8
1. DEFINICJE, ZADANIA I FUNKCJE RACHUNKOWOŒCI
Rysunek 4. Podstawowe funkcje rachunkowoœci
RACHUNKOWOή Funkcja informacyjna
AUDYTOR
Funkcja atestacyjna
Funkcja rozliczeniowa (accountability) Zarz¹dzaj¹cy kapita³em
W³aœciciel kapita³u
grupa wewnêtrznych u¿ytkowników
grupa zewnêtrznych u¿ytkowników
Rachunkowoœæ zarz¹dcza (i rachunek kosztów)
RachunkowoϾ finansowa
Fiskus
RachunkowoϾ podatkowa
�ród³o: opracowanie w³asne.
(stewardship) polega³a zatem na prowadzeniu usystematyzowanych zapisów transakcji nazywanym czêsto prowadzeniem ksi¹g.
W okresie rozwoju dzia³alnoœci gospodarczej na du¿¹ skalê, co by³o mo¿liwe dziêki rewolucji przemys³owej, rozwinê³a siê rachunkowoœæ finansowa. Nowa technologia nie tylko zniszczy³a stary porz¹dek spo³eczny, ale zmieni³a ca³kowicie zasady finansowania dzia³alnoœci gospodarczej. Ekspansja przemys³u we wczesnych latach XIX wieku wymaga³a du¿ych kwot kapita³u dla finansowania przedsiêwziêæ, co przyczyni³o siê do powstania i gwa³townego rozwoju spó³ek akcyjnych i powszechnego funkcjonowania ograniczonej odpowiedzialnoœci, a to z kolei spowodowa³o koniecznoœæ prezentacji sprawozdañ finansowych dla akcjonariuszy czêsto nie zwi¹zanych bezpoœrednio z prowadzeniem dzia³alnoœci gospodarczej. W³aœnie rachunkowoœæ finansowa ³¹czy siê ze sprawozdaniami prezentuj¹cymi informacje dla akcjonariuszy w spó³kach, w których odpowiedzialnoœæ jest ograniczona. Wraz z rozdzieleniem funkcji w³asnoœci i zarz¹dzania, co by³o konsekwencj¹ wprowadzenia koncepcji ograniczonej odpowiedzialnoœci, zaistnia³a koniecznoœæ rozszerzenia zakresu funkcji powierniczej rachunkowoœci o odpowiedzialnoœæ zarz¹du za efektywnoœæ zarz¹dzania kapita³em (nie tylko za ochronê przed defraudacj¹). Kolejn¹ faz¹ rozwoju rachunkowoœci sta³a siê rachunkowoœæ spo³ecznego dobrobytu, której pocz¹tków nale¿y upatrywaæ w rewolucji spo³ecznej w Zachodniej Europie. Jednym z aspektów tego kierunku jest rachunkowoœæ odpowiedzialnoœci spo³ecznej, w której s¹ rozwa¿ane skutki spo³eczne decyzji podejmowanych przez u¿ytkowników sprawozdañ finansowych. Rozwój praktyki rachunkowoœci wyraŸnie pokazuje ewolucje celów i funkcji rachunkowoœci. Funkcja powiernicza, oznaczaj¹ca ochronê przez zarz¹d kapita³u w³aœciciela przed defraudacj¹, rozwinê³a siê w funkcjê odpowiedzialnoœci przed w³aœcicielem kapita³u za efektywnoœæ zarz¹dzania i ostatecznie w funkcjê odpowiedzialnoœci spo³ecznej. www.meritum.pl
27