16
ΓPAMMATA & TEXNEΣ
ΣΑΒΒΑΤΟ 25 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2014
Η φιλόλογος και αφηγήτρια παραμυθιών Έφη Παντέρμου μιλά στο «Ε» για τα παραμύθια
Το παραμύθι… είδος παραμυθίας για όλους μας
Έκδοση Πολιτιστικού Συλλόγου Πλωμαρίου «Το Πόλιον» Νοέμβριος 2013, σελ. 117
ο παραμύθι, ένα είδος περιθωριοποιημένο στους προηγούμενους αιώνες, με μοναδικούς αποδέκτες τα παιδιά, παίρνει τη θέση που του αξίζει τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα παρατηρείται μία γενικευμένη τάση καταγραφής, μελέτης και αφήγησής του. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε η φιλόλογος και αφηγήτρια παραμυθιών Έφη Παντέρμου, μας εισάγει στο μαγικό κόσμο του παραμυθιού, δίνοντας έμφαση στη θεραπευτική αξία που μπορεί να έχει αυτό για το σύγχρονο άνθρωπο. Η ίδια ασχολείται και με την καταγραφή του παραδοσιακού λαϊκού παραμυθιού, το οποίο ευελπιστεί σύντομα στη Λέσβο να ανακτήσει τη θέση που είχε παλαιότερα.
Τ
ια πολύ ενδιαφέρουσα και χρήσιμη εργασία του Πλωμαρίτη, αναστηλωM τή πολιτικού μηχανικού Γιώργου Κακέ,
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη ΜΑΡΙΑΝΘΗ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ
Κυρία Παντέρμου, ξεκινώντας τη συζήτησή μας, τι θα ορίζατε ως παραμύθι; «Το παραμύθι προέρχεται από την παραμυθία που σημαίνει παρηγοριά και είναι παραπαίδι του μύθου, ο οποίος είναι ιστορία φανταστική και αληθινή συγχρόνως. Όλοι συμφωνούν ως προς τη γοητεία του, ωστόσο άλλοι το αντιμετωπίζουν ως μέσο ψυχαγωγίας, άλλοι ως μέσο εκτόνωσης, ως εμπεριέχον λαϊκή σοφία και όλοι ως προϊόν φαντασίας. Το μόνο σίγουρο, πάντως, είναι ότι μόνο το παραμύθι εμπεριέχει αλήθεια και ψέματα ταυτόχρονα.». Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με την αφήγηση παραμυθιών; «Εκείνη που μου “παρέδωσε” την αγάπη για την αφήγηση παραμυθιών ήταν η Λιλή Λαμπρέλλη, όταν το 2004 παρακολούθησα για πρώτη φορά ένα σεμινάριο αφιερωμένο στο παραμύθι με εισηγήτρια εκείνη. Έκτοτε έχω παρακολουθήσει πολλά σεμινάρια από καταξιωμένους παραμυθάδες, έχω ακούσει πολλά παραμύθια και έχω διαβάσει άλλα τόσα μέσα από προσωπική μελέτη.»
Γιώργος Κακές: Κτήρια βιομηχανικής κληρονομιάς στο Πλωμάρι Λέσβου
Παιδαγωγική αξία Ως φιλόλογος, ποια πιστεύετε ότι είναι η παιδαγωγική αξία του παραμυθιού; «Η παιδαγωγική αξία του παραμυθιού είναι κατοχυρωμένη, χάρη σε πολλές ψυχολογικές μελέτες που την τεκμηριώνουν και επιστημονικά. Όλες οι θεωρίες συναινούν και δεδομένου ότι το παραμύθι συνδέεται άρρηκτα με τη μύηση και συνεπώς με την ταύτιση του παιδιού με τον ήρωα, μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά στις δοκιμασίες, στα άγχη και τους φόβους που αυτό αντιμετωπίζει.» Με τι κριτήρια επιλέγετε τα παραμύθια που θα αφηγηθείτε; Ένα κριτήριο επιλογής τους θα μπορούσε να είναι μήπως το ηθικοδιδακτικό μήνυμα που απορρέει απ’ αυτά; «Η πιο δύσκολη διαδικασία είναι η επιλογή των παραμυθιών σε μία αφήγηση, γιατί αυτά πρέπει να είναι κατάλληλα για το κοινό, τις απαιτήσεις του, τις ανάγκες του, τα ενδιαφέροντά του, την ηλικία του, αλλά και τις ιδιαίτερες ψυχολογικές δυσκο-
λίες που έχει η κάθε ηλικία. Σίγουρα πάντως η επιλογή των παραμυθιών από αυτόν που θα αφηγηθεί, εξαρτάται από τα αισθήματα που ο ίδιος τρέφει για το καθένα απ’ αυτά. Τώρα, για το εάν ο ηθικοδιδακτικός χαρακτήρας ενός παραμυθιού αποτελεί κριτήριο επιλογής του, θα έλεγα ότι αυτός δεν παίζει ρόλο για μένα. Το παραμύθι απευθύνεται στην ψυχή και στη φαντασία μας και όχι στο μυαλό μας, είναι ένα ταξίδι στο ασυνείδητο και έχει στόχο τον εμπλουτισμό της εμπειρίας του παιδιού, αλλά της δικής μας, για την κατανόηση του εαυτού του και όχι για τη “διδαχή”.»
Τα λεσβιακά παραμύθια Και ας έρθουμε τώρα στα λεσβιακά παραμύθια. Έχει γίνει καταγραφή μεγάλου μέρους αυτών; Ή ακόμη χρειάζονται να γίνουν σημαντικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή; «Ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρείται πανελλαδι-
κά μία κίνηση καταγραφής και έκδοσης παραμυθιών, στη Λέσβο η τελευταία καταγραφή έγινε το 1978 - ‘80. Πρόκειται για το εξαιρετικό δίτομο πόνημα της Φρόσως Ζούρου με τίτλο “Λεσβιακά Παραμύθια”. Έκτοτε δεν έχει γίνει σοβαρή δουλειά. Ελπίζω σύντομα να υπάρξουν καινούργιες εκδόσεις.» Κλείνοντας, θεωρείτε ότι τα παραμύθια είναι και για τους μεγάλους; Ποια η αξία τους γι’ αυτούς; «Φυσικά και είναι. Για το ενήλικο κοινό τα παραμύθια μπορεί να είναι θεραπευτικά και απαραίτητα για την ψυχική του υγεία ή προληπτικά για τη διατήρηση αυτής. Ειδικά σ’ αυτούς τους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, όλοι έχουμε ανάγκη από ένα παραμύθι για να διώξουμε τους φόβους μας, τις ανασφάλειές μας, να κάνουμε μεταβάσεις, να βρούμε λύσεις στα προβλήματά μας και κυρίως να υιοθετήσουμε μία πιο αισιόδοξη στάση ζωής. Στο κάτω - κάτω μάς βοηθάνε να περνάμε… καλύτερα.»
κυκλοφόρησε προσφάτως ο πάντα δραστήριος Πολιτιστικός Σύλλογος Πλωμαρίου «Το Πόλιον», στο πλαίσιο του προγράμματος Leader «Πολιτιστικοί και Περιβαλλοντικοί περίπατοι στο Πλωμάρι». «Σκοπός του βιβλίου είναι η μελέτη των κυριότερων βιομηχανικών κτηρίων του Πλωμαρίου, με τελικό στόχο την, κατά το δυνατόν, σε βάθος γνώση τους, προκειμένου να προστατευτεί και να αναδειχθεί η πλούσια βιομηχανική κληρονομιά του Πλωμαρίου, λαμβάνοντας υπόψη ότι α) τα κτήρια αυτά συνδέονται άμεσα με την ιστορία και την οικονομική ανάπτυξη του Πλωμαρίου του 18ου, κυρίως 19ου έως τις αρχές του 20ού αιώνα, οπότε και αναδείχτηκε σε πολύ σημαντικό παραγωγικό, βιομηχανικό, εμπορικό και ναυπηγικό κέντρο στο Αιγαίο και β) αποτελούν έναν «κτηριακό θύλακα» μεγάλης αρχιτεκτονικής και ιστορικής αξίας, δεδομένου ότι είναι σπάνιο σε όλη την Ελλάδα να υπάρχει συγκεντρωμένος ένας τόσο μεγάλος αριθμός βιομηχανικών κτηρίων σε μία σχετικά περιορισμένη έκταση όπως αυτή στο Πλωμάρι», γράφει στον πρόλογό της η πρόεδρος του Δ.Σ. του Συλλόγου «Πόλιον», Μυρσίνη Βαρτή - Ματαράγκα. Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο κεφάλαια με τους παρακάτω τίτλους: Εισαγωγή (Η βιομηχανική κληρονομιά της Λέσβου, Το Πλωμάρι από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα), Κτήρια βιομηχανικής κληρονομιάς στο Πλωμάρι. Παρουσιάζονται 10 βιομηχανικά κτήρια τα οποία επιλέχτηκαν με γνώμονα την αντιπροσώπευση της λειτουργίας τους (σαπωνοποιεία, ελαιοτριβεία και μικτά εργοστάσια), της θέσης τους (παραλιακό μέτωπο και κατά μήκος του ποταμού Σεδούντα) και του αξιόλογου δείγματος της τοπικής βιομηχανικής αρχιτεκτονικής: Ελαιοτριβείο-Σαπωνοποιείο Αδελφών Γεωργαντέλλη, Ελαιοτριβείο-Σαπωνοποιείο Αδελφών Βουλαλά, Ελαιοτριβείο-Σαπωνοποιείο Εμμανουήλ Σίμου, Σαπωνοποιείο Ιωάννη Πούλια, Ελαιοτριβείο Α΄ Ελαιουργικού Συνεταιρισμού Πλωμαρίου, Ελαιοτριβείο στην περιοχή Σεδούντα, Ελαιοτριβείο Β΄ Ελαιουργικού Συνεταιρισμού Πλωμαρίου, Σαπωνοποιείο Ξυπτερά, Σαπωνοποιείο Γεωργαντέλλη, Συγκρότημα πυρηνελαιουργείουσαπωνοποιείου της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Λέσβου. Για κάθε κτήριο γίνεται αναφορά στο σύντομο ιστορικό, στην αρχιτεκτονική και στατική περιγραφή, στην παρουσίαση του μηχανολογικού εξοπλισμού του και τέλος της σημερινής του κατάστασης με τη φωτογραφική αποτύπωση. «Εκατό και πλέον χρόνια μετά, τα βιομηχανικά κτήρια στέκουν και περιμένουν. Και αυτό αποτελεί ευθύνη. Για να τα προστατεύσουμε, να τα συντηρήσουμε και να παραδώσουμε στις επόμενες γενεές», γράφει ο συγγραφέας στον επίλογο του βιβλίου. Π.Σ. Πολιτιστικός Σύλλογος Μυτιληναίων Πετρούπολης «Ο Θεόφιλος» Ημερολόγιο 2014. Λέσβος της φύσης και του πολιτισμού στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO ε αφορμή την ένταξη της Λέσβου στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων τής UNESCO και στο Δίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων, ο πάντα δραστήριος Πολιτιστικός Σύλλογος Μυτιληναίων Πετρούπολης «Ο Θεόφιλος» κυκλοφόρησε ένα επιτοίχιο ημερολόγιο, πραγματικό ύμνο της Λέσβου της φύσης και του πολιτισμού. Τις σελίδες του κοσμούν υπέροχες φωτογραφίες από τη χλωρίδα, την πανίδα, τα μνημεία, τους αρχαιολογικούς χώρους, τις δεκάδες ομορφιές και μοναδικότητες του νησιού μας. Π.Σ.
M
Νέες εκδόσεις Γιώργος Πετρέλλης: Ζωή στα δύο (μυθιστόρημα), Εκδόσεις Λεξίτυπον, Αθήνα 2013, σελ. 293 Αντιόπη Φραντζή: Πίσω στο δάσος (εικονογράφηση: Γιώργος Καραχρήστος), Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2013, σελ. 49