Echt Rotterdams Erfgoed & Wijkcollectie Journaal editie #3 by Echt Rotterdams Erfgoed

ECHT ROTTERDAMS ERFGOED & WIJKCOLLECTIE EEN PRODUCTIE VAN MUSEUM ROTTERDAM & STICHTING WIJKCOLLECTIE EDITIE #3, 2021

Illustratie: ikRotterdam

VERENIGING HET POORTGEBOUW

DE BIJZONDERE BOODSCHAP VAN CHANTAL ARTS

WIJKCOLLECTIE UITGELICHT

DE WERELD VERBETEREN VANUIT EEN RIJKSMONUMENT

TIJD OM TE GENIETEN VAN HAAR ECHTE IK

EEN RIJKE VERZAMELING WIJKVERHALEN

ECHT ROTTERDAMS ERFGOED & WIJKCOLLECTIE JOURNAAL

Blij met de Wijkcollectie, trots op Echt Rotterdams Erfgoed! Lieve Rotterdammer, Dit is de 3de editie van het Echt Rotterdams Erfgoed Journaal. Een uitgave vol bijzondere Rotterdamse verhalen, die we samen met Rotterdammers vinden, presenteren én als erfgoed bewaren. Dit Journaal is óók een Wijkcollectie Journaal waarin de bijzondere verhalen uit de wijken naar voren komen. Door een subsidiekorting kan Museum Rotterdam op dit moment het Echt Rotterdams Erfgoed-programma niet zelf uitvoeren. Daarom is Stichting Wijkcollectie gevraagd deze activiteiten verder te brengen. Deze stichting bestaat uit het team dat al eerder werkte aan het Echt Rotterdams Erfgoed. Dus we weten wat ons te doen staat: samenwerken met Rotterdammers. Stichting Wijkcollectie is opgericht door het Echt Rotterdams Erfgoed-team en onderzoekswerkplaats Veldacademie. Het doel van de stichting is om d.m.v. cultuurprojecten wijkontwikkeling te ondersteunen. We willen samen met bewoners van de wijken verhalen verzamelen als erfgoed, mensen bijeen brengen, inspireren en initiatieven ondersteunen. De stichting zal nauw samenwerken met Museum Rotterdam. Wij zijn heel blij dat we verder kunnen werken aan en met het Echt Rotterdams Erfgoed. En we zijn ook trots op de nieuwe werkwijze die met de Wijkcollectie nu al in drie wijken is opgepakt. In Bospolder Tussen dijken, Hillesluis en Merwe-VierHavens wordt al gewerkt aan een mooie Wijkcollectie. Lees er meer over in dit journaal. Veel leesplezier! Team Stichting Wijkcollectie en Museum Rotterdam

Echt Rotterdams Erfgoed

De collectie Echt Rotterdams Erfgoed nr. 0001 Volkswagenbus van Kamen Vladimirov nr. 0002 Broodfonds Rotterdamsche Gilden nr. 0003 Burgemeester Aboutaleb nr. 0004 Dr. Mau, de Sambalman nr. 0005 Tuinmeester Gerrit Roukens nr. 0006 Khalid Chennouf nr. 0007 Richard Shoes nr. 0008 Rini de Otter † nr. 0009 Leeszaal Rotterdam West nr. 0010 West-Kruiskade nr. 0011 Krachtvrouwen Oude Westen nr. 0012 Speeltuinvereniging Jeugdveld nr. 0013 Stadsmariniers nr. 0014 Huiswerkklas Oude Westen nr. 0015 Dick de Mooi - Best West Flowers nr. 0016 Kulturu Shop - Fred Fitz-James † nr. 0017 Jinai Looi - Het Zesde Geluk nr. 0018 Esdra nr. 0019 Verhalenhuis Belvédère nr. 0020 Fenmei Hu - Space 101 nr. 0021 Mijnheer Pang nr. 0022 Slagerij Schell nr. 0023 Stichting Humanitas nr. 0024 Thuis Op Straat (TOS) nr. 0025 Theater Walhalla nr. 0026 Rotterzwam nr. 0027 Dam, Rotterdams geld nr. 0028 Kapsalon nr. 0029 Keti Koti Rotterdam nr. 0030 Stichting Heilige Boontjes nr. 0031 Groene Groeiplekken nr. 0032 De Slimme Regenton nr. 0033 Water Sensitive Rotterdam nr. 0034 Living Light nr. 0035 Stichting Vogelklas Karel Schot nr. 0036 Hogeschool Rotterdam nr. 0037 BlueCity nr. 0038 Ted Langenbach nr. 0039 ss Rotterdam nr. 0040 Rotterdams Wijktheater nr. 0041 Dogparade010 nr. 0042 RBV Crooswijk nr. 0043 Giovanni van Bronckhorst Foundation nr. 0044 Opzoomer Mee nr. 0045 FSV de Feijenoorder

nr. 0046 Pauluskerk Rotterdam nr. 0047 HipHopHuis nr. 0048 Zomercarnaval nr. 0049 Afrikaanderwijk Coöperatie nr. 0050 Café de Schouw nr. 0051 Straatdokters en verpleegafdeling CVD nr. 0052 Chantal Arts nr. 0053 Winne nr. 0054 Touzani Foundation nr. 0055 Stichting Ketelbinkie nr. 0056 Crazy Sexy Cool Festival nr. 0057 Nico Adriaans Stichting nr. 0059 Bouwkeet nr. 0060 Voedselbank Rotterdam nr. 0061 Broodvader - Niet Graag Een Lege Maag nr. 0062 Theater Zuidplein nr. 0063 Morabeza Records nr. 0064 Concrete Blossom nr. 0065 Eendracht Festival nr. 0066 Stichting Helderheid nr. 0067 Samen & Anders nr. 0068 Hugo Borst nr. 0069 Marja van Katendrecht nr. 0070 Annie Verdoold nr. 0071 Circus Rotjeknor nr. 0072 Kijk op de Wijk nr. 0073 Stichting RoMeO nr. 0074 Rotterdam Bluegrass Festival nr. 0075 Jules Deelder † nr. 0076 Jeugdvakantieland nr. 0077 São João Rotterdam nr. 0078 Grounds nr. 0079 Holi en Divali nr. 0080 Rotterdamse ReddingsBrigade nr. 0081 Recreatieoord Hoek van Holland nr. 0082 Vers Beton nr. 0083 Open Rotterdam nr. 0084 CuliNESSE nr. 0085 Straatbarbier nr. 0086 Gelukswandelingen nr. 0087 Rotterdam Chinese New Year nr. 0088 Vereniging Poortgebouw nr. 0089 Like je Wijk nr. 0090 Rotterdamse Sporticonen

Lees meer over de deelnemers op www.rotterdaminkaart.nl/echt-rotterdams-erfgoed

Sinds het najaar van 2016 werkt Museum Rotterdam aan Echt Rotterdams Erfgoed, een actieve collectie van de stad bestaande uit verhalen van, door en over individuen, gemeenschappen en initiatieven. Samen met de deelnemers, Rotterdammers, zetten we van alles in beweging in de stad. Het benoemen van een initiatief tot Echt Rotterdams Erfgoed leidt eerst tot verbazing en daarna tot trots. De bevestiging en aandacht die Rotterdammers hierdoor krijgen is belangrijk. Tijdens de Verhalen cafés die we organiseren, krijgen deelnemers van de collectie het podium dat ze verdienen. Het is een van de manieren om gemeenschappen te inspireren met het werk van andere pioniers in de stad. Zo laten we zien hoe we met elkaar samenleven, hoe mensen en de stad zich tot elkaar verhouden en stimuleren we uitwisseling van (nieuwe) authentieke en oprechte verhalen. Onze werkwijze is een dynamisch proces. We volgen gepassioneerde Rotterdammers en documenteren hun verhalen om geschiedenis en nieuw erfgoed te maken en te delen. Dit vormt een rijke inspiratiebron voor anderen.

Deelnemers Echt Rotterdams Erfgoed tijdens de boekpresentatie in Museum Rotterdam, 2020. Foto Wijnand Groenen.

Hoe komt de actieve collectie van Echt Rotterdams Erfgoed tot stand? Rotterdammers kunnen nieuwe deelnemers aandragen via info@echtrotterdamserfgoed.nl. De Raad Echt Rotterdams Erfgoed, bestaande uit betrokken Rotterdammers, beoordeelt de inzendingen op basis van een aantal criteria. De criteria geven de collectie een profiel waarmee we de sociaal maatschappelijke ontwikkeling van de stad ondersteunen.

We hanteren de volgende criteria: - Het is echt Rotterdams - Het is actueel - Het zet zich in voor anderen of de stad - Het staat open voor verbinding - Het is inspirerend en pioniert - Het is verbonden aan (een) gemeenschap(pen) - Het zet zich in voor de andere gemeenschappen verbonden aan het Echt Rotterdams Erfgoed

EDITIE #3, 2021

Chantal Arts en Nicole van Dijk (r). Het verhaal van Chantal (l) wordt voor het eerst anoniem gedeeld tijdens een Verhalencafé door verhalenverteller Jopie Sluimer. Naderhand wordt duidelijk dat het om Chantal gaat. Foto: Roderick Hulsbergen.

- 0 0 52

Tijd om te genieten van mijn echte ik Het bijzondere verhaal van Chantal Arts, Echt Rotterdams Erfgoed nr. 0052 TEKST: JOPIE SLUIMER

‘Hobby’ Op het internaat is hij gelukkig. Daar draagt hij voor het eerst meisjeskleding onder zijn jongenskleding. Het voelt fijn. Eenmaal thuis, met een LTS-diploma op zak, is hij geïnteresseerd in techniek en fotografie en gaat hij werken bij Radio Modern. Een deel van zijn verdiende geld besteedt hij aan dameskleding, want die behoefte blijft. Hij krijgt verkering met een leuk meisje, trouwt in 1974 en in 1981 krijgen ze een zoon. Zijn vrouw accepteert zijn ‘hobby’. Playback Toch is hij ongelukkig in zijn ‘mannenleven’. ’s Avonds en in het weekend gaat hij naar playbackshows, populair in de jaren ’80. Hij is geen drag queen, maar vindt het wel geweldig om daar als vrouwelijke artiest op te treden. Tijdens die optredens begint hij zich steeds meer vrouw te voelen. Thuis gaat het minder goed. Na negen jaar zet hij een punt achter zijn huwelijk.

Chantal Arts. Foto: Marijke Gips.

Hij wordt in 1951 geboren in Rotterdam-Zuid. Rond zijn achtste jaar ziet hij voor het eerst een travestiet. Dat boeit hem. Hoe zit dat? Waarom doet hij dat? Hij vraagt het zijn ouders, maar die hebben geen antwoord. Hij heeft alleen een broertje, dus er zijn geen meisjeskleren in huis om zelf eens te proberen. Op zijn twaalfde wordt hij naar een internaat gestuurd. Waarom? Hij weet het niet meer: vergeten of verdrongen.

Glimmende ogen Eigenlijk weet hij al jaren dat hij in het verkeerde lichaam zit. Hij is geen man, hij is een vrouw. Hij vertelt een paar mensen dat hij zich wil laten opereren. Zijn moeder begrijpt hem en steunt zijn beslissing om een transgendertraject in te gaan. Drie ingrepen zijn er nodig om te transformeren van man naar vrouw. Vanaf dat moment is ze hartstikke gelukkig. Met zichzelf, met haar nieuwe identiteit en haar nieuwe naam: Chantal. Midden jaren tachtig is zo’n transformatie nog erg bijzonder. En helemaal als je een partner vindt die hetzelfde andersom heeft meegemaakt, van vrouw naar man. “Het voelt zo goed in mijn lijf”, zegt ze met glimmende ogen. Steun Is Chantal ooit gediscrimineerd? Niet dat ze weet. Humor heeft haar altijd overeind gehouden. Humor is haar kracht. En haar ouders? Die leven niet meer.

Haar moeder heeft haar altijd gesteund. Haar vader vond het moeilijk. Toch is het contact gebleven. Als haar zoon 18 jaar is, in 1999, vertelt Chantal haar verhaal aan hem en beantwoord zij zijn vragen. Hij heeft er geen moeite mee. Tijd voor haar echte ‘ik’ Voor de buitenwereld is Chantal nooit als transgender uit de kast gekomen. Het Verhalencafé op 3 oktober 2020 is het moment om dat wel te doen, na vijf endertig jaar. Ze was altijd een mannelijke vrouw, maar na haar coming out wil ze een vrouwelijke vrouw zijn. Met geverfd haar, nagellak, oogschaduw, eyeliner, sieraden en nieuwe kleren. Want ze is trots op haar damesgarderobe. Haar grote passie is nog altijd werken met camera’s en geluid. Ze geeft er veel geld aan uit, net als aan kleding. Om haar pensioen wat op te krikken, loopt ze een krantenwijk. Borsten vooruit, kin in de lucht. Tijd voor haar echte ik.

ECHT ROTTERDAMS ERFGOED & WIJKCOLLECTIE JOURNAAL

De wereld verbeteren vanuit een rijksmonument

-00 8 8

Vereniging Poortgebouw, Echt Rotterdams Erfgoed nr. 0088

TEKST: NICOLE VAN DIJK

Een beetje Rotterdammer kent het Poortgebouw en gaat in gedachten als vanzelf naar de jaren ‘80, naar krakers en activistische woongroepen. Tegenwoordig is het Poortgebouw nog steeds iconisch, in al zijn facetten. Veel Rotterdammers weten niet dat Vereniging Poortgebouw zich al bijna vanaf het eerste uur ontfermt over de staat van het pand aan de binnenzijde én daarbij ook de verbetering van de wereld op de agenda heeft staan. Ook weten veel mensen niet dat de bewoners iedere maand netjes huur betalen en een normaal huurcontract hebben. De bewoners zijn geen krakers of mensen die voor een dubbeltje op de eerste rij willen zitten. Het zijn Rotterdammers die meedoen aan Opzoomeren (Echt Rotterdams Erfgoed nr. 0044), koken voor de buurt en 2de hands kleding inzamelen voor de Weggeefwinkel in het gebouw. Juist deze bijzondere combinatie van activisme, buurtbetrokkenheid en het iconische gebouw maakt Vereniging Poortgebouw Echt Rotterdams Erfgoed nr. 0088. Minimaatschappij Emily is sinds vijf jaar een bevlogen bewoner van het pand, waarvan de laatste twee jaar met haar gezin dat bestaat uit haar vriend en haar dochtertje. Ze legt uit hoe zij in het Poortgebouw samenleven: “Wij wonen met 28 tot 32 mensen in het Poort gebouw. Iedereen heeft 1 of 2 kamers. Natuurlijk moeten er afspraken gemaakt worden, maar wij vinden een non-hiërarchische structuur belangrijk. Samen zijn wij continu op zoek naar een alternatief voor de huidige maatschappij. Eigenlijk zijn wij een minimaatschappij in een groter geheel. Wij zijn heel druk bezig met de buitenwereld. Die willen we namelijk wel wat veranderen. Zo willen wij betaal bare huisvesting voor iedereen.” Geschiedenis van het pand Het Poortgebouw, sinds 1986 een rijks monument, wordt in 1879 opgeleverd als hoofdkantoor van de Rotterdamsche Handelsvereeniging (RHV) van Lodewijk Pincoffs. Al snel komt het in handen van de gemeente Rotterdam en van 1932 tot 1977 is het Havenbedrijf van de gemeente Rotterdam hier gevestigd. Als in 1977 het Havenbedrijf uit het pand trekt volgt leegstand. De Kop van Zuid is in die tijd een plek van industrie en bedrijvigheid. In 1980 is er het plan om een Eroscentrum in het Poortgebouw te vestigen. Daar waren veel mensen niet blij mee en een groep jongeren besloot in de nacht van 3 op 4 oktober 1980 het pand te kraken. Emily Hulsbergen. Illustratie: ikRotterdam. 04

Deze groep krakers droomt over betaalbare huis vesting en een egalitaire samenleving waar iedereen alle ruimte heeft voor zijn eigen creatieve ontwikkeling. Om in het gebouw te kunnen blijven, richten zij in 1982 de Vereniging het Poortgebouw op. In 1984 wordt het huur contract met de gemeente Rotterdam getekend. De jaren erna zorgen de bewoners in samenwerking met de gemeente voor een interne verbouwing, waarna het pand decennialang geschikt is om in te wonen. Als een vastgoedontwikkelaar in 2001 het pand van de gemeente koopt, is dat een deal inclusief de huurders en de huurcontracten. Deze eigenaar doet niets met het pand en verkoopt het in 2016 weer door aan een groep Haagse ontwikkelaars. Het Poortgebouw is onderdeel van een pakket van 100 gebouwen: zo min mogelijk aan doen, zoveel mogelijk aan verdienen. Onderhoud of goud? De nieuwe eigenaren voeren de hoogst nodige onderhoudswerkzaamheden aan de buitenkant uit. De woongroep onderhoudt de binnenkant, voor zover dat mogelijk en haalbaar is. Emily: “Wij worden vaak aangesproken op de staat van de buitenkant, maar volgens het contract mogen wij daar niet aan komen. Het pand is nu structureel verwaarloosd. Inmiddels zijn de eigenaren door de rechter verplicht onderhoud te plegen aan het gebouw. Maar”, tiert Emily, “ze proberen het uit te stellen want ze willen financieel rendabel zijn. Ze willen winst zien en het gebouw tot een gouden paleis maken.” Dat laatste staat haaks op de idealen van de Vereniging. Zij willen zich juist inzetten voor een wereld die niet gedreven

Boven: Poortgebouw bewoners. Onder: Emily tijdens een kidsworkshop in het Hefpark, 2020. Foto's: Roderick Hulsbergen.

wordt door hebzucht en kapitaal, maar door tolerantie en creativiteit. Zonder machtsorde. Buurtbetrokkenheid De bewoners zetten zich nadrukkelijk in voor en met de buurt. Met uitzondering van de coronaperiode, werd er de afgelopen tien jaar wekelijks gekookt door minstens 1 bewoner en een extern kookteam voor het eetcafé/de volkskeuken: een aanschuifdiner voor 35 tot 40 buurtbewoners. Daarnaast werken ze mee aan buurtopruimacties van Opzoomeren en zetten ze zich met een cultureel aanbod in voor de hele stad. 40 jaar Op 3 oktober 2020 was het precies 40 jaar geleden dat de eerste groep bewoners hun intrek nam in het Poortgebouw. Reden voor een feest. Precies op die dag waren bewoners van het Poortgebouw uit genodigd om hun verhaal te vertellen tijdens een coronaproof Verhalencafé én om het certificaat in ontvangst te nemen dat hoort bij de benoeming tot Echt Rotterdams Erfgoed nr. 0088.

EDITIE #3, 2021

De Wijkcollectie verwondert… Stichting Wijkcollectie verbindt en inspireert met verhalen en erfgoed van nu. In Rotterdamse wijken werken we samen met bewoners om zo een collectie van belangrijke wijkverhalen te maken; het wijkerfgoed. De bewoners vertellen hun verhaal tijdens Verhalencafés en Verhalentafels. De verhalen van een Wijkcollectie: - spelen zich af in die wijk - gaan over iets wat nu gebeurt in de wijk en - dragen bij aan het samenleven in de wijk Met een speciale Wijkcollectie-onderscheiding portretteren we de verteller; de foto en het verhaal worden opgenomen in het collectieoverzicht. Het collectieoverzicht is te vinden via www.wijkcollectie.nl. Waarom een Wijkcollectie? De collectie Echt Rotterdams Erfgoed draagt bij aan de stad, maar niet altijd aan het leven in de wijken. Wat belangrijk is voor de stad, is namelijk niet automatisch ook belangrijk voor een wijk, en andersom. Daarom stellen we collecties samen die over het leven in de Rotterdamse wijken gaan: de Wijkcollecties.

Hoe maken we een Wijkcollectie? We gaan op zoek naar mensen die mee willen denken over een Wijkcollectie in hun wijk. Iedereen die dat wil, kan meedoen. Samen met deze zogenaamde ‘Raad Wijkcollectie’ verzamelen we verhalen over mensen en activiteiten die op dat moment belangrijk zijn voor de wijk. Vervolgens stellen we uit deze verhalen een Verhalencafé samen. Coronaproof verhalen vertellen In de coronaperiode is het wat lastiger om Verhalencafés te organiseren, maar we zoeken steeds naar nieuwe manieren om toch zoveel mogelijk verhalen te delen. We hebben al een aantal online Verhalencafés georganiseerd, maar ook Verhalentafels. Dit zijn kleinschalige(re) bijeenkomsten waarbij 3 mensen op 1,5 afstand hun verhaal delen. De rol van onderzoek De Verhalencafés leveren inspirerende en vernieuwende inzichten op die we zorgvuldig vastleggen in samenwerking met onderzoekers van de Veldacademie, onze onderzoekswerkplaats. De verhalen bevatten belangrijke informatie voor de onderzoekers en

helpen om cijfers en feiten over een wijk beter te begrijpen. Uiteindelijk dragen de verhalen ook bij aan (betere) oplossingen voor vraagstukken in wijken. Naast de verhalen zijn ook de onderlinge relaties tussen bezoekers en vertellers interessant voor de onderzoekers. Die geven namelijk een inkijk in de sociale verbinding en betrokkenheid in een wijk. Om de verhalen en sociale netwerken in kaart te brengen, noteren onderzoekers van de Veldacademie tijdens Verhalencafés hun observaties en stellen zij vragen aan vertellers en bezoekers. Ze letten bijvoorbeeld op wie elkaar kennen, hoe mensen met elkaar omgaan, welke verhalen al bekend zijn voor bewoners en welke nieuw. Daarnaast helpt de Veldacademie ook met het vinden van verhalen en vertellers. Zij onderzoeken al jarenlang de ontwikkelingen in Rotterdamse wijken. Tijdens het veldwerk stuiten ze regelmatig op mooie verhalen die het verdienen om met een breder publiek te worden gedeeld en die via Verhalencafés een podium kunnen krijgen.

Wijkcollectie Bospolder Tussendijken Eind 2019 is de Wijkcollectie in Bosplolder Tussendijken gestart. De wijken Bospolder en Tussendijken worden vaak in een adem BoTu genoemd met de Schiedamse weg als grens tussen beide wijken. Met 14.000 inwoners, 8 basischolen en 1 school voor voortgezet onderwijs op 1 vierkante kilometer is BoTu een heel diverse en dynamische wijk. Een wijk die staat voor uitdagingen en veranderingen. Want het gebied wordt steeds diverser door groeiende migratie en meer eenpersoonshuishoudens. Daarnaast is deze wijk een van de eerste die aardgasvrij wordt. Met de Wijk collectie willen we volgen hoe de mensen in deze wijk met de veranderingen en uitdagingen omgaan.

“Armoede is een enorm probleem, met diefstal als droevige uiting”, zegt Dirck. “Veel mensen stelen niet omdat ze dat willen. Ze stelen uit noodzaak, om te overleven. Bijvoorbeeld moeders die hun kinderen eten willen geven. Ik zie dat mensen niet altijd rond kunnen komen. Een grote groep mensen heeft moeite om het huishoudboekje sluitend te krijgen, want boodschappen doen is kostbaar.”

Verhalencafé en Verhalentafel BoTu Er hebben inmiddels meerdere offline en online Verhalencafés plaatsgevonden in Bospolder Tussendijken. Ook is er een Verhalentafel georganiseerd samen met de vrijwilligers van Yess! Pop-up store (Wijkcollectie BoTu nr. 0017). De Wijkcollectie van Bospolder Tussendijken telt op dit moment zeventien verhalen uit de wijk. We lichten er enkele uit.

Dirck Slabbekoorn van Jumbo met open hiring, BoTu nr. 0001 Dirck Slabbekoorn zet zich als supermarktmanager in voor zijn wijk. Dirck heeft jarenlang in allerlei winkels gewerkt en te maken gehad met criminaliteit en andere problemen. Hierdoor is hij bewuster gaan leven en kijkt hij anders naar de mensen. Hij is ervan overtuigd dat mensen die stelen dit vaak uit noodzaak doen en een straf de problemen alleen maar vergroot. Daarom helpt hij ze graag om met hun problemen om te gaan door onder meer het inzetten van open hiring. Dirck: “Dat betekent dat ik iedereen aanneem die bij mij solliciteert. Waar je ook vandaan komt, iedereen hoort dezelfde behandeling te krijgen. Ik zie mijn winkel als de wijk, dus als thuis.”

-00 01

Dirck Slabbekoorn met medewerkers in Jumbo. Foto: Florian Braakman.

Het is het doel van Dirck om andere mensen te inspireren hetzelfde te doen: “Ik geef presentaties bij verschillende bedrijven. Ook geef ik interviews over open hiring en armoede in de wijk en hoe zij hiermee om kunnen gaan.”

De Verbindingskamer, BoTu nr. 00011 Helma van den Bogert en Marianne de Koning zijn twee sociaal ondernemers die beiden al jaren werkten in het gebied waar ze nu met de Verbindingskamer actief zijn: Bospolder Tussendijken en Coolhaven. Hun missie is op een bijzondere manier veerkracht bij mensen versterken. Marianne: “Veerkracht gaat erover dat mensen elkaar kunnen dragen, er voor elkaar willen zijn als dat nodig is. Vaak zeggen mensen

13 03

07 16 08 14 12 15 06 10

11 09 17

01 04

nr. 0001 Dirck Slabbekoorn van Jumbo nr. 0002 Onwijze Moeders nr. 0003 Bouwkeet nr. 0004 Zelfregiehuis nr. 0005 Willem Beekhuizen en spoken word artiest Wessel Klootwijk nr. 0006 Delfshaven Helpt nr. 0007 Ron van den Bovenkamp, Hoera…een depressie! nr. 0008 Stadsmarinier Daniëlle van den Heuvel nr. 0009 BoTu Bazar nr. 0010 Deniz Yilmaz, vrijwilliger Delfshaven Helpt nr. 0011 de Verbindingskamer nr. 0012 Jacques Stoppelenburg, Gijsingflat nr. 0013 Kunstwerk Bospolder Vos nr. 0014 Juliana en Paulo, klanten Floating Farm M4H nr. 0015 Islamitische Voedselbank van stichting Salaam nr. 0016 Ania Katynska, muzikante uit de wijk nr. 0017 Yess! Pop-up store

ECHT ROTTERDAMS ERFGOED & WIJKCOLLECTIE JOURNAAL

2e Ro se str

aa t

Wijkcollectie Hillesluis

Afrikaanderplein

YESS! Pop-up store, BoTu nr. 0017

selaan rland

seu

lie

11 12 02 09 Hillesluis

aan

Riederl

Groe ne H ill

edijk

Varkenoordse park

Sta

Nico van Splunter met vrijwilliger Alidia Adriaan. Foto: Marijke Gips.

lev

raat

Op de uitdeellocaties zetten de 25 vrijwilligers van de Voedselbank de pakketten klaar. Naast Pier 80 zijn

Hil

Beijerlandsest

Omdat er steeds meer tasjes nodig waren, ging Rahma op onderzoek uit. Ze zag dat de reguliere voedselbank geen halalpakket aanbiedt en er geen ander alternatief was. Dus begon Rahma daar zelf mee. Het initiatief groeide. De uitdeellocatie verhuisde na verloop van tijd naar wijkgebouw Pier 80. Inmiddels zijn er 5 uitdeellocaties door heel Rotterdam en ondersteunen ze circa 400 gezinnen.

De Islamitische Voedselbank bestaat al 10 jaar in Delfshaven en is een onderdeel van de Culturele Stichting Salaam. Rahma Hulsman is de oprichter van de Islamitische Voedselbank. Zij vertelt: “Ik ben ooit begonnen vanuit huis. Ik woonde in de Watergeusstraat en deed huiskamerprojecten voor met name alleenstaande vrouwen en moslimbekeerden. Ik merkte dat er veel nood was onder deze vrouwen uit de moslimgemeenschap. We hingen toen een tasje aan de buitendeur met levensmiddelen. Degene die het ‘t meest moeilijk had, nam zo’n tasje mee.”

Jade Corsica en Alida Adriaan zijn 2 van de 30 vrijwilligers bij de Yess! Pop-up store en vertellen tijdens het Merwe-VierHavens Verhalencafé op 24 september 2020 over het werk bij Yess! Jade vertelt dat ze Yess! echt ziet als een tweede kans die ze krijgt: “Ik spaar mijn vrijwilligersvergoeding op, zodat ik na een tijdje een opleiding kan gaan volgen. En na mijn opleiding hoop ik aan een betaalde baan te komen, zodat ik mijn twee kinderen een beter leven kan geven.” Alida geniet van de glimlach van mensen die zij hen bezorgt: “De blijheid van de mensen en kinderen is al genoeg.”

Hil

iad

eg dw

Islamitische Voedselbank, BoTu nr. 0015

Yess! is een nieuw, veelzijdig initiatief in Bospolder Tussendijken. Een weggeefwinkel en een plek voor ontmoeting en ontwikkeling van wijkbewoners. Het gaat om verzachting door voedsel en andere spullen weg te geven. Bijvoorbeeld laptops voor kinderen die tijdens de lockdown anders de lessen niet konden volgen. Maar ook verse komkommers en brood. Armoedebestrijding door de vrijwilligers vergoeding voor de vrijwilligers op te sparen waar- Strevelsweg mee zij vervolgens een opleiding kunnen betalen.

n Ra

Helma gaat verder: “Het gaat over liefde! Wij kunnen dat brengen naar mensen, maar mensen kunnen dat ook naar elkaar brengen. Ze kunnen naar elkaar omzien in de wijk.” Inmiddels voeren zij verschillende projecten uit. Zo zijn ze trekker van het sociaal team van de Gijsingflat (BoTu nr. 0012), voeren ze een participatieproject uit om mensen naar werk te helpen, dragen ze bij aan Delfshaven Helpt (BoTu nr. 0006) en voeren ze vele gesprekken met wijk bewoners. Dit laatste doen ze vaak als ze bloemen rondbrengen. Zo komen ze in gesprek met de mensen in de buurt en krijgen ze een beeld van de behoeften van mensen in de wijk.

vli

Slaghekstra

Slaghekstraat

lle

03 FEIJENOORD 01 05 07 Hi

los

dat vroeger alles beter was. Op de galerijflat stonden alle deuren open. Nu is iedereen angstig en zijn de deuren hermetisch gesloten.”

Puts

Helma van den Bogert (l) en Marianne de Koning (r). Foto: Marijke Gips.

“De coronacrisis heeft armoede zichtbaarder gemaakt, zeker in dit deel van de stad,” zegt Nico Van Splunter, initiatiefnemer van pop-up winkel Yess! Nico heeft een achtergrond als social worker en is inmiddels 10 jaar werkzaam als pastor in Spangen. Hij zag de problemen van dichtbij en wilde hier wat Bloemhof aan doen. Zo is hij begonnen met het platform Delfshaven Helpt (BoTu Wijkcollectie nr. 0006) en met de Yess! Pop-up store.

n elaa

Va r

Beije

dit: buurthuis de Arend op Zuid, Buurtstudio de Regenboog in Hoogvliet, een kerk in Overschie en in Capelle wordt vanuit een bus gewerkt. “Maar eigenlijk”, zegt Rahma, “hebben we een pand nodig. We groeien uit ons jasje. We zamelden ook kleding in en deelden dit 4x per jaar uit aan gezinnen. Door gebrek aan ruimte stopt dit. Zonde want de nood is hoog.” Afrikaanderwijk

lein

Breew

Breep Bree

nr. 0001 Lunchgroep Rosa Leona, beheerder Huis van de Wij k nr. 0002 Sana el Fizaz, Stadsmarinier nr. 0003 Saïd Aharchaou, wijkadviseur Stichting Humanitas nr. 0004 Speeltuinvereniging Hillesluis nr. 0005 ACA Muziekleraren nr. 0006 Ruben Arnhem nr. 0007 Like je Wijk Hillesluis nr. 0008 Teakwando Vereniging Abdel-kwan nr. 0009 Moedergroep Wijkacademie Opvoeden Hillesluis nr. 0010 Richard Voogt van het Stofzuigerhuis nr. 0011 Jonathan den Otter, behoud historisch karakter Hillesluis nr. 0012 Ron van Gelder, renovatie Beijerlandselaan nr. 0013 Kunstenaarsduo Michael Anhalt & Meike Eggers In Hillesluis is de Wijkcollectie eind januari 2020 gestart. In deze wijk op Zuid wonen ongeveer 12.000 inwoners, zij zijn jonger dan de gemiddelde Rotterdammer, hebben een ralatief laag inkomen en wonen ook vaker alleen. Ook is er een grote diversiteit in de culturele achtergrond van de bewoners.Het is een wijk in opkomst. De wijk wordt doorsneden door de levendige Winkelboulevard Zuid, gevormd door de Beijerlandselaan en de Groene Hilledijk. Grote projecten zoals de bouw van Feyenoord City bieden kansen. Wat merken bewoners hiervan en hoe kan in de behoefte aan verbondenheid worden voorzien? Met de Wijkcollectie geven wij hiervan een beeld en dragen wij bij aan de verbondenheid in de wijk. De Wijkcollectie van Hillesluis telt op dit moment dertien verhalen uit de wijk. We lichten er enkele uit.

Like je Wijk, Hillesluis nr. 0007 “Ik werk voor mensen en niet voor merken”

Rahma Hulsman van de Islamtische voedselbank. Foto: Marijke Gips.

Zeven jaar geleden startte Ronald Schouten (1979) met Like je Wijk een Rotterdams buurtplatform met berichten over en activiteiten in de buurt. Inmiddels wordt over acht wijken geschreven: Beverwaard, Bloemhof, IJsselmonde, Hillesluis, Lombardijen, Vreewijk, Pendrecht en Zevenkamp. Ronald is geboren en getogen in Beverwaard en zag steeds vaker negatieve berichten over zijn wijk.

EDITIE #3, 2021

projecten in Rotterdam en vooral in Rotterdam Zuid te ontwikkelen. Daarnaast zijn zij sinds 1998 eigenaar van een woon/werkvereniging in Hillesluis. Samen met 17 mensen vormen zij de kleinste woningbouwcoöperatie van Nederland. De zelfsturende coöperatie in combinatie met de bijzondere woonvorm gooit internationale hoge ogen. Vanuit de hele wereld ontvangen ze verzoeken om te vertellen over het concept.

inst

nkl

Ga lile ïstr aa t

Fra min raa t

a rh

Vie ve

ile

a ra st

stra

ile

min t

raa

inst

nkl

Fra

zijw

ile

h ek

stra

ile

nja

il Ke

ile

Door het project Blokmapping uit te voeren maakten zij de wijk waarin zij woonden ook hun thuis. Het was voor de kunstenaars de prikkel om ook andere

raat

ontst

Helm

ïstraa

Abdessamia is supertrots op Fouad en de andere 18 trainers. “Er zijn hier trainers van alle leeftijden. Bijvoorbeeld meester opa, dat is Louis, 67 jaar oud en die doet het ook geweldig. Dat is prachtig om te zien.”

Meike en Michael zijn kunstenaars uit Hillesluis die met hun manier van wonen en werken bijdragen aan de wijk. Net als veel Hillesluizenaren zijn zij op gegroeid buiten Nederland. In 2009 waren zij net in Rotterdam en startten zij het project Blokmapping, waarbij zij 100m2 rond de Blokstraat zo minutieus mogelijk in kaart brachten: papiertjes op straat, uitgerukte alarmdiensten, interviews met bewoners, winkels en internetaansluiting.

Nieuw Mathenesse Galile

Een van de andere trainers bij Abdel-kwan is Fouad Kasmi, 20 jaar en sinds 2 jaar hoofdtrainer op de locatie IJsselmonde. Sinds zijn 11e is hij al lid van Abdel-kwan. Fouad merkt dat zijn leerlingen naar hem toe komen met vragen die ze niet aan hun ouders durven stellen.

Kunstenaarsduo Meike Eggers & Michael Anhalt, Hillesluis nr. 0013

nistra

Galva

Van

Bij Abdel-kwan zijn de trainers ook vertrouwens persoon, zoals Loubna Taib bij de meisjesgroepen. Loubna hoort veel verhalen van meisjes, maar ook van hun moeders. Het is haar taak de juiste zorg aan de ouders te koppelen.

Michael Anhalt en Meike Eggers. Foto: Marijke Gips.

Tu Marconistraat

hav

Abdel-kwan is een Rotterdamse taekwondo vereniging met de hoofdlocatie in Hillesluis. Daarnaast zijn er nog 5 locaties in Rotterdam Zuid. Abdessamia Maghnouj is de trotse eigenaar van deze sportschool: “We zijn een sportvereniging, maar de kinderen hebben meer nodig dan sport. Daarom zijn we al jaren een sportplusvereniging. Bij onze vereniging hebben we nationale en internationale kampioenen. Natuurlijk zijn we daar trots op. Maar wij zijn nog trotser op de kinderen die komen en hun vragen durven te stellen. Ze komen met problemen die ze meemaken op straat, thuis of op school. En we proberen zoveel mogelijk naar ze te luisteren en te begeleiden.”

Marconistraat

rwe

Hillesluis nr. 0008

niplein

aat

Station "Marconiplein"

Marco

Marconistr

Taekwondo Vereniging Abdel-kwan Levenslessen in een sportjasje,

weg

Abdessamia Maghnouj tussen de kinderen van Abdel-kwan. Foto: Marijke Gips.

Schiedamse

tow

-00 08

In de coronaperiode gaat het eigenlijk heel goed met de winkel. Richard vertelt: “De mensen zijn meer gaan stofzuigen. En ja, dan gaan de stofzuigers eerder kapot.” Maar Richard ziet en hoort ook andere verhalen: “Het is heel jammer dat veel collegaondernemers het niet druk hebben. Zij stoppen ermee, waardoor veel panden nu leeg staan. Heel triest dat aan mijn leuke kant een negatieve keerzijde zit.”

Witte Dorp

Gus

Omdat Richard al zo lang op deze plek is gevestigd, heeft hij veel ondernemers zien komen en gaan. Met veel ondernemers heeft hij goed contact. Regelmatig komen ze bij hem binnen met vragen over van alles en nog wat. Richard helpt ze graag, of hij schakelt de stichting in die speciaal is opgericht om ondernemers te steunen. Richard omschrijft de buurt als een gezellige, warme, multiculturele samenleving. “Het leuke is dat als je normaal doet tegen wie dan ook, de mensen gewoon bij je terug komen.”

Spangen

Oud Mathenesse

Aan de Beijerlandselaan is een kleine winkel gevestigd die al sinds 1938 van de vloer tot aan het plafond vol staat met stofzuigers en alle onderdelen en zakken die daar bij horen. Het is de winkel van Richard Voogt, die in de voetsporen van zijn vader en opa is getreden als ‘dé stofzuigerspecialist’. Trots vertelt Richard: “We hebben zo’n 50.000 onderdelen op voorraad en kunnen leveren voor modellen die tot 50 jaar terug gaan.” En als hij het onderdeel niet heeft, kan Richard de stofzuiger misschien wel repareren. Want sinds zijn 13de loopt hij hier al rond.

stra a

Hillesluis nr. 0010

Benja

Via www.likejewijk.nl vind je de wijkagenda’s van 8 wijken en krijgen bezoekers ideeën en tips over het leven in de wijk. Ook gingen ze al ‘live’ met de wijkagent om te laten zien hoe je kunt omgaan met babbeltruc-oplichters.

Richard Voogt van het Stofzuigerhuis,

dio

Daar stoorde hij zich aan en besloot daar iets beters tegenover te zetten. Hij zette zijn crossmedia- en ontwerpskills in voor zijn nieuwe werk als sociaal ondernemer. Ronald wil de mensen in de wijk verbinden door de activiteiten en nieuwsberichten uit de wijk voor iedereen toegankelijk te maken. Hij benadrukt dat hij de goede kant van de mensen wil laten zien om zo anderen te motiveren zich ook in te zetten voor de wijk.

Wijkcollectie MerweVierHavens (M4H) Ra

Richard Voogt van het Stofzuigerhuis. Foto: Marijke Gips.

weg

Like je Wijk met Ronald Schouten (m). Foto Marijke Gips.

Gusto

-00 07

tra

lh se

nr. 0001 nr. 0002 nr. 0003 nr. 0004 nr. 0005

Buurman Rotterdam Voedseltuin Rotterdam Coos Ontwerpt Floating Farm Marlon Pichel, Velvet Moon

Nieuw

Dit is een heel andere wijk dan Hillesluis en Bospolder Tussendijken. In M4H wonen op dit moment nauwelijks mensen. De wijk bestaat uit grote en kleine bedrijven die samen een nieuw ecosysteem moeten gaan vormen. De wijk zal in de komende jaren sterk veranderen, omdat er veel woningen gebouwd gaan worden. Het is de bedoeling dat de innovatieve en bijzondere bedrijven die er nu zijn gevestigd zullen blijven. Het is interessant om te zien en te horen hoe de ondernemers uit dit gebied bijdragen aan het leven in de (omliggende) wijken en hoe zij elkaar verder helpen. Tijdens het eerste Verhalencafé in september 2020 is de connectie gelegd met de wijk Bospolder Tussendijken. De Wijkcollectie van Merwe-VierHavens telt op dit moment vijf verhalen uit de wijk. We lichten er vier uit.

Buurman Rotterdam, M4H nr. 0001 Buurman is een werkplaats en winkel voor hergebruik van materialen. Wat ooit afval was krijgt een tweede leven en zo draagt Buurman bij aan een duurzame wereld waarin logischer wordt omgegaan met grondstoffen. In de werkplaats staat maken centraal. Met een gedreven team zet Buurman zich in voor het promoten van duurzaam materiaalgebruik. Vanuit verschillende achtergronden - zoals meubelmaker, kunstenaar en architect - geeft Buurman haar ambities vorm. Vooral buurtbewoners weten Buurman te vinden. Daarnaast wordt met workshops en cursussen kennis gedeeld over de wijze waarop gebruikt materiaal verwerkt kan worden.

ECHT ROTTERDAMS ERFGOED & WIJKCOLLECTIE JOURNAAL

-00 01

Buurman Rotterdam. Foto Marijke Gips.

Floating Farm. Foto: Marijke Gips.

Tessa Bloembergen, werkzaam bij Buurman, vertelt: “Wij zijn heel gedreven om onze missie uit te voeren. Nu is dat zoveel mogelijk materiaal redden en de levensduur daarvan verlengen via de winkel én de werkplaats. Misschien kunnen we dit in de toekomst ook wel op andere manier doen.”

Minke: “Met onze boerderij vestigen we hier in het Merwe-VierHaven gebied een sociaal hart en daaromheen ontstaat een nieuwe gemeenschap. Wat ik heel mooi vind, is dat het project ook enorm wordt gedragen door een hele grote groep vrijwilligers. Sinds de coronacrisis is de winkel op het land gevestigd en hebben vrijwilligers van een soort hooiberg een winterproofwinkel gemaakt. We zijn altijd op zoek naar meer vrijwilligers, zoals krachtige mensen die het leuk vinden om onze producten de stad in te brengen en mensen die het leuk vinden om een dagdeel in onze winkel te zijn. Ook zou het mooi zijn om ons verhaal te laten vertellen door mensen die het leuk vinden om voor een groep te staan.”

Voedseltuin Rotterdam, M4H nr. 0002 De Voedseltuin in het M4H-gebied bestaat al 10 jaar. Het is ontstaan tijdens een crisis waarin de naast gelegen Voedselbank probeerde pakketten samen te stellen met voldoende verse groente. Hieraan was bijna altijd een tekort. De toenmalige directeur bedacht om groente te verbouwen op het naast gelegen, braakliggende terrein. Zo ontstond er ook meer werkgelegenheid, in een tijd van economische malaise. Tineke van der Burg, zakelijk coördinator, vertelt dat ze nog steeds werken volgens deze succesvolle werkwijze: “Met behulp van vrijwilligers kweken wij biologische groente en fruit om de pakketten voor de cliënten van de Voedselbank in Rotterdam aan te vullen. Daarnaast zijn wij ook een werkgelegenheidsproject voor mensen met een lange afstand tot de arbeidsmarkt.”

-00 02

Eva van de Velde van Coos Ontwerpt. Foto: Marijke Gips.

Coos Ontwerpt, M4H nr. 0003 Coos Ontwerpt is Eva van de Velde. Zij heeft haar studio in de Keilewerf in Merwe-VierHavens en woont in de naastgelegen wijk Bospolder Tussendijken. Eva wil als ontwerper graag iets bijdragen aan de directe leefomgeving van de mens. Dus maakt zij van Rotterdam een fijnere plek om te wonen en werken door samen met partners innovatieve, technische oplossingen te bedenken voor concrete problemen. Zo is Eva verbonden aan de ontwikkeling van Living Light met ontwerper Emi van Oers. Living Light is een lamp die brandt door de energie van planten. Met een ander team van makers in het M4H-gebied werkt ze aan wandlampen die overdag kunstwerken vormen en ’s avonds als sfeerverlichting functioneren. Volgens Eva werken in het M4H-gebied veel mensen vanuit het idee dat ze willen bijdragen aan de stad. Ze hoopt met de ontwikkeling van het M4H-gebied dat ook die vibe versterkt wordt: “Als je innovatie wilt blijven stimuleren, moet je er ook de ruimte voor blijven bieden. In M4H maken mensen hun eigen werk, daar komt innovatie vandaan.”

Floating Farm, M4H nr. 0004

Voedseltuin. Foto: Menno Leutscher.

De Voedseltuin probeert zoveel mogelijk natuurlijke hulpbronnen te gebruiken. Tineke: “Wij doen alles volgens de permacultuur. Wij gebruiken zoveel mogelijk natuurlijke energiebronnen om de tuin zo gezond mogelijk te houden, we gebruiken geen bestrijdingsmiddelen en we composteren zelf. We vangen regenwater op dat we gebruiken om de planten water te geven als het echt noodzakelijk is.”

In Rotterdam is sinds mei 2019 in het M4H-gebied in Rotterdam de eerste drijvende boerderij ter wereld operationeel. Minke van Wingerden, mede-initatiefnemer van Floating Farm, vertelt: “De hoeveelheid landbouwgrond in de wereld neemt door allerlei oorzaken af. Daarom vonden wij het interessant om te kijken of we op het water kunnen boeren. Onze koeien staan hier nu ruim 15 maanden. Wij zijn heel trots op onze boeren, omdat de koeien veel melk produceren en hun vacht glanst. Dat zijn allemaal indicatoren dat het goed gaat met onze koeien.” Alle melkproducten worden verkocht en gemaakt op het eigen terrein. Er is een rauwe melktap waar veel bewoners uit omliggende wijken rauwe melk komen halen. Zoals Juliana (Wijkcollectie BoTu nr. 0015) die er zelf kaas van maakt.

Lunchgroep Rosa Leona elke cultuur gaat er anders mee om maar één ding staat altijd vast: eten moeten we allemaal waarom dan niet samen voor de gezelligheid, de energie of het gesprek op een lege maag gebeurt er weinig op een lege maag kun je weinig betekenen als er naast voedsel kaarten open worden gelegd met weinig valt er ook wat in elkaar te knutselen zolang de wil er is vallen lijntjes aan te halen of kort te houden waar en wanneer nodig met voedsel kun je een bodem leggen een basis waarop je verder kunt bouwen en groeien met de tijd en de mensen mee de toekomst in 29-1-2020 Miguel Santos

Heb jij een tip voor de Wijkcollectie of Echt Rotterdams Erfgoed of wil je meedenken met de Raad? Laat het ons vooral weten. Je kunt je ook aanmelden voor de nieuwsbrief van Stichting Wijkcollectie via info@wijkcollectie.nl of info@echtrotterdamserfgoed.nl. echtrotterdamserfgoed

echt_rotterdams_erfgoed

wijkcollectie

www.museumrotterdam.nl www.wijkcollectie.nl www.echtrotterdamserfgoed.nl