20 TPITH 28 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011
Ο Ζέπος καλάρει καλαμάρια. Ναι, αλλά πώς;
EΠIMEΛEIA: ΓIΩPΓOΣ TYPIKOΣ EPΓAΣ
tyrikos@hotmail.com ήμερα θα μελετήσουμε λιγάκι τον τυπικό τρόπο ψαρέματος καλαμαριών από την ακτή. Πολλοί θα ξεκινούσαν μιλώντας για το σπινοκάλαμο που πρέπει να πάρουμε μαζί μας, εγώ όμως εδώ βάζω μια τελεία. Τα καλαμάρια τα ψαρεύ- θα πετάμε μακριά και εκεί ουμε με καρούλα, απλά, ό- που θέλουμε. Μια μικρή μορφα και ωραία και αυτό συμβουλή για αρχάριους: για δυο λόγους: Πρώτον, ξεκινήστε τις ρίψεις ταπειείναι σπουδαίο το να μά- νά και σιγανά με μια μικρή θει κανείς τις τεχνικές ρί- βολή, όχι στριφογυριστή ψης με καρούλα. Το στρι- αλλά πίσω - μπρος (βλ. φογύρισμα της πετονιάς διάγραμμα). Αφήστε την στο χέρι και το πέταγμα εί- αρματωσιά στο χέρι σας, ναι στην αρχή δύσκολα και κάντε μια κίνηση πίσω, σίγουρα δε θα πάμε μα- νιώστε το βάρος και τινάξκριά, άσε που θα μπλέξου- τε το χέρι μπροστά αφήνομε τα αρπάδια πάνω στα ντας την πετονιά ελεύθερη ρούχα μας ή θα κοπανή- μόλις ο καρπός σας αντισουμε στα σίγουρα μερι- κρίσει νοητά το νερό. Προκές καλαμαριές πάνω στο σοχή: η καρούλα σας στο λιμάνι. Δεν πρέπει αυτό να άλλο χέρι πρέπει να έχει μας απογοητεύσει. Σιγά- «πρόσωπο» στη θάλασσα. σιγά οι βολές μας θα γί- Κρατήστε τη σταθερά προς νουν μακρύτερες και μέχρι τα έξω και ασχοληθείτε με το τέλος του καλοκαιριού το χέρι που κάνει τη ρίψη.
Σ
Η πετονιά από την καρούλα θα ξετυλιχθεί μόνη της. Τώρα για τα εργαλεία μας. Μια με δυο καρούλες θα χρειαστούμε. Τις αρματώνουμε με πετονιά 40άρα ή 35άρα και στο τέλος δένουμε μια καλαμαριέρα. Τόσο απλό; Ναι, για αρχή. Ρίχνουμε όσο πιο βαθιά μπορούμε, περιμένουμε λίγο να βαθύνει κάπως η καλαμαριέρα και έπειτα τραβάμε μια φορά σταθερά και όχι απότομα (δυο τρεις στροφές στην καρούλα υπολογίστε ή απλά τεντώστε το χέρι σας και τραβήξτε μέχρι το χέρι να ενωθεί με τον κορμό σας) και περιμένουμε λιγάκι (10 - 15 δευτερόλεπτα), οπότε επαναλαμβάνουμε: τράβηγμα σταθερό - τύλιγμα - αναμονή - τράβηγμα τύλιγμα. Σε κάποια φάση θα νιώσουμε βάρος και αντίσταση. Αυτό μπορεί να σημαίνει δυο πράγματα. Είτε σκάλωσε η αρματωσιά μας (bad luck) ή έχουμε πάνω κάτι, συνήθως καλαμάρι, χταπόδι ή σουπιά. Τότε αφήνουμε (ή πετάμε απλά) την καρούλα κάτω και μαζεύουμε αργά και σταθερά με τα δυο χέρια προσέχοντας: 1) να μην αφήσουμε λάσκα την πετονιά σε καμμιά περίπτωση, γιατί τα αρπάδια της καλαμαριέρας δεν έχουν κλέ-
φτες και θα μας φύγει το καλαμάρι, 2) να αφήνουμε στα δεξιά ή αριστερά μας την πετονιά που φέρνουμε πάνω και όχι όπως να ‘ναι πάνω μας ή αριστερά - δεξιά, γιατί θα δημιουργηθεί μια ατέλειωτη πλεξούδα. Προσοχή: το καλαμάρι λίγο πριν βγει από τη θάλασσα ή μόλις ξενερίσει, ρίχνει μια γερή δόση μελάνι. Δεν τη θέλουμε κατάφατσα! Το ψάρεμα αυτό θέλει υπομονή, αλλεπάλληλες ρίψεις και τεχνική. Συνήθως αποδίδει. Ψαρεύουμε από μόλους, λιμάνια, κατά κύριο λόγο σε βαθιά νερά. Συμβουλές: Τα καλαμάρια
άλλες φορές τρώνε στον αφρό και άλλες φορές μεσόνερα ή και πατωτά. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να δώσουμε την ευκαιρία στην καλαμαριέρα μας να «εξερευνήσει» αυτά τα βάθη. Υπολογίζουμε λοιπόν αρχικά τι βάθος έχουμε μπροστά μας. Υπολογίζουμε το ρυθμό βύθισης της καλαμαριέρας (ρίξτε την κοντά και δείτε πόσο γρήγορα κατεβαίνει) και έπειτα στις ρίψεις περιμένουμε λίγο παραπάνω για να πατώνει περισσότερο (πατωτά) ή για να ψαρέψουμε αφρωτά. Αυτό θέλει γνώση του βυθού και ενέχει τον
κίνδυνο σκαλώματος. Τα πάντα είναι θέμα πείρας! Έπειτα: στα καλαμάρια αρέσει το φως! Ένα λουξάκι που ρίχνει φως στη θάλασσα, ένα λιμάνι με στύλους τής ΔΕΗ, προσελκύει θηράματα! Έπειτα, ρίξτε μια ματιά στην αρματωσιά με διπλή καλαμαριέρα, για πιο προχωρημένους. Είναι πιο δύσκολη στη ρίψη, αλλά περισσότερο αποδοτική, γιατί δημιουργεί στα μαλάκια την ψευδαίσθηση μικρού κοπαδιού από ψαράκια. Το στριφτάρι φροντίστε να είναι από αυτά που έχουν ενσωματωμένες χάντρες φωσφοριζέ!
Τι μάθαμε από το μαστρο-Φίλιππα του ήταν μαστρο-Φίλιππας Τοκαιόνομά έμεινε γνωστός σαν ένας από τους πιο αυθεντικούς και σπουδαίους ψαράδες. Φορούσε πάντα ένα άσπρο, ψάθινο καπέλο και από αυτό τον καταλάβαινε κανείς από μακριά. Πάντα ψάρευε με καλάμι απίκο, είχε κοντά του μικρά κουβαδάκια και μέσα τους σε τάξη τα δολώματα, τις πετονιές, μια πετσέτα για τα χέρια, λίγο νερό. Ακίνητος για ώρες πολλές στην ίδια στάση, έκανε τους πάντες να θαυμάζουν για το πόσο ατάραχος και προσηλωμένος ήταν στο ψάρεμα. Οι κουβέντες του ήταν λίγες, αν και ποτέ δε σε έκανε να νιώθεις ακάλεστος ή ανεπιθύμητος. Όσοι τον συναντούσαν ήθελαν να ανταλλάξουν μαζί του λίγες λέξεις, να του κλέψουν κανένα μυστικό ψαρέματος. Εκείνος ποτέ δεν αρνήθηκε την παρέα του, πότε δεν έδειχνε να ενοχλείται, και πάντα με ένα χαμόγελο κάτω από το άσπρο του μουστάκι έλεγε την «καλημέρα», τη συμ-
βουλή, το αστείο. Πότε δεν έχω ακούσει τη φωνή του να υψώνεται πάνω από μια ένταση, ό,τι και να έλεγε. Στα τελευταία του, όταν τον ρώτησα για τη μόλυνση και για το πόσο έχουν λιγοστέψει τα ψάρια στο Αιγαίο, εκείνος απάντησε, «είναι δύσκολο να σκοτώσεις τη θάλασσα. Ακόμα δεν πέθανε. Απλά έχει κλειστεί στον εαυτό της γιατί την ενοχλούμε.». Καθώς ο μαστρο-Φίλιππας ήταν παππούς του καλύτερού μου φίλου, είχα την τύχη να τον ζήσω από κοντά. Πριν ξεκινήσει το ψάρεμά του, έπρεπε να καθαρίσει την ακτή, ή έστω το μέρος όπου θα καθόταν. Μας έβαζε να τον βοηθήσουμε και μετά στο γυρισμό ρίχναμε τα σκουπίδια σε κάποιον κάδο. Μια μέρα ο φίλος μου γκρίνιαξε, «παππού ανάγκη είναι να μαζεύουμε σκουπίδια πρωίπρωί;». Ο μαστρο-Φίλιππας απάντησε «ναι, είναι ανάγκη να ξελαφρώσουμε τη θάλασσα από τα βάρη που τις ρίχνουμε
κάθε μέρα. Εκείνη θα μας ξελαφρώσει την καρδιά καθώς ψαρεύουμε, να μην της κάνουμε και εμείς ένα καλό;». Ήμασταν πολύ μικροί για να καταλάβουμε, κάτι μέσα μας όμως είχε πιάσει το νόημα. Άλλη μια φορά πέσαμε πάνω σε κοπάδι μαγιάτικα. Ο μαστρο-Φίλιππας έλεγε πως για να πιάσεις πολλά ψάρια, πρέπει να αλλάζεις συχνά μέρος, μα πως, για να πιάσεις μεγάλο ψάρι, πρέπει να περάσεις όλο το ψάρεμά σου σε ένα μόνο μέρος. Εμείς όταν καταλάβαμε πως από κάτω μας είχε μαζευτεί κοπάδι, κάναμε σαν τους τρελούς. Πιάσαμε στα γρήγορα δυο μεγάλα ψαριά. Τρέχαμε πέρα - δώθε να δολώσουμε, μπερδεύαμε τις πετονιές μας, ρίχναμε όπως-όπως, είχαμε σαστίσει. Βγάλαμε άλλα δυο μαγιάτικα, ο μαστρο-Φίλιππας ακίνητος λες και δεν είχε συμβεί τίποτα, βαστούσε το καλάμι του και κοιτούσε τα νερά. Ο φίλος μου από τη βιασύνη του έριξε την πετονιά του στη θάλασσα και
φώναζε δυνατά τι άτυχος που ήταν. Εκείνη τη στιγμή το καλάμι του μαστροΦίλιππα λύγισε στα δυο. Θυμάμαι καλά το πόσο πάλεψε για βγάλει αυτό το μαγιάτικο. Ο ήρεμος μαστρο-Φίλιππας έσφιγγε τα δόντια και πάλευε. Έβγαλε ένα ψάρι απίστευτο. Πώς το άντεξε το ξύλινο καλάμι του τόσο βάρος; Ήταν μεγάλη η τέχνη του. Χωρίς να μιλήσει, πήρε το ψάρι, το ξαγκίστρωσε και με τα δυο του χέρια, τόσο βαρύ ήταν, το έριξε πάλι μέσα στη θάλασσα. Εμείς οι μικροί είχαμε μείνει άφωνοι. Πώς μπόρεσε να το κάνει αυτό; Εμείς θα είχαμε πάρει τουλάχιστον μια φωτογραφία με τέτοιο ψάρι, την οποία θα τη δείχναμε σε γνωστούς και αγνώστους! Ποτέ δε μας εξήγησε γιατί το έκανε, μα κάτι μέσα μας πάλι έμεινε, κάτι γλυκό και όμορφο. Ο μαστρο-Φίλιππας μόλις πέταξε το ψάρι στη θάλασσα, μάζεψε τα πράγματά του και μας είπε να πηγαίνουμε. Το άλλο πρωί ήταν πάλι στη γνωστή του θέση.