91
ZA£O¯ENIA FUNDAMENTALNE I NADRZÊDNE ZASADY RACHUNKOWOŒCI
rentownoœci. Jedynie takie rozumienie tej zasady zapewnia odpowiedni¹ jakoœæ informacji generowanych przez system rachunkowoœci. Zasada true and fair jest czêsto wspomagana zasad¹ treœci ekonomicznej, która nakazuje dokonywanie pomiaru i prezentacji zdarzeñ w rachunkowoœci zgodnie z ich treœci¹ ekonomiczn¹, a nie tylko z form¹ prawn¹. Takie podejœcie do pomiaru i prezentacji zdarzeñ wystêpuje w polskim prawie bilansowym (por. tab. 3).
91
Tabela 3. Zasada jasnego i rzetelnego obrazu w polskim prawie bilansowym Zasada
Treœæ okreœlona w u.rach.
Komentarz
Zasada jasnego i rzetelnego obrazu (true and fair view) art. 4 ust. 1 u.rach.
Jednostki obowi¹zane s¹ stosowaæ okreœlone ustaw¹ zasady rachunkowoœci, rzetelnie i jasno przedstawiaj¹c sytuacjê maj¹tkow¹ i finansow¹ oraz wynik finansowy.
Ta zasada podkreœla, ¿e dokonuj¹c pomiaru sytuacji finansowej i dokonañ, jednostka powinna stosowaæ zasady nadrzêdne rachunkowoœci i szczegó³owe zasady wyceny i pomiaru.
Treœæ ekonomiczna Zdarzenia, w tym operacje gospodarart. 4 ust. 2 u.rach. cze, ujmuje siê w ksiêgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treœci¹ ekonomiczn¹.
Zasada treœci ekonomicznej oznacza, ¿e skutki finansowe zdarzenia powinny byæ rozpatrywane z punktu widzenia jego ekonomicznych, a nie tylko prawnych aspektów. Stanowi ona usprawiedliwienie odstêpstwa jednostki od szczegó³owego przepisu prawa bilansowego wówczas, gdy nie odpowiada on ekonomicznej treœci zdarzenia.
�ród³o: opracowanie w³asne na podstawie u.rach. W grudniu 20X1 r. w³aœciciele dop³acili 100 000 PLN do kapita³u w³asnego. Dzieñ bilansowy spó³ki to 31 grudnia 20X1 r. Zgodnie z prawem handlowym dop³ata wymaga rejestracji w s¹dzie. Spó³ka z³o¿y³a wniosek w s¹dzie, ale do dnia bilansowego rejestracja nie zosta³a dokonana. Powstaje pytanie, w jakiej pozycji w bilansie na 31 grudnia 20X1 r. wykazaæ skutek dop³aty do kapita³u. Zgodnie ze stanem prawnym na 31 grudnia 20X1 r. spó³ka nie powinna wykazaæ kwoty dop³aty w grupie „Kapita³ w³asny”, gdy¿ nie zosta³a dokonana rejestracja w s¹dzie. Oznacza³oby to ujawnienie w bilansie pozycji „Zobowi¹zania” (wobec udzia³owców). Takie ujêcie jest jednak niezgodne z treœci¹ ekonomiczn¹ zdarzenia, poniewa¿ spó³ka uzyska³a gotówkê od udzia³owców w wysokoœci 100 000 PLN na powiêkszenie kapita³u w³asnego i nie ci¹¿y na niej obowi¹zek zwrotu, czyli nie s¹ spe³nione warunki definicji zobowi¹zania. Stosuj¹c zasadê wy¿szoœci treœci ekonomicznej nad form¹ (czyli zasadê treœci ekonomicznej) spó³ka w bilansie na 31 grudnia 20X1 r. wyka¿e pozycjê 100 000 PLN jako pozycjê „Kapita³u w³asnego”, wyjaœniaj¹c w Informacji dodatkowej stan prawny dotycz¹cy zdarzenia.
PRZYK£AD
Zasady nadrzêdne s¹ wspólne dla wiêkszoœci Ÿróde³ regulacyjnych rachunkowoœci. Charakteryzuj¹ siê one wysok¹ stabilnoœci¹ i ograniczonymi mo¿liwoœciami wyboru. Z regu³y wybór zdeterminowany jest przez model rachunkowoœci, w którym funkcjonuje dana jednostka i z którego wynikaj¹ obowi¹zuj¹ce j¹ regulacje prawne lub œrodowiskowe. Zró¿nicowanie krajowych systemów rachunkowoœci wynika w du¿ej mierze z odmiennego roz³o¿enia akcentów w ramach zbioru poszczególnych zasad nadrzêdnych. Jest to szczególnie widoczne w odniesieniu do najwa¿niejszych, a jednoczeœnie wzajemnie przeciwstawnych zasad pomiaru wyniku finansowego i sytuacji finansowej podmiotu, takich jak zasada ostro¿noœci oraz zasada wspó³miernoœci przychodów i kosztów. 92
www.meritum.pl