Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
μάκου (π.χ. Ρανιτιδίνη) που περιλαμβάνεται στη λίστα φαρμάκων για τα οποία υπάρχουν κριτήρια ανίχνευσης ακατάλληλης χρήσης. Στη συνέχεια ανιχνεύει την ύπαρξη της δεύτερης προϋπόθεσης για την ισχύ του αντίστοιχου κριτηρίου (π.χ. δόση μεγαλύτερη των 300 mg σε ασθενή άνω των 65 ετών)17. Αν είναι θετική η έκβαση και των δύο αναζητήσεων θα εκδίδεται σύσταση ή και σήμα κινδύνου για τη συγκεκριμένη συνταγή, ανάλογα με τη βαρύτητα των συνεπειών της ακατάλληλης χρήσης του συγκεκριμένου φαρμάκου. Η βαρύτητα αυτή συχνά προσδιορίζεται από τους ερευνητές που διαμορφώνουν τα κριτήρια18. Είναι προφανές ότι στην περίπτωση ανίχνευσης ακατάλληλης χρήσης φαρμάκων δεν απαιτείται καθορισμός ορίων για έκδοση σήματος συναγερμού, αφού και μία μόνο συνταγή που πληρεί ένα κριτήριο ακατάλληλης χρήσης μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην υγεία του ασθενή. Έτσι η έκδοση των συστάσεων και των σημάτων συναγερμού και η αποστολή τους πίσω στους ιατρούς θα γίνεται σε κάθε περίπτωση ανίχνευσης θετικού κριτηρίου (σχήμα ΙΙΙ). Τα θετικά κριτήρια που θα ανιχνεύονται είναι δυνατόν να αξιοποιούνται και με έναν ακόμη τρόπο. Θα ομαδοποιούνται αυτόματα κατά φάρμακο, διάγνωση, τόπο, ιατρό κλπ. και θα είναι έτσι δυνατή η έκδοση συστάσεων που θα αφορούν ορισμένη περιοχή (σχήμα ΙΙΙ). Πιθανόν η συστάσεις αυτές να αφορούν γενικά τη χρήση κάποιου φαρμάκου ή τη διαχείριση ορισμένου νοσήματος σε ολόκληρη την υγειονομική περιφέρεια που εποπτεύει το ΚΦ. Αυτό θα γίνεται αν η ομαδοποίηση δείξει υψηλό ποσοστό θετικών κριτηρίων σε όλη την περιφέρεια. Για παράδειγμα, αν σε ολόκληρη την περιφέρεια εμφανίζονται θετικά κριτήρια που δείχνουν ακατάλληλη χρήση της φουροσεμίδης, θα αποσταλούν σε όλες τις μονάδες ΠΦΥ και σε όλους τους ιατρούς οι συστάσεις (recommendations) ή οι κατευθυντήριες οδηγίες (guidelines) χρήσης του φαρμάκου ή/και της καρδιακής ανεπάρκειας. Αν δεν υπάρχουν έτοιμες συστάσεις ή κατευθυντήριες οδηγίες, δίνεται η ευκαιρία και το ερέθισμα στην ηγεσία της υγειονομικής περιφέρειας να μεριμνήσει για την έκδοση τους. Ανίχνευση ακριβής συνταγογραφίας και παρέμβαση Σαν τελευταίο παράδειγμα χρήσης του μο204
Ν. Αντωνάκης και συν.
ντέλου ΗΣ που περιγράφουμε θα αναφέρουμε το σύστημα αυτόματης ανίχνευσης της ακριβής συναταγογραφίας και της έκδοσης συστάσεων για φτηνότερο θεραπευτικό σχήμα με το ίδιο θεραπευτικό αποτέλεσμα (σχήμα IV). Όπως έχει αναφερθεί, προϋπόθεση για την επιτυχία της παρέμβασης αυτής είναι η εξασφάλιση της καλής ποιότητας όλων των ιδιοσκευασμάτων της ίδιας θεραπευτικής ουσίας που κυκλοφορούν στη χώρα μας2. Θα μπορεί έτσι να επιλεγεί το φθηνότερο ιδιοσκεύασμα χωρίς τον κίνδυνο της χορήγησης κατώτερης ποιότητας φαρμάκου. Είναι επίσης γνωστό ότι πολύ συχνά οι ιατροί της ΠΦΥ δεν γνωρίζουν τις τιμές των φαρμάκων που συνταγογραφούν και όταν αποκτήσουν εύκολη πρόσβαση σε τέτοιου είδους πληροφορία, παρατηρείται μείωση του κόστους των συνταγών που εκδίδουν19. Το λογισμικό του ΚΦ, κατ’ αρχήν, θα ανιχνεύει την ύπαρξη φθηνότερων ιδιοσκευασμάτων για κάθε συνταγή (σχήμα ΙV). Εάν η κοστολόγηση του νέου εναλλακτικού σχήματος αποδίδει αξιόλογο οικονομικό όφελος για τον ασθενή και το ασφαλιστικό του ταμείο, θα εκδίδεται σύσταση για τον ιατρό (-ούς) που συνταγογραφεί τα συγκεκριμένα ιδιοσκευάσματα. Αν το όφελος είναι αμελητέο θα αποφεύγεται η όχληση του ιατρού με περιττές παρεμβάσεις στο έργο του. Να σημειωθεί ότι σε ορισμένες (λίγες) περιπτώσεις, θα είναι δυνατή η έκδοση σύστασης για αλλαγή των θεραπευτικών ουσιών και την συνταγογράφηση εντελώς διαφορετικού θεραπευτικού σχήματος, με σκοπό τη μείωση του κόστους. Για παράδειγμα, το θεραπευτικό σχήμα ενός διαβητικού ασθενή που περιλαμβάνει δύο ακριβές ουσίες με υπογλυκαιμική δράση, πιθανόν να μπορεί να αντικατασταθεί με άλλο θεραπευτικό σχήμα που θα περιλαμβάνει τελείως διαφορετικές ουσίες, με πολύ μικρότερο κόστος αλλά εξίσου αποτελεσματική (καμιά φορά και αποτελεσματικότερη) θεραπευτική δράση20,21. Συζήτηση Μειονέκτημα της εργασίας αυτής είναι το γεγονός ότι ο σχεδιασμός των προτεινομένων μοντέλων γίνεται σε θεωρητικό επίπεδο, ενώ τα μοντέλα αυτά θα έπρεπε να έχουν εφαρμοστεί στην πράξη για να βελτιωθούν από την εμπειρία και να μετρηθεί το όφελος που προσφέρουν. Η σημερινή