© Jot KA PUBLIKACJE
Retrospekcja wcześniejszych wydarzeń
39
w głąb lasu, okolicznych dolin i rozległego jeziora. Obrócona w dymiące zgliszcza Plissa wywierała ponure wrażenia. Na przodzie miasteczka stały uszkodzone czołgi, niby pomniki niedawnych wydarzeń. Zamarłe życie powoli budziło się z wojennego letargu, bo i rzeczywistość już była inna. Iwan nie doczekał się wyzwolenia, a jego śmierć pokrzyżowała plany NKWD – on już nie trafi do gułagu. Jego Golgota okrutnej wojny dobiegła końca. – Wraz z odejściem Stalina – powinna też odejść i jego epoka – pomyślała Lola. Noc wlokła się, bo sen nie chciał przyjść, a tylko męczące myśli nachodziły od czego głowa stawała się jakaś nieswoja, ciężka, obolała. Sama się dziwiła, że tyle już tego było, kiedy ujrzała swój pierwszy łagier w Solikamsku. Przybyła tam wtedy wraz z grupą dziewcząt – Polek, a wszystkie młode, zdrowe, ładne, trzymające jeszcze fason bojowniczek podziemia Armii Krajowej. Z kolorowych skrawków materiału zrobiły proporczyki biało-czerwone, umieszczając je na rękawach, aby świadczyły o ich tożsamości. Trzymały się solidarnie grupy, przez co nie pozwoliły się ograbić i dzięki czemu były jeszcze ładnie ubrane, zachowując urok młodości i tyle dziewczęcego piękna. Łagier wywierał wtedy ponure wrażenie, mimo że znajdował się w malowniczym miejscu u podnóża gór zachodniego Uralu. Dziewczyny spotkały tam nawet bratnie dusze – rodaków przebywających w łagrze od 1940 r. Był tam również Mietek Pietraszkiewicz, który mając dobre układy w obozie, obiecał krajankom pomóc. Tak też się stało, bo zamiast do katorżniczej kopalni soli, trafiły do pracy w tartaku. Była tam robota lżejsza i czystsza, od niego dowiedziała się Lola o okaleczonych łagiernikach, którzy całą grupą spotkali ich etap. W obozie poznała dwie trzynastoletnie Terenie, a jedna z nich miała rekordowy wyrok, bo aż 25 lat łagrów i katorgi. Dziewczynka żaliła się, że