Ciudades Augusteas 2024

Page 1

LUGO • BRAGA • ASTORGA

num. 9 / MMXXIV
2

LUGO • BRAGA •

João Braga Tavares Delegado Portugal 929 050 200 jtavares@editorialmic.com Regus Business Centre. Ed.Brasília.Praça Mouzinho de Albuquerque, 113 5º • 4100-359 Porto

3 SUMARIO
ASTORGA
Descarga esta revista en tu Smartphone LUGO Lugo Ruta Monumental 5 El Arde Lvcvs 12 La Muralla de Lugo ........................................................................................... 14 ¿Qué visitar? ..................................................................................................... 15 BRAGA Bem-Vindos à Braga Romana 17 Reviver no espaço 19 Reviver no tempo 23 Programação para a infancia ............................................................................. 27 Lustrationes ...................................................................................................... 32 Visitas ............................................................................................................... 33 Tempus fugit ..................................................................................................... 35 Bracara augusta aeterna 36 ASTORGA Introducción ...................................................................................................... 40 Eventos ............................................................................................................. 41 ¿Qué visitar? ..................................................................................................... 46

LUGO

LUGO: RUTA MONUMENTAL

De todos os camiños que conducían a Roma, polo menos cinco deles tiñan a Lucus Augusti como punto de referencia, ademais doutros posibles cara á Mariña lucense e o Golfo Ártabro. Lug o foi, dende a súa fundación nos postremeiros anos do século I a.C., un epicentro viario dos máis importantes do Noroeste, do que arrancaban ou morrían varias rutas. Como testemuña desta realidade histórica, un gran miliario de bronce erguese na Praza de Armanyà da urbe lucense. Precisamente, dende este punto, e seguindo a sinalización urbana a base de discos de bronce no

De todos los caminos que conducían a Roma, por lo menos cinco de elllos tenían a Lucus Augusti como punto de referencia, además de otros posibles hacia la Mariña Lucense y el Golfo Ártabro. Lugo fue, desde su fundación en las postrimerías del siglo I a.C., un epicentro viario de los más importantes del Noroeste, del que arrancaban o morían varias rutas. Como testimonio de esta realidad histórica, un gran miliario de bronce se levanta en la Plaza de Armanyà de la urbe lucense. Precisamente, desde este punto, y siguiendo la señalización urbana a base de discos

6 Lugo

chan, podemos percorrer o trazado dunha das principais vías da antigüidade no Noroeste, a vía XIX do Itinerario de Antonino, inaugurada no ano 11 da nosa era, en época do emperador Augusto, que comunicaba Lucus Augusti coas outras dúas capitais conventuais do noroeste peninsular, Bracara Augusta (Braga) e Asturica Augusta (Astorga), a través dun percorrido de 299 millas (450 km). Seguindo o curso do antigo decumanus maximus (unha das principais rúas da urbe romana), ata a súa saída pola Porta Miña, a vía inicia neste punto o seu percorrido cara Bracara, en continuo descenso ata a ponte sobre o río Miño, por un traxecto que se mantivo ao longo da historia fosilizado nun vello camiño que recibe na actualidade o nome de Rego dos Hortos e Calzada da Ponte.

Para dar paso á vía XIX e posteriormente a outras que se van deseñando, co paso do tempo, a través deste vasto territorio como a vía XX (per loca marítima) ou as procedentes de Aquae Flavia (Chaves) e Aquae Querquennae (Baños de Bande) por Ourense, constrúese unha ponte sobre o río Miño, que como se demostrou, despois das actuacións de rehabilitación realizadas a finais do ano de 2012,

de bronce en el suelo, podemos recorrer el trazado de una de las principales vías de la antigüedad en el Noroeste, la vía XIX del Itinerario de Antonino, inaugurada en el año 11 de nuestra era, en época del emperador Augusto, que comunicaba Lucus Augusti con las otras dos capitales conventuales del noroeste peninsular, Bracara Augusta (Braga) y Asturica Augusta (Astorga) a través de un recorrido de 299 millas (450 km). Siguiendo el curso del antiguo decumanus maximus (una de las principales calles de la urbe romana) hasta su salida por la Puerta Miña, la vía inicia en este punto su recorrido hacia Bracara, en continuo descenso hasta el puente sobre el río Miño, por un trayecto que se mantuvo a lo largo de la historia fosilizado en un viejo camino que recibe en la actualidad el nombre de Rego dos Hortos y Calzada da Ponte.

Para dar paso a la vía XIX y posteriormente a otras que se van diseñando, con el paso del tiempo, a través de este vasto territorio como la vía XX (per loca marítima) o las procedentes de Aquae Flavia (Chaves) y Aquae Querquennae (Baños de Bande) por Ourense, se construye un puente sobre el río Miño, que como se demostró, después de las actua -

7 Lugo

RUtA MOnUMentAl

non queda dúbida ningunha da orixe romana deste monumento, grazas á presenza dun conxunto de detalles construtivos que a caracterizan: disposición de perpiaños a soga e tizón, grampas con dobre cola de miñato, marcas de panca, perpiaños almofadados, inscricións, etc.

A Ponte romana de Lugo basicamente está formada por unha arcada de bóvedas de medio punto dunha mesma luz, con piares de espesores moi similares, de rasante horizontal e alzado relativamente baixo, e unha plataforma ampla, case sempre superior aos 5,00 metros. É posible que a ponte tivera oito arcos de 10,40 m, cunha composición simétrica, piares de 4,70 m de espesor cun tallamar semicircular na súa fronte de 2,35 m de radio e rasante horizontal, cunha tipoloxía habitual noutras pontes de Hispania. A súa lonxitude, duns 120 m, e a súa anchura de 7,00 m dan unha idea da monumentalidade desta obra. Un dos descubrimentos máis relevantes realizado durante as obras de rehabilitación é o da existencia de tallamares semicirculares, do mesmo tipo que os que se conservan noutras pontes romanas, como a de Mérida.

A ponte mantívose en servizo ao longo da historia, servindo de paso as distintas rutas medievais como a do Camiño Primitivo a Santiago, unha das primeiras calzadas de peregrinación que se crean tras o descubrimento da tumba do apóstolo en Compostela, ou dando continuidade aos distintos Camiños Reais tanto para Santiago como para Ourense, e ás modernas estradas.

A pouca distancia da ponte, na marxe esquerda do río, érguense as antigas Termas romanas, declaradas BIC e conservadas en parte na planta baixa do actual balneario. Construídas a inicios do s. I d.C., eran lugar de parada obrigatoria para os viaxantes e os habitantes da cidade que se acercaban a elas polo treito da vía romana, atopando aquí un lugar de ocio e recreo ao mesmo tempo que de curación, grazas ós ricos mananciais acuíferos medicinais, con temperaturas que acadan os 43,8 ºC, e que segue a utilizar o actual balneario. Das antigas termas romanas persisten, hoxe en día, tres salas abovedadas e outros vestixios que foron aparecendo nos últimos anos. Dúas das

ciones de rehabilitación realizados a finales del año 2012, no queda ninguna duda del origen romano de este monumento, gracias a la presencia de un conjunto de detalles constructivos que lo caracterizan: disposición de sillares a soga y tizón, grapas con doble cola de milano, marcas de palanca, sillares almohadillados, inscripciones, etc.

El Puente romano de Lugo básicamente está formado por una arcada de bóvedas de medio punto de una misma luz, con pilares de espesores muy similares, de rasante horizontal y alzado relativamente bajo, y una plataforma amplia, casi siempre superior a los 5,00 metros. Es posible que el puente tuviese ocho arcos de 10,40 m, con una composición simétrica, pilares de 4,70 m de espesor con un tajamar semicircular en su frente de 2,35 m de radio y rasante horizontal, con una tipología habitual en otros puentes de Hispania. Su longitud, de unos 120 m, y su anchura de 7,00 m dan una idea de la monumentalidad de esta obra. Uno de los descubrimientos más relevantes realizados durante las obras de rehabilitación es la existencia de tajamares semicirculares, del mismo tipo que los que se conservan en otros puentes romanos, como el de Mérida.

El puente se mantuvo en servicio a lo largo de la historia, sirviendo de paso a las distintas rutas medievales como la del Camino Primitivo a Santiago, una de las primeras calzadas de peregrinación que se crean tras el descubrimiento de la tumba del apóstol en Compostela, o dando continuidad a los distintos Caminos Reales tanto para Santiago como para Ourense, y a las modernas carreteras.

A poca distancia del puente, en la margen izquierda del río, se levantan las antiguas Termas romanas, declaradas BIC y conservadas en parte en la planta baja del actual balneario. Construidas a inicios del s. I d.C., eran lugar de parada obligatoria para los viajantes y los habitantes de la ciudad que se acercaban a ellas por el trecho de la vía romana, encontrando aquí un lugar de ocio y recreo al mismo tiempo que de curación, gracias a los ricos manantiales acuíferos medicinales, con temperaturas que alcanzan los 43,8 ºC, y que sigue a utilizar el actual balneario. De las antiguas termas romanas persisten, hoy en día, tres

8
Lugo

salas, pavimentadas en opus signinum, de cor avermellada, e provistas de pequenas fornelas nas paredes, parecen identificarse co antigo apodyterium ou zona de vestiarios. Non obstante, isto é só unha pequena parte do conxunto que excedía de sobra as dimensións do actual balneario. As escavacións arqueolóxicas realizadas nos últimos anos descubríron novas estancias que corresponderían a un espazo porticado, inicialmente concibido como ximnasio (palestra) e posteriormente como estancia basilical (basilica thermarum). No patio posterior había unha gran piscina, feita de potente formigón romano (opus caementicium). Documentáronse asemade, os diferen

salas abovedadas y otros vestigios que fueron apareceniendo en los últimos años. Dos de las salas, pavimentadas en opus signinum, de color rojizo, y provistas de pequeñas hornacinas en las paredes, parecen identificarse con el antiguo apodyterium o zona de vestuarios. No obstante, esto es sólo una pequeña parte del conjunto que sobrepasaba con creces las dimensiones del actual balneario. Las excavaciones arqueológicas realizadas en los últimos años descubrieron nuevas estancias que corresponderían a un espacio porticado, inicialmente concebido como gimnasio (palestra) y posteriormente cómo estancia basilical (basilica thermarum). En el patio posterior

9 Lugo

tes condutos de captación e canalización das augas termais, así como os sistemas de drenaxe. Demostrouse tamén a existencia dun culto vinculado á utilización das augas, grazas ao achado de 14 aras ou altares dedicadas ás Ninfas, o que confirma o uso terapéutico-relixioso das instalacións, xunto cunha faceta máis profana vinculada ao lecer e aos baños hixiénicos. O abandono e desmantelamento de boa parte das instalacións produciríase ao redor do s. III d.C. Non obstante, as súas benéficas e salutíferas augas seguirán empregándose no medievo e en épocas máis recentes.

Cruzada a ponte, onde se cumpre a reducción da primeira milla dende Lugo, a vía continuaría o seu trazado pola rúa Vella da Ponte e o lugar de Pontegaos, no Barrio da Ponte, ata o Alto da Louzaneta. Dende este punto a vía atravesa as fértiles terras do val do Mera, nun percorrido onde a natureza prevalece nun estado case puro, e lévanos ata o conxunto monumental de Santa Eulalia de Bóveda, a uns 14 quilómetros da capital. O misterio envolve a este senlleiro edificio dende o seu descubrimento en 1926, xa que son moitas as hipóteses, interpretacións, comentarios, suxerencias e recreacións posibles, que se teñen formulado sobre a súa orixe e funcionalidade. Á luz dos datos parece sensato pensar que a orixe do monumento está relacionada coa captación de mananciais. O seu uso como ninfeo, estanque de augas salutíferas, baptisterio ou lacus funerario está por demostrar, pois o tipo de edificio non é determinante. O edificio orixinal, con estrutura de templo in antis, tiña dúas plantas. Da superior quedan só indicios do arranque da bóveda, pero a inferior consérvase case na súa totalidade, organizada en tres naves divididas por arcadas, cun nicho ou ábsida rectangular ó fondo, e unha pisicina na nave central. Destacan os singulares relevos da portada e as belísimas pinturas da bóveda, conservadas en boa parte, e que parecen corresponder a unha época tardorromana, se prestamos atención a técnica de execución e ós fermosos motivos decorativos (frores, aves, uvas ...).

había una gran piscina, hecha de potente hormigón romano (opus caementicium). Se documentaron además, los diferentes conductos de captación y canalización de las aguas termales, así como los sistemas de drenaje. Se demostró también la existencia de un culto vinculado a la utilización de las aguas, gracias al hallazgo de 14 aras o altares dedicadas a las Ninfas, lo que confirma el uso terapéutico-religioso de las instalaciones, junto con una faceta más profana vinculada al ocio y a los baños higiénicos. El abandono y desmantelamiento de buena parte de las instalaciones se produciría alrededor del s. III d.C. No obstante, sus benéficas y salutíferas aguas seguirán empleándose en el medievo y en épocas más recientes.

Cruzado el puente, donde se cumple la reducción de la primera milla desde Lugo, la vía continuaría su trazado por la calle Vieja del Puente y el lugar de Pontegaos, en el Barrio del Puente, hasta el Alto de la Louzaneta. Desde este punto la vía atraviesa las fértiles tierras del valle del Mera, en un recorrido donde la naturaleza prevalece en un estado casi puro, y nos lleva hasta el conjunto monumental de Santa Eulalia de Bóveda, a unos 14 kilómetros de la capital. El misterio envuelve a este singular edificio desde su descubrimiento en 1926, ya que son muchas las hipótesis, interpretaciones, comentarios, sugerencias y recreaciones posibles, que se han formulado, sobre su origen y funcionalidad. A la luz de los datos parece sensato pensar que el origen del monumento está relacionado con la captación de manantiales. Su uso como ninfeo, estanque de aguas salutíferas, baptisterio o lacus funerario está por demostrar, pues el tipo de edificio no es determinante. El edificio original, con estructura de templo in antis, tenía dos plantas. De la superior quedan sólo indicios del arranque de la bóveda, pero la inferior se conserva casi en su totalidad, organizada en tres naves divididas por arcadas, con un nicho o ábside rectangular al fondo, y una pisicina en la nave central. Destacan los singulares relieves de la portada y las bellísimas pinturas de la bóveda, conservadas en buena parte, y que parecen corresponder a una época tardorromana, si prestamos atención a la técnica de ejecución y a los hermosos motivos decorativos (flores, aves, uvas ...).

10
RUtA MOnUMentAl
Lugo
11 Lugo

O Arde Lucus El Arde Lucus

el Arde Lucus, comenzó su andadura en el año MMII ligado al solsticio de verano y con un objetivo primordial: rememorar la fundación de nuestra ciudad recreando su pasado romano. Se conjugan los aspectos lúdicos y culturales, con la mayor rigurosidad histórica posible. El casco histórico amurallado se transforma, cada año durante tres días, en Lucus Augusti, destacada urbe de la Gallaecia romana, ofreciendo a los que la visitan un completo programa de actividades, en un marco incomparable como es la Muralla, que cobra durante la fiesta un especial protagonismo.

Sin duda, nuestra ciudad ofrece el marco idóneo para este tipo de fiesta. Otro elemento clave que no podemos olvidar es la implicación de sus gentes, los agentes sociales, colegios, asociaciones, clubs deportivos, ... Ya sea con ropas romanas o castreñas, toman las calles durante todo el fin de semana, participando activamente en el espíritu de la fiesta.

Gracias al esfuerzo conjunto del gobierno local, de la ciudadanía, de las asociaciones de recreación histórica y de diversos organismos privados que colaboran a través de su patrocinio, el Arde Lucus fue creciendo, convirtiéndose en una conjugación perfecta entre ocio y cultura, en un referente a nivel nacional, con una gran repercusión mediática y de afluencia de público, y consolidándose de tal manera que en su décimo aniversario (MMXI) logró el reconocimiento como Festa de Interese Turístico Galego.

Muchas son las sorpresas que encontrareis en las calles y plazas del renacido Lucus Augusti. Fuego, música, seres de leyenda, guerreros celtas y legionarios romanos, civitas y visitantes, seres mitológicos… no tendréis que afinar mucho la vista para topar con ellos, paseate por nuestras vías y comparte nuestro pasado.

MACELLVM

Punto de reunión por antonomasia, el mercado es un hervidero constante de actividad. Gentes yendo y viniendo, exóticas mercancías procedentes de todos los rincones del Imperio, magia…, todo lo que puedas imaginar, y aún más, lo encontrarás en el Macellum del Arde Lucus. Y no temáis nada, la Cohors I Lucensium tiene instalado su campamento en esta plaza, salvaguardando la seguridad de los ciudadanos del imperio.

CASTRA DE LVCVS AVGVSTI

El campamento del Arde Lucus es mucho más que un asentamiento militar del Imperio romano, es un espacio lleno de vida, con un continuo tráfico en su interior. Legionarios y gladiadores, gentes de Lucus Augusti y de otras zonas del Imperio conviven y comparten espacio con diferentes tribus castreñas. Aquí podrás participar en muchas y variadas actividades, tengas la edad que tengas y podréis visitar a las gentes de Terra Copora, a los ciudadanos de Civitas Lucensis, la caballería de Lucus Equites, las tribus de Tir Na N’Og y Lugdunum y las familias romanas de Caetra Lucensium.

Lugo

12

CIRCVS

El esplendor de Lucus Augusti debe reflejarse también en la categoría de espectáculo que la Roma clásica ofrece a los civitas: EL CIRCO! En su arena lucharán a muerte los más importantes gladiadores del Imperio, y su público será el más entregado y ferviente que se haya visto en toda Hispania.

ASENTAMIENTO GALAICO

¿Queréis visitar a una tribu galaica?, acércate al campamento de Trebas Galaicas, conocerás de primera mano el día a día de este pueblo.

BODAS Y BAVTIZOS

¿Quieres casarte en el Arde Lvcvs y vivir la experiencia esta experiencia tan mística? Las bodas romanas tienen mucho parecido a las occidentales: el anillo de compromiso, el velo, o el beso nupcial, fueron heredados de la Antigua Roma. EL matrimonio es el fundamento de la familia romana y simboliza la unión del hombre y la mujer, implicando consorcio para toda la vida e igualdad de derechos divinos y humanos. Las bodas celtas son una unión amorosa en la que la mujer decide, año tras año, si quiere renovar la unión de pareja. Para los celtas, dos almas se unen para que las fuerzas y las cualidades se dupliquen y suplan las carencias y defectos con el apoyo y aprendizaje del otro. Además, los más pequeños también se pueden bautizar como romanos o castreños para ir empezando su camino.

13 Lugo ARDe lUcUS

La Muralla de Lugo e

l corazón de Lugo, la antigua Lucus Augusti, está rodeado por una muralla romana con más de dos kilómetros de perímetro. Quien conozca las hermosas murallas medievales que se conservan en muchas ciudades europeas, quedará asombrado ante la enormidad de este monumento único; porque esta impresionante fortaleza urbana es la única que conserva íntegro su perímetro en los tres continentes por los que se extendió el territorio del Imperio Romano.

Por esta razón, el 2 de diciembre del año 2000 la UNESCO inscribió oficialmente la muralla de Lugo en la lista de monumentos declarados Patrimonio de la Humanidad,según el acuerdo tomado el 30 de noviembre anterior.

Después de su incorporación al imperio romano mediante las llamadas Guerras Cántabras, la Gallaecia de la época se dividió en tres grandes circunscripciones o conventos jurídicos: el bracarense, el asturicense y el lucense. La tierra que actualmente llamamos Galicia ocupa todo el territorio de la Gallaecia Lucense, una pequeña parte de la bracarense y otra más pequeña aún de la asturicense.

Lucus Augusti fue una importante ciudad provincial, situada estratégicamente en un nudo de comunicaciones primordial; recordemos que -según cuenta Plinio-, de las minas de la Gallaecia, Roma obtenía diez mil libras de oro cada año. Y siendo como eran tiempos de la “pax romana”, era una ciudad abierta.

Entre finales del siglo III y principios del IV, cuando la ciudad era ya tricentenaria, se realizó una reforma que desplazó ligeramente su planta hacia el norte, aunque siguió coincidiendo en su mayor parte con la ocupación primitiva.

Pero eran tiempos críticos desde el punto de vista político y militar, y alrededor de Lugo se levantó una nueva y poderosa defensa: una im-

presionante muralla pétrea con 2.117 metros de circuito, coronada por 85 grandes torres semicirculares de entre diez y trece metros de diámetro, que originalmente se elevaban dos plantas sobre el adarve, con grandes ventanas en cada una; las torres de flanqueo de las puertas tenían probablemente tres plantas. Todas o casi todas las torres tenían acceso desde el interior de la ciudad, por escaleras abiertas a media altura en el cuerpo de la muralla, que tal vez serían completadas por escaleras de madera móviles.

Los lienzos de los muros entre las torres oscilan entre los 8,80 y los 16,40 metros de ancho; el espesor medio de los muros es de seis metros; el adarve, que ahora está entre los ocho y los doce metros por encima del suelo exterior, quedaría entonces a una altura más regular. Así era la muralla romana de Lugo, ciudad ahora

bimilenaria. Pasaron diecisiete siglos, su función militar caducó, las torres fueron cayendo, excepto un resto en la Mosqueira, se abrieron nuevas puertas, la población se expandió extramuros... Pero el perímetro se conserva completo, y aún se pueden ver 71 cubos hasta el nivel del adarve que otorgan a esta tremenda fortaleza su carácter inconfundible. De las puertas originales se conservan tres con poca modificación, y una de ellas, la Puerta Miñá, casi como fue construida. Varias de las primitivas escaleras de acceso de la guarnición están hoy a la vista. El adarve, que tiene una anchura de unos cuatro metros, es un paseo tradicional extraordinario, al que se accede por escaleras relativamente modernas adosadas al paramento interior de la muralla. De día es el mejor mirador sobre el casco viejo; de noche, gracias a una discreta iluminación, es un poético paseo lleno de misterio.

14
Lugo
Foto: Adri Pozuelo - Wikimedia Commons

¿Qué visitar?

LA CATEDRAL

La actual catedral de Lugo es la segunda más grande de Galicia, después de la de Santiago de Compostela. Se empezó a construir en el año 1129, y conserva de la obra románica original los brazos del transepto, las tres naves con su triforio y la bella puerta Norte. Más tarde, los tres ábsides primitivos fueron sustituidos por cinco de estilo gótico y con deambulatorio. En el siglo XVIII se añadió una espléndida capilla barroca: la de la Virgen de los Ojos Grandes, obra de Fernando de Casas, arquitecto también de la fachada del Obradoiro de la Catedral de Santiago. La fachada es neoclásica. Son también notables el altar mayor neoclásico, con la exposición permanente del Santísimo Sacramento, la sillería del coro -hecho por Francisco de Moure a principios de siglo XVII-, y el claustro, también de Fernando de Casas, de principios del XVIII.

LA IGLESIA DE SAN PEDRO

Antiguamente del Convento de San Francisco, es uno de los mejores exponentes del gótico mendicante de Galicia. El claustro de este convento, de formas románicas, está hoy integrado en el Museo Provincial de Lugo.

LA IGLESIA DE SANTO DOMINGO

Es otra excelente obra del gótico mendicante, vinculada otrora al convento de los dominicos, hoy de monjas de clausura.

LA IGLESIA DE SAN FROILÁN

Patrón de Lugo, es una obra barroca, así como la capilla de San Roque.

EL EDIFICIO DEL AYUNTAMIENTO

Es considerado una obra maestra del barroco civil gallego. Se remató en 1738 y es obra de Lucas Ferro Caaveiro, discípulo del gran Fernando de Casas.

EL PUENTE VIEJO SOBRE EL MIÑO

Originariamente romano, fue reconstruido en la Edad Media, sufrió algunas modificaciones posteriores, y ha sido recientemente restaurado.

LOS RESTOS DE LAS TERMAS ROMANAS

Se conservan dentro de un balneario con hotel del siglo XIX.

15 Lugo
Foto: Diego Delso - Wikimedia Commons

PLAZA MAYOR, donde está el edificio del Ayuntamiento, formada en el siglo XIX al disolverse el Antiguo Régimen y producirse la desamortización de los bienes eclesiásticos.

PLAZA DEL CAMPO, centro civil de Lugo en la Edad Media; y el contiguo barrio del Miño, que conserva la estrutura urbanística medieval.

LUGARES DE INTERÉS

MUSEOS

MUSEO PROVINCIAL DE LUGO, rico en restos epigráficos y escultóricos romanos, y con una importantísima colección de orfebrería prerromana, de la Edad de Bronce y de la Cultura de los castros. Ubicado en la Plaza de la Soledad.

MUSEO INTERACTIVO DE LA HISTORIA DE LUGO (MIHL), de reciente creación, en un vanguardista edificio soterrado en el Parque de la Milagrosa.

CENTRO DE INTERPRETACIÓN DE LA MURALLA, con restos arqueológicos e instalación audiovisual. Anexo a la Oficina Municipal de Turismo, en la Plaza del Campo.

CASA DE LOS MOSAICOS: musealización in situ de los restos de una gran domus romana.

CENTRO ARQUEOLÓGICO DE SAN ROQUE: musealización in situ de los restos de una necrópolis romana.

SALA DE EXPOSICIONES “PORTA MIÑÁ”, con restos arqueológicos del Lugo romano, junto a la Puerta Miñá, la mejor conservada de la muralla.

DOMUS DEL MITREO: musealización in situ de los restos de una casa romana con un notabilísimo templo de Mitra.

MUSEO DIOCESANO, en el triforio de la Catedral, con arte religioso e importantes restos arqueológicos como el Crismón de Quiroga y los relieves visigóticos de las Saamasas.

Foto: Diego Delso - Wikimedia Commons

PARQUE DE ROSALÍA DE CASTRO, dedicado a la poetisa nacional gallega.

CALLES DE LA REINA, PROGRESO, SAN MARCOS... que corresponden al urbanismo de la época isabelina y de la Restauración, dominado por el modo de vida burgués.

CERCA DE LUGO

CASTRO DE VILADONGA: espectaculares restos de una aldea fortificada de la cultura de los castros, que dominaba Galicia antes de la conquista romana y que siguió floreciendo aún durante varios siglos. Con un excelente museo temático.

TEMPLO ROMANO DE SANTA EULALIA DE BÓVEDA: pequeño recinto con una piscina central, relacionado con el culto a las aguas. Se trata de un monumento con escasísimos paralelos en el territorio del Imperio. Soterrado durante siglos, fue descubierto en 1926, y conserva unas ricas pinturas murales tardorromanas en la bóveda.

EL RÍO MIÑO, al pie de Lugo, y sus afluentes el Rato y el Mera, definen un territorio inmediato a la ciudad con espléndidos paisajes agrarios, abundante en robledales y fragas (bosques mixtos de árboles caducifolios).

Escanea el código QR para conocer la programación y las últimas novedades:

16
Lugo

Braga

Reviver Bracara Augusta BEM-VINDOS À BRAGA ROMANA

Hospes Ave! A Braga Romana – Reviver Bracara Augusta celebra em 2024, duas décadas de existência. São 20 anos de crescimento, aprofundamento do conhecimento histórico e de afirmação de uma identidade coletiva que se orgulha da memória do seu passado. Entre 22 e 26 de maio, o centro histórico de Braga volta a transformar-se num verdadeiro portal do tempo, transportando-nos até à Opulenta e Eterna Cidade de Bracara Augusta! A nossa Cidade!

Ao longo dos cinco dias do evento, seremos envolvidos e contagiados por um ambiente mágico e misterioso que paira no ar, como se as pedras milenares das ruas sussurrassem os segredos de um passado longínquo e glorioso.

Neste aniversário tão especial, convidamos bracaraugustanos e visitantes a embarcarem nesta viagem fascinante pelas ruas, praças e monumentos que testemunham a presença de brácaros e romanos neste território, com cortejos, mercados, espetáculos, representações teatrais e recriações históricas que servem de elo de ligação com o passado, o presente e o futuro.

Destaque especial para o ciclo de conferências que vai reunir historiadores e investigadores científicos para desbravar traços e costumes de uma civilização mais antiga que a Sé de Braga.

A Braga Romana é mais do que uma celebração do passado, é um tributo à história, à cultura e à identidade da cidade de Braga. É um lembrete de que somos herdeiros de uma rica tradição que merece ser preservada, valorizada e celebrada. É um convite para nos interligarmos com as nossas raízes, com a nossa história e com o legado deixado pelos antepassados que um dia pisaram e habitaram este território.

Que a Braga Romana continue a ser uma fonte de inspiração, conhecimento e orgulho para todos nós. Que esta celebração perdure por muitos e muitos anos, inspirando novas gerações a descobrir e apreciar a riqueza do nosso património cultural e histórico.

De 22 a 26 de maio, sejamos bracaraugustanos.

Sejam todos bem-vindos a Bracara Augusta!

Ricardo Rio

Presidente da Câmara Municipal de Braga

18 Braga

REVIVER NO ESPAÇO

Descubra o quotidiano da antiga cidade romana de Bracara Augusta, experimente e interaja com diferentes ofícios e tradições, mergulhe de forma autêntica na riqueza cultural da cidade e leve consigo memórias e experiências inesquecíveis.

Seminário de Santiago

LYCEUM ROMANUM (ÁREA PEDAGÓGICA)

Recriado na área do “Peristylum” da Domus do Seminário de Santiago, este Lyceum Romanum oferece aos visitantes um espaço destinado a várias formas de pedagogia! Podem aprender, à boa maneira romana, a língua latina, participar em oficinas de arqueologia e conhecer diferentes artes e ofícios da época.

A educação foi, e é, sem dúvida, a base da sociedade de grandes civilizações. As “escolas” de artes e ofícios nas cidades do Império Romano, raramente obedeciam a um edifício específico. Os visitantes de Bracara Augusta encontrarão a recriação de uma escola onde podem aprender e experienciar diferentes ofícios e saberes do quotidiano romano.

25 e 26 de maio | 11h00 - Público geral

ARS SCRIBENDI / OFICINA DE ESCRITA CURSIVA

25 e 26 de maio | 16h00 - Público geral

Inscrições: limitadas ao espaço e feitas por ordem de chegada no dia da ação

22 a 26 de maio | 10h00 às 20h30

ORBIS BRACARAUGUSTANUS / VIDA E SOCIEDADE BRACARAUGUSTANA

25 e 26 de maio | 10h00 e 14h00 - Público geral

OFFICINA FABRICANDI PERSONAS GRAECOROMANAS / OFICINA DE CONSTRUÇÃO DE MÁSCARAS GRECO-ROMANAS

25 e 26 de maio | 11h30 e 15h30 - Público geral

BRACARA AUGUSTA FICTILIS / OFICINA DE CERÂMICA

22 a 26 de maio | 16h30 às 20h30 - Público geral

CENTURIUM® MMXXIV / JOGOS DE TABULEIRO

25 e 26 de maio | 10h30 e 17h00 - Público geral

19 Braga
LINGUAE LATINAE SCHOLA/ OFICINA DE LÍNGUA LATINA Largo de Santiago LOCUS ARTIUM ET OFFICIORUM (ESCOLA DE ARTES E OFÍCIOS)

Museu Pio XII

SPATIUM LUDICUM (ESPAÇO LÚDICO)

Entrando no Museu Pio XII, na Sala de Pedra, os visitantes mais jovens e família, encontrarão a recriação de um Spatium Ludicum, onde diariamente é surpreendido com um espetáculo de fábulas da antiguidade clássica e um workshop de instrumentos musicais, transportando, os participantes para o passado, através dos sons e da experimentação, esta atividade visa o enriquecimento histórico-cultural e a exploração de paisagens sonoras e das sensações invocadas pela música da Antiguidade Clássica.

SONI ANTIQVI / WORKSHOP DE INSTRUMENTOS

25 e 26 | 10h30 e 16h00 - Público geral

FABULAE BESTIARUM / FÁBULAS DA ANTIGUIDADE

25 e 26 de maio | 11h30 e 15h00 - Público geral

Termas Romanas do Alto da Cividade LOCUS LUDORUM (JOGOS ROMANOS)

Viva a experiência de ser um verdadeiro romano! Embarque numa aventura de jogos históricos que irão transportá-lo para o mundo antigo de Bracara Augusta. Aprimore a sua estratégia, teste a sua agilidade e desafie os seus amigos para uma competição. Com jogos adequados a todas as idades, a diversão está garantida enquanto aprendem sobre a cultura e os costumes da Roma Antiga. Não perca esta oportunidade de se divertir na Braga Romana!

22 a 26 de maio | 10h00 às 12h00 e 14h00 às 18h00

Ao longo das cinco jornas de trabalho, serão recriados não só as artes e ofícios, mas todo um quotidiano que se divide: Sol-a-Sol que representa o trabalho desenvolvido ao longo da jorna até o sol se pôr.

Em Bracara Augusta não seria diferente, e ao revisitá-la podem encontrar e experienciar com a ajuda de “mestres” um conjunto de artes e ofícios como as ferrarias, o trabalho em couros, a escultura e a perfumaria.  O quotidiano de uma praça de comércio no período Romano é de uma grande riqueza em todos os aspetos. Não só se vendiam bens e serviços, mas era também um centro de conhecimento, cultura e arte. A densidade de aromas, cores e texturas é interminável.

22 a 26 de maio | 10h00 às 20h30

Largo Paulo Orósio BESTIARUM LOCUS (EXPOSIÇÃO E DEMONSTRAÇÕES DE CETRARIA, CAVALOS)

A admiração, o respeito e tratamento nutrido por determinados animais era muito importante no seio da civilização romana, chegando mesmo a usá-los como figura principal das insígnias de poder civil e militar, como é o caso da águia de Júpiter. Eram também muito apreciados no plano religioso e da adivinhação bem como na sua ostentação.

Neste espaço recriado para si, inserido na área do acampamento legionário (Castra VI Victrix), poderá apreciar a arte de cuidar, treinar para a caça, a demonstração de voos e a beleza de equídeos que farão pomposos circuitos pelo mercado.

22 a 26 de maio | 10h00 às 22h00

20 Braga
Largo de Santiago ARTES ET OFFICIA (ARTES E OFÍCIOS)
21

Largo Paulo Orósio CASTRA LEG. VI VICTRIX (ACAMPAMENTO MILITAR)

Conheça o quotidiano de um legionário na “Legio VI Victrix”, legião presente no Noroeste Peninsular no tempo do César Augusto, dinamizado pela Equipa Espiral. Neste local, o visitante pode ser recebido nos aposentos do General Agrippa e descobrir mais sobre indumentárias, construção de armamento, prática de exercícios e técnicas de combate.

22 a 26 de maio | 10h00 às 22h00

VISITAS GUIADAS AO ACAMPAMENTO MILITAR

22 de maio | 15h30

23 e 24 de maio | 11h00 e 15h30

25 de maio | 11h00 (visita adaptada) e 15h30

PRANDIUM LEGIONIS VI VITRICIS - ALMOÇO DA LEGIÃO VI VICTRIX

25 de maio | 12h30

Rossio da Sé

ARS MONETAE (CUNHAGEM DE MOEDA)

A circulação monetária entra definitivamente no quotidiano dos Brácaros e de todo o noroeste peninsular, quando sob o império romano emerge a cidade de Bracara Augusta. Neste espaço pode apreciar a cunhagem de uma moeda caraterística, conhecida atualmente por moeda de “caetra” que nos remete para os primórdios da cidade, onde no verso apresenta uma esfinge romana como forma de propaganda política, no anverso apresenta o desenho de um “caetra” típico dos escudos dos guerreiros galaicos, simbolizando uma assimilação cultural e a dita “Pax Romana”.

Ruas do Centro Histórico  MERCATUS ROMANUS (ARTESÃOS E MERCADORES)

Por várias ruas do centro histórico, o Mercatus Romanus expande-se e nele podem ser apreciados e adquiridos vários artigos como metais, olaria, tecelagem, bijuteria, cestaria, vidro, cantaria, couro, marcenaria, produtos naturais e alimentares. Ao longo do mercado, o visitante poderá interagir com os melhores mestres ferreiros, marceneiros, oleiros e curtidores de peles.

22 e 23 de maio | 10h00 às 24h00

24 e 25 de maio | 10h00 às 01h00

26 de maio | 10h00 às 22h00

Largo Paulo Orósio - Capela de S. Sebastião VICUS BRACARUS (ALDEAMENTO BRÁCARO)

Evocando uma convivência pacífica entre Brácaros e os Bracaraugustanos, a Braga Romana – Reviver Bracara Augusta, dedica uma das suas áreas à recriação de um Aldeamento Brácaro. Neste espaço, poderemos apreciar um modus vivendi característico dos Bracari / Gallaeci, povo pré-romano que habitava a região.

22 a 26 de maio | 10h00 às 22h00

VISITAS GUIADAS AO ALDEAMENTO BRACARO

25 e 26 de maio | 11h00 e 16h00 - Público geral

OFFICINA ARTIS COQUINANDI MORE ROMANO / OFICINA DE COZINHA ROMANA

25 de maio | 10h30 e 17h00

Biblioteca Lúcio Craveiro da Silva

BIBLIOTHECA (BIBLIOTECA)

Centros de conhecimento e cultura, as bibliotecas nutriam um papel mais importante do que apenas um local de resguardo e armazenamento dos rolos de papiros, pergaminhos e livros da época, permitindo o desenvolvimento e preservação de sabedoria dos que visitavam o espaço.

DOMUS CIBORUM (ÁREAS DE ALIMENTAÇÃO)

Platea Apicii - Praça do Apício | Largo das Carvalheiras  Platea Gari - Praça do Garum | Largo de S. Paulo

Nas tabernae os visitantes podem deliciar-se com os mais simples petiscos ou os mais ricos e elaborados pratos de inspiração ou receita romana recriada a partir da mais nobre fonte: De Re Coquinaria, escrita por Marco Gávio Apício.

22 e 23 de maio | 11h00 às 24h00

24 e 25 de maio | 11h00 às 01h00

26 de maio | 11h00 às 22h00

ITINERARIUM BRACARENSE / VISITAS GUIADAS AO PATRIMÓNIO LATINO

18 de maio | 11h00 às 12h30 - Público geral: mínimo de 5 participantes por visita

Inscrições: acesso gratuito através do e-mail seec@blcs.pt até 2 dias de antecedência; M/10 anos

CARRETA DAS LENDAS / FÁBULAS

25 e 26 de maio | 10h00; 11h00; 14h30; 16h00Público geral

NO PÉRIPLO LIVRESCO SOBRE BRACARA AUGUSTA: UMA HISTÓRIA DE 2.000 ANOS / EXPOSIÇÃO BIBLIOGRÁFICA

20 a 26 de maio

22 Braga

REVIVER NO TEMPO

A Braga Romana oferece um leque diversificado de propostas de viagem pelo conhecimento, que incluem encenações de alguns dos ritos da época, espetáculos de teatro clássico, danças, o magnífico Circus Maximus, entre outros, numa experiência cultural única, com mais de 72 horas de programação.

ACTIO CONDENDI BRACARAM AUGUSTAM / RITO FUNDACIONAL DE BRACARA AUGUSTA

Palco Bracara Augusta - Praça Municipal 22 de maio | 21h00

Todas as novas cidades fundadas por Roma eram precedidas por um ritual imperioso que sagrava o território e o delimitava, lançando as bases do seu ordenamento. Iniciado por altos sacerdotes, o ritual culmina com o pronunciar do nome da divina urbe de Bracara Augusta, e o protagonismo das “filhas” da deusa Vesta, que acenderão e protegerão o fogo sagrado da cidade para toda a eternidade.

NABIA, BRACARAE FORTUNA / NÁBIA, A FORTUNA DE BRACARA

Palco Bracara Augusta - Praça Municipal 22 de maio | 10h30

Deusa suprema das águas férteis, Nábia é soberana das terras da Galécia e tutela com imponência um dos seus povos mais amados, os Brácaros. Com a incursão romana aos seus domínios, Nábia prontamente revela a sua grandiosidade, de tal forma que o rei dos Deuses do Olimpo, por ela se apaixona e a quer para si. Um espetáculo vibrante, onde a poderosa Deusa é exaltada pelo seu povo mais promissor, as crianças, que lhe lançam pétalas de flores e ervas de cheiro, perfumando as ruas e praças invocando os bons augúrios e a “fortuna” para um futuro próspero e auspicioso.

ASCENCIO NABIAE / A ASCENSÃO DE NÁBIA

Palco Bracara Augusta - Praça Municipal 22 de maio | 21h30

É sobre a influência do sol diurno, que Nábia a deusa das águas, venerada pelos Brácaros, ordena que os rios inundem o coração das suas terras e as faça florescer em exuberância. Mas é sobre o domínio da lua noturna que Nábia se revela ainda mais imponente, cobrindo as suas terras de infinitas e delicadas gotas de orvalho, que fazem a natureza exalar o mais belo e divino perfume.

23 Braga

AMPHITRYO / ANFITRIÃO | CTB – COMPANHIA DE TEATRO DE BRAGA

Ruínas do Teatro Romano – Termas do Alto da Cividade 22 a 25 de maio | 21h30

ANFITRIÂO uma comédia segundo Molière, é um puro exercício de inteligência e prazer, entre o requinte da linguagem, entre o plausível e a fantasia é sempre o poder da imaginação que se propõe. ANFITRIÃO é uma leitura muito pessoal do Mito e dos textos clássicos, numa comédia só aparentemente de enganos, para os tempos que vivemos. Espetáculo com Língua Gestual Portuguesa.

BRACARA AUGUSTA TRIUMPHALIS / CORTEJO TRIUNFAL 24 de maio | 21h00

Se durante a res publica romana os triunfos enobreciam os generais, com o nascer do império eram dedicados ao imperador! Em Bracara Augusta, Brácaros e Bracaraugustanos unem-se, convocando os povos da Gallaecia, para juntos coroarem com láurea de ouro, aquela que triunfa sob o olhar atento do Império, a opulenta urbe, a própria Bracara Augusta.

Itinerário: Avenida Central > Rua do Castelo > Rua dos Capelistas > Rua Dr. Justino Cruz > Rua Eça de Queirós > Praça Municipal

SOLSTITIUM / ESPETÁCULO DE FOGO

Palco Apolo – Rossio da Sé 22 de maio | 23h00

O típico ciclo das colheitas, uma noite descansada e ao cantar do galo o povo desperta para trabalhar a terra - arar, semear, regar e cuidar, a labuta do dia a dia na vida de um camponês até à tão ansiada colheita. Quando a terra dá o retorno o seu trabalho é altura de celebrar. Um casal de camponeses que do amanhecer ao anoitecer retratam o quotidiano da vida no campo presenteando o público com encantadores momentos de música, movimento e fogo.

SACRAMENTUM MILITIAE / JURAMENTO DE LEALDADE DOS LEGIONÁRIOS

Palco Neptuno – Largo do Pópulo 23 de maio | 21h30

O sacramentum militiae é o juramento de lealdade a Roma e ao imperador, que se repete anualmente, feito por todos os candidatos a legionários no final do período de “treino”, efetuado numa cerimónia solene na presença do estandarte da legião, e oficializado pelo legado ou mesmo pelo próprio imperador.

DIES LUSTRICUS / BATIZADO ROMANO

Palco Bracara Augusta - Praça Municipal 25 de maio | 16h00

Aquando do nascimento de uma criança, esta era sujeita à aprovação do pai (pater familias) que ao pegar nele (tollere filium) indicava a sua aceitação!

Após ser aceite, somente passados oito dias para as raparigas e nove para os rapazes, ocorria o Dies Lustricus, uma cerimónia de purificação, com a dádiva do seu nome e da respetiva família, para apresentação à sociedade.

24 Braga
25 Braga

CIRCUS MAXIMUS / CIRCO MÁXIMO

Palco Neptuno – Largo do Pópulo

24 de maio | 22h30

25 de maio | 21h30

26 de maio | 18h30

Um espetáculo inspirado naqueles lutadores quase mitológicos que ancoraram sua existência na glória da vitória ou da morte na arena do circo. Guerreiros do espetáculo que farão vibrar a arena demonstrando a sua habilidade a cavalo, a sua bravura na batalha e a sua habilidade na corrida de bigas romanas.

OFFICINA ARTIS COQUINANDI MORE ROMANO / OFICINA DE COZINHA ROMANA

VICUS BRACARUS (Aldeamento Brácaro) | Largo Paulo

Orósio - Capela de S. Sebastião

25 de maio | 10h30 e 17h00

A culinária é uma das melhores formas de conhecermos os hábitos e estilo de vida das populações do passado.

Inscrições: limitadas ao espaço e feitas por ordem de chegada no dia da ação | Lotação máxima: 10 participantes | Duração: 180’

ROMANAE NUPTIAE / CASAMENTO ROMANO

Palco Bracara Augusta - Praça Municipal 26 de maio | 17h00

Um casamento romano era sinónimo de festa e alegria e, na grande maioria dos casos, de grandes alianças políticas e económicas. O ritual da cerimónia é recheado de momentos simbólicos da mitologia clássica, como também de notáveis partes lúdicas que durante o banquete deliciam os noivos e seus convidados.

FILOSOFIA E BEM-ESTAR: VIVER COMO UM ESTOICO

Termas Romanas do Alto da Cividade

26 de maio | 11h00

A Filosofia pode ser entendida como a reflexão, inspiração e busca das chaves para compreender e melhorar a condição humana. Propomos a realização de um workshop de filosofia prática para o autoconhecimento, abordando de forma prática conceitos que promovem a saúde mental e a construção de um bem-estar interior através da filosofia estoica.

Inscrições: limitadas ao espaço e feitas por ordem de chegada no dia da ação | Duração: 90’ | Organização: Nova Acrópole de Braga

ELEMENTA IGNIS / ESPETÁCULO COM FOGO

Palco Apolo – Rossio da Sé

23 de maio | 23h00

25 de maio | 24h00

O culto do fogo é intemporal, e desde sempre se incluiu, oculto ou não, por entre os costumes, hábitos e deveres do homem. Fosse numa vela acesa com profunda devoção pelos Deuses, ou no próprio brilho do olhar de quem deseja algo.

Com total consciência do divino elemento, persistem aqueles que o honram como ligação à fonte do feminino, coroando a mulher que desde há muito tempo guarda a chama deste fogo primordial e secreto.

ROMANA FUNERA / FUNERAL ROMANO

Palco Bracara Augusta - Praça Municipal 26 de maio | 21h00

Após a morte, os romanos cumpriam o ritual de expor o corpo para velação pública. Seguia-se o cortejo fúnebre que, chorado por “carpideiras” e embelezado pela pompa, percorria as principais vias da cidade até ao local da cremação, onde aí cumpria a sua função de apoteose.

26 Braga

PROGRAMAÇÃO PARA A INFÂNCIA

Com o intuito de oferecer aos jovens a oportunidade de se conectarem com o património cultural da cidade. Podem realizar visitas guiadas aos vestígios e monumentos que remontam aos tempos romanos, oficinas de técnicas artísticas e dramatizações que nos fazem viajar no tempo e experimentar a história de há mais de dois mil anos.

Palco Bracara Augusta - Praça Municipal 22 de maio | 10h30

Deusa suprema das águas férteis, Nábia é soberana das terras da Galécia e tutela com imponência um dos seus povos mais amados, os Brácaros. Com a incursão romana aos seus domínios, Nábia prontamente revela a

sua grandiosidade, de tal forma que o rei dos Deuses do Olimpo, por ela se apaixona e a quer para si. Um espetáculo vibrante, onde a poderosa Deusa é exaltada pelo seu povo mais promissor, as crianças, que lhe lançam pétalas de flores e ervas de cheiro, perfumando as ruas e praças invocando os bons augúrios e a “fortuna” para um futuro próspero e auspicioso.

27 Braga
NABIA, BRACARAE FORTUNA / NÁBIA, A FORTUNA DE BRACARA

LUPUS AUGUSTUS / TEATRO DE MARIONETAS

Palco Vesta – Largo Santiago

22 de maio | 15h00

23 e 24 de maio | 11h00 e 15h00

25 e 26 de maio | 11h00 e 16h00

Cansados dos maus-tratos dos Romanos, os animais capturados para o entretenimento e demonstrações de poder do Imperador, fogem do cativeiro para se instalarem no bosque, onde proclamam o seu próprio Império. Os animais foragidos, bem como os nativos conquistados passam a viver sob o domínio do Lobo, agora Imperador Lupus Augustus, que decreta as leis necessárias para que se mantenha a Pax Animalia.

Duração: 30’ | Público-alvo: m/3

SONI ANTIQVI / WORKSHOP DE INSTRUMENTOS

Museu Pio XII

22, 23 e 24 de maio | 11h00 e 15h30

25 de maio | 10h30 e 15h00

26 de maio | 11h30 e 16h00

SONI ANTIQVI é uma iniciativa centrada no propósito e contributo da arqueologia musical. Percorrendo os ecos do “panteão artístico” e do imaginário sonoro e instrumental do período clássico greco-romano. É um projeto didático, lúdico e sensorial com o principal objetivo de levar aos mais novos a realidade dos instrumentos musicais da Antiguidade, como a lira, a trompa, o bendir ou o monocórdio.

Duração: 60’ | Público-alvo: infantojuvenil

FABULAE BESTIARUM / FÁBULAS DA ANTIGUIDADE

Museu Pio XII

25 de maio | 11h30 e 16h00; 26 de maio | 10h30 e 15h00

No Mundo Antigo, pelas fábulas os bichos são escola. Escola de se ser gente, no bom e - sobretudo - no mau. Seguindo a voz dos antigos vamos parar pela escuta como que em frente ao espelho no rosto dos animais que nos contam a todos muito parecidos. Desde o tempo de Fedro e Aviano até aos dias que são os nossos.

FABULA DE ROMULO ET REMO / TEATRO: A LENDA DE RÓMULO E REMO

Palco Vesta – Largo Santiago

22 a 24 de maio | 17h30

25 e 26 de maio | 15h30

Os dois irmãos gémeos chegam à cidade de Bracara Augusta! Maravilhados com tudo o que veem ao seu redor, conversam e alegram as pessoas. Em cada canto que passam, costumam contar a sua história de vida, sobre a Loba, sobre o Pastor e ainda sobre a fundação de Roma. A história de uma lenda que ainda hoje se fala, onde existem reviravoltas e traições. O espaço vazio ganha vida quando Rómulo e Remo começam a contar a sua história.

Duração: 20’ | Público-alvo: m/3

ORBIS BRACARAUGUSTANUS / VIDA E SOCIEDADE BRACARAUGUSTANA

Largo de Santiago

25 e 26 de maio | 10h00 e 14h00

Abraçando o seu novo papel de guia do passado, Decimus Lucius Marcellus embarca numa missão para perpetuar as vidas, os costumes e as maravilhas da antiga Bracara Augusta e do seu povo.

OFFICINA FABRICANDI PERSONAS GRAECOROMANAS / OFICINA DE CONSTRUÇÃO DE MÁSCARAS GRECO-ROMANAS

Largo de Santiago

25 e 26 de maio | 11h30 e 15h30

Nesta oficina os participantes são convidados a conhecer e experimentar o universo das tradicionais máscaras greco-romanas. Explorando as potencialidades expressivas de diferentes materiais de fácil manuseamento, cada participante poderá criar a sua própria personagem humana, mitológica ou animal, estimulando a criatividade e proporcionando uma aprendizagem lúdica e colaborativa, com inspiração nas manifestações culturais da antiguidade.

28 Braga

LINGUAE LATINAE SCHOLA / OFICINA DE LÍNGUA LATINA

LYCEUM ROMANUM – Seminário de Santiago

25 e 26 de maio | 11h00

Com a oficina de Língua Latina contam-se estórias em Latim simples. Através da mímica, de imagens e da encenação, os participantes, mesmo sem nunca terem aprendido esta língua, poderão acompanhar a narração, aprendendo vocabulário e algumas construções gramaticais. As pessoas vão compreender muitas relações entre a língua portuguesa e a língua Latina, ao mesmo tempo que acompanham a estórias de Bracara Augusta.

BRACARA AUGUSTA FICTILIS / OFICINA DE CERÂMICA

Largo de Santiago 22 a 26 de maio | 16h30 às 20h30

Os usos e costumes do dia-a-dia em Bracara Augusta eram fortemente marcados pelas diversas utilidades das peças de cerâmica e olaria largamente usadas naquela época para os mais diversos fins.

CENTURIUM® MMXXIV / JOGOS DE TABULEIRO

Largo de Santiago 25 e 26 de maio | 10h30 e 17h00

As famílias são convidadas a trabalhar a ludificação através dos jogos de tabuleiro romanos. Serão dinamizadas sessões abrangentes que incluirão desde o esclarecimento de regras e curiosidades, culminando num torneio competitivo que envolverá equipas compostas por membros da mesma família participante.

No final de cada sessão serão entregues certificados de participação, bem como alguns prémios aos vencedores dos torneios!

ARS SCRIBENDI / OFICINA DE ESCRITA CURSIVA

LYCEUM ROMANUM – Seminário de Santiago

25 e 26 de maio | 16h00

Vamos conhecer como a grafia se desenvolveu e era praticada durante o Império Romano, as duas principais formas de se escrever da época: a maiúscula capitular e a cursiva. Com isto, explicar-se-á a relação que os Romanos tinham com o seu alfabeto e como ela era bem distinta da forma como atualmente encaramos os textos. Serão vistos também alguns exemplos de escrita cursiva Romana, decifrando o seu conteúdo e significação.

SILENTIUM LAURAE / TEATRO: OS SILÊNCIOS DE LARA

Auditório de S. Frutuoso

25 de maio | 15h00

26 de maio | 11h00

Numa terra onde os rios cantam e as ninfas dançam, habitava Lara, a ninfa das águas. Lara, uma jovem bela e corajosa, tinha o dom da pa-

lavra. Júpiter, o rei dos céus, beliscado pela ousadia da deusa, certo dia decidiu arruinar o dom da bela ninfa. A partir desse dia, Lara descobriu o poder do silêncio, aprendendo que às vezes é mais importante ouvir do que falar. Uma lenda de transformação e sabedoria nas águas mágicas do mundo das ninfas.

29 Braga

CARRETA DAS LENDAS / FÁBULAS

Biblioteca Lúcia Craveiro da Silva

25 e 26 de maio | 10h00; 11h00; 14h30; 16h00

Carreta das Lendas carrega a tradição da transmissão oral de histórias e lendas ao longo dos tempos e por todo o Império. Empurrada por uma viajante que mercadeja sonhos, esta abre-se para contar pequenas histórias e convida as gentes a escutar e participar nelas.

Duração: 25’ | Público-alvo: m/3

LOCUS LUDORUM 7 JOGOS ROMANOS

Termas Romanas do Alto da Cividade

22 a 26 de maio | 10h00 às 12h00 e 14h00 às 18h00

Viva a experiência de ser um verdadeiro romano! Embarque numa aventura de jogos históricos que irão transportá-lo para o mundo antigo de Bracara Augusta. Aprimore a sua estratégia, teste a sua agilidade e desafie os seus amigos para uma competição. Com jogos adequados a todas as idades, a diversão está garantida enquanto aprendem sobre a cultura e os costumes da Roma Antiga. Não perca esta oportunidade de se divertir na Braga Romana!

OFFICINA TESSELARUM / OFICINA DE TESSELAS

Termas Romanas do Alto da Cividade 22, 23 e 24 de maio | 17h00

25 e 26 de maio | 10h00, 11h00, 14h00, 15h00, 16h00 e 17h00

Descubra o incrível mundo das tesselas romanas nesta oficina para toda a família! As tesselas eram pequenos pedaços de mármore ou cerâmica usados para criar mosaicos espetaculares na Roma Antiga. Nesta oficina, aprenderá sobre a história e a técnica dessas maravilhas artísticas e, em seguida, terá a oportunidade de criar a sua própria obra-prima de mosaico.

ITINERA CUM LUSTRATORIBUS / PERCURSO COM VISITA ENCENADA

Termas Romanas do Alto da Cividade 22 a 26 de maio | 11h00 e 15h00

Hilarius, mercador de profissão, tem dois filhos Gémeos cuja reputação só é precedida pelas peripécias que protagonizam. Mais gémeos nuns aspectos que noutros, são curiosos, aventureiros e estão sempre prontos a liderar as histórias que ecoam nas ruas.

Percurso: Termas Romanas do Alto da Cividade > Cloaca da BLCS > Domus da Escola Velha da Sé > Fonte do Ídolo

Entrada livre: mediante inscrição prévia | Inscrições: https://patrimonioarqueologico.cm-braga.pt/atividades-educativas/ | Apoio à organização: Alunos de Arqueologia, História e Património da Universidade do Minho

OFFICINA SALTATIONUM / OFICINA DE DANÇAS

Museu D. Diogo de Sousa

25 e 26 de maio | 11h00 e 15h30

Aprender sobre a história Romana de Braga, não apenas de livros ou de museus, mas senti-la no corpo através do movimento e da dança, será certamente uma experiência diferente.

Na oficina, que é dirigida para toda a família, vamos tentar aproximar-nos tanto quanto possível à época, com danças tradicionais e antigas iTHALIAnas, gregas e arménias...e outras, inspiradas na dança “Romana”, interpretadas e coreografadas pela monitora.

Público-alvo: maiores de 6 anos

30 Braga
31 Braga

LUSTRATIONES

ANIMAÇÃO

Prepare-se para embarcar numa viagem emocionante através do tempo e do espaço, onde poderá imergir num mundo de personagens fascinantes e atividades vibrantes. De 22 a 26 de maio, as ruas da majestosa Bracara Augusta serão transformadas num mercado romano repleto de cores, cheiros e sabores.

Aqui, poderá experimentar o entretenimento dos saltimbancos, atores de comédia e músicos mediterrâneos, enquanto se delicia com rituais, danças e malabares que vão deixá-lo sem fôlego. Sinta-se como o protagonista de um épico filme histórico enquanto caminha pelas ruas de pedra da cidade e encontra amigos novos e antigos. Esta recriação é uma celebração da identidade de Bracara Augusta e de tudo o que torna esta cidade romana a mais bela e opulenta.

Nesta viagem poderá encontrar pelas ruas de Bracara Augusta...

A ESCRAVA

Em terras conquistadas pelos Romanos, uma mulher foi captura e feita escrava. O seu dono castigou-a tão severamente que a tornou num ser incapaz. Não tendo qualquer tipo de função, acorrentaram-na a uma pedra. Exausta de andar com tanto peso, ainda assim não a larga. Faz dela o seu refúgio imaginário, pois sem a sua pedra ela não é ninguém. Será que em algum momento ela se vai libertar do peso?

OS CORRESPONDENTES IMPERIAIS

Responsáveis pela elaboração das Actae Diurnae, publicações oficiais do Império Romano instituídas por Júlio César para divulgar as notícias locais e imperiais. Encarregues de divulgar conquistas militares, novas leis e factos relevantes do espectro político. Por serem funcionários públicos ao serviço do Imperador, Os Correspondentes acabavam por entrar no campo da propaganda política e muitas vezes omitiam notícias negativas e exageravam as positivas.

OS FAUNOS

Criaturas que possuem um corpo meio humano, meio bode e que são descendentes do rei Fauno, o deus protetor de rebanhos e pastores. Estas personagens fantásticas deambulam pelas ruas de Bracara Augusta fascinando quem por elas passa.

OS MISERÁVEIS

Dois pedintes miseráveis e com doenças várias, vagueiam em busca de comida, moedas e um pouco de atenção. Desta vez arranjaram um trabalho digno, o Grande Imperador ofereceu-lhes trabalho nas limpezas do império. Parece que desta vez, o império ficará realmente limpo.

OS LATRINEIROS

Munidos de uma latrina portátil e numerosos apetrechos relacionados com a higiene íntima, oferecem os seus serviços a todos os cidadãos e visitantes de Bracara Augusta.

OS DRUIDAS

Considerados curandeiros ou médicos, que viviam muitos anos sem perder a vitalidade devido aos seus hábitos e conhecimentos. Profundos conhecedores de ervas e outras plantas, acredita-se que a eles se devem os ensinamentos adquiridos pelos romanos sobre os valores nutricionais de muitos produtos hindus e orientais, com os quais estavam muito familiarizados.

POETAE

Os poetas romanos Virgílio, Ovídio e Horácio encontram-se para uma conversa sobre a vida, a poesia e a arte enquanto conduzem os espetadores pela Opulenta Cidade Bracara de Augustus.

OS AGUADEIROS DE NÁBIA

Três Aguadeiros charlatões tentam aliciar o público a provar a maravilhosa água que carregam pelas ruas de Bracara Augusta, iludindo-os sobre os benefícios que a água benzida pela Deusa Nábia pode trazer em troca de algum ouro.

32 Braga

VISITAS

A Braga Romana é uma verdadeira imersão no passado glorioso de uma das cidades mais antigas e importantes da Península Ibérica. Com uma seleção exuberante de atividades, que incluem visitas guiadas e encenadas, a Braga Romana oferece uma experiência de viagem que é verdadeiramente única.

MUSEU DE ARQUEOLOGIA D. DIOGO DE SOUSA

À DESCOBERTA DO MUSEU: DO LATIM AO PORTUGUÊS!

Museu de Arqueologia D. Diogo de Sousa promove visitas à sua Exposição Permanente, em parceria com o Município de Braga. Juntos, vamos preparar a chegada de mais uma edição da Braga Romana com novos momentos de partilha lúdica e didática.

Explorando o rico espólio arqueológico de Bracara Augusta presente no Museu, vamos aprender como os antigos romanos designavam alguns objetos ou atividades com eles relacionadas. Vamos também perceber de que forma a linguagem que falamos carrega vestígios desta civilização tão antiga.

33 Braga

ITINERARIUM / “BRACARA AUGUSTA: A CIDADE ROMANA”

18 de maio | 10h00

Ao longo dos últimos 48 anos foram realizadas em Braga um número significativo de escavações, dirigidas pela Unidade de Arqueologia da Universidade do Minho e, a partir de 1992, também pelo Gabinete de Arqueologia da Câmara Municipal de Braga, no âmbito do “Projeto de Salvamento de Bracara Augusta”. No decorrer deste período, foi reunido um considerável acervo de informação que proporciona a reconstituição da evolução urbanística de Bracara Augusta, a caraterização da arquitetura pública e privada, do sistema hidráulico e a análise das atividades económicas e do mundo funerário.

Ponto de Encontro: Termas Romanas do Alto da Cividade | Inscrições através do endereço: cmbcultura.eventbrite.pt (máximo 50 participantes)

VISITAS GUIADAS A BRACARA AUGUSTA

14 a 17 e 21 de maio | 10h00 às 14h30

Conheça Bracara Augusta através dos espaços arqueológicos municipais como é exemplo a Fonte do Ídolo, santuário rupestre associado ao culto da água, passando pela Domus da Escola Velha da Sé, onde é possível observar restos arqueológicos de uma Domus e da muralha Fernandina e as Termas Romanas, no alto da Cividade, onde se podem observar os vestígios deste complexo termal.

Percurso: Fonte do Ídolo > Domus da Escola Velha da Sé > Termas Romanas do Alto da Cividade

Público-alvo: Maiores de 6 | Grupos com mínimo de 8 participantes e máximo de 25 por visita | Entrada Livre mediante inscrição através do site https:// patrimonioarqueologico.cm-braga.pt/

VICUS BRACARUS (ALDEAMENTO BRÁCARO) / LARGO PAULO ORÓ-

SIO - CAPELA DE S. SEBASTIÃO

Evocando uma convivência pacífica entre Brácaros e os Bracaraugustanos, conheça o modus vivendi característico dos Bracari / Gallaeci, povo pré-romano que habitava a região.

VISITAS GUIADAS AO MUSEU DE ARQUEOLOGIA D. DIOGO DE SOUSA

22, 23 e 24 de maio | 10h30 e 17h30

25 de maio | 15h00

26 de maio | 10h30

Uma oportunidade para descobrir o Museu de Arqueologia D. Diogo de Sousa pelo olhar dos seus técnicos que todos os dias trabalham em prol da proteção e preservação do património arqueológico, um programa de descoberta quotidiana do museu através do olhar e perspetiva dos técnicos da sua equipa.

Entrada Livre: sujeita à lotação de 20 participantes | Duração: 75 min.

ITINERA CUM LUSTRATORIBUS / PERCURSO COM VISITA ENCENADA

22 a 26 de maio | 11h00 e 15h00

Hilarius, mercador de profissão, tem dois filhos Gémeos cuja reputação só é precedida pelas peripécias que protagonizam. Mais gémeos nuns aspetos que noutros, são curiosos, aventureiros e estão sempre prontos a liderar as histórias que ecoam nas ruas.

Percurso: Termas Romanas do Alto da Cividade > Cloaca da BLCS > Domus da Escola Velha da Sé > Fonte do Ídolo

Entrada livre: mediante inscrição prévia | Inscrições: https://patrimonioarqueologico.cm-braga.pt/atividades-educativas/ | Apoio à organização: Alunos de Arqueologia, História e Património da Universidade do Minho

CASTRA LEG. VI VICTRIX (ACAMPAMENTO MILITAR) / LARGO PAULO ORÓSIO

22 de maio | 15h30

23 e 24 de maio | 11h00 e 15h30

25 de maio | 11h00 (visita adaptada) e 15h30

Conheça o quotidiano de um legionário na “Legio VI Victrix”, legião presente no Noroeste Peninsular no tempo do César Augusto, dinamizado pela Equipa Espiral. Neste local, o visitante pode ser recebido nos aposentos do General Agrippa e descobrir mais sobre indumentárias, construção de armamento, prática de exercícios e técnicas de combate.

Entrada Livre: acesso por ordem de chegada e limitado ao espaço

VISITAS GUIADAS À BRAGA ROMANA / POSTO DE TURISMO

22 a 24 de maio | 14h00 (PT/EN) e 18h00 (PT/ES)

25 e 26 de maio | 10h30 (PT/EN) e 18h00 (PT/ES)

Acompanhada por um guia especializado, pretende-se que o visitante desfrute de uma verdadeira e inesquecível experiência na Braga Romana – Reviver Bracara Augusta. O visitante terá a oportunidade de obter um conhecimento exaustivo do evento, em todas as suas vertentes, começando com toda a contextualização histórica e acabando na recomendação dos melhores locais e horários para maior usufruto de todas as áreas temáticas e programação.

Percurso: Posto de Turismo, Rua Francisco Sanches, Largo S. João do Souto, Rua de S. João, Rossio da Sé, Rua D. Gonçalo Pereira, Largo Santiago, Rua de S. Paulo, Largo Paulo Orósio, Capela S. Sebastião e Largo das Carvalheiras.

Grupos com máximo de 20 participantes por visita | Inscrições Público Geral: limitadas ao espaço e feitas por ordem de chegada no dia da ação

34 Braga

TEMPUS FUGIT CICLO DE CONFERÊNCIAS

Celebrar a 20ª edição da “Braga Romana” é assumir que o evento ilustra a relação entre a cidade e o seu passado e como se relaciona com ele, através do conhecimento aprofundado deste período áureo e suas dinâmicas associadas. Este ciclo de conferências propõe uma imersão na opulenta Bracara Augusta, conhecendo o passado histórico e cultural da cidade de Braga durante o período romano, numa oportunidade única para explorar e compreender as influências e a rica herança histórica e cultural que os romanos deixaram em Braga.

BIBLIOTECA LÚCIO CRAVEIRO DA SILVA

4 de maio | 11h00

CONFERÊNCIA “O QUE VESTIAM OS ROMANOS” | WORKSHOP SOBRE

VESTUÁRIO

Orador: Miguel Carneiro (Equipa Espiral)

Neste workshop serão abordadas as mais usuais formas de vestir e adornar características da civilização romana, bem como alguns exemplos característicos dos povos indígenas que habitavam o noroeste peninsular aquando a ocupação romana.

MUSEU DE ARQUEOLOGIA D. DIOGO DE SOUSA

11 de maio | 10h00 às 12h00

CONFERÊNCIA “UM OLHAR ANTROPOLÓGICO SOBRE A DOAÇÃO

BÜHLER-BROCKHAUS”

Orador: Jean-Yves Durand (FLUP/ CECH)

Passear pela sala onde é exposta a notável coleção de arte antiga recentemente doada ao Museu D. Diogo de Sousa suscita comentários e interrogações, em diálogo com o público, acerca da nossa relação com a história e com o “património”, do papel dos museus, das políticas culturais.

22 de maio | 19h00 às 20h30

CONFERÊNCIA “DEMOCRACIA: HISTÓRIA E INFLUÊNCIAS”

Oradores: Fernanda Magalhães (HU. Minho), Patrícia Fernandes (EGU. Minho), Steven Gouveia (U. Porto)

Serão abordadas, sob várias perspetivas históricas e filosóficas, ideias sobre a democracia ao longo das diferentes épocas da humanidade. O foco será desde a Antiga Grécia, com uma ênfase especial na época do Império Romano, até o impacto dessas reflexões na atualidade.

23 de maio | 19h00 às 20h30

CONFERÊNCIA “NAVEGAÇÃO E COMÉRCIO ROMANO NA ROTA DO EIXO ATLÂNTICO”

Orador: Rui Morais (FLUP/ CECH)

As problemáticas que iremos tratar abordam algumas questões que nos últimos anos tem sido objeto de estudo no âmbito da navegação e comércio romano na Fachada Atlântica do NW Peninsular.

21 de maio | 18h00

CONFERÊNCIA “OS MEUS FILÓSOFOS E ESCRITORES - INFLUÊNCIAS NA ARTE E NA VIDA”

Orador: José Moreira da Silva (Linguista e Escritor) | Virgínia Pereira (Prof. Aposentada ELACH e U. Minho) | Amadeu Santos (Professor) No contexto da Braga Romana e na esteira do pensamento de Edgar Morin, pretende-se com este Encontro conversar sobre “Os Meus Filósofos” e Escritores, isto é, sobre o papel que cada filósofo e escritor, grego ou romano, desempenhou na vida de cada interveniente. Dar-se-á relevo, naturalmente, aos escritores romanos.

25 de maio | 10h00 às 12h00

CONFERÊNCIA “BRACARA AUGUSTA: UMA CIDADE DE IMAGENS”

Orador: Rui Morais (FLUP/CECH)

Bracara Augusta é uma cidade de imagens. As imagens são uma forma de linguagem, representam um sistema de “signos convencionais” que têm de ser lidos e interpretados pelo observador moderno de modo a tentar descortinar a “linguagem romana” e o seu significado. Nesta sessão iremos acompanhar as expressões artísticas de Bracara Augusta principiando por uma breve alusão à sua fundação em época do Imperador César Augusto, até ao momento em que esta se tornou capital provincial e, mais tarde, lugar central do reino dos Suevos.

26 de maio | 10h00 às 12h00

CONFERÊNCIA “BRACARA AUGUSTA: CIDADE E TERRITÓRIO”

Oradora: Helena Carvalho (UMinho/Lab2PT/IN2Past)

Esta conferência pretende abordar os processos relacionados com a transformação do território em que se implantou a cidade romana de Bracara Augusta, tendo em vista estabelecer uma articulação entre o âmbito urbano e a nova paisagem rural que emerge da integração desta região no Imperio romano.

35 Braga

BRACARA AUGUSTA AETERNA

Aproveite a Braga Romana para redescobrir museus e espaços arqueológicos que nestes dias são transformados em verdadeiras fontes de vida e experiências inéditas.

MUSEU DE ARQUEOLOGIA D. DIOGO DE SOUSA

O museu possui uma coleção de peças arqueológicas recolhidas no âmbito de projetos de investigação desenvolvidos, quer na cidade de Braga, quer na região do Minho.

O visitante para além de ficar a conhecer os vestígios da ocupação antiga, desde o Paleolítico até à Idade Média, pode também aqui encontrar informação acerca de alguns dos sítios arqueológicos visitáveis na nossa região.

O serviço educativo do museu realiza atividades para as escolas, grupos, famílias e jovens.Possui loja, cafetaria, biblioteca e jardim, de acesso livre.

Localização: Rua dos Bombeiros Voluntários

Contactos: Tel. 253 273 706, 253 615 844 | mdds@culturanorte.gov. pt |www.culturanorte.gov.pt

Horário: terça-feira a domingo: 10h00/17h30

FONTE DO ÍDOLO

Na antiga Capital do Conventus Bracaraugustanos, foi edificado nos inícios do séc. I um santuário rupestre, associado ao culto da água, que é hoje conhecido como Fonte do Ídolo. A sua edificação deve-se provavelmente a um cidadão romano, de seu nome Célico Fronto, que a mandou fazer para usufruto da comunidade de Bracara Augusta. A singularidade desta fonte, em granito, conferiu-lhe em 1910 a classificação como Monumento Nacional e, em 2002-2004, foi alvo de obras de musealização. O espaço possui acessibilidades para pessoas com mobilidade condicionada.

Localização: Rua do Raio

Contactos: Tel. 253 218 011 | fonte.idolo@cm-braga.pt

Horário: 22 a 26 de maio, das 10h00 às 19h00

Durante o ano: segunda a sexta-feira: 9h30/13h00 – 14h00/17h30 |

Sábado:11h00/17h30 | Encerra aos Domingos e Feriados

DOMUS DA ESCOLA VELHA DA SÉ

Estas ruínas retratam importantes momentos da evolução do tecido urbano bracarense. Com origem no século I d.C., o conjunto de estruturas existentes no interior da antiga escola de ensino primário da Sé, atual Junta de Freguesia da Sé, corresponde esmagadoramente a restos de uma Domus do século II / III d.C. e cuja ocupação sobreviveu até ao século V d.C. Também é visível neste local, restos do alicerce da muralha Fernandina e uma exposição permanente subordinada ao tema do mosaico.

O espaço não possui acessibilidades para pessoas com mobilidade condicionada.

Localização: Rua D. Afonso Henriques, 1

Contactos: Tel. 253 203 150 | arqueologia@cm-braga.pt

Horário: 22 a 25 de maio, das 10h00 às 18h00 | 26 de maio, das 10h00 às 17h30

Durante o ano: mediante marcação prévia: segunda a sexta-feira: 9h30/13h00 – 14h00/17h30 (até ao final de 2024, abertura a título experimental, com a exceção do mês de agosto) | Encerra aos sábados, domingos e feriados.

36 Braga

TERMAS ROMANAS

Na colina do Alto da Cividade, no interior de uma ampla área arqueológica protegida, situam-se as termas públicas romanas, classificadas como Monumento Nacional desde 1986.

Localização: Rua Dr. Rocha Peixoto

Contactos: Tel. 253 278 455 | termas.romanas@cm-braga.pt

Horário: 22 a 25 de maio, das 10h00 às 18h00 | 26 de maio, das 10h00 às 17h30

Durante o ano: segunda a sexta-feira: 9h30/13h00 – 14h00/17h30 |

Sábado: 11h00/17h30 | Encerra aos domingos e feriados

LARGO DE S. PAULO

Em 1998, no âmbito de obras de requalificação do Largo de S. Paulo, foi efetuada uma intervenção arqueológica pelos serviços da Câmara

Municipal de Braga que permitiu identificar um conjunto de estruturas datadas de época romana.

Localização: Largo de S. Paulo

RUÍNAS ARQUEOLÓGICAS DO BURGUS TRIBUTE & DESIGN HOTEL

Inseridas na receção do estabelecimento de hotelaria, BURGUS Tribute & Design Hotel, as ruínas arqueológicas visitáveis correspondem a um criptopórtico datado do séc. I, que delimitava uma insulae nas proximidades do fórum, da cidade de Bracara Augusta. Aquando da reformulação do interior do edifício, foi encontrada uma Ara, datada dos séculos II-III, dedicada a Camilius Eutychianus pela sua esposa, e que agora se encontra exposta no local.

Localização: Rua D. Afonso Henriques, 20 a 28

SEMINÁRIO DE SANTIAGO

As escavações realizadas na década de 60 do século passado, no claustro do edifício do Seminário de Santiago, sob a orientação do Cónego Luciano dos Santos, permitiram identificar vestígios de uma casa romana (domus).

Localização: Largo de S. Paulo

EX ALBERGUE DISTRITAL

Entre 1982 e 1997 foram realizadas várias sondagens arqueológicas no logradouro do Ex Albergue Distrital (Casa Grande de Santo António das Travessas), uma vez que, pretendiam instalar aí os serviços de uma biblioteca. As escavações permitiram identificar várias estruturas romanas associadas a uma domus (casa familiar), que se situava a nascente de uma larga via porticada, identificada como sendo o cardo máximo da cidade romana. No lado poente da via localizava-se outra domus, da qual apenas conhecemos os vestígios do pórtico, sinalizados pelos silhares que se conservam no exterior do edifício, tendo outros, sido integrados no interior.

Localização: Edifício da Biblioteca Lúcio Craveiro da Silva – Rua de S. Paulo, 1

MUSEU PIO XII

O Museu Pio XII faculta ao visitante um passeio pela história, contada desde o período do Paleolítico até à Idade do Ferro, desde a romanização até à era cristã.

Cada época é documentada com abundantes vestígios. Por entre o que expõe merecem destaque um gladiador (em bronze), um grandioso dolium e um mosaico romano, este resultante de escavações no Claustro do Seminário Conciliar de S. Pedro e S. Paulo. Essas escavações puseram a descoberto uma Domus romana.

Localização: Largo de Santiago

Contactos: Tel. 253 200 130 | geral@museupioxii.com | www.museupioxii.com

Horário: 22 a 26 de maio: 10h00/12h30h – 14h00/18h00 | Durante o ano: terça a sábado: 10h00/12h30h – 14h00/18h00

37 Braga

INSCRIÇÃO ROMANA DA FACHADA DO LARGO D. JOÃO PECULIAR

Inscrição romana monumental fragmentada, datada entre 2 a.C. e 14 d.C.

Vários investigadores defendem que a inscrição pode ser interpretada como um bidental, testemunhando, por isso, a refundação da cidade devido à queda de um raio, que teria supostamente atingido um lugar emblemático da cidade.

Localização: Largo D. João Peculiar

FRIGIDEIRAS DO CANTINHO

No âmbito de uma remodelação realizada no interior deste imóvel, o Gabinete de Arqueologia da Câmara Municipal de Braga realizou, em 1996, sondagens arqueológicas que revelaram um conjunto de estruturas datadas dos séculos III – IV/V, que correspondem a uma habitação de época romana.

Através de um pavimento em vidro colocado no interior do espaço comercial, é possível visualizar musealizados um corredor e vários compartimentos da casa, um dos quais conservando ainda vestígios de um hipocausto, certamente pertencentes ao balneário da casa.

Localização: Largo São João do Souto, 1

Contactos: Tel. 253 141 065

Horário: O conjunto pode ser visitado dentro do horário de funcionamento normal do estabelecimento.

38 Braga

Astorga

cada año a finales del mes de Julio, Astorga revive su pasado en el que la localidad era conocida como la ciudad romana de Astvrica Avgvsta, por medio de la celebración de la Fiesta de Astures y Romanos, declarada de interés turístico regional, en los que la ciudad se transforma de una forma cuidada, de inspiración en nuestros antepasados y entretenida para todos los públicos que acudan a ella.

Disfruta de la convivencia en el Campamento y de los paseos por el Mercado. Descubre el pasado con las distintas conferencias. Vive la rivalidad y el espectáculo del Circo. Contempla la belleza de los desfiles como la Marcha de Fuego o el desfile a los vencedores del circo; o descubre la vida, la lucha y la muerte representada a través de los diferentes Actos, como la Noche de Druidas o la Munera Gladiatoria.

Astorga INTRODUCCIÓN

Desde la Asociación de Astures y Romanos de Astorga queremos invitar a todas las personas a que vengan a participar de las fiestas de Astures y Romanos de Astorga.

Acompáñanos y revive el glorioso pasado de una tierra a la sombra del Teleno. Para consultar el programa actualizado recomendamos visitar nuestra web: www.asturesyromanos.com

Y si te entusiasma la fiesta y buscas colaborar en ella, la asociación siempre está abierta a recibir a nuevos socios, contacta al mail a.asturesyromanos@gmail.com para recibir toda la información necesaria.

La lucha por la libertad Astur o el dominio Romano.

¿Ya has elegido tu bando?

Escanea el código QR para conocer la programación y las últimas novedades:

40

Gran Munera Gladiatora

Organizada por la Legio VI Victrix se trata de un espectáculo inspirado en las Muneras Gladiatorias que se realizaban en la época romana.

las “Muneras”, eran espectáculos que en sus orígenes se realizaban como actividad en las exequias fúnebres de personalidades. Era para despedir al fallecido con honores y gloria y ofrecidas en su honor. Con el paso del tiempo las Munera se trasladaron a recintos preparados al uso como teatros de espectáculo y se convirtieron en espectáculos organizados por altas personalidades que querían ganarse favores políticos y conseguir subir en el escalafón de poder dentro de las ciudades. Básicamente estos espectáculos constaban de diferentes partes muy diferenciadas y siempre se iniciaban con un desfile (Pompa) de todos los participantes a modo de comienzo del espectáculo. A continuación, se sucedían rogativas y acciones de gracias a los dioses mediante sacerdotes flamen y flamínidas para continuar con diferentes números de cacerías, representaciones teatrales y castigos a reos.

Pero por lo que se identifican realmente las “muneras” es por las luchas de los diferentes tipos de gladiadores en la arena que luchan por ganar la gloria y los favores que obtenían los que salían victoriosos.

Personajes como Mercurio y su inseparable Caronte y su barca para rematar a los cuerpos agonizantes, aportaban tintes cómicos al espectáculo y hacían las delicias del público que asistía a este tipo de espectáculos.

Básicamente esto es lo que realiza el grupo Legio VI Victrix con sus colaboradores en el espectáculo, cambiando siempre anualmente algún número dentro del espectáculo y ofreciendo diferentes tipos de Gladiadores en las contiendas.

El intento es que el espectador que asista al espectáculo aprenda facetas de nuestra antigua historia y a la vez, disfrute y consiga una referencia de las antiguas Muneras, pero añadiendo en algunos casos tintes de espectáculo, para hacer más ameno y divertida la representación.

Este espectáculo suele celebrase el fin de semana previo al de la fiesta, para ir animando a todo el público a participar y ver la fiesta en el fin de semana siguiente.

41 Astorga

Poblado Astur y Campamento Romano

el Poblado Astur y el Campamento Romano da su pistoletazo de salida final en 2005, cuando las fiestas de Astures y Romanos toman entidad propia y se desvinculan de las patronales de la ciudad de Astorga.

No obstante, existió un proyecto piloto previo, desarrollado por los “Guerreros De Finn” dentro del mercado romano ubicado en la Plaza Santocildes, donde se construyó una torre vigía y un perímetro defensivo dentro del cual se localizaba una pequeña palloza; este proyecto fue continuado por la “Fatria Ambacta” dentro de la actividad “En tu plaza o en la mía”, donde en el templete del Jardín de la Sinagoga se decoró como castro astur.

El campamento es el punto central donde conocer la historia de la ciudad, dado que todas las construcciones tienen habilitada una amplia zona visitable, donde poder sentirse plenamente trasladado dos mil años atrás. La calidad del campamento actual es enorme, ya que cuenta con pallozas y domus de varias alturas, puertas de acceso fortificadas y un plano regularizado de construcción.

Esta fiesta arranca el jueves con la inauguración del poblado astur y el campamento romano junto con algunos otros actos, como son “el encendido de Fuego Vestal”, la “Marcha de Fuego” o la “Bienvenida a los nuevos Astures”.

Otros actos y desfiles que se desarrollan durante estos días festivos referencian rituales en los que se sellaban lealtad entre los guerreros de diferentes tribus con el caudillo astur, mediante la invocación de dioses como un pacto sagrado –o el abandono de la juventud para pasar a ser guerreros de pleno derecho–, usado también como bienvenida a los nuevos participantes que quieren vivir la fiesta desde dentro.

Hoy por hoy, el campamento es el corazón de la fiesta, desde donde emana el espíritu recreacionista que inunda toda la ciudad. En él se encuentran más de cincuenta construcciones, entre ellas una palloza y una domus institucional pertenecientes a las figuras del caudillo y el césar respectivamente.

Son los más de mil quinientos socios de las Asociación de Astures y Romanos de Astorga a los que hay que sumar sus cientos de invitados, quienes con indumentaria propia de la época generan un auténtico castro astur y un campamento romano plenos de vida y actividad.

42 Astorga

Noche de Druidas el Concilio de los astures

la Noche de Druidas, un fragmento de tiempo en el que lo invisible renace. Cada año, durante las fiestas de astures y romanos de Astorga, la palabra cobra un protagonismo especial. Los Guerreros de Finn, desde hace quince años de forma ininterrumpida, hacen que se quiebre la nocturna oscuridad gracias a los relatos de los druidas. Una percepción ancestral del mundo se vierte sobre el público en forma de historias. El espectáculo deja de serlo para convertirse en un momento de convivencia con nuestros antepasados en el que nuestros ojos ven con los suyos como los sueños y pesares se abren paso hasta nuestro corazón, suavemente empujados por los druidas, que nos enseñan la continuidad del orgulloso y valiente pueblo astur en nuestro interior.

La Noche de Druidas es un espectáculo interactivo que se realiza durante las fiestas de Astures y Romanos de Astorga la última semana de Julio, el viernes por la noche.

En ella, se intenta representar los concilios ecuménicos celebrados anualmente por la casta sacerdotal en la sociedad prerromana del territorio astur. Durante los cuales, los diferentes sabios de clanes o tribus competían amistosa y pacíficamente por obtener un título honorífico o un elemento mágico que permaneciera hasta el siguiente año en posesión del susodicho grupo social, al tiempo que realizaban rituales religiosos o trataban los temas que serían de gran importancia durante el curso del año.

En su origen, el desarrollo estaba basado en varios cuentacuentos realizados por los concursantes, que, ataviados con la indumentaria apropiada, pugnaban a través de estas historias por obtener el galardón de la “Hoz de Plata”. Este formato en otras ediciones es sostenido por actores, que con su saber hacer a través de un guion, nos introducen en una historia en la cual se desarrolla un drama ambientado en el territorio astur al comienzo de la ocupación romana.

En fechas del décimo aniversario de este evento, se llevó a cabo la edición de un libro de igual título. El mismo, es una selecta colección de relatos que con su magia hechizaron al público de la Noche de Druidas durante alguna de las nueve ediciones previas. Las historias recorren el ciclo anual, despiertan con el comienzo del Samhain, transcurren por el Imbolc, nos emocionan en el Beltane y nos despiden regalando toda su energía en el Lughnasadh. Honran las más importantes festividades célticas a través de la palabra, semilla que germina más allá del tiempo y que se alimenta a sí misma como el más fuerte de los árboles. Irago, Pentovio, Aneirin y Tartarus son los druidas galardonados con la “Hoz de Plata”, que como esforzados jardineros del alma sembraron en este proyecto la historia de un pueblo, las vivencias de nuestros antepasados y dieron pasaje para soñar para que los últimos brotes de vida sean abrazados por las raíces del ancestral pasado.

La Noche de druidas es una creación nacida con la intención de hacer viajar, de emocionar y cautivar; un trabajo generado con dedicación y entrega para trasladarnos a una época de la que en realidad sabemos muy poco, solamente atisbamos su esencia. En ningún momento se pretende sentar cátedra y divulgar conocimientos que incluso a los más doctos les son esquivos, dejamos ese honorable empeño a manos más profesionales y mentes más eruditas. A ellos que con sus desvelos y esfuerzos arrojan algo de luz sobre nuestro pasado les dedicamos nuestro más profundo respeto y admiración.

Las ambiciones de los Guerreros de Finn con esta representación son otras, el nombre Noche de Druidas es una licencia artística dado que queremos dar un pasaje a la imaginación, tocar los corazones con relatos que nos recuerdan el amor a la naturaleza, el respeto a la tierra y que ensalzan la libertad y el valor necesario para defenderla; atrapar en palabras lo que creemos fue una espiritualidad y visión del mundo dignas del recuerdo, brindar con nuestras historias un sentido homenaje a nuestros desaparecidos ancestros, a sus costumbres, a su amor y coraje.

43 Astorga

Gran Circo Astur-Romano

el circo romano es el acto central que dio origen a nuestra actual fiesta, que se celebra en la tarde del sábado.

El primero se llevó a cabo en el año 1986, con motivo del bimilenario de la ciudad de Astorga y fue tal su éxito y acogida que se ha prolongado y magnificado su existencia hasta nuestros días.

En sus inicios se celebraba en la plaza de San Roque, dando uso a la aledaña cuesta del postigo como graderío, la muralla, así como algunas otras espontáneas estructuras. En aquel entonces era una suerte de competición deportiva entre dos grupos de jóvenes romanos que pugnaban por la corona de laurel. Más adelante hizo su aparición un bando de bárbaros que ejercían de equipo contrario dando mayor tensión a los enfrentamientos.

En 1996 el circo se traslada a su actual ubicación: La plaza de toros de Astorga.

Es aquí donde adquiere su formato actual, que, con susodicha infraestructura decorada para tal uso, otorga a la ciudad de un anfiteatro donde plasmar la rivalidad entre astures y romanos cada año.

Ambos bandos se baten con sendos equipos en una consecución de pruebas deportivas y de habilidad, algunas ya convertidas en clásicos, como la carrera de literas.

El graderío es un pulmón enfervorecido que jalea a sus respectivos representantes, donde se suceden aplausos, música y cientos de ingeniosos comentarios, que convierten este momento en uno de los más esperados para los astorganos y visitantes.

El acceso es gratuito y está controlado mediante entradas que pueden ser retiradas principalmente en la taquilla y si procede en otro lugar previamente habilitado, que es anunciado en fechas más próximas por medio del programa y las redes. Salvedad de los socios de la Asociación de Astures y Romanos de Astorga, cuyo acceso se realizará mediante su carné identificativo a una zona habilitada donde se concentra el grueso de la gente con la indumentaria más vistosa y lograda.

44 Astorga

Entierro del Héroe Astur

Finalmente el último día, después del desfile de los vencedores del circo, como simbología de última ciudad Astur importante en ser tomada según nos relatan los clásicos, se celebra el acto del entierro del Gran Héroe Astur, como la última actividad campamental antes del final de la fiesta.

En esta representación se procede a realizar un enterramiento mediante una pira funeraria. En esta pira se deposita al Héroe Astur Gausón. Este nombre aparece en distintos relatos asociado a la tribu Lanciense, donde se mezclan historia y leyenda, pero no se sabe mucho sobre esta figura. Parece que fue un capitán. Aunque a los caídos en batalla, se les dejaban donde fallecían para que los buitres elevaran su espíritu al cielo, la muerte de Gausón se representa donde se cree que su personaje muere, debido a sus heridas, en los brazos de la druidesa de la ciduad de Lancia.

La actual tribu Lanciense, que llevan realizando esta actividad desde 2016, ha adoptado este nombre como el del Gran Héroe Astur que defendió la ciudad de Lancia hasta su muerte en brazos de la druidesa Dryadia, según se relata en la representación.

El acto se inicia en la Plaza Mayor tras el desfile, portando el cadáver de Gausón por miembros de la Tribu Lanciense y sus invitados precedidos de los distintos símbolos que se usarán posteriormente en el campamento representando los elementos (tierra, aire, fuego y agua).

Normalmente también es acompañado por lamentos de gaitas y tambores que tocan distintos grupos que colaboran en esta actividad. Tras el cortejo fúnebre desfilan el resto de las tribus astures que participan en la fiesta.

Banco y monedas

Desde el año 1997 cuando el anterior César Josefus Orologius, joyero y relojero de profesión en a la vida real, se le ocurre la peregrina idea de acuñar monedas romanas para su uso real, en los comercios que la aceptasen.

Fue tal el éxito que se pasó de acuñar 500 denarios (el nombre de la moneda romana), a acuñar 1800 monedas, haciendo 600 denarios para el bando romano, y 600 ases para el bando astur.

Una iniciativa privada llevada y gestionada personalmente por las dos figuras que representan la fiesta, el César y el Caudillo, en la que, basándose en monedas antiguas encontradas en excavaciones, modifican para mostrar su figura o eventos históricos conocidos en pos de dar una sensación de recreación en estas monedas.

Cada año estas monedas cambian y es posible adquirirlas en su “Banco” particular, el establecimiento que colabora con la fiesta año tras año, el Bar Santocildes, ubicado en la plaza astorgana del mismo nombre.

Ya sea por afán de coleccionismo o por vivir parte de la fiesta, os animamos a participar de esta experiencia que parte del afán de experimentar una recreación fiel. Puedes adquirir estas monedas para utilizarlas en los establecimientos colaboradores de Astvrica Avgvsta.

45 Astorga

¿QUÉ VISITAR?

Fundada por los romanos en torno al año 15 a. C en un enclave estratégico, Astorga ofrece al visitante la posibilidad de disfrutar agradables vivencias y sensaciones fruto de su dilatada historia, su rico patrimonio y su gastronomía singular. Recorriendo Astorga podremos sentir su carácter de ciudad acogedora y amable con el viajero, ya que hace más de dos mil años que fue fundada como cruce de caminos y punto de encuentro.

EL PALACIO EPISCOPAL

Mandado construir por el Obispo Juan Bautista Grau Vallespinós al arquitecto Antonio Gaudí. Las obras comienzan en 1889 y las termina en 1913 el arquitecto Ricardo García Guereta. Gracias a sus numerosos y singulares elementos arquitectónicos y decorativos, constituye uno de los edificios más destacados del patrimonio monumental astorgano. En 1963 se convierte en Museo de los Caminos, y en él se exponen numerosas y destacadas piezas procedentes de toda la Diócesis de Astorga que incluyen diversas colecciones desde prehistoria, epigrafía y numismática romana, arte religioso de diversos periodos y arte contemporáneo realizado por artistas leoneses.

MUSEO ROMANO

El museo recoge la cultura material que se ha recuperado en las excavaciones arqueológicas realizadas en la ciudad durante décadas. El museo se erige sobre un pórtico abovedado, conocido tradicionalmente como “la Ergástula”, que formaba parte de una construcción monumental ubicada en el centro del foro de la ciudad antigua. Cuenta con una importante colección epigráfica, destacando varias lápidas funerarias pertenecientes a soldados, augures, esclavos y libertos. También se exhiben Las pinturas pompeyanas descubiertas por D. José María Luengo a mediados de siglo pasado. También se pueden ver piezas de cerámica de distintas calidades y joyas del ajuar masculino y femenino. Más información en www.asturica.com

MUSEO DEL CHOCOLATE

La elaboración del chocolate fue una de las principales industrias de Astorga y su comarca durante los siglos XVIII al XX, constituyendo hoy todavía el medio de vida de varias familias locales. Como consecuencia de esta actividad y esplendor, se crearon una serie de empresas destinadas a su publicidad y comercialización. Toda esta tradición queda reflejada en este museo, que está situado en un antiguo palacete modernista, que, en su momento, fue también residencia y fábrica de uno de los chocolateros locales. Además de lo necesario para la producción y el consumo del chocolate, se pueden ver etiquetados, cartelería, envases, colecciones de cromos, obsequios de las diferentes fábricas, la excepcional colección de piedras litográficas y el proceso seguido desde la fabricación artesanal hasta la mecanización. Un Museo para recrear los cinco sentidos.

GASTRONOMÍA

La ciudad de Astorga ha heredado una rica tradición gastronómica en la que el plato estrella es el Cocido Maragato; su degustación se inicia con siete carnes, a continuación los garbanzos y la berza para terminar con la sopa y el postre de natillas. Otros platos son el Congrio al Ajoarriero, la Cecina de Vaca con denominación de origen Cecina de León, y las carnes procedentes del Teleno. Estos platos se pueden degustar en los restaurantes del municipio de Astorga, bien en sus formas tradicionales, o en forma de recetas evolucionadas más adaptadas a los gustos actuales.

Los postres y dulces tienen su representación en las conocidas mantecadas, los hojaldres, el tradicional chocolate para “hacer a la taza” o los merles.

46 Astorga
47 Astorga

AYUNTAMIENTO

Situado en la Plaza Mayor, las obras comenzaron en 1683 dirigidas por Francisco de la Lastra para ser terminadas en 1704. Fue reformado por Andrés Lozano en 1994 conservándose la armoniosa fachada original del edifico, típica del barroco civil leonés. En ella encontramos numerosos elementos arquitectónicos decorativos, destacando en el remate central, tanto el escudo real, como los maragatos Juan Zancuda y Colasa, obra del relojero Bernardo Franco, los cuales dan las horas desde 1748.

48 Astorga
Foto: @maragaitor

LA CATEDRAL

Comenzada en 1471, no se termina hasta el siglo XVIII. Destacan especialmente la fachada renacentista de los Obispos, la principal barroca; el retablo Mayor, obra maestra de Gaspar Becerra; la Inmaculada de Gregorio Fernández; la sillería del coro del siglo XVI o el retablo hispano-flamenco de San Miguel. El Museo Catedralicio fue creado en 1954 y entre sus piezas más destacadas se hallan la Arqueta de San Genadio del s. X, el arcón románico de Carrizo, con decoración pictórica del siglo XII, un esenciero árabe fatimí s. X, un lignum crucis de oro y perlas del s. XII, diversas obras de orfebrería religiosa y un conjunto de pinturas y esculturas de dife - rentes maestros.

49 Astorga

CAMINO DE SANTIAGO

La ciudad de Astorga ofrece una Visita guiada a través de la cual se puede recorrer los restos arqueológicos que se han ido conservando en la ciudad. El itinerario permite visitar un tramo del foso que formaba parte del sistema defensivo del campamento de la Legio Décima Gémina, que dio origen a la ciudad. También se visitan las Termas Menores, el Aedes Augusti, que era el lugar de reunión de la Curia de la urbe, y los restos del pórtico del Foro. La Ruta se completa con el recorrido por el interior de un tramo del sistema de cloacas y la visita a una lujosa casa, cuyo propietario, sin duda, pertenecía a uno de los grupos sociales más elevados de Astúrica Augusta ya que cuenta con un magnífico mosaico en una de las estancias.

Desde el siglo IX Astorga ha estado muy estrechamente vinculada al Camino de Santiago, este entra en la ciudad a través de Puerta Sol y recorre todo el casco urbano para salir finalmente por Puerta Obispo. El Camino, en su recorrido por Astorga, está jalonado por los principales monumentos y lugares con encanto del centro histórico de la ciudad.

La calzada romana que unía Mérida con Astorga se convirtió posteriormente en una de las principales vías de comunicación entre el sur y norte de la península, y fue también durante siglos utilizada como vía de trashumancia. Hoy en día, tiene la doble función de ruta de peregrinación hacia Santiago de Compostela, ya que en Astorga es precisamente donde confluyen el Camino Francés con la Vía de la Plata, y de itinerario turístico cultural ,dado el rico patrimonio arqueológico y monumental situado a lo largo de todo su recorrido.

50 Astorga
RUTA ROMANA VIA DE LA PLATA Foto: Roi Rios
51 Astorga
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.