Werken als ontwerper van groene ruimtes

Werkboek

Werken als ontwerper van groene ruimtes Groen

Naam: ................................................................. .................................................................

Werken als ontwerper van groene ruimtes

Klas: .................................................................

Edu4all Groen Met de werkboeken van Edu4all leer je alles wat je moet weten en kunnen voor het beroepsgerichte profiel- en keuzevak. Door veel te doen ontdek je wat je leuk vindt en wat bij je past. Zo kun je je goed oriënteren en voorbereiden op je verdere (studie)loopbaan.

In dit werkboek maak je kennis met het ontwerpen van een groene ruimte met planten en met het ontwerpen van ruimtes voor dieren. Je inventariseert de wensen van de klant, doet onderzoek op locatie en werkt een ontwerp uit. Ook ga je aan de slag met afrasteringen maken, bestraten en leer je dierenverblijven voor bijvoorbeeld kippen en konijnen te maken en te verrijken.

Edu’Actief maakt werk van onderwijs Edu’Actief wil jou helpen je te ontwikkelen tot een echte vakman of -vrouw. Om werk te maken van onderwijs, werken we samen met docenten, het bedrijfsleven en met jou. Dankzij dit netwerk kunnen we vernieuwende leermiddelen maken die aansluiten op jouw leerbehoefte en op de behoefte van de beroepspraktijk.

Groen

Module Groen 9 789037 245769

9789037245769_GROEN_druk.indd 2

Beroepsgericht

11-08-19 21:14

Profielvak Groen

Werken als ontwerper van groene ruimtes Licentie:

Voor het activeren van de licentie kijk op pagina 5 van dit werkboek.

COLOFON Uitgeverij:

Edu’Actief b.v.

0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl

Auteur(s): Inhoudelijke redactie: Illustraties: Bronvermelding:

Hanneke Jansen Wout Verveer Dennis van de Water Hovenier van der Heijden bv, Hoorn; OSLO Ontwerp Stedelijke en Landschappelijke Omgeving; Ontwerp Tuinen van Appeltern; Interieur design by nicole & fleur, www.interieurdesign.nu; Florera Heeze, www.florare.nl; ontwerper, T. Wolvekamp Tuinontwerp te Kudelstaart; Stichting kinderboerderij Alblasserdam; Visser Tuinen, Leimuiden; ontwerp van tuinadviesbureauJolande Meerlo; Jeffdelonge, onder Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported; ORIT B.V., Tilburg “De-hoogte-van-een-boom-bepalen” van Wikihow valt onder licentie CC BY-SA 3.0; www.bd.nl

Titel: ISBN:

Werken als ontwerper van groene ruimtes 978 90 3724 576 9

Eerste druk / eerste oplage © Edu’Actief b.v. 2019 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl).

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen.

Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Inhoud WERKEN MET EDU4ALL ............................................................................................................................ 5 Deel A Werken als ontwerper van een groene ruimte met planten ................................................. 7 Oriënteren ................................................................................................................................................ 7 Taak 1 Kennismaken met het ontwerpen van een groene ruimte met planten ................................... 7 Taak 2 De leerdoelen bij Deel A ............................................................................................................... 8 Taak 3 Taken plannen .............................................................................................................................. 9 Aan de slag ............................................................................................................................................. 10 Taak 4 De wensen van de klant achterhalen ......................................................................................... 10 Taak 5 Onderzoek op locatie ................................................................................................................. 13 Taak 6 Een ontwerp maken voor een groene ruimte ........................................................................... 17 Taak 7 Een ontwerp uitwerken in een werktekening ........................................................................... 26 Evalueren & Reflecteren ...................................................................................................................... 33 Taak 8 Terugkijken en verder kijken ...................................................................................................... 33 Taak 9 Voorbereiden op de toets ........................................................................................................... 35 Deel B Werken als ontwerper van een groene ruimte met dieren ................................................. 36 Oriënteren ............................................................................................................................................. 36 Taak 1 Kennismaken met het ontwerpen van een groene ruimte met dieren .................................... 36 Taak 2 De leerdoelen bij Deel B ............................................................................................................. 37 Taak 3 Taken plannen ............................................................................................................................ 38 Aan de slag ............................................................................................................................................. 39 Taak 4 Wensen en eisen voor het dierenverblijf ................................................................................... 39 Taak 5 Kooi- en stalverrijking ................................................................................................................. 45 Taak 6 Een ontwerp maken voor dierhuisvesting ................................................................................. 50 Taak 7 Kooi- of stalverrijking ontwerpen .............................................................................................. 56 Evalueren & Reflecteren ...................................................................................................................... 61 Taak 8 Terugkijken en verder kijken ...................................................................................................... 61 Taak 9 Voorbereiden op de toets ........................................................................................................... 63 Deel C Werken als uitvoerder in een groene ruimte met planten .................................................. 64 Oriënteren ............................................................................................................................................. 64 Taak 1 Kennismaken met het werken in een groene ruimte met planten .......................................... 64 Taak 2 De leerdoelen bij Deel C ............................................................................................................. 65 Taak 3 Taken plannen ............................................................................................................................ 65 Aan de slag ............................................................................................................................................. 66 Taak 4 De groene ruimte meten, indelen en voorbereiden .................................................................. 66 Taak 5 Een beplantingsplan uitvoeren .................................................................................................. 72 Taak 6 Afrasteringen plaatsen ............................................................................................................... 78 Taak 7 Bestrating aanleggen ................................................................................................................. 82

Werken als ontwerper van groene ruimtes

3

Evalueren & Reflecteren ...................................................................................................................... 87 Taak 8 Terugkijken en verder kijken ...................................................................................................... 87 Taak 9 Voorbereiden op de toets ........................................................................................................... 89 Deel D Werken als uitvoerder in een groene ruimte met dieren .................................................... 90 OriĂŤnteren ............................................................................................................................................. 90 Taak 1 Kennismaken met het realiseren van een groene ruimte met dieren ..................................... 90 Taak 2 De leerdoelen bij Deel D ............................................................................................................. 92 Taak 3 Taken plannen ............................................................................................................................ 92 Aan de slag ............................................................................................................................................. 93 Taak 4 Een kippenren maken ................................................................................................................. 93 Taak 5 Een konijnenhok maken ............................................................................................................. 98 Taak 6 Een insectenhotel maken ......................................................................................................... 104 Taak 7 Een geitenverblijf verbeteren ................................................................................................... 108 Evalueren & Reflecteren .................................................................................................................... 111 Taak 8 Terugkijken en verder kijken .................................................................................................... 111 Taak 9 Voorbereiden op de toets ......................................................................................................... 114

4

Werken als ontwerper van groene ruimtes

Werken met Edu4all BRONNEN In dit werkboek staan opdrachten. Om deze opdrachten te maken, heb je soms bronnen nodig, zoals tekstbronnen, films, websites en de Theek-iT. Wanneer je een bron gaat gebruiken, staat er een pictogram in je werkboek: BRON Achter het pictogram staat in paarse, dikgedrukte tekst welke bron je nodig hebt. Bijvoorbeeld: BRON Lees Tekstbron 1.2 Persoonlijke verzorging. Maak daarna opdracht 13 tot en met 16.

BRON Bekijk de Film Werken in de thuiszorg bij ouderen. Maak daarna opdracht 1.

Bij het eerste voorbeeld ga je een tekstbron lezen. Bij het tweede voorbeeld ga je een film bekijken.

Voordat je de digitale leeromgeving kunt gebruiken moet je je licentie activeren.

- Overleg met je docent welk type account je gebruikt.

- Ga naar www.edu-actief.nl/licentie - Bekijk de instructiefilm of lees het stappenplan.

- Volg de stappen.

- Daarna kun je aan de slag!

OVERLEG MET JE DOCENT Soms is het nodig om te overleggen met je docent. Je ziet dan dit pictogram in je werkboek: Achter het pictogram staat waarover je met je docent gaat overleggen. Bijvoorbeeld: 61. In Taak 3 heb je een planning ingevuld. Bekijk deze. a. Kijk in kolom 5. Taak 12 tot en met 14 ga je nog maken. Zijn alle andere taken af? Zo nee, overleg met je docent welke taken je nog moet doen.

We wensen je veel succes en plezier met het maken van de opdrachten!

Team Edu4all

Werken als ontwerper van groene ruimtes

5

6

Werken als ontwerper van groene ruimtes

Deel A Werken als ontwerper van een groene ruimte met planten

OriĂŤnteren Taak 1 Kennismaken met het ontwerpen van een groene ruimte met planten In dit deel maak je kennis met het ontwerpen van een groene ruimte met planten. Voordat je een ontwerp maakt, moet je wel weten waaraan dat ontwerp moet voldoen. Je gaat dus aan de klant vragen wat hij wil. Ook ga je kijken naar de plek waar de nieuwe groene ruimte moet komen. Als je alle benodigde informatie hebt, kun je een ontwerp gaan maken. Daarna ga je het ontwerp verder uitwerken, zodat je precies weet wat je nodig hebt om jouw ontwerp te gaan maken.

1. Voor welke verschillende soorten groene ruimtes kun je een ontwerp maken?

Bij het ontwerpen van een groene ruimte moet je rekening houden met verschillende soorten werkzaamheden. Als er iets nieuws moet komen, gaat het meestal niet alleen om nieuwe beplanting, maar eromheen moet ook van alles bedacht worden. Denk bijvoorbeeld aan hekwerken, een vijver, een tuinpad en plantenbakken.

BRON Bekijk de Film Tuinaanleg. Maak daarna opdracht 2.

2. In de film zie je een tuinontwerp dat is uitgevoerd. Welke werkzaamheden zijn hier gedaan?

Noem er ten minste zes.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

BRON Bekijk het Document Ontwerptekening. Maak daarna opdracht 3 tot en met 5.

Werken als ontwerper van groene ruimtes

7

Deel A Werken als ontwerper van een groene ruimte met planten

3. Voor wie is deze groene ruimte volgens jou ontworpen?

4. Bedenk welke eisen de klant gesteld heeft aan het ontwerp.

5. Wat vind jij persoonlijk belangrijk voor het ontwerp van een speelplaats?

6. Heb je alle opdrachten van Taak 1 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat hebt afgesproken met je docent.

Taak 2 De leerdoelen bij Deel A Als je een groene ruimte met planten gaat ontwerpen, moet je: 1. op de hoogte zijn van de wensen van de klant 2. voorbereidend onderzoek kunnen doen op locatie 3. kennis hebben van bomen en planten en andere elementen van de groene ruimte KB

GL

4.

op de hoogte zijn van trends en ontwikkelingen wat betreft groene ruimtes

KB

GL

5.

een ontwerptekening kunnen maken

KB

GL

6.

7.

8.

9.

een ontwerptekening kunnen lezen en gebruiken een beplantingsplan kunnen maken een beplantingsplan kunnen lezen en gebruiken op basis van een ontwerptekening een materialenlijst kunnen samenstellen.

7. Heb jij ervaring in het werken in de groene sector? Zo ja, waar heb jij gewerkt en wat heb je gedaan?

8

Werken als ontwerper van groene ruimtes

Deel A Werken als ontwerper van een groene ruimte met planten 8. Lijkt het jou leuk om een groene ruimte met planten te gaan ontwerpen? Leg je antwoord uit.

9. Heb je alle opdrachten van Taak 2 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat hebt afgesproken met je docent.

Taak 3 Taken plannen In deze taak ga je de taken van dit deel inplannen.

10. Bekijk Taak 4 tot en met 9. En bekijk het schema hierna. a. Maak een planning voor de taken die je gaat doen. Zet de datum en het lesuur in kolom 4. b. Zoek in de taken naar de opdrachten met .

Bij welke opdrachten is overleg met je docent of controle door je docent nodig?

c. Overleg met je docent: • op welke momenten jij de antwoorden van de gemaakte opdrachten gaat nakijken • op welke momenten je docent jouw werk zal beoordelen. d. Heb je een taak af? Zet een ✓ in kolom 5. Zet een − als je een taak niet kon doen. Als je Taak 1, 2 en 3 gedaan hebt, kun je deze nu afvinken.

1. Taak 2. Onderwerp

3. Richttijd in 4. Datum en lesuur minuten

1

Kennismaken met het ontwerpen van een groene ruimte met planten

25

2

De leerdoelen bij Deel A

15

3

Taken plannen

10

4

De wensen van de klant achterhalen

75

5

Onderzoek op locatie

85

6

Een ontwerp maken voor een groene ruimte

170

7

Een ontwerp uitwerken in een werktekening

170

8

Terugkijken en verder kijken

35

9

Voorbereiden op de toets

15

5. Af 6. Paraaf docent

Werken als ontwerper van groene ruimtes

9

Deel A Werken als ontwerper van een groene ruimte met planten

Aan de slag Hoveniersbedrijf Van 't Hof houdt zich bezig met het inrichten van groene ruimtes en het onderhouden daarvan. Jij werkt bij dit bedrijf en hebt tot nu toe vooral onderhoud gedaan. Eigenlijk lijkt het jou ook wel erg leuk om meer bij het ontwerp betrokken te zijn. Je hebt hierover gepraat met Arjan, de eigenaar.

Hij vindt het leuk dat je meer met ontwerpen en aanleggen wilt gaan doen. Arjan stelt voor dat je een poosje met hem meeloopt, zodat je leert wat daarbij komt kijken.

Taak 4 De wensen van de klant achterhalen Arjan heeft een afspraak met een paar medewerkers van de gemeente. Ze willen praten over een ontwerp voor een onbeheerde speelplaats in de wijk. Daar spelen nu weinig kinderen, omdat het niet aantrekkelijk is om er te gaan spelen. Jullie bedrijf mag hiervoor een ontwerp gaan maken. Dan moet je wel weten wat de klant precies wil. Om te leren hoe dat gaat mag jij met je baas mee naar het gesprek.

VOORBEREIDEN BRON Bekijk de Website Medewerker hovenier. Maak daarna opdracht 11.

11. Op de website vind je informatie over het beroep en over de beroepseisen voor een hovenier. a. Schrijf een aantal soorten buitenplekken op waar je als medewerker groen kunt werken.

b. Het aangelegde groen heeft een maatschappelijke of sociale functie. Wat wordt daarmee bedoeld? Geef een voorbeeld bij je antwoord.

c. Wat zijn belangrijke punten als je klanten wilt adviseren?

10

Werken als ontwerper van groene ruimtes

Deel A Werken als ontwerper van een groene ruimte met planten BRON Bekijk de Film Het vak van een hovenier. Maak daarna opdracht 12.

12. In de film zie je de verschillende werkzaamheden van een hovenier. a. Het aanleggen van een tuin gaat in een aantal stappen. Zet die stappen in de juiste volgorde door ze te nummeren van 1 tot en met 4. schetsen maken beplanting aanleggen ontwerpwensen bespreken grond bewerken b. Voordat een nieuw ontwerp wordt uitgevoerd, moet de oude tuin worden schoongemaakt.

Wat wordt daarmee bedoeld?

BRON Lees Tekstbron 2.1 De wensen van de klant achterhalen. Maak daarna opdracht 13.

13. Om de wensen van de klant te achterhalen moet je goed een gesprek kunnen voeren. a. Goed kunnen communiceren is erg belangrijk als je in gesprek gaat met de klant. Wat houdt dat volgens jou in?

b. Welke soort vragen leveren de meeste informatie op? Geef hiervan ook een voorbeeld.

Open vragen / Gesloten vragen, bijvoorbeeld:

BRON Lees Tekstbron 2.2 Uitdagend groen. Maak daarna opdracht 14.

14. De tekstbron gaat over het ontwerpen van een natuurlijke speelomgeving voor kinderen. a. Leg in je eigen woorden uit wat een kindnatuurlijke speelomgeving is.

b. Een opdrachtgever vraagt om een natuurlijke speelplaats. Welke van de volgende afbeeldingen vind jij daarbij passen? Zet er een + bij. En welke vind je er het minst bij passen? Zet er een bij. Leg je keuze uit.

Werken als ontwerper van groene ruimtes

11

Deel A Werken als ontwerper van een groene ruimte met planten

UITVOEREN Het is zover: vandaag staat de afspraak bij de gemeente gepland om te praten over de wijkspeelplaats.

De medewerkers van de gemeente hebben bedacht dat er één of meer speeltoestellen moeten komen.

Het bedrijf waar jij werkt houdt erg van natuurlijk spelen. Jij hebt wel ideeën over hoe kinderen natuurlijk kunnen spelen op de speelplaats. Je gaat de gemeente vragen of zij jouw ideeën goed vinden.

BRON Bekijk de volgende bronnen:

Werkblad Inventariserend klantgesprek Observatieformulier Inventariserend klantgesprek Werkblad Rollenspel Maak daarna opdracht 15.

15. Overleg met je docent wanneer je de deze opdracht gaat doen.

Werk in drietallen. Je gaat een rollenspel doen. In het rollenspel staat het achterhalen van de klantwensen centraal.

• Leerling 1 is een medewerker van de gemeente.

• Leerling 2 is een werknemer van het hoveniersbedrijf.

• Leerling 3 is de observator.

Leerling 1 werkt voor de gemeente en is de opdrachtgever. Hij vraagt het hoveniersbedrijf om een ontwerp voor de wijkspeelplaats. Hij denkt aan speeltoestellen. De rest mag je zelf verzinnen.

Leerling 2 werkt als medewerker groen bij het hoveniersbedrijf, dat een ontwerp moet gaan maken.

Het bedrijf heeft veel ervaring in het aanleggen van natuurlijke buitenspeelplaatsen, waar kinderen ontdekkend kunnen spelen.

Leerling 3 is de observator en beoordelaar en vult het observatieformulier in.

Zorg dat iedereen een keer de rol van de medewerker groen heeft gespeeld.

12

Werken als ontwerper van groene ruimtes

Deel A Werken als ontwerper van een groene ruimte met planten TERUGKIJKEN 16. Je hebt een gesprek gevoerd met de opdrachtgever om zijn wensen te achterhalen. a. Hoe vond je het om een inventariserend klantgesprek te voeren?

b. Zijn de wensen van de opdrachtgever duidelijk voor jou geworden?

c. In hoeverre stond de opdrachtgever open voor andere suggesties of ideeën?

d. Welke feedback kreeg je van de observator?

17. Heb je alle opdrachten van Taak 4 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Taak 5 Onderzoek op locatie Samen met eigenaar Arjan ben je bij de gemeente op bezoek geweest om te praten over de wijkspeelplaats. Jullie hebben de wensen doorgesproken en weten wat de bedoeling is. De medewerker van de gemeente heeft voorbeelden laten zien van speelterreinen die ze mooi vinden en graag ook zouden willen hebben. Of dat kan en of het ook de beste oplossing is gaan jullie verder onderzoeken.

Arjen zegt: ‘Laten we gelijk even op de locatie gaan kijken. Het is hier in de buurt.’

VOORBEREIDEN BRON Lees Tekstbron 2.3 De locatie onderzoeken. Maak daarna opdracht 18 tot en met 21.

18. Bekijk de volgende afbeeldingen. Welk(e) instrument(en) gebruik je om een terrein op te meten?

Infraroodthermometer.

Afstandsmeter.

Rolmaat.

Geodriehoek.

Werken als ontwerper van groene ruimtes

13

Deel A Werken als ontwerper van een groene ruimte met planten 19. Werk in tweetallen. Bekijk samen de volgende parkplattegrond.

a. Kijk naar de afscheidingen tussen verschillende gebieden. Wat voor grenzen zie je op de plattegrond?

b. Wat voor type grenzen zie je op de volgende afbeeldingen? Noem deze grenzen.

14

Werken als ontwerper van groene ruimtes

Deel A Werken als ontwerper van een groene ruimte met planten 20. a. Je ziet in de volgende afbeelding een huis van bovenaf. De bewoners willen een zitje plaatsen waar ze in de ochtendzon koffie kunnen drinken. Geef twee plekken aan die jij hiervoor het meest geschikt vindt.

b. Waarom kies je voor deze plekken?

21. Neem jouw eigen huis en buurt in gedachten. a. Wat kun je zeggen over de ligging van jouw huis?

b. Schrijf op welke landschapselementen kenmerkend of opvallend zijn in het gebied waar jij woont.

BRON Bekijk de Film Sonderen voor de nieuwe boerderij. Maak daarna opdracht 22.

Werken als ontwerper van groene ruimtes

15

Deel A Werken als ontwerper van een groene ruimte met planten KB

GL

22. In de film zie je hoe sonderen in zijn werk gaat. a. Wat is sonderen?

b. Sonderen is een voorbeeld van: de oppervlakte meten de ligging van het gebied bepalen bodemonderzoek doen landschapselementen vaststellen UITVOEREN Goed onderzoek doen op de locatie levert jou bruikbare informatie op. Die informatie kan erg van pas komen als je een ontwerp moet gaan maken.

BRON Bekijk het Formulier Locatieonderzoek. Maak daarna opdracht 23.

23. Overleg met je docent wanneer en waar precies je deze opdracht gaat doen. Stem ook met je docent af hoeveel tijd jullie krijgen voor jullie onderzoek. a. Maak groepjes van drie of vier personen. Jullie gaan samen op onderzoek in de directe omgeving van de school. b. Print het Formulier Locatieonderzoek en neem het mee. Vergeet niet een pen mee te nemen.

Neem ook een telefoon en/of fotocamera mee om foto's te kunnen maken. c. Maak samen een verslag over jullie bevindingen op de locatie. Denk om de volgende punten: • Beschrijf de locatie aan de hand van de aantekeningen die je op het formulier gemaakt hebt.

• Neem ook een plattegrond op in het verslag. Je hoeft op de plattegrond geen maten aan te geven. Geef globaal aan wat belangrijke elementen zijn (bijvoorbeeld gebouwen, een straat, bosjes of een sloot). Geef op je plattegrond aan waar het noorden is.

• Verwerk ook de gemaakte foto's in het verslag en zorg voor een bijschrift.

Tip! Gebruik hiervoor de Website Google Maps als basis.

BRON d. Als je met elkaar tevreden bent over het verslag, lever je het in bij je docent.

TERUGKIJKEN 24. Je hebt onderzoek op locatie gedaan. a. Denk je dat je een goed en compleet beeld gekregen hebt van de locatie? Waarom denk je dat?

b. Wat vond je lastig tijdens het onderzoek op locatie?

c. Wat ging jou juist goed af?

16

Werken als ontwerper van groene ruimtes