Monumentenkrant 2023

openmonumentendagutrecht.nl

Levend Erfgoed

In deze krant:

Meer dan 80 open monumenten

Wandel­ en fietsroutes

Alle activiteiten

De Utrechtse werven

Magazijn De Zon

Levend Erfgoed

Een stad vol historie als Utrecht is rijk aan monumenten. Dat monumenten een levendige bijdrage leveren aan de stad wordt soms nog te weinig onderkend. Daarom is het thema van de Open Monumentendag dit jaar 'Levend Erfgoed'.

Bij levend erfgoed kunnen we denken aan oude tradities die deel zijn van het dagelijks leven en die we ook wel immaterieel erfgoed noemen. In het St. Eloyen Gasthuis is bijvoorbeeld nog altijd het smedengilde actief. Maar het thema is veel breder. Monumenten leren ons immers ook over de levens van vorige generaties, die vaak nog voelbaar zijn in de muren. Ook gaan we op zoek naar 'het leven' zoals het in monumenten is verbeeld en staan we stil bij de mensen en organisaties die de Utrechtse monumenten levend houden.

Met andere ogen

Monumenten hebben door de geschiedenis heen verschillende rollen gehad en allerlei mensen aangetrokken. We laten dit jaar verschillende historische figuren hun verhaal doen over de monumenten waarin zij woonden, werkten of verbleven. Bij een tiental monumenten zijn bij de ingang QR­codes te activeren, waarna u in aanraking kunt komen

met mensen uit verschillende tijdperken en hun band met dat monument. Zo heeft de gevangene een hele andere kijk op de voormalige gevangenis aan het Wolvenplein dan de architect, maar beide visies zijn interessant. In Gasthuis Leeuwenbergh kwamen door de eeuwen heen zowel pestlijders als wetenschappers en in de huidige bibliotheek Neude werkte verzetsheld Wolter Heukels aan een betere toekomst.

Leven verbeeld in monumenten

Het leven vormt ook een belangrijke vorm van inspiratie voor architecten. Flora en fauna zijn een belangrijk aspect van de symbool­ en verbeeldingscultuur in erfgoedmonumenten. Wie goed om zich heen kijkt, ontdekt een bijzondere wereld van planten, dieren en mythische wezens. De wandtapijten in het Bartholomeus Gasthuis zijn hier een goed voorbeeld van. Of bezoek het Concordiagebouw, van de katholieke levensverzekeringsmaatschappij Concordia, vol christelijke symboliek. Soms kan ook ‘echt’ leven worden ontdekt; zo heeft sterrenwacht Sonnenborgh een botanische tuin op het dak.

Strijdbaarheid

Daarnaast zetten we dit jaar de organisaties in het zonnetje die zich al jarenlang inspan­

Utrecht West

Levend Erfgoed: begraafplaatsen

100 jaar Oud­Utrecht

25 jaar Leidsche Rijn

en meer...

Oudegracht en de Gaardbrug

Wat vindt u van de Monumentenkrant?

Scan de QR-code!

nen voor het behoud van monumenten. Zo viert de historische vereniging Oud­Utrecht haar 100­jarig bestaan. Een bijzondere gelegenheid om terug te kijken op de invloed van deze organisatie op het monumentenlandschap. Want behoud van monumenten gaat niet vanzelf, maar kost energie, passie en soms ook strijdbaarheid. Zo zou de hovenierswoning aan de van Zijstweg, het Huis van Mien, niet meer bestaan hebben zonder verzet tegen de sloopplannen. In 2019 werd dit huis een gemeentelijk monument.

Zonder de inzet van personen en organisaties zouden veel monumenten verloren zijn gegaan. Samen zorgen zij dat monumenten behouden blijven, zodat nog vele Utrechters van deze monumenten kunnen genieten, zowel nu als in de toekomst.

Neem vandaag een kijkje bij de een van de ruim 80 monumenten die gratis te bezoeken zijn en ontdek plekken waar je normaal gesproken misschien aan voorbij zou gaan. Beleef de levendige en bruisende monumenten van Utrecht!

De Utrechtse werven: uniek in de wereld

Domplein: Centraal Infopunt

Denk aan Utrecht en je ziet meteen de grachten voor je met de unieke werven en werfkelders. De Oudegracht was letterlijk de levensader van Utrecht en blijft van grote betekenis voor de stad, al is haar rol sterk veranderd.

Vanaf de 12e eeuw lagen de Utrechtse grachten vol met vaartuigen, die aan de kaden voor de werfkelders hun goederen losten. Een haven is de Oudegracht al lang niet meer, maar aan activiteit heeft ze nog niets ingeboet: ze wordt nog steeds volop gebruikt door bewoners, ondernemers en bezoekers, maar nu op een andere manier: geschreeuw van scheepslui heeft plaatsgemaakt voor gelach op terrasjes en de sjouwende arbeiders zijn vervangen door sjouwende shoppers. De grachten en werven horen bij de identiteit van de historische binnenstad, die vertelt waar we vandaan komen, wie wij zijn en hoe we ons ontwikkelen. Dat verhaal willen we graag doorgeven aan toekomstige generaties. Maar daar komt wel wat bij kijken. Erfgoed dat zo oud is en zo intensief wordt gebruikt, heeft veel onderhoud nodig. De komende 30 jaar zullen jaarlijks 100 meter walmuur en 35 werf­

Op Storytrail in Magazijn De Zon

Op de hoek van de Oudegracht en de Stadhuisbrug, doorlopend tot in de Choorstraat, staat een monumentaal pand waarin afgelopen 50 jaar de Openbare Bibliotheek en boekhandel Broese­Kemink waren gevestigd. Nu de bib en boekhandel Broese zijn verhuisd naar het oude postkantoor, komt het complex vrij voor een nieuwe functie. De huidige huurder is het duurzame warenhuis Green­Up. Inmiddels is bekend dat hier in 2025 het Nationaal Literatuur­ en Kinderboekenmuseum geopend zal worden.

Het gebouw heeft een interessante geschiedenis. In 1850 startte hier in een nieuw pand een sjieke manufacturenwinkel, die in 1898 werd voortgezet door een telg uit de familie Dreesmann als Magazijn de Zon. Rond 1924 was het

warenhuis, dat inmiddels Vroom & Dreesmann heette, flink uitgebreid en werd besloten tot nieuwbouw. Architect P.J. Houtzagers ontwierp de nieuwe, deftige gevel. In 1933 volgde een uitbreiding naar ontwerp van J. Kuyt in een wat meer zakelijke stijl. Het resultaat was een sjiek complex met een grootstedelijke uitstraling en een centraal trappenhuis met glas­in­loodoverkapping. In 1972 vertrok V&D naar het net opgeleverde Hoog Catharijne.

Met de komst van het Literatuurmuseum zal 'het boek' een belangrijke rol blijven spelen op de Stadhuisbrug. Voordat het zo ver is zal het pand inwendig nog flink verbouwd moeten worden.

Op Open Monumentendag nemen vertellers van Storytrail u mee terug in de tijd voor een

kelders worden hersteld. Zo beschermen we ze tegen mogelijke schade door verkeer. Tegelijk moeten we zorgen dat er ruimte is voor groen, dat het gebied heel en netjes blijft en op een goede manier wordt gebruikt. De vanzelfsprekendheid waarmee het wervengebied al eeuwenlang het karakter van de binnenstad bepaalt is tegelijkertijd een opgave voor eigenaren, beheerders en gebruikers, waaronder de gemeente Utrecht. Op Open Monumentendag zijn er wandelingen langs de werven met een gids, vertrek om 10.30, 12.00, 13.30 en 15.00 uur, over historie en behoud. Verzamelen Stadhuisbrug. Max. 20 personen per rondleiding, vol = vol. Tickets bij de informatietent op het Domplein. Om 15.00 uur start in Het Utrechts Archief de documentaire 'De werven van Utrecht', met introductie van de makers (90 min.). Max. 70 personen, vol = vol. Kaartjes bij de receptie aldaar.

Op het Domplein staat weer de tent met informatie over alle activiteiten. Ook kunt u hier een extra monumentenkrant ophalen. Bij de tent zijn (gratis) kaartjes te verkrijgen voor de Gildewandelingen en de Stadswandeling historisch wervengebied van de gemeente Utrecht. De Gildewandelingen starten op het Domplein, de wervenwandeling op de Stadhuisbrug. In de Pandhof van de Dom vindt de Monumentenmarkt plaats. Bij CoffeeMood ­ een mobiele koffiebar met terras ­ kunt u terecht voor iets lekkers.

Juniorgidsen op het Domplein

theatrale rondleiding, vertrek om 12.30, 14.00 en 15.30 uur; 15 minuten voor aanvang melden op de werf onder het pand. Per rondleiding max. 40 deelnemers, vol = vol.

Op de fiets door Utrecht West

Veel monumenten hebben hun bestaan te danken aan lokale instellingen, actiegroepen, stichtingen, bewoners of krakers die zich inzetten voor bijzonder erfgoed en sloop ervan proberen tegen te gaan. Een paar goede voorbeelden daarvan kom je tegen tijdens de korte fietstocht die is uitgezet door Utrecht West. De hovenierswoning aan de Van Zijstweg, ook wel 'het huis van Mien' genoemd, ligt een beetje verstopt tussen de Jaarbeurshallen en de Veilinghaven. De woning uit 1875 heeft nog veel authentieke elementen en herinnert aan de tijd dat dit een tuindersgebied was. Onder meer de Vereniging Oud­

Utrecht pleitte voor behoud en dat is gelukt. Jan Jongerius kwam ook uit een tuindersfamilie, maar ging in de jaren '20 over op tankstations en automobielen. In 1938 liet hij een nieuwe woning en kantoorgebouw verrijzen in 'Amerikaanse' stijl aan het Merwedekanaal. In de jaren '50 ging het bedrijf failliet en nam het Ministerie van Defensie de panden over. Om het ernstig vervallen complex voor sloop te behoeden richtten de nazaten van Jongerius de stichting Vrienden van Jongerius op en lieten ze huis en kantoor volledig restaureren. Iets verderop langs het kanaal staat de Cereolfabriek uit 1908 en langs de Leidsevaart

zaagmolen De Ster. Onder druk van o.a. USINE (Utrechtse Stichting voor Industrieel Erfgoed) kreeg Cereol een nieuwe functie en bewoners uit Lombok zetten een actie op touw om de molen, waarvan de kap inmiddels was verdwenen, te restaureren. Minder succesvol waren de bewoners in hun actie om de rij panden aan de Van Sijpestijnkade te behouden. Slechts één pand werd behouden, omdat het al op de monumentenlijst stond. Het is nu opgenomen als entreegebouw in de 90 meter hoge woontoren De Syp. Alle genoemde monumenten zijn te bezoeken. Voor details zie Monumenten nrs. 62­68.

Levenstekens op Soestbergen en Kovelswade

of rond de kerk (de kerkhof). Dat werd begin 19e eeuw om hygiënische redenen verboden. Vanaf die tijd werden nieuwe begraafplaatsen aangelegd buiten de stad. In 1830 kocht de gemeente Utrecht aan de Gansstraat de buitenplaats Soestbergen aan om daar de 1e Algemene Begraafplaats aan te leggen. Landschapsarchitect Jan David Zocher ontwierp de begraafplaats als wandelpark in Landschapsstijl met in het midden een grafheuvel: de 'taart van Zocher'. Op Soestbergen bevinden zich de graven van veel prominente Utrechters, zoals Gerrit Rietveld, Nicolaas Beets en Buys Ballot. De begraafplaats lag aan de toenmalige rand van de stad. Toen aan de overkant van de Gansstraat in 1895 de ­ nu nog bestaande ­ gevangenis werd gebouwd kreeg deze uithoek de naam ''t luie end': aan de ene

kant liggen ze, aan de andere kant zitten ze. Toen Soestbergen vol dreigde te raken werd in 1901 ­ aan de andere kant van de toenmalige Oosterspoorbaan ­ de 2e Algemene Begraafplaats Kovelswade in gebruik genomen. De begraafplaats en het bijzondere aulagebouw in 'Palladiaanse' stijl was een ontwerp van directeur gemeentewerken F.J. Nieuwenhuis. Ook op Kovelswade komen we veel bekende Utrechtse namen tegen, zoals Begeer, Hamburger en Fenter van Vlissingen. Soestbergen en Kovelswade zijn beide Rijksmonument. In het verlengde van het wandelpad over de voormalige Oosterspoorbaan is onlangs een wandelpad door Kovelswade geopend richting Lunetten. Op Open Monumentendag zijn beide begraafplaatsen met een uitgebreid programma opengesteld. Zie voor details Monumenten nrs. 39 en 40.

Ook dit jaar kunt u weer op stap met onze juniorgidsen. Dit succesvolle project trekt ieder jaar veel enthousiaste belangstellenden. Leerlingen uit de hoogste klassen van Montessorischool Buiten Wittevrouwen vertellen over de geschiedenis van het Domplein. In hun rondleiding nemen zij u mee langs de monumenten die twintig eeuwen geschiedenis vertegenwoordigen. De juniorgidsen zullen er op hun eigen charmante wijze over vertellen. De rondleidingen duren ongeveer een half uur, de eerste start om 10.30 en de laatste om 16.00 uur. Gratis kaartjes zijn te krijgen bij de kraam van de Juniorgidsen op de Monumentenmarkt in de Pandhof. Hier starten ook de rondleidingen.

Gildewandelingen

Eén van de thema’s van de Open Monumentendag is ‘Het leven verbeeld’. Gilde Utrecht speelt hier op in met een wandeling langs 'Beelden, Geveltekens en Lantaarnconsoles'.

Op Domplein 4 zien we bijvoorbeeld hoe reliëfs van spelende kinderen vertellen dat hier ooit een school was. En wat verbeeldt De Vergulde Elgher op de Vismarkt? En die bier drinkende monniken op een lantaarnconsole aan de werf? We gaan het allemaal ontdekken in de wandelingen die elk uur vanaf het Domplein vertrekken: de eerste om 10.30 uur, de laatste om 15.30 uur. Wel vooraf aanmelden in de tent van de Open Monumentendag op het Domplein, waar ook de wandelingen vertrekken.

Jonge Makers in Monumenten

Op Open Monumentendag worden, in samenwerking met het Uitfeest, optredens aangeboden van jong Utrechts talent in verschillende opengestelde monumenten in de stad. Meer info over de Jonge Makers en hun voorstellingen is te vinden op onze website www.openmonumentendagutrecht.nl

Traces ­ Bibliotheek Neude

12.00 ­ 17.00 uur, doorlopend

Elke Thelissen ­ Stadsschouwburg Utrecht

Vanaf 10.00, elk heel uur behalve om 13.00 uur, aansluitend aan rondleiding, reserveren via stadsschouwburg­utrecht.nl

Bureau Fruitsalade ­ Bartholomeus Gasthuis

14.00 en 15.30 uur

Keshaw & Hamiro ­ Sonnenborgh: Museum & Sterrenwacht

10.00 en 11.00 uur

Slik ­ Winkel van Sinkel

15.00 en 16.30 uur

Berend Jak ­ Gasthuis Leeuwenbergh

11.00 en 12.00 uur

Liza Hansa ­ Het Utrechts Archief

12.30 en 13.30 uur

Domstadjeugdorkest ­ Stadsklooster

13.30 en 14.30 uur

Non Creators Company ­ Centraal Museum

14.00 en 15.30 uur

Vanouds bieden grafmonumenten een blik op het leven van de overledene. Monumentale graven zijn te zien op de gemeentelijke begraafplaatsen Soestbergen en Kovelswade. Tot de 19e eeuw was het gebruikelijk om doden te begraven in de kerk (als je rijk was)

Utrecht 'door de ogen van':

Monumenten tot leven gewekt

De dolle Torenwachter wordt­ie genoemd, Joshua, hij woont al sinds 1711 in de Domtoren, boven de kapel, waar vroeger de bisschop kwam om te bidden. Nu staat de kapel leeg en wordt die gebruikt door sodomieten, als geheime ontmoetingsplaats. Hij heeft het zelf gezien, vertelt Joshua, door het luik in de vloer. Gerrit de Stotteraar, ook zo'n figuur met een bijnaam: een echte boef. Maar wel leuk als hij vertelt hoe hij wist te ontsnappen uit de gevangenis aan het Wolvenplein. Nee, dan Lodewijk Napoleon, wordt in 1806 koning van Nederland, geld genoeg: laat een paleis bouwen aan de Drift, compleet met binnentuin en balzaal en besluit dan toch maar in Amsterdam te gaan wonen.

Deze en nog 27 andere verhalen, verteld door de betrokkenen zelf, kan je meebe­

Vereniging Oud-Utrecht 100 jaar!

leven op de Open Monumentendag in Utrecht. Een tiental belangrijke monumenten worden tot leven gewekt door bewoners of gebruikers van het monument: hoe keken zij aan tegen het monument en wat waren hun ervaringen? Bij de ingang van deze monumenten zullen drie bordjes te zien zijn met een QR­code, iedere code staat voor een bepaald persoon. De bezoeker kan zelf kiezen door welke ogen hij het monument wil bekijken en welk verhaal hem of haar het leukste of interessantste lijkt. Zo kan je bij de Domtoren de verhalen lezen van een bisschop in de 15e eeuw, de torenwachter uit de 18e eeuw, of een bouwvakker uit de 20e eeuw. De QR­codes 'Utrecht door de ogen van' zijn te vinden bij de volgende monumenten (nrs 1 t/m 10 in de krant): Paushuize, Domtoren, Universiteitsbibliotheek, Pieterskerk, Biblio­

25 jaar Leidsche Rijn: het pionieren voorbij

Dit jaar is het precies 25 jaar geleden dat werd begonnen met de bouw van Leidsche Rijn. In december 1997 mocht premier Wim Kok de eerste paal slaan en in oktober 1998 werd de eerste woning opgeleverd. Inmiddels wonen in dit stadsdeel 95.000 mensen.

Op papier bestaat de wijk al langer. In 1990 werd de Vierde Nota voor Ruimtelijke Ordening Extra (Vinex) gelanceerd met een bouwopgave voor 1 miljoen woningen. Deze zou deels worden gerealiseerd in zogenaamde vinex­wijken; het gebied rond de Leidsche Rijn werd aangewezen als grootste vinex­locatie. In datzelfde jaar kreeg stedenbouwkundige Riek Bakker de vraag om een masterplan voor Leidsche Rijn te ontwikkelen. Bakker pleitte voor een gefaseerde ontwikkeling in deelgebieden. Critici waren bang dat het dan een 'rommeltje' zou worden, maar dat heeft juist goed uitgepakt.

Vinex saai?

Op en rond de stroomruggordels van de Oude Rijn is in die 25 jaar een boeiend stadsdeel ontstaan, waar mensen naar grote tevredenheid blijken te wonen. Vinex saai? Dat is een hardnekkig vooroordeel. Veel historische elementen zijn behouden gebleven en de variatie in woningbouw is enorm, dankzij de vrijheid die bouwers kregen om de woonlocaties naar eigen inzicht in te vullen. Belangrijke elementen zijn voorts het imposante Maximapark, de overkapping van de A2, de nieuwe fietsbrug over het Amsterdam­Rijnkanaal, de vrije bus­ en fietsbanen en het nieuwe stadshart Leidsche Rijn Centrum.

Bijvangst

Een geweldige bijvangst was natuurlijk de schat aan Romeinse vondsten tijdens de bouwwerkzaamheden. Deze zijn op Open

Monumentendag onder meer te bekijken in Museum Hoge Woerd, op de plek waar ooit een Romeins Castellum lag. Daarnaast zijn verschillende andere locaties in Leidsche Rijn voor publiek geopend. De Historische Vereniging gaat op diverse manieren aandacht schenken aan het jubileum. In de Broederschapshuisjes is de gratis expositie ‘25 jaar Leidsche Rijn: het pionieren voorbij’ ingericht, met (lucht)foto’s, kaarten, informatie, uitleg, herinneringen, publicaties, filmpjes en toelichtende presentaties.

Om 12 uur start bij Stadsbrouwerij Roodnoot (Vleutenseweg 35) de fietsroute 'Verrassend Leidsche Rijn'. Een gids leidt de deelnemers langs 3000 jaar geschiedenis, architectuur en natuur in Leidsche Rijn. De route doet ook de Broederschapshuisjes aan en eindigt bij Museum Hoge Woerd. Reserveren via histvervdmh.nl (max 20 pers.).

Voor de toekomst van ons verleden

Aannemingsbedrijf Nico de Bont richt zich op restauratie, herbestemming en verduurzaming van grote en kleine monumenten. Met liefde voor het vak en met respect voor historie, mens en omgeving. Innovatie combineren wij moeiteloos met traditioneel vakmanschap. Wij blijven continu in beweging op thema’s als digitalisatie, samenwerking en duurzaamheid.

Zo werken wij samen met onze Bontgenoten aan een duurzame toekomst voor ons monumentale verleden. Ook in Utrecht!

www.nicodebont.nl

In 2023 is het honderd jaar geleden dat de historische Vereniging Oud-Utrecht werd opgericht. Op Open Monumentendag presenteert Oud-Utrecht zich in de hal van het Stadhuis onder het motto 'Levend Erfgoed met Oud-Utrecht!'.

'Bevordering van de kennis van en belangstelling voor de geschiedenis, archeologie en monumentenzorg van de stad Utrecht en omgeving', zo luidt de doelstelling van de vereniging. En 'waken over het behoud van het cultureel erfgoed'. De vereniging wordt, net als vele andere erfgoedorganisaties, op vrijwillige basis gedragen door stadgenoten die weten dat erfgoed niet vanzelfsprekend is. Samen zorgen ze ervoor dat monumenten nu en in de toekomst een essentiële rol kunnen blijven vervullen.

Voor de 2300 leden organiseert zij onder meer excursies en lezingen, ook geeft zij een tijdschrift en een jaarboek uit. De vereniging heeft veel kennis en respect opgebouwd en haar mening wordt dan ook serieus genomen. Instellingen als het Utrechts Monumenten Fonds en de Utrechtse Maatschappij voor Stadsherstel zijn mede uit de schoot van Oud­Utrecht voortgekomen.

In het Stadhuis kunt u tussen 12.00 en 16.00 uur kennismaken met de activiteiten en publicaties van Oud­Utrecht. Bekijk dan meteen de tentoonstelling van stripcollectief De Inktpot over 100 jaar (Oud­) Utrecht, of stap in de Utrecht Time Machine!

Meer dan 75 jaar zet het Utrechts Monumentenfonds zich in voor het gebouwde erfgoed in Utrecht.

> RESTAURATIE EN HERBESTEMMING

> BEHEER EN VERHUUR

> KENNISDELING

Word donateur of help mee vrijwilliger!als

theek Neude, Stadsschouwburg, Ridderlijke Duitse Orde, Gevangenis Wolvenplein, Gasthuis Leeuwenbergh en Academiegebouw.

Restauratie Domtoren Utrecht

(foto: Robert Oostenbroek)

Ridderlijke Duitse Orde

Alle monumenten op een rij

Meer dan tachtig monumenten openen vandaag tussen 10.00 en 17.00 uur, tenzij anders vermeld, hun deuren voor het publiek. Reservering niet nodig. Alleen bij sommige activiteiten wordt een reservering gevraagd, zie hiervoor de betreffende link. Er zijn dit jaar de volgende thema’s en routes:

Nrs 1-10: Utrecht door de ogen van

Nrs 11-40: Het leven verbeeld

Nrs 41-61: Levend Erfgoed

Nrs 62-68: Fietsroute Utrecht­West

Nrs 69-74: Open monumenten in Leidsche Rijn

Nrs 75-83: Fietsroute forten

NB: Omdat de Monumentenkrant minder

pagina's telt dan vorige jaren zijn de beschrijvingen sterk ingekort. Zo blijft er voldoende ruimte voor de activiteiten, achtergrondinformatie en beeld. Uitgebreide beschrijvingen zijn te vinden op www. openmonumentendagutrecht.nl (of bij de monumenten zelf).

Nieuw in 2023

Afwijkende openingstijden

Extra activiteit

Rolstoeltoegankelijk

Jonge makers

UTRECHT DOOR DE OGEN VAN

ZIE TOELICHTING PAG. 3

1. Kromme Nieuwegracht 49, Paushuize

In 1517 gaf de in Utrecht geboren kardinaal Adriaan Florisz. vanuit Spanje opdracht tot de bouw van dit huis in laatgotische stijl. In 1522 werd hij tot paus Adrianus VI verkozen maar hij overleed al in 1523, zonder het huis ooit gezien te hebben.

@ Gehele dag rondleidingen, de laatste om 16.00 uur

2. Domplein 21, Domtoren

De bouw van Utrechts meest iconische bouwwerk begon 700 jaar geleden, in 1321. De 112 meter hoge toren was tot de storm in 1674 met de Domkerk verbonden. Momenteel wordt de toren gerestaureerd.

@ Tussen 10.00 en 16.00 uur: Gratis beklimming van de Domtoren

@ Informatie over restauratie en hergebruik materialen

3. Drift 27, Universiteitsbibliotheek ♿

Dit waren oorspronkelijk twee grote middeleeuwse huizen, die in 1807­1809 door architect J.D. Zocher Sr. zijn samengevoegd voor het paleis van Lodewijk Napoleon.

// Geopend tot 16.00 uur

@ Vanaf 10.30 uur: Elk half uur een rondleiding, laatste om 15.30 uur. Bezoekers die zonder rondleiding het pand bezoeken kunnen gebruik maken van een hand­out.

4. Pieterskerkhof 5, Pieterskerk ♿

De romaanse Pieterskerk uit 1048 is de oudste nog bestaande kerk van het Utrechtse kerkenkruis.

@ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

@ Extra: herdenking 975 jaar eerste wijding in 1048

5. Neude 11, Bibliotheek Neude ♿

Het in 2019 geopende Post Utrecht is gevestigd in het voormalige postkantoor, dat in Amsterdamse Schoolstijl tussen 1917 en 1924 is gebouwd naar ontwerp van J. Crouwel.

@ Vanaf 10.30 uur: Ieder uur een rondleiding (60 min.). Vooruit reserveren kan via bibliotheekutrecht.nl/rondleidingen of aansluiten op de Monumentendag zolang er plek is. Verzamelen bij rondleiderstafel in de hal.

12.00­17.00: Optreden Jonge Maker Lucie van Collem, installatiekunst

6. Lucas Bolwerk 24, Stadsschouwburg ♿ (gedeeltelijk)

Het gebouw van Willem Dudok toont diens voorkeur voor het gebruik van stalen raampartijen en geelwit geglazuurde stenen.

@ Vanaf 10.00 uur: ieder heel uur (behalve 13.00 uur) rondleiding door Dudokkenner

met aansluitend optreden door Jonge Maker Elke Thelissen, dans. Reserveren via stadsschouwburg­utrecht.nl

7. Springweg 25, Ridderlijke Duitse Orde, Balije van Utrecht ♿

De Ridderlijke Orde is in de 13e eeuw ontstaan toen Katholieke ridders tijdens de kruistochten een hospitaal oprichtten. Dit is hun hoofdkwartier. // Geopend tot 16.00 uur

@ De tuin en de begane grond met middeleeuwse kapel zijn opengesteld.

8. Wolvenplein 27, voormalige Gevangenis ♿

De Penitentiaire Inrichting Wolvenplein, gebouwd op het bolwerk Wolvenburg, dateert uit 1856. Het pand is in 2014 gesloten en wordt nu herbestemd.

@ Bezoek de oudste cellulaire gevangenis van Nederland en volg via de mobiele telefoon een route met verhalen van de voormalige bewoners uit de gevangenisperiode. De huidige gebruikers hebben hun celdeur openstaan en vertellen over hun werk.

@ Video art met beelden van het gevangenisverleden, ­heden en toekomst

9. Servaasbolwerk 1A, Gasthuis Leeuwenbergh ♿

In 1567 gebouwd als pesthuis uit de nalatenschap van Agnes van Leeuwenberch. Na allerlei functies nu de basis van ConcertLab.

// Geopend tot 13.30 uur 11.00. en 12.00 uur: Optreden Jonge Maker, Berend Jak

10. Domplein 29, Academiegebouw ♿ Gebouwd in 1891­1894 naar ontwerp van E.H. Gugel en F.J. Nieuwenhuis. De aula is de vroegere 15e­eeuwse kapittelzaal van de Domkerk.

@ Om 13.00, 14.00 en 15.00 uur ‘Geschiedenis ter plekke’: korte lezingen door Constructieveleden in de aula en in de Senaatszaal

HET LEVEN VERBEELD

START DOMPLEIN

MONUMENTEN ZITTEN VOL BEELTENISSEN VAN LEVEN: VAN GEVELSTENEN TOT SCHOORSTEENMANTELS, VAN GROTE WANDTAPIJTEN EN GEBEELDHOUWDE HEILIGENBEELDEN TOT KLEINE AAPJES OP GEWELVEN EN OLIFANTJES OP TRAPLEUNINGEN. WIE GOED KIJKT ZIET HOE LEVEN EN NATUUR OP DE MEEST UITEENLOPENDE MANIER ZIJN VERBEELD.

11. Domplein 31, Domkerk ♿

12. Domplein 29, Pandhof ♿

De Pandhof met gotische kruisgang dateert uit de 14e en 15e eeuw en vormde de verbinding tussen de Domkerk en de Kapittelzaal. @ Monumentenmarkt, zie balk hiernaast

PANDHOF VERLATEN AAN ACHTERZIJDE EN RECHTSAF SLAAN. OP DE KRUISING LINKS KROMME NIEUWEGRACHT, LOOP LANGS HET WATER. NEEM HET EERSTE STRAATJE RECHTS (JERUZALEMSTRAAT) EN SLA OP HET EINDE WEER RECHTSAF. U KOMT LANGS:

13.  Herenstraat 36, Silokerk

Op deze plek hadden de Augustijnen vanaf 1690 een schuilkerk. Na een grote brand in 1956 moest een groot deel van de kerk herbouwd worden. De hoofdentree bleef gespaard.

@ Folder met looproute

WEG VERVOLGEN, GRACHT OVERSTEKEN EN VERDER RECHTDOOR LOPEN. BIJ DE VOLGENDE KRUISING

WEDEROM RECHTDOOR EN U KOMT AAN UW

LINKERHAND LANGS:

14. Hamburgerstraat 9, Lutherse Kerk ♿

In 1412 stichtte Abraham Dole, een rijke Utrechter, hier het St. Ursulaklooster voor vrouwen. In 1745 is de kapel verbouwd tot Lutherse kerk.

@ 12.00 en 14.00 uur: Orgelbespeling

@ 13.00 uur: Concert vocaal ensemble Capella 1773

@ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

WEG VERVOLGEN EN OP HET EINDE LINKS (OUDEGRACHT) MET HET WATER AAN UW RECHTERHAND. U KOMT LANGS:

15. Oudegracht 270, Doopsgezinde kerk ♿

In 1772 kocht de Doopsgezinde Gemeente hier een pand om een schuilkerk in te richten. De voorgevel werd ingrijpend verbouwd om een deftig woonhuis te suggereren.

@ 10.30 uur: Concert van Utrechts Kamerkoor

@ 12.00 uur: Concert vocaal ensemble Capella 1773

@ 13.30 uur: Pianoconcert door Edward Maatjes

@ 15.00: Orgelspel en zang door Wim Brunsveld en Relinde Nefkens

@ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

BIJ VERLATEN KERK RECHTSAF SLAAN (U LOOPT EEN KLEIN STUKJE TERUG) EN NEEM DIRECT DE KLEINE STEEG RECHTS (REGULIERSTEEG). BIJ HET VERLATEN VAN DE STEEG ZIET U SCHUIN VOOR U:

16. Lange Nieuwstraat 36, Catharinakathedraal ♿

De voormalige kerk van het Karmelieten­ en later Catharijneklooster uit 1550 stond lang leeg, tot zij na 1853 werd verheven tot kathedraal van het aartsbisdom Utrecht.

@ Om 12.00 en 13.00 uur: Concert door Toonkunstkoor Utrecht (30 min.)

@ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

BIJ VERLATEN KERK RECHTSAF DAARNA DIRECT RECHTS HET KLEINE STRAATJE IN (CATHARIJNESTEEG).

SLA OP HET EINDE RECHTSAF EN LOOP ALMAAR RECHTDOOR LANGS HET WATER (NIEUWEGRACHT)

TOT DE LAATSTE BRUG. HIER LINKSAF BRUG OVER EN RECHTDOOR VIA VOETPAD OMHOOG DOOR HET PARK.

DIT BRENGT U BIJ:

Monumentenmarkt in de Pandhof

In de Pandhof kunt u kennis maken met de volgende erfgoedpartijen:

Broer en De Bruijn ­ doen historisch onderzoek en geven (in eigen beheer) publicaties uit over regionaal­ en lokaalhistorische onderwerpen, met name de kerkelijke en monastieke geschiedenis van Utrecht en de Middeleeuwen.

Utrechts Klokkenluiders Gilde ­ luidt de klokken van de Domtoren en andere oude binnenstadtorens en vraagt aandacht voor het handmatig luiden van de klokken.

Gilde Utrecht ­ stichting van ruim 200 vrijwilligers voor het geven van rondleidingen en het verlenen van allerlei diensten in en rond de stad Utrecht. Richt zich in het bijzonder op vijftig­plussers, die hun kennis, kundigheid en ervaring willen overdragen.

Stichting Vlam ­ realiseert andersoortige kijkjes in de echte geschiedenis, serieus en charmant, op locatie en binnen, liefst rond een eigen oude band van de kijkers en deelnemers. Brengt doe­pakketten en workshops ‘Een oude kaart vol eigen verhalen’. Zie ook www.stichtingvlam.nl.

Historische Kring Tolsteeg-Hoograven ­ is o.a. gespecialiseerd in de wandtegelfabricage van Utrecht en publiceert daar regelmatig over, zoals in het boek 'Utrechtse Tegels 1600 ­ 1900'.

Juniorgidsen Open Monumentendag Utrecht ­ startpunt van de rondleiding (tussen 10.30 en 16.00 uur) door leerlingen van Montessorischool Buiten Wittevrouwen over de geschiedenis van het Domplein. Zij nemen de bezoekers mee langs monumenten en twintig eeuwen geschiedenis van het plein.

Fondsen en sponsoren

Open Monumentendag Utrecht is mede mogelijk gemaakt door:

- Gemeente Utrecht: Afdeling Erfgoed en Initiatievenfonds

- Stichting Elise Mathilde Fonds

- Ridderschap van Utrecht

- AM, gebieds- en vastgoedontwikkelaar

- Stadsherstel Utrecht

- Aannemingsbedrijf Nico de Bont B.V.

- Utrechts Monumenten Fonds

- Hermon Heritage

- Burgy Bouwbedrijf

- Utrecht Marketing

- Van Hoogevest Architecten

- DUIC

De gotische Domkerk is gebouwd tussen 1254 en 1525, nadat een brand delen van de romaanse voorganger verwoestte. De hoge Domtoren was al in 1382 gereed.

// Geopend tot 15.30 uur

@ Korte rondleidingen met aandacht voor Sint Maarten

@ Voor kinderen is een speurtocht naar de grafzerken in de kerk

@ 15.30 uur: Orgelconcert door studenten

Utrechts Conservatorium

@ Informatiekraam Stichting Vrienden van de Domkerk

17. Zonnenburg 2, Sonnenborgh, Museum & Sterrenwacht Rond 1550 gaf Karel V opdracht om de Utrechtse stadsmuur uit te breiden met een aantal stenen bastions. Dit is daarvan het best bewaarde. Nu publiekssterrenwacht.

// Geopend tot 14.00 uur

10.00 en 11.00 uur: Optreden Jonge Makers Keshaw & Hamiro, dans

LOOP TERUG NAAR DE NIEUWEGRACHT, BRUG OVER EN RECHTDOOR DE AGNIETENSTRAAT IN. BLIJF RECHTDOOR LOPEN EN U KOMT VANZELF BIJ:

18. Nicolaaskerkhof 8, Nicolaikerk ♿ De 12e­eeuwse Nicolaikerk was de tweede parochiekerk van Utrecht (na de Buurkerk). De romaanse kerk werd in de 15e eeuw verbouwd tot een gotische hallenkerk.

@ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

@ Tussen 13.00 en 15.00 uur: Ko Zwanenburg, orgel en het Het Orgel Trio met Jazzy muziek

Colofon

Deze krant is een uitgave van de Werkgroep Open Monumentendag i.s.m. DUIC/DDK te Utrecht.

Redactie: Florence Hanselaar, Werkgroep OMD, Lange Nieuwstraat 18, 3512 PH Utrecht, 030­2769174

Bijdragen: Rune Sassen

Foto's: Open Monumentendag Utrecht, gemeente Utrecht

Eindredactie: Kees Volkers

Vormgeving en coördinatie: DDK

Open Monumentendag is een activiteit van de Stichting Archeologie en Bouwhistorie Utrecht (STABU).

BIJ VERLATEN KERK LINKSAF SLAAN EN DAARNA LINKS HET STRAATJE (NICOLAASDWARSSTAAT)

INLOPEN. WEG VERVOLGEN, MET DE BOCHT MEE

NAAR RECHTS (WIJDE DOELEN). DAAR LINKS EEN

GANGETJE IN NAAR:

19. Wijde Doelen 27, Atelier Manenburg ♿

Manenburg was één van de bastions die rond 1550 in opdracht van keizer Karel V werden gebouwd. De binnenplaats met kazematten en glazen dak is in gebruik als atelier.

@ Expositie van beeldhouwers Amiran Djanashvili en Emilio Timp

TERUG NAAR DE STRAAT EN LINKSAF. BIJ PLEIN MET

TERRASJES (TOLSTEEGBRUG) RECHTDOOR BLIJVEN

LOPEN, AAN HET EIND MET DE BOCHT MEE NAAR

RECHTS. ALMAAR RECHTDOOR LOPEN. SLA NA DE GEERTEKERK (ZIE NR. 58) RECHTSAF EN NA PLEINTJE

STRAAT LINKS (SPRINGWEG). U KOMT LANGS:

20. Springweg 162: Het Broodhuis (voormalige Synagoge) ♿

In 1849 mocht de Joodse gemeenschap een ‘echte’ synagoge bouwen. Deze is ingrijpend verbouwd in 1926 met een art deco­interieur van architect H. Elte.

// Geopend van 12.30 tot 16.15 uur @ 17.15 uur: Pianorecital door Karel Asberg (o.a. Chopin en Mendelssohn)

WEG VERVOLGEN. BIJ KRUISING LINKSAF. U KOMT

LANGS:

21. Lange Smeestraat 40, Bartholomeus Gasthuis ♿

Al vanaf de 14e eeuw worden hier langdurige zieken verpleegd. In de regentenzaal uit 1632 hangen prachtige gobelins met natuurvoorstellingen van Maximilliaan van der Gucht.

14.00 en 15.30 uur: Optreden Jonge Makers, Bureau Fruitsalade, theater

BIJ VERLATEN PAND LINKSAF EN VÓÓR DE BRUG

RECHTS HET VOETPAD NEMEN, WATER AAN UW LINKERHAND. WAAR HET VOETPAD OPHOUDT, STEEKT U DE WEG OVER, BLIJFT U HET WATER VOLGEN. U STUIT OP HOOG CATHARIJNE, THE MALL, HIER NAAR BINNEN EN RECHTDOOR AAN ANDERE ZIJDE WEER VERLATEN. WATER BLIJVEN VOLGEN, BREDE BUSBAAN OVERSTEKEN EN RECHTDOOR TOT:

22. Catharijnekade 9, BUNK Hotels, vm. Westerkerk ♿

De kerk werd in 1891 gebouwd met het gezicht naar de singel. Een groot houten tongewelf overkluist de gehele kerkzaal. Nu in gebruik als hotel, restaurant en cultuurpodium.

@ 11.15­12.45 uur: Orgelconcert door Gerrit Christiaan de Gier

BIJ VERLATEN PAND RECHTSAF EN EERSTE STRAAT RECHTS (BERGSTRAAT). DEZE BLIJVEN VOLGEN (GAAT OVER IN VARKENSMARKT) TOT AAN HOOFDWEG. DEZE OVERSTEKEN EN LINKS VOLGEN TOT U STUIT OP:

23. St. Jacobsstraat 171, Jacobikerk ♿ en -toren

De Jacobikerk is Utrechts grootste parochiekerk en werd al gesticht rond 1170. De huidige kerk en toren zijn vooral uit de 14e en 15e eeuw.

@ Bezoek met of zonder rondleiding

@ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

@ 13.30 uur: Orgelconcert (30 min.)

@ 15.00 uur: Optreden kamerkoor Cantiago (30 min.)

@ Toren: vrije bezichtiging en rondleiding met demonstraties Utrechts Klokkenluiders Gilde

SLA BIJ VERLATEN KERK LINKSAF EN LOOP LINKS

VIA HET KERKPLEIN NAAR DE OUDEGRACHT. BRUG

OVER EN RECHTDOOR (JACOBIJNENSTRAAT). BIJ

KRUISING RECHTDOOR DE BREEDSTRAAT IN (MET

WATERPOMP). GA OP HET EINDE BIJ T-SPLITSING

RECHTSAF EN BIJ VOLGENDE T-SPLITSING LINKSAF.

SLA DIRECT NA DE BRUG OVER HET WATER RECHTSAF (DRIFT). U KOMT ACHTEREENVOLGENS

LANGS DE VOLGENDE 3 MONUMENTEN:

24. Drift 21, Universiteit Utrecht

Achter de sobere voorgevel van dit oorspronkelijk middeleeuwse huis ligt een majestueus gebouw, in 1907 gemoderniseerd door P.J. Houtzagers, leermeester van Gerrit Rietveld.

@ Tussen 11.00 en 16.30 uur rondleidingen

25. Drift 17, Huis Leedenberch

Het middeleeuwse ‘Huis Ledenberch’ is rond 1900 geheel gemoderniseerd door P.J. Houtzagers. De hal is in Art Nouveau­stijl met prachtig houtwerk.

@ Tussen 11.00 en 16.30 uur rondleidingen

26. Drift 15, Universiteit Utrecht

Dit claustrale huis werd in 1898 betrokkendoor de Utrechtse edelsmidfamilie Brom, die het in de jaren ’30 liet verbouwen door architect Houtzagers.

@ Om 12.00, 13.00, 14.00 en 15.00 uur: lezing (20 min.) 'De onbetaalbare kunstfabriek van de familie Brom' door Rob Hufen

@ Tussen 11.00 en 16.30 uur rondleidingen

BIJ VERLATEN PAND SCHUIN RECHTS GRACHT OVERSTEKEN NAAR:

27. Janskerkhof 13a, Universiteit Utrecht

Dit symmetrische huis uit 1648 toont een sober classicistische voorgevel. In het interieur is veel van de 18e­eeuwse afwerking nog aanwezig.

@ Tussen 11.00 en 16.30 uur rondleidingen

BIJ VERLATEN PAND RECHTSAF SLAAN. VOOR U RIJST DE JANSKERK OP. DE ENTREE ZIT AAN DE VOORZIJDE:

28. Janskerkhof 26, Janskerk ♿

De Janskerk is gebouwd in de 11e eeuw, de 13e­eeuwse kap en het beschilderde houten tongewelf zijn bewaard gebleven. Na de orkaan van 1674 kwam er een nieuwe voorgevel.

// Geopend van 12.00 tot 16.00 uur

@ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

BIJ VERLATEN KERK DE BUSBAAN OVERSTEKEN. AAN DE OVERZIJDE ZIET U:

29. Janskerkhof 2-3, Universiteit Utrecht

33. Steenweg 6, Buurkerk (Museum Speelklok) ♿

Dit was tot 1125 de enige kerk voor de Utrechtse burgerij (parochiekerk). De kerk is in 1984 verbouwd voor Museum Speelklok volgens het box­in­the box principe.

@ Een rondleider vertelt over de geschiedenis van de Buurkerk en de verschillende fresco's

@ Kunsthub op de eerste verdieping met zicht op het middenschip. Werk van Utrechtse kunstenaar Bart Schalekamp

@ Het museum zelf is niet gratis toegankelijk

BIJ VERLATEN BUURKERK LINKSAF EN DAN EERSTE STRAATJE LINKS (BUURKERKSTEEG). LINKS ZIET U DE TOEGANG TOT:

34. Buurkerkhof 10, Buurtoren

De 55 meter hoge toren van de Buurkerk is uit 1388. In de toren hingen (en hangen) de kerkelijke en de stedelijke luidklokken: de Banklok en de Waak­ of Raadsklok @ Vrije bezichtiging en rondleiding met demonstraties Utrechts Klokkenluiders Gilde

BIJ VERLATEN TOREN SCHUIN RECHTDOOR HET STRAATJE IN LOPEN. BIJ HET GROTE PAND MET DE RODE LUIKJES SLAAT U LINKSAF. WINKELSTRAAT (ZADELSTRAAT) KRUISEN EN RECHTDOOR (KUIPERSTEEG) EN U LOOPT VANZELF AAN TEGEN DE ENTREE VAN:

In 1247 werd hier het Minrebroederklooster gebouwd. In 1581, na de Reformatie werd dit de Statenkamer van Utrecht. De natuurstenen poort is uit 1643.

@ Tussen 11.00 en 16.30 uur rondleidingen

BIJ VERLATEN PAND RECHTS AANHOUDEN. NEEM DE EERSTE STRAAT RECHTS (KORTE JANSSTRAAT) EN SLA DIRECT WEER RECHTSAF (MINREBROEDERSTRAAT). HIER ZIET U LINKS:

30. Minrebroederstraat 21, St. Willibrorduskerk Neogotische kerk uit 1895 naar ontwerp van Alfred Tepe. Het sobere exterieur vormt een groot contrast met het zeer rijk gedecoreerde interieur: een 'Gesammtkunstwerk'.

// Geopend vanaf 11.00 uur

@ Korte orgeldemonstraties

@ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

BIJ VERLATEN KERK LINKSAF. TER HOOGTE VAN PLEIN MET TERRASJES RECHTDOOR (GANZENMARKT) EN AAN HET WATER (OUDEGRACHT) ZIET U RECHTS OPRIJZEN:

31. Oudegracht 158, Winkel van Sinkel ♿ Was een van de oudste Nederlandse warenhuizen (1839), later bankgebouw, nu horeca. Vier in Engeland gegoten ijzeren vrouwenbeelden ondersteunen de neoclassicistische gevel. @ Doorlopende filmpresentatie over het pand op 1e verdieping. Directeur Maryse François beantwoordt vragen.

15.00 en 16.30 uur: Optreden Jonge Maker Slik, muziektheater

SLA BIJ VERLATEN PAND RECHTSAF EN LOOP DIRECT LINKS DE BRUG OP. VANAF DE BRUG ZIET U AAN

WEERSZIJDEN EEN DEEL VAN HET:

32. Stadhuisbrug, wervengebied met werfkelders

Utrecht werkt aan de werven

Werkzaamheden op Drift, 1908 | Beeld: Het Utrechts Archief

Het Utrechtse wervengebied is uniek in de wereld. Dit middeleeuwse havencomplex vormt al eeuwen het bruisende hart van de stad. De gemeente werkt samen met bewoners, ondernemers, keldereigenaren en vele anderen aan het herstel en behoud van de werven. Zodat ook toekomstige generaties van dit erfgoed kunnen genieten.

utrecht.nl/ werven

De Utrechtse grachten zijn uniek dankzij de werven en werfkelders, ontstaan vanaf het einde van de 12e eeuw. Vanaf de werven zijn ruim 300 lantaarnconsoles te bekijken. @ 10.30, 12.00, 13.30 en 15.00 uur: Stadswandeling historisch wervengebied (1,5 uur) over historie en behoud. Verzamelen Stadhuisbrug. Max. 20 personen per rondleiding, vol = vol. Tickets bij de OMDinformatietent op Domplein @ 15.00 uur: Het Utrechts Archief; documentaire 'De werven van Utrecht', met introductie van de makers (90 min.). Max. 70 personen, vol = vol. Kaartjes bij receptie HUA.

35. Boterstraat 22, St. Eloyen Gasthuis ♿ Sinds 1440 verzorgde het Utrechtse Smedengilde hier gildebroeders. Het gilde was befaamd om de productie van wapens. De stenen poort is uit 1644, de overdekte kolfbaan uit 1730. @ 13.30 en 15.00 uur: Lezing ‘Het St. Eloyen Gasthuis: al eeuwen springlevend’

BIJ VERLATEN PAND RECHTSAF (BOTERSTAAT). OP HET EINDE BIJ T-SPLITSING LINKSAF EN DAARNA DIRECT RECHTS, WATER OVERSTEKEN (OUDEGRACHT) EN RECHTDOOR (SERVETSTRAAT) TOT VLAK VÓÓR DE ONDERDOORGANG VAN DE DOMTOREN. RECHTS ZIET U:

36. Poort naast Servetstaat 7, Flora’s Hof ♿

In de tuin van het voormalige bisschoppelijke paleis begon tuinarchitect Hendrik van Lunteren in 1803 de kwekerij Flora's Hof. Het oude veilinggebouw is nu atelier.

@ 12.00­16.00 uur: Bezoek het Restauratieatelier van Museum Speelklok. Hier wordt de collectie van het museum onderhouden. Met elk half uur rondleiding.

VERLAAT DE TUIN VIA HET KLEINE STEEGJE RECHTS VAN DE DOMTOREN, TERUG NAAR HET DOMPLEIN.

BUITEN DE ROUTE

37. Kanaalstraat 198, Het Stadsklooster ♿ De kerk is vanaf 1902­1903 gebouwd toen de wijk Lombok ontstond. De toren was in 1924 voltooid. Kerk is bewaard gebleven als 'Stadsklooster' dankzij actie van buurtbewoners.

@ Gedurende de dag rondleidingen, inclusief tour over de gewelven

@ Open dag voor nieuwe vrijwilligers en kans om kennis te maken 13.30 en 14.30 uur: Optreden Jonge Makers, Domstad Jeugdorkest, muziektheater

38. Oudenoord 330, Concordiagebouw Levensverzekeringsmaatschappij Concordia (voor katholieke arbeiders) breidde haar vooroorlogse kantoor in1954 uit met dit monumentale pand van gebr. Kraaijvanger.

@ Rondleidingen en presentatie over de historie van het pand en herbestemming

39. Gansstraat 171, begraafplaats Soestbergen

In 1830 kocht de gemeente buitenplaats Soestbergen aan om de 1e algemene begraafplaats aan te leggen, naar ontwerp van J.D. Zocher, die ook het Utrechtse singelpark ontwierp. @ 11.00 en 12.30 uur: wandeling over begraafplaats (60 min.) met bezoek grafkelder.

@ 10.30­12.30 uur: Duo Jan en Frederike, zangers met accordeon en gitaar

@ 13.30­15.00 uur: Penvriend, dromerige indie­folk van een jong duo

De routes

Legenda

Start- en informatiepunt Domplein

Door de ogen van (nr. 1-10, geen route)

Route Het leven verbeeld (nr. 11-36)

Route Levend Erfgoed (nr. 41-58)

Start fietsroute West (nr. 62-88)

40. Koningsweg (naast huisnummer 47), begraafplaats Kovelswade

Deze 2e algemene begraafplaats werd na 1901

aangelegd omdat de 1e vol raakte. Het ontwerp is van F.J. Nieuwenhuis, evenals het koepelvormige Ontvangstgebouw.

@ 13.30­16.00 uur: Doorlopend informatie over de revitalisering Ontvangstgebouw

@ 14.00­15.00 uur: band Stadsgenoten speelt liedjes over gedenkwaardige stadgenoten in Ontvangstgebouw

LEVEND ERFGOED

START DOMPLEIN

UTRECHTERS MAKEN ÉN HOUDEN HET ERFGOED

LEVEND. DAT BLIJKT OOK UIT DE VELE ORGANISATIES

DIE ZICH ACTIEF INZETTEN VOOR HET BEHOUD VAN

ERFGOED IN DE STAD. IN DEZE ROUTE ONTDEKT U DAT

VOOR HET BEHOUD VAN VEEL MONUMENTEN HARD

GESTREDEN IS. BOVENDIEN VALT ER DIT JAAR WAT TE

VIEREN: IN 2023 IS HET HONDERD JAAR GELEDEN DAT DE HISTORISCHE VERENIGING OUD-UTRECHT WERD

OPGERICHT. DEZE VERENIGING WORDT, NET ALS DE VELE ANDERE ERFGOEDORGANISATIES, GEDRAGEN

DOOR STADGENOTEN DIE WETEN DAT BEHOUD

VAN ERFGOED NIET VANZELFSPREKEND IS. SAMEN

ZORGEN ZE ERVOOR DAT MONUMENTEN NU EN IN DE TOEKOMST EEN ESSENTIËLE ROL KUNNEN BLIJVEN VERVULLEN.

41. Domplein, DOMunder

Onder het Domplein liggen de restanten van een Romeins Castellum, middeleeuwse huizen en van het middenschip van de Domkerk.

@ Minitours: neem een kijkje in de opgraving onder het Domplein

@ Kruiwagentours: een gids neemt de bezoeker aan de hand van een kruiwagen vol kaarten en archeologisch materiaal mee over het Domplein

42. Domplein 4

Onder de voormalige school van de Hervormde

Gemeente zijn resten van het Romeinse castellum te zien. De Romeinse tijd is hier letterlijk aanraakbaar!

@ Elk uur start er een film (6 min.) over de historische personages op het Domplein

@ Kleurplaten van Paleis Lofen en DOMunder voor kinderen

@ Bekijk en/of raak de Romeinse muur aan

LOOP LINKS VIA DE DOMSTRAAT NAAR HET

JANSKERKHOF, HIER LINKS (LANGE JANSSTRAAT) EN VERVOLGENS DE EERSTE STRAAT RECHTS, NAAR:

43. Jansveld 4 t/m 20, Margarethenhof

In de 16e eeuw verbouwde men een gasthuis uit 1379 tot 20 kameren voor armlastigen, waarvan er nog 9 over zijn. In 1979 aangekocht en hersteld door UMF.

@ Toelichting door Utrechts Monumenten Fonds

TERUG NAAR LANGE JANSSTRAAT, DEZE OVERSTEKEN DE TELINGSTRAAT IN TOT

44. Slachtstraat 5, Slachtstraat Filmtheater ♿ Conglomeraat van middeleeuwse en 17e­eeuwse panden, vorig jaar na grondige en duurzame restauratie heropend als Filmhuis Slachtstraat. // Geopend tot 12.00 uur

@ Toelichting door Utrechts Monumenten Fonds

LOOP DE TELINGSTRAAT UIT, SLA RECHTSAF DE GANZENMARKT OP EN GA BIJ OUDEGRACHT LINKSAF DE STADHUISBRUG OP

45. Stadhuisbrug 1, Stadhuis ♿ Samenvoeging van middeleeuwse woonhuizen, neoclassicistische voorgevel uit 1823 en verbouwde achtergevel uit 2000 naar ontwerp van architect Miralles.

@ 12.00 uur: 'Geschiedenis ter plekke': door Constructievelid Guus Schrijvers (grote trouwzaal)

@ 12.00 ­ 16.00 uur: Maak kennis met activiteiten en publicaties van Oud­Utrecht (hal stadhuis)

@ 13.30, 15.00 en 16.30 uur: Het Stadhuistoneel speelt (35 min.) 'De Slag om het Vrouwenkiesrecht' in de Raadzaal met cast van o.a. wethouders en raadsleden. Gratis kaarten, half uur voor de voorstelling ter plekke, vol = vol

@ Expositie 'Reflecties op de stedelijke omgeving' van Utrechtse kunstenaar Margot de Jong

AAN DE OVERZIJDE RIJST OP:

46. Oudegracht 167, Magazijn De Zon

51. Lange Nieuwstraat 53, Utrechts Monumenten Fonds

Dit 17e­eeuwse pand is vermoedelijk een pastorie geweest van een schuilkerk. De pilaren op de binnenplaats werden pas in 1970 ontdekt. Nu kantoor UMF.

@ Toelichting door het Utrechts Monumenten Fonds

GA LINKS VAN DE CATHARINAKATHEDRAAL DE CATHARIJNESTEEG IN, STEEK DE NIEUWEGRACHT OVER EN LOOP DE BRIGITTENSTRAAT UIT. LOOP LINKSAF OVER HET LEPELENBURG, NEEM RECHTS DE HERENBRUG OVER HET WATER EN SLA WEER RECHTSAF (MALIESINGEL) TOT

52. Maliesingel 28, K.F. Hein Fonds Villa De Rozenhof is in 1862 in neoclassicistische stijl gebouwd als woonhuis. Nu kantoor van de K.F. Hein Stichting, die sociale en culturele projecten in de regio Utrecht steunt.

@ Feestelijk onthaal vanwege 85 jarige bestaan van het K.F. Hein Fonds @ Toelichting op de geschiedenis van het pand, villa Rozenhof

VERVOLG DE MALIESINGEL DIE NAAR RECHTS BUIGT EN SLA TEGENOVER DE BRUG LINKSAF DE JOH. VAN OLDENBARNEVELTLAAN IN. DEZE KOMT UIT BIJ

Vanaf 1898 zat hier Magazijn de Zon, later V&D. Huidige gevels zijn uit 1924 en 1933. In 2025 wordt hier het Nationaal Literatuur­ en Kinderboekenmuseum geopend.

@ 12.30, 14.00 en 15.30 uur: Historische theatrale rondleidingen (60 min), 15 minuten voor aanvang melden op de werf onder het pand. Per rondleiding max. 40 deelnemers, vol = vol

VANUIT MAGAZIJN DE ZON SCHUIN RECHTS LANGS HET WATER DE VISMARKT OP, TOT

47. Vismarkt 17a, Paleis Lofen Achter een hek tussen Vismarkt 17 en 18 liggen kelders met resten van het voormalig keizerlijk Paleis Lofen, in de 11e eeuw gebouwd voor de Duitse keizer.

@ Minitours: neem een kijkje in het verdwenen paleis Lofen

VERVOLG VISMARKT, BIJ KRUISING RECHTDOOR LICHTE GAARD/DONKERE GAARD, SLA LINKSAF (WED) EN DAN RECHTSAF (KORTE NIEUWSTRAAT):

48. Korte Nieuwstraat 6-8, Huize Molenaar ♿ Na de afbraak van de Pauluskerk – onderdeel van de Paulusabdij – werd dit huis in 1707 gebouwd. Een deel van de muur van de abdij is als tuinmuur bewaard gebleven.

// Geopend tot 16.00 uur

@ Koffie of thee verkrijgbaar in de binnentuin

VERVOLG DE KORTE NIEUWSTRAAT, DIE BIJ KRUISPUNT OVERGAAT IN LANGE NIEUWSTRAAT.

HIER LINKS AAN PLEIN ACHTER HEK:

49. Hamburgerstraat 28, Het Utrechts Archief ♿ Het Utrechts Archief zit in het voormalige gerechtsgebouw van Utrecht, dat op haar beurt intrek had genomen in wat ooit de 11e­eeuwse Paulusabdij was.

@ Bezoek aan Expo en rondleidingen over 1000 jaar geschiedenis in Het Utrechts Archief.

Ontdek het bijzondere verleden van dit statige monument @ 15.00 uur: Documentaire 'De werven van Utrecht', met introductie van de makers (90 min.). Maximaal 70 personen, vol = vol.

Kaartjes bij receptie van Het Utrechts Archief 12.30 en 13.30 uur: Optreden Jonge Maker Liza Hansa, muziek

VERVOLG DE LANGE NIEUWSTRAAT TOT

50. Lange Nieuwstraat 38, Museum Catharijneconvent ♿ Gevestigd naast de Catharinakathedraal in het vm. Catharijneconvent en ­gasthuis. Nu museum voor christelijke kunst en religieus erfgoed. // Geopend vanaf 11.00 uur

@ Tussen 13.30 en 15.30 uur: Buitenrondleidingen over het kloostergebouw en de pandhof

@ 12.00 uur: Optreden van het Utrechts kamerkoor (30 min.)

53. Maliebaanstation 16, Maliebaanstation ♿ Het in 1874 gebouwde Maliebaanstation heeft tot 1939 dienst gedaan. Het is volledig in oude luister hersteld en vormt nu de ingang het Nederlands Spoorwegmuseum. @ Van 11.00 t/m 16.00 uur: Instaprondleidingen (30 min.), ieder uur, max. 20 personen per keer, vol = vol

TERUG NAAR DE SINGEL, DEZE VIA DE MALIEBRUG OVERSTEKEN EN DAN METEEN LINKS LANGS HET WATER TOT KRUISPUNT MET RECHTS KEIENSTRAATJE EN IETS VERDER RECHTS EEN POORT NAAR BINNENTERREIN.

54. Schalkwijkstraat, tuin Bruntenhof ♿ De kameren van de Bruntenhof voor Roomskatholieke armen werden in 1621 door advocaat Frederik Brunt gesticht op het erf van zijn huis Klein Lepelenburg.

TERUG NAAR DE SINGEL, PAD RECHTS VAN HET WATER, GAAT OMHOOG EN BUIGT NAAR RECHTS LANGS SONNENBORGH, DAALT WEER AF NAAR NIEUWEGRACHT, DEZE OVERSTEKEN, RECHTDOOR AGNIETENSTRAAT. BIJ STOPLICHT RECHTS LANGE NIEUWSTRAAT TOT

55. Lange Nieuwstraat 106, De Oude Hortus ♿

eigendom van Stadsherstel Utrecht.

VERVOLG DE DOELENSTRAAT, RECHTSAF DE TWIJNSTRAAT IN, EN STEEK LINKS DE OUDEGRACHT OVER, DE LANGE ROZENDAAL IN. BIJNA AAN HET EIND RECHTSAF (KORTE ROZENDAL) DOORSTEKEN NAAR:

58. Geertekerkhof 23, Geertekerk ♿ De 13e­eeuwse Geertekerk was een van de vier parochiekerken in Utrecht. In de Franse tijd gebruikt als paardenstal en kazerne. In 1954 gekocht door de Remonstrantse Gemeente. @ Gidsen Kerken Kijken aanwezig @ 12.00 en 13.45 uur: Optreden door Fulco's Regionaal Mannenkoor (35 min.) @ 15.00 uur: Optreden van Het Utrechts Kamerkoor

STEEK RECHTS DOOR NAAR DE OUDEGRACHT (GEERTESTRAAT) EN LOOP LINKS TERUG RICHTING DOMPLEIN.

BUITEN DE ROUTE

59. Schaverijstraat 11, Werkspoorfabriek ♿ De Werkspoorfabriek (1915/1964) is een 175 meter lange vm. fabrieksloods van Werkspoor. Hier werden tot 1972 treinwagons en staalconstructies geproduceerd voor de spoorwegen.

// Geopend vanaf 12.00 uur

@ 12.00 uur: Audio (buiten) tour 'Hoor het Werkspoor!' (1,5 uur), verzamelen bij de bar van de Werkspoorfabriek, mobiel en koptelefoon/ oortjes meenemen

@ 14.00 en 16.00 uur: Lezingen over de Demkastaalfabriek

@ 15.00 uur: Rondleiding door De Stadstuin @ Café open voor eten en drinken

60. Prins Hendriklaan 50, Rietveld Schröderhuis

Rietveld ontwierp het huis in 1924 in opdracht van Truus Schröder, die hier tot 1985 heeft gewoond. Sinds 2000 staat het op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

De tuin is gevestigd achter het voormalig Botanisch Laboratorium (1902­1920), nu Universiteitsmuseum. Bijzondere bomen en planten, Oranjerie (1726) en Zaadhuis (1768). Dit jaar na grondige verbouwing weer heropend.

TERUG NAAR AGNIETENSTRAAT EN NU BIJ STOPLICHT RECHTS. LINKS IS DE INGANG VAN

56. Agnietenstraat 1, Centraal Museum ♿ Museum voor o.a. hedendaagse kunst en stadsgeschiedenis is sinds 1921 gevestigd in het vm. Agnietenklooster, later uitgebreid met de oude cavaleriestallen aan de achterzijde. // Geopend vanaf 11.00 uur

14.00 en 15.30 uur: Optreden Jonge Makers, Non Creators Company, theater

VERVOLG DE ROUTE OVER HET NICOLAASKERKHOF, SLA LINKSAF DE NICOLAASDWARSSTRAAT IN EN DAN EERSTE RECHTS DE DOELENSTRAAT IN TOT

57. Doelenstraat, Doelencomplex In de 14e eeuw gebouwd als Nicolaasklooster met fraaie 15e­eeuwse galerij over het binnenterrein. Na de Reformatie o.a. tuchthuis en stadsarmenhuis. Nu

Vlak voordat de verbouwing van het Concordia gebouw begint kunnen wij het nog één keer tijdens Open Monumentendag voor het publiek openstellen. We heten u daarom van harte welkom om het gebouw en onze restauratie en herbestemmingsplannen te bekijken.

WEER EEN PRACHTIG MONUMENT WAAR WIJ ALS TROTSE EIGENAAR EEN NIEUWE BESTEMMING AAN MOGEN GEVEN HERMON HERITAGE

61. Erasmuslaan 5 en 9

Woonblok van Rietveld uit 1936 volgens de principes van Het Nieuwe Bouwen. Typerend zijn de grote raampartijen met dunne stalen kozijnen, platte daken en wit gepleisterde gevels.

@ Duo­expositie van Carrie Meijer en Kerstin Hedman (Zweden) en 20 kunstenaars

@ Expositie Jurriaan Molenaar met interieur schilderijen van het Rietveld­Schrörderhuis

@ Schaalmodel woning Maison d'Artiste (1931) van T. van Doesburg en C. van Eesteren

FIETSROUTE NAAR UTRECHT WEST

START OP DE MARIAPLAATS

DEZE FIETSROUTE LEIDT LANGS EEN AANTAL

KENMERKENDE UTRECHTSE MONUMENTEN DIE ER

OOK HEEL GOED NIET MEER HADDEN KUNNEN ZIJN. MET DANK AAN DE INSPANNINGEN VAN GEBRUIKERS, OMWONENDEN EN BELANGENVERENIGINGEN ZIJN

ZE TOCH BEHOUDEN. IEDER OP HUN EIGEN MANIER

DRAGEN ZE BIJ AAN DE LEVENDIGHEID VAN DE STAD.

62. Mariaplaats 14, Sociëteit ‘De Vereeniging’ en Congresgebouw ♿ (gedeeltelijk)

Op de plek van een middeleeuws huis van het kapittel van de St.Marie vestigde zich in 1872 een herensociëteit, de sociëteitszaal aan de voorzijde werd rond 1880 gebouwd.

@ Korte rondleidingen over de historie van het pand

FIETS DE MARIAPLAATS AF EN SLA VÓÓR DE SINGEL

LINKSAF, TOT

63. Willemplantsoen 2, Sint Gertrudiskathedraal en -kapel ♿

De mooiste 17e­eeuwse schuilkerk van Nederland was de Gertrudiskapel. Daarnaast is in 1914 de Gertrudiskathedraal gebouwd, zetel van de oudkatholieke aartsbisschop.

@ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

KRUIS DE SINGEL RICHTING STATION EN NEEM DE BRUG OVER HET SPOOR. SLA OP DE CROESELAAN

LINKSAF, EN NEEM DE EERSTE RECHTSAF, DE VAN

ZIJSTWEG OP. AAN HET EIND LINKS VINDT U:

64. Van Zijstweg 51, Hovenierswoning

Het ‘Huis van Mien’ is uit 1875, toen dit nog een landelijk tuindersgebied was. Die maakte plaats voor industrie. Zou gesloopt worden, maar is nu gemeentelijk monument.

VERVOLG DE VAN ZIJSTWEG, DE BRUG OVER EN LINKS ZIET U:

65. Kanaalweg 64, Villa Jongerius ♿ (gedeeltelijk)

Woning en kantoor zijn gebouwd in 1938 in opdracht van Jan Jongerius, exploitant van tankstations en garagebedrijven. Villa en kantoor nu volledig gerestaureerd.

// Geopend vanaf 12.00 uur

@ Bezichtiging beide panden met informatie door familieleden

@ Vertoning van filmpjes over de historie en restauratie van het complex

@ Grand Café voor koffie, thee of borrel, vanaf 16.00 uur live muziek

FIETS IN NOORDELIJKE RICHTING LINKS VAN

MERWEDEKANAAL, ONDER VERKEERSBRUG DOOR, TOT KRUISPUNT VAN WATERWEGEN EN BRUGGEN.

RECHTS LIGT DE MUNTBRUG, WIJ GAAN RECHTDOOR

OVER EEN OPHAALBRUG, LANGS PARK OOG IN AL

TOT AAN DE VM. CEREOLFRABRIEK TEGENOVER DE SLUIS. HIER LINKS NAAR:

66.  Everard Meijsterlaan 3, directievilla Cereolfabriek

De sojafabriek Cereol verrees in 1908. Het complex is begin deze eeuw opgeknapt, behalve de villa, die nu wordt opgeknapt en toegankelijk gemaakt voor omwonenden.

// ivm renovatie rekening houden met stof en bouwmateriaal

@ Toelichting door medewerkers van Burgy Bouw op de renovatie

HIER LINKS LANGS

VOLGENDE OPHAALBRUG (J.P.COENBRUG). HIER LINKS

OVER HET WATER EN RECHTS PARKJE IN TOT AAN

67. Molenerf 3, Houtzaagmolen de Ster Molen en molenpark dateren uit 1739; bevat nog de historische zagerij. De bovenbouw werd in 1911 ontmanteld en in 1999 weer gerestaureerd. Bij voldoende wind wordt gezaagd.

@ 10.00­16.00 uur: Elk uur twee rondleidingen (max. 12 personen, 45 min.), kaartjes in Zaagschuur

@ Kleine Sterren Markt met activiteiten voor kinderen en (nieuwe) ouders

@ Molencafé en speeltuin geopend; boerderijdieren

GA TERUG NAAR DE J.P. COENBRUG, HIER LINKS

LEIDSEWEG UITRIJDEN, AAN HET EIND RECHTS

DRUKKE WESTPLEIN OVERSTEKEN EN DAN LINKS FIETSPAD NAAR DE STAD AANHOUDEN LANGS VAN SIJPESTEIJNKADE:

68.  Van Sijpesteijnkade 25, De Syp De woontoren (Oeverzaaier Architecten, 2019) is het op drie na hoogste gebouw van de stad. De entree is een monumentaal pand uit 1912 dat niet gesloopt mocht worden.

@ Tussen 11.00 en 16.30 uur rondleidingen

VOLG HET FIETSPAD ONDER HET SPOOR DOOR EN FIETS WEER TERUG NAAR DE BINNENSTAD.

OPEN MONUMENTEN IN LEIDSCHE RIJN

69. Hoge Woerdplein 1, Castellum Hoge Woerd/Museum Hoge Woerd ♿

@ Expositie en podcast over de geschiedenis van de boerderij

@ Koeienspeurtocht: leuk voor kinderen én volwassenen

Live muziek van Jonge Makers

73. Hogeweide 6, Boerderij De Hoef ♿ Gebouwd in 1900. Alleen de stalvensters en het woongedeelte zijn iets gemoderniseerd. Op het erf staan ook een wagenschuur en een hooiberg.

// Geopend van 10.30 tot 16.00 uur

@ Rondleidingen over de historie van de boerderij en de plek waar deze ligt

74. Pastoor Ohllaan 34, RK Willibrordkerk en RK Kerkhof ♿

De kerk is uit 1885 in kenmerkende neogotische stijl. De pastorie met processietuin en achterliggende begraafplaats maken deel uit van het ontwerp.

// Geopend tot 16.00 uur

@ Tussen 10.00 en 14.00 uur: Elk uur orgelspel

@ Tussen 10.30 en 15.30 uur: Elk uur rondleiding in de kerk, pastorietuin en kerkhof

@ Curiosamarkt in pastorietuin

@ Tussen 10.00 en 16.00 uur: Wandelingen langs monumenten in Vleuten­De Meern (wandelroute beschikbaar)

FIETSROUTE UTRECHTSE FORTEN

DE FIETSTOCHT VAN 25 KM VOERT LANGS NEGEN UTRECHTSE FORTEN, ONDERDEEL VAN DE NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE. DE HELE LINIE IS IN 2021 AANGEWEZEN ALS UNESCO-WERELDERFGOED. VANDAAG ZIJN 9 FORTEN ROND UTRECHT GEOPEND. EEN FIETSROUTE (CA. 25 KM) MET ACHTERGRONDINFORMATIE IS TE DOWNLOADEN VIA WWW.OPENMONUMENTENDAGUTRECHT.NL.

75. 1e Polderweg 4, Fort aan de Klop ♿ Dit fort is in 1850­1852 aangelegd waar de Klopvaart (inundatiekanaal) in de Vecht uitkomt. Het meest in het oog springend is het bomvrije wachthuis.

// Geopend tot 16.30 uur

@ Tropisch vlinderfestival

@ Tentoonstelling 'Nabloei' met de leukste jaarthema's van de afgelopen twintig jaar

@ Fort Hoofdijk gebouw is tijdens een rondleiding te bezoeken

80. Koningsweg 290, Lunet I

Dit fort is een van de vier halvemaanvormige 'Lunetten' op de Houtense vlakte, een hoger gelegen deel dat niet onder water gezet kon worden. Lunet I is van 1819­1821.

@ Verhalende rondleidingen over de historie van de bunker

@ Open Atelier met expositie en geluidskunstwerken van de creatieve makers uit de Onderbuiken

81. Koningsweg 133C, Lunet II ♿ Lunet II (1819­1921) is in opzet en vorm vrijwel identiek aan Lunet I. Tussen dit fort en Lunet III werd de spoorlijn vanuit Utrecht richting Den Bosch en Arnhem aangelegd.

// Geopend tot 16.00 uur

@ Tussen 11.00­14.00 uur: Borduurworkshop 'Fort borduren op de natuur'

@ Open atelier met borduurexpositie

@ Informatiekraam Monumentenwacht Utrecht

82. Houtensepad 150, Lunet III ♿ Dit fort (1819­1821) maakt tegenwoordig, samen met Lunet IV, deel uit van het Beatrixpark in de wijk Lunetten (vernoemd naar de vier forten). Nu in gebruik door scouting en buitenschoolse opvang.

@ Rondleidingen kanonkazemat, historisch gebruik en hedendaagse functie

@ Demonstratie van het scoutingspel en scoutingsmuseum opgezet.

83. Oude Liesbosweg 68, Lunet IV ♿ (gedeeltelijk)

Lunet IV (1824­1826) is nu in gebruik als zorgfort voor mensen met een verstandelijke beperking die er een restaurant en vergaderruimtes runnen. @ Lunchroom, kazematten en winkelloods geopend

Op de resten van een Romeins fort is enkele jaren terug Castellum Hoge Woerd verrezen: een complex met een museum, een theater, een restaurant en een stadsboerderij.

@ Tussen 12.00 en 16.00 uur: Openstelling Romeinse wachttoren onder begeleiding van een gids. Rondom de wachttoren vinden activiteiten plaats waaraan publiek kan deelnemen

70. Schoolstraat 5, Torenpleinkerk ♿

De huidige kerktoren dateert uit de 13e eeuw, het schip werd in 1971 herbouwd. Tegen de kerk ligt het gerenoveerde kerkhof. De kerk is gewijd aan St. Willibrord (658­739).

// Geopend tot 16.00 uur

@ Van 10.00 tot 15.00 uur: Elk uur rondleiding met gids

@ Van 10.30 tot 14.30 uur: Elk uur orgelspel op het Bätzorgel

@ Tussen 10.00 en 16.00 uur: Wandelingen langs monumenten in Vleuten­De Meern (wandelroute beschikbaar)

71. Dorpsstraat 1, Broederschapshuisjes

Deze huisjes zijn tussen 1599 en 1624 gebouwd als armenwoningen. Tegenwoordig is de Historische Vereniging Vleuten, De Meern, Haarzuilens en Leidsche Rijn in de huisjes gevestigd.

@ 10.00, 12.00 en 14.00 uur: Presentatie tentoonstelling 25 jaar Leidsche Rijn, tevens zelfstandig te bezoeken

@ Tussen 10.00 en 16.00 uur: Wandelingen langs monumenten in Vleuten­De Meern (wandelroute beschikbaar)

@ 12.00 uur: Fietsroute (90 min.) 'Verrassend Leidsche Rijn' met een gids waarin 3000 jaar geschiedenis, architectuur en natuur in Leidsche Rijn wordt getoond. Start bij Stadsbrouwerij Roodnoot (Oude Vleutenseweg 35). Reserveren via histvervdmh.nl (max. 20 pers.)

72. Hof van Monaco 3, Boerderij van De Vrijstaat ♿ Zogeheten langhuisboerderij uit 1906, waarbij woonhuis en bedrijfsgedeelte in elkaars verlengde liggen. Nu kunstwerkplaats en wijkcultuurhuis.

@ Vertrek 10.00, 10.30, 11.00 en 12.00 uur: Fietstocht (60 min.) vanaf Fort aan de Klop naar Fort de Gagel olv een Gildegids (max.12 deelnemers). Vooraf aanmelden is noodzakelijk via Forten­agenda ­ inschrijven rondleidingen (gildeutrecht.nl).

76. Gageldijk 165, Fort de Gagel ♿ Aarden verdedigingswerk uit 1820 om de Klopvaart en de Gageldijk te bewaken. Rond 1850 werd een bomvrij wachthuis toegevoegd en 1880 een twee verdieping­hoge kazerne.

@ 11.15, 11.45, 12.15 en 13.15 uur: Fietstocht (60 min.) vanaf Fort de Gagel naar Fort aan de Klop olv een Gildegids (max.12 deelnemers). Vooraf aanmelden via Forten­agenda ­ inschrijven rondleidingen (gildeutrecht.nl).

77. Kapeldwarsweg 18c, Fort Blauwkapel

Dit fort dankt zijn naam aan het 15e­eeuwse kerkje (met blauw plafond) en het gelijknamige dorpje waar het fort omheen is gebouwd (1818­1821).

@ 11.00, 13.30 en 16.00 uur: Rondleidingen, aanmelden Kapeldwarsweg 18c

@ Koffie en thee

78. Biltsestraatweg 160, Herdenkingsmonument Fort de Bilt ♿ Aangelegd in de jaren 1816­1819 op de uitvalsweg vanuit Utrecht naar de Bilt. Fort is door de aanleg van de Biltsestraatweg in tweeën gesplitst. @ Korte rondleidingen

79. Budapestlaan 17, Botanische Tuinen Universiteit Utrecht ♿ en Fort Hoofddijk Fort uit 1877­1879 is onderdeel van de tweede fortenring. Op en rondom het Fort Hoofddijk liggen de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht.

AM hoofdsponsor & partner

Open Monumentendag Utrecht

Open Monumentendag Utrecht

AM hoofdsponsor & partner

Open Monumentendag Utrecht

Cultureel erfgoed en monumenten zijn tastbare getuigenissen van het verleden en dragen bij aan het behoud van de geschiedenis en identiteit van een gebied voor toekomstige generaties. Door deze elementen te behouden en te integreren in nieuwe ontwikkelingen, wordt de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van het gebied vergroot.

We zijn er dan ook bijzonder trots op om als mede-eigenaar de monumentale en iconische voormalige gevangenis Wolvenplein in Utrecht te transformeren tot een markante plek met een gemengd stedelijk programma. Met onze partner Levenslang, de gemeente Utrecht, bewonersvereniging De Witte Wolf en adviseurs wordt gewerkt aan de vertaling van de in 2021 opgestelde visie voor het Wolvenplein. De voormalige gevangenis wordt toegankelijk voor de stad en haar bewoners. Er wordt voorzien in een mix van huur- en koopwoningen in diverse segmenten, ruimte voor werken, horeca, een hotel, buurtruimtes en in het versterken van het groen met wandelroutes en binnenhoven. Daarbij komt er een voetgangersbrug over de Singel. Deze zorgvuldige en met respect voorgenomen ingrepen dragen niet alleen bij aan een duurzaam behoud van Wolvenplein, maar ook aan het levend houden van haar geschiedenis in het heden en voor toekomstige generaties.

Marien Kleinjan, directeur ontwikkeling AM Midden: “Centraal in onze doelstellingen voor de transformatie van het Wolvenplein staat de nieuwe gebruiksfase van het complex met respect voor en behoud van het monument. We creëren nieuwe bestemmingen en maken verbindingen waardoor het gebied een levendig en bijzonder deel van Utrecht gaat worden. Het thema van Open Monumentendag ’levend erfgoed‘ is dan ook buitengewoon van toepassing op Wolvenplein”.

Tijdens de Open Monumentendag is Wolvenplein te bezoeken. Er zijn rondleidingen, een tentoonstelling en video-art. Voor meer informatie www.openmonumentendag.nl.

73986/collectie Het Utrechts Archief Qeet, De LiK