MAGAZYN KLUBU NATURA | 09 2022 Jak zatrzymać lato na dłużej str. 12-13 Poczuj kojącą moc rytuałów str. 52-53 Ta dieta uratowaćmożeplanetę str. 34-37 PS. WYTNIJ MNIE (szczegóły na str. 3) 9 772083 208000 ISSN 2083-2087 Ubrania szyte z miłości do natury str. 26-27
Dostępne wyłącznie w drogeriach i na www.drogerienatura.pl
Wrzesień to idealny czas, żeby za cząć wszystko od nowa. Początek roku szkolnego jest trochę jak wejście w nowy rok – to czas, kiedy na nowo można zorganizować coś, co nie działa, a przynajmniej się postarać. Wróciliśmy z wakacji pełni energii, no wych pomysłów, znowu nam się chce. Wykorzystajmy to. To idealny czas na zrewidowanie ekologicznych postaw i wprowadzenie nowych nawyków do codziennej rutyny. To oczywiście może być czas wielkiej zmiany – rezygnacji z jedzenia mięsa, kupowania wody w plastikowych butelkach, zamiany jednorazowych pieluch i środków higieny osobistej na wersje wielo krotnego użytku, kupowania jedzenia u lokalnych rolników itd. Ale może my też zacząć od małych kroków, na przykład od: zakręcania wody, gdy my jemy zęby, gaszenia światła, gdy nie przebywamy w pokoju, robienia listy zakupów i niezapełniania lodówki na maksa, robienia bułki tartej z suchego pieczywa, uporządkowania szafy i od dania lub sprzedania ubrań, których nie nosimy, segregowania śmieci. Można tak wymieniać i wymieniać.
A skoro nowe porządki robimy we wrześniu, musimy w nie zaangażować całą rodzinę, a dzieci w szczególno ści. Zróbmy wspólnie porządek w ich pokoju, nie kupujmy nowych ksią żek, tam, gdzie można korzystajmy z używanych, zróbmy przegląd kredek i mazaków zamiast od razu kupować nowe zestawy. Zrezygnujmy z plasti kowych okładek, wykorzystajmy ma gazyn „Natura” do tego, żeby zrobić ochronne obwoluty. Będzie kolorowo, ekologicznie i… oszczędnie. Bo więk szość prawdziwych, ekologicznych zachowań chroni nie tylko planetę, ale także nasze domowe budżety. Co miesiąc Basia będzie tworzyła okładkową ilu strację tak, by każdy mógł zebrać kolekcję pięknych grafik. Kolaże można wy ciąć i oprawić w ramkę. Bliska jest nam idea zero waste, dlatego wspólnie z Wami szukamy pomysłów na to, jak można wykorzystać magazyn po skończonej lekturze. Szczegóły str. 73 772083 208000 ISSN 2083-2087 wrzesień Kolaż, który jest ilustracją okładki magazynu „Natura”, został wykonany przez Barbarę Olejarczyk, malarkę, projektantkę grafiki, absolwentkę łódzkiej ASP.
2022
OD REDAKCJI
nr 09 2022 MAGAZYN KLUBUWNATURAydawca: Natura sp. z o.o., 91-341 Łódź ul. Pojezierska 90A Redakcja: 91-342 Łódź, ul. Zbąszyńska magazynnatura@drogerienatura.pl3, Redaktor Naczelna: Grażyna Tomala-Tylman Sekretarz redakcji: Olga Rosłonek Projekt graficzny, skład opieka artystyczna: Studio projektoweMałgorzataPINKSHARKGrula Zdjęcia: shutterstock.com, unsplash.com, materiały producentów, materiały studia projektowego Reklama: Emilia eabramczuk@drogerienatura.plAbramczuk Druk: Quad/Graphicss Europe Sp. z o.o., 07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120 Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych zastrzega sobie prawo do redagowania materiałów nadesła nych. Wydawca nie ponosi odpowie dzialności za treść ogłoszeń reklam oraz ma prawo odmowy publikacji bez podania przyczyny. Wszystkie ma teriały są objęte prawem autorskim, przedruk jest zabroniony.
3NATURA |
TEMAT MIESIĄCA Murale pochłaniające smog, parklety, zielone dachy, kwietne łąki, miejskie pasieki – to tylko część rozwiązań, których wspólnym mianow nikiem jest dbałość o klimat. Ten globalny ten całkiem lokalny.28-3032-3312-1314-1622-24 38-39 TOP 10 Jak delektować się letnimi smakami jesienią zimą? Receptą na to jest wekowanie, mrożenie, suszenie, kiszenie, konserwowanie.
OKO W OKO O zmianach klimatu, polskich tradycjach winiarskich oraz wyzwaniach, jakie czekają na winiarzy w naszym kraju rozmawiamy z Karoliną Obuch Matusiak, właścicielką winnicy w Lubelskiem. ZOOM Według statystyk każdy z nas zjada średnio 100 kilogramów ziemniaków rocznie. Są źródłem witaminy K i witamin z grupy B. Wpływają korzystnie na układ nerwowy, funkcjonowanie przemian węglowodano wych i układu pokarmowego.
TRENDY Coraz częściej omijamy hotele all inclusive wybieramy urlop w kamperze albo na kempingu. Modny staje się glamping, czyli połączenie biwaku ze standardem pięciogwiazdkowych wczasów.
ŻYJ ŚWIADOMIE Populacja niektórych gatunków rekinów zmniejszyła się w ostatnich kilkudziesięciu latach o 97-99 proc. A te liczby wciąż rosną.
ŻYJ ŚWIADOMIE Zeszyty z papieru bananowego, piórnik z bambusa, długopis z alg, linijka z ubiegłego roku i podręczniki od starszych kolegów… W tym roku szkolnym warto posta wić na ekologię. Natura będzie nam za to wdzięczna.
NASZ EKSPERT, WASZE PYTANIA Jak planować wydatki na siebie, np. na wakacje, na święta, na zabiegi kosmetyczne – radzi Waldemar Rogowski, wicedyrektor Instytutu Finansów Korporacji i Inwestycji.
pontelorenaunsplash.com/bernardofot. 70-71 14-16
URODA Rytuały inspirowane ajurwedą, hammamem, mor skimi minerałami – podpowiadamy, jak zrobić sobie domowe SPA i zadbać o swój dobrostan. Dla Agnieszki Brewki, Miss Polonia Drogerii Natura 2022, kosmetyki Natural Home SPA to must have domowej pielęgnacji.
18-20
OD ŚRODKA Moda na zero waste fashion cieszy się coraz większą popularnością. Klaudia Kroczek maluje na starych kurtkach dżinsowych motywy roślinne, postaci z ksią żek, bajek, ulubione zwierzęta. I uczy tego innych.
4 NATURA | wrzesień 2022 5NATURA | wrzesień 2022 W NUMERZE W NUMERZE 40-4268-694852-53Magazyn „Natura” został wydrukowany na papierze, który wytworzono z materiałów pochodzących z do brze zarządzanych lasów posiadających certyfikat FSC® innych kontrolowa nych źródeł. Forest Ste wardship Council® to po wołana w 1994 roku mię dzynarodowa organizacja pozarządowa promująca poprawne przyrodniczo, korzystne podinformacjiorazpomagamigospodarowanieopłacalnespołecznieekonomiczniezasobaleśnymiświata.FSC®dbaćolasy,ludzizwierzęta.Więcejznaleźćmożnaadresemwww.fsc.org.
NATURALNIE W KUCHNI Ciasto na niedzielę – inspiracją są w tym miesiącu gruszki i śliwki. Zdrowe pełne aromatu sezonowe owoce. NATURA I DOM Wrzosy i wrzośce – piękne symbole jesieni. Co je różni? 12-13 52-53 pontelorenaunsplash.com/bernardofot. 58-59
parenteunsplash.com/isifot.
mimoza, polskaale
zostawionyogonnapożarcie
Mechanizm autotomii, czyli odrzucania części ciała w sytuacji ataku drapieżnika, jest znany nauce od dawna. Większość jaszczurek od rzuca ogon, raki i pajęczaki pozby wają się odnóży, strzykwy odrzucają część swoich wnętrzności, a roz gwiazdy i wężowidła – ramiona. Mechanizm ten znany jest także u ssaków: autotomię w sytuacji zagrożenia stosują kolcomysz, popielice i niektóre inne drobne gryzo nie. Odrzucona część ciała na ogół odrasta, ale zazwyczaj nie osiąga pierwotnych rozmiarów, a osobnik często traci możliwość ponownej autotomii.
Mimozami jesień się zaczyna, złota wa, krucha miła – śpiewał Czesław Niemen (słowa Juliana Tuwima), choć wcale nie chodziło o prawdziwe mimozy, lecz o nawłoć kanadyjską, chwast porastający późnym latem polskie pola. Prawdziwa mimoza nie rośnie w polskim klimacie. To roślina niezwykle czuła na dotyk –w momencie dotyku roślina składa liście, mimoza wstydliwa składa się błyskawicznie, w 0,08 sekundy. Po ustąpieniu bodźca powrót do po łożenia wyjściowego zajmuje 15-20 minut. Nawłoć tak wrażliwa nie jest, wręcz przeciwnie. Kiedyś uprawiana w ogrodach, teraz stała się inwazyj nym chwastem, który na polach wy piera inne gatunki. W wielu krajach Europy nawłoć jest zwalczana.
7NATURA | wrzesień 20226 NATURA | wrzesień 2022 NA ROZGRZEWKĘ NA ROZGRZEWKĘ
„Jedno jabłko z wieczora i nie trzeba doktora” – choć recepta na zdrowie nie jest dziś już taka prosta jak kiedyś (jabłka znane są już od 4500 lat p.n.e.), to trudno przecenić zalety regular nego jedzenia jabłek. Warto o nich pamiętać przez cały rok, ale teraz – z okazji Światowego Dnia Jabłka, które przypada 28 września – przypominamy wartości odżywcze tych owoców. Jabłka są pełne witamin oraz błonnika, ich jedzenie wpływa pozytywnie na odporność oraz zmniejsza ilość cholesterolu, za pobiega chorobom serca i nowotworom, poprawia perystaltykę jelit. Na świecie obecnie znanych jest ponad 10 tysięcy odmian uprawnych jabłoni, z czego około 250 uprawianych jest w Polsce. Nasz kraj jest trzecim na świecie producentem jabłek.
serceodbaj Żeby było zdrowiej, warto 22 września zostawić auto w garażu, a do pracy czy szkoły wybrać się komunikacją miejską, rowerem lub pieszo. Będzie nie tylko zdrowiej, ale także taniej. W Światowy Dzień Bez Samochodu nie wypada ina czej podróżować. Święto ustanowiła w 2000 roku Komisja Europejska, a coraz więcej miast włącza się w obchody oferując mieszkańcom tego dnia darmo we przejazdy. Na świecie liczba samo chodów przekroczyła już 1,1 miliarda, tylko w Polsce jeździ po drogach 24,3 mln aut, co daje nam 5. miejsce w całej Unii Europejskiej. Warto dodać, że 20 tys. 167 samochodów to elektryczne auta osobowe. zostaw auto w garażu
najabłkozdrowie
Światowy Dzień Serca, który przypada 29 września, to wspól na inicjatywa Światowej Federacji Serca oraz Światowej Organizacji Zdrowia, UNESCO i UNICEF-u, która ma podnieść świadomość na temat chorób serca oraz pro mować zdrowy styl życia. Choro by sercowo-naczyniowe, w tym choroby serca udar, powodują na całym świecie 17,9 mln zgo nów każdego roku. W Polsce jest już ok. milion osób z niewydol nością serca, 9,5 mln chorych z nadciśnieniem tętniczym, ok. 18 mln osób z hipercholestero lemią. Choroby serca i naczyń krwionośnych rozwijają się przez wiele lat, nie dając wyraźnych objawów. Pierwsze objawy mogą pojawić się, gdy choroba jest już zaawansowana.
8 NATURA | wrzesień 2022 9NATURA | wrzesień 2022 NA ROZGRZEWKĘ NA ROZGRZEWKĘ Akdemirshutterstock.com/Hakanfot. hudsonunsplash.com/debbyhansel,unsplash.com/louisfot.
–
CO MA ZAPACH DO PRZYJAŹNI? Naukowcy z University of Tennes see w Knoxville badają wpływ fal gorąca na ptaki doszli do wnio sku, że podwyższone temperatu ry zaburzają u ptaków wiele ge nów związanych z rozrodczością przyciąganiem partnera. Może to być jedna z przyczyn spadku populacji różnych gatunków. Na ukowcy, o czym pisze portal Na uka w Polsce, badali reakcje ma łych ptaków śpiewających, czyli zeberek, które żyją w Australii. Wybrali je, gdyż ten gatunek do świadcza ekstremalnych wahań temperatur. Eksperyment polegał na tym, że ptaki były wystawia ne na czterogodzinne działanie gorąca typowego dla letniego popołudnia. Gorąco zmieniło ak tywność setek genów w jądrach pewną liczbę genów w mózgu, które są odpowiedzialne za przy ciąganie partnera. Naukowcy zwracają uwagę, że populacje ptaków dramatycznie malały w czasie ostatnich kilku dekad. Ptaki próbują sobie radzić w trud nych warunkach – u samców, które intensywniej oddychały, dochodziło do mniejszych zmian w aktywności genów. narzędzie dostępne publicznie w języku polskim. Kalkulator śla du wodnego został udostępniony na platformie agronomist.pl. – Zależy nam, aby zwiększać świadomość producentów rol nych w zakresie właściwego zarządzania zasobami wody –mówi Michał Siwek z BNP Pari bas. – Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że zasoby wodne Polski są na podobnym poziomie jak BankowiecEgiptu. dodaje, że dzięki oszacowaniu bilansu wodnego z upraw rolnicy będą mogli zo baczyć, jakie są straty wodne na ich polach i zastanowić się, jak poprawić efektywność zarządza nia wodą w produkcji. Obliczenie bilansu wodnego za pomocą kal kulatora trwa ok. 10 minut. nosem i uznali, że ludzie mają nieustanną tendencję zarówno do podświadomego wąchania siebie, jak do rejestrowania zapachów innych ludzi. Chętniej nawiązujemy przyjaźń z kimś, kto myśli podobnie jak my czy wyznaje podobne wartości. Na ukowcy uważają, że podprogo wo rejestrujemy cudzy zapach kwalifikujemy daną osobę jako kandydata na znajomego lub wręcz przeciwnie, dystansujemy się. Podobnie reagują wszystkie ssaki lądowe, co było wcześniej dowiedzione badaniami. Do cza su eksperymentu naukowców z Izraela, ten związek nie był udokumentowany u ludzi. Teraz się to zmieniło.bisaniunsplash.com/vyshnavifot.
NA ROZGRZEWKĘ NA ROZGRZEWKĘ
Jak wykazali naukowcy z Centrum Bio logii Naczyniowej w Medical College of Georgia przy Augusta University, jednym ze sposobów przeciwdziałania uszkodze niom związanym z cukrzycą jest umoż liwienie aktywacji naturalnego systemu, dzięki któremu organizm ludzki może wytworzyć nowe naczynia krwionośne, gdy istniejące są już zniszczone przez tę chorobę. Do wzrostu nowych naczyń krwionośnych niezbędne są komórki śródbłonka, które wyściełają wnętrze tych naczyń. Teraz naukowcy z MCG – o czym pisze portal Nauka w Polsce – mają pierwsze dowody na to, że nawet jedna 45-minutowa sesja ćwiczeń o umiarko wanej intensywności umożliwia dotarcie do komórek śródbłonka większej ilości białka ATP7A, które może pobudzić two rzenie nowych naczyń krwionośnych.
Eksperci z Instytutu Naukowego Weizmanna w Izraelu doszli do wniosku, że osoby o podobnym zapachu chętniej zaprzyjaź niają się ze sobą. Odkryli to na podstawie chemicznej analizy zapachów wydzielanych przez ludzkie ciała. Naukowcy, o czym informuje portal Nauka w Polsce, posłużyli się tzw. elektronicznym
NATYCHMIASTOWESĄ
Bank BNP Paribas uruchomił pierwszy w języku polskim kalkulator śladu wodnego dla rolników. Narzędzie powstało, aby pomóc rolnikom zarządzać zasobami wody pomagać im poprawiać efektywność gospo darowania wodą w produkcji roślinnej. To pierwsze tego typu Brytyjczycy chcą zapobiec uciekaniu dwutlenku węgla do atmosfery, magazynować go, a nawet przerabiać na proszek do pieczenia. Pod koniec czerw ca w zakładach Tata Chemicals w brytyjskim Northwich, o czym pisze portal Green News, rozpo czął się projekt wychwytywania dwutlenku węgla ze spalin, które powstają w elektrowni gazowej na terenie zakładu. Ma to pozwo lić na wyłapanie do 40 tys. ton dwutlenku węgla rocznie, czyli ok. 11 proc. całej emisji zakładu. Dwutlenek węgla jest oczyszcza ny przekształcany w skroplony dwutlenek węgla, a płynny dwu tlenek węgla jest wykorzystywa ny do produkcji wodorowęglanu węglanu sodu, czyli sody oczysz czonej i sody kalcynowanej. Sub stancje znajdują zastosowanie przy dializach i w farmacji, a tak że w kuchni. Soda oczyszczona to podstawowy składnik proszku do pieczenia. Jak zapewniają przed stawiciele Tata Chemicals, nie ma przeciwwskazań, by wodo rowęglan sodu otrzymany z wy chwyconego dwutlenku węgla wprowadzać do przemysłu spo żywczego czy farmaceutycznego.
ZDOPROSZEKPIECZENIADWUTLENKUWĘGLA
SKUTKI SUSZY NIE
Jak informuje The Faseb Jour nal, aktywność fizyczna zapo biega uszkodzeniom narządów związanym z cukrzycą, bo sprzyja powstawaniu nowych naczyń krwionośnych.
RUCH REGENERUJE I CHRONIKRWIONOŚNENACZYNIAWCUKRZYCY
GORĄCOPTAKOMSZKODZI
Naukowiec z Lublina – dr Krzysztof Bartoszek, adiunkt w Katedrze Hydrologii i Klimatologii Instytutu Nauk o Ziemi i Środowisku Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, przyjrzał się zjawisku suszy rolniczej i ocenił, że skutki susz nie są natychmiastowe, tylko narastają powoli. Powinno się więc prowadzić monitoring suszy rolniczej. du, chorób, a w konsekwencji śmierci oraz wyludnienia migracji ludności. Pierwszy etap suszy to susza atmosfe ryczna, związana z niedoborem opadów dla danego obszaru. Często towarzyszy jej wysoka temperatura, która powoduje spadek wilgotności względnej powie trza. Przedłużająca się susza atmosfe ryczna przyczynia się do degradacji, wy suszenia gleby i może przekształcić się w suszę rolniczą. Ma to negatywne skut ki: w Polsce susze jesienne i wczesno wiosenne powodują zmniejszenie plo nów zbóż ozimych, a wiosenne – zbóż jarych. Susze letnie wpływają natomiast ujemnie na plon ziemniaka, a także ro ślin pastewnych.
demidkounsplash.com/nikfot. 10 NATURA | wrzesień 2022 11NATURA | wrzesień 2022
Rolnictwo jest tym sektorem gospodar ki, który dotkliwie odczuwa skutki postę pujących zmian klimatu – powiedział dr Krzysztof Bartoszek w komentarzu udzie lonym w ramach inicjatywy „Okiem eks perta”. – Szczególnym zagrożeniem stają się występujące coraz częściej okresy niedoboru wody, które są następstwem Jaksusz.można przeczytać na portalu Na uka w Polsce, naukowiec podkreślił, że w skali całej planety około jedną piątą szkód powodowanych przez zagrożenia naturalne można przypisać suszom, któ re mają negatywny wpływ na rolnictwo, ekosystem, społeczeństwo i gospodarkę. Susze są przyczyną niedożywienia, gło JAK PODCZASSTRATYSZACOWAĆWODYUPRAW?
05 Suszenie Suszenie żywności to też sposób znany od setek lat. Dziś możemy skorzystać z suszarek, w których większość z nas przygotowuje grzyby na sezon jesienno-zimowy, ale skarby lasu to niejedyne produkty, których smak można zachować tą metodą. Suszyć można jabłka, śliwki, pomidory, marchewki, pietruszkę, selery, pory, gruszki, banany, winogrona. W chłodne dni można zabrać taką zdrową przekąskę do pracy, a suszone owoce znakomicie sprawdzą się jako dodatek do owsianek czy granoli. Susząc warzywa możemy pokusić się o przygotowanie domowej vegety. 06 Liofilizowanie Liofilizowanie to suszenie po zamrożeniu z za stosowaniem obniżonego ciśnienia. Żywność liofilizowana jest odwadniana poprzez usunięcie wody – nawet do 96 proc. Powstrzymuje to roz wój mikroorganizmów i bardzo spowalnia procesy enzymatyczne. Liofilizację w technologii żywności zastosowano po raz pierwszy w trakcie II wojny światowej na zlecenie rządu Stanów Zjednoczo nych w celu wyprodukowania dla wojska racji żywności o niewielkiej masie, przy maksymalnym zachowaniu ich wartości odżywczych. Począt kowo w taki sposób konserwowaną żywność spożywali wojskowi i astronauci NASA. Dziś żyw ność liofilizowana jest dostępna w ekosklepach i stosowana jako dodatek, np. lekkie jak piórko maliny idealnie uzupełnią zimowe śniadanie –omlety, owsianki lub musli. 07 Kiszonki Porcja zdrowia ukryta w słoiku – tak można określić większość kiszonek. Kiszenie to proces biologiczny, który opiera się na fermentacji mlekowej, za którą odpowiedzialne są bakterie: Leuconostoc Lactobacillus plantarum oraz Pedio coccus W wyniku tego procesu zawarte w komór kach roślinnych cukry rozkładają się do kwasu mlekowego. Ten z kolei hamuje niepożądane procesy, za które odpowiedzialne są bakterie gnilne, pleśnie i drożdże. W efekcie otrzymujemy kiszonkę, która się nie psuje. Produkty ukiszone są bogate w witaminy B, C oraz E i naturalne przeciwutleniacze. Oprócz znanych i lubianych od lat ogórków kapusty, możemy ukisić też np. kalafiora, rzodkiewki, a nawet cytryny. Takie przetwory można serwować jako dodatki np. do serów na spotkaniach z przyjaciółmi.
Wielu z nas ma na pewno wspomnienia z dzie ciństwa, gdy mamy lub babcie przygotowywały słodkie przetwory na zimę. Nie ma zresztą chyba lepszego wspomnienia upalnych dni niż niedziel ne śniadanie w postaci naleśników z dżemem z owoców z własnego ogrodu. Świetnym pomysłem jest też przygotowanie konfitur, które w przeciwieństwie do dżemu mają gęstą, lecz nieżelowaną konsystencję. Dżemu nie gotujemy kilkakrotnie, tak jak konfitur; wyróżnia go także to, że owoce mogą być pokrojone nieco roz gotowane. Kolejnym sposobem na zachowanie aromatów letnich owoców może być frużelina, która z kolei przyda się do deserów gofrów w najbardziej deszczowe dni jesienią i zimą.
03 Konfitury, dżemy, frużeliny
NA ROZGRZEWKĘ NA ROZGRZEWKĘ
08 Pikle Piklowanie to technika naturalnego konserwowa nia żywności, zbliżona do procesu kiszenia. Pole ga na zanurzaniu warzyw w zalewie na bazie octu wody. Dla uzyskania odpowiedniego smaku, do piklowania wykorzystuje się m.in. pieprz, ziele angielskie, gorczyca liście laurowe. W Polsce pikluje się kalafiory, cukinie, marchewki. Pikle są też charakterystyczne dla kuchni bliskowschod niej, gdzie w occie marynuje się np. pikantne papryczki, patisony, rzepę czy buraki. Mogą one być też znakomitą propozycją na jesienno-zimo we spotkania z przyjaciółmi. Wspaniale pasują do hummusu i falafeli. 09 Soki Soki z letnich owoców mają nie tylko wspaniałe walory smakowe, ale zdrowotne. Sok z czarnego bzu, z wiśni, malin, z czarnej porzeczki to wspa niałe źródło witamin, a także są niezastąpionym naturalnym środkiem w walce z wirusami bakte riami. Pomagają zmniejszyć przykre dolegliwości typowe dla przeziębienia, które wielu z nas spo tykają już podczas pierwszych chłodniejszych dni. Konkretne soki mają też „specjalistyczne” właści wości, np. sok z wiśni pomaga leczyć schorzenia układu moczowego, m.in. zapalenie pęcherza moczowego. Jest wskazany przy braku apetytu, gdyż zawarte w nim kwasy owocowe pobudzają wydzielanie śliny enzymów trawiennych. 10 Nalewki Na koniec propozycja tylko dla dorosłych – wi śniówka, malinówka, pigwówka, porzeczkówka… któż nie skusi się na kieliszek domowej nalewki po sytym obiedzie? Metod wytwarzania nalewek jest chyba tyle, ile osób, które je przygotowują. Jedni zostawiają pestki w wiśniach, inni nie szypułkują porzeczek, a wręcz dodają kilka liści dla wzmocnienia aromatu. Są tacy, którzy do produkcji domowych nalewek używają spirytusu, a także ci, którzy wybierają klasyczną wódkę. Warto pamiętać o wykorzystaniu wyłącznie alko holu z pewnych źródeł oczywiście o… umiarze w spożywaniu! Latem owoce, warzywa i dary lasu są najpiękniejsze, najpyszniejsze i najzdrowsze. Warto zachować je na zbliżające się chłodne miesiące. Jest wiele sposobów, by to zrobić.
TOP 10 sposobów, latozatrzymaćjaknadłużej
12 NATURA | wrzesień 2022 13NATURA | wrzesień 2022
Do mrożenia nie nadają się natomiast warzywa owoce o dużej zawartości wody, jak ogórki, sałata, ziemniaki, rzodkiewka, grejpfrut, kiwi, po marańcza czy arbuz. Po rozmrożeniu tracą swoją konsystencję mogą zupełnie zmienić swój smak.
Robi się ją najłatwiej – do podgrzanych owoców dodaje się mąkę ziemniaczaną, by powstał kisiel, a gdy nieco przestygnie – dodaje się żelatynę. Frużelinę można zawekować. 04 Kandyzowanie O kandyzowanych owocach mówi się, że to przodkowie współczesnych słodyczy. Znane były już w starożytności, ale w Europie spopularyzo wali je znawcy wszelakich smakołyków – Włosi, w czasach średniowiecza. Kandyzowanie polega na utrwalaniu owoców poprzez nasączenie ich cukrem. Owoce są gotowane w syropie cukro wym o coraz większym stężeniu, dzięki czemu cukier wnika do komórek owocowych, zastępując w nich wodę. Kandyzowanie przebiega w stosun kowo niskiej temperaturze. Większość witamin, skladników mineralnych innych mikroelementów zostaje zachowana. Wiele osób nie wyobraża sobie Bożego Narodzenia bez keksu pełnego kandyzowanych owoców – może w tym roku zrobić je samodzielnie? Do kandyzowania nadają się m.in. wiśnie, porzeczki, borówki, brzoskwinie, morele, śliwki, poziomki, agrest, jarzębina oraz skórka pomarańczy. W ten sam sposób można utrwalać także np. płatki kwiatów czy orzechy.
01 Wekowanie Aromatyczne leczo z letnich warzyw, gołąbki ze świeżej kapusty, gulasze z grzybami leśnymi – któż nie ma ochoty na takie smaki w środku zimy? Aż 55 proc. Polaków wekuje lub mrozi obiady albo inną niewykorzystaną żywność – wynika z raportu „Ekologiczne zachowania Polaków”, przygotowanego w ramach kampanii informacyjno-edukacyjnej Ministerstwa Klimatu Środowiska „Nasz Klimat”. Weki są też świetnym pomysłem na galopującą inflację podwyżki cen żywności… 02 Mrożenie Jedna z najpopularniejszych metod przygotowa nia zapasów na zimę – mrozić możemy zarówno całe dania, jak pojedyncze produkty. Znako micie mrożą się owoce pestkowe, których teraz mamy pod dostatkiem – śliwki, wiśnie, porzeczki, jagody. Idealnie mrozi się włoszczyzna do rosołu.
nawinnicyprowadzenietopracacałyetat
14 NATURA | wrzesień 2022 15NATURA | wrzesień 2022 OKO W OKO OKO W OKO
O zmianach klimatu, polskich tradycjach winiarskich oraz wy zwaniach, jakie czekają na winiarzy w naszym kraju rozmawiamy z Karoliną Obuch Matusiak, właścicielką winnicy koło Chełma w Lubelskiem. Czy województwo lubelskie to już polska Toskania? Największe regiony winiarskie w Polsce to okolice Zielonej Góry, Podkarpacie oraz Mało polska. Województwo lubelskie ma obecnie około 40 zareje strowanych winnic, a w całej Polsce jest już ponad 350. Może to nie jest oczywiste, ale Polska ma długie tradycje winiarskie, które przeminęły po wojnie i całe szczęście, że w ostatnich 20-30 latach się odradzają. W mojej rodzinie nie było takich tradycji, nato miast zamiłowanie do wina, zdobywanie przez lata prak tycznej i teoretycznej wiedzy z zakresu wina, produkcji i rol nictwa spowodowały, że razem z mężem zdecydowaliśmy się na założenie winnicy. W decyzji na pewno pomogło nam to, że dysponowaliśmy ziemią odzie dziczoną po dziadkach i z tego też powodu nasza winnica nazywa się Czaus – takie na zwisko nosił dziadek. Obecnie nasza winnica to teren wielu eksperymentów czas uczenia się na błędach. Na razie posa dziliśmy ponad 600 krzewów, ale mamy do wykorzystania jeszcze hektar i w niedalekiej przyszłości planujemy dosa dzić około 2 tys. krzewów. Trudno jest stworzyć winnicę od zera? Zdecydowanie tak. A jeszcze trudniej dbać o winnicę przez cały rok. Nasza winnica – jak na polskie standardy – nie jest ani mała, ani duża, większość prac wykonywanych jest ręcz nie, bez użycia maszyn. Prace, które wykonujemy regularnie, to: nawożenie, usuwanie chwa stów, przycinanie. By uzyskać owoce z odpowiednim pozio mem cukru, trzeba regularnie wykonywać wszystkie te czyn ności. Celem jest to, by – mó wiąc potocznie – krzew po szedł w jakość, a nie w ilość. Wygląda to jak praca na cały etat… Na razie jest to wyłącznie czasochłonne hobby, którym z mężem zajmujemy się po godzinach pracy. Praca jest uzależniona od pory roku. Najpierw winorośle przygoto wujemy na zimę – nawozimy i kopczykujemy, czyli zasypu jemy ziemią nasady krzewów, aby nawet w najbardziej sro gich warunkach pogodowych przetrwały bez uszczerbku. Zimą najważniejsze zadanie to przycinanie formowanie krze wów na nadchodzący sezon. Kolejne prace wykonuje się wiosną, wtedy przeprowadza się m.in. oprysk myjący, który zabezpiecza krzewy przed cho robami grzybowymi – zmorą polskich winnic. Dla każdego winiarza najbardziej stresujące są jednak wiosenne przymrozki z kulminacją w maju, czyli tzw. zimną Zośką. A jak już prze trwamy zimną Zośkę, to za czynamy regularne nawożenie, usuwanie chwastów i przycina nie i tak w koło Macieju. A kiedy przychodzi czas na najprzyjemniejszy moment? W winnicy to na pewno wino branie, które celebrujemy co roku w gronie przyjaciół i ro dziny. Winobranie – w zależno ści od warunków pogodowych i dojrzałości winogron – odby wa się najczęściej na przełomie września i października. Samo zrywanie winogron odbywa się ekspresowo. Kolejna faza, która musi się odbyć jak naj szybciej po zbiorze, to prze twarzanie owoców. Winogrona wędrują do odszypułkowania, następnie do prasy, do kadzi fermentacyjnej i po dodaniu drożdży winiarskich czekamy na start fermentacji. A potem to już tylko filtrowanie, butelko wanie, korkowanie, etykietowa nie i delektowanie się winem. Po drodze oczywiście na każ dym z kroków można popełnić wiele błędów, które mogą mieć istotny wpływ na charakter i ja kość wina. Ile wina jesteście w stanie uzyskać ze swojej winnicy? Teoretycznie proporcje są takie, że z jednego krzewu uzyskuje się ok. 1-2 kg owoców, a z nich z kolei butelkę wina. Z 600 krzewów powinniśmy więc co roku mieć ok. 600 butelek wina. To jednak tylko teoria, bo w praktyce wszyst ko jest zdecydowanie bardziej skomplikowane – w 2021 roku winorośle dopadły wiosenne przymrozki i był to rok, w któ rym nasze winobranie było mikro. Całe szczęście na razie produkujemy wino dla siebie, rodziny i znajomych, nie było więc to dla nas aż tak bolesne jak dla tych, którzy się z tego utrzymują. Jak długo trzeba czekać na własne wino od momentu posadzenia krzewów? To „zabawa” tylko dla bardzo cierpliwych?
Im jest cieplej i bardziej su cho, tym lepiej dla winnicy, winorośle nie potrzebują zbyt wiele wilgoci. Jakie zagrożenia czyhają na właścicieli winnic w kraju? Wiele związanych jest z po godą: np. bezśnieżne zimy z mrozami rzędu -25, -30 stop ni Celsjusza albo przymrozki wiosenne. Zalicza się do nich także grad i burze. Do tego dochodzą choroby grzybowe oraz tzw. czynnik ludzki. Na jednym forum winiarskim przeczytałam kiedyś, że przed samym winobraniem z jednej z winnic zostały skradzione wszystkie winogrona. W sklepach coraz częściej można kupić polskie wina, ale często są droższe od francuskich, węgierskich czy niemieckich. Z czego to wynika? To wpływ wyższych kosztów produkcji, małego areału winnic, często ręcznej pracy skomplikowanych przepi sów prawa. Winiarzy w Polsce można podzielić na dwie ka tegorie: zakładających winnice z zamiłowania, traktujących to jako hobby po pracy, sposób na spędzanie wolnego czasu oraz biznesmenów, dla któ rych winnica to biznesplan, który ma przynosić określone dochody. Ci drudzy zakłada ją duże winnice, korzystają ze wsparcia doświadczonych enologów, zarządzają winnicą jak przedsiębiorstwem, mają najnowocześniejsze sprzęty do uprawy krzewów i produk cji wina. Dobrym przykładem takich inicjatyw są winnice Turnau i Niemczańska. One w kilka lat stały się rozpozna walnymi produktami. Tymcza sem w takich winnicach jak nasza praca odbywa się po go dzinach właściwej pracy, a każ dy zakup sprzętu jest pewnym wyzwaniem finansowym. Nie kusi Pani, by zawodo wo zająć się produkcją wina i z tego się utrzymywać? Żebyśmy mogli utrzymywać się ze sprzedaży wina, mu sielibyśmy przede wszystkim mieć większą winnicę. Do tej pory nie staraliśmy się o ze zwolenie na sprzedaż wina, ponieważ jest to długi oraz zawiły proces i raczej zdecy dujemy się na ten krok, gdy dosadzimy kolejne krzewy. Jak to w życiu bywa – trudno prze widzieć, co się wydarzy za rok czy pięć lat. W pandemii prze prowadziliśmy się z mężem z Warszawy do naszej winnicy, wyremontowaliśmy dom po dziadku i teraz tu mieszkamy. Gdyby parę lat temu ktoś mi powiedział, że się na coś ta kiego zdecyduję, to bym w to nie uwierzyła…
Jak na działalność winnicy wpływają zmiany klimatu? W tym przypadku ocieple nie jest chyba korzystne?
U nas produkcja wina zaczęła się właśnie od czwartego roku. W piątym dokuczyły nam cho roby grzybowe, a w szóstym przymrozki, dopiero ten rok zapowiada się na dobry. Nie można jednak być tego pew nym, gdyż rolnictwo jest naj bardziej zajęciem,nieprzewidywalnymjakieznam.
POLSKIE WINIARSTWO TO NIE TYLKO HOBBY Niekoniecznie, choć na pierw sze zbiory trzeba poczekać do trzeciego roku, a nawet reko menduje się, żeby w naszym klimacie dopiero w czwartym roku zdecydować się na opty malne owocowanie krzewu.
16 NATURA | wrzesień 2022 Województwa: lubuskie, małopolskie i dolnośląskie otwierają listę regionów w Polsce, w których najprężniej rozwija się winiarstwo. I choć polskie tradycje hodowli winorośli i produkcji wina się gają X wieku, to w czasie PRL-u niemal wyginęły. Zmieniło się to pod koniec ubiegłego wieku, a z roku na rok przyby wa winnic, które albo produkują wina na użytek właścicieli i ich bliskich, albo robią to na znacznie większą skalę. Jak można przeczytać na enoportal.pl, w latach 80. ubiegłego wieku w winnicy Golesz na Podkarpaciu rozpoczęły się eksperymen ty z bardziej odpornymi na przymrozki i choroby mieszańcowymi odmianami wi norośli. Okazało się, że przynosi to dobre efekty i szybko rozprzestrzeniło się to po całym regionie, a potem stopniowo rów nież w innych częściach Polski. Obecnie mamy w Polsce zarejestrowanych blisko 400 producentów wina, którzy uprawiają ponad 620 hektarów winnic. Na wejście w ten biznes decydują się nie tylko oso by związane z branżą, ale też artyści, jak muzyk Grzegorz Turnau. Winnica Turnau w Baniewicach na Pomorzu Zachodnim uchodzi za największą (lub jedną z naj większych) w Polsce. W sprzedaży są tak że produkty, których ortodoksyjni winiarze nie określą mianem wina, dla nich bowiem ta nazwa jest zarezerwowana dla pro duktów z winogron. Tymczasem np. Win nica Zamojska specjalizuje się w winach z innych owoców: agrestu, czerwonej i czarnej porzeczki, wiśni, gruszki. W kraju jest także organizowanych coraz więcej festiwali win polskich. Można wówczas nie tylko spróbować krajowych trunków, ale i porozmawiać z ich producentami oraz poznać tajniki branży.
stosowaniatyg.4min.poefektdanypotwierdzającychosób*% EFEKTY NA 100%* redukujewycisza zaczerwienienia nawilża EFEKTY NA 100%*: skutecznie nawilża i przynosi ulgę poprawia kondycję i wygląd skóry regeneruje Odkryj uzdrawiające nowości dla cery wrażliwej i naczynkowej OKO W OKO
chłodniejżebyarchitektura:zielonażyłosię
dobie zmian kli matycznych miasta stoją przed szcze gólnym wyzwaniem – odpo wiadają za znaczną część zanieczyszczeń trafiających do atmosfery, a jednocześnie w największym stopniu odczu wają skutki globalnego ocieple nia. Temperatury w obszarach zurbanizowanych są znacząco wyższe niż na wsi – zjawisko to określa się jako miejskie wy spy ciepła. Powodem tego jest nagrzewanie się betonowych, asfaltowych i kamiennych po wierzchni, które następnie od dają zgromadzoną energię. Do tego należy dodać niedostatek obszarów zielonych w natural ny sposób chłodzących powie trze oraz gorąco emitowane przez samochody, klimatyza tory, maszyny przemysłowe i różnego rodzaju urządzenia. Z tego powodu w miastach żyje się coraz trudniej. Nie dziwi zatem, że polityka współ czesnych aglomeracji idzie w kierunku ograniczania tego typu czynników. Miejska eko logia staje się działaniem nie tylko ideologicznie wzniosłym, ale też przyziemnie użytko wym. I o ile przed laty główny nacisk kładziony był na ograni czenie emisyjności transportu, przemysłu i energetyki, o tyle obecnie coraz większego zna czenia nabiera proekologicz na architektura i urbanistyka. W dużym i małym formacie.
Zimne chodniki, solarne ławki, murale pochłaniające smog, parklety, zielone dachy, kwietne łąki, miejskie pasieki, nowoczesne instalacje – to tylko część rozwiązań, których wspólnym mianownikiem jest dbałość o klimat. Ten globalny i ten całkiem lokalny. By w miejskich wyspach ciepła było choć trochę chłodniej.
BUDYNKI Z DOBRYM KLIMATEM Współczesne projekty architek toniczne kładą ogromny nacisk na kwestie ekologii. Inżyniero wie prześcigają się w rozwią zaniach mających ograniczyć zużycie energii, wody, emisji dwutlenku węgla. Aspekty te zaczynają być nie mniej istotne niż walory czysto estetyczne.
Obiekt jest całkowicie samowy starczalny pod względem za potrzebowania na wodę, która jest pozyskiwana z deszczówki i odpowiednio uzdatniana. Co ciekawe, do jej wstępnego oczyszczenia są używane ro snące wokół budynku trzciny.
Do najlepszych przykładów ar chitektury eko należą m.in.: Pixel – biurowiec w austra lijskim Melbourne, nazwany zeroemisyjnym i przez wielu uznany za ekologiczny ideał.
19NATURA | wrzesień 202218 NATURA | wrzesień 2022 TEMAT MIESIĄCA TEMAT MIESIĄCA W
Z kolei beztlenowa fermentacja ścieków pozwala wytwarzać biogaz, służący zarówno do podgrzewania wody, jak chło dzenia obiektu. Całości dopeł niają liczne panele słoneczne oraz specjalne osłony chronią ce przez przegrzaniem. Green Pea – wyjątkowy obiekt handlowy w Turynie. W jego ażurowe fasady płynnie wple ciono bujną roślinność. Jed nocześnie drewniane listwy vuetiunsplash.com/millyfot.
20 NATURA | wrzesień 2022 TEMAT MIESIĄCA
Pearl River Tower w chińskim Guangzhou – nazywany najbar dziej ekologicznym wieżowcem świata. Ponad 300-metrowy gigant ma własne turbiny wia trowe, rozbudowane kolektory energii słonecznej, inteli gentne systemy zacieniania. Budynek zużywa 60 procent energii mniej niż standardowe konstrukcje.
MAŁE FORMY O DUŻYM ZNACZENIU Rozwiązaniem niecodziennym, acz zyskującym w ostatnim czasie znaczny rozgłos, są mu rale antysmogowe. Wielkofor matowe malowidła, zdobiące ściany miejskich budynków, wykonane są z użyciem farb fotokatalitycznych, które neu tralizują szkodliwe substancje zawarte w smogu. Podaje się, że zaledwie jeden metr kwa dratowy muralu jest w stanie pochłonąć ilość tlenku azotu porównywalną z drzewem. Zważywszy, że malunki mają powierzchnię nawet kilkuset metrów, efekt może być analo giczny z oddziaływaniem ziele ni znajdującej się w niewielkim Innegoparku. typu innowacją są ławki solarne, wyposażone w pa nele słoneczne i całkowicie autonomicznie wytwarzające energię elektryczną. Na podob nej zasadzie działają solarne nawierzchnie. Pierwsze do świadczenia z umieszczaniem paneli w drogach przeznaczo nych dla samochodów okazały się rozczarowujące (instalacje nie były w pełni efektywne, a w dodatku szybko ulegały zniszczeniu). Później jednak okazało się, że z większym po wodzeniem służą one po zin tegrowaniu ich z powierzchnią chodników i dróg rowerowych. Jeśli chodzi o chodniki, war to też wspomnieć o tzw. cool pavements. Są one znacznie jaśniejsze od tradycyjnych i wykonane z materiałów, które pomagają odbijać promienie słoneczne. W ten sposób nie akumulują ciepła i nie oddają dużych jego ilości, nie przyczy niają się więc do powstawania miejskich wysp ciepła. Prostym rozwiązaniem, które dyskretnie rewolucjonizuje centra miast, są parklety –zintegrowane meble miejskie składające się z ławek i donic z zielenią, ustawiane bezpo średnio na ulicy, w miejscach, gdzie wcześniej znajdował się pas ruchu bądź miejsca par kingowe. W ten sposób two rzy się dodatkową przestrzeń dla pieszych, służącą wypo czynkowi i integracji, ale też wprowadza elementy zielone oraz wydatnie ogranicza ruch samochodów. Idea wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych. Pierwsze parklety powstały na XXIpoczątkuwieku w San Francisco. W kolejnych latach rozwiąza nie to szybko zyskało uznanie w wielu innych krajach. Od niedawna konstrukcje tego typu pojawiają się również na ulicach polskich miast. Piotr Brzózka
Bosco Verticale – nieprawdo podobnie wyglądające wieże mieszkalne w Mediolanie. Na ich balkonach, tarasach i da chach rośnie 900 drzew, dzięki którym budynki dosłownie toną w zieleni. Ta jedyna w swoim rodzaju miejska dżungla nie tylko zachwyca wyglądem, ale też istotnie oddziałuje na lokal ne środowisko.
ZIELONE DACHY NAD GŁOWAMI W postępowym budownic twie standardem z wolna sta ją się zielone dachy. Bogato obsadzone trawą, krzewami i małymi drzewami zwień czenia budynków są nie tylko estetyczne, ale też pozwalają znacznie poprawić parametry „pracy” obiektów. Ponieważ zieleń pochłania promienie słoneczne, ograniczone zosta je nagrzewanie się. W związ ku z tym mury oddają mniej ciepła. Mniejsza jest też ilość energii niezbędnej do schło dzenia wnętrz za pomocą kli matyzacji. Co więcej, podobny efekt osiągany jest także zimą – w tym przypadku naturalne poszycie chroni przed prze nikaniem zimna uciekaniem ciepła, zmniejszając popyt na Doogrzewanie.najbardziej znanych obiek tów w Polsce, których dach zdobi i chroni zieleń, należy Centrum Nauki Kopernik, gdzie zaprojektowano liczne klomby i donice z krzewami. Na dachu nowoczesnej Opery Podlaskiej w Białymstoku znaj duje się łąka kwietna i ogród. Pokryty trawą jest dach Mię dzynarodowego Centrum Kongresowego w Katowicach. Podobnych rozwiązań są obec nie już setki, trend ten jest wi doczny także w samorządy,tegowwPałacuwmiposadowionemiododajnewPodniebnedaniepylających,sięrazAnieżmieszkaniowym,budownictwiewtymrówjednorodzinnym.skoroodachachmowa.Cowięcejznichprzeznaczanapotrzebyowadówzaoddającjewewłazwłaszczapszczołom.pasiekipowstająwielumiastach.UleorazkrzewyzostałymiędzyinnynadachuTeatruStudiokompleksiewarszawskiegoKulturyiNauki,atakżedziesiątkachinnychmiejsccałejPolsce.Przedsięwzięciatypusąinicjowaneprzezfirmyinstytucje,
w naturalny sposób chronią gmach przez nagrzewaniem. Na dachu znajduje się zielony ogród, dodatkowo zmniejsza jący oddziaływanie budynku na środowisko. Wszystkie cztery kondygnacje mają dostęp do naturalnego światła, co znaczą co redukuje zapotrzebowanie na energię.
V.Office – biurowiec w Kra kowie uznany przez jury pre stiżowego konkursu BREEAM Awards za najbardziej ekolo giczny budynek Europy Środko wo-Wschodniej. Wyróżnia się rozwiązaniami pozwalającym na radykalne zmniejszenie zużycia wody, poboru energii oraz emisji dwutlenku węgla. Wyposażony jest w inteligentne oświetlenie i energooszczędne windy, zasila go energia z ko lektorów słonecznych i kotłow ni na paliwo gazowe.
a także osoby prywatne, czę sto przy wsparciu organizacji ekologicznych. Aczkolwiek, co ciekawe, w ostatnim czasie spotyka się to ze zdecydowaną krytyką ze strony... środowisk naukowych, w tym biologów zajmujących się na co dzień pszczołami. Echem odbił się list specjalistów reprezentują cych najbardziej renomowane polskie uczelnie, w którym apelują oni do władz Gdań ska o zaprzestanie budowy miejskich pasiek. Naukow cy dowodzą, że inicjatywy te nie pomagają pszczołom, a wręcz przeciwnie – mogą szkodzić. Ule zasiedlane są bowiem przez pszczoły miod ne, stanowiące tylko jeden z 450 gatunków żyjących dziko w Polsce, bynajmniej nieza grożone wyginięciem, a przez wzmożoną hodowlę stające się niebezpieczną konkurencją dla pozostałych.
IDEALNE ULTRAMARATOŃCZYKÓWDLA Ziemniaki to idealna przekąska dla ultramaratończyków, zale cana na trasach długiego bie gu. Gotowane zawierają węglo wodany w łatwo przyswajalnej postaci. Nie obciążają żołądka i dają uczucie sytości. Poza tym skrobia rozkłada się po woli i jest dobrym paliwem dla mięśni. Dzięki wysokiej zawartości potasu, gospodarka elektrolitowa utrzymuje się na odpowiednim poziomie. Pamiętajmy, że im więcej czasu minie od wykopków, tym ziem niaki są gorszej jakości. Pod czas przechowywania zaczyna ją gnić lub kiełkować. Na skór ce pojawiają się zielone plamy świadczące o dużej zawartości solaniny. Może być ona trują ca. Solanina to dla ziemniaka naturalna ochrona przed szko dnikami i grzybami. Ale dla ludzi nadmierne jej spożycie może skończyć się zatruciem pokarmowym. Jeśli więc skórka ziemniaka jest zielona, wyrzuć my go, bo nie nadaje się do Ziemniaki,jedzenia. podobnie jak wszystkie rośliny z rodziny psiankowatych, zawierają nikotynę. Odgrywa ona też ważną rolę obronną. Jest wy twarzana w korzeniach prze mieszcza się m.in. do liści, gdzie stanowi ochronę przed roślinożercami. Nikotyny w ziemniakach nie trzeba się jednak bać. Jej zawartość w sa mych bulwach jest minimalna. NIE TUCZĄ, PRZYRZĄDZIMYODPOWIEDNIOJEŚLIJE Według statystyk każdy z nas zjada średnio 100 kilogramów ziemniaków rocznie pod różny mi postaciami. Są źródłem wi taminy K witamin z grupy B. Wpływają korzystnie na układ nerwowy, funkcjonowanie przemian węglowodanowych i układu pokarmowego. Ziem niaki składają się w około 80 proc. z wody. Są lekkostraw ne. Wbrew powszechnym mitom, prawie nie zawierają tłuszczu i mają niewiele kalo rii. Trzeba tylko wiedzieć, jak
23NATURA | wrzesień 202222 NATURA | wrzesień 2022 Z
Wrzesień to czas wykopków. Na naszych stołach zaczyna królować ziemniak. To bardzo zdrowe warzywo. Ma wiele naturalnych właściwości leczniczych i kosmetycznych.
iemniak sprawdza się nie tylko w kuchni, ale też w kosmetyczce i ap teczce. Bez problemu przy gotujemy z niego maseczki na twarz, które pomagają na poparzenia, trądzik, odmroże nia liszaje. Papki z surowe go ziemniaka złagodzą stany zapalne skóry i stawów oraz obrzęki. Mogą służyć jako okła dy na zwichnięcia. Ziemniaki mogą też poprawić stan nasze go środowiska. W ostatnich la tach prowadzi się wiele badań nad przetwarzaniem skrobi ziemniaczanej na biodegrado walne tworzywa termoplastycz ne, takie jak polilaktyd. Właśnie jesienią, tuż po wykop kach, ziemniaki są najsmacz niejsze i najzdrowsze. Najlepiej piec je w folii albo gotować w mundurkach. Najwięcej składników mineralnych i wi tamin kryje się tuż pod skórką. Tu gromadzi się skrobia. Skór ka ziemniaka zawiera dużo błonnika. Zmniejsza on wchła nianie tłuszczów i reguluje działanie układu pokarmowe go. Jeśli obierzemy ziemniaki, nie trzymajmy ich zbyt długo w wodzie. To bardzo często popełniany błąd. Najlepiej od razu je ugotować. Najwięcej składników mineralnych tracą ziemniaki pokrojone i przecho wywane w wodzie. Dlatego jeśli musimy je obrać wcześniej, włóżmy je w całości do garnka z zimną wodą, a pokrójmy do piero przed gotowaniem.
ziemniak, czyli natura na stole, w apteczce i kosmetyczce
ZOOMZOOM
KLEJ I SPIRYTUS Z ZIEMNIAKÓW Niestety, w niektórych czę ściach Polski skażenie azota nami i metalami ciężkimi prze kracza dopuszczalne normy. Myjmy więc bardzo dokładnie ziemniaki zarówno przed ob raniem, jak i po nim. Pamiętaj my, że gładka skórka świadczy o wysokiej jakości ziemniaków, jej chropowatość zaś – że przy ich uprawie przesadzono z na wożeniem gleby. Bądźmy więc czujni podczas zakupów. Ziemniaków powinny unikać osoby cierpiące na reumatyzm. Mogą nasilać dolegliwości. Uważać powinni też cukrzycy. Ziemniaki mają wysoki indeks glikemiczny. Jednak można go obniżyć przez dodanie tłusz czu, najlepiej oliwy z oliwek. Dzięki temu ziemniaki będą wolniej trawione, a to zmniej szy przyrost poziomu cukru we Niekrwi.wszystkie ziemniaki trafiają do kuchni. Sporą część prze znacza się do produkcji skrobi ziemniaczanej. To popularny zagęstnik m.in. do zup i sosów. Kisiele z mąki ziemniaczanej służą jako środek osłaniający błonę śluzową żołądka. Skro bię ziemniaczaną stosuje się też w przemyśle farmaceutycz nym i chemicznym. Ze skrobi można wytworzyć klej, glukozę i etanol, czyli spirytus.
24 NATURA | wrzesień 2022 DZIAŁAMY DZIŚ Z MYŚLĄ O JUTRZE. JUŻ OD 25 LAT. UWAGA! Weź udział
ZOOM je przyrządzać, by nie straciły wartości odżywczych. To nie ziemniaki są odpowiedzialne za przybieranie na wadze. Ka loryczne są najczęściej sosy, z którymi je podajemy. Ziem niaki mają bardzo wysoką zawartość potasu. Obniżają ciśnienie krwi i pomagają kontrolować ilość wody w or ganizmie. W ziemniakach znaj dziemy wapń, żelazo, fosfor, cynk i magnez. Poprawiają stan skóry, wzrok i krzepnięcie krwi. Są również cennym źródłem sodu, manganu, miedzi, fosfo ru, fluoru, chloru, jodu, karote nu, biotyny, fruktozy i sacharo zy. Ziemniaki zapobiegają mu tacji komórek nowotworowych. Zawierają witaminę C. Jednak pamiętajmy, że im wię cej czasu minęło od wykopków i im dłużej ziemniaki są prze chowywane, tym witaminy C jest w nich mniej. Natomiast żółte odmiany mają dużo beta -karotenu: tym więcej, im ciem niejszy miąższ. OKŁADY, PLASTRY POD OCZY, WYWARY I MASECZKI Ziemniak to świetny naturalny kosmetyk i lekarstwo. War to o tym pamiętać. Okład ze startego ziemniaka świetnie złagodzi poparzenie skóry, na przykład po zbyt długim opa laniu. Zadziała też zbawien nie na trudno gojące się rany. Tarte surowe ziemniaki łago dzą odmrożenia, stłuczenia i pęknięcia skóry. Wygładzają zmarszczki i napinają skórę. Są więc idealne jako maseczka na twarz i szyję. Leczy się też nimi sińce, liszaje i trądzik. Okład robi się bardzo prosto. Ścieramy ziemniaka na tarce i zawijamy w gazę. Taki zim ny okład łagodzi bóle głowy i udrażnia zatoki. Zadziała też w przypadkach bólów reuma tycznych i bólu brzucha, ciepły okład złagodzi zaś ból ucha. Ziemniaki pomagają suchej i podrażnionej skórze. Miąższ ma działanie zmiękczające, ła godzące i nawilżające. Dzięki obecności witaminy C działa ją bakteriobójczo i stymulują produkcję kolagenu. Maseczkę z surowego ziemniaka zrobimy w kilka minut. Najpierw go my jemy, obieramy i ścieramy na tarce o drobnych oczkach. Taką papkę nakładamy na oczysz czoną skórę twarzy, szyi oraz dekoltu i pozostawiamy na 20 minut. Potem wszystko zmywamy letnią wodą. Taki za bieg pomaga oczyścić cerę, po zbyć się wągrów pryszczy. Do przygotowania przeciwtrądzi kowej maseczki najlepiej użyć ziemniaków ekologicznych. Ziemniaki w plastrach redukują cienie pod oczami i wygładzają skórę. Koją też migreny. Gdy poczujemy ból, trzeba przyło żyć plaster do skroni lub płata Zczołowego.ziemniaków zrobimy wygła dzający krem do rąk. Najpierw je gotujemy, potem dodajemy glicerynę i olej roślinny. Taki krem nakładamy na noc i wkła damy bawełniane rękawiczki. Następnego dnia zmywamy krem letnią wodą. Na problemy skórne, świąd i wysypki pomoże kąpiel w krochmalu. Zadziała także w przypadku osób chorych na łuszczycę. Ten sposób znały świetnie nasze babcie. Potrze bujemy pół kilograma mąki ziemniaczanej i dwa litry wody. Mieszamy to i wlewamy do wanny. Kąpiel z dodatkiem krochmalu łagodzi i zmniejsza swędzenie ciała, wysypki i po drażnienia skóry. Można stoso wać ją nawet u niemowlaków. Z obierek ziemniaków przygotujemy natomiast zdro wy wywar. Powinny go pić osoby cierpiące na kamicę nerkową – przyczynia się do rozbijania kamieni. Natomiast wywar z gotowanych ziem niaków pomaga na pękającą skórę pięt i rąk. To jednak nie wszystko. Sok z surowych ziemniaków pomaga w lecze niu zgagi, nadkwasoty, zaparć oraz przy wrzodach żołądka i dwunastnicy.
URATOWANE MATERIAŁY Tym, co wyróżnia Coastal na polskim rynku odzieżowym jest wyjątkowa dbałość o planetę. – Każdego dnia produkuje się już wystarczająco dużo rzeczy. Wierzymy, że możemy wyko rzystać to, co już jest w obiegu. Jesteśmy oddane upcyklingowi i recyklingowi, więc polegamy wyłącznie na materiałach już wyprodukowanych. Większość naszych strojów kąpielowych jest produkowana z tkanin, które były przeznaczone na zmarnowanie – mówi Karolina –Vavra.Rozumiemy konieczność ochrony naszej planety i to, że dodawanie kolejnych rzeczy do świata nie jest dobrym rozwią zaniem. Robimy co możemy, aby tworzyć rzeczy, które są trwałe, wygodne i nie szko dzą naszej planecie – dodaje Marta Motz. – Chcemy budo wać społeczność skupioną na zrównoważonym rozwoju. Po przez nasze produkty chcemy docierać do osób, które myślą Coastalpodobnie.do produkcji strojów kąpielowych wykorzystuje Eco nyl. Materiał jest wykonywany z odpadów oceanicznych i wy sypiskowych, m.in. z plastiku przemysłowego, skrawków tkanin pochodzących od firm odzieżowych, starych dywa nów czy porzuconych sieci ry backich. W kolekcji dziewczyn ostatnio pojawiły się także ubrania codziennego użytku –koszulki, spódniczki, sukienki, parea oraz dresy. Wszystkie te rzeczy także zostały stworzone z „odpowiedzialnych” materia łów. Do ich produkcji wykorzy stano między innymi Tencel, czyli ekologiczny lyocell (bio degradowalne włókno pocho dzące z pulpy drzewnej) zmie szany z lnem oraz EcoVero – wiskozę wytwarzaną z masy celulozowej, która jest pozyski wana z odnawialnego surowca, jakim jest drewno.
WSZYSTKO ZACZĘŁO SIĘ NAD WODĄ
O
domiłościwodyinatury
To niezwykłe miejsce stworzyły dwie kobiety – Karolina Vavra Marta Motz. Zanim ich drogi połączyły się przy Oleandrów 5, obie przemierzyły daleką dro gę. Karolina urodziła się i wy chowywała w Sztokholmie. To właśnie w stolicy Szwecji, położonej na 14 wyspach oraz lądzie nad zatoką Saltsjön i je ziorem Melar, pokochała wodę. Jak przyznaje, przebywanie nad wodą było dla niej codzien nością. Niemal każdego dnia pakowała kostium kąpielowy do plecaka, wsiadała na rower i jechała popływać. Weekendy spędzała u babci, która miała dom nad jeziorem. Na lekcje pływania docierała kajakiem na pobliską wyspę. Od najmłod szych lat trenowała skoki do wody, potem pokochała sur fowanie. Wyjechała nawet na rok do Portugalii, która słynie z surfingowych plaż. Marta dorastała w Nowym Jor ku. Sport też towarzyszył jej od najmłodszych lat. Jak mówi, nie ma takiej skałki, z której nie odważyłaby się skoczyć. Ponieważ wychowywała się ze starszymi braćmi, to wyznaje zasadę, że kobiety mogą osią gnąć w sporcie takie same wyniki jak mężczyźni. Zresztą nie tylko w sporcie, ale także w biznesie, czego nauczyła się na studiach w Parsons School of Design w Nowym Jorku, gdzie kształciła się w dziedzi nie brand experience.
Lucchini/IMGMatheamodelka:Wesołowska,Paulinazdjęcia:
Coastal.malizmem.skandynawskimigicznychdukowanecymzzaprojektowanekostiumyproduktemSztandarowymdozrodzonamarka,Polsko-szwedzkaktórazostałazmiłościwodyoraznatury.firmysąkąpielowemyśląoporuszająsięciele,wyprozekolomateriałówwyróżniającesięminiPoznajcie
leandrów 5. Niewielki butik w samym cen trum Warszawy. Na drzwiach sympatyczny i zachę cający do wejścia napis: come say hi. Każdy, kto wejdzie się przywitać, od razu zorientuje się, że to miejsce bliskie na turze. Sklep Coastal powstał w 100 proc. z recyklingu. Do jego urządzenia posłużyło drewno z odzysku, niewyko rzystane przy produkcji mebli. Podłogi zostały odrestaurowa ne. Podobnie jak zabytkowy ekspres do kawy. Nawet rośliny pochodzą z drugiej ręki. No najważniejsze – stroje ką pielowe. One także powstały z recyklingu. Chcąc zakupić nowy egzemplarz, warto wziąć ze sobą stary. W butiku znaj duje się pudełko, do którego można wrzucić stary kostium, a w zamian zyskać kod rabato wy do wykorzystania przy za kupie nowego, a raczej świeżo zrecyklingowanego.
26 NATURA | wrzesień 2022 27NATURA | wrzesień 2022 ŻYJ ŚWIADOMIE ŻYJ ŚWIADOMIE
SKANDYNAWSKI DESIGN I AMERYKAŃSKI SEN Obie, z bagażem doświadczeń zdobytych za granicą, przepro wadziły się do Polski. Karolina z
postanowiła założyć markę modową. Od lat poszukiwała idealnego kostiumu kąpielo wego. Takiego, który będzie doskonale dopasowany do ciała, niczym druga skóra, a do tego zachwycającego jakością wykonania i designem. Zdecy dowała, że sama go stworzy i założyła w 2019 markę Co astal, wtedy jeszcze w miesz kaniu na warszawskiej Saskiej Kępie. Pewnego dnia do jej showroomu przyszła Marta –szukała stroju kąpielowego, który spełni jej oczekiwania. To spotkanie odmieniło ich życie. Marta zajmowała się wtedy wspieraniem start-upów pro wadzonych przez kobiety. Tak stały się wspólniczkami, które idealnie się dopełniają. Karo lina postawiła na skandynaw ski design i miłość do natury. Marta ma kobiecą siłę i wiarę, że można osiągnąć wszystko. Z tej mieszanki powstał nowy Coastal, który szybko stał się marką rozpoznawalną na pol skim rynku.
WYGODNE I STONOWANE Coco, Kate, Joe, Ivvy, Sofie, Vero, Olivia, Ella, Mishelle, Martha i Anna. Tymi kobiecymi imionami dziewczyny nazwały stroje ze swojej najnowszej kolekcji. Można w niej znaleźć zarówno zabudowane surfsuity z długim rękawem, klasyczne stroje jednoczęściowe, jak i bi kini. Kostiumy dwuczęściowe można łączyć ze sobą wedle uznania. Każda kobieta, bez względu na to, czy szuka cze goś do pływania, do plażowa nia czy noszenia na co dzień, znajdzie coś dla siebie. Jak mó wią właścicielki Coastal, mają wszystko od active po soft. Z jednym wyjątkiem – w ich kolekcji nie znajdziemy pstro kacizny. Na próżno tam szukać jaskrawych kolorów czy rzuca jących się w oczy wzorów. Jest szałwia, burgund, khaki, maho niowy brąz, granat i czerń.
DRZEWA NA MADAGASKARZE I JADALNE ETYKIETY Działania na rzecz ochrony środowiska nie kończą się na wykorzystywaniu ekologicz nych materiałów. Coastal, jako dumny członek Ecologi, czyli platformy działającej na rzecz klimatu, równoważy ślad wę glowy sadząc drzewa. Do tej pory dziewczyny posadziły 1218 drzew. Najwięcej na Madaga skarze. Dlaczego akurat na tej wyspie, położonej na Oceanie Indyjskim? Madagaskar jest uznawany za kraj o największej bioróżnorodności na świecie. Głównie ze względu na rosną ce tam drzewa namorzyno we, które magazynują cztery razy więcej dwutlenku węgla niż lasy tropikalne. Dzięki ko operacji z Ecologi, Coastal zasadził na wyspie 919 drzew. Istotne jest to, że w odbudowę pierwotnych lasów na Mada gaskarze zaangażowana jest miejscowa ludność, co wywiera także korzystny wpływ socjo ekonomiczny. Firma bierze też udział w projekcie zalesiania Mozambiku, czego efektem jest 217 nowych drzew. Uczest niczy także w odbudowie lasów w Kenii. Do tej pory zasadziła tam 58 nowych drzew. Do tego należy doliczyć 17 drzew w Ni karagui oraz 7 w Ugandzie. Na uwagę zasługują także opako wania i etykiety. – Chcemy, aby nasze opakowa nia były jak najbardziej zrówno ważone. Etykiety produkujemy z kukurydzy, co sprawia, że są w 100 proc. biodegrado walne. Można nawet je jeść. Zamówienia online wysyłamy w całkowicie ilościach.lokalnie,duktyIMartaodpadówmożnaopakowaniach,kompostowalnychcosprawia,żeśmiałojewrzucaćdoorganicznych–mówiMotz.jeszczecoś.WszystkieproCoastalsąwykonywaneręcznieorazwmałych
29NATURA | wrzesień 202228 NATURA | wrzesień 2022 TRENDY TRENDY W
kamper, kemping i glamping – od wyrzeczeń po luksusy
Chcemy odpoczywać bliżej natury, daleko od zgiełku miasta, ekologicznie, ale też luksusowo. Coraz częściej omijamy hotele all inclusive i wybieramy urlop w kamperze albo na kempingu. Modny staje się glamping, czyli połącze nie biwaku ze standardem pięciogwiazdkowych wczasów. Projektanci mody, m.in. Kenzo, przygotowują specjalne kolekcje ubrań na takie wyjazdy. Odpoczywać możemy w środku lasu, na drzewie, nad jeziorem lub na łące. Chętnie wyjeżdżamy po sezonie, by do minimum ograniczyć liczbę spotkanych na urlopie turystów. Omijamy wakacyjne tłumy. podróż kamperem coraz częściej wy ruszają celebryci. Małgorzata Rozenek-Majdan wraz z mężem, trójką dzieci i psami wybrała się do Szwecji i wszystko skrupulatnie po kazywała na Instagramie. Po dobnie zrobiła jedna z sióstr ADHiD, która wyruszyła kamperem z mężem i dwójką dzieci. Oczywiście tę wypra wę także można zobaczyć na Instagramie. Piękne, natu ralne, chorwackie widoki na pewno zachęciły do takiego sposobu podróżowania nie jednego obserwatora łódzkiej influencerki. POKOCHALIŚMY KEMPINGI PRZEZ PANDEMIĘ Celebryci podróżują najnow szymi modelami samochodów ze wszystkimi możliwymi wy godami i gadżetami. U nich jest luksusowo. Jednak wcale nie musimy mieć najnowszego modelu kampera, by spędzić niezapomniane wakacje. Wi dać to na autostradach, któ rymi przemieszczają się kam perowicze. Ta forma podró żowania zdobyła popularność podczas pandemii. Restrykcje, ryzyko zakażenia COVID-19 w hotelach oraz potrzeba sil niejszego kontaktu z przyrodą sprawiły, że cały świat zako chał się w kamperach i kem pingach. Liczby nie kłamią. W 2021 roku aż 45 proc. Ame rykanów podróżowało kampe rami lub prywatnymi samocho dami, którymi zatrzymywali się na kempingach. Według szacunków na 2022 rok, po nad połowa mieszkańców USA ma podróżować w ten sposób. Chińska agencja turystyczna odnotowała zaś, że liczba wy szukiwań dotyczących kempin gów w 2021 roku wzrosła tam aż osiem razy.
KEMPING Z CERTYFI KATEM ŚRODOWISKOWSPIERAJĄCYM
Oprócz kamperów i kempin gów chętnie wybieramy także glampingi. To dość droga no wość. Za dobę możemy zapła cić tutaj nawet około tysiąca złotych. Dla porównania: noc w zwykłym namiocie nad pol skim morzem może kosztować kilkanaście złotych za osobę. Glamping jest złożeniem dwóch angielskich słów: „gla morous”, czyli czarujący, ekskluzywny oraz „camping”, czyli biwak. To nic innego jak nocowanie pod namiotem, ale ze znacznie wyższym stan dardem i obsługą. Możemyyangunsplash.com/lifot.
Kempingi wybieramy przede wszystkim z powodu możliwo ści spędzania czasu w kontak cie i w zgodzie z naturą. Może my słuchać śpiewu ptaków na tarasie, spacerować po okolicy albo wybrać się na wycieczkę rowerową. Taki wypoczynek pozwala również na przygo towywanie regionalnych przy smaków zakupionych na przy kład na lokalnych targach. Ze statystyk Eurocampu, w którym możemy zarezerwować jeden ze 150 kempingów w 10 krajach wynika, że coraz więcej miejsc ma certyfikat wspierającychkempingówśrodowisko. I na to zwracają uwagę turyści przy wiązujący wagę do życia w zgo dzie z naturą. Niektóre z kem pingów znacznie ograniczyły ruch samochodowy na swoim terenie. Często oferowane są rowery jako alternatywna opcja dla auta. Optymalizuje się uży wanie klimatyzacji, czyli jest ona automatycznie wyłączana. Rygorystycznie przestrzega się segregacji śmieci. Większość kempingów stara się zmniej szyć zużycie wody i prądu. Uży wa się ekologicznych detergen tów do sprzątania. Przywiązuje się też coraz większą wagę do produkcji domków z ekologicz nych materiałów przyjaznych środowisku. NA GLAMPINGU JEST LUKSUSOWO
odpoczywać w oryginalnych miejscach, takich jak namioty sferyczne, jurty, namioty, dom ki na wodzie lub na drzewie. Często są to przestrzenie za projektowane przez znanych designerów. Mają spa, baseny, indywidualne tarasy, internet, łaźnie parowe, sale fitness oraz wysokiej klasy obsługę. Glampingi wybierają turyści, którzy nie chcą poświęcać komfortu dla lokalizacji i chcą wypoczywać daleko od hałasu dużych ośrodków wczasowych. Są one również gwarancją wolnej przestrzeni. Nie trzeba tutaj spać w śpiworze pod na miotem ani obawiać się o polo we warunki typowe dla biwaku.
30 NATURA | wrzesień 2022 TRENDY
Namioty sferyczne są konstruk cjami jak z filmów science-fic tion. To kopuły z panoramicz nym oknem. Za dnia możemy obserwować zmieniającą się przyrodę, nocą zaś patrzeć na rozgwieżdżone niebo. Kopuły mają klimatyzację i ogrzewa nie. Można w nich wypoczywać cały rok. Znajdziemy tu zarów no komfortowe łóżko z drogim materacem, jak i dużą wannę. Zdarza się też, że trafimy na hamak i jacuzzi. Na zimowy wypoczynek naj lepsze są jurty mongolskie. To zasługa trwałości konstrukcji. Namioty nordyckie zaś są cza sami dodatkowo umieszczone na drewnianej platformie. To eliminuje ryzyko przemakania ziemi pod naszymi nogami. Glamping to również domki położone w niezwykłych miej scach. Jedne znajdują się wy soko, na przykład w koronach drzew, i można z nich obser wować ptaki. Natomiast z niżej położonych domków w kilka sekund dojdziemy na przy kład nad jezioro. Takie miejsca znajdują się zazwyczaj na od ludziach nie mamy kontaktu z innymi turystami. W czasach przebodźcowienia jest to ide alny sposób na odnalezienie spokoju podczas urlopu.
W POLSCE, PORTUGALII I FRANCJI W Polsce glampingów przyby wa bardzo szybko. Pod Tatrami pojawiły na przykład namioty sferyczne, z których nawet zimą, w największy mróz, mo żemy podziwiać ośnieżone szczyty. W centrum Krakowa na Wiśle powstały domki na wodzie. Jurty znajdziemy nato miast w Beskidzie Niskim. Na glamping możemy też wybrać się na Mazury. Znajdziemy tu na przykład namioty z dostę pem do prywatnej plaży. Glamping jest bardzo popular ny w Portugalii. Turyści chętnie wypoczywają tu w luksuso wych, zazwyczaj drewnianych domkach albo w dużych na miotach, przy których działają często pola golfowe lub stadni ny koni. Ważne, by było daleko od zatłoczonej plaży znanych kurortów. Glamping pokochali też Francuzi. Odpoczywają tu taj w ten sposób bogate rodzi ny i młodzież, która nie musi liczyć się z pieniędzmi.
JAK Z SCIENCE-FICTIONFILMÓW
KAPELUSZ Z SIATKĄ NA OSY OD KENZO Na kempingu, w kamperze, a tym bardziej na glampingu coraz częściej chcemy wyglą dać modnie. Nie wystarcza nam zwykła kurtka prze ciwdeszczowa i szarobure kalosze. Zauważyli to projek tanci mody. Ubrania na glam ping znajdziemy na przykład u Max Mary. To długie parki w kolorze khaki oraz beżowe. Można je połączyć na przykład z luźno zawieszonymi nerka mi i spodenkami z dzianiny. Burberry zaprojektowała nato miast winylowe kurtki, myśliw skie nakrycia głowy i szerokie, bardzo długie kozaki. Idealne kreacje glampingowe znajdzie my u Kenzo. Charakteryzują się modnym, ale uniwersal nym wyglądem i wygodą. Są to olbrzymie kurtki prze ciwdeszczowe oraz kapelusze z siateczką chroniącą przed osami i komarami. Kenzo za projektował także wygodne torebki, które wyglądają jak zrolowany śpiwór. Znajdziemy u niego materiałowe, luźne su kienki z wycięciami. Na glam ping możemy też wybrać się w wygodnych kolarkach, które zakładamy do traperów i ele ganckich koszul. hiltonunsplash.com/parkerfot.
tak rekina jest wypadekprawdopodobnymniejniżsamochodo wy. Rekiny nie są ludojadami. Nie lubią mięsa człowieka ani jego krwi. Ataki rekinów są naj częściej pomyłką. Ich przyczy ną jest także słaba widoczność. Bywa, że rekin uznaje deskę surfingową z nogami człowie ka za kształt przypominający uchatkę. Bierze nas również za delfina lub żółwia. Najczę ściej ataki na ludzi zdarzają się podczas pływania, surfingu lub innych sportów z deską. Media zwykle szukają sensacji i ma nipulują informacjami. Zdecy dowana większość ataków nie kończy się śmiercią, ale pogry zieniem. Rekin szybko orientu je się, że się pomylił i wypluwa człowieka. Wiele ataków spo wodowanych jest nieodpowied nim zachowaniem ludzi. Cho dzi tu o prowokowanie, pod pływanie zbyt blisko, dotykanie i próby karmienia. Nie można przecież zaprzeczyć, że rekiny są wielką atrakcją turystyczną. Ludzie są w stanie zapłacić wiele, aby z nimi pływać lub nurkować.
Według statystyk populacja niektórych gatunków rekinów zmniejszyła się w ostatnich kilkudziesięciu latach o 97-99 proc. A te liczby wciąż rosną. I to w zastraszającym tempie. Do tego trzeba pamiętać, że przyrost naturalny rekinów jest bardzo długi. Okres dojrzewa nia zarodka może trwać niemal dwa lata.
W Malezji, Tajwanie, Singa purze i Korei handel płetwa mi rekina to świetny biznes. Pieniądze są tak duże, że procederem zajmują się już grupy przestępcze. Często płetwy rekina dają większe zy ski niż handel narkotykami. W Azji zupa z płetwy rekina to symbol wysokiego statusu społecznego i bogactwa. Jest ona podawana na wystawnych przyjęciach i bankietach. Jeśli pojawi się na stole, to znak, że gospodarz jest zamożny. Płetwy rekina uważane są za smaczne, zdrowe i pełne war tości Rekinyodżywczych.łowisiętakże dla oleju z ich wątroby. Powstaje z niego tran. Pojawiają się też opinie, że mięso rekina jest bardzo zdrowe i ma lecznicze właści wości. W sklepach, drogeriach i aptekach można znaleźć suplementy, które w swoim składzie mają olej z wątro by rekina. Niektórzy wierzą nawet, że wyleczą się dzięki temu z raka. Właściwości te nie zostały jednak udowodnione naukowo. Pamiętajmy za to, że rekiny gromadzą w sobie naj więcej toksyn i metali ciężkich. Wszystko przez to, że znajdują się na samym szczycie łańcu cha pokarmowego. Kwestia zdrowotna jest tu więc bardzo dyskusyjna.
W czasie wakacji w pobliżu Hurghady nad Morzem Czerwonym dwie kobiety zostały zaatakowane przez rekiny. Obie nie przeżyły. Ta wiadomość przeraziła turystów odpoczywających w egipskim kurorcie oraz wszystkich, którzy wybierali się tam na wakacje. Tymczasem to nie rekiny są zagrożeniem dla ludzi. To człowiek jest dla nich groźny. A bez rekinów natura może sobie nie poradzić.
HIPOPOTAMY GROŹNIEJSZE OD REKINÓW Z danych International Shark Attack File, prowadzonego przez Muzeum Florydy, wynika, że na całym świecie dochodzi do około 70 ataków rekinów rocznie. Z tego zaledwie kilka jest śmiertelnych. Sto razy wię cej osób zabiją co roku słonie albo hipopotamy. Natomiast aż 100 tys. ludzi ginie z po wodu ukąszenia przez węże. A więc rekiny nie są najwięk szym zagrożeniem dla człowie ka. Ludzie natomiast zabijają co roku około 100 milionów rekinów. I robią to z ogromnym okrucieństwem. Nawet 73 mi liony rekinów rocznie jest zabi janych tylko dla płetw. Ta część
PŁETWY REKINA TO WIĘKSZY ZYSK NIŻ HANDEL NARKOTYKAMI
PLASTIK ZABIJA REKINY Aby ratować rekiny, niezbędne jest ograniczenie ich poło wów. Potrzebne są rozwiąza nia prawne. Konieczne jest wprowadzenie restrykcyjnych limitów, a także zmuszenie ry baków do przewożenia rekinów w całości, razem z płetwami. W tym kierunku zaczęły już działać władze Stanów Zjed noczonych. W Niemczech natomiast wycofano ze skle pów filety z rekina. W Australii zabroniono połowu rekinów dla płetw. Ale wciąż działa tam czarny rynek, a suszone płetwy rekina sprowadza się z Pamiętajmyzagranicy. też, że plastik jest zabójczy dla rekinów. To coraz poważniejszy problem. Na ukowcy z University of Exeter policzyli oficjalnie udokumen towane przypadki, kiedy rekiny i płaszczki zaplątały się w pla stiki pływające w oceanie. Stało się to ponad tysiąc razy. Na ukowcy podkreślają, że praw dziwa liczba jest zdecydowanie wyższa, ponieważ niewiele badań skupiało się na tym problemie. Takie zaplątanie jest ogromnym cierpieniem. W jednym z przypadków rekin przeżył spotkanie z plastikiem, ale ten wrósł w jego ciało i z czasem uszkodził kręgo słup. Dlatego tak ważne jest na świecie ograniczanie plastiku.
REKINY WOLĄ PLANKTON OD CZŁOWIEKA
nie bój onrekina,sięboisięCiebie
ciała uważana jest, szczególnie w Azji, za kulinarny przysmak. Złowione rekiny spotyka kosz marny los. Odcina się im płetwy, a potem po prostu wy rzuca się do wody. Są jeszcze żywe, więc giną w cierpieniach. Wszystko przez to, że ich płe twy są najcenniejsze. Rybakom nie opłaca się przewozić całe go ciała rekina. Jest ono bardzo duże i zajmuje miejsce. Dlate go rekiny zabija się głównie dla małej części zdobytego mięsa. Chodzi tu zaledwie o około 1-5 procent ciała. Rekiny giną też przy okazji połowów innych ryb. Wpadają na przykład w sie ci zastawione na tuńczyki. Giną od razu albo są wyrzucane do wody już po wyciągnięciu na pokład. Są oszołomione i ran ne. Nie mogą zdobyć pożywie nia i umierają w męczarniach.
32 NATURA | wrzesień 2022 33NATURA | wrzesień 2022
ŻYJ ŚWIADOMIE ŻYJ ŚWIADOMIE A
Na całym świecie występuje aż 400 gatunków rekinów. Dwa z nich są szczególnie groźne. Pierwszy to żarłacz tygrysi. Ma do 5 metrów długości. Drugi to rekin młot, który czasami atakuje ludzi, jeśli zostanie sprowokowany. Reszta gatun ków jest niewielkim zagroże niem dla ludzi. Najmniejsze mają zaledwie 20 cm długości. Większość rekinów je ryby i bezkręgowce, na przykład kal mary. Natomiast długoszpary oraz rekiny wielorybie żywią się planktonem i nektonem. Rekiny znajdują się na Czer wonej Liście Gatunków Zagro żonych (World Conservation Union’s Red List of Threatened Species). Jeśli nie przestanie my ich zabijać, to mogą zginąć bezpowrotnie. A to będzie mia ło poważne konsekwencje dla natury. Rekiny znajdują się na górze łańcucha pokarmowego. Pełnią więc funkcję regulatora. Dzięki nim możliwe jest zacho wanie biologicznej równowagi w ekosystemach wodnych. Rekiny jedzą ryby żywiące się zooplanktonem. To ma istotny wpływ na rafę koralową. Reki ny utrzymują liczbę tych ryb w odpowiedniej ilości. Stężenie zooplanktonu jest duże, gdy ryb, które go jedzą jest mało. Zooplankton żywi się fitoplank tonem, czyli glonami morskimi i algami. Kiedy poziom zoo planktonu jest wysoki, to po ziom fitoplanktonu jest niski, gdyż jest zjadany. Dzięki temu algi nie zabierają przestrzeni rozrastającym się koralow com. Bez rekinów liczba ryb jedzących zooplankton byłaby większa. Nie miałby więc kto jeść fitoplanktonu. Wtedy kora lowce przegrają z algami walkę o przestrzeń i rafa obumrze. Rekiny eliminują też z populacji słabe i chore osob niki. Fauna i flora oceanu są ze sobą bardzo silnie powiązane. Dlatego wraz z rekinami mogą wyginąć inne gatunki. Badania wskazują na przykład, że z po wodu spadku liczby rekinów mniejsze drapieżniki zabijają skorupiaki. To ważna kwestia. Bez rekinów będą rozprzestrze niać się inne groźne gatunki. Zachwiana zostanie równowa ga w ekosystemie.
riceunsplash.com/jaredfot.
Dieta planetarna jest swego ro dzaju hybrydą kilku najbardziej prozdrowotnych modeli żywie niowych, czyli modelu śród ziemnomorskiego, fleksitaria nizmu i diety wegetariańskiej. Główne jej założenie to ogra niczenie spożycia produktów, których wytworzenie zaburza naturalny ekosystem. Do takich produktów przede wszystkim należy mięso i jego pochod ne. I tutaj postawię pauzę, bo wiem, że wiele osób na hasło „eliminacja mięsa” wszczyna bunt. Dlatego powtórzę jesz cze raz: ograniczamy, nie elimi nujemy. A to duża różnica. Sta tystyczny Polak zjada średnio 68 kg mięsa rocznie, czyli dwa razy więcej niż zaleca Światowa Organizacja Zdrowia. Spożycie takich ogromnych ilości mięsa nie dość, że nie jest koniecz ne dla naszego organizmu, to jeszcze może być dla niego wręcz szkodliwe. Nie mówiąc już o wpływie na środowisko. Dlatego jeśli dwa obiady w ty godniu, które zazwyczaj były mięsne, zamienimy na posiłki z porcją nasion roślin strączko wych czy tofu lub tempehu, to zrobimy bardzo dobry uczynek dla naszego zdrowia. I dla pla nety. Grupa produktów, która –moim zdaniem – zasługuje na największe cięcia, to wędliny. Za dobrą wędlinę trzeba sporo zapłacić i sporo trzeba włożyć wysiłku, żeby ją znaleźć. Dlate go o ile kilka razy w miesiącu porcja dobrej jakości mięsa nie jest fatalnym wyjściem, o tyle wrzucanie codziennie na śniadaniową kanapkę np. wę dliny drobiowej (bo oczywiście będzie chudsza i myślimy, że robimy coś dla zdrowia, a cza sami brutalnie okazuje się, że jest zupełnie na odwrót), a na kolację przypadkowej parówki, jest już dla naszego zdrowia niebezpieczne. W modelu diety planetarnej na zdrowej kanap ce zdecydowanie lepiej zapre zentuje się hummus lub inna pasta ze strączków, pesto czy nawet zwykła, dobrej jakości, musztarda lub keczup. A biał kowym dodatkiem do takiej kanapki w kontrolowanych ilo ściach mogą być: nabiał (naj lepiej półtłusty), jaja, ryby lub domowe pasty na bazie ryb. Generalnie dużą zaletą diety planetarnej jest różnorodność.
Moim zdaniem to w ogóle naj ważniejsza zasada w dietetyce. Dzięki temu nie dopuszczamy do rozwoju niedoborów, zwięk szamy jakość naszej mikrobio ty jelitowej nie nudzimy się dietą, a to bardzo ważne, żeby utrzymać na całe życie zdro we nawyki. Dieta planetarna bardzo mocno promuje spo żywanie pełnoziarnistych pro duktów, takich jak ciemne pie czywo, płatki owsiane górskie, grube kasze, razowe makarony czy naturalne ryże. Zwiększanie udziału pełnego ziarna w die cie to zdrowy nawyk żywienio wy, rekomendowany nie tylko w diecie planetarnej. W diecie zrównoważonej powinniśmy zwrócić uwagę na spożycie większej ilości tłuszczów nie nasyconych, czyli roślinnych. Zimnotłoczony i nierafinowany olej lniany, oliwa z oliwek, olej z wiesiołka czy rokitnika to wspaniałe dodatki do potraw, np. sałatek. Orzechy i nasio na to nie tylko źródła białka, ale również prozdrowotnych tłuszczów. Ze względu na zale cane przez twórców diet ogra niczanie spożycia tłuszczów nasyconych, w umiarkowanych ilościach powinien pojawiać się nabiał i jaja. Ryby, podobnie jak dobrej jakości mięso, zaleca się jeść kilka razy w miesiącu. Dziennie powinno się spoży wać jedną lub dwie porcje owo ców (maksymalnie 300 g). Na tomiast najlepszą zasadą diety planetarnej jest rekomendo wanie bardzo dużego udziału warzyw w codziennym menu, najlepiej do każdego posiłku. Dzięki temu dostarczamy or ganizmowi przeciwutleniaczy, które – oprócz działań immu nostymulujących – trochę nas odmładzają i poprawiają hu mor. Nic tylko jeść!grabkowskaunsplash.com/monikafot.
34 NATURA | wrzesień 2022 35NATURA | wrzesień 2022
dieta, która może uratować nas i planetę
Zrób sałatkę pełną pysznych warzyw z fasolą, orzechami włoskimi, pieczonym burakiem, oliwą i suszonymi pomidorami, zapakuj ją do szklanego pojemnika, zabierz bidon napełniony wodą, zgaś światło, wyjdź na świeże powietrze, miej poczucie, że zrobiłeś coś dla siebie i planety – mówi Urszula Zwierczyk, popularyzatorka diety planetarnej, dietetyk Instytutu Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum. Łączy na co dzień to, co kocha najbardziej: zamiłowanie do jedzenia i aktywności fizycznej przy akompaniamencie Bacha. Czym jest planetarna?dieta
ŻYJ ŚWIADOMIE ŻYJ ŚWIADOMIE
Czy są jakieś wady takiej diety? Największym minusem diety planetarnej może być zagro żenie niedoborami, spowodo wane niewiedzą użytkownika tego modelu żywieniowego. Jeśli osoba, która decyduje się na bardziej roślinny model żywieniowy, nie zadba o pra widłowe komponowanie diety, tak aby udział białek, tłusz czów, węglowodanów, witamin i składników mineralnych był prawidłowy, to po jakimś cza sie ciało może zaprotestować. Dieta planetarna nie powinna być monotonna. Dlatego za dbanie o zastępowanie po karmów zwierzęcych, które są źródłem białka, przez roślinne odpowiedniki (strączki, białko konopne, białko rzepaku, tofu, tempeh, orzechy, masło orze chowe, nasiona, komosa ryżo wa, amarantus itd.) stwarza dużą szansę na uniknięcie ta kich sytuacji. Podczas corocz nych badań profilaktycznych zawsze warto do listy dodać podstawową morfologię, że lazo, ferrytynę i B12, aby mieć pewność, że niczego nam nie brakuje. Zalety diety plane tarnej to przede wszystkim szansa na utrzymanie zdrowia swojego i matki natury. Więc korzystamy podwójnie. Jedząc więcej produktów roślinnych, zmniejszamy zużycie wody, produkcję gazów cieplarnia nych oraz zwiększamy bioróż norodność. Zaletą diety plane tarnej jest zwiększanie świa domości konsumenta. Przede wszystkim dotyczy ona się gania po produkty uprawiane w sposób naturalny, przez co zwiększamy szansę na ograni czanie stosowania pestycydów przez rolników. A ma to wpływ na zdrowie nasze naszej pla nety. Kolejna zaleta diety pla netarnej to świadome zakupy i niemarnowanie żywności. Jaki wpływ na zdrowie ma stosowanie diety planetarnej? Liczne badania wykazują, że w modelu żywieniowym, w któ rym ogranicza się nadmierne spożycie produktów pocho dzenia zwierzęcego, widocznie poprawia się profil lipidowy, gospodarka insulinowo-węglo wodanowa oraz przede wszyst kim nasz mikrobiom jelitowy. Dlatego taki model żywieniowy dobrze sprawdzi się w hiper cholesterolemii, cukrzycy typu II czy insulinooporności.
Dieta planetarna może być skuteczna przy leczeniu otyło ści. Większe spożycie błonnika daje sytość i stymuluje wzrost prawidłowej mikrobioty w prze wodzie pokarmowym, która nierzadko bywa zaburzona u osób cierpiących na otyłość. Dieta zrównoważona to przede wszystkim ograniczanie sło dyczy, fast foodów, tłuszczów nasyconych oraz tych w kon figuracji trans, gotowych dań, słodzonych napojów gazowa nych i niegazowanych. Więc „z marszu” zmniejszamy ryzy ko chorób cywilizacyjnych z po wodu spożywania tego typu produktów. Większe spożycie tłuszczów roślinnych to wyższy udział witamin rozpuszczal nych w tłuszczach (A, D, E, K), w orzechach mamy cenne pier wiastki, jak np. cynk i selen, a w warzywach i owocach prze ciwutleniacze, jak bardzo ak tywny resweratrol, kwercetynę, beta-karoten czy likopen. Czyli wszystko, czego nam potrzeba, żeby utrzymać zdrowie.
Jak na nią przejść i czy może to zrobić każdy? Na początek zacznijmy od zastanowienia się, jak często jemy produkty pochodzenia zwierzęcego. Potem rozejrzyj my się, jakie zamienniki ofe ruje nam świat roślin. I jeśli
ŻYJ ŚWIADOMIE ŻYJ ŚWIADOMIE
Dieta planetarna jest zalecana wszystkim zdrowym dorosłym, ale jeśli chodzi o dzieci, to do piero od drugiego roku życia. Dieta planetarna z racji tego, że bazuje na większym spoży ciu nasion roślin strączkowych, które mogą być ciężkostrawne, będzie kłopotliwa dla osób z zespołem jelita drażliwego (IBS) czy tych, u których stwier dzono stany zapalne w prze wodzie pokarmowym (GERD, przepukliny, SIBO/IMO/SIFO itd.). Również nie poleca się spożywania codziennie strącz ków przez osoby z choroba mi tarczycy, zwłaszcza przy niedoczynności, ponieważ są one źródłem antyodżywczych substancji wodziezstrawność.antyodżywczychczącotermicznejszychgotowaniestrączków,powiednioiwielewchłanianieograniczającychm.in.jodu.Alezależyodczęstotliwościobróbkitychproduktów.Oddługienamaczaniezmienianiewody,ichprzezpierw10-15minutobróbkibezprzykryciaznaobniżailośćsubstancjiipoprawiaWprzypadkuosóbnadwrażliwościamiwprzepokarmowymwarto
do strączków dodać zioła, np. majeranek czy tymianek, oraz połączyć je z lekkostrawnym dodatkiem węglowodanowym. Czyli zamiast jeść soczewicę z kaszą pęczak, można wybrać np. purée z lekko rozgotowanej cieciorki z tymiankową kaszą jaglaną. Jeśli do tego dodamy gotowane na parze, lekko strawne warzywa, skropimy olejem lnianym i posypiemy świeżo posiekaną natką pie truszki – idealny oraz delikatny posiłek będzie gotowy do wpi sania na stałe w menu! Oczy wiście ważne jest, aby dania ze strączkami nie pojawiały się codziennie; kilka razy w tygo dniu nie powinny zaszkodzić. Wtedy ich ciężkostrawność oraz „antyodżywczość” nie za szkodzą ani osobom z refluk sem, ani osobom z niedoczyn nością tarczycy. Choć wiele oczywiście zależy od indywidu alnej tolerancji. Czy Pani zdaniem dieta ta pozwoli uratować środowisko? Nierzadko nie mamy wpływu na to, w jaki sposób niszczy się naszą planetę. Czasami są to układy poza naszym zasię giem. I choć każdy świadomy człowiek powinien dbać o eko logię w ten najbardziej oczy wisty sposób, czyli przez se gregację śmieci, zmniejszanie użycia plastiku, ograniczanie nadmiernego kupowania ubrań czy sprzętów elektronicznych, wybieranie roweru bądź komu nikacji miejskiej zamiast spali nowego samochodu, sadzenie drzew, wybieranie naturalnych kosmetyków i oczyszczanie planety ze śmieci – to właśnie ta świadomość, że stosując odpowiednią dietę również możemy zmienić bardzo wie le, jest nieoceniona. Stagnacja i bierność może doprowadzić do kolejnych katastrof eko logicznych. A recepta wydaje się być dość prosta: zrób sa łatkę pełną pysznych warzyw z fasolą, orzechami włoskimi, pieczonym burakiem, oliwą i suszonymi pomidorami, za pakuj ją na wynos do szklane go pojemnika, zabierz bidon napełniony wodą, zgaś światło, wyjdź na świeże powietrze, rozsądnie korzystaj z natural nych promieni słonecznych, jedz powoli i świadomie, miej poczucie, że takim wyborem zrobiłeś coś dla siebie i plane ty. Maleńkie kroczki, ale jeśli pomnożymy je przez całą po pulację, mogą okazać się tymi milowymi. Dlaczego nie spró bować? Może właśnie to jest recepta i nadzieja na lepsze jutro oraz stabilny byt naszej pięknej planety Ziemi. Rozmawiała Czerwińska-MurganMarzena hanselunsplash.com/louisfot.
choć raz w tygodniu zamiast klasycznego kotleta z ziem niakami zjemy kotlet z fasoli z brązowym ryżem oraz miską warzyw, to już będzie ogromny sukces. Testujmy różne połą czenia i inspirujmy się tymi, którzy stosują diety wegańskie, gdyż oni doskonale wiedzą, jak przyrządzić kalafiora, żeby smakował lepiej niż schabowy. Bez wątpienia polecam zajrzeć do książek Marty Dymek i na jej portal jadlonomia.com czy pobuszować po przepisach Eryka na ervegan.com.
W 2019 roku Komisja EAT-Lancet (The EAT-Lancet Commission) wydała raport mający na celu uświadomienie światu, jak ważna jest walka o dobro naszej planety. Ideą członków wchodzących w skład komisji było stworzenie zasad żywienia, które pozwolą na ograni czenie negatywnych skutków, jakie generuje produkcja, transport, przechowywanie i utylizacja żywności. Naukowcy wykazali, że obecny system produkcji po woduje utratę bioróżnorodności w przyrodzie, zwięk sza produkcję gazów cieplarnianych i drastycznie podnosi zużycie wody. Brak równowagi w wytwarzaniu żywności prowadzi do jej ogromnej nadprodukcji, zwłaszcza w krajach rozwiniętych. Szacuje się, że śred nio na Europejczyka przypada za dużo o ok. 1000-1500 kcal z produkowanej żywności w porównaniu z jego zapotrzebowaniem energetycznym. Z drugiej strony ponad 820 mln osób cierpi z powodu braku jedzenia. Zaproponowany model żywieniowy ma zapewnić nam balans makroskładników, witamin, składników mineralnych oraz błonnika, co ma ogromne znacze nie w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, a także dać pewność, że wartościowego jedzenia nam nie Więcejzabraknie.ozałożeniach diety planetarnej czytaj na www. thelancet.com/commissions/EAT.
36 NATURA | wrzesień 2022 37NATURA | wrzesień 2022
Zeszyty z papieru bananowego, piórnik z bambusa, długopis z alg, linijka z ubiegłego roku i podręczniki od starszych kolegów… W tym roku szkolnym warto postawić na ekologię. Natura będzie nam za to wdzięczna. I możemy dzięki temu sporo zaoszczędzić. ajważniejsze, by wy prawkę dla ucznia kupować z głową. Za nim wybierzemy się na zakupy, przejrzyjmy rzeczy dzieci z po przedniego roku szkolnego. Wiele z nich z powodzeniem jeszcze posłuży wiele miesięcy, a może i lat. Jeśli tylko są w do brym stanie, nie są popsute ani zniszczone, nie ma sensu ku pować nowych i tworzyć niepo trzebnych śmieci. W kolejnym roku szkolnym z powodzeniem możemy użyć na przykład sta rych linijek, cyrkli, gumek do ścierania, zeszytów kupionych „na zapas” albo długopisów, w których wystarczy tylko wy mienić wkład. Warto wszystko dokładnie przejrzeć, a następ nie stworzyć dokładną listę tego, co możemy wykorzystać ponownie, a co trzeba kupić. Taki przegląd możemy zrobić wspólnie z dziećmi. Jest to świetny element edukacji eko logicznej i lekcja oszczędzania. Jeśli już będziemy na zaku pach, starajmy się wybierać przedmioty wysokiej jakości, które posłużą nam przez cały rok szkolny, a być może i dłu żej. Nie kupujmy jednorazó wek. Wybierając na przykład mazaki, szukajmy takich z wy miennymi wkładami. Warto zwrócić uwagę na to, z czego wykonane są produkty. Na sklepowych półkach, nawet w dyskontach, pojawia się co raz więcej przyborów szkolnych z materiałów z recyklingu oraz z surowców odnawialnych. To m.in. zeszyty, notatniki i bloki z makulatury. Znajdziemy też ekologiczne teczki, segrega tory, plecaki i długopisy. Dzię ki takim wyborom zadbamy środowisko.
Kupując produkty z logo FSC mamy pewność, że drewno, z którego zostały wykonane, pochodzi z lasu zarządzanego zgodnie z dobrem przyrody i Artykułyspołeczności.papiernicze, na przy kład zeszyty, mogą być ozna czone logo Paper by Nature. Oznacza to przyjazną środo wisku praktykę przetwarzania papieru. Często też pojawiają się na opakowaniu informacje, że do produkcji danego przed miotu użyto makulatury. Certyfikat Der Blue Engel to wyznacznik standardu dla produktów i usług przyja znych środowisku. Podczas jego przyznawania jury bierze pod uwagę takie czynniki, jak oszczędność surowca i zanie czyszczeń, ograniczenie hała su, eliminację odpadów oraz możliwość ponownego ich użycia.
TRYB CYFROWY Dla starszych dzieci warto rozważyć rozwiązania cyfro we, których jest coraz więcej. Można na przykład zrezygno wać z tradycyjnego notatnika. Wybierając wersję cyfrową albo aplikację oszczędzamy miejsce i nie tworzymy śmieci. Wiele podręczników i książek znaj dziemy już w wersji PDF albo online. W ogólnym rozliczeniu cyfryzacja także przyczyni się do zaoszczędzenia pieniędzy. Do tego pojawił się już na rynku specjalny, ekologiczny plecak, który za pomocą pane lu fotowoltaicznego naładuje komórkę, aparat fotograficzny, tablet albo laptopa. Ma on również akumulator o dużej pojemności i wodoodporną powłokę wykonaną z przetwo rzonych butelek PET. Powodzenia w nowym roku szkolnym! santosunsplash.com/lucasfot.
CERTYFIKAT JEST WAŻNY
Wybierając przybory szkolne, warto zwrócić uwagę na tok syczność produktów. Najlepiej wybierać nielakierowane kredki i ołówki. Sztucznych barwni ków nie zawierają naturalne gumki do ścierania. Wybierając kleje i korektory, szukajmy ta kich, które w swoim składzie mają wodę. Są dzięki temu bezpieczniejsze. Pamiętaj my, że dzieci mają styczność z tymi przedmiotami niemal cały dzień. Ważne więc, by były Skądzdrowe.mamy wiedzieć, że ku pujemy produkty ekologicz ne? Producenci umieszczają na nich specjalne znaki. Na przyborach z drewna znaj dziemy na przykład certyfi kat FSC (Forest Stewardship Council). To bardzo ważne.
z wekologiąplecaku
ZRÓB TO SAM ALBO KUP Z „DRUGIEJ RĘKI” Pamiętajmy też, że nie wszyst ko musimy kupować w sklepie. Wiele rzeczy do szkoły z powo dzeniem przygotujemy sami. Żeby zrobić piórnik, wystarczy kawałek materiału i igła z nitką. Takie wspólne szycie może być superzabawą dla nas i dziecka. Zrobimy coś oryginalnego i za dbamy o Mundurki,planetę.strójna WF i pod ręczniki warto natomiast kupić z tzw. drugiej ręki. To ekologia i ekonomia w jednym. Ubrania znajdziemy w second handach oraz aplikacjach zakupowych w internecie, a podręczniki w antykwariacie albo u rodziny czy Przygotowującznajomych.się na nowy rok szkolny, pamiętajmy o śniada niówkach i wielorazowych bu telkach na picie. Zapomnijmy o zawijaniu kanapek w folię. W sklepach możemy kupić wie le fantastycznych lunch bok sów. W razie potrzeby znajdzie my też wielorazowe owijki. Są one wykonane z bawełny lub z recyklowanego plastiku. Mają nietoksyczną powierzchnię, są łatwe do czyszczenia, szybko schną i zapobiegają przenika niu zapachów. Warto zaopa trzyć dziecko także w wielora zowe sztućce. Bambusowe łyż ki, widelce i noże nie zawierają tworzyw sztucznych, są lekkie i Nietrwałe.zapomnijmy o butelce wielorazowej – pomoże to za oszczędzić pieniądze i zadbać o środowisko. Zamiast co dziennie kupować nową jedno razową butelkę z piciem, która wyląduje w koszu na śmieci, wybierzmy wielorazówkę. Zwróćmy uwagę, by była lekka i wykonana z bezpiecznego plastiku bez BPA.
38 NATURA | wrzesień 2022 39NATURA | wrzesień 2022 N
ŻYJ ŚWIADOMIE ŻYJ ŚWIADOMIE
GADŻETY PRZYJAZNE NATURZE Pamiętajmy, że plecak z całą jego zawartością znajdzie się na plecach naszego dziecka. Dlatego unikajmy kupowania zbędnych gadżetów. Według statystyk plecaki uczniów są przeciążone. Wszystko przez to, że dzieci przynoszą do szkoły zbyt wiele niepotrzeb nych rzeczy. Jeśli dziecko ko niecznie chce mieć modny ga dżet, warto na przykład kupić zeszyt z papieru bananowego. Jest ładny, oryginalny pozwala dbać o planetę. Papier banano wy to mieszanka wolnego od zanieczyszczeń włókna bana nowego (to produkt uboczny uprawy bananów) oraz odzy skanego w procesie recyklin gu papieru ekologicznego. W skład takiego ekologicznego zeszytu wchodzi 80 proc. ma kulatury oraz 20 proc. zużytych skórek bananów. Jest to więc zestawienie idealne. Taki zeszyt poza tym ładnie pachnie, a na kartkach widać części bana nowca. Na pewno zachwyci kolegów i koleżanki z klasy. In nym oryginalnym zeszytem jest tzw. muzyczny kołonotatnik – jego okładka jest wykonana z płyty Ciekawymwinylowej.pomysłem jest eko logiczny, bambusowy piórnik. Jest lekki i nie zajmuje dużo miejsca. Wśród piórników znaj dziemy także wykonany z opon samochodowych albo z butelek PET. Pamiętajmy, by unikać plastikowych przyborów. Do brym rozwiązaniem są piór niki metalowe, drewniane lub z Jeślimateriału.chodzi o przybory do pisania, to też bez problemu znajdziemy takie, które są wykonane z surowców prze tworzonych. Dostępne są już długopisy, które całkowicie ule gają biodegradacji. Wykonane są ze specjalnego tworzywa, które powstaje ze skrobi ku kurydzianej teżiprzypadkudzącychkonanyspecjalnywmiotów,Wśródstarychmochodowychdługopisdowstajeekologicznychsubstancji.jącgopisgenetycznie.niemodyfikowanejDziękitemudłurozkładasię,nieuwalniaprzytymniebezpiecznychZoryginalnych,materiałówpocorazwięcejprzyborówpisania.Możnajużkupićzalglubzczęścisaalboołówkizebanknotów.ekologicznychprzedktóreprzydadząsięszkole,znajdziemytakżekalkulator.Jestwyzmateriałówpochozrecyklingu,wtymzestarychaparatówdrukarek.Kalkulatortenjestzasilanyenergiąsłoneczną.
A jakie wzory cieszą się największym „wzięciem” wśród osób, które zamawiają ręcznie malowaną kurtkę? Trudno jednoznacznie powiedzieć, co jest najbardziej popularne. Wszystko zależy od tego, co w danym momencie wrzucę jako inspirację na mój Instagram czy w inne media społecznościowe. Gdy spodoba się zdjęcie stworzonej wcześniej kurtki, wtedy zgłaszają się ci, którzy chcą to, co zoba czyli na inspiracji. Często też ludzie przy chodzą do mnie ze swoim własnym po mysłem lub też z konkretną postacią np. z bajek disneyowskich, czyli np. Pocahon tas, Król Lew, Piękna i Bestia. Nie zmienia to jednak faktu, że są osoby, które dają mi wolną rękę i proszą, bym sama wybra ła jakiś wzór i stworzyła dla nich kurtkę według swojego pomysłu. Wtedy mogę namalować to, co mi w danym momencie w duszy gra i za takie zamówienia jestem bardzo wdzięczna. Bardzo popularne jest też zamawianie kurtek dżinsowych przez osoby przygotowujące się na swoje wesele. Czy oznacza to, że popularne staje się zakładanie do białej sukni ręcznie ma lowanej kurtki? Jest to rzeczywiście dość powszechne, by do ślubu zamówić właśnie taką kurtkę jako okrycie wierzchnie, w miejsce boler ka czy sztucznego futerka. Zaletą takiego rozwiązania jest to, że taką kurtkę można wykorzystywać na co dzień. Wtedy łączy my praktyczne z pożytecznym i możemy też długo po ślubie cieszyć się pamiątką oraz wspominać ten ważny dla nas dzień długo po uroczystości. A w jaki sposób można nauczyć się tworzenia spersonalizowanych kurtek? Na szczęście ta wiedza jest już obecnie bardziej dostępna niż wtedy, gdy ja sta wiałam swoje pierwsze kroki w świecie
40 NATURA | wrzesień 2022 41NATURA | wrzesień 2022 OD ŚRODKA
Czyli wszystko zaczęło się od marzenia, które udało Ci się przekuć w czyn? Tak, metodą prób i błędów wypracowywa łam swój system działania. Sprawdzałam co działa, co trzeba zmienić. Ważne było dla mnie by wiedzieć, jak optymalnie na kładać farbę i jak zadbać o to, aby efekt końcowy był zadowalający, a dekoracja na kurtce była trwała. Proces tworzenia ręcznie malowanej kurtki jest złożony i wymaga tego, by odpowiednio zaopie kować się rzeczą, którą będziemy chcieli ozdabiać. Najlepiej jest ją najpierw wy prać, bez względu na to, czy będziemy pracować na kurtce z drugiej ręki, czy na nowej. Musimy pozbyć się z powierzchni materiału wszystkich substancji, które będą przeszkadzały farbie we wchłanianiu się. Gdy już kurtka będzie wyprana, warto ją dodatkowo wyprasować, a następnie nanieść kontury wzoru i przejść do malo wania. Sam proces malowania jest dość pracochłonny, ponieważ dla trwałego efek tu nanosimy kilka warstw farby. Z uwagi na to, że każda warstwa musi dobrze wy schnąć zanim przejdziemy do nakładania następnej, to przygotowanie jednej kurtki zajmuje więcej czasu, niż mogłoby się wydawać. Mimo wszystko efekt, na który czekamy, w większości przypadków w peł ni wynagradza to czekanie. Ostatecznie tworzenie czegoś unikalnego, co sami projektujemy, w dobie powszechnie do stępnych i zaśmiecających naszą Ziemię „gotowców”, daje dużą satysfakcję.
zkreacjedrugiego obiegu tworzone z myślą o naturze
OD ŚRODKA
Moda na zero waste fashion cieszy się coraz większą popularnością. Trend ten polega na wykorzystywaniu starych rzeczy w nowy, kreatywny sposób. Klaudia Kroczek, artystka, twórczyni internetowa, szkoleniowiec, mama Emilki i Oliwki, maluje na starych kurtkach dżinsowych motywy roślinne, postaci z książek, bajek, ulubione zwierzęta. I uczy tego innych, prowadzi warsztaty w największych miastach w Polsce. Od czego zaczęła się, Klaudio, Twoja przygoda z malowaniem kurtek dżinsowych i zero waste fashion? Kilka lat temu, gdy w poszukiwaniu inspi racji przeglądałam Pinterest, zauważyłam kurtkę, na której namalowana była postać ze znanej bajki „Elza z krainy lodu”. Po myślałam wtedy, że tak ozdobiona rzecz bardzo spodobałaby się moim dzieciom. Zaczęłam więc robić badanie w internecie, sprawdziłam, jakie farby są dostępne na rynku. Poczułam, że to jest to. Bardzo za leżało mi jednak, by na samym początku zdobyć jak największą wiedzę i odpowied nio zabrać się za temat. Następnie zamó wiłam swój pierwszy zestaw do malowa nia i działałam na bazie ubrań, które już mieliśmy w szafie.
A jeśli chodzi o zakup odzieży używanej, to zdarza Ci się robić zakupy modowe w second handach? Tak się składa, że wszystko, w co jestem dziś ubrana, pochodzi właśnie ze sklepu z odzieżą używaną. Każdy, kto choć raz odwiedził tego typu sklep zapewne zauwa żył, że można tam trafić na ubrania zupeł nie nowe, nadal posiadające metkę. Jeśli chodzi o modę, to robimy zakupy pod wpływem impulsu. Potem okazuje się, że nie założymy danej rzeczy nawet raz i te rzeczy trafiają do drugiego obiegu. Warto też pamiętać o tym, że rzeczy możemy przekazywać w rodzinie, jeśli mamy dzieci w różnym wieku, to warto zachować ubra nia dla młodszego potomstwa zamiast je wyrzucać i w ten sposób zadbać o to, by w pełni wykorzystać to, co już wcześniej kupiliśmy. Kupowanie w second handach to nie wstyd, tylko oznaka świadomości troski o nasze środowisko. Czy jest coś, co jako popularna i lubiana twórczyni internetowa poradziłabyś nowicjuszom, którzy stawiają swoje pierwsze kroki w biznesie opartym na budowaniu marki osobistej w social mediach? Przede wszystkim ważne jest, by pozostać sobą i nie porównywać się z innymi. Istot ne jest, żeby nie kreować się na kogoś, kim nie jesteśmy i postawić na autentycz ność. Sama miałam momenty, w których porównywałam się z innymi i bardzo mnie to demotywowało. Ważne jest, by zasta nowić się, co chcemy pokazać, jak chcemy się zaprezentować, jaki wizerunek chcemy budować. Ważne, by być w tym prawdzi wym pokazać naszemu użytkowniko wi, że jesteśmy tylko człowiekiem, który miewa również gorsze momenty, który boryka się z różnymi wyzwaniami dnia co dziennego. W działaniu w social mediach ważna jest też odwaga. Chciałabym tutaj zacytować motto, które kiedyś usłyszałam w pewnym filmie i które towarzyszy mi w moich działaniach: „Nigdy nie pozwól, by strach przed działaniem wykluczył cię z gry”. A jaką rolę w Twoim życiu odgrywa kontakt z naturą i życie blisko niej? Będąc z rodziną w kojącym zmysły pełnym naturalnego piękna miejscu, zawsze staramy się wykorzystać do mak simum pobyt blisko natury. Wczesnym rankiem wychodzimy na spacery i korzy stamy z tego, że nie ma jeszcze tłumów ludzi w miejscach, które chcemy zoba czyć. Obcowanie z naturą wspiera naszą kreatywność, poprawia naszą energię dzięki temu mamy więcej pomysłów. Dla mnie natura jest źródłem inspiracji, m.in. kolorystycznych. W swojej pracy często inspiruję się naturą w kontekście wybieranych motywów i palet barw. Mam nadzieję, że wszyscy Czytelnicy magazynu „Natura” dostrzegą, że natura jest nie tyl ko naszą muzą i inspiracją, ale tym miej scem, z którego czerpiemy to, co dla nas dobre. Warto wysilić się i dać naturze coś od siebie. Zacząć od małego kroku. Zakrę cić kran, kupić używaną kurtkę, segrego wać śmieci. Jak powiedział kiedyś Gandhi „Sami musimy stać się zmianą, do której dążymy w świecie”. Podcast „Stawiam na naturę” powstał pod patronatem Klubu Natura i jest dostępny na Serdeczniewww.klubnatura.plstroniezapraszamy. Pielęgnacja i higiena ciała z Natura Eko
OD ŚRODKA zero waste fashion. Malowania na kurt kach można nauczyć się między innymi u mnie. Prowadzę regularne szkolenia dla zorganizowanych grup w największych miastach Polski – informacje na temat takich kursów można znaleźć na moim Instagramie, ale nie jestem jedyną osobą w naszym kraju, która szkoli z tej dzie dziny. Są też inne specjalistki, które mają wieloletnią wiedzę i praktykę w przekazy waniu tajników oraz sprawdzonych prak tyk w malowaniu. Wzięcie udziału w takim szkoleniu jest świetnym pomysłem na kreatywne spędzenie wolnego czasu. Na warsztaty nie przynosimy nowych kurtek, najlepiej uczyć się malowania na kurt ce, którą nosimy od dawna. Można też zaopatrzyć się w taką „testową” kurtkę w sklepach z odzieżą używaną lub w zna nych, opartych na ekonomii zrównoważo nego rozwoju, serwisach online.
I NA WWW.DROGERIENATURA.PL DOSTĘPNE WYŁĄCZNIE W DROGERIACH
Tworzenie spersonalizowanych kurtek to też świetna umiejętność, którą można wykorzystać do tworzenia ręcznie wyko nanych prezentów dla najbliższych. Ci, którzy uczą się na moich kursach, często później tworzą kurtki dla dzieci, przyjaciół i mają dzięki temu możliwość obdarować ważne dla nich osoby czymś samodzielnie zrobionym, wyjątkowym, co jest też bar dziej doceniane niż kolejny gadżet kupio ny „na szybko” w galerii. Czy udaje Ci się na co dzień stosować w życiu metody na to, by żyć według zasady zero waste i dbać o zasoby naturalne naszej Ziemi? Razem z pozostałymi członkami mo jej rodziny staram się małymi krokami wspierać ekologię. Na przykład zwraca my uwagę na to, by nie marnować wody tam, gdzie nie jest to potrzebne. Staramy się zakręcać kran nawet podczas mycia rąk – czyli odkręcamy wodę, by zwilżyć ręce, następnie nakładamy mydło i potem ponownie odkręcamy wodę, by to mydło spłukać. Podobnie z myciem zębów – gdy je myjemy przez około dwie minuty nie ma potrzeby, by w tym samym czasie woda z kranu lała się strumieniami. To są nawyki, które może wdrożyć w domach każdy z nas i właśnie od tego można za cząć dbanie o ochronę tego, co jest cenne i czego nie powinniśmy nadużywać.
42 NATURA | wrzesień 2022
Agnieszka Galewska – ambasadorka kampanii społecznej „Dobra dla Ciebie, idealna dla siebie” pracuje w branżach postrzeganych jako typowo męskie: transport, logistyka, górnictwo, chemia, budownictwo. Coraz częściej spotyka jednak na swojej zawodowej drodze kobiety. O tym, z jakimi wyzwania mi muszą się one mierzyć, a także o tym, jak ona buduje poczucie własnej siły, opowiada Marcie
Banaszek – twórczyni kampanii „Dobra dla Ciebie, idealna dla siebie”.
Idea kampanii zrodziła się w przy mierzalni mojego studia mody w Warszawie, gdzie często w dyskretnych warunkach kobiety „obnażają” swoje troski życia. Czy w swojej pracy doświadczasz podobnych sytuacji? „Obnażanie” swoich trosk leży w naszej naturze, ale nie ma w tym nic złego. Takie bywamy. Pracuję w branżach postrzega nych często jako męskie (transport, logi styka, górnictwo, chemia, budownictwo) i w życiu zawodowym poznaję wiele cie kawych kobiet. Bardzo mnie to cieszy, bo kiedy zaczynałam w 2002 roku, na mojej drodze zawodowej było zdecydowanie więcej mężczyzn. Kobiety, które teraz spotykam, mogę podzielić na dwie grupy: takie, które przeszły podobną drogę jak ja i nie zawsze chcą dzielić się swoimi tro skami, bo jesteśmy twardzielkami lub je udajemy oraz takie, które dopiero zaczy nają karierę, którym zdarzają się słabsze chwile i momenty braku wiary we własne możliwości. Tym zawsze powtarzam, że trzeba próbować, wierzyć w siebie i swoją wartość. Trzeba iść przed siebie i wierzyć, że to, co robimy sprawia, iż stajemy się coraz lepsze. Pamiętajmy, że nawet jeśli czasem trafimy w ślepą uliczkę i nie zreali zujemy zamierzonego celu, to zdobędzie my nową wiedzę i doświadczenie. To za wsze rozwój. Obecnie pracuję w rodzinnej grupie kapitałowej z przewagą branży budowlanej, ale tu nie ma znaczenia płeć – liczą się kompetencje, wiedza i zaangażowanie. Ścisły umysł, liczby, analiza, dane, strategia, zarządzanie – to Twoje ob szary, ale jednocześnie jesteś otwarta na innych, pomocna i wyważona. Jesteś doświadczoną kobietą – pewną siebie i spełnioną, do tego masz tę mądrość życiową. Ja właśnie taką Cię widzę, a jak siebie widzisz Ty? Kim jesteś dla siebie? Często oceniałam siebie przez pryzmat tego, jak postrzegali mnie inni. Może to też doprowadziło mnie do miejsca, w którym jestem. Przebyłam długą drogę, czasem nie było łatwo, ale jestem typem, który nigdy się nie poddaje. To dlatego przede mną zawsze stawiane były wyzwa nia, których nikt inny nie chciał się podjąć. Dziś dziękuję tym, którzy w ten sposób ze mną pracowali, bo dzięki temu się rozwi jałam. Jak tylko mam możliwość, jestem dla innych, bo wierzę, że każdy, kto tego potrzebuje, zasługuje na pomoc – by go wysłuchać, wesprzeć, pokierować, wziąć za rękę i powiedzieć „spróbuj, może się uda, a jak będzie trudno, zadzwoń, to pomogę na tyle, na ile zdołam”. Lubię słu chać i rozmawiać z ludźmi, bo rozmawia jąc ze sobą czerpiemy z siebie nawzajem. Siebie widzę jako osobę spełniającą się prywatnie i zawodowo. Oczywiście zawsze widzę u siebie niedociągnięcia, ale która z nas ich nie widzi. Podchodzę dziś do nich nie jak do powodów do zmartwień, ale jak do szansy na rozwój. Jestem mana gerem samej siebie i to jest fajne. Co według Ciebie jest w życiu ważne? Zawsze warto patrzeć do przodu, nie na leży się bać. Każda droga nas czegoś uczy i prowadzi do budowania własnej warto ści. Miejmy świadomość, że czasem bę dzie pod górę albo trafimy w ślepy zaułek, ale nie należy się poddawać. Szanujmy ludzi, doceniajmy ich, nawet drobnym gestem czy prostym słowem. Sukcesy
OD ŚRODKAOD ŚRODKA
samejmanageremJestemsiebie
44 NATURA | wrzesień 2022 45NATURA | wrzesień 2022
46 NATURA | wrzesień 2022 47NATURA | wrzesień 2022
MARTA BANASZEK Projektantka mody, autorka kampanii społecznej „Dobra dla Ciebie? Idealna dla siebie”. osiągamy częściej w grupie niż indywidu alnie. Nie bójmy się ludzi, nie bójmy się prosić o pomoc. Nawet jeśli nam ktoś od mówi – to też nas czegoś nauczy.
OD ŚRODKA prasowemateriałyfot.
Bazując na Twoim szerokim doświad czeniu powiedz, czy Twoim zdaniem wiek ma znaczenie w naszym rozwo ju? Są jakieś granice, kiedy przestaje my się uczyć? Jedyną granicą, jaka jest, jesteśmy my sami. Jeśli nie będziemy chcieli się roz wijać, to nie będziemy. W filmie „Some thing’s Gotta Give” („Lepiej późno niż później”) główna bohaterka Erica Jane Barry nauczyła się francuskiego mając po nad 50 lat. Można? Można. I warto. Trze ba się uczyć, trzeba się rozwijać, bo budu je to naszą wiarę w siebie i otwiera nowe możliwości. Poza tym ten, kto się wciąż uczy, nie starzeje się, więc jesteśmy „forever young”. Przyznam, że sama, będąc niewiele młodsza od Eriki, rozpoczęłam naukę niemieckiego i rozważam kolejne kursy oraz studia podyplomowe. Co w Twojej ocenie kryje się pod ha słem: „Dobra dla Ciebie? Idealna dla siebie”? Samoakceptacja oraz akceptacja i uzna nie w oczach innych. Wiara w siebie, upór w dążeniu do osiągania celu. Pamiętajmy, że to, jak widzimy siebie, zależy często od tego, jak postrzegają nas inni. Pewna sie bie i swojej wartości kobieta jest skarbem dla siebie i dla innych. Wie, ile jest warta, zna swoje możliwości, osiąga założone cele i dodaje pewności innym.
Ile czasu zajęło Ci bycie „dobrą dla kogoś”, nim zaczęłaś zwracać uwagę na siebie? Co takiego sprawiło, że dostrzegłaś samą siebie? Zawsze ciężko pracowałam i osiągałam stawiane przede mną cele, zawsze poma gałam innym. Oni dostrzegli „dobrą dla nich” szybciej niż ja zbudowałam „dobrą dla siebie”. Brakowało mi często komuni kacji, że ktoś dostrzega tę „dobroć”. Kiedy uświadomiłam sobie, co daję innym, za częłam być dobra dla siebie. Uwagi oto czenia motywowały mnie do korygowania działań, pozwalały się rozwijać i budować mój obraz we własnych oczach. Wciąż się uczę i staję się lepsza. Czy inna kobieta może być źródłem inspiracji dla Ciebie? Kto z Twojego najbliższego otoczenia miał wpływ na rozwój Twojej kobiecości, czy może sama odnalazłaś siebie? Źródłem inspiracji była dla mnie Marga ret Thatcher, która zwykła mówić: „Jeśli chcesz, by coś zostało powiedziane –powierz to mężczyźnie. Jeśli chcesz, by zostało zrobione – powierz to kobiecie”. Robiłam, nie gadałam, zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Margaret Thatcher miała też inna złotą myśl: „Gdy charakter wykazuje kobieta, o niej mó wią «ależ z niej jędza«. Gdy charakter wykazuje mężczyzna, o nim mówią «po rządny chłopak«”. I powiem szczerze, że jestem taką „jędzą”, ale uznaję to za atut, nie wadę. To, że jesteśmy różni, inaczej podchodzimy do wielu tematów, pozwala nam się świetnie uzupełniać i rozwijać nawzajem. A jeśli chodzi o mój rozwój kobiecości to myślę, że wynika on z tego, że zawsze dążyłam, żeby było mi dobrze z samą sobą. W przeciwnym wypadku pewnie byłabym niezadowolona i niczego bym nie osiągnęła. Ale przyznam też, że są różne wymiary kobiecości. Twoje zapro szenie do kampanii, a nawet wcześniej –Twoja szara sukienka – pozwoliły mi wejść na wyższy poziom. Jakimi wartościami należy kierować się w życiu, by być szczęśliwą i móc tym szczęściem dzielić się z innymi kobietami? Trzeba sobie pomagać i nie być obojęt nym na troski innych. Być dobrym dla ludzi. Trzeba ufać ludziom i dawać im szansę na popełnianie błędów, na naukę. Trzeba być szczerym i uczciwym i się nie poddawać. To daje mi satysfakcję i pozwa la być szczęśliwą. Jakie wspólne wartości łączą kobiety biorące udział w kampanii? Droga, którą przeszłyśmy, podejście do innych, upór w dążeniu do osiągania celu, samoświadomość i samoakcepta cja. Twoja kampania zebrała grono cu downych kobiet, które świetnie się rozu mieją i uzupełniają kompetencjami czy doświadczeniem. W mojej kampanii swego rodzaju manifest zaprezentowały dotychczas kobiety, uważam jednak, że często wspierająca rola mężczyzn jest pomijana. Planuję rozszerzyć kampanię zapraszając do uczestnictwa również Panów – czy myślisz, że to dobry krok? Uważam, że to bardzo dobry krok. Należy doceniać rolę mężczyzn w tym, co nas, kobiety, spotyka w pracy i poza nią. Mu szę powiedzieć, że na mojej drodze spo tkałam kilku mężczyzn, którzy mi zaufali dzięki którym wiele się w życiu nauczy łam. Byli oczywiście też inni, nieprzychyl ni, ale mimo to uważam, że mężczyźni też potrzebują takich kampanii budujących samoakceptację.
Obie przyczyny mogą na to wpływać. Je żeli chodzi o problem niskich zarobków, to można do niego podejść w sposób kreatywny. Zastanowić się, jakie kompe tencje, umiejętności czy wiedza są dzisiaj w cenie. Następnie zastanowić się, czy je posiadam, a jeżeli nie, to jak je mogę po zyskać, np. uczestnicząc w kursach, szko leniach czy studiach podyplomowych. Na tle innych krajów nie wypadamy najlepiej w statystyce osób pracujących, stale pod noszących swoje kwalifikacje. Jesteśmy w ogonie krajów wysoko rozwiniętych. Drugą przyczyną może być złe zarządza nie domowym budżetem, szerzej – finan sami osobistymi. Jak zorientować się, czy wydaje się za dużo, czy nie. Skąd powiedzenie, że „wydaję więcej niż zarabiam”? Wydarzenia z ostatnich lat: pandemia COVID-19, wojna w Ukrainie, wysoka inflacja bardzo odbiły się na portfelach Polaków. Dlatego jeszcze bardziej rośnie rola i znaczenie zarządzania finansami osobistymi. Niestety, z wiedzą Polaków z zakresu finansów nie jest najlepiej. Dlatego zaczynamy cykl, w którym ekspert ekonomii, prof. SGH Waldemar Rogowski odpowiada na pytania naszych Czytelniczek. Najprościej – gdy brakuje środków na koncie czy karcie kredytowej pod koniec miesiąca i pojawia się konieczność albo rezygnacji z jakichś wydatków, albo za ciągnięcia kredytu czy pożyczki pozaban kowej. W takim przypadku trzeba zrobić zestawienie i analizę poniesionych wydat ków, a przede wszystkim zacząć je z głową planować.
Jak planować wydatki na siebie, np. na wakacje, na święta, na zabiegi kosmetyczne? Najlepiej regularnie odkładać nadwyżki uzyskane na koniec miesiąca na wydzie lonych kontach, np. oszczędnościowych. Jednak wcześniej należy określić cel, na który oszczędzamy, np. wakacje czy za bieg medycyny estetycznej. Trzeba rów nież zwalczyć „pokusę” finansowania z tych środków innych wydatków, ponie waż wówczas nigdy nie osiągniemy zało żonego celu. dr hab. nauk ekonomicznych w dyscyplinie fi nanse, profesor SGH. Wicedyrektor Instytutu Finansów Korporacji Inwestycji. Wieloletni praktyk gospodarczy – dyrektor departamen tów ryzyka i klientów korporacyjnych wiodą cych instytucji finansowych, obecnie główny analityk w biurze kredytowym. Komentator gospodarczy m.in. w Radiu Zet, Radiu RMF FM, Radiu TOK FM, Radiu ESKA, Radiu 357, Radiu Nowy Świat, w Polsacie, Polsat News, TVN, TVN24, TV Biznes 24 oraz w prasie fachowej, m.in. w Rzeczpospolitej, Gazecie Inwestorów Parkiet, Gazecie Prawnej, Pulsie Biznesu tygodnikach: Polityka oraz Newswe ek. Przez wiele lat ekspert ONZ i konsultant Banku Światowego. Autor lub współautor ponad 130 publikacji z dziedziny
finansów przedsiębiorstwa. 1 WALDEMAR ROGOWSKI Chcesz zadać pytanie naszemu ekspertowi? Napisz do nas na magazynnatura@drogerienatura.pladres: FINANSE NA CO DZIEŃ 2 43 URODA PAN GOLIBRODA 3 w 1 Żel do brody włosów ciała 200 g Krem do twarzy i brody 50 g 2 w 1 Serum do brody wąsów 30 g 2 w 1 Olejek do brody i wąsów Szczotka do pielęgnacji wąsów i brody 2 w 1 Balsam do brody i wąsów 45 g Dostępne w drogeriach Natura na www.drogerienatura.pl dlachłopakamojego
NASZ EKSPERT, WASZE PYTANIA 48 NATURA | wrzesień 2022 49NATURA | wrzesień 2022
Czy to, że żyję „od pierwszego do pierwszego” oznacza, że za mało zarabiam, czy też że źle gospodaruję swoimi pieniędzmi?
Jak więc układać plan wydatków? W skali miesiąca czy tygodnia? W pierwszym kroku musimy podzie lić wydatki z uwagi na ich charakter na wy datki stałe związane z opłatami za media, czynsz, raty kredytów i pożyczek oraz inne wydatki o charakterze stałym. Odejmując kwotę tych wydatków od comiesięcznych dochodów otrzymujemy kwotę budżetu do zaplanowania na inne wydatki. Od dzielną kwestią jest przeanalizowanie, czy ponoszone comiesięczne stałe wydatki są racjonalne, np. czy potrzebny jest nam rzeczywiście dostęp do trzech platform streamingowych? Pozostałe wydatki pla nujemy w cyklu tygodniowym.
dotuszwysokośćjegorzęs 50 NATURA | wrzesień 2022 51NATURA | wrzesień 2022 URODA URODA KOBO PROFESSIONAL Tusz ScenicMarvellousSo!VolumizedLashesLookMascara XXL Tusz 25 lat natura MY SECRET Tusz wydłużająco pogrubiający 3in1 Tusz do rzęs WATERPROOF SENSIQUE Sensitive Skin Tusz GLAM LOOK Dostępne w drogeriach Natura na www.drogerienatura.pl W
Oparte na wazelinie kosmetyki do upiększania oczu, ze wzglę du na swoją nietrwałość, nie były ulubionym produktem ak torek. Oczekiwały one wyrobu trwałego. Stworzył go Max Fac tor. Twardy, wyprodukowany na bazie terpentyny wałeczek, po rozgrzaniu nad ogniem nakła dany był na rzęsy. Stygnąc oble piał je tworząc trwały, teatralny efekt. Opracowany w ten spo sób tusz stał się pierwszą wo doodporną maskarą. Małgorzata Królikowska
starożytnym Rzymie rzęsy, a także powie ki i brwi, farbowano miksturą na bazie pyłu wę glowego, wody, oliwy, białka, miodu, sadzy, węgla drzewne go, ołowiu, malachitu i kroko dylich odchodów, w różnych proporcjach i układach. Zabieg miał na celu ochronę przed działaniem złych duchów, ale także ochronę oczu przed sil nym działaniem promieni sło necznych oraz przenoszonymi przez wiatr pyłami. Wraz z na dejściem średniowiecza zanie chano ozdabiania okolic oczu. Dopiero czasy wiktoriańskie (wiek XIX) przywróciły modę na malowanie zwierciadeł duszy, a długie, ciemne rzęsy stały się głównym elementem kobiecej Pomysłodawcąatrakcyjności.ogólnie do stępnych, Jegoperfumiarzglowego–doPierwszy,produktamiszczycącMaxarytworzyłgeles,Factor.czonychzwicz.wchodzącypoliczkówtylkokosmetykówprofesjonalnychdomakijażu(niedooczu,aletakżedoust,iwłosów)był,pozPolski(urodzonyŁodzi),MaksymilianFaktoroPowyemigrowaniuwrazrodzinądoStanówZjednozmieniłnazwiskonaZamieszkałwLosAngdziewswojejpracowniinnowacyjnereceptukosmetyków.DziśmarkaFactoranadaljestznana,sięwysokiejjakościdomakijażu.nietoksycznyproduktpodkreśleniaoprawyoczunabaziewazelinyipyłuwę–stworzyłfrancuskiEugèneRimmel.produktniebyłjednak wolny od wad. Wazelina, któ ra stanowiła bazę kosmetyku sprawiała, że rozmazywał się on i pozostawiał nieestetyczne cienie wokół oczu. Podobne składniki – tlenek węgla i waze linę – wykorzystał Thomas Wil liams, chemik z Nowego Jorku. Na prośbę swojej siostry May bel stworzył kosmetyk, który nazwał akronimem jej imienia i słowa wazelina: Maybelline. W latach 20. ubiegłego wie ku stworzona przez Rimmela firma zaczęła produkować tusz do rzęs o stałej, twardej konsystencji pasty. Ponieważ zamknięty w pojemniczku pro dukt szybko wysychał, kobiety, chcąc nałożyć go na swoje rzę sy, namaczały go śliną. Z tego też powodu przylgnęło do nie go określenie „plujka”. Twardy tusz nakładany był na rzęsy dołączoną do pojemniczka Tuszszczoteczką.wformie płynnej, w przy pominającej obecne opako wania tulejce z wyjmowanym, grawerowanym patyczkiem umieściła w 1958 roku Chaja (Helena) Rubinstein, pocho dząca z krakowskiego Kazimie rza. Od tego czasu makijaż oczu stał się znacznie prostszy i bardziej precyzyjny.
czasach.jużkobiety,powszechniesilikonowązopakowanynowaniaTuszbiająco-podkręcające,wydłużające,dermatologiczniesoczewkiwodoodporne,sztucznychpogrubiające,Wydłużająco-pogrubiające,dająceefektrzęs,podkręcające,dlaosóbnoszącychkontaktowe,przebadaneiokulistycznie,wydłużająco-pogru-kolorowe.dorzęs.Środekdoekspo-wyrazistościoczu,wplastikowątutkę,finezyjnieukształtowanąszczoteczką.Od70latdostępnydlakażdejaleswojepoczątkimawodległychhistorycznie
52 NATURA | wrzesień 2022 53NATURA | wrzesień 2022 URODA URODA NATURAL
SIŁA LETNIEGO GORĄCA Hammam to słowo zaczerp nięte z języka tureckiego, ozna czające turecką łaźnię parową. Jednakże arabski filozof i lek sykograf Ibn Sida uważa, że określenie pochodzi od słowa al-hamīm, oznaczającego siłę letniego gorąca. Bez względu na etymologię, hamman to po mieszczenie wyłożone marmu rem i wypełnione wilgotnym powietrzem, w którym tempe ratura wynosi 40-50 stopni Cel sjusza. Nadrzędnym celem ko rzystania z tureckiej łaźni jest oczyszczenie ciała duszy. Ry tuał hamman składa się z czte rech etapów i tym różni się od klasycznej łaźni rzymskiej. W pierwszym etapie wchodzi my do hamman. Samo przeby wanie w łaźni parowej sprawia, że naskórek staje się miękki, a ujścia gruczołów łojowych otwierają się, co sprzyja usu waniu toksyn z organizmu. Po nadto ciepło przynosi ukojenie zmęczonym mięśniom. Drugi etap to oczyszczenie skóry za pomocą szorstkiej rękawicy Kessa i mydlanej piany. Co istotne, niezbędne jest mydło wytwarzane z czarnych oliwek oraz oliwy, które posiadają właściwości nawilżające oraz peelingujące. Ta część zabiegu nie tylko pomoże pozbyć się martwego naskórka, ale także poprawi mikrokrążenie. Trze ci etap to nałożenie na skórę glinki zawierającej krzemian magnezu, która dogłębnie oczyszcza, ale także wygładza. Zwieńczeniem rytuału jest ma saż olejkiem arganowym, który doskonale nawilża i odżywia Nieskórę.trzeba jechać do Turcji, aby sprawdzić, jakie korzyści niesie ze sobą ten zabieg. Ry tuał można wykonać u profe sjonalisty. Bez problemu znaj dziemy taką usługę w Polsce. Możemy też z dybywaniezlubżewezaciszu.przeprowadzićpowodzeniemgowdomowymŻebywykonaćzabiegwłasnejłazience,wystarczy,weźmiemygorącypryszniczanurzymysięwwannieciepłąwodą,cozastąpiprzewtureckiejłaźni.Kieporywskórzesięotworzą, wykonujemy masaż rękawicą lub peelingiem. Następnie apli kujemy glinkę, a po jej zmyciu nawilżamy i natłuszczamy ciało olejkiem lub balsamem.
zaciszuwrytegzotyczneuałydomowym natomiast z doszą Kapha –produkty na bazie cytryny, lu krecji lub rozmarynu.
AJURWEDYJSKA DOSZA Tradycyjna medycyna indyjska ma co najmniej 5 tysięcy lat, ale nadal zaskakuje ludzi Za chodu. Okazuje się, że wiele założeń ajurwedy jest aktual nych do dzisiaj. Podobnie jak w przypadku hamman, ajurwe dyjskie zabiegi pielęgnacyjne skupiają się na oczyszczaniu, nawilżaniu i odżywaniu. W In diach do oczyszczania skóry wykorzystywany jest ubtan, czy li proszek zawierający zmielone płatki kwiatów i zioła, z które go po dodaniu wody powstaje Hinduskimaseczka.nie wyobrażają so bie codziennej pielęgnacji bez olejów. Stosują je nie tylko do pielęgnacji twarzy i ciała, ale także włosów. Do masażu twarzy wybierają najczęściej olej sezamowy. Popularny jest także olej neem, czyli pozyski wany z nasion miodli indyjskiej (drzewa rosnącego w suchych regionach Indii). Masaż olejka mi nawilża skórę, dotlenia, po prawia ukrwienie, a do tego od żywia. Co istotne, w codziennej pielęgnacji Induski stosują tylko kosmetyki na bazie natu ralnych składników, które nie zawierają sztucznych konser wantów i barwników. W ajurwedyjskiej pielęgnacji kluczowe miejsce zajmuje do sza – energia skumulowana w ciele, która warunkuje oso bowość, a także typ skóry. To ona dyktuje, jakich zabiegów upiększających potrzebujemy. Ajurweda wyróżnia trzy dosze. Vata to połączenie eteru i po wietrza. Skóra osób z tą doszą charakteryzuje się przesusze niem oraz skłonnością do przedwczesnego starzenia. Pit ta jest mieszanką ognia i wody. W tym przypadku skórze doku czają przebarwienia, piegi i na czynka. Kapha to połączenie ziemi i wody. Cerę osób z tą energią można rozpoznać po nadmiarze sebum. Jeśli w ciele dominuje Vata, to wedle ajurwedy w codziennej pielęgnacji wskazane są od żywcze maseczki wykonane ze sproszkowanych migdałów oraz woda różana do tonizowa nia twarzy. Osoby z doszą Pitta powinny stosować kosmetyki ze sproszkowanej czerwonej soczewicy i mąki ryżowej, a także płatków owsianych,
Domowa pielęgnacja wcale nie musi przynosić gorszych efektów od profesjonalnej, wykonanej w salonie kosmetycznym. Kluczową rolę odgrywa dobór odpowiednich kosmetyków. Warto czerpać inspirację z rytuałów popularnych w Turcji, Indiach i na Bliskim Wschodzie. andemia COVID-19 wie le zmieniła jeżeli chodzi o nasze codzienne przy zwyczajenia. Lockdown spra wił, że wiele osób przekonało się do domowej pielęgnacji, podobnie jak do przygotowy wania posiłków w domu i pracy zdalnej. Po otwarciu salonów kosmetycznych część osób wróciła do swoich przyzwycza jeń, a część ograniczyła wizyty u kosmetyczki na rzecz domo wych rytuałów. Przeglądając fora internetowe o tematyce kosmetycznej, można dostrzec zainteresowanie egzotycznymi zabiegami pielęgnacyjnymi. Na topie są szczególnie trzy: ham mam, pielęgnacja ajurwedyjska oraz rytuały z Bliskiego Wscho du, wykorzystujące minerały z Morza Martwego.
SKARBY JORDANU Morze Martwe to wyjątkowe miejsce na mapie świata. Po łożone jest w Dolinie Jordanu, czyli najniższym punkcie na lądzie na całej kuli ziemskiej. Nie ma żadnego odpływu i jest tak zasolone, że nie żyją w nim żadne zwierzęta wodne. Te wszystkie cechy sprawiają, że zawiera minerały o cen nych właściwościach kosme tycznych. W Morzu Martwym występuje co najmniej 25 pier wiastków, które wykazują do broczynny wpływ na skórę. Na dnie akwenu natomiast znaj duje się czarne błoto wykorzy stywane w celach leczniczych, między innymi na łuszczycę i cellulit. Minerały oraz błoto z Morza Martwego od lat są wykorzystywane do produkcji kosmetyków, a niesłabnący popyt na te składniki kosme tyczne świadczy o ich wysokiej skuteczności. W domowym zaciszu warto przeprowadzić zabieg pielęgnacyjny z użyciem kosmetyków, które zawierają w składzie skarby z pogranicza Jordanii i Izraela. HOME SPA Nawilżające mydło w płynie Odprężający żel pod prysznic Kojący żel pod prysznic Odżywczy żel pod prysznic Regenerujący peeling cukrowy Ujędrniający balsam do ciała Rozświetlający balsam do ciała Dostępne w drogeriach Natura i na www.drogerienatura.pl
P
54 NATURA | wrzesień 2022 55NATURA | wrzesień 2022 SENSIQUE
KOBO PROFESSIONAL Color Creator Mix 2 Olive Base. Kolejnym ważnym punktem jest skład, który jest istotny. Skóra po lecie domaga się in nych składników, aby mogła zregenerować się po nakła daniu ciężkich kremów z fil trem oraz przede wszystkim po kontakcie ze szkodliwymi czynnikami atmosferycznymi, jak inna wilgotność, chloro wana woda, promieniowanie słoneczne. Jeśli masz wrażli wą cerę, skłonną do trądziku, staraj się nie nakładać ciężkich produktów – idealnie spraw dzą się w tym przypadku lekkie kremy BB. Konsystencja i dzia łanie mocno nawilżających ko smetyków to klucz do sukcesu. Opalona skóra potrzebuje znacznie więcej nawodnienia niż zazwyczaj. Świetnie spraw dzi się np. CC Cream Kobo, który nawilży i rozświetli cerę – będzie ona wyglądać zdrowo i świeżo. A jak maskować przebarwienia posłoneczne? Po pierwsze, jeśli mamy skłon ności do przebarwień, trzeba robić wszystko, aby unikać promieniowania słonecznego. Wybierajmy wtedy produkty zarówno pielęgnacyjne, jak i do makijażu z wysokimi filtrami. Mamy wspaniały CC Face Cre am z Kobo, z SPF sięgającym 50+. Zamiast nakładać na twarz bardzo kryjący podkład, wykorzystaj punktowo kryją cy korektor lekko wklepując go palcem w miejsca, które potrzebują zatuszowania. Może się zdarzyć, że nie za gwarantują one jednak stupro centowego kamuflażu – tutaj najważniejsza jest prewencja. Jeżeli doszło do przebarwień, ratunkiem mogą być zabiegi w gabinetach kosmetycznych i medycyny estetycznej. W jaki sposób podkreślić makijażem opaloną skórę? Opalona skóra zazwyczaj sama w sobie pięknie się prezentuje, jednak niekiedy warto ją pod kreślić i nadać wyjątkowego charakteru. Przy wykonaniu takiego make-upu przyda nam się z pewnością bronzer w kul kach Sensique, którym można również dodać sobie opale nizny, jeśli słońce w tym roku Was nie rozpieszczało. Wszel kie złote tony i barwy pięknie podkreślają opaleniznę, tak samo jak mocniejsze akcenty na ustach, szczególnie błysz czyki. Cienie w odważnych kolorach zielonych lub niebie skich również podkreślą cerę muśniętą słońcem – możesz je nakładać na całą powiekę lub tylko przy linii rzęs w postaci kreski. Do swojego codzienne go makijażu możesz przemycić odrobinę pastelowego koloru –czy to w kąciku wewnętrznym, czy to na dolnej powiece. Takie akcenty pięknie komponują się z brązami i fantastycznie pod kręcają letnią opaleniznę. Ra miona i dekolt możesz musnąć rozświetlającą bazą Illumina ting Base Kobo. Rozprowadź ją w taki sposób jak balsam do ciała – Twój dekolt będzie wyglądał jak z czerwonego dy wanu, a opalenizna nabierze satynowego blasku.
Spraw, aby Twój makijaż był świeży i pełen blasku po letnim wypoczynku, gdy skóra zdecydowanie domaga się innej pielęgnacji. Daniel Sobieśniewski, wizażysta drogerii Natura podpowiada, jaki makijaż najładniej podkreśla opaloną skórę i jak zamaskować posłoneczne przebarwienia.
Jak dobrać podkład po lecie 2022? Ważne, aby wybrać idealny kolor, który nie będzie się od znaczał. Mimo że opalanie twarzy jest niewskazane, jej koloryt może się nieco różnić od kolorytu reszty ciała. Nie koniecznie musisz kupować nowy podkład. Na rynku coraz popularniejsze są kosmety ki, które mają za zadanie być pigmentem przyciemniającym barwę fluidu. Nie musisz więc rezygnować ze swojego spraw dzonego podkładu, a jedynie wymieszać go z kroplą pro duktu przyciemniającego, np.
idealny makijaż po wakacjach scottunsplash.com/benfot. Sensitive Skin Trendy Make-Up Pearls Perełki Brązujące KOBO PROFESSIONAL CC BłyszczykCREAMdo ust Korektor Kamuflujący Color Creator RozświetlającaMixbaza pod makijaż Dostępne w drogeriach Natura na
www.drogerienatura.plURODA URODA
będzie jeszcze bardziej efektywna, jeśli pro ces pielęgnacyjny wesprzemy od wewnątrz. Jedzmy zdrowo, pijmy odpowiednio dużo wody, wzbogacając ją naparami z ziół (stan włosów poprawi na pew no skrzyp polny oraz pokrzy wa).
URODA
03 NAWILŻANIE Na początek dobrze jest włosy naolejować (wykorzystując olej kokosowy, masło shea lub ka kaowe, awokado, olej ze słod kich migdałów lub arganowy, olej z nasion czarnuszki czy pachnotki), a później nałożyć emolientową lub proteinową maskę. Polecamy dobre odżyw ki po każdym myciu i domowe SPA z maską tak często, jak to możliwe. Odżywki i balsamy działają natychmiastowo, nato miast w przypadku maski po trzebujesz więcej czasu, gdyż po jej nałożeniu dobrze jest założyć czepek lub folię i gło wę owinąć ręcznikiem. Całość można delikatnie podgrzać, dzięki czemu otworzą się łuski włosów, które jeszcze skutecz niej wchłoną składniki aktywne. Maskę warto potrzymać na gło wie pół godziny, po czym zmyć chłodną wodą, aby domknąć łuski włosów. Można zastoso wać zarówno maskę gotową, jak i stworzyć swoją na bazie hydrolizowanego jedwabiu czy keratyny. Do jej zrobienia moż na także wykorzystać papkę ze zgniecionego banana lub awo kado, miód, śmietanę czy żółt ka jaj. Taki kompres to praw dziwa ambrozja na zniszczone włosy! Po tym zabiegu włosy staną się lśniące i gładkie. Aby spotęgować efekt, można na sam koniec mycia zastosować ziołową lub octową płukankę.
04 PIELĘGNACJACODZIENNA Włosy, które chcemy zregene rować po lecie, musimy trakto wać bardzo delikatnie także na co dzień. Suszmy je naturalnie, delikatnie wycierając je wcze śniej ręcznikiem (odsączając jedynie nadmiar wody). Jeśli koniecznie chcemy użyć su szarki, odstawmy tę z funkcją gorącego nawiewu i zamieńmy ją na zimny. Podczas stylizacji lokówką lub prostownicą ko niecznie używajmy kosmety ków termoochronnych. Stano wią one barierę między Twoimi włosami a szkodliwym działa niem wysokiej temperatury.
Zacznijmy od podcięcia końcó wek. To one są zazwyczaj naj bardziej zniszczone, łamliwe, rozdwojone, matowe i prze rzedzone. Wystarczy skrócić je o centymetr, aby włosy nabrały objętości, a fryzura stała się estetyczna. Jeśli tego nie zrobi my, zniszczone końcówki będą jeszcze bardziej osłabiać pozo stałą część włosów.
Lato to ukochana pora roku wielu z nas: wakacyjne podróże, wylegiwanie się w słońcu, kąpiele w basenie, morzu czy jeziorze – czego można chcieć od życia więcej? Niestety, nasze włosy tę porę roku lubią znacznie mniej… ziałanie Ciukładają.pozbawionewłosyniewananeczne,temperatura,nych,czynnikówszkodliwychzewnętrztakichjakwysokapromieniesłowiatr,słonalubchlorowoda,zdecydowanieimsłuży.Częstopowakacjachstająsięsuche,łamliwe,blaskugorzejsięZobacz,copozwolijezregenerowaćpolecie.
02 ODBUDOWA
W naszej diecie powinny znaleźć się duże ilości zielo nych warzyw, chude mięsa oraz nietłuste przetwory mleczne czy jaja. A przed kolejnym pla żowaniem nawilżajmy włosy, odżywiajmy je, chrońmy przed szkodliwym promieniowaniem UV oraz często nośmy nakry cia głowy. Nie od dziś przecież wiadomo, że lepiej zapobiegać niż leczyć! Marzena Czerwińska-Murgan
56 NATURA | wrzesień 2022 D STYLIZACJA Z PRODUKTAMI PROFESSIONAL
05 ODPOCZYNEK Jeśli farbujesz lub rozjaśniasz włosy czy stosujesz inne za biegi fryzjerskie, najlepiej po czekaj z ich wykonaniem do momentu, aż włosy odzyskają dobrą kondycję. Ingerujące w strukturę włosa zabiegi mogą tylko pogorszyć kondycję włosów i zadziałać odwrotnie do oczekiwań. Ewentualnie warto przez jakiś czas stoso wać naturalne, ekologiczne far by na bazie ziół i henny, które nie dość, że nie nadszarpną wątłej kondycji naszych wło sów, to jeszcze dodatkowo je Regeneracjawzmocnią.
Dostępne wyłącznie w drogeriach i na www.drogerienatura.pl
poswojenaprawwłosylecie
01 OCZYSZCZENIE
Aby pozbyć się resztek kosme tyków, pozostałości po mor skich kąpielach czy twardej wodzie, najlepiej włosy bardzo głęboko oczyścić używając do tego szamponu jednocześnieśrodki,WybierzbrudupierwszymteWzespowodowanainp.np.wyco-chelatującego,oczyszczająaskóręgłopeelingować(zapomocąsoli,cukru,sody,atakżeulubionejglinki).Suchośćsztywnośćwłosówmożebyćwłaśnieosademskładnikówmineralnych.takimprzypadkuczynnościwykonajdwarazy,gdyżzarazemcząsteczkisięjedynierozluźniają.dotegosprawdzonektóresąskuteczne,alełagodne.
Agnieszka Brewka w obiektywie Łukasza Bartyzela. Makijaż wykonał Daniel Sobieśniewski, wizażysta drogerii Natura. Za fryzurę odpowiadała Kamila Obarycka. W maju Agnieszka otrzymała tytuł Miss Polonia drogerii Natura. Członkowie Klubu Natura wybrali ją spośród 20 kandydatek biorących udział w tegorocznym konkursie Miss Polonia.
W trakcie sesji wykorzystano kosmetyki z nowej serii Natural Home SPA, które od sierpnia dostępne są wyłącznie w drogeriach Natura i na stronie www.drogerienatura.pl. W linii są trzy kolekcje produktów inspirowane tradycyjnymi rytuałami z całego świata: hammam, ajurweda i minerały morskie, które pomogą osiągnąć efekt SPA w zaciszu domu.
MISS POLONIA 2022 MISS POLONIA 2022
kulisod
58 NATURA | wrzesień 2022 59NATURA | wrzesień 2022
Dlaczego po wakacjach trądzik wraca ze zdwojoną siłą?
Dermatologia, jak mało która dziedzina medycyny, charakteryzuje się zmienno ścią sezonową. Przed wakacjami coraz częściej - to jest dobra wiadomośćkontrolujemy znamiona. Latem zgłasza się mnóstwo pacjentów z posłonecznymi zapaleniami skóry (potocznie nazywany mi alergią na słońce) oraz ugryzieniami owadów czy pokrzywkami alergicznymi. Powroty z wakacyjnych wojaży w za leżności od wieku i upodobań pacjenta mogą wiązać się z różnymi niespodzian kami. tak jak wszawica u wracających z kolonii dzieci, tak infekcje intymne u dorosłych nie są niczym zaskakują cym w końcu sierpnia. Natomiast wraz z początkiem jesieni wracają do nas pacjenci z trądzikiem. Z pewnością ma tu znaczenie początek roku szkolnego, dla nastolatków jest to problem dość wstydliwy i szybko chcą uporać się z nie estetycznym wyglądem twarzy. Bardzo często właśnie w okresie powakacyjnym mamy do czynienia z najostrzejszymi przypadkami tej choroby. Dlaczego akurat Niestety,jesienią?wciążpowtarza się stwierdze nie, że słońce leczy i świetnie zasusza zmiany trądzikowe. Jest to jeden z największych mitów dermatologicz nych. Słońce chwilowo zasuszy powstałe zmiany zapalne, dzięki czemu mamy wrażenie polepszenia stanu skóry, ale to właśnie opalanie zaowocuje efektem z odbicia po powrocie z wakacji. Promienie UV oprócz tego, że poprawia ją nam nastrój nadając brązowy odcień skórze, są odpowiedzialne za nieodwra calne uszkodzenia DNA komórek skóry. Skutkuje to nieodwracalnym starzeniem i powstawaniem nowotworów. Jakby tego było mało, fundujemy sobie prze suszenie skóry, która stara się bronić. Gruczoły łojowe dostają informacje o zbyt małym poziomie nawilżenia i na tłuszczenia. Wtedy zaczynają pracę na wysokich obrotach, aby temu zapobiec, w efekcie czego na twarzy obserwujemy wzmożony łojotok (przetłuszczanie skó ry). Zwiększona ilość sebum odpowiada za powstawanie zmian zaskórnikowych. Przyczynia się do tego również fakt, iż pod wpływem słońca pogrubia się naskórek, który zapycha ujścia gruczo łów łojowych, a spora część sebum nie może wydostać się na powierzchnię produkując tym samym kolejną porcję zaskórników. Stan, który się tworzy jest wręcz idealnym siedliskiem dla bakterii odpowiadających za stany zapalne. Poja wiają się grudki krostki. W sezonie letnim wielu pacjentów od stawia leki przeciwtrądzikowe. Niektórzy po prostu zapominają spakować je do walizki, innym preparaty kończą się w czasie, kiedy lekarz jest na urlopie. Bardziej przewidujący przerywają leczenie zupełnie świadomie sugerując się podawanymi powszechnie informa cjami, że leki na trądzik mają działanie fotouczulające. Owszem, w niektórych przypadkach jest to prawda; to wła śnie dlatego zaleca się stosować leki przeciwtrądzikowe na noc, a w ciągu dnia chronić skórę kremami z wysokimi filtrami o lekkiej konsystencji.
60 NATURA | wrzesień 2022 61NATURA | wrzesień 2022 Dostępne w drogeriach Natura i na www.drogerienatura.pl URODA NaturadrogeriiMisswybórTOP10Polonia 1 2 45 3 6 8 7 910 BOTANIC SKINFOOD 1. Rozjaśniający tonik kwasowy 2. Krem antyoksydacyjno-rozjaśnia jący 3. Kamień gua sha BOTANIC HAIRFOOD 4. Pobudzająca odżywka na porost włosów 5. Pobudzająca wcierka do skóry głowy 6. Trychologiczny peeling do skóry głowy NATURAL HOME SPA 7. Odprężający żel pod prysznic 8. Nawilżające mydło w płynie 9. Odżywczy peeling solny do ciała 10. Regenerujący balsam do ciała NASZA EKSPERTKA, WASZE PYTANIA TRĄDZIK JESIENIĄ DR PŁUŻAŃSKA-SREBRZYŃSKAKATARZYNA Specjalista dermatologii i wenerologii. Mieszka i pracuje w Łodzi, jest współtwórcą SILVER CLINIC. Masz pytania do dr Katarzyny Płużańskiej-Srebrzyńskiej? Napisz do nas na magazynnatura@drogerienatura.pladres
To bardzo ważne, aby krem z filtrem był dopasowany do rodzaju skóry (są nawet specjalne dermokosmetyki do skóry trą dzikowej, które nie zatykają porów). Źle dobrany produkt co prawda ochroni przed oparzeniem słonecznym, ale może przyczynić się do pogorszenia stanu skóry. Bardzo istotne jest też dokładne oczyszczenie twarzy przed snem.
Jak ważna jest dieta w leczeniu trądziku? Tak bardzo, jak pogarsza się skóra po dwóch tygodniach jedzenia gofrów kebabów. O ile (sama) dobra dieta nie wyleczy trądziku, o tyle „śmieciowe” wakacyjne jedzenie sprzyja powstawaniu krostek i zaskórników. Sezonowość w leczeniu trądziku ma na szczęście również inne podłoże. Przede wszystkim okres od września do marca to miesiące, w których możemy pozwolić sobie na wprowadzenie intensywnych terapii na bazie laserów, kwasów czy mocnych enzymów. O ile w leczeniu doustnym nie robimy przerw latem, o tyle w kwestii bardziej inwazyjnych zabiegów zasady są restrykcyjne. tak do końca września czekamy z leczeniem blizn potrądzikowych czy pozapalnych przebarwień. Do większości skóra nie może być opalona! W przypadku trądziku zwykłego zabiegu NIE wykonuje się przy zmianach zapalnych.
Musimy jednak pamiętać o podstawowej zasadzie reklamacji – takie działania podejmujemy już na początku jedzenia i niezwłocznie po stwierdzeniu nieprawi dłowości. Nie możemy reklamować już zjedzonego w całości posiłku, gdyż będzie to potraktowane jako wyłudzenie. Czy mogę nie zapłacić za śnia danie czy obiad w restauracji, jeśli dania były nieświeże i zgłoszone do reklamacji u obsługi lokalu? Samowolne niezapłacenie za zamówione potrawy jest niezgodne z przepisami pra wa. Taką możliwość powinniśmy ustalić z personelem konkretnej restauracji. Jeśli zwolnienie z zapłaty będzie obopólnym ustaleniem, to jak najbardziej możemy skorzystać z tego rozwiązania i opuścić lokal bez płacenia. W innych sytuacjach każde wyjście z restauracji bez zapłacenia rachunku będzie wykroczeniem. Kodeks wykroczeń w art. 121 §2 określa takie sytu acje jako „wyłudzenie żywienia lub napoju bez zamiaru uiszczenia należności”, które podlegają karze. A zatem taka forma za manifestowania swojego niezadowolenia z jakości posiłku czy obsługi jest niedo puszczalna. Odradzam każdemu takie im pulsywne zachowania. Czego możemy domagać się w przypadkach „wady” zamówionej potrawy? Każdy konsument ma prawo do otrzymania nowej porcji (płacąc tylko za jedną) lub innego dania z menu. Nie którzy restauratorzy oferują nawet zniżki za cały rachunek. Większość właścicieli restauracji szanuje swoich gości i takie pozytywne działania dodatkowo pełnią funkcję indywidualnych przeprosin. Każ dy z nas musi jednak zawsze pamiętać, iż podstawą każdej reklamacji w jakim kolwiek „punkcie żywieniowym” mogą być tylko obiektywne przesłanki i zarzuty. Nie możemy powoływać się na nasze su biektywne odczucia smakowe i zwracać zamówione danie „bo mi nie smakuje”. Jeśli potrawa jest świeża, prawidłowo przy rządzona, zgodna z kartą dań i estetycznie podana, to musimy przyjąć taką propozy cję kulinarną, niezależnie od oczekiwań naszych kubków smakowych.
URODA
BOTANIC SKINFOOD Czarna maseczka oczyszczająca ∙ Hydrolat lawendowy do skóry włosów ∙ Liftingująco-rozjaśniające serum pod oczy ∙ Krem nawilżający ∙ Oczyszczający pory peeling enzymatyczny
INFINITY Hydrożelowe płatki pod oczy, 2 szt.: nawilżające, rozświetlające przeciwzmarszczkowe Dostępne w drogeriach Natura i na www.drogerienatura.pl
1 2 3 4
62 NATURA | wrzesień 2022 63NATURA | wrzesień 2022 NASZA EKSPERTKA, WASZE PYTANIA §
JOLANTA WOŹNIAK Masz pytania z zakresu wiedziećcywilnego,konsumenckiego,prawachceszcokryjesięzaróżnegorodzajucertyfikatamiinormami?NaTwojepytaniaczekanaszaekspertka.
Zamówiłam obiad w restauracji i po otrzymaniu posiłku zauważyłam, że kotlet jest lekko przypalony i nieładnie pachnie. Czy istnieje sposób na złożenie reklamacji na tak przyrządzone danie? Każdy klient restauracji ma prawo złożyć reklamację na podane przez obsługę da nie, jeśli nie jest ono świeże lub zgodne z opisem w menu bądź ma inne obiek tywne „wady”. Przykładem podstawy re klamacji może być nieświeży produkt wy korzystany do przyrządzenia potrawy, su rowe mięso, jeśli nie zamawialiśmy mało wysmażonego steka czy brzydki zapach potrawy, który może wskazywać na wyko rzystanie przeterminowanych produktów w procesie przyrządzania. Możliwość re klamacji zamówionego dania przysługuje nam również wtedy, gdy otrzymamy zimny posiłek lub zbyt małą porcję, niezgodną z gramaturą podaną w menu. Przyczyną reklamacji powinny być także ciała obce w posiłku, takie jak włos w zupie, owad czy kawałek szkła. Możemy także popro sić o wymianę dania, które jest podane na brudnym talerzu. W niektórych restaura cjach właściciele określają w menu czas przyrządzenia konkretnego posiłku i tym samym zobowiązują się do podania dania w tym konkretnym czasie. Przedłużenie wskazanych ram czasowych i dłuższy czas oczekiwania niż ten, który założyliśmy zamawiając posiłek może także być pod stawą skutecznej reklamacji i rezygnacji z dalszego oczekiwania na zamówienie. Dlaczego możemy reklamo wać pozycje z restauracyjnego menu? Zawsze musimy pamiętać, iż samo złożenie zamówienia w restauracji lub barze jest już zawarciem umowy po między konsumentem a restauratorem. W praktyce, wybierając pozycje z jadło spisu, nie traktujemy momentu składania zamówienia jako umowy, która wywołuje obowiązek rzetelnego wykonania usługi po stronie restauratora. W większości przypadków uważamy raczej, iż złożenie zamówienia rodzi już po naszej stronie obowiązek zapłaty, niezależnie od jako ści serwowanego posiłku. Absolutnie nie! Wszystkie zastrzeżenia należy niezwłocz nie przekazać osobie odpowiedzialnej za obsługę (warto poprosić kelnera o roz mowę z menedżerem lub właścicielem).
nawilżenieakcja
Ukończyła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego. Od lat związana jest z tematyką spółdzielczości miesz kaniowej i spraw z zakresu procedury cywilnej. Regularnie współpracuje z kancelariami notarialnymi.
Wrzesień to idealny czas na urlop dla kobiet w ciąży, ale pamiętaj – nie wszystkie modne, wakacyjne kierunki są dozwolone dla kobiet w Twoim stanie. O tym, co wolno, a czego nie przyszłej mamie na wakacjach, rozmawiamy z Elżbietą Jochman, położną w szpitalu w Brzezinach. Jak zaplanować wakacje w ciąży?
A sama podróż – czy może być niebezpieczna dla cią ży i jaki transport najlepiej wybrać? Długie, samochodowe podróże oczywiście nie są wskazane, mogą pogorszyć samopoczu cie kobiety ciężarnej, nasilić dolegliwości ciążowe (np. obrzęki), ale krótkie – tak. Pa miętajmy, aby w czasie takiej wyprawy zaplanować jeden lub dwa postoje i – bardzo ważne – stosować bezpieczne pasy dla podróżujących. U kobiet w ciąży powinny one przecho dzić nie przez brzuch, a przez górną część tułowia i miednicę. Pociąg to bardzo wygodny śro dek lokomocji, polecam (jeśli to możliwe finansowo) zakup biletu w pierwszej klasie dla większej swobody, komfortu i bezpieczeństwa. Natomiast jazdę autokarem odradzam, gdyż siedzenia są wąskie, a przejścia pomiędzy nimi z pewnością nie sprzyjają ko biecie Przelotciężarnej.samolotem można wy brać jako alternatywę podróży w 1. 2. trymestrze (jest wtedy bezpieczny), ale czas spędzony w samolocie nie powinien być dłuższy niż 4 godziny. W trze cim trymestrze ciąży latanie nie jest już polecane, a po 35. tygodniu ciąży linie lotnicze mogą od nas nawet zażądać zaświadczenia od lekarza pro wadzącego, że ciąża nie jest zagrożona. Miejsce w samolo cie kobieta ciężarna powinna wybierać pośrodku ze względu na większą stabilność. W każdą podróż kobieta cię żarna powinna zabrać najistot niejszy dokument, czyli kartę ciążową i aktualne badania. Dobrze, jeśli w pobliżu miej sca wypoczynku jest również jakiś szpital, w którym mogłaby ewentualnie skorzystać z po mocy. Ja preferuję miejsca, które nie są bardzo oddalone od naszego domu. I korzy stając z możliwości – życzę wszystkim przyszłym mamom wspaniałych, pełnych spokoju i relaksu wakacji! Rozmawiała Czerwińska-MurganMarzena 65NATURA | wrzesień 2022 Kosmetyki Kobo Professional dostępne i na wyłączniewww.drogerienatura.plwdrogeriach W kolekcji znajdziesz paletę cieni do powiek z delikatnymi, naturalnymi odcieniami nude.
Neutralny bronzer oraz rozświetlacz, które podkreślą
twoje naturalne piękno, oraz błyszczyki i czerwoną pomadkę, które dodadzą Ci niesamowitej elegancji każdego dnia! Stwórz makijaż z nową kolekcją KOBO PROFESSIONAL we współpracy z Miss Polonia DOBŁYSZCZYKiUST,5g MATOWA POMADKA do ust, 5 g DOTUSZRZĘS, 10 ml nowość! nowość! rozświetlacz, 9 g bronzer, 9 g PALETA CIENI DO POWIEK, 18 g nowość! nowość! nowość! nowość! NATURA I DZIECKO
bezpiecznewakacjewciąży
Najlepiej w sposób rozważny, wybierając klimat umiarkowa ny, a długie podróże zaplano wać odpowiedzialnie, w poro zumieniu ze swoim lekarzem prowadzącym (czasem warto odłożyć je na później). Co wolno, a czego należy unikać, czy słońce szkodzi, czy woda wspiera? Należy unikać miejsc, w któ rych panują bardzo wysokie temperatury powietrza i duża wilgotność – to na pewno nie sprzyja ciąży. Także wysokogór skie regiony, w których czeka nas intensywny wysiłek, czyli zdobywanie szczytów, absolut nie nie są wskazane, natomiast spacerowanie po dolinach i od dychanie wspaniałym, świeżym powietrzem – jak najbardziej tak. Warto pamiętać także o podstawowych zasadach bezpieczeństwa. Jeśli wybiera my morze czy jeziora, należy unikać opalania, a kąpieli zaży wać tylko wtedy, gdy woda jest spokojna (wzburzone morskie fale i silny wiatr będą działać negatywnie). Łagodna woda zdecydowanie przyniesie uko jenie mamie i dzieciątku.
66 NATURA | wrzesień 2022 67NATURA | wrzesień 2022 NATURALNIE W KUCHNI NATURALNIE W KUCHNI
W ogródkach można znaleźć odmiany jadal nego rabarbaru ogrodowego (Rheum rhaponticum), rabarba ru kędzierzawego (Rheum rha barbarum) oraz mieszańce tych dwóch, bardzo podobnych, ga tunków (oznaczane w literatu rze jako Rheum x hybridum).
Części podziemne jadalnych gatunków rabarbaru znajdują zastosowanie jako surowiec zielarski, ale w życiu codzien nym zainteresowanie wzbudza ją przede wszystkim ich ogonki liściowe, które wykorzystuje się N do celów kulinarnych (można z nich sporządzać np. dżemy, soki, galaretki bądź wypieki). Ogonki liściowe rabarbaru dostarczają wielu składników mineralnych (takich jak na przykład mangan, potas, cynk), a także witamin z grupy B oraz witaminy C. Są one także źró dłem naturalnych przeciwutle niaczy, chroniących organizm przed wolnymi rodnikami i in nymi reaktywnymi związkami uszkadzającymi komórki. Spo śród naturalnych przeciwutle niaczy, obecnych w ogonkach liściowych rabarbaru, należy wymienić m.in. kwercetynę, rutynę, kemferol, resweratrol, kwas galusowy i kwas kawowy. Uwaga na liście rabarbaru! Przygotowując rabarbar do spożycia, najlepiej odciąć li ście wraz z kilkucentymetro wym, górnym fragmentem ogonka liściowego, dla bez pieczeństwa. Niestety, liście rabarbaru są jedną z przyczyn przypadkowych zatruć. Są one trujące ze względu na wyso ką zawartość szczawianów
Najogólniej, gatunki rabarbaru dzieli się na dwie grupy – ra barbary o jadalnych ogonkach liściowych (np. rabarbar ogro dowy) oraz rabarbary o nieja dalnych ogonkach liściowych, które są uprawiane wyłącznie jako surowiec zielarski (np. rzewień/rabarbar lekarski –Rheum officinale).
rabarbarZrównoważona dieta, bogata w składniki roślinne, jest źródłem wielu naturalnych substancji wspo magających nasze zdrowie, a nawet mających właściwości lecznicze. Rośliny jadalne i lecznicze to sprzymierzeńcy człowieka w profilaktyce chorób cywilizacyjnych i walce ze starzeniem się organizmu. Bardzo korzystne jest więc, gdy roślina ma właściwości prozdrowotne (lub lecznicze), a jednocześnie jest łatwo dostępnym składnikiem naszej diety. Przykładem takiego warzywa jest rabarbar (inaczej rzewień). Na świecie jest około 60 gatunków tej rośliny, a jej zastosowania kulinar ne i lecznicze znane są od 2 tysięcy lat pisze dr hab. n. biol. Joanna Kołodziejczyk-Czepas, prof. Uniwersytetu Łódzkiego z Katedry Biochemii Ogólnej UŁ.
larkunsplash.com/brookefot.
Od wieków rabarbar jest znany i uprawiany w całej Europie, choć tak naprawdę rodzaj ten pochodzi z Azji – niektóre gatunki zostały przywiezione z terenów dzisiejszej Mongolii, Chin, a nawet Syberii. W Chi nach rabarbar stanowi jedną z najważniejszych roślin leczni czych, a w ziołolecznictwie wy korzystuje się kilka gatunków, między innymi Rheum officinale (rabarbar lekarski) czy Rheum palmatum (rabarbar dłonia sty). W tradycyjnej medycynie chińskiej (a także w ziołolecz nictwie innych regionów świa ta) wykorzystuje się głównie podziemne części tych roślin, tzn. korzeń oraz kłącze. Stano wią one składnik aktywny wielu naturalnych preparatów leczni czych, stosowanych wewnętrz nie i zewnętrznie – w formie naparów, wyciągów alkoholo wych, odwarów, a nawet maści ziołowych. Tradycyjne zasto sowania różnych gatunków ra barbaru w medycynie chińskiej obejmują między innymi: scho rzenia układu pokarmowego (w tym zaburzenia pracy żołąd ka i wątroby), działanie oczysz czające (i przeczyszczające) oraz stany zapalne. Dobro czynne właściwości rabarbaru są również znane w Europie. Już w średniowieczu korzeń rabarbaru stosowano w celach leczniczych – jako środek zwal czający gorączkę i pomocny w schorzeniach trawiennych, w tym chorobach żołądka. W ostatnich kilku dziesię cioleciach postęp medycyny i rozwój badań pozwoliły nie co lepiej poznać właściwości tych roślin i – co najważniejsze – w wielu przypadkach wyka zano, że rabarbar rzeczywiście może wspomagać nasze zdro wie. Źródłem surowca zielar skiego są przede wszystkim ko rzenie i kłącze różnych gatun ków rabarbaru, ale obecność związków o działaniu prozdro wotnym (w tym ogrodowyjużNiemniejnadalwiającychbadane,rogatunkówNiektórełającychperystaltykęralnychzwłaśnietrachinonówzeodchudzanie.czyi(przeciwdziałającepobudzającegodzącebyćdoproduktybar.owocami,kostki/batonikimieszankiarządzaniazNaliściowychstwierdzonoprzeciwutleniaczynaturalnychibłonnika)takżewogonkachjadalnychgatunków.rynkumożnaznaleźćsuszkorzeniarabarbarudospoodwarówinaparów,takżeróżnegotypukapsułki,ziołoweczynawetzsuszonymizawierającerabarWzależnościodskładu,teprzeznaczonesąróżnychcelów.Mogątonaprzykładpreparatyłaobjawyklimakterium,perystaltykęjelitzaparciom)ułatwiająceprocesytrawienneproduktywspomagająceMiędzyinnymiwzględunaobecnośćanisennozydów,rabarbarjestjednymczęściejstosowanychnatuśrodkówstymulującychjelitiprzeciwdziazaparciom.właściwościróżnychrabarbarusądopiepoznawaneiintensywniedlategonaczęśćpojasiędoniesieńnależypatrzećniecokrytycznie.jednakpotwierdzononaprzykład,żerabarbar( R. rhaponticum) zawiera liczne substancje ko rzystne dla zdrowia kobiet, tzw. fitoestrogeny, czyli naturalne substancje roślinne o działa niu podobnym do hormonów kobiecych. Jako główne związki wspomagające zdrowie kobiet naukowcy wskazują w rabarba rze rapontycynę, piceatannol, a także resweratrol. Na świe cie zarejestrowano preparaty oparte na ekstrakcie z rabar baru, które mogą być pomoc ne w zwalczaniu dolegliwości związanych z menopauzą, ta kich jak na przykład uderzenia gorąca. Preparaty zawierające fitoestrogeny z rabarbaru są także polecane w profilaktyce osteoporozy. Dostępne są też różne produkty zawierające w swoim składzie ekstrakty z rabarbaru, mające za zadanie uzupełniać w diecie niedobór naturalnych antyoksydantów i przeciwdziałać skutkom spad ku poziomu estrogenów u ko biet po menopauzie. Między innymi, ze względu na zawar tość fitoestrogenów, witamin i innych składników wpływa jących przeciwstarzeniowo na skórę, rabarbar wzbudził także zainteresowanie producentów
IE KAŻDY ROŚLINYGATUNKIKULINARNYCHJERABARBARUGATUNEKNADA-SIĘDOCELÓW–NIEKTÓRETOWYŁĄCZNIELECZNICZE
i innych substancji o działaniu toksycznym. RABARBAR – OD NATURAL NEJ MEDYCYNY CHIŃSKIEJ DO ISUPLEMENTÓWWSPÓŁCZESNYCHDIETYLEKÓW
Ponadtokosmetyków.wpodziemnych czę ściach rabarbaru wykryto wiele innych, biologicznie czynnych substancji, na przykład emody nę i reinę, zaliczane do związ ków o działaniu przeciwzapal nym i przeciwnowotworowym. Duża część tych danych pocho dzi jednak z badań wstępnych, dlatego na ustalenie, czy eks trakty z niektórych gatunków rabarbaru mogą mieć właści wości niupłytkiustnej,byćriostatycznie,substancjerównież,nychwiększośćpówdrobnoustrojów,mocneantybiotyków,bezpiecznychbaruwłaściwościnetrzebaprzeciwnowotworowejeszczepoczekać.Badasątakżeprzeciwbakteryjneekstraktówzrabar–podkątemznalezieniainaturalnychktórebyłybypowzwalczaniuróżnychwtymszczebakteryjnychopornychnaobecniestosowaleków.Zaobserwowanożerabarbarzawieradziałającebaktektóremogłybyprzydatnewhigieniejamyograniczaniutworzenianazębnejiprzeciwdziałastanomzapalnymdziąseł.
SKŁADNIKI: 100 g miękkiego masła 100 g oleju kokosowego 130 g brązowego cukru 4 jajka 80 g gorzkiej czekolady 3 łyżki kakao 250 g mąki łyżeczka proszku do pieczenia 10 łyżek mleka 4 gruszki równej wielkości Keksówkę 28x9 cm wyłożyć papierem do pieczenia. Piekarnik rozgrzać do 180 stop ni Celsjusza. Czekoladę rozpuścić w kąpieli wodnej, przestudzić. Masło i olej kokosowy utrzeć z cukrem na puszystą masę. Uciera jąc, dodawać po kolei jajka. Mąkę wymieszać z proszkiem kakao. Do masy dodać czeko ladę, wymieszać. Dodać mąkę z proszkiem oraz kakao i utrzeć na jednolitą masę. Pod koniec ucierania dodać mleko, po jednej łyż ce. Przełożyć do przygotowanej keksówki. Gruszki obrać i wyciąć końcówki gniazd na siennych. Umieścić równo w cieście doci skając do dna formy. Piec 50 minut lub do suchego patyczka.
NATURALNIE W KUCHNINATURALNIE W KUCHNI ciasto czekoladowe z gruszkami 90 minut | 12 porcji ciasto
niewczesnojesiennychObfitośćowocówzachęcadopieczenia,tylkonaniedzielę. minut 10 porcji miękkiego masła • 200 g mąki pszennej • 80 g cukru • jajko • pół łyżeczki proszku do pieczenia
•
•
•
•
•
na niedziele
100
|
68 NATURA | wrzesień 2022 69NATURA | wrzesień 2022 tarta śliwkowo-migdałowa CIASTO: 100 g
PONADTO: 750 g śliwek (14-15 sztuk) • słup ki migdałowe do dekoracji Formę do tarty o średnicy 23 cm posmaro wać masłem. Mąkę, cukier i proszek do pie czenia wymieszać w misce, dodać masło i rozetrzeć palcami do uzyskania drobnych okruchów. Dodać jajko i szybko zagnieść cia sto. Zawinąć w folię spożywczą i schłodzić w lodówce przez 30 minut. Piekarnik roz grzać do temp. 180 stopni Celsjusza. Ciasto zmiękczyć delikatnie ugniatając, rozwałko wać i wyłożyć formę do tarty. Formę z cia stem przykryć papierem do pieczenia tak, by zakrywał spód i boki. Obciążyć (np. suchą kaszą, ryżem, fasolą) i piec 15 minut. Po tym czasie usunąć papier z obciążeniem i piec jeszcze 5 minut. W tym czasie przygotować krem. Masło i cukier utrzeć na puszystą masę, dodać jaj ka (pojedynczo). Wsypać mielone migdały z mąką i wymieszać. Śliwki umyć i usunąć Napestki.podpieczony spód wyłożyć krem migda łowy, a na wierzchu rozłożyć śliwki. Posy pać słupkami migdałowymi. Piec 35 minut w temp. 175 stopni Celsjusza.
•
•
DEKORACJA: 90 g czekolady gorzkiej • gru boziarnista sól morska Czekoladę rozpuścić w kąpieli wodnej. Polać ciasto za pomocą łyżki lub papierowego roż ka. Posypać solą morską.
•
•
KREM MIGDAŁOWY: 120 g miękkiego masła • 120 g cukru • 3 jajka • 160 g mielonych mi gdałów • 2 łyżeczki mąki
70 NATURA | wrzesień 2022 71NATURA | wrzesień 2022 NATURA I DOM NATURA I DOM W
ogrodziewwrzosowisko
Rośliny wrzosowate cieszą się rosnącą popularnością. Bogactwo form i barw oraz długotrwałe kwitnienie sprawiają, że wiele osób zakłada wrzosowisko w swoim ogrodzie. Nie każdemu jednak to się udaje, ponieważ wrzosy i wrzośce uchodzą za rośliny piękne, lecz kapryśne. rzosy (Calluna) i wrzośce (Erica) to niskie krzewinki, ale także krzewy, należące do rodziny wrzosowatych (Ericace ae). Wyróżnia się ponad tysiąc odmian Calluna oraz ponad 800 Erica. Wrzosowate wystę pują niemal na całym świecie, z wyjątkiem Antarktydy. Cechą charakterystyczną Eri caceae są drobne, ale bardzo liczne kwiatki. Wrzosy mają dzwonkowate kwiaty, zebrane w luźne grona. Kwiaty wrzoś ców są natomiast rurkowate, dzwonkowate, dzbanuszkowa te lub kuliste, zebrane w kwia tostany różnego typu – balda chy, grona, wiechy lub pączki. Wrzosowate zazwyczaj są koja rzone z kolorem fioletowym. To błąd. Kwiaty występują w wielu barwach, od białej poprzez fio let i róż aż po czerwień. Chcąc cieszyć się wrzosowiskiem w kolorze białym, warto po stawić na wrzosy z gatunków Alicia, Alba Praecox czy Long White lub wrzośce Springwood White czy White Perfection. Różem będą zachwycać wrzosy Anette, Ralph Purnell lub Nina oraz wrzośce należące do ga tunku Springwood Pink i Win ter Beauty, fioletem natomiast wrzosy Aurea, Firefly czy Gold Knight oraz wrzośce Challen ger czy Rubinette. Czerwony kolor kwiatów mają wrzosy z gatunków Larissa, Perestroj ka, Red Star oraz wrzośce Ru binteppich Vivelli. Ericaceae różnią się nie tylko barwą formą, ale też okresem kwitnienia. Wrzosy kwitną od lata do późnej jesieni, wrzośce zaś od wiosny do lata. Zdarzają się jednak odmiany, które moż na podziwiać przez cały rok. Różnorodność wrzosowatych sprawia, że mogą one być wy korzystywane zarówno na skal niakach, jak i rabatach. Można z nich tworzyć także kompozy cje balkonowe i tarasowe. Warto wiedzieć, że wrzosy i wrzośce to nie tylko rośliny ozdobne, ale także miododaj ne. Miód wrzosowy uznawany jest za jeden z najlepszych na świecie.
WIOSNĄ CZY JESIENIĄ? Kiedy najlepiej sadzić rośliny wrzosowate? Zdania w tej kwe stii są podzielone. Teoretycznie można je sadzić przez więk szość roku, ale każda pora ma swoje plusy minusy. Nasadze nia wiosenne są korzystne ze względu na odpowiednią wil goć i temperaturę, ale wadą są nocne przymrozki. Przymroz ków nie trzeba się obawiać latem, ale niska wilgotność może wysuszyć rośliny, dlatego w okresie letnim trzeba je suk cesywnie polewać. Jesień uzna wana jest za najkorzystniejszą porę roku. Nie trzeba się oba wiać wysuszenia, ale wrzosy mogą nie przetrwać zimy, jeśli się nie ukorzenią. Specjaliści zalecają, by przed sadzeniem, niezależnie od pory roku, krzewniki namoczyć, ale nie za długo – wystarczą dwie godziny. KAPRYŚNE W UPRAWIE Ericaceae są uważane za rośliny trudne w uprawie. Chcąc stwo rzyć w ogrodzie wrzosowisko, trzeba zwrócić szczególną uwagę na glebę. Musi być kwa śna, przepuszczalna zawierać mało wapnia. Jak mawiają eks perci, nadmiar wapnia to wróg numer jeden wrzosów i wrzoś ców. Krzewinki najlepiej sadzić z dodatkiem kwaśnego torfu lub kompostu. Warto zapamię tać, że wrzośce są mniej od porne na susze i przemarzanie aniżeli wrzosy. Z kolei Calluna będzie gorzej sobie radzić ze zbyt wilgotnym podłożem ani żeli Erica. Do podlewania roślin wrzoso watych trzeba używać wody, która nie będzie zawierała zbyt dużej ilości wapnia. Jeśli kra nówka jest twarda, warto ją przefiltrować lub odstawić na 1-2 dni, żeby wytrącił się osad. Wrzosowisko jednak najlepiej podlewać miękką deszczówką. Kapryśność Ericaceae wynika także ze słabego ukorzenienia, dlatego miłośnicy wrzosowa tych stosują specjalne szcze pionki z izolatami grzybni, któ re nanosi się na korzenie przed sadzeniem. Dzięki nim krze winki lepiej się ukorzeniają. Wrzosowate są ponadto nara żone na fytoftorozę, czyli cho robę wywołaną przez lęgniow ce (grzybopodobne organizmy eukariotyczne). Chore okazy brązowieją i obumierają. Inną chorobą powszechną wśród roślin jest rizoktonioza, prze noszona przez grzyba Rhizoc tonia solani, która prowadzi do obumierania korzeni, a następ nie pędów i liści. Wśród Erica ceae szerzy się też mączniak prawdziwy, powodowany przez grzyby należące do mącznia kowców, który skutkuje wolnym wzrostem. Chorobę można rozpoznać po charakterystycz nym, mącznym nalocie. Liście i pędy zaatakowane przez wymienione choroby należy usuwać. CIEŃ CZY SŁOŃCE? Wrzosy i wrzośce potrzebują słońca. Tymczasem powszech nie mówi się, że najlepiej czują się na półcienistych stanowi skach. Jak mawiają specjaliści, to mit, który przyczynił się do przekonania, że są one trudne w uprawie. Jeśli posadzimy wrzosowate w cieniu lub pół cieniu, będą rozrastać się po woli i skąpo. Ponadto mogą za cząć chorować. Najlepiej będą rosły na stanowisku,nasłonecznionymaleosłoniętym od wiatru. Tylko niektóre gatunki wrzośców preferują półcień. To, czy miejsce nasadzenia jest dla roślin odpowiednie, najle piej rozpoznać po kwitnieniu. Okazały kwiatostan daje gwa rancję, że stanowisko zostało odpowiednio dobrane.
Wytnij ilustracje i ozdób nimi np. słoiczek (na świecznik) lub pudełko tek turowe z tektury falistej, w którym otrzymałaś przesyłkę, takim sposobem otrzymasz nowe pojemniki do przechowywania lub pudełko na prezent.
72 NATURA | wrzesień 2022 73NATURA | wrzesień 2022 RECYKLING
Krzyżówka + Barbara b.olejarczyk@krzyzowka.studiowww.instagram.com/krzyzowka.studiowww.krzyzowka.studioOlejarczyk
Weź zakupy nową apkę Natury i bądź na bieżąco z promocjami! Pobierz aplikację już dziś i korzystaj ze wszystkich benefitów! Masz dostęp do najlepszychpromocyjnychofert
Nie tracisz czasu: zakupy robisz szybko dzięki intuicyjnej nawigacji Tworzysz własne listy zakupowe Kartę Klubu Natura masz zawsze pod ręką Oznaczasz ulubione produkty, dzięki czemu łatwo możesz do nich wrócić Artykuły, które dodajesz do koszyka zapisują się automatycznie Skanując kod kreskowy produktu możesz spraw dzić jego dostępność i cenę Widzisz, ile punktów masz na klubowymswoimkoncie Masz dostęp do historii swoich zakupów Z nową aplikacją:
1 2 3
Wytnij z gazety elementy roślin i zwierząt, następnie naklej je na tekturki o tym samym kształcie, od spodu przymocuj wsuwki i wyczaruj indywidual ne ozdoby do włosów na specjalne okazje.
na
Uzupełnij elementami ilustracji zadrapania na ściennych tapetach, wystarczy, że wytniesz je z gazety i przykleisz klejem!
Wrzuć pozostałości magazynu do niszczarki, a powstałe paseczki wykorzy staj jako uzupełniające opakowanie ochronne dla delikatnych przedmiotów (np. na prezenty albo do paczek).
Toniejeszczekoniec! KLUB NATURA
4
Jeśli jesteś już po lekturze wszystkich artykułów w gazecie, możesz przekazać ją dalej lub wykorzystać ponownie! Nasza Czytelniczka podpowiada, w jaki sposób można to zrobić:
To marka stworzona z myślą o najbardziej wymagających cerach. Wysokiej jakości formulacje zawarte w naszych kosmetykach pozwolą na stworzenie różnorodnych makijaży, a eleganckie opakowania będą się świetnie prezentować w każdej kosmetyczce. Wszystkie kosmetyki marki SESNIQUE
Prosimy o nadsyłanie rozwiązań krzyżówki wraz z pomysłem na artykuł o tematyce ekologicznej do magazynu „Natura”. Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy kosmetykami Natural Home Spa. Termin nadsyłania rozwiązań to 30.09.2022 r. Regulamin dostępny jest na stronie www.klubnatura.pl. Rozwiązania prosimy przysyłać na adres: magazynnatura@drogerienatura.pl.
SENSITIVE SKIN są przebadane na cerze wrażliwej. SENSIQUE MATT FINISH PUDER MATUJĄCY, 12 BRONZINGSENSIQUE POWDER BRONZER, 12 g CREAMSENSIQUEBLUSH RÓŻ W KREMIE, 10 ml nowość! GLAMSENSIQUELOOK TUSZ DO RZĘS, 10 ml nowość! SENSIQUE CREATIVE TRIO CIENIE DO POWIEK; 4,5 g SENSIQUE perfect blush RÓŻ DO POLICZKÓW, 3 g Kosmetyki Sensique dostępne wyłącznie w drogeriach i na www.drogerienatura.pl74 NATURA | wrzesień 2022 ROZRYWKA
