Product Magazine 1 2018

Product 1 JAARGANG 26

6 B undles stimuleert circulaire economie

FEBRUARI 2018

16 Radicaal ontwerp voor OV-poortjes

8

PRODUCT 25 JAAR

20 V riendelijke vormen tegen truckterreur

olaroid weer P ‘in the picture’ PLATFORM PRODUCT & SERVICE DESIGN

2

WELKOM

NIEUW JASJE Het kan de lezer niet zijn ontgaan: Product ziet er anders uit. De vertrouwde maar toch wel wat ‘old skool’ vormgeving van weleer had zeker z’n charme, maar een blad voor ontwerpend Nederland mag best als visitekaartje dienen. Bovendien bestaat Product 25 jaar en dan is een nieuw jasje een mooi cadeau. De credits gaan naar designer Rob van den Nieuwenhuizen, creative director bij DRAWSWORDS, die deze klus met verve en vol enthousiasme op zich heeft genomen.

Ook de digitale omgeving van Product is veranderd én verbreed. We maken nu onderdeel uit van engineersonline.nl, een dynamische plek op het web met bijna 20.000 unieke bezoekers per maand, waar voor lezers van Product ook de nodige info is te vinden in gerelateerde vakgebieden.

Op de cover zien we, om de vergelijking met de vernieuwde Product compleet te maken, een oude bekende in een nieuw jasje: de Polaroid OneStep 2 camera. Na 40 jaar komt het uit de as herrezen bedrijf met een nieuw model van de geliefde OneStep, waarover meer vanaf pagina 8. Vertrouwd analoog, maar met moderne extra’s, zal deze camera jong én oud aanspreken. De Duitse cineast Wim Wenders is al vele jaren fan van Polaroid en presenteert zijn foto’s in een prachtig boek dat we bespreken op pagina 23.

Veel lees- en kijkplezier gewenst met deze vernieuwde uitgave van Product. Reacties zijn welkom, en vindt u dat een bepaald onderwerp niet in het blad mag ontbreken? Stuur ons er een mailtje over, of maak er een Polaroidfoto van.

Walter Wijnhoven Hoofdredacteur Product

redactie.product@mybusinessmedia.nl www.productmagazine.nl

PRODUCT Vaktijdschrift voor productontwikkelaars over product en service design.

Hoofd- en eindredactie Walter Wijnhoven, 06-14753643 redactie.product@mybusinessmedia.nl

Product richt zich op personen die direct of indirect betrokken zijn bij de ontwikkeling van industriële producten. Hiertoe behoren managers van onderzoek en ontwikkeling, industrieel ontwerpers, vormgevers, marketingmanagers, productmanagers, constructeurs, marktonderzoekers en innovatie-adviseurs. De lezers hebben met elkaar gemeen dat ze invloed hebben op de wijze waarop producten worden ontwikkeld en gefabriceerd, en op de gereedschappen en materialen die bij ontwikkeling en fabricage worden gebruikt. www.productmagazine.nl

Vaste medewerkers Huib Burggraaf, mr. Marcoline van der Dussen, dr. Frank Heynick

Uitgave van MYbusinessmedia www.mybusinessmedia.nl

Advertentie-exploitatie Dennis Wielheesen, 06-20949268 d.wielheesen@mybusinessmedia.nl Marsha Schaapman, 0570-504340 m.schaapman@mybusinessmedia.nl Administratie en abonnementen Voor vragen over abonnementen, bezorging of adreswijzigingen kunt u contact opnemen met onze klantenservice via: Klantenservice Product Postbus 58, 7400 AB Deventer product@mybusinessmedia.nl 0570-504300

Tarieven Binnenland: € 135,00 per jaar Buitenland: € 162,50 per jaar Student: € 39,75 per jaar Proefabonnement: € 29,00 KIVI: € 72,88 Prijzen zijn excl. 6% BTW en € 3,95 administratiekosten Abonnementen worden tot wederopzegging aangegaan. Opzeggen kan schriftelijk, per e-mail of telefonisch tot drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode.

Zie alle voorwaarden op www.mybusinessmedia.nl/algemenevoorwaarden.

Ontwerp en opmaak DRAWSWORDS Studio (Rob van den Nieuwenhuizen) www.drawswords.studio

MYbusinessmedia legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de abonnementenovereenkomst.

Uw gegevens kunnen door MYbusinessmedia of zorgvuldig geselecteerde derden worden gebruikt om u te informeren over relevante producten.

Indien u hiertegen bezwaar hebt, kunt u contact opnemen met de uitgever. © copyright 2018 MYbusinessmedia ISSN 0929-7081 Disclaimer De redactie heeft zich maximaal ingespannen om alle rechthebbenden van gepubliceerde foto’s te achterhalen. Mocht er onverhoopt toch beeld gebruikt zijn waarop rechten rusten, neem dan contact op met de redactie.

Druk Drukkerij Roelofs

Uitgever Marjan Leenders

PRODUCT MAGAZINE

3

IN DIT NUMMER →6

BUNDLES

Bundles gelooft in het einde van bezit. Als klant koop je bij Bundles geen apparaat, je betaalt voor het gebruik. De beste producten ‘as a service’, met duurzaamheid als rode draad. Om hun groei te financieren, haalde Bundles met hun vijfde crowdfunding campagne een bedrag van 250.000 euro op bij 170 funders. → 16

OV

Wat het ontwerp van OV-poorten betreft is de technologie vaak al moeilijk genoeg, maar de partijen die dat kunnen zijn vaak minder goed in het ontwerp. Die gedachte inspireerde Jasper van Kuijk en zijn team van de Faculteit Industrieel Ontwerpen van de TU Delft. Het resultaat: een aantal ongevraagde en soms zelfs radicale adviezen.

→ 20

ROODBLOK

Op steeds meer plekken zie je ze in het straatbeeld verschijnen. Betonnen objecten ter preventie van een terreuraanslag met voertuigen.

Tomaello maakte van de nood een deugd en vroeg de creatieve ingenieurs van ipv Delft om samen een roadblock te ontwerpen dat staat als een huis en een vriendelijk uiterlijk heeft.

EN VERDER

Signaal 4 Column VerpakkingXpert → ‘Trends in verpakkingsdesign’ 5 Polaroid is weer ‘in the picture’ 8 Column IoLaw → ‘Piraterij 3.0’ 13

Wankelende wolkenkrabbers in Mini-Gotham Plexiglas in de luchtvaartindustrie Leesvoer → De Polaroids van Wim Wenders

COVER BOVEN Polaroid’s vintage OneStep (l) en vintage SX-70 camera (r) ONDER Marcel Peters (l) en Wouter Buijze (r) van Bundles; Station Amsterdam-Zuid; Roadblock’s Zitelement 3

Tribologische innovatie: Even goed printen als spuitgieten

3D printer filament voor slijtvaste onderdelen uit kunststof iglidur tribo filamenten zijn de enige 3D printmaterialen ontwikkeld voor bewegende toepassingen. De slijtage is tot 50 keer lager dan andere 3D materialen. Nieuwe testresultaten tonen aan dat uit iglidur geprinte materialen een slijtageweerstand hebben gelijkwaardig aan gespoten onderdelen uit hetzelfde materiaal. Beschikbaar als filament of als kant en klaar, geprint onderdeel: igus.nl/3D-print TechniShow, Utrecht – Hal 9 Stand C010/Hal 10 Stand E008 ®

plastics for longer life

®

®

igus B.V. Tel. 0346 353 932 info@igus.nl Elcee Holland B.V. Tel. 078 6544 777 ®

NL-1089-Tribo-filament 3D 185x62M.indd 1

FEBRUARI, 2018

25.01.18 16:07

14 22 23

4

SIGNAAL

BITCOIN WALLET

HORLOGE MET NOODSIGNAAL

In 1995 introduceerde Breitling het eerste polshorloge met ingebouwde microzender. Ook de Breitling Emergency II heeft een noodzender aan boord waarmee je een noodsignaal kunt uitzenden en zoek- en reddingsacties kunnen worden gestart. Door een pin aan de zijkant uit te trekken wordt de antenne geactiveerd en het noodsignaal uitgezonden, op een dubbele frequentie volgens het internationale alert-systeem. Dit verloopt via het internationale Cospas-Sarta satellietsysteem, gebaseerd op een satellietnetwerk in de onderste laag van de ruimte en grondstations. Breitling heeft een speciaal voor dit horloge geschikte accu ontwikkeld. Om de betrouwbaarheid te waarborgen werd ook een oplaadtester ontwikkeld die van tijd tot tijd de accu herlaadt en tegelijkertijd de goede werking van de zender controleert. Nadeel: na aanschaf zal je portemonnee wellicht een ‘noodsignaal’ uitzenden. ↗ Info: www.breitling.com

Tijd voor reddingsactie

Cryptomunten ‘in the pocket’

Voor het ontvangen en versturen van bitcoins is een wallet nodig waaruit je bitcoinadressen beheert. Er zijn mobiele, desktop en hardware wallets. In die laatste categorie valt de Ledger Nano S, de tweede generatie hardware wallets van de Franse startup Ledger. Cruciaal is de seed, een reeks van 24 willekeurige woorden, als basis voor het aanmaken van de privésleutels die de wallet zal gebruiken. Tegelijkertijd dient de seed als back-up: zo lang je de 24 woorden weet kun je altijd toegang krijgen tot de bitcoins in de wallet. Het genereren van de willekeurige data voor het aanmaken van de seed gebeurt op de chip in de Nano S. Het apparaat laat de 24 woorden een voor een afzonderlijk zien op het scherm zodat deze opgeschreven kunnen worden in het bijgeleverde boekje.

Vervolgens wordt er steekproefsgewijs naar een aantal van deze woorden gevraagd ter contrôle. De woorden kunnen alleen op de Nano S zelf getoond worden, dus niet op een (potentieel) gecompromitteerde computer. ↗ Info: www.ledgerwallet.com

GEHOORBESCHERMING MET DAB+ EN BLUETOOTH

Een oorkap dragen ter voorkoming van gehoorschade is wel zo veilig. Nadeel is dat de radio of het belsignaal van een telefoon niet goed hoorbaar zijn; de gebruiker doet zijn oorkap dan al snel af, met alle gevolgen van dien. Dankzij twee gloednieuwe oorkappen is dat verleden tijd. Wiltec introduceert de eerste gehoorbeschermer ter wereld met DAB+ radio van 3M en de Honeywell Sync Wireless oorkap met Bluetooth. DAB+ staat voor Digital Audio Broadcasting en is de digitale upgrade van de traditionele FM-radio. Als de dekking even niet goed is kan met één druk op de knop worden overgeschakeld naar FM-radio. Met de Sync Wireless oorkap van Honeywell kun je oproepen beantwoorden of informatie streamen vanaf een mobiele telefoon wanneer in een lawaaierige omgeving wordt gewerkt. Een handig en gebruiksvriendelijk apparaat dat kan worden gebruikt terwijl de gehoorbeschermer wordt gedragen. ↗ Info: www.wiltec.nl

HYBRID CHAIR

De comfortabele Hybrid Chair kan gemakkelijk worden gebruikt als bureaustoel, eetkamerstoel en lounge stoel. Door de zitting te verlagen verandert tevens de hoek van de zitting naar een ergonomische lounge positie inclusief armleuningen. Wanneer de zitting weer omhoog wordt geschoven, schuift de stoel in een actievere zithouding voor aan een tafel of bureau. De Hybrid Chair is de ideale mix voor wie niet de ruimte heeft voor meerdere stoelen of dit simpelweg niet wil, maar wel de combinatie van een ontspannen én een actieve zithouding wenst. De stoel wordt gemaakt in Nederland uit massief eikenhout. Voor de zitting is er keuze uit verschillende kleuren kwaliteitsstoffen. ↗ Info: www.studiolorier.com

Voor wie het horen wil

Gaat u zitten

PRODUCT MAGAZINE

5

COLUMN

VERPAKKINGXPERT → Het nieuwe jaar is

alweer enige tijd onderweg, de hoogste tijd om vooruit te blikken op de nieuwste trends op het gebied van verpakkingsdesign. Hoe trakteer je klanten in 2018 op een unieke uitpakbeleving?

Trends in verpakkingsdesign 2018 In een tijd waarin veel onzekerheid heerst, grijpen ontwerpers terug naar de basis.

De ‘back to basic’ trend zet ook in 2018 door. De trend gaat uit van een minimalistisch design (less is more) en is grotendeels geïnspireerd op de natuur. We zien rustige, natuurlijke patronen, waarbij een lichte, vaak witte, basis de boventoon voert.

VROLIJKE PRINTS We kunnen de onzekerheid ook overschreeuwen met drukke, vrolijke prints. Deze trend is een duidelijke tegenhanger van ‘back to basic’. We zien gedurfde grafische patronen, waarbij er een opvallende mix wordt gemaakt tussen verschillende stijlen en kleuren. Strepen, bloemen, dieren(huiden), illustraties … alles mag, zelfs op één verpakking. De gedurfde combinaties geven de verpakking iets eigenzinnigs en artistieks. 2018 ‘zegt’ de verpakking waar het op staat. Letterlijk door middel van klare taal. Consumenten willen duidelijkheid en de verpakking voorziet in deze behoefte met een aansprekend typografisch dessin en rake teksten.

GEPERSONALISEERDE VERPAKKINGEN Consumenten hebben steeds meer behoefte aan unieke, eigen producten. Dit resulteert in nieuwe concepten waarbij klanten zelf hun maaltijd, outfit of meubelstuk samenstellen. In 2018 kunnen klanten ook zelf hun verpakking samenstellen. Ze kunnen bijvoorbeeld kiezen uit een aantal kleuren / dessins cadeaupapier en verschillende afwerkingen en decoraties. Of wat denk je van een eigen unieke bedrukking?

De verpakking wordt ter plaatse gemaakt, conform de wensen van de klant.

BE COOL AND ‘SHARABLE’ Met de opkomst van Social Media vinden consumenten het steeds belangrijker om bij ‘hippe’ bedrijven te kopen. Ook hippe verpakkingen doen het goed, want daar wil men graag (online) mee gezien worden. Hoe cooler de presentatie (dit geldt zowel voor non-food als food) hoe hoger het ‘sharable’-gehalte. Onderscheiden was altijd al een belangrijke voorwaarde voor succes, maar nu meer dan ooit. Hoe val je op? Zorg voor een creatief, verrassend design, eventueel met een vleugje humor of een uniek eigen verhaal.

Huib Burggraaf

Is jouw verpakkingsassortiment al klaar voor het nieuwe jaar?

Volg onze VerpakkingXpert ook op: TW @VerpakkingXpert en FB VerpakkingXpert

FEBRUARI, 2018

6

JOIN THE CROWD

10 VRAGEN AAN WOUTER BUIJZE → Bundles gelooft in het einde van bezit. Als klant koop je bij Bundles geen apparaat, je betaalt voor het gebruik. Bundles blijft eigenaar en zorgt voor het onderhoud. Om hun groei te financieren, haalde Bundles met hun vijfde crowdfunding campagne een bedrag van 250.000 euro op bij 170 funders. Het geld wordt gebruikt om de investering in apparaten te financieren.

TEKST Walter Wijnhoven BEELD Bundles

De beste producten als een service

Marcel Peters en Wouter Buijze

In 2013 ontdekte Marcel Peters dat wassen zorgt voor ontzettend veel verspilling. Door slimmer te wassen kan het gebruik van duurzame apparaten goedkoper worden dan het bezit van een ‘wegwerpapparaat’. Geïnspireerd door visionairs als Walter Stahel (Performance Economy) en Ellen MacArthur (Circular Economy) en geholpen door zijn kennis en ervaring als innovatiemanager bij Essent is hij aan de slag gegaan. Miele bleek de geschikte ‘launching partner’. In 2014 is gestart met wasabonnementen op Miele-apparaten. Het concept sloeg aan, met ruim 1.300 klanten zit Bundles nu in een stroomversnelling.

WW Hoe raakte je betrokken bij Bundles?

WB Ik ben er in 2015 bijgekomen als co-founder. Marcel kende ik niet, maar toen ik van het concept hoorde werd ik meteen enthousiast en kon ik aanhaken. Mijn studies bedrijfskunde en sustainable development kwamen goed van pas, evenals mijn ervaring met het opstarten van bedrijven.

WW Hoe verloopt de samenwerking met Miele?

WB Ook voor hen was het best een gedurfde stap. Het is een zoektocht hoe je een succes maakt van een systeem, waar hele andere targets gelden dan in een circulaire economie. Het is een soort organisch proces, dat zich voortdurend blijft ontwikkelen.

WW WB

Met welke partijen / partners werken jullie verder samen?

Behalve Miele zijn dat op dit moment Seepje (wasmiddel) PRODUCT MAGAZINE

7

JOIN THE CROWD

en Moyee (koffie). Er lopen pilots met Proctor & Gamble voor de Ariel wasmiddelen.

WW Waarom is gekozen voor crowdfunding?

WB Er is een continue financieringsbehoefte omdat we apparaten kopen en weer verhuren. Crowdfunding is een logische vorm om op korte termijn de financieringsbehoefte te vervullen. Investeren in apparaten willen we echter niet altijd zelf blijven doen en ook niet altijd via crowdfunding. We worden nu langzaam interessant voor banken.

WW Welke rol heeft Douw&Koren gespeeld?

WB Onze eerste campagne liep via ‘geldvoorelkaar’, uiteindelijk kwamen we bij ‘oneplanetcrowd’ terecht. Het bedrag is opgebouwd in verschillende batches, o.a. via ‘voordewereldvanmorgen’, het communityplatform van ASN bank, waar we goede support kregen van D&K. WW Heeft het interessante nieuwe contacten opgeleverd?

WB Serieuze investeringen van bedrijven en vermogende particulieren die geloven in het systeem en er de commerciële waarde van inzien. Gaandeweg ontstaat er tractie van verschillende soorten partijen.

WW Het Internet of Things speelt ook een rol?

WB Dat klopt, door de apparaten met het internet te verbinden kunnen we prestaties en onderhoud optimaliseren. We laten gebruikers bijvoorbeeld weten wanneer het tijd is voor een kookwasje om de wasmachine schoon te maken en wat zij kunnen doen om energie te besparen. Ook zien we wanneer wasmiddel of vaatwasmiddel bijna op is zodat we nieuwe kunnen sturen per post.

Buddy Stekker en Buddy Bridge

WW Hoe is het apparaat aan het internet verbonden?

WB Een slimme ‘Buddy Stekker’ meet het stroomverbruik en verstuurt deze info draadloos naar de Buddy Bridge die we verbinden met het internetmodem. Zo wordt het stroomverbruik, zonder gebruik van WiFi, naar het Bundles platform verzonden.

FEBRUARI, 2018

Het Bundles team

EN DAN IS ER KOFFIE Samen met Moyee Coffee lanceert Bundles nu ook koffie-abonnementen: FairChain-koffie gecombineerd met een Siemens koffiezetapparaat. De koffie wordt automatisch bezorgd door je brievenbus zodat je altijd verse koffie in huis hebt. Het is een payper-cup koffie abonnement, al vanaf vier kopjes per dag. Wouter Buijze: “Volgens de principes van de circulaire economie blijft Siemens tijdens de totale levensduur verantwoordelijk voor het koffiezetapparaat. Dat betekent dat we door efficiënt onderhoud, reparatie, refurbishment, remanufacturing en recycling meer waarde uit de apparaten halen.”

Onze slimme algoritmes herkennen mogelijkheden om zuiniger en efficiënter te wassen, bijvoorbeeld door te kiezen voor andere wasprogramma’s of temperatuurinstellingen.

WW Zijn de klantgegevens beschermd?

WB We meten alleen het energieverbruik, verder niets.

We anonimiseren de data volledig en zorgen natuurlijk dat de data veilig worden verzonden. Bovendien staan de tools om het uit te lezen op een andere server, daar zal een hacker niet zo snel bij komen en zeker niet tegelijk met de gebruikersdata.

WW Wat zijn de toekomstplannen?

WB We zijn druk bezig met het verbeteren en optimaliseren van onderhoud, reparaties, refurbishment en de daarbij behorende logistiek. Naast bestaande partnerships gaan we nieuwe samenwerkingen aan zodat we kunnen uitgroeien tot hét platform voor circulaire abonnementen. We willen nog veel meer spullen aanbieden als een service en staan open voor nieuwe samenwerkingen.

GIJSBERT KOREN: ‘HET EINDE VAN BEZIT’.

De transitie van bezit naar gebruik wint stapje voor stapje terrein, mede dankzij voorvechters als Bundles.

Eigenlijk weet iedereen het wel. Wij zijn de generatie wereldbewoners die een grote omslag gaan maken naar een duurzame maatschappij. Maar echt eenvoudig vinden we het niet. We moeten allerlei oude gewoonten afleren en nieuwe aanleren. Met alle onzekerheden die daarbij komen kijken. We kunnen wel wat extra zetjes gebruiken van ondernemers die ons de toekomst laten zien.

Maar ook die ondernemers doen het niet alleen.

Bundles heeft al vijf keer succesvol gebruik gemaakt van crowdfunding. Een groeiende groep investeerders, schaart zich achter de missie om onze gewoonte van ‘hebben’ af te leren en een nieuwe gewoonte van ‘gebruik’ aan te leren. Dankzij de steun die zij via crowdfunding krijgen, kan Bundles financiers die vooral in gevestigde belangen geloven passeren en wordt hun revolutie van bezit naar gebruik versneld.

Zo maakt crowdfunding het mogelijk om echt een steentje bij te dragen aan een duurzame toekomst.

Waar zal de transitie van bezit naar gebruik ons brengen? Ik hoop vurig dat de auto snel volgt. Een zelfrijdende auto die je op elk moment uit een pool van auto’s op kan roepen als je er gebruik van wilt maken. Ik heb me voorgenomen om zelf nooit zo’n duur en lelijk apparaat te bezitten. Het is slechts een kwestie van wachten totdat een ondernemer dit gaat crowdfunden.

↗ Info: www.bundles.nl Gijsbert Koren was mede-oprichter van Douw&Koren en is nu zelfstandig actief op het gebied van crowdfunding en duurzaam ondernemen.

8

ARTIKEL

REVIVAL ANALOGE INSTANTFOTOGRAFIE DANKZIJ ‘REVERSE ENGINEERING’ → De naam Polaroid staat weer op hetzelfde bedrijfsgebouw in Enschede waarop het vroeger ook prijkte. Na een doorstart door oud-medewerkers onder de naam Impossible, maakt Polaroid Originals nieuw I-type fotomateriaal op de oude locatie.

Ook is er een nieuwe camera op de markt: de OneStep 2.

SAMENSTELLING Walter Wijnhoven BEELD Polaroid, MVM Modelmakerij

met nieuwe camera

De Color 600 Film rolt van de band

Polaroid terug in Enschede

PRODUCT MAGAZINE

9 Polaroid is een icoon van Amerikaanse innovatie en technische bekwaamheid. Het bedrijf introduceerde de direct-klaar fotografie met de lancering van de baanbrekende Polaroid SX-70 camera in 1972, gevolgd door landmark innovaties zoals de originele OneStep in 1977, de instantfilm in kleur en de Polaroid 600 en Spectra-camera's en filmformaten. Onder de kunstenaars die deze camera's gebruikten en met hun werk velen inspireerden waren onder meer Andy Warhol, Helmut Newton, Robert Mapplethorpe, Maripol, Keith Haring en Guy Bourdin. Ze bezorgden Polaroid de status van cultureel icoon. In de jaren negentig van de vorige eeuw en in de jaren 2000 haalde digitale technologie de instantfotografie echter in volle vaart in, en in 2008 trok Polaroid de stekker eruit. Ook de Enschedese vestiging ging dicht. Een toegewijde groep oud-medewerkers bleef echter onder de naam The Impossible Project films maken voor de vele vintage Polaroidcamera's. De acquisitie van de merknaam Polaroid door de grootste aandeelhouder van het Impossible Project in het voorjaar van 2017, is als het ware de kroon op hun werk. De lancering van Polaroid Originals op 13 september 2017 markeert ook het 80-jarig jubileum van Polaroid, in 1937 opgericht door Edwin Land.

IMPOSSIBLE Het leek een onmogelijke opgave. De fabriek moest geheel opnieuw worden opgestart en het hele chemische proces moest opnieuw worden uitgevonden, vandaar de naam ‘Impossible’.

Polaroid maakte alles in eigen beheer. Zo waren de ingrediënten die voor de ontwikkelpasta gebruikt werden, voor de medewerkers geheim, omdat er alleen met codes werd gewerkt. Omdat een deel van de benodigde 31 chemicaliën voor het maken van de film niet langer verkrijgbaar was, moesten de ondernemers opnieuw

Vintage SX-70 camera

ARTIKEL

aan de slag om de kenmerkende zelfontwikkelende Polaroidfilm te maken. Daarnaast kon Impossible de originele Polaroid-formule niet meer nieuw op de markt brengen omdat de Europese milieuregels veel strikter zijn geworden en bepaalde chemicaliën uit de originele formule van 1971 niet meer mogen worden gebruikt. Na een knap staaltje reverse engineering van het productieproces kwam al in 2010 de eerste Impossible-instantfilm op de markt.

HIP, GAAF EN STOER “Polaroids zijn weer hip, gaaf en stoer. Vooral jongeren vinden ons product interessant; zij zijn digitaal opgevoed en ontdekken nu ook de analoge kant”, zo vertelde Dick Lemmens, hoofd planning van de Enschedese vestiging, aan Tubantia. Polaroid was in 1967 naar Enschede gekomen en begon met de productie van zonnebrillen en later direct-klaar films. Het was in de hoogtijdagen met zo’n 1.100 medewerkers het grootste bedrijf ter wereld voor directklaar fotografie, groter dan concurrenten Fuji en Kodak. Polaroid stond, na Coca Cola en Nike, op de derde plaats van de bekendste merknamen ter wereld.

Fabriekshal in Enschede

ONESTEP 2 CAMERA “De afgelopen jaren zagen we al een sterke opleving van analoge instant-fotografie”, legt Oskar Smolokowski uit, CEO van Polaroid Originals. “Deze groeiende vraag gaat verder dan pure nostalgie.

In de snelle digitale wereld van vandaag is het produceren van een tastbaar object ‘buiten’ je telefoonscherm weer iets bijzonders geworden. Het is bovendien uniek en onmogelijk om te reproduceren.” Polaroid Originals lanceert met de nieuwe analoge OneStep 2 instantcamera de opvolger van de originele Polaroid OneStep, die al 40 jaar geleden werd geprezen om zijn gebruiksgemak en waarop het nieuwe ontwerp is gebaseerd. De camera wordt in China gemaakt, de films komen uit Twente. Er is ook een productielocatie in Duitsland waar een aantal basiselementen wordt geproduceerd voor de direct-klaar film.

DROMERIGE ESTHETIEK Met een krachtige ingebouwde flitser, eenvoudig oplaadbaar via USB, een 1100mAh-accu met een accuduur van zo’n 60 dagen, timerfunctie, en een zelfontspanner die ook via een app is te bedienen, is de camera ontworpen voor vandaag. De fixed-focus

FEBRUARI, 2018

10

ARTIKEL 106mm lens heeft een bereik van 60cm tot ‘oneindig’. De camera werkt met 600-type film en een nieuw materiaal dat het bedrijf I-type noemt. De nieuwe generatie instantfilm, verkrijgbaar in kleur, zwart-wit en in een reeks speciale edities, heeft die uitgesproken dromerige esthetiek waar Polaroid om bekend staat.

De film is niet alleen beschikbaar voor de moderne analoge instantcamera zoals de OneStep 2 maar ook voor de belangrijkste vintage Polaroidcamera’s waarvan er wereldwijd nog talloze circuleren. Geheel in lijn met het in leven houden van de analoge erfenis, verkoopt Polaroid Originals ook volledig gerenoveerde vintage Polaroidcamera's. “Als het gaat om het vastleggen van een moment en het bij elkaar brengen van mensen, is er niets mooier dan een Polaroid-foto”, zo vat Oskar Smolokowski de motivatie achter ‘zijn’ Polaroid Originals-merk enthousiast samen.

GIGANTISCHE POLAROIDCAMERA IN LAS VEGAS Begin dit jaar was op de grootste technologiebeurs ter wereld, de Consumer Electronics Show (CES) in Las Vegas, een reusachtige Polaroid camera te zien van 2 meter breed, 2 meter lang en 2 meter hoog. Kortom een verhouding van 20 op 1, want alles is immers ‘big’ in the States. Het gigantische model is vervaardigd door MVM Modelvormmakerij in Hengelo in opdracht van Impossible, om de nieuwe camera zo goed mogelijk te presenteren. MVM Modelvormmakerij BV is onderdeel van MVM Group. De modelmakerij is ingericht op het maken van gieterijmodellen over de volle breedte van de branche. “In oktober 2016 zijn wij door Impossible benaderd om voor hen een schaalmodel van de OneStep 2 camera te maken, die zou worden gelanceerd tijdens CES 2018 in Las Vegas”, vertelt Jeroen Assink van MVM. “Na twee maanden van overleg, kleurstaaltjes maken, bouwen en geheim houden mochten we met trots het eindproduct laten zien. De bedoeling was om van deze camera de blikvanger van de beursstand te maken. Dat is gelet op de grote belangstelling, ook op social media, uitstekend gelukt!”

Vintage OneStep camera EDWIN LAND Polaroid Corporation werd in 1937 opgericht in de Verenigde Staten. De basis voor de onderneming werd gelegd door Edwin Land, die in 1928 het eerste synthetische polarisatiefilter ontwikkelde. De onderneming voerde vrijwel vanaf het begin producten als het polarisatiefilter voor de fotografie, glas voor zonnebrillen en speciale glazen voor microscopische toestellen. In 1948 werd de eerste Polaroid Land Camera verkocht. Het bijzondere was dat de foto direct werd ontwikkeld, de gebruiker hoefde dus niet meer te wachten op een ontwikkellaboratorium.

In 1960 introduceerde Polaroid de eerste camera met een autofocus systeem. (Bron: Wikipedia).

Vintage Spectra camera

↗ Info: www.polaroidoriginals.com www.mvm-group.nl www.modelvormmakerij.nl

PRODUCT MAGAZINE

11

ARTIKEL

Schaalmodel in opbouw bij MVM

Stand tijdens de CES, Las Vegas

‘De groeiende vraag gaat verder dan pure nostalgie’ ( Oskar Smolokowski )

FEBRUARI, 2018

TOMORROW’S TECHNOLOGY TODAY 20-23 MAART 2018

The supplier of successful solutions

DE VAKBEURS GERICHT OP TOELEVEREN, UITBESTEDEN, PRODUCTONTWIKKELING EN ENGINEERING

MELD U GRATIS AAN: WWW.ESEF.NL

13

COLUMN

IOLAW → Wellicht heeft u ze ook op uw computer; digitale ontwerpen van 3D-modellen, zogenoemde ‘CAD’-

bestanden. Hét bestandsformaat waar een 3D-printer van smult. Je downloadt ze eenvoudig van het internet, verzendt ze naar je 3D-printer et voilà: een vaas, gereedschap, juwelen, auto-onderdelen, een heup of zelfs wapens worden met één druk op de knop voor uw neus ‘uitgeprint’. Fantastisch toch? Helaas is dat niet altijd het geval. Helemaal niet als u de ontwerper bent van het voorwerp. Wij lichten graag toe welk arsenaal aan intellectuele eigendomsrechten u tot uw beschikking heeft als ontwerper.

Piraterij 3.0: CAD-bestanden en de 3D-printer AUTEURSRECHT Rapid Prototyping, Additive Manufacturing, 3D printen; allemaal synoniemen voor het creëren van driedimensionale voorwerpen vanuit een digitaal bestand. Op zowel de gecreëerde voorwerpen als het CAD-bestand kunnen bepaalde rechten rusten die alleen toebehoren aan de ontwerper daarvan. Het auteursrecht is één van deze rechten. Zo is het zonder toestemming van de auteur wettelijk niet toegestaan een auteursrechtelijk beschermd werk te verveelvoudigen of openbaar te maken.

Dit geldt voor zowel het product als voor het digitale CAD-bestand dat ook een werk kan omvatten. Voor deze bescherming hoeft u overigens niets te doen! Auteursrechten komen u, mits uw creatie voldoet aan de wettelijke vereisten, vanzelf toe.

MERKENRECHT Het merkenrecht biedt voorts bescherming voor tekens (woorden, logo’s of zelfs vormen) die dienen ter onderscheiding van producten en diensten. De kenmerkende, driehoekige vorm van de Toblerone-chocoladereep is bijvoorbeeld merkenrechtelijk beschermd. Na verkrijging van het merkenrecht is het vervolgens voor ieder ander dan de merkhouder verboden het beschermde teken in het economisch verkeer te gebruiken voor dezelfde producten. Ook u kunt een merk deponeren waarna u het recht heeft als enige dat teken te gebruiken om bepaalde producten en diensten aan te bieden.

MODELRECHT Daarnaast kun je je als ontwerper beroepen op het modellenrecht. Op basis daarvan kan de rechthebbende optreden tegen het gebruik van een tekening of model met een overeenstemmend uiterlijk. Daarvoor moet de ontwerper deze tekening of dit model wel hebben gedeponeerd bij het Benelux Bureau voor Intellectuele Eigendom of het Bureau voor Intellectuele Eigendom van de Europese Unie. Nadat het depot is goedgekeurd heeft de ontwerper, in principe, modelrechten verworven.

OCTROOIRECHT Ten slotte beschermt het octrooirecht technische uitvindingen die nieuw en inventief zijn. Dit zijn tamelijk hoge eisen die worden gesteld aan een uitvinding. Met technisch wordt dan bedoeld dat de uitvinding technisch toepasbaar is. Denk hierbij aan een nieuwe bevestigingsmethode of een schroef met een nieuwe functie. Aangezien de technologie van het 3D-printen zich in een razendsnel tempo heeft ontwikkeld in de afgelopen jaren, kunnen ook bepaalde producten worden gemaakt die (onbewust) FEBRUARI, 2018

inbreuk maken op een octrooi. Omdat ook voor octrooien een registratievereiste geldt zijn alle verleende octrooien te vinden in daartoe bestemde registers. Hierdoor wordt u geacht van het bestaan van een octrooi af te weten. Raadpleeg bij twijfel dan ook altijd een advocaat.

SLAAFSE NABOOTSINGSLEER Als op basis van de voorgaande regimes (auteursrechten, merkenrechten, modellenrechten, octrooirechten) geen bescherming mogelijk is, kan eventueel nog de slaafse nabootsingsleer uitkomst bieden. Het klakkeloos namaken van een product kan onrechtmatig zijn jegens de ontwerper van het nagemaakte product, indien door dat namaken verwarring valt te duchten bij het kopende publiek. Het namaken is wel toegestaan voor zover dat betrekking heeft op vormgevingselementen die noodzakelijk zijn om een deugdelijk en bruikbaar product te krijgen.

Op die punten is het dus eigenlijk noodzakelijk om na te maken.

Op overige punten moet van het ontwerp van het nagemaakte product worden afgeweken.

UITZONDERINGEN Betekent dit dat u uw irritante kleine neefje van vijf moet teleurstellen en hem erop moet wijzen dat het verboden is andermans producten te printen? Nee, er bestaan wel uitzon-deringen. Zo kan de rechthebbende zich in principe niet verzetten tegen handelingen in de particuliere sfeer voor niet-commerciële doeleinden. Maar mocht datzelfde irritante neefje de intentie hebben deze uitgeprinte voorwerpen te verkopen tijdens Koningsdag, dán kunt u hem eindelijk terugpakken en de ontwerper over deze onrechtmatige daad tippen.

Of u daarmee vrienden maakt is een andere vraag.

Mr. Y. Celebi en mr. I.C. Adiyaman zijn advocaat respectievelijk juridisch medewerker bij CMS te Utrecht, sectie Intellectuele Eigendom, Technologie, Media en Telecommunicatie.

E-mail: yasar.celebi@cms-dsb.com.

14

ARTIKEL

‘KAT’ KONG ATTACKS NEW YORK → Hoe lok je twee miljoen mensen uit de hele wereld naar je modelstad en zijn wolkenkrabbers? Je maakt voor YouTube een actievideo met een reusachtige kat en een enorme rat.

Decor: het New York in de Art Deco-periode.

TEKST en BEELD Frank Heynick

Gebouw van American Airlines

Wankelende wolkenkrabbers

Fra nk H eyn ick bou wen d aa nM iniGot ham

“Over mijn modelstad Mini-Gotham, in mijn flat in Brooklyn, vertelde ik al eerder in Product (‘New York in het klein’, november 2011). Ruim dertig gebouwen zijn er, waaronder zeven wolkenkrabbers, waarvan de hoogste twee meter rijst. Alle wolkenkrabbers en de meeste andere belangrijke gebouwen zijn helemaal handgemaakt, voornamelijk uit plexiglas met acrylverf. De periode is de twintigste eeuw vanaf laat in de jaren twintig tot vroeg in de jaren zestig. Opvallend als bouwstijl is vooral Art Deco met zijn abstracte geometrische vormen en patronen en kleurrijke, kubistische en jazz-achtige motieven. Behalve bij de wolkenkrabbers is Art Deco ook te zien bij de modellen van de Wereldtentoonstelling in 1939–40 en bij de modellen van de spoorwegstations en kleinere gebouwen.

BIJZONDERE AANPAK Mini-Gotham is niet voor het publiek toegankelijk. Er is in mijn woonkamer geen ruimte over. Maar de website mini-gotham.com biedt onder meer tientallen afbeeldingen, een plattegrond (met animatie) en achtergrondinformatie. Helaas kun je het aantal nieuwe

bezoekers per dag meestal op de vingers van één hand tellen.

Ik was al langer van plan om ook een video-rondleiding van MiniGotham te maken en op YouTube te zetten. Maar zou zo’n video meer bezoekers trekken dan de website? Er zijn op YouTube immers al diverse video’s van mooie miniatuurbanen en modelsteden, soms ook met imponerende wolkenkrabbers. Maar deze video’s trekken na jaren op het internet hooguit tienduizend viewers totaal. Tijd voor een bijzondere aanpak.

Zo bedacht ik een avontuur met mijn huisdieren, kat Timmy en rat Ciske, om meer viewers naar Mini-Gotham te lokken. Het kostte enkele maanden om het allemaal te verfilmen en nog een paar maanden om de opnames van tien uur te knippen en te monteren in een video van ongeveer een half uur. (Alles wat je ziet is liveaction, geen computeranimatie.) Bij het begin van ieder deel is muziek toegevoegd van de symfonie ‘Uit de Nieuwe Wereld’ van de Tsjechische componist Antonín Dvorák.

TRAMS, TREINEN EN HELIKOPTERS De video begint met een teaser van ongeveer anderhalve minuut waarin veel actie met kat en rat. Maar Timmy en Ciske zien we de volgende twaalf minuten niet. Er komt eerst een helikoptervlucht boven de wolkenkrabbers van Mini-Gotham. Daarna tramritten door de straten en treinritten met de metro, zowel onder de grond als op een ijzeren viaduct. Pas bij de tweede ‘akte’ verschijnt kat PRODUCT MAGAZINE

15

Wolkenkrabber van twee meter hoog

ARTIKEL

FRANK HEYNICK Dr. Frank Heynick studeerde onder meer industriële vormgeving aan de Brooklyn Technical High School, geschiedenis aan het Hunter College (Stedelijke Universiteit van New York) en toegepaste taalwetenschap aan Columbia University (New York). Hij promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen tot doctor in de geneeskunde op een proefschrift over dromen en werkte onder andere als wetenschappelijk medewerker bij de TU Eindhoven. Sinds 2005 doceert hij aan de New York University, School of Professional Studies. Frank heeft ruim 500 publicaties op zijn naam waaronder vijf boeken.

Timmy, die sluipend en klauterend door de stad de nodige schade veroorzaakt. Bij de volgende akte wordt rat Ciske ten tonele gevoerd. Dit eindigt in een confrontatie tussen de twee dieren.

Voor de climax in de laatste akte vecht Timmy met een helikopter bovenop een wolkenkrabber. Hoe het afloopt wil ik hier niet verklappen, behalve dat het anders is dan met de grote mensaap in de film King Kong.

Kijkje in Mini-Gotham

Timmy in actie

MILJOENEN VIEWS In juni 2014 werd de video op YouTube gezet. Het ging aanvankelijk langzaam met meestal minder dan honderd nieuwe viewers per dag. Pas in maart 2015, na acht maanden dus, waren er cumulatief honderdduizend nieuwe oftewel ‘unieke’ viewers. (Een viewer die de video twee of meer keer bezoekt, telt slechts als één.) In november 2015 waren er een kwart miljoen viewers, in april 2017 een half miljoen, in augustus een miljoen, in december anderhalf miljoen. Een mooie progressie, hoewel met flinke schommelingen.

Ik moedig het aan door Kat-Kong-visitekaartjes uit te delen, vooral onder toeristen op Times Square. De laatste tijd komen er gemiddeld zeven- of achtduizend nieuwe viewers per dag. De beste dag tot nu toe was in begin december 2017 met maar liefst 15.124 unieke viewers.

TONGA Viewers komen uit de hele wereld. De Verenigde Staten staan op de eerste plaats met bijna een derde van alle viewers. Daarna komen Mexico, Brazilië, Rusland, Thailand, het Verenigd Koningrijk, de Filipijnen, Indonesië, Canada, Vietnam en Polen. Op de 214de en laatste plaats staat Tonga met één viewer. (Helaas hebben de 1,4 miljard bewoners van China geen toegang tot YouTube). Nederland staat op de 23ste plaats, met 0,8 procent van alle viewers.

Maar daar valt iets aan te doen. Lezers van Product zijn van harte welkom om naar Feline King Kong attacks New York op YouTube te gaan, met de helikopter boven de Art Deco-wolkenkrabbers van Mini-Gotham te vliegen en met de trams en treinen door de straten, tunnels en viaducten te rijden. En uiteraard om van de avonturen van kat Timmy en rat Ciske te genieten.”

FEBRUARI, 2018

16

ARTIKEL

‘HOE MOEILIJK KAN HET ZIJN?’ → Hoe zou de OV-chipkaart eruitzien als de gebruiker centraal stond in plaats van de vervoerders? Het Expertisecentrum OV-betalen aan de faculteit Industrieel Ontwerpen van de TU Delft onderzocht, onder leiding van dr. ir. Jasper van Kuijk, verbeteringen van het ontwerp en gebruik van de OV-chipkaart en alles daar omheen. De resultaten werden gepresenteerd tijdens het symposium ‘Gebruiksgericht OV-betalen’.

Reizen met de OV-chipkaart TEKST TU Delft/Delta en Walter Wijnhoven BEELD TU Delft en Rotterdam Marketing

Het gemor over de OV-chipkaart is na de landelijke invoering in 2012 wel zo’n beetje geluwd. Maar dat wil niet zeggen dat iedereen er tevreden en blij gebruik van maakt. Vergeten uit te checken blijft stress geven, evenals het reizen over de grens. Of omgekeerd: probeer het OV-chipsysteem maar eens uit te leggen aan buitenlandse bezoekers. Tijdens het symposium presenteerden afstudeerders en alumni hun resultaten voor een publiek van vervoerders, systeembouwers, consumentenorganisaties,

overheden, leveranciers en toezichthouders die bij verschillende onderzoeken betrokken waren. Het resultaat laat zich samenvatten als zes manieren om het OV-betalen te verbeteren. De projecten zijn gebaseerd op uitgebreid veldonderzoek, in Nederland en het buitenland, en ontwikkeld in samenspraak en -werking met gebruikers en de vervoerssector waaronder — met steun van ClickNL — marktpartijen als NS, RET, GVB, Connexxion, Translink, Thales, Schiphol en KLM.

PRODUCT MAGAZINE

17

ARTIKEL

ZES TIPS VOOR EEN BETERE OV-CHIPKAART 1 BETERE BETAALGRENS Op grote stations gaan poortjes steeds vaker dicht waardoor je wel moet uitchecken om het station te verlaten. Bij kleinere stations zien mensen de uitcheckpaal nog vaak over het hoofd.

Onderzoeker Geert Niermeijer verdiepte zich in een betere markering van wat in vaktermen de ‘betaalgrens’ heet. Hij experimenteerde met portalen, lichtlijnen, oplichtende in- en uitcheck-palen, borden met logo’s en instructies. “We hebben laten zien dat visuele maatregelen effect kunnen hebben, maar voor elk station moet een passende keuze gemaakt worden”, aldus Jasper van Kuijk. “Wat op Veenendaal wel werkte (30% minder mensen vergaten uit te checken) bleef in het drukkere Den Bosch onopgemerkt. Den Bosch is niet alleen drukker qua passagiersaantallen maar ook in visueel opzicht. Er is meer afleiding en de lichtlijn was minder zichtbaar omdat het om een binnenruimte ging. Dit verklaart vermoedelijk het verschil in effect.”

2 TOERISTEN IN HET OV Afstudeerder Larissa Lehr maakte een inventarisatie van waar buitenlandse reizigers op Schiphol of in Amsterdam tegenaan lopen wanneer ze een kaartje willen kopen. Haar tragikomische filmpje over toeristen in verwarring openbaarde de verborgen complexiteit. Wat is bijvoorbeeld het verschil tussen een anoniem en een eenmalig kaartje? En waarom staat dat er alleen in het Nederlands? Naar Deens voorbeeld stelt Lehr een overkoepelende OV-koepel voor, het Dutch Public Transport (DPT) dat toegang biedt tot alle Nederlands openbaar vervoer via een Engelstalige website of applicatie. In de zaal werd wat afhoudend gereageerd door vervoerders die voor de herkenbaarheid van hun bedrijf vrezen. Internationale reizigers hebben daar vermoedelijk geen boodschap aan.

3 TREINEN OVER DE GRENS Je komt vanuit Brussel in Rotterdam aan en je wilt het station verlaten. Dat kan dus alleen als je aan het juiste poortje de QR-code van je ticket scant. Dat gaat vaak niet goed zodat er altijd iemand staat om mensen door de gesloten poortjes te loodsen. IO-alumnus Meike Mak (mbstudio) bracht de problemen in kaart die mensen ervaren wanneer ze de grens oversteken. Lastig, lastig, lastig. Alleen vriendelijk en goed onderlegd

JASPER VAN KUIJK Jasper van Kuijk studeerde Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft, daarnaast volgde hij een cursus kleinkunst. In 2005 startte hij als promovendus bij de faculteit Industrieel Ontwerpen waar hij onderzocht hoe fabrikanten van consumentenelektronica omgaan met gebruiksgemak. In 2010 won Van Kuijk de jury- en publieksprijs bij het cabaretfestival Cameretten, twee weken later verdedigde hij zijn proefschrift. Hij is parttime universitair docent bij de TU Delft en schreef columns over het gebruiksgemak van consumentenproducten in onder meer nrc.next en De Volkskrant. In 2016 verschenen zijn columns in boekvorm onder de titel: 'Hoe moeilijk kan het zijn?'.

servicepersoneel kan uitkomst bieden. Hun bereikbaarheid verbetert vermoedelijk door de informatie- en SOS-palen op het station uitnodigender te maken, want momenteel maakt niemand daar gebruik van.

4 OPEN POORTJES Poortjes op stations staan steeds vaker dicht en openen na inchecken. Alumnus Leon Groot Obbink maakte een verbeterd ontwerp dat openstaat voor iedereen, maar razendsnel sluit als je niet incheckt of te weinig saldo op je kaart hebt. Door afgeschuinde kanten wordt het duidelijker aan welke kant je moet in- of uitchecken en de doorloop is verbeterd doordat het informatiedisplay een meter verder staat dan de kaartlezer. Dat alles om de doorloop te bevorderen. Bij tests toonden gebruikers zich grotendeels tevreden, maar ze vonden het plotselinge sluiten onvoorspelbaar.

5 INCHECKEN MET JE BANKPAS Voor toeristen zou het een uitkomst zijn, en trouwens ook voor Nederlanders die hun OV-chipkaart zijn vergeten. Dat je gewoon met je bankpas kunt in- en uitchecken bij het openbaar vervoer. Chris Meeuwsen studeerde bij Translink en de TU Delft af op dit idee. Vergelijkende studies in Londen, Chicago en Tsjechië, waar je met je bankpas kunt reizen, maakten duidelijk dat het vooral een kwestie van vertrouwen is. Mensen willen een bevestiging van hun bank dat inchecken veilig kan, ze willen een limiet op het bedrag dat contactloos betaald wordt en ze willen heldere informatie bij in- en uitchecken op de paal.

FEBRUARI, 2018

18

ARTIKEL

‘Gebruiksgemak is net als zuurstof, het valt pas op als het er niet is’ ( Jasper van Kuijk ) PRODUCT MAGAZINE

19

6 INCHECKEN MET JE MOBIEL Afstudeerder Shen Kao Cheng keek in Londen, Oslo en Seoul waar mensen met hun mobieltje kunnen inchecken zolang die een geschikte chip heeft. Het viel hem op dat weinig mensen er gebruik van maakten, en dat het inchecken traag verliep. In Londen vroegen schaarse gebruikers zich af waarom het systeem eigenlijk bestond. Cheng ontwierp een OV-applicatie waarmee je tickets kunt bestellen, online opwaarderen en ook inchecken, al telt dat kunstje minder dan het gebruiksgemak van één OV-betaal app. “Eigenlijk hoort het gewoon zo”, zei een proefpersoon. Een ander reageerde: “Hier zat ik twee jaar geleden al op te wachten.”

ONGEVRAAGD ADVIES Alle studies zijn overhandigd aan Hans Peters, commercieel directeur van de NS en aan Arco Groothedde, directeur van Translink, het bedrijf achter de OV-chipkaart. Wat is er sindsdien gebeurd?

Product vroeg het aan Jasper van Kuijk. “Wij hebben het project als onafhankelijke partij geïnitieerd en als ‘ongevraagd advies’ open neergelegd, zodat elke producent ermee verder zou kunnen.

Er zijn per onderwerp bedrijven bij gezocht, wat betekent dat je het op een gegeven moment overdraagt. Wat vervolgens intern bij die bedrijven gebeurt durf ik niet altijd te zeggen, maar er zijn wel ontwikkelingen. NS, GVB en RET kijken al naar een nieuwe generatie poorten. Thales (de producent van veel van de huidige poorten) was ook betrokken bij het poortproject, de kennis die daar uit is gekomen zit behoorlijk diep in die organisatie. Ik heb goede hoop dat we daarvan op termijn dingen terug gaan zien.”

RADICAAL ONTWERP “Wat het ontwerp van de poorten betreft is de technologie vaak al moeilijk genoeg, maar de partijen die dat kunnen zijn vaak minder goed in het ontwerp. Poorten hebben een levensduur van 6–10 jaar, dat kun je nog wat oprekken na een update. Maar ze staan er nu al een tijdje, we zijn er al sinds 2008 mee bezig. Dat betekent dat je bij een nieuwe aanbesteding partijen bijvoorbeeld kunt vragen: ‘ik wil dit ontwerp, met die afschuining’. Leon Groot Obbink heeft een ‘radicaal’ ontwerp gemaakt, ook op aandringen van de vervoerders, met poorten die altijd open staan. Maar hij heeft het ook vertaald naar de huidige generatie poorten, dus met die FEBRUARI, 2018

ARTIKEL

afschuining, dat is relatief simpel te implementeren. Poorten die altijd open staan kan een toevoeging zijn waar je wel of niet voor kiest. De basis is betere wayfinding door middel van het portaal boven de poortrij en het intuïtieve ontwerp van de poorten en de digitale interface.”

OVERHEAD SIGNAGE “Het ontwerp van de poorten zelf ligt bij de vervoerders, maar misschien gebeurt er ook wel iets aan de kant van de fabrikanten. Dan heb je ook de ‘overhead signage’, zo’n portaal bovenlangs hebben we veel in het buitenland gezien. In Nederland is dat een discussie met de spoorbouwmeester en ProRail; de spoorbouwmeester wil het zicht zo weinig mogelijk beperken, maar wij zeggen: die betaalgrens is zo’n belangrijk ding, dat moet je gewoon duidelijk markeren. Het is geen bewegwijzeringsinformatie maar in feite de ‘kassa’. Die moet goed zichtbaar zijn, ook voor de doorstroom.

Leon heeft een soort redundantie aangebracht in de richting van de poorten, hoe je moet lopen. Dat wordt nu aangegeven met een groen pijltje of een rood kruis, maar dat zit op kniehoogte. Als je dichter bij de poorten bent zie je dat helemaal niet. Wat Leon heeft toegevoegd is een soort lichtbak op de hoek van de poort; als je erin kunt staat die lichtbak ‘aan’ (in de kleur van de vervoerder) en als je er niet door kunt staat hij ‘uit’. Datzelfde geldt voor de overhead signage, die is gewoon grijs als je er niet langs kunt. Je ziet dan al vanuit je ooghoeken welke poort je wel of niet kunt nemen.”

THEORIE EN PRAKTIJK “Een goed voorbeeld is Hong Kong. Daar is heel duidelijk links ‘naar binnen’ en rechts ‘naar buiten’, al is het zo dat ze daar als voormalige Britse kolonie links rijden. Bij ons zie je bij de poortjes een soort afwisseling tussen rood en groen, met het idee dat iedereen dan de kortste route kiest om naar binnen te kunnen.

Daardoor kun je niet gewoon ‘blind’ naar een poort toelopen. Wij zeggen: splits het gewoon. Alles naar binnen is rechts, naar buiten is links. Dan zou het ook kunnen dat je doorstroom beter wordt omdat mensen niet meer tegen elkaar in lopen, elkaar niet hoeven te kruisen. In theorie klinkt de huidige opstelling namelijk goed maar in de praktijk is het een slecht idee, dat durf ik wel te zeggen.

Hoe moeilijk kan het zijn?”

20

ARTIKEL

VRIENDELIJKE VORMEN TEGEN TERREUR → Op steeds meer plekken zie je ze in het straatbeeld verschijnen. Betonnen objecten ter preventie van een terreuraanslag met voertuigen. Roadblocks of ‘Merkellego’, zoals de Duitsers het ook wel noemen. Maar waarom niet van de nood een deugd maken?

‘Roodblok’ als ruimteverfraaier TEKST Walter Wijnhoven BEELD ipv Delft Roodblok-familie

Tomaello bv vroeg de creatieve ingenieurs van ipv Delft om samen een roadblock te ontwerpen dat duidelijk staat als een huis en tegelijk een vriendelijk uiterlijk heeft. Het resultaat is de ‘Roodblok’, een heldere en aangename vorm.

‘ROODBLOK’ Tomaello, specialist in sierbeton en terrazzo, en ontwerpbureau ipv Delft bundelden hun krachten en ontwikkelden Roodblok, een familie van roadblocks die de openbare ruimte niet alleen veiliger, maar ook mooier maken. De serie bestaat uit terrazzo roadblocks met afgeronde hoeken en een mooi afgewerkt oppervlak,

leverbaar in diverse uitvoeringen en kleuren als wit, betongrijs, antraciet en rood (waaraan de lijn haar naam dankt). Andere kleuren zijn op verzoek leverbaar. Er zijn twee basisvormen: rechthoekig (1,6 × 0,6 m) en vierkant (1,6 × 1,6 m). De hoogte varieert van 420 mm (zithoogte) tot 900 mm. Gewicht circa 1.600 kg.

MODULAIRE ELEMENTEN Naast zitelementen met of zonder rugleuning en met of zonder houten zitting, kent de Roodbloklijn ook een boombak, een plantenbak en een combinatie zitelement-plantenbak. De verschillende elementen zijn goed met elkaar te combineren en vormen PRODUCT MAGAZINE

21

ARTIKEL

Plantenbak

Zitelement 3

MERKELLEGO De term ‘Merkellego’ maakte in december 2016 zijn opwachting in Duitstalige social media, vlak na een truckaanslag op een Duitse kerstmarkt. De benaming verwijst naar de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de merknaam Lego. De vaak gebruikte rechthoekige betonblokken vertonen uiterlijke overeenkomsten met de bekende legoblokjes. Ook in Nederland wordt het woord gebruikt, misschien mede doordat in Amsterdam eind vorig jaar zo’n honderd betonblokken zijn geplaatst op de Dam, het Leidseplein, het Rembrandtplein en bij de Heineken Experience. Rotterdam en Den Haag hebben soortgelijke maatregelen genomen. Fraaier wordt het er niet op, dus de hoogste tijd voor ‘Roodblok’!

Roodblok, verschillende kleuren en afwerkingen

dankzij de uniforme uitstraling en maatvoering een verzorgd en samenhangend geheel. Optioneel zijn de elementen eenvoudig te voorzien van reflectoren of bijvoorbeeld een stadslogo. De mogelijkheden zijn ongekend. Wie weet zien we ze binnenkort wel in de voortuin van politici, uitgevoerd in de kleur van hun partij. Een ideetje voor ‘Frau Merkel’ misschien? ↗ Info: i r. Rutger Wirtz www.ipvdelft.nl Giulio Tomaello www.tomaello.nl

Zitelement 2

FEBRUARI, 2018

22

KORT Een van de huidige trends in de luchtvaartindustrie is steeds grotere ramen in vliegtuigen. Evonik investeert in een nieuwe rek- en polijstfabriek en levert vanaf 2018 extra grote PLEXIGLAS® platen voor de luchtvaartindustrie.

Vliegen met panoramisch uitzicht Cockpit van gerekt PLEXIGLAS® TEKST Wendy Maes. BEELD Drees Design en Evonik.

ROBUUST EN LICHT IN GEWICHT “De trend gaat heel duidelijk naar grotere cabineramen in vliegtuigen”, zegt Martin Krämer, manager van het bedrijfsonderdeel Arcylic Products van Evonik. Het bedrijf uit het Duitse Essen is met zijn merk PLEXIGLAS® al meer dan 80 jaar een van de toonaangevende producenten van materiaal voor de luchtvaartindustrie.

Dat het merkacryl in de vliegtuigindustrie wordt gebruikt is te danken aan de hoge, optische kwaliteit, het lage gewicht en omdat het goed te verwerken is. Bovendien is PLEXIGLAS® robuuster en slechts half zo zwaar als glas — op grote hoogte twee uiterst belangrijke factoren.

Gerekt PLEXIGLAS® voor ramen in de passagiersruimte

COMPLETE AANBIEDER VOOR DE LUCHTVAARTINDUSTRIE Voor ramen in vliegtuigen en helikopters worden gecertificeerde platen uit gegoten PLEXIGLAS® gebruikt die op een uiterst complexe manier worden gestrekt of, zoals een vakman zegt, gerekt. Het voordeel van gerekte PMMA-platen: een verbeterde slagvastheid en een verhoogde chemische bestendigheid.

Evonik is een van de marktleiders van het benodigde materiaal voor gerekte

platen. Met de nieuwe fabriek in Weiterstadt in Duitsland voert Evonik vanaf 2018 het rekken en polijsten zelf uit, ook voor platen met een duidelijk groter formaat dan tot nu toe haalbaar was. “Dit was voor ons de volgende logische stap waarmee we consequent de strategie van ons segment Performance Materials volgen”, licht Krämer toe. “Wij stellen ons daarmee op als marktleider van polymeren-materialen en tussenproducten. Vertrouwend op de goede betrekkingen met onze klanten worden wij tot ‘mede-vormgever’ van hun business en creëren we nieuwe normen.”

GROTE RAMEN UIT ÉÉN STUK Grote, gerekte PLEXIGLAS® platen zijn essentieel als de ramen, ook in de cockpit in vliegtuigen en helikopters, groter moeten worden. Panoramaramen boven de wolken zijn weliswaar nog toekomstmuziek maar vliegtuigbouwer Boeing heeft bijvoorbeeld de ramen in de actuele Dreamliners al met maar liefst tweederde vergroot. “Door ons wereldwijd grootste formaat voor gerekte platen maken wij nieuwe designs mogelijk voor heel grote ramen en verbeteren wij de efficiëntie voor kleine cabine-ramen”, legt Roland Mickal uit, manager van het marktsegment Transportation van Arcylic Products.

kunnen de vliegtuigbouwers vertrouwen op de kwaliteit van PLEXIGLAS®. De gerekte platen laten door de nieuwe slijpen polijsttechniek een duidelijk verbeterde dikte-tolerantie zien vergeleken met het huidige materiaal. Door deze gereduceerde dikte-tolerantie is het beter te verwerken en het leidt bovendien tot een duidelijke vermindering van het gewicht bij het eindproduct: het vliegtuigraam. “Deze verbeterde eigenschappen van gerekt PLEXIGLAS® bieden grote voordelen voor de klant. Het is een goed voorbeeld van wat wij verstaan onder intelligente vormgeving van chemicals”, aldus Krämer.

OPTIMAAL TOEGERUST “Met onze investering in de nieuwe rek- en polijstfabriek creëren wij een nieuwe norm en positioneren wij ons als innovatieve partner van onze klanten, geheel in overeenstemming met onze visie ‘Evolution in Acrylics is our Passion’”, aldus Krämer.

Roland Mickal tot slot: “Volgens schattingen bestaat er behoefte aan circa 30.000 nieuwe passagiersvliegtuigen wereldwijd tot 2031. De behoefte aan hoogwaardige, gerekte PMMA-platen is dus evident.” ↗ Info: www.world-of-plexiglas.com

GEMAKKELIJK TE VERWERKEN De extra grote, gerekte platen zijn niet alleen de steeds groter wordende ramen tot voordeel, ook in de cockpit. Producenten van conventionele vliegtuigramen kunnen uit één gerekte plaat ook meer ramen maken dan tot nu toe. Dat verhoogt de productie en efficiëntie. Daarnaast PRODUCT MAGAZINE

23

LEESVOER

WIM WENDERS’ POLAROIDS Instant stories: Wim Wenders’ Polaroids, is een fotografische road trip door het leven van de kunstenaar, van zijn vroege reizen door de filmische landschappen van Amerika tot de Duitse provincies en daarbuiten. Het boek telt bijna 250 Polaroids uit een periode van meer dan vijf decennia tussen 1968 en 2017. Begeleid met tekst van Wim Wenders en van zijn vrienden Patti Smith, Sam Shepard en Laura Schmidt.

stories

Instant

Valley of the Gods, 1977. Courtesy Deutsches Filminstitut, Frankfurt a.M. © Wim Wenders

INSTANT STORIES Wim Wenders’ Polaroids Auteur Patti Smith ISBN 9780500544785 Hardcover, gebonden, 315 pag, 34 × 29 × 25 cm Prijs vanaf € 37,- (bol.com) Uitgever Thames & Hudson, 2017 Info www.wim-wenders.com

De fascinatie van Wenders voor de Polaroid-vorm dateert uit de periode dat hij het vak van het maken van films leerde. Polaroid-afbeeldingen werkten als een visueel notebook, een manier om kaders en ideeën uit te testen. Zo werd de befaamde filmregisseur en mede-oprichter van New German Cinema ook een wereldberoemde fotograaf. Hij exposeerde zijn grootformaat panoramische foto’s in Parijs, Hamburg, Berlijn, Bilbao, Sydney, Shanghai, Rome, São Paulo, Moskou, Kopenhagen, New York en Düsseldorf.

Nu presenteert dit boek, dat een tentoonstelling in de Londense Photographers’ Gallery vergezelde, zijn Polaroids. Ze overspannen de jaren 1970 tot de dag FEBRUARI, 2018

Welt, 1974. Courtesy Wim Wenders Foundation. © Wim Wenders

van vandaag en tonen portretten van cast en crew, vrienden en familie, achter de schermen, stillevens, straatfotografie en landschappen.

FOTOGRAFISCHE NOTITIES Wenders presenteert zijn ‘fotografische notities’, zoals hij ze noemt, niet per thema maar als verhalen. Ze worden vergezeld door zijn eigen teksten, korte verhalen en haiku’s. Behalve dagboekachtige indrukken brengt dit boek een hommage aan zijn artistieke inspiratie, waaronder Fassbinder en Warhol, en nemen de kleinformaatbeelden ons mee op een letterlijke en metaforische reis door Europa en de Verenigde Staten. Van zijn eerste reis naar

New York, het uitzicht vanaf de daken (hij was nog nooit zo hoog geweest), zijn fascinatie voor Amerikaanse televisie, etalages, wegen en, auto’s tot vele in- en doorkijkjes uit het dagelijks leven van een reizende filmmaker. Afwisselend heel persoonlijk en vervreemdend. Wenders’ Polaroid-foto’s zijn tegelijk zowel intiem als onheilspellend, maar altijd fascinerend.

2018

Communiceer gericht! met beslissers en medebeslissers in de industriĂŤle productontwikkeling Doelgroep Product richt zich op personen die direct en indirect betrokken zijn bij de ontwikkeling van industriĂŤle producten.

Hiertoe behoren managers onderzoek en ontwikkeling, industrieel ontwerpers, vormgevers, marketingmanagers, productmanagers, constructeurs, marktonderzoekers en innovatieadviseurs.

Verschijningsdata 2018 2018 Editie 2 1 Editie 3 2 Editie 4 3 Editie 5 4 Editie 5

20 april 06 februari 05 juni 20 april 21 05 september juni 09 november 21 september 09 november

Beurs Materials Rapid Pro Automatica Beurs Materials Beurs WoTS Automatica Constructeursdag Beurs WoTS Constructeursdag

Meer informatie?

Neem vrijblijvend contact op met Dennis Wielheesen, Account Manager T. +31 (0)570-504 385 / +31 (0)6-209 492 68 / E. d.wielheesen@mybusinessmedia.nl

n PRODUCT MAGAZINE n PRODUCT ONLINE n PRODUCT NIEUWSBRIEF n SEM-DIENSTEN