zowel in het bouwen zelf, als de

Geo-informatie vormt de gemeen-

kunnen gaan.

veiligheid er omheen, geldt dat de

ruimtelijke

geo-informatie

problemen

onmisbaar

nodig.

‘waar’-vragen continu relevant zijn.

schappelijke component.

We zien nu al veel initiatieven en

Hier krijgen belanghebbende par-

Geo-infrastructuren

services van de grond komen waarbij

tijen inzicht in met behulp van GIS:

Het is mede daarom goed dat de

gebruik wordt gemaakt van gestan-

een kaart die meer zegt dan dui-

overheid besloot tot initiatieven

daardiseerde informatie. Hiermee

zend woorden. En de communicatie

als het Europese INSPIRE en het na-

wordt er ook een omslag gemaakt

hierover verloopt het meest effec-

tionale GIDEON. Ondanks het feit

van GIS als middel om in informatie

tief wanneer GIS wordt gebruikt:

dat de overheid zich terugtrekt en

te voorzien en kennis te verkrijgen,

iedereen hetzelfde beeld.

37

Er is bij projecten vaak sprake van een duidelijke keten

of zelfs meerdere simultane activiteiten. Op die manier

van werkactiviteiten. Voor projectketens geldt dat er een

kan de voortgang van informatie ruimtelijk in tijd wor-

groeiende bewustwording is dat GIS een rol speelt. Het is

den bekeken. Er zijn veel modellen over maatschappelijke

meer dan een tool, ook op onze universiteit is dat zicht-

problemen ontworpen, met veel gegevens. Veel van deze

baar. Als het gaat om ketens zijn er twee soorten mensen

modellen worden verfijnd om van toepassing te kunnen

nodig. Allereerst vakinhoudelijke mensen, zij richten zich

zijn op de geografische en culturele situatie. Natuurlijk

op een deel van de keten en hebben vaak weinig kennis

moet dit wel herhaalbaar zijn, dus wetenschappelijk

van GIS nodig. Voor hen is de toepassing het belangrijk-

gebaseerd.

ste, hoe kan GIS hen helpen het werk beter uit te voeren?

Een andere rol is weggelegd voor ketenbeheerders. Dat

Naast deze twee ontwikkelingen vindt verschuiving

zijn de ‘echte’ GIS’ers, voor hen zijn andere vragen van

plaats in de beoordeling van datakwaliteit. Door de op-

belang, meer technisch en organisatorisch van aard: ‘Hoe

komst van online services is de houding van de user in

slaan we de informatie op?’, ‘Hoe kunnen we het proces

een demander veranderd. De gebruiker vraagt om en

zo goed mogelijk faciliteren?’ en ‘Hoe kunnen we de be-

bepaalt de kwaliteit van een dienst. Degene die het aan-

trouwbaarheid van de informatie verhogen?’.

biedt moet de gebruiker steeds meer meenemen in zijn ontwikkeling. Een sterker samenspel is dus nodig tussen

Vijfde dimensie

gebruiker en aanbieder.

Als het gaat om data binnen deze ketens vinden er twee belangrijke ontwikkelingen plaats. Deze hebben grote

De mogelijkheden om inzicht te krijgen in maatschap-

impact op de gebruiker. Van oudsher werken we met de

pelijke problemen en wat daar aan gedaan zou kunnen

dimensies x en y. Dit wordt steeds vaker aangevuld met

worden, zijn flink verbeterd. Hetzelfde geldt voor de

hoogte (z), zodat 3D ontstaat. Verder is er vaker de tijds-

informatievoorziening en communicatie in grote projec-

component (t) aanwezig, doordat sensoren toegankelij-

ten. De beschikking over GIS-kennis is daarin niet alleen

ker en goedkoper zijn. Door deze nieuwe dimensies is het

een pre, maar zeer gewenst.”

maar een kleine stap om een fenomeen door middel van een model toe te voegen. Deze ontwikkeling zie je heel duidelijk bij Senor Web Enablement-applicaties (SWE).

AUTEUR: Harmen van Doorn

Zo wordt data gekoppeld aan een ruimtelijke activiteit,

E-MAIL: giswerkt@esri.nl

38

Ontmoetingen met bijzondere mensen

Recensie

Rien n’est jamais sûr is de spannende titel, maar de subtitel

het volgende verhaal wil beleven.

Rien n’est jamais sûr

‘Reizen en werken in West-Afrika’ zegt meer over de inhoud

In Rien n’est jamais sûr vindt de

Frans Olthof, 2008 (2e druk),

van dit boek. Frans Olthof heeft in het verre verleden vele

lezer geen technische informatie

199 pagina’s. Bestel het boek

jaren gewerkt als landmeter in diverse West-Afrikaanse

over landmeten of GIS in Afrika.

per e-mail:

landen. Dit boek gaat echter over de recente ervaringen

Wel inzicht in wat er zoal komt

frans .olthof @ gbkn -zuid.nl

die hij heeft opgedaan in Kaapverdië, Mali, Burkina Faso en

kijken bij het werken in ontwik-

(13,50 euro). De opbrengst van

Benin.

kelingslanden. De lezer wordt

het boek is bestemd voor aan-

meegenomen naar West-Afrika en

koop van materiaal en verbe-

De lezer merkt al gauw dat zijn benadering van mensen

ervaart dat improviseren en flexi-

tering van de accommodatie

voortkomt uit die eerdere ervaringen. Uit de verhalen

biliteit er levensvoorwaarden zijn.

van een meisjesvoetbalteam in

blijkt dat Olthof open staat voor de cultuur, oog heeft voor de problemen achter de problemen.

Dogbo (Benin).

Relatief veel aandacht wordt besteed aan de samenwerking die de gemeente Ridderkerk

Olthof beschrijft hoe hij via de VNG-international

is aangegaan met de gemeente Dogbo in Benin.

betrokken

In dat samenwerkingsverband

is geraakt bij diverse projecten.

is Frans Olthof de verbindende

Landmeetkundige en kadastrale

schakel. Hij begeleidt daarbij ook

projecten waar hij, gedurende

raadsleden en ambtenaren uit

korte periodes, ondersteuning

Ridderkerk. Bezoeken aan Benin

aan gaf. Tijdens zijn bezoeken

zijn heel waardevol maar leiden

heeft hij zelf ook diverse kleine

soms ook tot komische situaties.

projecten opgezet. Kleine pro-

Met respect voor betrokkenen, be-

jecten die kansen bieden aan

schrijft de auteur zijn ontmoetingen

mensen om zich verder te ont-

met gewone, bijzondere mensen.

wikkelen.

Dat de omstandigheden in Afrika zwaar zijn, blijkt als Olthof moet con-

Aanvankelijk was het niet zijn

stateren dat diverse ‘nieuwe kennis-

bedoeling om een boek te

sen’ veel te vroeg zijn overleden.

schrijven, maar dat idee is ontstaan uit de positieve re-

Het boek is boeiend, vlot geschre-

acties die hij kreeg op zijn

ven, inspirerend en vol humor. Zeker

reisverslagen. Die stimulans

voor hen die meer willen weten over

heeft hem er toe gebracht

projecten in West-Afrika is dit boek een

de reisverhalen te bundelen.

aanrader.

De rode draad in het boek is de kijk die Frans Olthof heeft op mensen. Vooral op mensen die ondanks de armoede hun leven toch zin we-

AUTEUR: Harry Alers

ten te geven. Het zijn echter geen bittere verhalen over

gemeente Sittard-Geleen

leed of ellende. Het zijn juist hoopvolle verhalen met veel

E-MAIL: harry.alers@sittard-geleen.nl

humor. Het boekje leest gemakkelijk en snel omdat je ook 39

TOen en nu

Het sprookje van de waterkeringeninspecties De doorbraak van de veendijk in Wilnis heeft een enorme verschuiving in het inspectieproces teweeggebracht. Innovatieve inspecties zijn mogelijk dankzij de toegenomen aandacht voor het inspectieproces en technologische ontwikkelingen, zoals automatische inspecties ín de IJkdijk.

Echter, inspecties van waterkeringen kunnen nog steeds het best met het blote oog worden uitgevoerd. RPS BCC heeft hiervoor inspectiesoftware op basis van ArcPad ontwikkeld. Onlangs is de nieuwste versie, Digispectie 2, gelanceerd.

Bron: RPS BCC

en papier waterkeringen inspecteerde. De

Veendijkeninspectieapplicatie (ArcPad 6)

kennis werd mondeling aan de volgende

De dijkbeheerder van Wilnis liet een ap-

generatie inspecteurs overgedragen. Het

plicatie ontwikkelen die schades aan veen-

beheersgebied was relatief klein en het

dijken eenduidig vastlegt. Deze applicatie

dagelijks beheer vond voornamelijk buiten

vormde de basis voor de huidige Digispectie-

plaats. Door fusies van waterschappen raakte

applicatie. Enkele kenmerken zijn nog terug

beheerkennis versnipperd en kregen inspec-

te vinden. De inspecteurs werkten met een

teurs behoefte aan aanvullende terreininfor-

vooraf gedefinieerde set aan inspectiepara-

matie. Met de komst van betaalbare PDA’s

meters, die met gps werden vastgelegd. Het

met gps en de ArcPad-software wordt dit

resultaat maakte direct de aard en de locatie

sprookje werkelijkheid…

van problemen inzichtelijk. Het aanpassen van

Er was eens een inspecteur die met meetlint

40

Bron: RPS BCC

inspectieparameters

of

dialogen

was

zoals een scheur, worden aangegeven.

En ze leefden nog lang en gelukkig…

De belangrijkste vernieuwing is de inte-

echter omslachtig.

gratie met foto’s van de schades, waarvan

Inspecteur Hans loopt met zijn

Gimwak (ArcPad 7.0)

opnamelocatie en kijkrichting in ArcPad

MIA (Mobile Inspection As-

De veendijkenapplicatie werd vertaald

worden vastgelegd. De foto’s worden in

sistant) over de dijk met daar-

naar een generieke oplossing voor ver-

de ArcGIS 9.3-applicatie gekoppeld aan

op

de

DigiFuture-software.

nieuwe

de inspectiepunten en de beheerder kan

Terwijl hij loopt verschuift de

functionaliteit was het wisselen van in-

de foto’s uploaden naar de webapplicatie

gps-gestuurde kaart in het

spectie-module (ArcPad-applet) voor ver-

Digigids (www.inspectiewaterkeringen.nl

beeldscherm mee en verschij-

schillende inventarisaties. Gimwak werd

Kennis Digigids). Foto’s van vergelijkbare

nen er foto’s met inspectiepa-

door verschillende waterschappen ge-

schadebeelden kunnen worden bekeken

rameters van eerdere waar-

bruikt, waardoor het inspectieproces kon

en hiermee wordt landelijke afstemming

nemingen. Hij ziet nu geen

worden opgeschaald naar een landelijk

van het inspectieproces mogelijk.

bijzonderheden.

schillende

keringtypen.

Een

Een

eindje

verder is een nieuw zinkerbord

initiatief.

Mobiel inspecteren

geplaatst. Hij ziet dat deze

Digispectie 1 (ArcPad 7.1)

De ontwikkeling van Digispectie illustreert

informatie niet in het beheer-

In Digispectie 1 is het generieke data-

goed hoe de technische ontwikkeling van

register aanwezig is en voegt

model gebruikt dat STOWA (Stichting

mobiel werken, zowel ten aanzien van

deze toe. Zijn collega’s op

Toegepast Onderzoek Waterbeheer) en

hardware als van software, alleen suc-

kantoor krijgen onmiddellijk

Rijkswaterstaat ontwikkelden voor het be-

cesvol wordt als deze wordt ondersteund

een melding dat het register

schrijven van schadebeelden aan alle ke-

door de organisatie. Een technische oplos-

is bijgewerkt. Hans ziet een

ringtypen in Nederland. Naast de ArcPad

sing is veelal relatief eenvoudig te realise-

aantal losse stenen nabij de

-applicatie bestond Digispectie 1 uit een

ren ten opzichte van een verandering van

insteek. Hij maakt een nieuwe

ArcGIS 9.1-module voor het uitwisselen

werkproces en de organisatie. Met mobiel

waarneming en raadpleegt de

van bestanden en het rapporteren van de

werken zijn veelal ook andere organi-

database op kantoor over de

inspectieresultaten. Hiermee werd het in-

satieonderdelen betrokken (zoals I&A-

opbouw van de kering. Niet

spectieproces verder ondersteund.

afdelingen). De huidige versie van Digis-

alleen zitten er losse stenen,

pectie zou er niet zijn geweest zonder de

maar uit de real-time AHN-

Digispectie 2 (ArcPad 8)

praktijkervaringen van de vorige versies,

data maakt hij op dat ook het

In Digispectie 2 zijn de dialogen aange-

een goede samenwerking tussen de toe-

profiel is verschoven. Met een

past voor gebruik op tablet-pc’s. Deze

komstige eindgebruiker en de technisch

videolink zoekt hij contact met

veld-pc’s werden de afgelopen jaren

ontwikkelaar. Ook de ondersteuning van

collega Claudia, de beheerder

verbeterd en daalden in prijs. Het is een

organisaties als de STOWA en Rijkswater-

van deze kering. Ze besluiten

nieuwe ontwikkeling in mobiel werken.

staat zijn onmisbaar.

dat de schade direct moet

Alle dialogen in Digispectie 2 worden dy-

worden hersteld. Terwijl Hans

namisch opgebouwd, afhankelijk van de

verder loopt, verschijnt de op-

invoer van de gebruiker. Het datamodel

AUTEURS: Oscar van Dam en

is gehandhaafd, maar verder uitgebreid,

Pepijn Cluitmans | RPS BCC

met name voor asfaltbekleding. Tevens

E-MAIL: oscar.van.dam@rps.nl en

kunnen de afmetingen van parameters,

pepijn.cluitmans@rps.nl

drachtbon in de e-mailbox van de aannemer.

41

ProMark 500 + ProFlex 500 maximale flexibiliteit

ProMark™ 500

ProFlex™ 500

Het meest veelzijdige GPS/GNSS RTK systeem verkrijgbaar!

Concurrerende voordelen: • • • • • •

BLADE™ GNSS technologie Geïntegreerd GSM/GPRS modem Kabelvrij, lichtgewicht ontwerp Robuuste rover + basis oplossing Veelzijdig veldboek Aantrekkelijk in prijs

Voor meer informatie: Magellan Navigation B.V. Ketelweg 12-14 3356 LE Papendrecht T : +31 (0)78 615 79 88 F : +31 (0)78 615 20 27 E : info@promagellangps.nl I : www.promagellangps.nl 42

De nieuwe ProFlex 500 biedt u GPS+GLONASS+20 jaar ervaring. Deze krachtige en multi functionele ontvanger biedt u maximale mobiliteit en flexibiliteit in een lichtgewicht, kabelvrije ontvanger. Met de unieke BLADE™ GNSS technologie bent u verzekert van snelle initialisatie, een ultieme GPS/GLONASS netwerkoplossing en bent u voorbereid op het gebruik van toekomstige satellietsignalen.

De ProFlex 500 is de ideale oplossing voor een rugzak configuratie, machinebesturing en maritieme toepassingen. ProMark 500 en ProFlex 500 bieden de gebruiker alle gemakken zoals Bluetooth, geïntegreerd GSM/GPRS modem en de meest gebruiksvriendelijke grafische software.

Lees meer over deze unieke combinatie op onze website www.promagellangps.nl en vraag naar de zeer aantrekkelijke voorwaarden!

© 2009 Magellan Navigation, Inc. Alle rechten voorbehouden. Magellan, het Magellan logo, ProMark, ProFlex, BLADE en FAST Survey zijn merknamen van Magellan Navigation, Inc.

in personeel

Run op GIS’ers De economische crisis zorgt voor een

termijn meer functies beschikbaar zijn

nog ruimere arbeidsmarkt voor GIS’ers.

waar GIS’ers nodig zijn.

Dat stelt John Stuiver, GIS-docent van de afdeling Centrum Geo-informatie

Lees het interview met John Stuiver,

van de Wageningen Universiteit. “Veel

over zijn visie op ontwikkelingen in de

grote projecten die juist in deze tijd

GIS-wereld op pagina 36.

worden opgepakt, hebben betrekking op onze omgeving. Er zijn GIS’ers nodig om die activiteiten in goede banen te leiden.” Ook initiatieven als INSPIRE en GIDEON zorgen ervoor dat op korte

Campagne van stichting Arbeidsmarkt Geo: Kansrijke toekomst met geo Meer scholieren en studenten moeten

oBusiness Nederland en GIN) wordt het

een geo-opleiding volgen. De arbeids-

geo-onderwijs vernieuwd en de samen-

markt heeft immers een groot tekort aan

werking tussen bedrijfsleven/overheden

professionals die geo-informatie kunnen

en onderwijs geactiveerd. Met ongeveer

toepassen of ontwikkelen. Hoog tijd voor

80 bedrijven en overheden is een netwerk

een campagne.

gesmeed om gezamenlijk het vakgebied

De Stichting Arbeidsmarkt Geo is daarom

te promoten en vernieuwen.

een promotiecampagne gestart op mid-

Een uitgebreide site en een ‘geogame’

delbare scholen, ROC’s hogescholen en

met toepassingen in de praktijk, oplei-

universiteiten: Go Geo. In de campagne

dingsmogelijkheden en statements van

wordt de veelzijdigheid en het maat-

studenten en afgestudeerden vormen de

schappelijke belang van geo-informatie

spil van de campagne. Ook posters, kaar-

benadrukt.

ten, zoekmachines, bannering et cetera

De branche groeit met 17% per jaar, maar

worden ingezet om de bekendheid van

het aantal afgestudeerden neemt over

geo-informatie te vergroten en het maat-

het algemeen af. Het jaarlijks tekort van

schappelijke belang te onderstrepen. Ken-

200 afgestudeerde mbo-, hbo- en wo-stu-

nis van Geo-Informatie geeft toegang tot

denten willen ze zo aanvullen.

een mooie veelzijdige toekomst op de ar-

De stichting Arbeidsmarkt Geo is opge-

beidsmarkt .

richt om aardrijkskunde en met name geo-informatie te promoten onder scho-

Kijk voor meer informatie over de activitei-

lieren en studenten. In samenwerking met

ten van de stichting Arbeidsmarkt Geo op

mbo, hbo en wo en de arbeidsmarkt (Ge-

www.arbeidsmarktgeo.nl

Bron: GoGeo

43

44

MIJN

Altijd de kaart!

PerSPECTIEF

Het kaartbeeld is binnen GIS nog steeds het belang-

luchthaven met de daarbij behorende problematiek

rijkste element. De uitspraak dat ‘één plaatje meer

van netwerken die in specifieke gebouwen over ver-

zegt dan 1024 woorden’, brengt het analoge beeld

schillende verdiepingen lopen. Kortom, veelzijdig en

wel weer erg dicht bij de digitale wereld, maar toch

uitdagend, maar telkens weer op basis van… de kaart.

blijft het gaan om dat kaartbeeld. Natuurlijk helpt GIS om informatievragen efficiënt te stellen en er

En zo wil ik GIS blijven bekijken: als een tool die de

verschillende analyses op los te laten, maar toch… de

gebruiker in staat stelt om zijn of haar gegevens te

kaart.

selecteren, te bewerken en te presenteren. En als een middel om resultaten weer te geven in rapporten,

Gaandeweg de jaren ben ik het GIS binnen gerold

beleidsbeslissingen voor te bereiden en conclusies te

en heb daar mijn weg aardig in gevonden. Ik verricht

trekken. De GIS-sector is een compleet vakgebied ge-

werk bij verschillende organisaties: een vervangings-

worden en nu steeds vaker een geïntegreerd onder-

traject en business-onderzoeken bij een multi-utility-

deel van allerlei applicaties en toepassingen. Maar bij

bedrijf; implementatie en conversie bij een nutsbe-

al die veranderingen is nog steeds één ding hetzelfde

drijf in het buitenland; implementatie van GIS op een

gebleven, de ondergrond… de kaart.

Als laatste wil ik een beschrijving over

‘perspectief’

te

voorschijn

halen. Wikipedia vermeldt: “Een gezichtspunt, de manier om naar een situatie te kijken.” Een nieuwe kijk op een probleem levert soms oplossingen op die voordien onopgemerkt bleven, daarom is het bij een lastig probleem weleens nuttig ook een adviseur die niet bij de zaak betrokken is in te roepen. Hij kan soms geheel nieuwe gezichtspunten te berde brengen. Vandaar dat ik me als GIS-adviseur zo verbonden voel met deze definitie: een ander gezichtspunt, een nieuwe kijk op het probleem, een ander inzicht, een ander perspectief, maar natuurlijk altijd vanuit… de kaart!

AUTEUR: Martin Mesch Mesch GIS Consultancy E-MAIL: meschgis@meschgis.nl 45

AGGN-gebruikersdag 10 december Utrecht

12, 13, 19 en 20 januari 2010

Masterclass Webservices

Rotterdam

GIS Tech

www.esri.nl/opleidingen

ESRI Developer Summit

april 2010

www.aggn.nl

22 – 25 maart 2010

Rotterdam

www.gistech.nl

Palm Springs www.esri.com/events/devsummit

ESRI Worldwide Business Partner Conference 21 – 23 maart 2010 Palm Springs www.esri.com/events/bpc

Agenda wie, wat en waar