skz_zoz_grudzien2012_nr37_str_iii_okladki

www.serwiszoz.pl

Grudzień 2012 Nr 37

Twój doradca w codziennym prowadzeniu SPZOZ i NZOZ

Temat numeru Ważne zmiany w kontraktowaniu na 2013 r. i kolejne lata s. 8

Zarządzanie Inspekcja pracy nie określiła sposobu przekazywania danych o kontraktach s. 33

Pacjent Wpisanie pacjenta na listę oczekujących upoważnia go do roszczenia w przypadku utraty kontraktu s. 35

Dobre praktyki Informatyzacja usprawni proces świadczenia usług medycznych s. 39

Wysoka jakość usług i odpowiednia dynamika inwestycji to podstawa sukcesu – wywiad z prezesem ENEL-MED Adamem Rozwadowskim, s. 6 ISSN 2081-0083

Oficjalny partner serwisu

Stowarzyszenie Menedżerów Opieki Zdrowotnej

Spis treści Aktualności

NFZ wprowadza nowe wzory umów na świadczenie usług zdrowotnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Nowe wzory potwierdzające ubezpieczenie pacjenta od 1 stycznia 2013 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Od nowego roku więcej danych o płatnikach składek trafi do NFZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Lekarze pracujący w karetkach muszą rozpocząć specjalizację . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Normy zatrudnienia pielęgniarek zwiększą bezpieczeństwo pacjentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Wywiad Wysoka jakość usług i odpowiednia dynamika inwestycji to podstawa sukcesu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Temat numeru Ważne zmiany w kontraktowaniu na 2013 r. i kolejne lata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Zdaniem eksperta Finanse Zastosowanie wskaźników ekonomiczno‑finansowych wspiera równowagę finansową placówki . . . . . . . . . . . . . . 15 SPZOZ może pobrać opłatę, tylko gdy pacjent nie jest ubezpieczony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Zarządzanie Zasady zarządzania systemem informatycznym muszą być opisane w instrukcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Prostsza procedura zamówień na udzielenie świadczenia zdrowotnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Przedsiębiorstwo lecznicze nie musi mieć kierownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Zmniejszenie liczby personelu w karetce grozi karą w wysokości 2% kontraktu z NFZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Roszczenia dotyczące kontraktów ulegają przedawnieniu w ciągu 3 lub 10 lat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Zarząd podmiotu leczniczego nie musi realizować wszystkich zaleceń właścicieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Zastępca dyrektora SPZOZ musi być wybrany w drodze konkursu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Inspekcja pracy nie określiła sposobu przekazywania danych o kontraktach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Pacjent Wpisanie pacjenta na listę oczekujących upoważnia go do roszczenia w przypadku utraty kontraktu . . . . . . . . . . 35

Dobre praktyki Informatyzacja usprawni proces świadczenia usług medycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Redaktor naczelna: Anna Rubinkowska Wydawca: Alina Sulgostowska Koordynator produkcji: Katarzyna Kopeć ISSN: 2081-0083 Drukarnia: MDruk Nakład: 1500 egz.

Projekt graficzny: Bartosz Malinowski Skład: Raster studio, Norbert Bogajczyk

Prenumerata:

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka

Serwis Kadry Zarządzającej ZOZ

ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa

Centrum Obsługi Klienta tel.: 22 518 29 29 e-mail: cok@wip.pl www.serwiszoz.pl

NIP: 526-19-92-256 KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy

Biuro reklamy Kierownik biura reklamy: Agnieszka Zduńczyk tel.: 660 404 122, e-mail: azdunczyk@wip.pl

dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy Specjalista ds. reklamy: Maciej Skrzypczak Masz pytanie? Skontaktuj się z nami: XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy serwiszoz@wip.pl Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł tel.: 519 662 753, e-mail: mskrzypczak@wip.pl

„Serwis Kadry Zarządzającej ZOZ” chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. W związku z powyższym redakcja nie ponosi odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w „Serwisie Kadry Zarządzającej ZOZ” wskazówek, przykładów informacji itp. do konkretnych przypadków.

List od redaktora Szanowni Czytelnicy!

Narodowy Fundusz Zdrowia od 2013 r. wprowadza zmiany w zasadach kontraktowania. Obok nowych wzorów umów i wykazu podwykonawców pojawi się możliwość ogłaszania konkursów uzupełniających bez względu na czas pracy poradni w specjalnościach deficytowych oraz dodatkowe rankingowanie za kadrę o wyższych kwalifikacjach. Wydłużono również czas pracy gabinetów zabiegowych i konieczność zgłaszania ich do rejestrów. Na co jeszcze warto zwrócić uwagę w procesie kontraktowania w sytuacji, gdy resort zdrowia w połowie przyszłego roku zapowiada decentralizację NFZ i wzmocnienie roli oddziałów wojewódzkich?

O tym piszemy w Temacie numeru na str. 8.

Anna Rubinkowska redaktor naczelna

Nie tylko zmieniające się wymogi prawne, ale i rosnące wymagania pacjentów zmuszają placówki medyczne do inwestycji w informatyzację. Jednym z przykładów realizacji takiego przedsięwzięcia finansowanego z budżetu województwa jest projekt prowadzony w Centrum Medycznym im. Bitwy Warszawskiej 1920 roku w Radzyminie. Dzięki niemu nastąpi rozbudowa sieci informatycznej placówki, która wesprze proces świadczenia usług medycznych oraz komunikację z pacjentami. Więcej na ten temat piszemy w Dobrych praktykach na str. 39.

Jednocześnie zapraszam Państwa na II edycję bezpłatnej konferencji Healthcare IT Trends, która odbędzie się 30 listopada br. w Katowicach i 3 grudnia br. w Warszawie. Więcej informacji znajdą Państwo na stronie http://healthcareit2012.wip.pl lub pod nr. tel. 22 429 41 87, 22 429 41 62.

Serdecznie zachęcam do lektury

Konsultacja merytoryczna

Nasi eksperci  Janusz Atłachowicz – wiceprezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Menedżerów

Renata Maria Jażdż-Zaleska

ekspert w zakresie przekształceń w ochronie zdrowia, pomysłodawczyni, inicjatorka i prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Niepublicznych Szpitali Samorządowych

2

Opieki Zdrowotnej STOMOZ  Janusz Burkot – prawnik, ekspert ds. zamówień publicznych  Małgorzata i Maciej Capikowie – eksperci z zakresu ubezpieczeń  Michał Culepa – prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy  Dariusz Poznański – doradca podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia  Jarosław Rosłon – dyrektor Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego w Warszawie  Wojciech Szefke – aplikant radcowski, Ogólnopolska Izba Gospodarcza Wyrobów Medycznych POLMED  Łukasz Siudak – prawnik specjalizujący się w prawie cywilnym, administracyjnym i gospodarczym  Anna Zubkowska – adwokat, specjalista z zakresu prawa procesowego Pełna lista ekspertów dostępna na www.serwiszoz.pl

www.serwiszoz.pl

Aktualności Narodowy Fundusz Zdrowia!

NFZ wprowadza nowe wzory umów na świadczenie usług zdrowotnych Kontraktowanie NFZ: Nowy wzór umowy z publicznym płatnikiem oraz załączniki do niej, a także uproszczenie wykazu podwykonawców to najważniejsze zmiany dotyczące kontraktowania w 2013 r.

Prezes Narodowego Funduszu Zdro‑ wia zarządzeniem z 10 października 2012 r. wprowadził zmiany w zakresie warunków zawierania i realizacji umów zawieranych z Funduszem. Zmiany wynikają m.in. z wejścia w życie usta‑ wy o działalności leczniczej.

Poza kosmetycznymi zmianami doty‑ czącymi oznaczenia świadczeniodawcy, zmianie ulega wzór umowy oraz załączni‑ ki do niej. W załączniku „harmonogram zasoby”, w części dotyczącej objaśnień w odniesieniu do kodów resortowych, dodano objaśnienie w brzmieniu: kody nadane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia wydanym na podstawie art. 105 ust. 5 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U.

nr 112, poz. 654, z późn. zm.) – chodzi tu o rozporządzenie z 17 maja 2012 r. w sprawie systemu resortowych kodów identyfikacyjnych oraz szczegółowego sposobu ich nadawania.

Uproszczeniu ulega wykaz podwyko‑ nawców i zgodnie z nowymi zasadami wymaga wskazania nazwy, adresu siedzi‑ by, kodu terytorialnego i nazwy, numeru REGON, formy organizacyjnoprawnej podwykonawcy oraz osoby wskazanej uprawnionej do reprezentowania tego podmiotu. Z danych rejestrowych poda‑ wać będzie się rodzaj i numer rejestru.

Zmianie nie ulega część dotycząca formy i przedmiotu umowy podwykonawstwa.

Nową formę otrzymał także formu‑ larz dotyczący wskazania rachunku

bankowego świadczeniodawcy, sta‑ nowiący załącznik do umów. 

§§Podstawa prawna:

art. 152 i 153 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm., z a r z ą d z e n i e p r e z e s a N F Z nr 59/2012/DSOZ z 10 października 2012 r. zmieniające zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia określające warunki zawierania i realizacji umów w poszczególnych rodzajach świadczeń, wynikających z wejścia w życie przepisów ustawy o działalności leczniczej.

Anna Zubkowska, adwokat

Projekty i proces legislacyjny!

Nowe wzory potwierdzające ubezpieczenie pacjenta od 1stycznia 2013 r.

Potwierdzanie prawa do świadczeń: od 1 stycznia 2013 r. będą obowiązywać nowe wzory oświadczeń o przysługującym świadczeniobiorcy prawie do świad‑ czeń opieki zdrowotnej.

Złożenie pisemnego oświadczenia – zgodnie z art. 50 ust. 6 ustawy o świad‑ czeniach finansowanych ze środków grudzień 2012

publicznych – jest jednym ze sposobów potwierdzenia przez świadczeniobiorcę prawa do świadczeń opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych.

Rozporządzenie określa dwa odrębne wzory oświadczeń dla składanych: 3

Aktualności we własnym imieniu, przez przedstawiciela ustawowego

(albo opiekuna prawnego lub fak‑ tycznego) w przypadku małoletnich lub innych świadczeniobiorców niemających pełnej zdolności do czynności prawnych.

Wejście w życie rozporządzenia jest zde‑ terminowane faktem, że od 1 stycznia

2013 r. ma zacząć funkcjonować Cen‑ tralny Wykaz Ubezpieczonych, dzięki któremu możliwe będzie uproszczone potwierdzanie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej.

Dla placówek medycznych oznacza ono obowiązek stosowania od 1 stycznia 2013 r. nowych wzorów oświadczeń. Zy‑ skują również gwarancję, iż Narodowy

Fundusz Zdrowia nie odmówi rozlicze‑ nia danego świadczenia z tytułu braku prawa do świadczeń opieki zdrowotnej.

Projekt rozporządzenia Ministra Zdro‑ wia w sprawie wzorów oświadczeń o przysługującym świadczeniobiorcy prawie do świadczeń opieki zdrowot‑ nej jest po konsultacjach zewnętrz‑ nych. 

Od nowego roku więcej danych o płatnikach składek trafi do NFZ Przepływ informacji między jednostkami: ZUS i KRUS dostosują swoje systemy informatyczne odpowiednio od 2013 r. i 2015 r. w celu przekazywania do NFZ większej liczby informacji na temat osób objętych ubezpieczeniem zdrowotnym i płatników składek oraz osób pobierających zasiłki.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Spo‑ łecznego w związku z koniecznością zapewnienia wszystkich danych nie‑ zbędnych do potwierdzania prawa do świadczeń opieki zdrowotnej w Cen‑ tralnym Wykazie Ubezpieczonych będą miały obowiązek przekazywania do NFZ dodatkowych informacji dotyczących: osób, które mimo wygaśnięcia obo‑ wiązku ubezpieczenia zachowują prawo do świadczeń finansowanych przez NFZ, osób korzystających z bezpłatnego urlopu.

Przepisy rozporządzenia będą miały zastosowanie do osób pobierających od 1 stycznia 2013 r. zasiłek lub świadczenie rehabilitacyjne, a także pracowników korzystających z urlopu bezpłatnego od tej daty albo osób, które wystąpią od stycznia 2013 r. z wnioskiem o przy‑ znanie emerytury lub renty.

4

Poszerzony zakres danych obejmuje także informacje konieczne do: określenia właściwego ustawodaw‑ stwa niezbędne do potwierdzania prawa do świadczeń opieki zdro‑ wotnej zgodnie z przepisami o ko‑ ordynacji, potwierdzania prawa do świadczeń opieki zdrowotnej z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w państwie członkowskim Unii Eu‑ ropejskiej lub Europejskiego Porozu‑ mienia o Wolnym Handlu (EFTA).

Nie wszystkie dane przekazywane będą w postaci elektronicznej – w odniesie‑ niu do danych dotyczących określania ustawodawstwa właściwego wynika to z faktu, iż formularze E101, E102 czy A1 wydawane są tylko w wersji papierowej i nie są elektroniczne.

W momencie wejścia w życie elek‑ tronicznej wymiany dokumentów między instytucjami państw człon‑ kowskich w ramach systemu EESSI,

dane z formularza A1 będą mogły być zasilane z systemu.

Zmiany mają zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2013 r., z tym że dane dotyczące daty opłacenia składek na ubezpieczenie zdrowotne w przypadku ZUS oraz po‑ wstania i wygaśnięcia obowiązku ubez‑ pieczenia zdrowotnego w przypadku KRUS będą przekazywane od 1 stycznia 2015 r. ze względu na konieczność mo‑ dyfikacji systemów informatycznych związanych m.in. z reformą systemu ubezpieczeń rolników.

Proponowane rozwiązania zawiera pro‑ jekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego zakresu oraz sposobu przekazywania danych doty‑ czących osób objętych ubezpieczeniem zdrowotnym i płatników składek oraz osób pobierających zasiłki przyznane na podstawie przepisów o ubezpieczeniu chorobowym lub wypadkowym, ubie‑ gających się o przyznanie emerytury lub renty z ubezpieczeń społecznych oraz www.serwiszoz.pl

Aktualności pracowników korzystających z urlopu bezpłatnego. Kończą się jego konsultacje zewnętrzne. 

§§Podstawa prawna:

art. 87 ust. 11 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki

zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.

Lekarze pracujący w karetkach muszą rozpocząć specjalizację Medycyna ratunkowa: Do końca grudnia 2020 r. w skład zespołów specjalistycz‑ nych jeżdżących w karetkach będą mogli wchodzić lekarze odbywający specjali‑ zację z medycyny ratunkowej. Muszą mieć dodatkowo trzy lata doświadczenia, w tym minimum 3 tys. godzin pracy w zespole ambulansu, na szpitalnym oddziale ratunkowym lub w izbie przyjęć.

Takie zmiany zawiera projekt nowe‑ lizacji ustawy o państwowym ratow‑ nictwie medycznym przygotowany przez Klub Parlamentarny Platformy Obywatelskiej.

Zawiera on przepis przejściowy – do koń‑ ca 2012 r. – wskazujący, że w ambulansach

mogą pracować lekarze bez specjalizacji lub tylko z wieloletnim stażem w pogo‑ towiu. Jeżeli lekarze ci rozpoczną spe‑ cjalizację ratowniczą, będą mogli dalej pracować w karetkach. Obecnie jest tylko 750 lekarzy z kursem w medycynie ra‑ tunkowej.

Zniknie także zagrożenie niedoborów kadrowych w ambulansach S jeżdżą‑ cych do najcięższych przypadków, które mogłoby zaistnieć od 1 stycznia 2013 r.

Brak nowelizacji ustawy stanowiłoby również zagrożenie utraty kontraktu z NFZ przez pogotowia. 

Normy zatrudnienia pielęgniarek zwiększą bezpieczeństwo pacjentów Świadczenia pielęgniarskie: od 1 stycznia 2013 r. normy zatrudnienia pielęgnia‑ rek oraz położnych mają polegać na zastosowaniu metody kategoryzacji opieki i przyporządkowania pacjenta do danej kategorii opieki.

Nowe przepisy mają być narzędziem dla kadry zarządzającej w pielęgniarstwie i położnictwie, służącym do określe‑ nia zapotrzebowania na opiekę pie‑ lęgniarską i położniczą oraz wskazania liczby pielęgniarek lub położnych do sprawowania opieki nad pacjentami w podmiotach leczniczych. Do kategorii opieki przyporządkowano odpowiednio średnie czasy świadczeń pielęgniarskich grudzień 2012

bezpośrednich, czyli wskazano czas, jaki pielęgniarka lub położna powin‑ na poświęcić na wykonanie czynności bezpośrednich przy danym pacjencie. Żeby określić średni czas wykonywania świadczeń pielęgniarskich pośrednich, zaproponowano przyjęcie wartości procentowych pozostających w relacji z przyjętymi czasami pielęgnacji bez‑ pośredniej i mogącymi wynieść od 25%

do 50% czasu pielęgnacji bezpośredniej.

Wskazanie tej wartości procentowej pozostaje w gestii podmiotu leczniczego.

Proponowane zmiany zawiera projekt rozporządzenia w sprawie sposobu usta‑ lania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębior‑ cami, który przeszedł konsultacje ze‑ wnętrzne.  5

Wywiad

Wysoka jakość usług i odpowiednia dynamika inwestycji to podstawa sukcesu

Wywiad z Adamem Rozwadowskim założycielem i prezesem Zarządu Centrum Medycznego ENEL-MED Fot. archiwum własne

Rozmawia: Magdalena Pokrzycka-Walczak

ENEL-MED to firma z tradycjami i przyszłością. Skąd pomysł na założenie placówki – jednego z najprężniej rozwijających się centrów medycznych w Polsce?

Z wykształcenia jestem inżynierem elektrykiem. Moje doświadczenie z zakresu zarządzania, które nabyłem w czasie pracy w zakładzie energetycznym, postanowiłem wykorzy‑ stać we własnej firmie. Moim zdaniem szefem placówki medycznej powinien być menedżer niekoniecznie znający się na medycynie. Wystarczy, by jego zastępca był lekarzem dbającym o zapewnienie jak najwyższej jakości usług medycz‑ nych i szukającym nowinek technologicznych w ochronie zdrowia. Zadaniem menedżera jest zapewnienie placówce płynności finansowej i jak najbardziej efektywnego rozwoju w długim czasie. To do menedżera należy stworzenie strategii, która pozwoli na utrzymanie placówki na rynku, ale przede wszystkim – da możliwość wyprzedzenia konkurencji na rynku medycznym przynajmniej o krok.

Dwadzieścia lat temu stomatologia była tą dziedziną me‑ dycyny, która jako jedna z pierwszych dawała szansę na próbę sił we własnym biznesie. Postanowiłem wykorzystać boom na prywatne usługi stomatologiczne i zainwesto‑ wałem w obiekt o powierzchni 2 tys. m2 na warszawskim Zaciszu, gdzie utworzyłem 10 gabinetów stomatologicznych o różnych specjalnościach. Od początku działalności stara‑ łem się wdrażać nowoczesne rozwiązania stomatologiczne.

6

Szybko okazało się, że oferta spotkała się z dużym zaintere‑ sowaniem pacjentów, dlatego też postanowiłem poszerzyć klinikę stomatologiczną o część ogólnomedyczną. Już pięć lat po założeniu firmy mogliśmy utworzyć własny szpital.

Z biegiem kolejnych lat pojawiły się nowe siedziby i coraz to nowe usługi bazujące na innowacyjnych technologiach medycznych.

Wśród wartości, które odgrywają ważną rolę w działalności ENEL-MED, jest odpowiedzialność społeczna. Jak można efektywnie realizować CSR w placówce medycznej?

Możemy mówić o różnych podejściach i interpretacjach do CSR – od lokalnego, na poziomie firmy, do globalne‑ go, np. w skali Unii Europejskiej. Rozróżnienie dotyczy także każdej dziedziny, również branży medycznej. Dla ENEL-MED odpowiedzialność społeczna to działalność poza uregulowaniami prawnymi, dotycząca relacji między zarządem a własnymi pracownikami. My stawiamy na opiekę medyczną nad naszym personelem, poza oczywiście obo‑ wiązkowymi badaniami z zakresu medycyny pracy. Współ‑ pracujemy z wieloma placówkami, którym świadczymy usługi medyczne dla pracowników, ale sami także jesteśmy beneficjentem świadczeń innych ośrodków. Troska o stan zdrowia pracowników jest dla nas równie ważna jak troska o zdrowie pacjentów. www.serwiszoz.pl

Wywiad ENEL-MED od 2004 r. ma certyfikat ISO 9001. Czy ten fakt przekłada się na konkretne korzyści dla firmy?

Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia B2B – postrze‑ ganie przez inne placówki i stawianie sobie coraz wyższej po‑ przeczki w zakresie podnoszenia jakości świadczonych usług.

Nie bez znaczenia jest także fakt uzyskania kilku punktów przy ocenie działalności przez NFZ. Dzięki szczegółowemu opisaniu wszystkich procedur funkcjonalnych – ponad 40 – i stworzeniu księgi jakości, co z kolei zostało poddane szczegółowej weryfikacji przez zewnętrzną firmę audytującą, pacjent może oczekiwać najwyższej jakości w zakresie obsługi.

Wszyscy pracownicy ENEL-MED – zaczynając od obsługi call-center po lekarzy – doskonale znają i przestrzegają zasad, opisanych w księdze jakości. Na przykład tak szczegółowe – gdy pacjent zgłasza się do lekarza o wyznaczonej godzinie, to uchylone drzwi gabinetu powinny wskazywać, że nie ma w gabinecie pacjenta i można wejść na wizytę.

ENEL-MED to nie tylko wysoka jakość usług medycznych, ale także dbałość o ich innowacyjność. Jakie innowacje udało się wdrożyć w ostatnim czasie?

Na innowacje stawiamy od początku naszej działalności.

Jako pierwsze Centrum Medyczne w Polsce wprowadziliśmy do oferty teleradiologię – system transmisji obrazów medycz‑ nych. Oferujemy m.in. zabieg embolizacji tętnic macicy, która jest innowacyjną, małoinwazyjną metodą leczenia mięśnia‑ ków macicy. Zabieg przeprowadzany jest podczas niespełna dwudniowego pobytu w szpitalu, a pozostałością na skórze jest 2 mm ślad po nakłuciu. Tę usługę medyczną można wykonywać przy ścisłej współpracy lekarzy radiologów i ginekologów. Za wprowadzenie tego zabiegu do oferty otrzymaliśmy w 2010 r. tytuł Złotego Lidera Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdro‑ wia w kategorii Innowacyjne Pomysły w Ochronie Zdrowia.

Placówka uczestniczy w ogólnopolskich kampaniach edukacyjnych i profilaktycznych, promujących zdrowy tryb życia. Jakie przykładowe akcje udało się zrealizować?

ENEL-MED od wielu lat zachęca do dbania o własne zdrowie. Regularne badania kontrolne pozwalają na wy‑ krycie nawet najmniejszych oznak groźnych chorób. Jedną z najważniejszych akcji jest udział w kampanii „Różowa wstążka”. Jej celem jest zachęcenie pań do regularnych badań profilaktycznych. Pacjentki, które zgłoszą się do placówek grudzień 2012

ENEL-MED z kuponem zamieszczonym w miesięczniku „Twój Styl”, będą mogły do końca br. skorzystać z 30% rabatu na badania mammograficzne, USG piersi, cytologię oraz badanie na obecność wirusa HPV. Od września br. jesteśmy także partnerem ogólnopolskiej akcji pt. „Lepszy start dla Twojego dziecka”, organizowanej przez Związek Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy, która ma na celu uświadamianie kobiet o zagrożeniach dla rozwoju dziecka, jakie mogą wynikać ze spożywania przez kobietę w ciąży nawet niewielkiej ilości napojów alkoholowych.

W naszej ofercie proponujemy ocenę stanu zdrowia w ciągu 24 godzin. Program „24 h dla zdrowia” składa się z pogłębionej konsultacji wstępnej, konsultacji lekarzy specjalistów oraz badań laboratoryjnych, elektrofizjologicznych i obrazowych.

Na podstawie informacji pozyskanych podczas wywiadu oraz wykonanych badań i pogłębionego wywiadu lekarz prowadzący przedstawia kompleksową ocenę obecnego stanu zdrowia, przekazując jednocześnie zalecenia i rekomendacje dotyczące ewentualnego dalszego postępowania.

ENEL-MED dba nie tylko o pacjentów, ale ma także strategię personalną. Na czym ona polega?

O sukcesie każdej firmy decyduje doskonały zespół pra‑ cowników, mający wysokie i stale podwyższane kwalifikacje.

Zatrudniamy specjalistów najwyższej klasy, a każdy z naszych pracowników co roku podlega ocenie. Najlepsi z najlepszych mogą liczyć na wyjazdy zagraniczne i specjalistyczne szkolenia.

Jaka jest wizja dalszego rozwoju ENEL-MED? Wydaje się, że lepszą firmę z kapitałem innowacji, doskonałą kadrą specjalistów i szeroką paletą specjalistycznych usług medycznych, trudno znaleźć.

Od początku ENEL-MED jest firmą rodzinną. Dziś w 70% pozostaje własnością rodziny. Ważnym krokiem na drodze rozwoju było wejście na giełdę, które stało się dużym kamieniem milowym w działalności ENEL-MED. Naszym wyróżnikiem, od niemal dwudziestu lat, jest wysoka jakość.

Chcemy, by to właśnie jakość, przy zachowaniu odpowiedniej dynamiki inwestycji, decydowała o naszych kolejnych latach sukcesu rynkowego w ochronie zdrowia. Rynek prywatnych usług medycznych jest już bardzo szeroki i można znaleźć tu wiele firm o znakomitej renomie i dużych osiągnięciach.

Dziękuję za rozmowę.

7

Temat numeru

Ważne zmiany w kontraktowaniu na 2013 r. i kolejne lata Możliwość ogłaszania konkursów uzupełniających bez względu na czas pracy poradni w specjalnościach deficytowych oraz dodatkowe rankingowanie za kadrę o wyższych kwalifikacjach to pozytywne zmiany w zasadach kontraktowania z NFZ. Niepokoi jednak wydłużenie czasu pracy gabinetów zabiegowych i konieczność zgłaszania ich do rejestrów.

D Paulina Wójcik-Lulka radca prawny, specjalizuje się w zakresie prawa gospodarczego, medycznego i zamówień publicznych. Świadczy obsługę prawną placówek NZOZ w Koszalinie i Poznaniu

otychczasowi świadczeniodaw‑ cy oraz podmioty, które po raz pierwszy ubiegają się o zawar‑ cie kontraktu z NFZ, muszą zapoznać się z wieloma przepisami prawnymi, przygotowanie oferty wymaga bowiem sporej wiedzy zarówno z zakresu prawa, jak i procedur konkursowych NFZ. Na przełomie września i października br. rozpoczął się proces kontraktowania i podpisywania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z Naro‑ dowym Funduszem Zdrowia na rok 2013 i kolejne lata.

Zmiana zakresu świadczeniodawców i – w przyszłości – samego kontraktującego Stroną umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej jest Narodowy Fun‑ dusz Zdrowia, który jest państwową jednostką organizacyjną, składającą się z centrali (której siedziba znajduje się w Warszawie) oraz z 16 oddziałów wojewódzkich. Na czele Narodowego Funduszu Zdrowia stoi Prezes NFZ, natomiast oddziałami wojewódzkimi zarządzają dyrektorzy oddziałów wo‑ jewódzkich NFZ. Dotychczasowy stan rzeczy może jednak ulec istotnym zmianom, gdyż

8

Ministerstwo Zdrowia pracuje nad przygotowaniem zmian legislacyj‑ nych mających na celu reorganizację systemu świadczeń zdrowotnych przez decentralizację NFZ i wzmocnienie roli oddziałów wojewódzkich. Decentrali‑ zacja ma polegać na likwidacji centrali Narodowego Funduszu Zdrowia. Za tym ma pójść wzmocnienie i unieza‑ leżnienie oddziałów regionalnych NFZ. W ocenie Ministra Zdrowia konieczność likwidacji centrali NFZ wynika z założe‑ nia, że to regiony powinny decydować, które dziedziny medycyny są dla nich najważniejsze i same kreować politykę zdrowotną według potrzeb mieszkańców regionu. Ponadto resort zdrowia planuje wyprowadzenie poza Fundusz wyceny i oceny procedur medycznych. Zgod‑ nie z planowanymi zmianami NFZ ma pozostać tylko płatnikiem. Ministerstwo przewiduje, że planowane zmiany mają zostać wdrożone latem 2013 r.

Zmiana definicji podmiotu wykonującego działalność leczniczą Nowelizacja ustawy o działalności lecz‑ niczej z 30 czerwca 2012 r. zmieniła strukturę świadczeniodawców. Zmianie uległa dotychczasowa definicja pod‑ miotu wykonującego działalność lecz‑ niczą. W miejsce praktyk zawodowych www.serwiszoz.pl

Temat numeru wprowadzono zapis mówiący o lekarzu lub pielęgniarce wykonujących zawód w ramach działalności leczniczej jako praktykę zawodową. Zapis ten budzi wiele wątpliwości interpretacyjnych.

Prezes Funduszu w piśmie z 29 maja 2012 r. do Ministra Zdrowia oceniają‑ cego projekt nowelizacji (znak: NFZ/ CF/3P/2012/073/0058/W/14382/EKO) zwrócił uwagę, że zmiana definicji podmiotu wykonującego działalność leczniczą w powiązaniu z definicją świadczeniodawcy określoną w usta‑ wie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicz‑ nych może spowodować, iż osobnym świadczeniodawcą będzie również każdy lekarz lub pielęgniarka wyko‑ nujący zawód w ramach działalności leczniczej w formie spółki cywilnej, lub partnerskiej jako grupowa praktyka – nie zaś sama grupowa praktyka lekar‑ ska lub pielęgniarska. W konsekwencji konieczne może okazać się zawarcie przez NFZ umowy z każdym z przed‑ siębiorców (lekarzem lub pielęgniarką), którzy prowadzą działalność leczniczą w ramach grupowych praktyk lekarzy lub pielęgniarek.

W obecnym stanie prawnym obserwu‑ jemy wiele nowych zmian, jakie zajdą w procesie kontraktowania w 2013 r.

Związane są one z wejściem w życie przepisów nowelizujących ustawę o działalności leczniczej. Prezes Na‑ rodowego Funduszu Zdrowia wydał także nowe zarządzenia, m.in. zarządze‑ nie z 10 października 2012 r., na mocy którego wprowadził zmiany w zakre‑ sie warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Pewne zmiany zajdą także w zakresie stawek punktowych, sposobu wyceny procedur, a także dokumentacji wymaganej przez NFZ w szpitalach, przychodniach i gabinetach. grudzień 2012

Zmiany w gabinetach diagnostyczno-zabiegowych

Na stronie internetowej Centrali Naro‑ dowego Funduszu Zdrowia 12 paździer‑ nika br. został zamieszczony projekt zarządzenia zmieniającego wymienione zarządzenie nr 54/2011/DSOZ prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Projekt zawiera zmiany warunków dodatkowo ocenianych w rodzaju ambulatoryjna opieka specjalistyczna.

Założeniem Narodowe‑ go Funduszu Zdrowia jest promocja poradni, które mają gabinety diagnostyczno‑zabie‑ gowe, tak aby wiele zabiegów było przepro‑ wadzanych w warun‑ kach ambulatoryjnych.

W zarządzeniach pojawiły się zmia‑ ny, które mają na celu wyróżniać tych oferentów, którzy mają w miej‑ scu udzielania świadczeń gabinet diagnostyczno-zabiegowy. W sytuacji gdy oferent ma gabinet diagnostyczny w miejscu wykonywania działalności leczniczej, wówczas otrzymuje dodatko‑ wo 4 pkt jednostkowe. Ponadto oferent kolejne 4 pkt otrzymuje, kiedy gabinet ten dostępny jest na wyłączność przez 100% czasu pracy poradni.

Założeniem Narodowego Funduszu Zdrowia jest promocja poradni, któ‑ re mają gabinety diagnostyczno‑za‑ biegowe, tak aby wiele zabiegów było przeprowadzanych w warunkach am‑ bulatoryjnych. Dotyczyć to ma przede wszystkim poradni onkologicznej, po‑ łożniczo-ginekologicznej, chirurgicznej, ortopedycznej, laryngologicznej czy

okulistycznej, w których posiadanie gabinetu zabiegowego jest niezbędne do udzielania świadczeń pacjentom w sposób kompleksowy.

Ponadto zdecydowanie bardziej niż dotychczas, jeżeli chodzi o kryterium związane z dostępnością poradni am‑ bulatoryjnej, wyróżniani są ci świadcze‑ niodawcy, którzy oferują swoje usługi powyżej 48 godzin pracy poradni w ty‑ godniu, otrzymują aż 10 pkt jednost‑ kowych.

W mediach pojawiły się głosy środowisk medycznych przeciwko takim zmia‑ nom. Podkreśla się, że NFZ wprowadza konieczność zapewnienia dostępności gabinetu diagnostyczno-zabiegowego przez cały czas pracy pracowni, nato‑ miast nie każda porada specjalistyczna wiąże się z wykonaniem zabiegu. Zatem konieczne byłoby w wielu przypad‑ kach utrzymanie pustych gabinetów, będących w gotowości do świadczenia potencjalnych zabiegów. W oczywisty sposób generuje to niepotrzebne koszty po stronie świadczeniodawców, znacznie obniżając potencjalne korzyści płynące z umowy z NFZ. Warto zauważyć, że we wskazanej w projekcie definicji gabinetu diag‑ nostyczno-zabiegowego prezes NFZ od‑ nosi się do wymagań dla pomieszczeń określonych w nowym rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 26 czerwca 2012 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządze‑ nia podmiotu wykonującego działal‑ ność leczniczą.

Znaczenie oceny jakości Szacując oferty złożone przez oferen‑ tów, duże znaczenie ma zewnętrzna ocena jakości. Jednak w nowym za‑ rządzeniu konieczne było usunięcie z kryteriów oceny ofert parametru: 9

Temat numeru Placówki ambulatoryjnej opieki specjalistycznej będą mogły otrzymać w ocenie ofert większą liczbę punków za posiadanie certyfikatu ISO w zakresie usług medycznych, ważnym w dniu zawarcia umowy. „certyfikat wydany przez Centrum Monitorowania Jakości, ważny w dniu zawarcia umowy”, Centrum Monitoro‑ wania Jakości w Ochronie Zdrowia nie wydaje bowiem obecnie akredytacji na leczenie ambulatoryjne. W momencie wprowadzenia takiej akredytacji przez CMJ nastąpi odpowiednia zmiana w za‑ rządzeniu. Ze względu na to placówki ambulatoryjnej opieki specjalistycznej będą mogły otrzymać w ocenie ofert

większą liczbę punków za posiadanie certyfikatu ISO w zakresie usług me‑ dycznych, ważnym w dniu zawarcia umowy (3 pkt jednostkowych). Cen‑ trum Monitorowania Jakości wydaje natomiast akredytacje w przypadku placówek udzielających świadczenia w trybie stacjonarnym – w leczeniu szpitalnym, a także w rehabilitacji lecz‑ niczej, opiece psychiatrycznej i leczeniu uzależnień.

Świadczeniodawcy, którzy uzyskali taką akredytację, będą oceniani wyżej niż dotychczas. Jak zapewnia NFZ zmiany te mają na celu promowanie tych świad‑ czeniodawców, którzy dbają o jakość udzielanych świadczeń.

Zgodnie ze stanowiskiem NFZ zarzą‑ dzenie w sprawie kryteriów oceny ofert wraz z załącznikami stanowi zbiór warunków dodatkowo ocenianych w trakcie konkursu ofert. Warunki te różnicują oferentów i pozwalają na wyłonienie najlepszej placówki. Zmiany te pozwolą na promowanie tych świad‑ czeniodawców, którzy dbają o jakość udzielanych świadczeń, zapewniają ich kompleksowość oraz nie ograniczają dostępności do badań.

Zdaniem eksperta

dr Piotr Karniej

menedżer zarządzający w podmiotach leczniczych

Zmiany w opiece specjalistycznej mają wady i zalety Projekt zarządzenia prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju ambulatoryjna opieka specjalistyczna nie zmienia sposobu zawierania umów z płatnikiem, a także nie wprowadza rewolucji w rozliczaniu świadczeń specjalistycznych.

Utrzymuje podział na znane dotychczas rodzaje świadczeń, możliwość rozliczania świadczenia zdrowot‑ nego, a nie porady, tzn. nie dopuszcza rozliczania świadczenia niezakończonego – takiego, gdy pacjent jest podczas diagnostyki i nie podjęto jeszcze decyzji diagnostyczno‑terapeutycznej.

Nowością jest m.in zobowiązanie podmiotu leczniczego, który realizuje świadczenia zabiegowe, do posia‑ dania zarejestrowanego w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą gabinetu diagno‑ styczno-zabiegowego (zapis ten nie dotyczy praktyk zawodowych), a także wprowadzenie furtki, dzięki której dyrektor oddziału wojewódzkiego NFZ będzie mógł w zakresie deficytowych specjalności podjąć decyzję o przeprowadzeniu dodatkowego postępowania w sprawie zawarcia umowy, z wyłączeniem przepisów o minimalnym czasie pracy poradni specjalistycznej.

Zachowano wymóg, aby poradnia kontraktowana w pierwszym postępowaniu pracowała nie krócej niż trzy dni w tygodniu po 4 godziny dziennie, w tym co najmniej raz w tygodniu w godzinach przedpołu‑ dniowych w przedziale czasowym między godz. 7.30 a 14.00, oraz co najmniej raz w tygodniu w godzinach popołudniowych w przedziale czasowym między godz. 14.00 a 20.00. Określono także, że za czas pracy uznaje się czas pracy lekarza, logopedy lub ortoptysty (w przypadku leczenia zeza).

10

www.serwiszoz.pl

Temat numeru Zmiany rozliczania świadczeń udzielanych w zakresie neonatologii

Warta odnotowania jest zmiana w za‑ kresie rozliczania świadczeń udzielanych w zakresie neonatologii. Świadczenia wykonywane w poradni neonatologicznej rozliczane są do ukończenia 12. miesiąca życia, z zastrzeżeniem, że w następują‑ cych rozpoznaniach ICD-10: H35.1 Re‑ tinopatia wcześniaków, P05 Opóźniony wzrost płodu i niedożywienie płodu, P07.2 Skrajne wcześniactwo, P07.3 Inne przypadki wcześniactwa wraz z choro‑ bami towarzyszącymi, P21 Zamartwica urodzeniowa, P22 Zespół zaburzeń od‑ dychania noworodka, P27.1 Dysplazja oskrzelowo-płucna rozpoczynająca się w okresie okołoporodowym, P52

Śródczaszkowy nieurazowy krwotok u płodu i noworodka, P77 Martwicze zapalenie jelit płodu i noworodka, P78.0 Okołoporodowa perforacja jelit, P91 Inne zaburzenia mózgowe noworodka, Q25.0 Drożny przewód tętniczy, Q89.7 Mnogie wrodzone wady rozwojowe nie‑ sklasyfikowane gdzie indziej – możliwe jest rozliczenie tych świadczeń do ukoń‑ czenia 3. roku życia (§ 10 ust. 9 projektu zarządzenia Prezesa NFZ).

Należy zauważyć, że choć w definicji rozporządzenia o opiece okołoporo‑ dowej (§ 2 ust. 1 pkt 14 projektu za‑ rządzenia) prezes NFZ odwołuje się do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 20 września 2012 r. w sprawie stan‑ dardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych

z zakresu opieki okołoporodowej spra‑ wowanej nad kobietą w okresie fizjolo‑ gicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem bez podania adresu publikacyjnego, to wymieniony akt prawny został opublikowany 4 października 2012 r. w Dzienniku Urzędowym z 2012 r. pod pozycją 1100. Przepisy w nim zawarte obowiązują od 19 października 2012 r.

Zmiana wyceny procedur pH-me‑ trii oraz manometrii z 80 pkt do 45 pkt spotkała się z kolejnym zarzutem środowiska lekarskiego. Według specja‑ listów zmiana ta może doprowadzić do sytuacji, w której badania wycenione poniżej kosztów realizacji nie będą wykonywane w ramach ambulatoryj‑ nej opieki specjalistycznej, a pacjenci

Zdaniem eksperta cd.

Co te zmiany oznaczają dla menedżerów – czy to dobrze, czy źle?

W nowym zarządzeniu dostrzegam dwa niebezpieczeństwa. Po pierwsze gabinety diagnostyczno-zabie‑ gowe muszą być wpisane do rejestru wojewodów, mimo że w wielu przypadkach nie są one osobnymi komórkami, ale są częścią poradni specjalistycznych. Brak gabinetu w rejestrze nie musi oznaczać braku go w ogóle, jednak NFZ nie podziela takiej opinii. Poza tym w wielu województwach nie da się zareje‑ strować nowych komórek w rejestrze do czasu kontraktowania, z powodu przestojów z wnioskami aktu‑ alizacyjnymi. W niektórych urzędach przetwarza się dopiero wnioski składane w maju i czerwcu 2012 r.

Po drugie, wymóg czasu pracy poradni wskazuje wyraźnie, że NFZ zamierza zawierać umowy z tymi świad‑ czeniodawcami, którzy oferują najszerszy pakiet usług i w największej dostępności czasowej. Niestety, może się okazać, że przez to część poradni w mniejszych miejscowościach zostanie zlikwidowanych na rzecz poradni większych, które przejmą te kontrakty. Paradoksalnie dostępność ta może się zmniejszyć, a nie zwiększyć.

Są też dwie pozytywne kwestie. Jedną z nich jest możliwość ogłaszania konkursów uzupełniających bez względu na czas pracy poradni w specjalnościach deficytowych (niestety NFZ nie zdefiniował, co rozumie pod tym pojęciem). Takie rozwiązanie było proponowane w ubiegłym roku m.in. przez orga‑ nizacje pracodawców w ochronie zdrowia jako wynik odrzucenia przez NFZ wielu świadczeniodawców w pierwszym postępowaniu. Z tym tylko, że konkurs uzupełniający oznacza – przy pozytywnym wyniku – świadczenie usług od lutego lub marca, a więc po stronie NFZ znajdą się oszczędności w wydatkach za te miesiące.

Dobra zmiana to dodatkowe rankingowanie za kadrę o wyższych kwalifikacjach, niż opisane w „rozpo‑ rządzeniach koszykowych”. W ubiegłym roku zakładano dolną granicę dotyczącą kadry, ale za wyższe kwalifikacje nie przewidywano bonusów. Teraz przewiduje się dodatkowe punkty za zatrudnianie wyłącz‑ nie lekarzy specjalistów.

grudzień 2012

11

Temat numeru w konsekwencji będą przekierowywani do opieki szpitalnej.

Niebezpieczeństwa ograniczenia dostępu pacjentów do diagnostyki środowisko lekarskie dopatruje się w wykreśleniu z katalogu specjalistycz‑ nych procedur odrębnych: uroflometrii cewkowej, badań urodynamicznych, echokardiografii, echokardiografii prze‑ łykowo/obciążeniowej, echokardiografii obciążeniowo-wysiłkowej, angiografii fluoresceinowej, indocjaninowej, usg Doppler duplex z kolorowym obra‑ zowaniem przepływu, bronchofibe‑ roskopii, próby wysiłkowej, badania

elektrofizjologicznego narządu wzroku.

Ponadto wprowadzenie warunku w po‑ staci możliwości wykonania CT lub NMR w opinii środowiska lekarskiego stanowi wyraz faworyzowania poradni przyszpitalnych. Także warunek doty‑ czący czasu pracy lekarzy specjalistów powyżej 50% czasu pracy poradni jest postrzegany negatywnie.

Projekt nowego zarządzenia Prezesa NFZ umożliwia jeszcze lepsze zapew‑ nienie dostępu pacjentów do świadczeń w zakresie deficytowych specjalności.

W przypadku braku możliwości zabez‑ pieczenia dostępu do tych świadczeń na

danym terenie dyrektor oddziału woje‑ wódzkiego Funduszu może przeprowa‑ dzić dodatkowe postępowanie w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (§ 11 ust. 6–7 projektu zarządzenia Prezesa NFZ).

Zmiana wzoru umowy i wykazu podwykonawców Z pozostałych zmian modyfikacji uległ sam wzór umowy (stanowiący załącznik nr 2 odpowiednio a–c pro‑ jektu zarządzenia prezesa NFZ) oraz załącznik, w którym oferent wskazu‑ je numer rachunku bankowego do

Zdaniem eksperta

Krzysztof M. Macha ekspert pracodawców RP

Nowe zasady kontraktowania podniosą koszty funkcjonowania gabinetów zabiegowych – W NFZ, po raz pierwszy pod kierownictwem Agnieszki Pachciarz, przygotowy‑ wane są istotne zmiany w zasadach kontraktowania świadczeń ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Ich celem, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, jest poprawa komplekso‑ wości leczenia.

Przedstawiona wizja budzi jednak w środowisku sporo wątpliwości. Medycy kwestionują sens obliga‑ toryjnego utrzymywania gabinetów diagnostyczno-zabiegowych podczas całego czasu pracy. Wymóg podniesie bowiem koszty funkcjonowania poradni (personel), co przy mizerii najbliższych budżetów Funduszu źle wróży przyszłości ekonomicznej AOS. Te same pytania rodzi pomysł zwiększenia zakresu badań. Opcja dodatkowych punktów w kontraktowaniu w zamian za kompleksowość inwestycji – zakup aparatury medycznej (np. CT czy NMR), dostosowanie pomieszczeń, zatrudnienie dodatkowego personelu medycznego – nie odpowiada na pytanie, jak pora‑ dzić sobie z koordynacją świadczeń tam, gdzie obowiązuje odrębna kolejka lub osobne kontraktowanie świadczeń.

Z drugiej strony nie będzie dodatkowych punktów za certyfikat CMJ, spada waga certyfikatu ISO (także certyfikatu dla poradni leczenia bólu), który w małych poradniach jest dużym obciążeniem kosztowym.

Czy i jak to wpłynie na jakość świadczeń?

Z punktu widzenia menedżerów AOS najważniejsza wydaje się zapowiedź, iż wymogi będą obowiązywać od najbliższego kontraktowania. Jest więc czas na analizę i dostosowanie. To zmiana na lepsze w stosunku do zachowań NFZ z ostatnich 4 lat.

12

www.serwiszoz.pl

Temat numeru rozliczeń z NFZ. Ponadto uproszczeniu uległ wykaz podwykonawców: zgod‑ nie z nowymi zasadami wymagane jest wskazanie nazwy, adresu siedziby, kodu terytorialnego i nazwy, numeru REGON, formy organizacyjnoprawnej podwykonawcy oraz osoby wskazanej uprawnionej do reprezentowania tego podmiotu. Ponadto oferent powinien wskazać rodzaj i numer właściwego rejestru. Zmianie nie uległa część do‑ tycząca formy i przedmiotu umowy podwykonawstwa.

Przedmiot umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej Jednak główne zasady w procesie kon‑ traktowania nie uległy zmianom, a zna‑ jomość ich jest niezbędna.

Podstawą udzielania świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanych ze środ‑ ków publicznych, jest umowa zawar‑ ta między NFZ a świadczeniodawcą.

Przedmiotem takiej umowy może być, zgodnie z ogólnymi warunkami umów – udzielanie świadczeń w następujących rodzajach: podstawowa opieka zdrowotna; ambulatoryjna opieka specjali‑ styczna; leczenie szpitalne; opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień; rehabilitacja lecznicza; świadczenia pielęgnacyjne i opie‑ kuńcze w ramach opieki długoter‑ minowej; leczenie stomatologiczne; lecznictwo uzdrowiskowe; pomoc doraźna i transport sanitarny; profilaktyczne programy zdrowotne; świadczenia zdrowotne kontrakto‑ wane odrębnie; zaopatrzenie w wyroby me‑ dyczne będące przedmiotami grudzień 2012

ortopedycznymi oraz środkami pomocniczymi; programy zdrowotne; ratownictwo medyczne; opieka paliatywna i hospicyjna.

Wstępne czynności przed złożeniem oferty Należy pamiętać, że rozpoczęcie współ‑ pracy z właściwym terytorialnie od‑ działem wojewódzkim NFZ wiąże się z koniecznością rejestracji w Portalu Świadczeniodawcy SZOI – Systemu Za‑ rządzania Obiegiem Informacji. Portal SZOI jest systemem informatycznym właściwego OW NFZ, którego użytkow‑ nikami są podmioty współpracujące z właściwym OW NFZ. Rejestracja w portalu SZOI umożliwia świadcze‑ niodawcy: złożenie ofert w konkursie na udzie‑ lenie świadczeń opieki zdrowotnej, a także docelowo zawarcie umo‑ wy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej; złożenie wniosku o zawarcie umo‑ wy w rodzaju „Podstawowa opieka zdrowotna” i docelowo zawarcie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z właściwym OW NFZ; obsługę umów o udzielanie świad‑ czeń opieki zdrowotnej; przekazywanie do właściwego OW NWZ informacji o zmianach w zakresie personelu medycznego, sprzętu oraz harmonogramach cza‑ su pracy personelu i miejsc wyko‑ nywania świadczeń; wymianę komunikatów sprawo‑ zdawczych między świadczenio‑ dawcą a OW NFZ.

Kryteria oceny ofert Komisja konkursowa w postępowaniu w sprawie zawarcia umowy o udzielanie

świadczeń opieki zdrowotnej stosuje następujące kryteria oceny ofert: jakość – oceniana przede wszyst‑ kim przez: kwalifikacje personelu, jego umiejętności oraz doświadczenie, wyposażenie oferenta w sprzęt i aparaturę medyczną, ocenę parametrów architekto‑ nicznych i sanitarnych miejsc udzielania świadczeń, zewnętrzną ocenę jakości, wyniki kontroli prowadzonej przez Narodowy Fundusz Zdrowia; kompleksowość – oceniana przede wszystkim przez: możliwość kompleksowej rea‑ lizacji świadczeń opieki zdro‑ wotnej w danym zakresie, uwzględniająca wszystkie eta‑ py i elementy procesu ich rea‑ lizacji (w tym diagnostyczne i terapeutyczne), planowaną strukturę świadczeń opieki zdrowotnej w danym zakresie lub planowany profil leczonych przypadków, wymagania formalne; dostępność – oceniana przede wszystkim przez: liczbę dni i godziny pracy w har‑ monogramie pracy, organizację przyjęć świadcze‑ niobiorców, brak barier dla osób niepełno‑ sprawnych; ciągłość – oceniana przede wszyst‑ kim przez: ofertę udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w innych rodzajach lub zakresach, za‑ pewniającą łącznie ciągłość procesu diagnostycznego lub terapeutycznego, organizację świadczeń/turnusów zapewniającą systematyczny 13

Temat numeru Komisja konkursowa w postępowaniu w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej ocenia możliwość kompleksowej realizacji świadczeń opieki zdrowotnej w danym zakresie. rozkład świadczeń w okresie obowiązywania umowy; cena – oceniana przez odniesienie ceny jednostki rozliczeniowej zapro‑ ponowanej przez oferenta w ofercie lub stanowiącej końcowy wynik ne‑ gocjacji w stosunku do ceny ocze‑ kiwanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia w danym postępowaniu w sprawie zawarcia umowy.

Ocena złożonych ofert Jeżeli w wyniku badania przez ko‑ misję konkursową oferty dojdzie do stwierdzenia, że złożona oferta nie spełnia któregoś z wymogów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicz‑ nych, a zwłaszcza wydanego na jej podstawie zarządzenia prezesa Fun‑ duszu określającego merytoryczne warunki realizacji świadczeń określo‑ nego rodzaju, wówczas NFZ odrzuci taką ofertę.

W przypadku stwierdzenia zaistnie‑ nia przesłanki do odrzucenia oferty w całości komisja uzasadni swoje sta‑ nowisko, wskazując, jakich warunków określonych w przepisach prawa oraz warunków określonych przez prezesa Funduszu oferent nie spełnił.

Środki odwoławcze Oferent, który stwierdzi, że w na‑ stępstwie podjętych czynności przez komisje został naruszony jego inte‑ res prawny, ma prawo w ciągu 7 dni złożyć umotywowany protest. Termin 14

7 dni roboczych dotyczy także każdego protestu kwestionującego zasadność dokonania zaskarżonej czynności.

Ponadto 7 dni kalendarzowych przy‑ sługuje oferentowi na odwołanie do dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ od dnia ogłoszenia o rozstrzyg‑ nięciu postępowania, a w przypadku negatywnej dla odwołującego decyzji może on jeszcze skorzystać z odwo‑ łania do prezesa NFZ. Termin na tę czynność, tak jak i inne wymienione środki odwoławcze, wynosi 7 dni ro‑ boczych, tym razem liczony od dnia otrzymania decyzji dyrektora oddziału wojewódzkiego funduszu.

Natomiast w sytuacji, kiedy nie zaist‑ niała żadna z okoliczności powodu‑ jących unieważnienie postępowania, komisja konkursowa ogłasza o jego rozstrzygnięciu. Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej może być zawarta wyłącznie ze świadczeniodawcą, który został wybrany w postępowaniu konkursowym bądź w trybie rokowań.

Bez konkursów w POZ Warto przypomnieć, że zgodnie z art. 159 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obowiązku zawie‑ rania umów w drodze konkursu ofert i rokowań nie stosuje się do zawierania umów ze świadczeniodawcami m.in. udzielającymi świadczeń w zakre‑ sie podstawowej opieki zdrowotnej.

W takiej sytuacji zawiera się umowę ze świadczeniodawcą spełniającym

warunki do zawarcia umowy określo‑ ne przez prezesa Funduszu. Dyrektor oddziału wojewódzkiego funduszu zamieszcza na stronie internetowej właściwego oddziału wojewódzkiego funduszu oraz udostępnia w siedzibie tego oddziału informacje o warunkach zawarcia umowy o udzielanie świad‑ czeń opieki zdrowotnej w wymienio‑ nym zakresie. 

§§Podstawa prawna:

ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm., ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – Dz.U. nr 112, poz. 654 ze zm., rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6 maja 2008 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej – Dz.U. nr 81, poz. 484, rozporządzenie Ministra Zdrowia z 26 czerwca 2012 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą – Dz.U. z 2012 r. nr 739, zarządzenie z 10 października 2012 r Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia Nr 59/2012/ DSOZ zmieniające dotychczasowe warunki zawierania i realizacji umów w poszczególnych rodzajach świadczeń, projekt z 5 października 2012 r. zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju ambulatoryjna opieka specjalistyczna, projekt z 12 października 2012 r. zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia zmieniające zarządzenie w sprawie określenia kryteriów oceny ofert w postępowaniu w sprawie zawarcia umowy o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej.

www.serwiszoz.pl

Finanse

Zastosowanie wskaźników ekonomiczno‑finansowych wspiera równowagę finansową placówki Prowadzenie analizy efektywności oddziałów szpitalnych umożliwia przy‑ jęcie odpowiedniego modelu zarządzania placówką, który zapewni szybkie podjęcie działań korygujących przy równoczesnym zachowaniu pełnego dostępu do świadczeń.

O Greta Kanownik kierownik Działu Marketingu i Sprzedaży Usług Medycznych SPZOZ w Brzesku, kierownik Działu Rozliczeń i Analiz Usług Medycznych SPZOZ w Brzesku

cena efektywności działalno‑ ści podmiotów leczniczych jest uzależniona od specyfiki każdej jednostki. Podmioty lecznicze ze względu na swoją misję i różnorodność sektorową mają odmienne cele, do któ‑ rych dążą. Tak jest zwłaszcza w przypad‑ ku szpitali publicznych, które niejako obok dążenia do utrzymania na dodat‑ nim poziomie finansowej gospodarki placówki muszą jednocześnie zapewnić dostęp do świadczonych przez siebie usług medycznych wszystkim, którzy tego potrzebują – co wynika z przepi‑ sów ustawowych. Taka sytuacja rodzi ciągłe dyskusje dotyczące przyjęcia przez kierującego zakładem odpowiedniego modelu zarządzania szpitalem w aspek‑ cie utrzymania przez te placówki rów‑ nowagi ekonomiczno‑finansowej przy równoczesnym pełnym dostępie do świadczeń.

W czym pomoże analiza wskaźników Każde przedsiębiorstwo w procesie swojej działalności gromadzi okre‑ śloną liczbę informacji w zakresie np. produkcji, zakupów, wydatków, kosz‑ tów, kadr itd. Te informacje zbierane cyklicznie, odpowiednio przetworzone, zestawione ze sobą, dają odpowiedni grudzień 2012

zasób wiedzy na temat funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Prawidłowo przygotowane wskaźniki dla różnych okresów czasowych umożliwia‑ ją pracownikom, kierownikowi zakła‑ du, ale także podmiotowi tworzącemu w przypadku szpitali czy też innych in‑ stytucji zewnętrznych, zdobycie wiedzy na temat kondycji placówki. Kierownik szpitala, korzystając ze wskaźników, może śledzić na bieżąco, co dzieje się w zakładzie, a w przypadku niepoko‑ jących wyników szybko podejmować określone działania zmierzające do niwelowania niekorzystnych trendów.

Ze względu na specyfikę działalności oddziałów szpitalnych wykorzystywane wskaźniki nie są stosowane w innych zakresach działalności szpitalnej, np. w poradniach, pracowniach.

Przedstawione wskaźniki można stoso‑ wać do wyliczeń i porównań w różnych kombinacjach, np. kwartał do kwartału, półrocze do półrocza czy porównanie rok do roku w celu obserwacji dynamiki określonych zjawisk (→ patrz tab. 1 i 2 na stronie 17).

Są one podstawowymi danymi, jakie można uzyskać do obserwacji 15

Zdaniem eksperta Wskaźniki finansowe odnoszące się typowo do analizy finansowej (księgowej) szpitala jako całości i najczęściej stosowane w praktyce 1. Rentowność operacyjna aktywów = wynik z działalności operacyjnej  100 / średnioroczna suma aktywów.

2. Rentowność kapitału własnego = wynik finansowy netto  100 / średnioroczna suma kapitału (funduszu) własnego.

3. Rentowność netto = wynik finansowy netto / przychody netto ze sprzedaży produktów oraz towarów i mate‑ riałów + pozostałe przychody operacyjne + przychody finansowe  100.

4. Rentowność sprzedaży = wynik ze sprzedaży produktów oraz towarów i materiałów / przychody netto ze sprzedaży produktów oraz towarów i materiałów  100.

5. Rentowność ekonomiczna sprzedaży = wynik z działalności operacyjnej + amortyzacja / przychody ze sprze‑ daży produktów i materiałów + pozostałe przychody operacyjne  100.

6. Płynność finansowa I stopnia = aktywa obrotowe ogółem (bez należności z tytułu dostaw i usług o okresie płatności powyżej 12 miesięcy) / zobowiązania krótkoterminowe (bez zobowiązań z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności powyżej 12 miesięcy).

7. Płynność finansowa II stopnia = aktywa obrotowe ogółem (bez należności z tytułu dostaw i usług o okresie płatności powyżej 12 miesięcy) – zapasy – krótkoterminowe rozliczenie międzyokresowe / zobowiązania krót‑ koterminowe (bez zobowiązań z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności powyżej 12 miesięcy).

8. Płynność finansowa III stopnia = inwestycje krótkoterminowe / zobowiązania krótkoterminowe (bez zobo‑ wiązań z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności powyżej 12 miesięcy).

9. Spływ należności (w dniach) = średnioroczny stan ogółu należności z tytułu dostaw i usług  365 / przychód netto ze sprzedaży produktów oraz towarów i materiałów.

10. Spłata zobowiązań (w dniach) = średnioroczny stan ogółu zobowiązań z tytułu dostaw i usług  365 / przychód netto ze sprzedaży produktów oraz towarów i materiałów.

11. Szybkość obrotu zapasów ( w dniach) = średnioroczny stan zapasów  365 / przychód netto ze sprzedaży produktów oraz towarów i materiałów.

12. Pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym i rezerwami długoterminowymi = kapitał (fundusz) własny + rezerwy długoterminowe / aktywa trwałe + należności z tytułu dostaw i usług w okresie płatności powyżej 12 miesięcy.

13. Trwałość struktury finansowania = kapitał (fundusz własny) + rezerwy długoterminowe + zobowiązania długoterminowe (łącznie ze zobowiązaniami z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności powyżej 12 mie‑ sięcy) / suma aktywów.

16

www.serwiszoz.pl

Finanse Tab. 1. Wskaźniki przeliczeniowe oraz metodologia ich wyliczeń

Oddział szpitalny

Metodologia obliczeń

Koszty

Dane dotyczą wyniku liczbowego kosztów za badany okres

Przychody

Dane dotyczą wyniku liczbowego przychodów za badany okres

Wynik

Przychody – wynik

Liczba hospitalizacji

Liczba leczonych pacjentów w badanym okresie

Koszty na 1 hospitalizowanego

Koszty / liczba hospitalizowanych pacjentów

Przychody na 1 hospitalizowanego

Przychody / liczba hospitalizowanych pacjentów

Średni koszt sprzedaży 1 osobodnia

Koszty / liczba osobodni w badanym okresie

Średni koszt sprzedaży 1 punktu

Koszty / liczba wykonanych punktów za badany okres

Średni koszt na 1 łóżko w zł

Koszty / liczba łóżek w badanym okresie

Sprzedaż na 1 łóżko w zł

Sprzedaż / liczba łóżek w badanym okresie

Tab. 2 . Dodatkowe przeliczniki stosowane w analizie ekonomiczno-finansowej oddziałów szpitalnych Średnie wykorzystanie łóżka (% obłożenie łóżka)

Osobodni / liczba łóżek / dany okres (365 dni) – zalecany wynik to 80–85%

Średni pobyt 1 pacjenta w oddziale (średni okres pobytu chorego w dniach)

Wszystkie osobodni / liczby hospitalizacji

Wskaźnik zatrudnienia (etatów) na 1 łóżko

Liczba etatów / liczba łóżek

Wskaźnik liczby łóżek na 1 etat lekarski lub pielęgniarski Liczba łóżek / liczba etatów Wskaźnik produktywności pracy na 1 etat działalności oddziałów szpitalnych. Nie‑ które z nich mogą być sporządzane na bieżąco w miarę potrzeb zarządzającego.

Zastosowanie wskaźników w celu obser‑ wacji kondycji przedsiębiorstwa daje obraz jego sytuacji pod warunkiem grudzień 2012

Przychód / liczba etatów w przeliczeniu na godziny pracy

prawidłowego dobrania wskaźników i jednocześnie ich właściwej interpre‑ tacji. Dlatego należy pamiętać, że nie zawsze ujemny trend powinien być traktowany negatywnie.

Analizę wskaźników należy wykony‑ wać z uwzględnieniem wielu aspektów.

Chodzi więc np. o to, aby łączenie kilku ze sobą pozwoliło na uzyskanie określo‑ nej interpretacji i odpowiedzi na dany problem. Tylko wówczas możemy mieć pewność, że na tej podstawie podej‑ miemy odpowiednie decyzje dotyczące dalszego funkcjonowania placówki.  17

Zdaniem eksperta

SPZOZ może pobrać opłatę, tylko gdy pacjent nie jest ubezpieczony Obecny stan prawny uszczuplił prawo SPZOZ do udzielania odpłatnych świadczeń zdrowotnych. Niezrozumiały jest zakaz prowadzenia działalności komercyjnej w sytuacji, gdy nie kolidowałaby ona z misją SPZOZ. Niestety ustawodawca nie zdecydował się na taką modyfikację prawa.

Już na gruncie uchylonej ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opie‑ ki zdrowotnej funkcjonował przepis art. 33, który stanowił, że publiczny zakład opieki zdrowotnej udziela świadczeń zdrowotnych finansowa‑ nych ze środków publicznych osobom ubezpieczonym oraz innym osobom, uprawnionym do tych świadczeń na podstawie odrębnych przepisów, nie‑ odpłatnie, za częściową odpłatnością lub całkowitą odpłatnością. Już w tam‑ tym stanie prawnym trwały dyskusje na temat dopuszczalności pobierania opłat za świadczenia zdrowotne realizowane poza kontraktem z płatnikiem.

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności lecz‑ niczej wbrew pokładanym nadziejom nie zmieniły nic w tym zakresie. Moż‑ na nawet pokusić się o twierdzenie, że obecny stan prawny trochę uszczuplił prawo SPZOZ do udzielania odpłatnych świadczeń zdrowotnych. Dla przykła‑ du w poprzednim stanie prawnym za świadczenia zdrowotne udzielone osobie znajdującej się w stanie nietrzeźwości publiczny zakład opieki zdrowotnej mógł pobierać opłatę niezależnie od uprawnień do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, jeżeli jedyną i bezpośred‑ nią przyczyną udzielonego świadczenia było zdarzenie spowodowane stanem 18

nietrzeźwości tej osoby. W obecnie obowiązującej ustawie o działalności leczniczej takiego zapisu brak. Czy zatem SPZOZ może pobierać opłaty za świadczenia?

Kiedy świadczenie może być udzielone nieodpłatnie Moja ocena jest jednoznaczna – nie może poza przypadkiem, gdy pacjent nie legitymuje się uprawnieniem do udzielenia mu świadczenia na koszt płatnika. Innymi słowy, świadczenie może być udzielone odpłatnie, gdy pacjent nie jest ubezpieczony. Po‑ twierdza to brzmienie art. 45 ustawy o działalności leczniczej, który stano‑ wi, że „Wysokość opłat za świadczenia zdrowotne udzielane osobom innym niż wymienione w art. 44 ustala kierownik”.

Jak stwierdzają autorzy komentarza do ustawy o działalności leczniczej, „a contrario z przepisu tego należy wno‑ sić, że kierownik nie posiada uprawnie‑ nia do ustalenia opłat za świadczenia zdrowotne udzielane ubezpieczonym oraz innym osobom uprawnionym do tych świadczeń na podstawie przepisów odrębnych” (K. Borowicz, W. Puzoń, M. Ryba, Ustawa o działalności leczniczej z komentarzem, Warszawa 2012, s. 92). De facto zatem opłaty mogą być pobierane tylko wtedy, gdy: wprost wynika to z przepisu prawa;

świadczenie udzielono osobie nie‑

uprawnionej do korzystania ze świadczeń finansowanych ze środ‑ ków publicznych.

Należy dodać, że wyłącznie w tym dru‑ gim przypadku kierownik podmiotu leczniczego jest upoważniony do okre‑ ślenia wysokości opłaty.

Konkluzja tych rozważań naka‑ zuje stwierdzić, że SPZOZ nie mogą prowadzić działalności komercyjnej. Zasadna jest teza, że kontrakt z publicznym płatnikiem jest w zasadzie jedynym źródłem finansowania działalności SPZOZ.

Świadczenia diagnostyczne Naturalnie SPZOZ może realizować świadczenia odpłatne z zakresu me‑ dycyny pracy, ale już odpłatne realizo‑ wanie świadczeń z zakresu diagnostyki – co jest bardzo powszechnym zjawi‑ skiem – budzi zdecydowane wątpliwo‑ ści autorki. Świadczenia diagnostyczne są bowiem realizowane odpłatnie na rzecz osób ubezpieczonych, które na własne życzenie wykonują bada‑ nia diagnostyczne. W obronie przed ewentualnym zarzutem powszechności takiego zjawiska autorka wskazuje, że poszczególne badania diagnostycz‑ ne (morfologia, krzywa cukrowa, www.serwiszoz.pl

Finanse RTG płuc itp.) stanowią świadczenie zdrowotne możliwe objęte systemem powszechnego ubezpieczenia zdrowot‑ nego. Świadczenia te mogą być także finansowane ze środków publicznych na rzecz innych niż ubezpieczone osób.

Tym samym podlegają one wyłączeniu z możliwości odpłatnego ich udzielania.

Autorka naturalnie poddaje te regula‑ cje krytyce. Jest bowiem możliwe pro‑ wadzenie świadczeń komercyjnych bez żadnego uszczerbku dla normal‑ nej działalności w sferze publicznej.

Ze względu na system kontraktowania świadczeń przez płatnika i inne pod‑ mioty (np. Ministerstwo Zdrowia) SPZOZ zachowują możliwość reali‑ zowania świadczeń zarówno w sferze infrastruktury, jak i organizacji. Niezro‑ zumiały jest zakaz prowadzenia dzia‑ łalności komercyjnej w sytuacji, gdy nie kolidowałaby ona z misją SPZOZ. Niestety ustawodawca nie zdecydował się na taką modyfikację prawa, chociaż wszyscy na nią bardzo liczyli. 

Wyrok sądu

Warto także odwołać się (za: K. Borowicz, W. Puzoń, M. Ryba, Ustawa o działalności leczniczej z komentarzem, Warszawa 2012, s. 92) do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 lutego 2006 r., sygn. akt II OSK 720/2005. W wyroku tym NSA stwierdził, że: „Przepisy art. 6 i art. 38 ust. 5 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej, wbrew twierdzeniom rady powiatu, nie dają pod‑ staw prawnych do pobierania – w drodze umów cywilnych – opłat od osób ubezpieczonych, za świadczenia finansowane ze środków publicznych”. Zasada ta zachowuje aktualność w świetle powoła‑ nych przepisów ustawy o działalności leczniczej. Żadne świadczenie dostępne w ramach pakietu świadczeń finansowanych ze środków publicznych nie może być przez SPZOZ „sprzedane” na zasadach komercyjnych.

§§Podstawa prawna: ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – Dz.U. nr 112, poz. 654 ze zm.

Agnieszka Sieńko radca prawny, asystent w Zakładzie Farmakoekonomiki, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

WIEMY, JAK UŁATWIĆ TWOJĄ PRACĘ!

Mamy dla Ciebie idealne rozwiązanie – pierwszą na rynku publikację zawierającą

Wzory dokumentów dla zarządzających placówką medyczną 100 najczęściej poszukiwanych umów, regulaminów, formularzy

Dzięki praktycznej i wygodnej w użyciu płycie CD: zaoszczędzisz: czas na tworzenie umów, regulaminów i oświadczeń oraz poszukiwanie obowiązujących wzorów dokumentów w aktach prawnych, pieniądze, które musiałabyś wydać na konsultacje poszczególnych dokumentów, umów, regulaminów z prawnikami; zyskasz gwarancję i pewność, że wykorzystywane w Twojej placówce wzory dokumentów, regulaminów, formularzy są zgodne z aktualnym stanem prawnym.

Cena: 69,00 zł netto (84,87 zł brutto); koszty pakowania i wysyłki 6,50 zł netto (8,00 zł brutto).

Zamów na www.serwiszoz.pl lub złóż zamówienie na adres serwiszoz@wip.pl grudzień 2012

19

Zdaniem eksperta

Zasady zarządzania systemem informatycznym muszą być opisane w instrukcji Sposób zabezpieczenia systemu informatycznego przed działalnością szkodliwego oprogramowania to jeden z elementów procedury bezpieczeństwa informacji.

O

Piotr Glen specjalista ds. ochrony danych osobowych, administrator bezpieczeństwa informacji

pracowanie instrukcji zarządza‑ nia systemem informatycznym służącym do przetwarzania danych jest obowiązkiem dyrektorów placówek medycznych jako administra‑ torów danych. Wynika on z rozporzą‑ dzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarza‑ nia danych osobowych oraz warun‑ ków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządze‑ nia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych.

Wskazówki dotyczące jej opracowa‑ nia są zaczerpnięte z doświadczeń inspektorów GIODO, w większości opisanych na Platformie Edu GIODO. Zgodnie z nimi instrukcja powinna być zatwierdzona przez administratora danych i przyjęta do stosowania jako obowiązujący dokument.

Zawarte w niej procedury i wytyczne muszą być przekazane osobom odpo‑ wiedzialnym w jednostce za ich rea‑ lizację, stosownie do przydzielonych uprawnień, zakresu obowiązków i od‑ powiedzialności.

W treści instrukcji powinny być zawarte ogólne informacje o systemie informatycznym i zbiorach danych osobowych, które są przy ich użyciu przetwarzane, zastosowane rozwiąza‑ nia techniczne, jak również procedury

20

Przykład Zasady i procedury nadawania uprawnień do przetwarzania danych osobowych czy sposób prowadzenia ewidencji osób zatrudnionych przy przetwarzaniu danych osobowych powinny być przekazane osobom zarządzającym organizacją przetwa‑ rzania danych; sposób rozpoczęcia i zakończenia pracy, użytkowania systemu czy zasady zmiany haseł – wszystkim osobom będącym jego użytkownikami; zasady ochrony antywirusowej, a także procedury wykonywania kopii zapasowych – osobom zajmującym się techniczną eksploatacją i utrzymaniem ciągłości pracy systemu. eksploatacji i zasady użytkowania, jakie przyjęto w celu zapewnienia bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych. Gdy administrator do przetwarzania danych wykorzystuje nie jeden, lecz kilka systemów infor‑ matycznych, wówczas stosownie do podobieństwa zastosowanych rozwią‑ zań powinien opracować jedną, ogólną instrukcję zarządzania lub oddzielne instrukcje dla każdego z użytkowanych systemów.

W instrukcji powinny być wskazane systemy informatyczne, ich lokalizacje www.serwiszoz.pl

Zarządzanie Zatem inny będzie zakres opra‑ cowanych zagadnień w małych podmiotach, w których dane osobowe przetwarzane są za pomo‑ cą jednego lub kilku komputerów, a inny w dużych, w których funk‑ cjonują rozbudowane lokalne sieci komputerowe z dużą liczbą serwerów i stacji roboczych przetwarzających dane przy użyciu wielu systemów informatycznych. i stosowane metody dostępu (bez‑ pośrednio z komputera, na którym system jest zainstalowany, w lokalnej sieci komputerowej czy też przez sieć telekomunikacyjną, np. łącze dzierża‑ wione, Internet).

Elementy bezpieczeństwa informacji Instrukcja ma obejmować zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa informacji, a zwłaszcza elementy wymienione w § 5 rozporządzenia, na które składają się następujące elementy.

1) Procedury nadawania uprawnień do przetwarzania danych i rejestrowania tych uprawnień w systemie informatycznym oraz wskazanie osoby odpowiedzialnej za te czynności.

W punkcie tym powinny zostać opisane zasady przyznawania użytkownikowi systemu informatycznego identyfika‑ tora, jak również zasady nadawania lub modyfikacji uprawnień w syste‑ mie informatycznym, takich jak np. wgląd, wprowadzanie, modyfikowanie, usuwanie, przekazywanie itp. Na pod‑ stawie nadanych upoważnień należy bezwzględnie prowadzić ewidencję osób upoważnionych do przetwarza‑ nia danych. grudzień 2012

2) Stosowane metody i środki uwierzytelnienia oraz procedury związane z ich zarządzaniem i użytkowaniem.

W punkcie tym powinien zostać opisany tryb przydzielania haseł oraz wskazanie zaleceń dotyczących stopnia ich zło‑ żoności. Użytkownik po otrzymaniu hasła powinien być zobowiązany do niezwłocznej jego zmiany. Powinna być również zawarta informacja o wyma‑ ganej częstotliwości i metodzie zmiany hasła, np. czy zmiana hasła wymuszana jest po określonym czasie przez system informatyczny, czy użytkownik sam musi o tym pamiętać. Przy określaniu częstotliwości zmiany haseł należy pa‑ miętać, iż hasło użytkownika powinno być zmieniane nie rzadziej niż co 30 dni i składać się co najmniej z 8 znaków.

Obowiązek bezpiecznego użytkowania hasła, jego odpowiedniej złożoności i częstotliwości zmiany leży w gestii użytkownika.

3) Procedury rozpoczęcia, zawieszenia i zakończenia pracy przeznaczone dla użytkowników systemu.

W punkcie tym powinny być wska‑ zane kolejne czynności, jakie należy wykonać w celu uruchomienia sy‑ stemu informatycznego, a zwłaszcza zasady postępowania użytkowników podczas przeprowadzania procesu uwierzytelniania się (logowania się do systemu). Należy również okre‑ ślić metody postępowania w sytuacji tymczasowego zaprzestania pracy na skutek opuszczenia stanowiska pracy lub w okolicznościach, kiedy wgląd w wyświetlane na monitorze dane może mieć nieuprawniona osoba. Użyt‑ kownik powinien być poinstruowany o konieczności wykonania operacji wyrejestrowania się z systemu infor‑ matycznego przed wyłączeniem stacji

komputerowej oraz o czynnościach, jakie w tym celu powinien wykonać.

Procedury przeznaczone dla użytkow‑ ników systemu powinny wskazywać sposób postępowania w sytuacji po‑ dejrzenia naruszenia bezpieczeństwa systemu, np. w razie braku możliwości zalogowania się użytkownika na jego konto czy też w sytuacji stwierdzenia fizycznej ingerencji w przetwarzane dane bądź użytkowane narzędzia pro‑ gramowe lub sprzętowe.

4) Procedury tworzenia kopii zapasowych zbiorów danych oraz programów i narzędzi programowych służących do ich przetwarzania.

W tym punkcie należy wskazać metody i częstotliwość tworzenia kopii zapa‑ sowych danych oraz kopii zapasowych systemu informatycznego używanego do ich przetwarzania. Należy okre‑ ślić, dla jakich danych wykonywane będą kopie zapasowe, typ nośników, na których będą one wykonywane, oraz narzędzia programowe i urzą‑ dzenia, które mają być do tego celu wykorzystywane.

5) Sposób, miejsce i okres przechowywania: a) elektronicznych nośników informacji zawierających dane osobowe, b) kopii zapasowych.

W tym punkcie instrukcji należy określić sposób i czas przechowy‑ wania wszelkiego rodzaju nośników informacji (płyty CD, taśmy magne‑ tyczne), tj. wskazać pomieszczenia, przeznaczone do ich przechowywania, jak również sposób ich zabezpieczenia przed nieuprawnionym przejęciem, odczytem, skopiowaniem lub znisz‑ czeniem.

21

Zdaniem eksperta 6) Sposób zabezpieczenia systemu informatycznego przed działalnością szkodliwego oprogramowania.

Należy tu przedstawić zastosowane narzędzia programowe, których za‑ daniem jest przeciwdziałanie skutkom szkodliwego działania złośliwego opro‑ gramowania. Jeśli zostało zainstalowane oprogramowanie antywirusowe, należy je wskazać.

7) Sposób realizacji wymogów i zapewnienie odnotowania: daty pierwszego wprowadzenia da‑ nych do systemu, identyfikatora użytkownika wpro‑ wadzającego dane osobowe do sy‑ stemu, źródła danych, w przypadku zbie‑ rania danych, nie od osoby, której one dotyczą, informacji, komu dane osobowe zo‑ stały udostępnione, dacie i zakresie tego udostępnienia,

sprzeciwu, aktualizacji, żądania za‑

przestania przetwarzania.

8) Procedury wykonywania przeglądów i konserwacji systemów oraz nośników informacji służących do przetwarzania danych.

Tutaj należy określić cel, zakres, często‑ tliwość oraz procedury wykonywania przeglądów i konserwacji systemu in‑ formatycznego oraz podmioty i oso‑ by do tego uprawnione. Procedury wykonywania czynności konserwa‑ cyjnych systemu, gdy zleca się je oso‑ bom nieposiadającym upoważnień do przetwarzania danych (np. specjali‑ stom z firm zewnętrznych), powinny określać sposób nadzoru nad nimi przez administratora danych. W razie przekazywania do naprawy nośników informatycznych zawierających dane osobowe należy wcześniej wskazać spo‑ sób usuwania danych osobowych z tych nośników. W procedurach dotyczących

naprawy sprzętu komputerowego nale‑ ży uwzględnić wymóg, który nakazuje, aby urządzenia, dyski lub inne elektro‑ niczne nośniki informacji – zawiera‑ jące dane osobowe, przeznaczone do naprawy – pozbawiać wcześniej zapisu tych danych w sposób uniemożliwiają‑ cy ich odzyskanie bądź też naprawiać je pod nadzorem osoby upoważnionej przez administratora danych. 

§§Podstawa prawna

art. 39a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych – tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 ze zm., rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych – Dz.U. nr 100 poz. 1024 ze zm.

Prostsza procedura zamówień na udzielenie świadczenia zdrowotnego Podmioty lecznicze o znaczącym udziale kapitału publicznego udzielają zamó‑ wień powyżej 14.000 euro w trybie konkursu na świadczenia zdrowotne. Jest to uprzywilejowanie przez ustawodawcę, wyłącza je bowiem ze stosowania w tym przypadku przepisów Prawa zamówień publicznych.

Podobnie jak w uchylonej ustawie z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej, na gruncie ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej utrzymano instytucję kon‑ kursu na udzielanie świadczeń zdro‑ wotnych przez podmioty, które można szeroko określić podmiotami publicz‑ nymi. Istotna różnica dotyczy jednak 22

zakresu podmiotowego adresatów norm art. 26 ustawy o działalności leczniczej.

Poprzednio adresatami analogicznej normy były w zasadzie tylko SPZOZ. Obecny stan prawny nakłada powin‑ ność prowadzenia konkursu nie tylko na SPZOZ, ale także na wszelkie pod‑ mioty lecznicze o znaczącym udziale kapitału publicznego. Przykładem są

spółki prawa handlowego utworzone przez jednostki samorządu terytorialne‑ go lub z ich większościowych udziałem.

Szczególna instytucja konkursu Instytucja konkursu opisana w art. 26 i 27 ustawy o działalności leczniczej jest pewnego rodzaju ulgą prawną dla www.serwiszoz.pl

Zarządzanie „publicznych” podmiotów leczniczych (SPZOZ, spółek z większościowym udziałem podmiotu publicznego itp.).

W zwykłym obrocie, poza ochroną zdro‑ wia, podmioty publiczne są zobowiązane do udzielania zamówień publicznych w trybach opisanych przepisami ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych. Podmioty lecznicze zostały przez ustawodawcę uprzywilejowane.

Mogą bowiem udzielać zamówień na świadczenia zdrowotne w prostszej procedurze, z wyłączeniem przepisów Prawa zamówień publicznych (art. 26 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej).

Przy okazji zwracam uwagę na brzmie‑ nie art. 26 ust. 4a ustawy o działalności leczniczej ustalone nowelizacją. Oto za‑ mówienia, których wartość nie przekra‑ cza 14.000 euro, nie wymagają w ogóle prowadzenia procedury konkursowej.

Katalog podmiotów, które muszą być wyłaniane w drodze konkursu Przedmiotem rozważań ma jednak być określenie listy podmiotów, które mu‑ szą być „zatrudniane” w trybie art. 26 i nast. ustawy o działalności leczniczej.

Artykuł 26 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej stanowi, że zamówienie na udzielanie świadczeń zdrowotnych może być udzielone podmiotowi wykonują‑ cemu działalność leczniczą lub osobie legitymującej się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny. Określe‑ nie to jest maksymalnie szerokie. Autorka wskazuje także, że przepis art. 26 ustawy o działalności leczniczej nie zawiera żad‑ nego zawężenia podmiotów, które mogą przyjąć zamówienie w zakresie ich formy organizacyjnej. Przyjmującym zamówie‑ nie może być zatem przede wszystkim: podmiot leczniczy, praktyka zawodowa (lekarska, pie‑ lęgniarska), psycholog, ratownik medyczny, fizjoterapeuta.

Wszystkie wymienione podmioty odpo‑ wiadają bowiem określeniu zawartemu w art. 26 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej. Są podmiotem wykonującym działalność leczniczą lub osobą legitymu‑ jącą się kwalifikacjami upoważniającymi

do udzielania świadczeń zdrowotnych.

Ich „zatrudnienie”, czy precyzyjniej – udzielenie im zamówienia, musi nastą‑ pić w trybie określonym art. 26 ustawy o działalności leczniczej. Naturalnie aktu‑ alność zachowuje „zwolnienie” z proce‑ dury konkursowej zawarte w artykule.

Konkludując, należy stwierdzić, że nie tylko przychodnia czy szpital mogą uzyskać zamówienie na udzielenie świadczenia zdrowotnego w trybie art. 26 ustawy o działalności leczniczej.

Takiej procedurze musi być poddane „zatrudnienie” fizjoterapeuty, ratownika medycznego, psychologa. 

§§Podstawa prawna:

ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – Dz.U. nr 112, poz. 654 ze zm., ustawa z 29 stycznia 2004 r.

– Prawo zamówień publicznych – tekst jedn.: Dz.U. 2010 r. nr 113, poz. 759 ze zm.

Agnieszka Sieńko radca prawny, asystent w Zakładzie Farmakoekonomiki Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

Przedsiębiorstwo lecznicze nie musi mieć kierownika Sposób kierowania przedsiębiorstwem leczniczym może zostać określony w re‑ gulaminie organizacyjnym podmiotu. Nie musi ono jednak mieć odrębnego kie‑ rownika, jest to bowiem stanowisko fakultatywne, znajdujące oparcie w aktach wewnątrzzakładowych.

Istotną zmianą zasad prowadzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą wprowadzoną przez ustawę o działalności leczniczej jest odstąpienie grudzień 2012

od konstrukcji niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej. Wynikały z tego licz‑ ne problemy, zwłaszcza w oznaczeniu uczestnika obrotu prawnego, którym był

podmiot tworzący. Wiąże się to również z modyfikacją zasad zarządzania pod‑ miotem leczniczym. Ilekroć w ustawie jest mowa o kierowniku bez bliższego 23

Zdaniem eksperta określenia – rozumie się przez to także zarząd spółki kapitałowej, a w przypad‑ ku innych podmiotów wykonujących działalność leczniczą – osobę upraw‑ nioną do kierowania tymi podmiotami i ich reprezentowania na zewnątrz, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej (art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy o działalności leczniczej). Regulacje prawne skłaniają zatem do zidentyfikowania kierownika podmiotu leczniczego i rozstrzygnięcia, kto i czy w ogóle kieruje przedsiębior‑ stwem leczniczym.

Kierownik kolegialny Na gruncie definicji legalnej kierownika podmiotu leczniczego powstaje także szczególna konstrukcja, którą można określić mianem kierownika kolegial‑ nego. Zgodnie z ustawą o działalności leczniczej kierownik może być bowiem wieloosobowy, tak jak wieloosobowy może być zarząd spółki prawa han‑ dlowego. Zasady działania kierowni‑ ka kolegialnego rozstrzygają przepisy ustrojowe poszczególnego podmiotu (regulacje Kodeksu spółek handlowych, akt założycielski spółki).

W celu dalszych rozważań warto odwo‑ łać się do konstrukcji prowadzenia działalności leczniczej. Otóż stosow‑ nie do przepisów działalność lecznicza prowadzona przed podmioty lecznicze odbywa się przez przedsiębiorstwa lecz‑ nicze. Te z kolei w obszarze podmiotów leczniczych będących przedsiębiorcami są odpowiednikiem dawnego niepub‑ licznego zakładu opieki zdrowotnej.

Potwierdza to brzmienie art. 205 ustawy o działalności leczniczej.

Jednoosobowe kierownictwo

Dla wygody kierowania podmiotem leczniczym niewątpliwie uzasadnione jest powołanie jednoosobowego

24

kierownictwa. Żaden z przepisów ustawy o działalności leczniczej nie nakłada natomiast obowiązku powołania stanowiska kierownika przedsiębiorstwa leczniczego.

Artykuł 24 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej wskazuje na minimalną zawar‑ tość regulaminu organizacyjnego pod‑ miotu leczniczego. Uwagę zwraca art. 24 ust. 1 pkt 3 i pkt 13 ustawy o działalności leczniczej. Powołane postanowienia zobo‑ wiązują kierownika podmiotu lecznicze‑ go (także wyżej opisanego kierownika kolegialnego) do opisania w regulaminie organizacyjnym podmiotu wykonującego działalność leczniczą: struktury organizacyjnej przedsię‑ biorstwa podmiotu, sposobu kierowania jednostkami lub komórkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa podmiotu.

Zasady kierowania w regulaminie Regulamin organizacyjny jest obligato‑ ryjnym dokumentem wewnątrzzakłado‑ wym każdego podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Zatem zasadna jest teza, że to poszczególny kierownik (lub zarząd wieloosobowy) podmiotu leczniczego zdecyduje o tym, kto i w ja‑ kich granicach kompetencyjnych będzie kierował przedsiębiorstwami. Na grun‑ cie obowiązującego prawa nie istnieje obowiązek powołania czy obsadzenia stanowiska kierownika poszczególnego przedsiębiorstwa leczniczego. Możliwa jest sytuacja, w której przedsiębiorstwo lecznicze nie ma odrębnego kierownika, a zarządza nim kierownik podmiotu leczniczego. Dotyczy to także podmio‑ tów tworzących więcej przedsiębiorstw.

Taka powinność może znaleźć swoje oparcie dopiero w postanowieniach regulaminu organizacyjnego.

Zawartość regulaminu

Z dotychczasowych doświadczeń wy‑ nika, że regulamin rzadko wykracza poza minimalną zawartość określoną art. 24 ustawy o działalności leczniczej.

Zgodnie z tym przepisem dokument ten powinien obejmować co najmniej: firmę albo nazwę podmiotu, cele i zadania podmiotu, strukturę organizacyjną przedsię‑ biorstwa podmiotu, rodzaj działalności leczniczej oraz zakres udzielanych świadczeń zdro‑ wotnych, miejsce udzielania świadczeń zdro‑ wotnych, przebieg procesu udzielania świad‑ czeń zdrowotnych, z zapewnieniem właściwej dostępności i jakości tych świadczeń w jednostkach lub ko‑ mórkach organizacyjnych przed‑ siębiorstwa podmiotu, organizację i zadania poszczegól‑ nych jednostek lub komórek or‑ ganizacyjnych przedsiębiorstwa podmiotu oraz warunki współ‑ działania tych jednostek lub ko‑ mórek dla zapewnienia sprawnego i efektywnego funkcjonowania pod‑ miotu pod względem diagnostycz‑ no-leczniczym, pielęgnacyjnym, rehabilitacyjnym i administracyjno‑ -gospodarczym, warunki współdziałania z innymi podmiotami wykonującymi dzia‑ łalność leczniczą w zakresie zapew‑ nienia prawidłowości diagnostyki, leczenia, pielęgnacji i rehabilitacji pacjentów oraz ciągłości przebie‑ gu procesu udzielania świadczeń zdrowotnych, wysokość opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej ustalonej w sposób określony w art. 28 ust. 4 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, www.serwiszoz.pl

Zarządzanie organizację procesu udzielania

świadczeń zdrowotnych w przy‑ padku pobierania opłat, wysokość opłaty za przechowywanie zwłok pacjenta przez okres dłuższy niż 72 godziny od osób lub insty‑ tucji uprawnionych do pochowania zwłok na podstawie ustawy z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i cho‑ waniu zmarłych oraz od podmiotów, na zlecenie których przechowuje się zwłoki w związku z toczącym się po‑ stępowaniem karnym, wysokość opłat za świadczenia zdrowotne, które mogą być, zgodnie z przepisami ustawy lub przepisami odrębnymi, udzielane za częściową albo całkowitą odpłatnością, sposób kierowania jednostkami lub komórkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa podmiotu.

Innymi słowy, regulamin organiza‑ cyjny nie może obejmować mniejszej zawartości, niż wskazana. Co ważne, nie podlega on zatwierdzeniu przez organ rejestrowy. Regulamin musi być stworzony i w tym zakresie podmiot wykonujący działalność leczniczą składa organowi rejestrowemu oświadczenie na podstawie art. 100 ustawy o dzia‑ łalności leczniczej.

Kto ma obowiązek wprowadzenia statutu W tym miejscu warto wskazać, że odmiennie od poprzedniego stanu prawnego, stosownie do wymogu art. 42 ustawy o działalności leczni‑ czej, obowiązek wprowadzenia statutu spoczywa wyłącznie na podmiotach leczniczych niebędących przedsię‑ biorcami. Odmienna jest także treść statutu od treści regulaminu organi‑ zacyjnego. Artykuł 42 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej stanowi, że w statucie określa się: grudzień 2012

nazwę podmiotu niebędącego

przedsiębiorcą, odpowiadającą rodzajowi i zakresowi udzielanych świadczeń zdrowotnych, siedzibę podmiotu niebędącego przedsiębiorcą, cele i zadania podmiotu niebędą‑ cego przedsiębiorcą, organy i strukturę organizacyjną podmiotu niebędącego przedsię‑ biorcą, w tym zadania, czas trwania kadencji i okoliczności odwołania członków rady społecznej przed upływem kadencji, formę gospodarki finansowej.

Różnica między statutem a regulaminem Należy zwrócić uwagę na zasadniczą różnicę między statutem a regulaminem organizacyjnym. Statut dotyczy orga‑ nizacji samego podmiotu leczniczego (tylko niebędącego przedsiębiorcą).

Regulamin dotyczy zaś raczej organi‑ zacji przedsiębiorstw.

Z punktu widzenia technicznego struk‑ tura organizacyjna opisuje poszczególne jednostki i komórki organizacyjne i ich zadania oraz wzajemne powiązania.

Ta część regulaminów i statutów bar‑ dzo często jest prezentowana w formie graficznej. Mimo wszystko uważam, że treść regulaminu powinna być w tym obszarze wyczerpująca. Jestem przeciw‑ na zastępowaniu obligatoryjnej części regulaminu zapisem graficznym. Zapis graficzny może jedynie regulamin czy statut uzupełniać.

Brak obowiązku powołania kierownika przedsiębiorstwa leczniczego

Regulacje ustawy o działalności leczniczej nie obejmują obowiązku stworzenia stanowiska kierownika przedsiębiorstwa

leczniczego. W mojej ocenie nic nie stoi na przeszkodzie, aby rozważyć ustanowienie pełnomocnika do prowadzenia przedsiębiorstwa. Wszystkie przedsiębiorstwa mają takich pełnomocników – są nimi dyrektorzy przedsiębiorstw.

Ustawa o działalności leczniczej nie zawiera takiej wskazówki dla podmiotów leczniczych. Jak wynika z moich dotychczasowych doświadczeń, podmioty lecznicze „nie potrafią” funkcjonować pozbawione przez ustawodawcę kierownika przedsiębiorstwa (dawnego niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej).

Z całą stanowczością podkreślam jednak, że ustawa o działalności leczniczej nie ustanawia zakazu powołania kierownika (dyrektora) przedsiębiorstwa.

Naturalnie może nim być prezes lub inna osoba kierująca samym podmiotem leczniczym. Niemniej jednak jeżeli w składzie zarządu podmiotu nie ma osoby dysponującej fachową wiedzą o zarządzaniu przedsiębiorstwem medycznym, nic nie stoi na przeszkodzie, by takie stanowisko powołać i upoważnić piastującą stanowisko osobę do wykonywania uprawnień zastrzeżonych dla kierownika w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej.

Właściwe umocowanie kierownika

Sprawą, o której należy bezwzględnie pamiętać, powołując na gruncie ustawy o działalności leczniczej kierownika przedsiębiorstwa, jest prawidłowe umocowanie go do działania. Uprawnienie kierownika musi co do wymagań formalnych odpowiadać wymogom udzielenia skutecznego pełnomoc‑ nictwa. Takiego powołania (upoważnienia) muszą więc dokonać osoby upoważnione do reprezentacji spółki.

Tylko te osoby i jednocześnie wszystkie osoby, które reprezentują spółkę

25

Zdaniem eksperta łącznie, mogą skutecznie umocować kierownika, dyrektora przedsiębiorstwa leczniczego. Nie jest więc wystarczające powołanie kogoś na stanowisko dyrektora. Konieczne jest wyposażenie go w stosowne upoważnienie.

Jeżeli podmiot nie podejmie decyzji o powołaniu, a zwłaszcza umocowania takiego dyrektora, wszelkie uprawnienia i obowiązki kierownicze nadal będą wymagały uchwały zarządu lub

współdziałania osób, które zgodnie z wpisem do KRS są uprawnione do reprezentacji łącznej.

fakultatywnym, znajdującym oparcie w aktach wewnątrzzakładowych. 

Ustawa o działalności leczniczej mil‑ czy na temat kierownika przedsię‑ biorstwa leczniczego. Nie ma jednak przeszkód, by w regulaminie organi‑ zacyjnym określić sposób kierowa‑ nia przedsiębiorstwem. Stanowisko kierownika jest jednak stanowiskiem

ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – Dz.U. nr 112, poz. 654 ze zm.

§§Podstawa prawna:

Agnieszka Sieńko radca prawny, asystent w Zakładzie Farmakoekonomiki Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

Zmniejszenie liczby personelu w karetce grozi karą w wysokości 2% kontraktu z NFZ Odpowiada: Paulina Wójcik-Lulka, radca prawny Czy w czasie trwania umowy z NFZ w zespołach ratownictwa medycznego można zmienić liczbę personelu?

Przepisy prawa dopuszczają zmianę liczby personelu w zespołach ratownictwa medycznego, jednak liczba członków zespołów specjalistycznych bądź podstawowych nie może:

zawierać mniejszej liczby uprawnionych osób (lekarza systemu, ratownika medycznego,

pielęgniarki systemu, kierowcy) od wymaganych ustawą o Państwowym Ratownictwie Medycznym, być mniejsza od liczby wskazanej w umowie z NFZ. Umowy zawierane z Narodowym Funduszem Zdrowia w różnorod‑ nym zakresie wskazanym w ogłosze‑ niu o konkursie zazwyczaj zawierają uregulowania dotyczące możliwości ich aneksowania. Oczywiście zakres tych aneksów jest zupełnie odmienny i nieporównywalny. W zakresie ratowni‑ ctwa medycznego wzór umowy zawiera zarządzenie nr 71/2011/DSM prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z 20 października 2011 r. w sprawie okre‑ ślenia warunków zawierania i reali‑ zacji umów w rodzaju ratownictwo 26

medyczne. Zgodnie z nim zmiana jest dopuszczalna nie tylko w zakresie per‑ sonelu i sprzętu, ale także podwyko‑ nawców świadczących na rzecz strony umowy usługi danego rodzaju.

Skład osobowy Wymagany skład osobowy zespołu okre‑ śla ustawa z 8 września 2006 r. o Pań‑ stwowym Ratownictwie Medycznym.

Zgodnie z art. 36 ustawy o PRM zespoły ratownictwa medycznego dzielą się na zespoły specjalistyczne oraz podsta‑ wowe. Te pierwsze składają się z co

najmniej trzech osób uprawnionych do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarza systemu oraz pielęgniarki systemu lub ratow‑ nika medycznego. Natomiast zespoły podstawowe obejmują co najmniej dwie osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym pielęgniarkę systemu lub ratow‑ nika medycznego.

Ratownik medyczny powinien spełniać wymagania określone w art. 10 lub 58 ustawy z 8 września 2006 r. o Państwo‑ wym Ratownictwie Medycznym. www.serwiszoz.pl

Zarządzanie Zgodnie z nimi zawód ratownika me‑ dycznego może wykonywać osoba, która: ma pełną zdolność do czynności prawnych, jej stan zdrowia pozwala na wyko‑ nywanie tego zawodu, zna język polski w stopniu wystar‑ czającym do wykonywania tego zawodu.

Ponadto musi spełniać następujące wymagania: ukończyła studia wyższe na kie‑ runku (specjalności) ratownictwo medyczne lub ukończyła publiczną szkołę policealną lub niepubliczną szkołę policealną o uprawnieniach szkoły publicznej i ma dyplom po‑ twierdzający uzyskanie tytułu zawo‑ dowego „ratownik medyczny” lub ma dyplom wydany w państwie innym niż państwo członkowskie Unii Europejskiej, Konfederacja Szwajcarska lub państwo członkow‑ skie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stro‑ na umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, uznany w Rzeczy‑ pospolitej Polskiej za równoważny z dyplomem uzyskiwanym w Rze‑ czypospolitej Polskiej, potwierdza‑ jącym tytuł zawodowy ratownika medycznego lub ma kwalifikacje do wykonywania zawodu ratownika medycznego nabyte w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie człon‑ kowskim Europejskiego Porozu‑ mienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, uznane w Rzeczypospolitej Polskiej zgod‑ nie z ustawą z 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii grudzień 2012

Europejskiej kwalifikacji do wyko‑ nywania zawodów regulowanych.

Pielęgniarka systemu, w rozumieniu ustawy o PRM, to pielęgniarka z tytu‑ łem specjalisty lub specjalizująca się w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowe‑ go, anestezjologii i intensywnej opieki, chirurgii, kardiologii, pediatrii, a także pielęgniarka z ukończonym kursem kwalifikacyjnym w dziedzinie pielęg‑ niarstwa ratunkowego, anestezjologii i intensywnej opieki, chirurgii, kar‑ diologii, pediatrii oraz z co najmniej 3-letnim stażem pracy w oddziałach tych specjalności, oddziałach pomocy doraźnej, izbach przyjęć lub pogotowiu ratunkowym.

Natomiast lekarz systemu, w rozumie‑ niu ustawy o PRM, to lekarz z tytułem specjalisty w dziedzinie medycyny ra‑ tunkowej albo lekarz, który ukończył co najmniej drugi rok specjalizacji w dziedzinie medycyny ratunkowej.

Kierowca karetki Poza tym każdy zespół ratownictwa medycznego jest wyposażony w spe‑ cjalistyczny środek transportu sani‑ tarnego, spełniający cechy techniczne i jakościowe określone w Polskich Nor‑ mach przenoszących europejskie normy zharmonizowane. Z tym związana jest oczywiście także konieczna obecność kierowcy. Może nim być jeden z człon‑ ków zespołów ratownictwa medycznego, jeśli spełnia warunki, o których mowa w art. 106 ust. 1 ustawy z 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.

Zgodnie z tym przepisem kierować pojazdem uprzywilejowanym może osoba, która: ukończyła 21 lat, ma prawo jazdy odpowiednie do rodzaju pojazdu kategorii, uzyskała orzeczenia: lekarskie o bra‑ ku przeciwwskazań zdrowotnych

do kierowania pojazdem uprzywi‑ lejowanym, psychologiczne o braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem uprzywi‑ lejowanym, ukończyła kurs dla kierujących po‑ jazdami uprzywilejowanymi, ma zezwolenie na kierowanie pojaz‑ dem uprzywilejowanym w zakresie określonej kategorii prawa jazdy.

Obowiązek aktualizacji danych Świadczeniodawca oraz podwykonawca zobowiązani są do bieżącego aktuali‑ zowania danych o swoim potencjale wykonawczym przeznaczonym do re‑ alizacji umowy, przez które rozumie się zasoby będące w ich dyspozycji, służące wykonaniu świadczeń opieki zdrowotnej, zwłaszcza osoby udziela‑ jące tych świadczeń i sprzęt (§ 2 ust. 9 wzoru umowy – załącznika nr 2 do zarządzenia nr 71/2011/DSM Preze‑ sa Narodowego Funduszu Zdrowia).

Ponadto zmiany nie mogą naruszać wymagań dotyczących kwalifikacji osób wykonujących zawód medycz‑ ny, określonych w odrębnych przepi‑ sach oraz w warunkach wymaganych od świadczeniodawców określonych przez prezesa Funduszu w ogłoszeniu o konkursie lub rokowaniach (§ 6 ust. 3 załącznika do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 6 maja 2008 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzie‑ lanie świadczeń opieki zdrowotnej).

Osoby wskazane przez świadczenio‑ dawcę jako wchodzące w skład zespołu specjalistycznego lub podstawowego w czasie wyznaczonym do udzielania świadczeń w harmonogramie pracy nie mogą udzielać świadczeń w innej jednostce organizacyjnej u tego samego świadczeniodawcy, a także u innego świadczeniodawcy.

27

Zdaniem eksperta Zmiana personelu

Stąd wniosek, że zmiana personelu jest możliwa, ale w zakresie liczby personelu jedynie na większą liczbę lub w zakresie osobowym na innych uprawnionych. Możliwa jest np. zmiana ratownika medycznego, spełniającego warunki określone ustawą o kierujących pojazdami, na ratownika medyczne‑ go niespełniającego tych warunków oraz kierowcę. Wówczas skład oso‑ bowy ulegnie zmianie, zwiększy się liczba personelu, ale wymogi określone w przepisach ustawy i umowy nie zo‑ staną naruszone. Tym samym możliwe będzie zawarcie aneksu z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Zmiany wymagają zgłoszenia dyrek‑ torowi Oddziału Funduszu najpóźniej w dniu poprzedzającym ich powsta‑ nie albo – w przypadkach losowych – niezwłocznie po ich powstaniu (§ 2 ust. 10 wzoru umowy – załącznika nr 2 do zarządzenia Nr 71/2011/DSM Pre‑ zesa Narodowego Funduszu Zdrowia). Świadczeniodawca aktualizacji danych

dokonuje za pomocą Portalu Narodo‑ wego Funduszu Zdrowia, przez apli‑ kację Systemu Zarządzania Obiegiem Informacji (SZOI).

Kary za niedopełnienie obowiązku Warto wspomnieć, iż zgodnie z § 30 ust. 1 pkt 2b załącznika do rozporzą‑ dzenia Ministra Zdrowia z 6 maja 2008 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w razie niewykonania lub wykonania umowy niezgodnie z jej postanowieniami, z przyczyn leżą‑ cych po stronie świadczeniodawcy, wysokość kary umownej wynosi do 2% kwoty zobowiązania określonej w umowie dla danego zakresu świad‑ czeń, za każde stwierdzone naruszenie, w przypadku udzielania świadczeń przez osoby nieuprawnione lub bez kwalifikacji i uprawnień do udzie‑ lania świadczeń opieki zdrowotnej w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny. 

§§Podstawa prawna:

ustawa z 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym – Dz.U. nr 191, poz. 1410 ze zm., rozporządzenie Ministra Zdrowia z 28 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ratownictwa medycznego – Dz.U. nr 139, poz. 113, rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6 maja 2008 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej – Dz.U. nr 81, poz. 484, zarządzenie nr 71/2011/DSM Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z 20 października 2011 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju ratownictwo medyczne, art. 106 ust. 1 ustawy z 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami – Dz.U. nr 30, poz. 151 ze zm., ustawa z 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych – Dz.U. nr 87, poz. 954 ze zm.

@ Zadaj pytanie ekspertowi E-mail: serwiszoz@wip.pl

Roszczenia dotyczące kontraktów ulegają przedawnieniu w ciągu 3 lub 10 lat Ustalenie terminu przedawnienia konkretnego roszczenia powstałego w wyniku realizacji umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej może być różne i za‑ leży od oceny, z jaką sferą działań ma związek. Trzeba też wziąć pod uwagę fakt, czy w danej sytuacji przysługuje NFZ czy świadczeniodawcy.

W ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świad‑ czeniach opieki zdrowotnej finansowa‑ nych ze środków publicznych nie ma odpowiedzi na pytanie, jaki jest okres przedawnienia roszczeń w stosunkach między świadczeniodawcą a Narodo‑ wym Funduszem Zdrowia.

28

Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawarta między świadcze‑ niodawcą a NFZ ma charakter umowy cywilnoprawnej. Należy pamiętać, że w stosunku do kwestii nierozstrzyg‑ niętych przez ustawę o świadczeniach opieki zdrowotnej stosuje się przepisy

Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym do powstałych podczas realizacji umowy roszczeń stosujemy terminy zawarte w art. 117–125 kc.

Ogólne terminy przedawnienia wynoszą zgodnie z art. 118 kc: 10 lat – dla roszczeń ogólnych, www.serwiszoz.pl

Zarządzanie 3 lata – dla roszczeń związanych

jest – przedsiębiorcą. Liczy się bowiem jedynie fakt, że roszczenie to przysłu‑ guje NFZ.

Tytuł dochodzenia roszczenia

Roszczenie a prowadzenie działalności gospodarczej

z prowadzeniem działalności go‑ spodarczej.

Określając termin przedawnienia rosz‑ czeń majątkowych powstałych między NFZ a świadczeniodawcą, trzeba mieć na uwadze, z jakiego tytułu danej stronie kontraktu przysługuje prawo docho‑ dzenia roszczenia.

Narodowy Fundusz Zdrowia jest pań‑ stwową jednostką organizacyjną, a jego celem jest właściwe zarządzanie finan‑ sowymi środkami publicznymi i finan‑ sowanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Tym samym nie jest przedsiębiorcą i nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.

NFZ, dochodząc roszczeń od świad‑ czeniodawców, może żądać zapłaty kar umownych bądź zwrotu nienależnie przekazanych środków finansowych.

Roszczenia te nie są związane z prowa‑ dzeniem działalności gospodarczej, co wiąże się z tym, że okres przedawnienia roszczeń NFZ względem świadczenio‑ dawców wynosi 10 lat.

Określenie terminu przedawnienia roszczeń świadczeniodawcy względem NFZ będącego: podmiotem wykonującym dzia‑ łalność leczniczą w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, osobą fizyczną, która uzyskała fa‑ chowe uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych i udziela ich w ramach wykonywanej dzia‑ łalności gospodarczej, podmiotem realizującym czynności z zakresu zaopatrzenia w środki po‑ mocnicze i wyroby medyczne będą‑ ce przedmiotami ortopedycznymi, zależy od tego, czy roszczenie będzie miało związek z prowadzoną działal‑ nością gospodarczą.

W większości przypadków świadcze‑ niodawca będzie dochodził roszczeń majątkowych w stosunku do Naro‑ dowego Funduszu Zdrowia o zapłatę

Przykład Deklaracje wyboru lekarza/pielęgniarki/położnej POZ są istotnymi doku‑ mentami stanowiącymi podstawę rozliczeń umów o udzielanie świadczeń POZ i mają szczególne znaczenie przy dochodzeniu przez NFZ ewentualnych roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zawartych umów.

Zgodnie z art. 118 kc roszczenia te ulegają przedawnieniu po 10 latach. Wo‑ bec tego należy przechowywać te deklaracje 10 lat, licząc od dnia, w którym przestały być podstawą rozliczeń (zostały wycofane). Niedopuszczalne jest niszczenie deklaracji przed upływem tego terminu.

Należy pamiętać, że przy określaniu dziesięcioletniego terminu przedaw‑ nienia nie jest ważne, czy fundusz kieruje swoje roszczenie do podmio‑ tu leczniczego, który jest – bądź nie grudzień 2012

zaległego wynagrodzenia za świad‑ czenia zrealizowane zgodnie z umową o udzielanie świadczeń opieki zdro‑ wotnej bądź o świadczenia wykonane ponad limit ustalony w kontrakcie.

Ze względu na to, że dochodzenie roszczeń majątkowych przez świad‑ czeniodawcę względem NFZ wynika z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, termin przedawnienia takich roszczeń wynosi 3 lata.

Oczywiście nie każdy świadczeniodawca jest przedsiębiorcą. Jednak niezależnie zarówno od statusu przedsiębiorcy, jak i jego braku podmioty lecznicze wskaza‑ ne w ustawie o działalności leczniczej, tj.: przedsiębiorcy, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, instytuty badawcze, fundacje, stowarzyszenia, posiadające osobowość prawną jed‑ nostki organizacyjne stowarzyszeń, osoby prawne i jednostki organi‑ zacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypo‑ spolitej Polskiej, o stosunku państwa do innych Kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, prowadzą działalność gospodarczą, gdyż zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o działal‑ ności leczniczej – działalność lecznicza jest działalnością regulowaną w rozumie‑ niu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. W związku z tym nie jest ważne, czy roszczenia od NFZ dochodzi podmiot działający w for‑ mie spółki prawa handlowego, czy też SPZOZ, gdyż roszczenie to będzie miało związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a termin przedawnienia będzie wynosił 3 lata.

Również prowadzenie praktyki zawodo‑ wej przez lekarzy, pielęgniarki czy po‑ łożne jest wykonywaniem działalności gospodarczej, a termin przedawnienia roszczeń majątkowych będzie wynosił 3 lata.

29

Zdaniem eksperta Nie stanowi natomiast działalności regulowanej w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie dzia‑ łalności gospodarczej działalność lecznicza: podmiotów leczniczych w formie jednostki budżetowej; wykonywana jako: działalność pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z 24 kwiet‑ nia 2003 r. o działalności pożyt‑ ku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2010 r. nr 234, poz. 1536 ze zm.), chyba że zachodzą prze‑ słanki określone w art. 9 ust. 1 tej

1964 r. – Kodeks cywilny – Dz.U. ustawy o działalności leczniczej, nr 16, poz. 93 ze zm., działalność charytatywno-opie‑ art. 4 i 16 ustawy z 15 kwietkuńcza, jeżeli przepisy odrębne nia 2011 r. o działalności leczprzewidują prowadzenie takiej niczej – Dz.U. nr 112, poz. 654 ze zm., działalności. ustawa z 2 lipca 2004 r. o swoPodmioty te nie wykonują działalności bodzie działalności gospodarczej gospodarczej i wówczas termin przedaw‑ – Dz.U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 nienia roszczeń będzie wynosił 10 lat.  ze zm.,

§§Podstawa prawna:

ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm., art. 117–125 ustawy z 23 kwietnia

ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – Dz.U. z 2010 r. nr 234, poz. 1536 ze zm.

Paulina Wójcik-Lulka radca prawny

Zarząd podmiotu leczniczego nie musi realizować wszystkich zaleceń właścicieli Odpowiada: Łukasz Siudak, dr n. prawnych Czy zarząd spółki kapitałowej jest organem odpowiedzialnym za zarządzanie podmiotem leczniczym?

Tak, zarząd spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej na podstawie art. 201 Kodeksu spółek handlowych jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki i reprezentowania jej na zewnątrz, a w związku z tym ponosi odpowiedzialność za działania i zaniechania zgodnie z zasadami wskazanymi w przedmiotowym akcie prawnym.

Ustawa o działalności leczniczej nie określa i nie wprowadza szczególnych zasad i reguł odpowiedzialności człon‑ ków organów spółek, które są podmio‑ tami leczniczymi.

Jedynie w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawodawca dostosowuje nazewnictwo organów do systemu opieki medycznej, wskazując, iż przez pojęcie „kierownik” – bez bliższego określenia w ustawie – należy rozumieć także zarząd spółki kapitałowej, a w przy‑ padku innych podmiotów wykonujących działalność leczniczą – osobę uprawnioną 30

do kierowania tymi podmiotami i ich reprezentowania na zewnątrz, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.

W związku z tym sposób i zakres repre‑ zentacji spółki określają umowy zawarte między wspólnikami dla spółki z o.o. oraz statut w przypadku funkcjonowania podmiotu leczniczego w formie spółki akcyjnej.

Zgodnie z art. 207 ksh członkowie zarządu podlegają ograniczeniom

ustanowionym w Kodeksie spółek handlowych, umowie spółki oraz jeśli umowa nie stanowi inaczej – w uchwa‑ łach wspólników.

Z regulacji ksh wynika, że uchwały wspólników są dla zarządu spółki wiążące, a zatem wspólnicy w dro‑ dze uchwał mogą wydawać zarządowi polecenia w zakresie prowadzenia spraw spółki i zarząd zobowiązany jest te polecenia realizować.

www.serwiszoz.pl

Zarządzanie Nieuzasadniona odmowa wykonania uchwały wspólników przez zarząd nara‑ ża jego członków na odpowiedzialność organizacyjną (ryzyko odwołania zarzą‑ du) oraz odpowiedzialność odszko‑ dowawczą, uregulowaną w rozdziale 7 kodeksu.

Uzasadniona odmowa realizacji uchwały wspólników Zarząd nie jest „niewolnikiem” wspólni‑ ków spółki przeznaczonym do realizacji wszystkich zapatrywań właścicieli. Gra‑ nice odmowy realizacji uchwały wspól‑ ników wyznacza sprzeczność z prawem, umową lub dobrymi obyczajami treści uchwały wspólników.

Zaskarżanie uchwał wspólników może nastąpić w drodze powództwa o uchyle‑ nie uchwały, albo powództwa o stwier‑ dzenie nieważności uchwały.

Zgodnie z art. 250 ksh prawo do wyto‑ czenia powództwa o uchylenie uchwały przysługuje: zarządowi, radzie nadzorczej, komi‑ sji rewizyjnej oraz poszczególnym ich członkom, wspólnikowi, który głosował prze‑ ciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprze‑ ciwu, wspólnikowi bezzasadnie niedo‑ puszczonemu do udziału w zgro‑ madzeniu wspólników, wspólnikowi, który nie był obec‑ ny na zgromadzeniu, jedynie w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub też powzięcia uchwały w sprawie nie‑ objętej porządkiem obrad, wspólnikowi, w przypadku pisem‑ nego głosowania, którego pominię‑ to przy głosowaniu lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne grudzień 2012

albo też który głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomo‑ ści o uchwale w terminie dwóch ty‑ godni zgłosił sprzeciw.

Powództwo o uchylenie uchwały wspól‑ ników należy wnieść w terminie mie‑ siąca od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż w terminie sześciu miesięcy od dnia powzięcia uchwały.

Obowiązek realizacji uchwały wspólników oraz zasada podpo‑ rządkowania zarządu oznaczają, iż zarząd jest zobowiązany realizować nawet nieuzasadnione gospodarczo (irracjonalne) uchwały wspólników spółki, które wynikają z kompetencji zgromadzenia wskazanych w roz‑ dziale 3 ksh.

Odpowiedzialność zarządu Na podstawie art. 291 ksh członkowie zarządu odpowiadają wobec osób trze‑ cich (wierzycieli spółki) solidarnie ze spółką przez trzy lata od dnia zareje‑ strowania spółki lub zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego, jeśli umyślnie lub przez rażące niedbal‑ stwo podali fałszywe dane w oświad‑ czeniu o wniesieniu wkładów i pełnym pokryciu kapitału zakładowego.

Ponadto odpowiedzialność wobec wie‑ rzycieli występuje także, jeśli egzekucja prowadzona wobec spółki okaże się bezskuteczna.

Członkowie zarządu mogą się zwol‑ nić z odpowiedzialności za „niewypła‑ calność” spółki, jedynie gdy wykażą, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe.

Innym sposobem jest wykazanie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępo‑ wania układowego nastąpiło nie z ich winy albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Na podstawie art. 21 Prawa upad‑ łościowego i naprawczego dłuż‑ nik (w osobie członków zarządu) jest zobowiązany w terminie 2 tygo‑ dni do zgłoszenia w sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości, jeśli stał się niewypłacalny.

W przypadku gdy członkowie zarządu wyrządzili spółce szkodę, ta może wystą‑ pić z powództwem o jej naprawienie.

W tym przypadku spółkę reprezentuje rada nadzorcza albo powołany przez wspólników pełnomocnik. Jeżeli jed‑ nak spółka nie wytoczy powództwa o naprawienie wyrządzonej jej szkody w terminie roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę, każdy wspólnik może wnieść pozew o napra‑ wienie szkody wyrządzonej spółce.

Obok odpowiedzialności człon‑ ka zarządu zgodnie z Kodeksem spółek handlowych odpowie‑ dzialność za szkody wynikające z funkcjonowania podmiotu leczni‑ czego może ponosić również członek rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz ewentualny likwidator spółki.

Umowa spółki lub statut a regulamin organizacyjny podmiotu leczniczego Wskazany w artykule 24 ustawy o działalności leczniczej regulamin 31

Zdaniem eksperta organizacyjny nie jest podstawą prawną określającą prawa i obo‑ wiązki organu odpowiedzialnego za zarządzanie podmiotem leczniczym i stanowi szczególny pomocniczy akt wewnętrzny spółki, który jest tworzony na potrzeby działalności przedsiębiorstwa, tj. szpitala, zakładu leczniczego, ambulatorium itd.

W związku z tym zarząd ponosi odpo‑ wiedzialność za zachowanie pełnej

zgodności działalności spółki z prze‑ pisami prawa, w tym ustawy o działalno‑ ści leczniczej na podstawie podpisanej uprzednio umowy.

Brak jest przeciwwskazań prawnych do tego, aby uczynić szczególnego rodzaju prokurenta spółki, które będzie odpo‑ wiedzialny za zarządzanie przedsiębior‑ stwem, np. szpitalem. Lecz osoby te nie umniejszają odpowiedzialności zarządu za funkcjonowanie całej spółki. 

§§Podstawa prawna:

ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – Dz.U. nr 112, poz. 654 ze zm., ustawa z 15 września 2000 r.

– Kodeks spółek handlowych – Dz.U. z 2002 r. nr 94, poz. 1037 ze zm., ustawa z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze – Dz.U. z 2009 r. nr 175, poz. 1361.

@ Zadaj pytanie ekspertowi E-mail: serwiszoz@wip.pl

Zastępca dyrektora SPZOZ musi być wybrany w drodze konkursu Odpowiada: Michał Culepa, prawnik Czy organ założycielski SPZOZ, obsadzając stanowisko zastępcy ds. pielęgniarstwa lub zastępcy ds. ekonomicznych, musi przeprowadzić procedurę konkursową, jeśli dyrektor SPZOZ nie jest lekarzem, ma zastępcę ds. lecznictwa? Spotykam się z interpretacjami świadczącymi o tym, że procedura konkursowa dotyczy jedynie stanowiska ds. lecznictwa.

Kwestie przeprowadzania konkursu na stanowiska kierownicze w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej (SPZOZ) regulują przepisy ustawy o działalności leczniczej. Należy pamiętać, że w sytuacji gdy przepisy ustawowe określają dane stanowiska jako obsadzane w drodze konkursu, organizacja naboru konkursowego na nie jest obligatoryjna.

W przypadku innych stanowisk, niewy‑ mienionych w ustawie, należy uznać, że istnieje możliwość zorganizowania kon‑ kursu, jeżeli pracodawca – czyli SPZOZ – uzna, iż jest taka potrzeba. W przypadku fakultatywnego konkursu nie mają zasto‑ sowania przepisy wykonawcze, a praco‑ dawca sam decyduje czy, jak i w jakim trybie przeprowadzić konkurs.

przedsiębiorcą przeprowadza się kon‑ kurs na stanowisko: kierownika, zastępcy kierownika, w przypadku gdy kierownik nie jest lekarzem, ordynatora, naczelnej pielęgniarki lub przeło‑ żonej pielęgniarek, pielęgniarki oddziałowej.

Stanowiska konkursowe

Oznacza to, że w przypadku wszyst‑ kich stanowisk zastępcy kierownika SPZOZ (niezależnie od tego, jakim

Zgo dnie z przepis ami ust aw y w podmiocie leczniczym niebędącym 32

pionem działalności ma się zajmować dany zastępca) konieczne jest przepro‑ wadzenie konkursu na to stanowisko.

Warunkiem dodatkowym, który stanowi o obligatoryjności takiego konkursu, jest zatrudnienie na stanowisku kierownika SPZOZ osoby niebędacej lekarzem. Tak jest w przypadku wskazanym w pytaniu – kierownik SPZOZ nie jest lekarzem, a zatem wszystkie pozostałe stanowi‑ ska zastępców powinny być obsadzane w trybie konkursowym. www.serwiszoz.pl

Zarządzanie Niedopuszczalność zawężenia zakresu stanowisk podlegających konkursowi

Zawężenie procedury konkursowej tylko do zastępcy kierownika SPZOZ ds. lecz‑ nictwa nie ma podstawy w przepisach ustawowych. Wprawdzie ustawa używa pojęcia „zastępca kierownika” w liczbie pojedynczej, ale nie przesądza zarazem o liczbie zastępców. Zresztą cały przepis odnosi się do stanowiska jako takiego.

Trudno bowiem uznać, że np. w szpitalu wielooddziałowym będzie istnieć tylko jedno stanowisko ordynatora albo że tylko na jedno stanowisko ordynatora konkretnego oddziału organizować należy konkurs.

To samo odnosi się do zastępców kie‑ rownika SPZOZ. Zawężająca inter‑ pretacja nie ma również podstawy w przepisach wykonawczych. Tym samym staje się niedopuszczalną wykładnią.

Przykład

kierownik SPZOZ ogłasza konkur‑

W dziecięcym szpitalu specjali‑ stycznym działającym jako SPZOZ istnieją oddziały: alergologii, pul‑ monologii, endokrynologii i ga‑ stroenterologii. Na czele każdego z oddziałów stoi ordynator. W tej sytuacji na każde ze stanowisk or‑ dynatorskich należy przeprowadzić konkurs. Nie ma bowiem podsta‑ wy prawnej np. do zatrudnienia w trybie konkursowym ordynatora alergologii i zarazem rezygnacji z konkursu na stanowisko ordy‑ natora pulmonologii.

Zatem na stanowiska zastępców kie‑ rownika SPZOZ zorganizuje konkurs wskazana jednostka samorządowa – organ założycielski SPZOZ. 

W odniesieniu do podmiotu organi‑ zującego konkurs ustawa wyraźnie stanowi, że: podmiot tworzący SPZOZ organi‑ zuje konkursy na stanowiska kie‑ rownika oraz zastępcy kierownika,

sy na pozostałe stanowiska, co do których taki wymóg istnieje, tj. or‑ dynatora, naczelnej pielęgniarki lub przełożonej pielęgniarek oraz pie‑ lęgniarki oddziałowej.

§§Podstawa prawna:

art. 49. 1–2 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – Dz.U. nr 112, poz. 654 ze zm., § 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 6 lutego 2012 r. w sprawie sposobu przeprowadzania konkursu na niektóre stanowiska kierownicze w podmiocie leczniczym niebędącym przedsiębiorcą – Dz.U. z 2012 r. poz. 182.

@ Zadaj pytanie ekspertowi E-mail: serwiszoz@wip.pl

Inspekcja pracy nie określiła sposobu przekazywania danych o kontraktach Informacja o tym, ile osób, które wykonują zawód medyczny na podstawie umów cywilnoprawnych albo jako praktykę zawodową, było zatrudnionych w ostatnim kwartale w podmiocie leczniczym, może być przekazana Państwowej Inspekcji Pracy listownie. Za jej nieudzielenie grozi kara grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.

Ustawa o działalności leczniczej z 15 kwietnia 2011 r. nałożyła na kierow‑ ników placówek medycznych obowiązek informowania raz na kwartał Państwowej Inspekcji Pracy oraz właściwych orga‑ nów samorządów zawodów medycznych o liczbie osób lub praktyk zawodowych, które wykonują zawód medyczny na podstawie umów cywilnoprawnych. grudzień 2012

Główny Inspektorat Pracy wyjaś‑ nia, że ze względów dowodowych ta informacja powinna być prze‑ kazana w formie pisemnej do właś‑ ciwego terytorialnie okręgowego inspektoratu. Właściwymi organami samorządu zawodów medycznych są właściwe terytorialnie okręgowe rady lekarskie, pielęgniarek i położnych

czy Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych.

Ponieważ ustawa nie różnicuje, kogo dotyczy obowiązek raporto‑ wania danych o umowach kontrak‑ towych, obowiązek ten dotyczy zarówno SPZOZ, jak i prywatnych podmiotów.

33

Zdaniem eksperta Katalog osób wykonujących zawód medyczny Do osób wykonujących zawód medyczny zalicza się lekarzy, pielęgniarki, położne, diagnostów laboratoryjnych, ratowników medycznych, felczerów, techników dentystycznych, asystentów i higienistki dentystyczne, dietetyków, fizjoterapeutów, logopedów, masażystów, opiekunów medycznych, ortoptystów, protetyków słuchu, psychoterapeutów, techników elektrokardiologii, terapeutów zajęciowych itp.

Cel zbierania informacji przez PIP Informacje te przekazywane są w celu monitorowania przepisów prawa pracy. Co należy przez to rozumieć?

Otóż osobom zatrudnionym na umo‑ wach cywilnoprawnych pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, tak jak to się dzieje wobec pracowników, oraz osoby te powinny zostać zatrudnione jako pracownicy, jeśli wykonują pracę w warunkach odpowiadających sto‑ sunkowi pracy.

Państwowa Inspekcja Pracy zgodnie z ustawą regulującą jej działalnie ma obowiązek nadzorować i kontrolo‑ wać te aspekty, a w razie stwierdzenia uchybień w tym zakresie nakazywać ich usunięcie lub zaprzestanie działalności zagrażającej życiu lub zdrowiu osób zatrudnionych, występować z pozwa‑ mi o ustalenie stosunku pracy, a także nakładać grzywny za stwierdzone wy‑ kroczenia.

Sankcje Ustawa o działalności leczniczej nie wskazuje sankcji za nieprzekazywa‑ nie informacji, ale kara ta została

34

określona w Kodeksie pracy. Za utrud‑ nianie działań organu Państwowej In‑ spekcji Pracy, w tym za nieudzielanie informacji niezbędnych do wykony‑ wania jej zadań określonych w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy, pod‑ miot taki podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.

Sposób przekazywania informacji Jaką w praktyce przyjąć formę prze‑ kazywania wymaganej informacji do Państwowej Inspekcji Pracy? Otóż ze względu na fakt, iż nie ma jasno określonych wymogów, świadcze‑ niodawca może przekazywać dane w formie pisemnej, e-mailem czy faksem. Jednak PIP wskazuje na pisemną formę przekazu jako naj‑ bardziej optymalną.

Co powinna zawierać taka infor‑ macja i czy powinna być przygoto‑ wywana na określonych drukach, formularzach? Otóż w tej kwestii nie ma wymogów formalnoprawnych określonych przepisami. Informa‑ cja może być przekazana listownie i może zawierać tylko jedno zdanie

informujące o tym, ile osób, któ‑ re wykonują zawód medyczny na podstawie umów cywilnoprawnych albo jako praktykę zawodową, było zatrudnionych w ostatnim kwartale.

To w zupełności wystarczy.

Dobra statystyka w ujęciu ogólno‑ polskim dotycząca pracowników na kontraktach jest bardzo potrzebna, ale obowiązek przekazywania informacji do PIP sformułowany w ustawie o działal‑ ności leczniczej nie umożliwi jej stwo‑ rzenia. Z raportów nie wynika nawet, ile lekarzy i pielęgniarek zatrudniają pla‑ cówki medyczne. Zgodnie z przepisami nie mają one obowiązku przekazywać PIP tak szczegółowych danych. 

§§Podstawa prawna:

ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – Dz.U. nr 112, poz. 654 ze zm., ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm. oraz odpowiednie akty wykonawcze do ustawy, ustawa z 26 czerwca 1974 r.

– Kodeks pracy – Dz.U. z 1974 r. nr 24, poz. 141 ze zm., ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy – Dz.U. nr 89, poz. 589 ze zm.

Greta Kanownik kierownik Działu Administracji Medycznej Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Brzesku

www.serwiszoz.pl

Pacjent

Wpisanie pacjenta na listę oczekujących upoważnia go do roszczenia w przypadku utraty kontraktu Jeżeli NFZ rozwiąże umowę ze świadczeniodawcą, pacjenci pozostają bez możli‑ wości uzyskania świadczenia w podmiocie, który wybrali. W takiej sytuacji należy ustalić, kto jest zobowiązany ich zawiadamiać oraz jak należy alokować pacjentów w innych placówkach.

Agnieszka Sieńko radca prawny, asystent w Zakładzie Farmakoekonomiki Wydziału Nauk o Zdrowiu AM we Wrocławiu

P

odstawą prawną prowadzenia listy oczekujących na udziele‑ nie świadczenia zdrowotnego realizowanego w systemie powszech‑ nego ubezpieczenia zdrowotnego jest art. 20 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków pub‑ licznych. Stanowi on, że świadcze‑ nia opieki zdrowotnej w szpitalach i świadczenia specjalistyczne w ambu‑ latoryjnej opiece zdrowotnej są udzie‑ lane według kolejności zgłoszenia w dniach i godzinach ich udzielania przez świadczeniodawcę, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Adresatem normy zawar‑ tej w powołanym przepisie jest świad‑ czeniodawca. Mało tego, powinność prowadzenia listy oczekujących spo‑ czywa na takim świadczeniodawcy, który ma zawartą umowę z płatnikiem (NFZ).

Pojęcie świadczeniodawcy Pojęcie świadczeniodawcy definiowane jest w art. 5 pkt 41 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Stosownie do powo‑ łanego przepisu świadczeniodawca to: podmiot wykonujący działalność leczniczą w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, grudzień 2012

osoba fizyczna inna niż wymie‑

niona w lit. a, która uzyskała fa‑ chowe uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych i udziela ich w ramach wykonywanej dzia‑ łalności gospodarczej, podmiot realizujący czynności z zakresu zaopatrzenia w środki po‑ mocnicze i wyroby medyczne będą‑ ce przedmiotami ortopedycznymi.

Ważne jest wskazanie, że znaczenie poję‑ cia „świadczeniodawca” jest niezależne od faktu związania definiowanego pod‑ miotu umową na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z NFZ. Ustalenie to potwierdza dalsza analiza przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowot‑ nej, szczególnie Działu VI. Wykładnia przepisów Działu VI nie pozwala na uznanie, że termin „świadczeniodawca” jest równoznaczny z pojęciem kontra‑ henta NFZ. Artykuł 134 używa poję‑ cia „świadczeniodawca” na oznaczenie kandydata na kontrahenta. Podobnie art. 143 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, art. 144 pkt 3.

Obowiązek prowadzenia list oczekujących W tym miejscu zasadne jest odwoła‑ nie się do postanowień rozporządzenia 35

Zdaniem eksperta

Wyrok sądu

Na potwierdzenie tego stanowiska można powołać wyrok Sądu Naj‑ wyższego z 8 czerwca 2004 r. (sygn. akt I CK 706/03, LEX nr 188476).

W tym miejscu można już stwierdzić, że nieuregulowanie w usta‑ wie zasad postępowania w stosunku do pacjenta w przypadku usta‑ nia więzi prawnej świadczeniodawcy z płatnikiem jest poważnym przeoczeniem. Przeoczenie to może być szczególnie dotkliwe dla podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami, którym zgod‑ nie z przepisami ustawy o działalności leczniczej nie wolno udzielać świadczeń komercyjnych osobom ubezpieczonym. Z chwilą wygaś‑ nięcia umowy z NFZ tracą one bowiem możliwość zrealizowania „przyrzeczonego” świadczenia. Nie wygasa natomiast samo zobo‑ wiązanie do udzielenia świadczenia. Przynajmniej należy stwierdzić, że brak jest wystarczającej regulacji prawnej w tym zakresie.

Ministra Zdrowia z 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu doku‑ mentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania. Analiza brzmienia § 12 pkt 1 lit. c, § 28, § 38, § 40 rozporzą‑ dzenia wskazuje, że prowadzenie list oczekujących jest powinnością tylko i wyłącznie tych świadczeniodawców, którzy prowadzą świadczenia w trybie stacjonarnym czy całodobowym.

Powinność ta nie dotyczy ambulato‑ rium. Świadczeniodawcy z zakresu AOS mają zatem obowiązek prowadzenia listy oczekujących tylko z mocy postanowień ustawy o świadczeniach opieki zdro‑ wotnej, co pozostaje w ścisłym związku z faktem zawarcia umowy z NFZ. Artykuł 20 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej stanowi, że listy oczekujących zobowiązani są prowadzić ci świadczeniodawcy, którzy zawarli 36

umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Przepisy nie wskazują jed‑ nak, że kolejka oczekujących ma być pro‑ wadzona wyłącznie w granicach limitów umownych. Nie określają także trybu postępowania w przypadku ustania wię‑ zi prawnej między świadczeniodawcą a NFZ. O ile można uznać, że w chwili ustania tej więzi ustaje powinność kon‑ trahenta NFZ do kontynuowania listy oczekujących, o tyle nie wiadomo, jak należy postąpić z pacjentami już zapi‑ sanymi do kolejek.

Skutki wpisania pacjenta na listę oczekujących Zanim zostanie podjęta próba ustalenia, kto i z jakiego powodu jest zobowiązany zawiadamiać pacjentów oraz jak nale‑ ży pacjentów alokować w przypadku utraty przez świadczeniodawcę pra‑ wa do realizowania świadczeń w ra‑ mach powszechnego ubezpieczenia

zdrowotnego, zasadne jest wskazanie skutków wpisania pacjenta na listę oczekujących.

Artykuł 20 ust. 3 ustawy o świadcze‑ niach opieki zdrowotnej stanowi, że wpisanie pacjenta przez świadcze‑ niodawcę na listę oczekujących jest równoznaczne ze zobowiązaniem się do udzielenia danego świadczenia opieki zdrowotnej. Z punktu widze‑ nia prawa powstaje więc roszczenie.

Roszczenie skonstruowane jest między innymi z co najmniej dwóch elementów – podmiotu uprawnionego i podmiotu zobowiązanego.

Ważne jest ustalenie, kto jest upraw‑ nionym w roszczeniu zainicjowanym wpisem na listę oczekujących w pod‑ miocie związanym kontraktem z NFZ – pacjent czy płatnik? Stroną umowy jest co prawda płatnik, ale to pacjent jest beneficjentem świadczenia. Wydaje się także, że to pacjent jest najważniejszym podmiotem dwustronnej – skądinąd – umowy.

Limity świadczeń Omawiane zagadnienie wymaga także ukazania kolejnej perspektywy. Okazuje się, że kolejka oczekujących jest dyna‑ miczna i niepewna. Świadczeniodawca w zasadzie może wpisywać pacjentów na taką listę tylko w takich granicach, jakie zgodnie z uzasadnionymi przewi‑ dywaniami pozwalają mu zaplanować swoją pracę w systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Przy takim założeniu kolejka może być tworzo‑ na najwyżej do wyczerpania liczbo‑ wego i czasowego kontraktu. W tym miejscu pojawia się jednak problem niemożności przewidzenia chwili wyczerpania limitu. Przyczyną takiej niewiedzy jest obowiązek udzielania www.serwiszoz.pl

Pacjent świadczenia w stanie zagrożenia życia lub zdrowia i wprowadzanie w związku z tym zmian w kolejce oczekujących na udzielenie świadczeń planowych.

Paragraf 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 26 września 2005 r. w spra‑ wie kryteriów medycznych, jakimi po‑ winni kierować się świadczeniodawcy, umieszczając świadczeniobiorców na listach oczekujących na udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej, stanowi wprost, że „świadczeniodawca umiesz‑ cza świadczeniobiorcę, z wyjątkiem świadczeniobiorcy znajdującego się w stanie nagłym, na liście oczekujących na udzielenie świadczenia opieki zdro‑ wotnej”. Z kolei art. 20 ust. 7 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej stanowi, że „w razie zmiany stanu zdro‑ wia świadczeniobiorcy, wskazującej na potrzebę wcześniejszego niż w ustalo‑ nym terminie udzielenia świadczenia, świadczeniobiorca informuje o tym świadczeniodawcę, który, jeżeli wyni‑ ka to z kryteriów medycznych, kory‑ guje odpowiednio termin udzielenia świadczenia i informuje niezwłocznie świadczeniobiorcę o nowym terminie”.

Wpisanie pacjenta na listę ocze‑ kujących rodzi zobowiązanie po stronie świadczeniodawcy do udzielenia przyrzeczonego świad‑ czenia, po stronie pacjenta powstaje zaś roszczenie.

Można stwierdzić, że więź prawna w chwili wpisania pacjenta na listę oczekujących powstaje tylko między pacjentem a świadczeniodawcą.

Do wygaśnięcia zobowiązania między pacjentem a świadczeniodawcą z tytułu umieszczenia pacjenta na liście ocze‑ kujących zgodnie z przepisami prawa cywilnego dochodzi zwłaszcza wskutek: grudzień 2012

wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wyrządzonej

wskutek niewykonania lub niena‑ leżytego wykonania zobowiązania, niemożliwości świadczenia ze wzglę‑ du na okoliczności, za które dłuż‑ nik nie ponosi odpowiedzialności.

Powołane okoliczności w zasadzie wy‑ czerpują katalog podstaw wygaśnięcia zobowiązania między świadczeniodawcą a pacjentem. Z pewnością katalog ten jest wystarczający do rozważenia, co się stanie w następujących przypadkach: zakończenia umowy zawartej z NFZ zgodnie z jej parametrami, wypowiedzenia umowy przez świadczeniodawcę, wypowiedzenia przez NFZ. Artykuł 20 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej nakłada na świad‑ czeniodawcę, który ma zawartą umowę na udzielanie świadczeń opieki zdro‑ wotnej, obowiązek tworzenia kolejki.

Można się domyślać, że powinność ta jest ograniczona czasem i liczbą zakontraktowanych świadczeń. Jed‑ nak w przypadku przyjęcia pacjentów w stanach nagłych kolejka się wydłuża, co oznacza, że pacjenci z końca kolej‑ ki mogą zostać pozbawieni prawa do świadczenia.

Artykuł 20 ust. 10 ustawy o świadcze‑ niach opieki zdrowotnej stanowi, że „w celu otrzymania jednego świadcze‑ nia opieki zdrowotnej na podstawie skierowania świadczeniobiorca może wpisać się na jedną listę oczekujących u jednego świadczeniodawcy”. Oznacza to, że pacjent zgodnie z prawem nie ma możliwości „zabezpieczyć się” przed przesunięciem w kolejce oczekujących poza granice umowy, po stronie świad‑ czeniodawcy zaś pozostaje zobowiąza‑ nie do udzielenia świadczenia (art. 20

ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej). Komentatorzy ustawy w komentarzu do art. 20 wskazują, że instytucja kolejki służy zapewnie‑ niu pacjentom realizacji konstytu‑ cyjnego prawa dostępu do świadczeń – stosownie do art. 68 Konstytucji RP (tak w: K. Baka, G. Machulak, A. Pietraszewska‑Macheta, A. Sidorko, Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Komentarz, Warszawa – Kraków 2010, s. 189).

W ocenie autorki instytucja kolejki nie spełnia tego postulatu. Pacjent, zapisując się do listy oczekujących, nie wie, kiedy ani czy w ogóle świadczenie zostanie mu udzielone. Jednocześnie norma art. 20 ust. 10 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej zakazuje mu zabezpieczyć się przez wpisanie się na listę oczekują‑ cych u innego świadczeniodawcy.

W takich okolicznościach dochodzi do wygaśnięcia umowy z płatnikiem.

W tej sytuacji powstają liczne problemy: kto jest upoważniony do „gospoda‑ rowania” informacjami zawartymi na liście oczekujących na realizację świadczenia? kto jest zobowiązany powiadomić pacjenta o niemożności udzielenia świadczenia? czy pacjent musi wpisać się na listę oczekujących na udzielenie świad‑ czenia w innym podmiocie?

Przykład z Dolnego Śląska Obowiązujące prawo nie daje od‑ powiedzi na żadne z postawionych pytań. Autorka praktykuje na terenie działania Dolnośląskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ. W tym obszarze NFZ wypowiedział wszystkim świad‑ czeniodawcom umowy z zakresu AOS 37

Zdaniem eksperta i powstał problem wywiązania się świadczeniodawców z prowadzonych w „dobrej wierze” list oczekujących.

Powiadomienie pacjentów oczekują‑ cych czy prościej – wpisanych na listę oczekujących wiąże się z koniecznoś‑ cią przeprowadzenia dużej operacji logistycznej, a także rodzi się pytanie o możliwość wykorzystania danych osobowych pacjenta po ustaniu pra‑ wa świadczeniodawcy do udzielania świadczeń w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. W związ‑ ku z tym zasadne jest odwołanie się do postanowień ustaw. Po pierwsze należy zwrócić uwagę na treść art. 20 ust. 8 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, który stanowi, że „W razie wystąpienia okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili usta‑ lania terminu udzielenia świadczenia opieki zdrowotnej, a które uniemożli‑ wiają zachowanie terminu wynikającego z listy oczekujących, świadczeniodawca informuje świadczeniobiorcę w każdy dostępny sposób o zmianie terminu wynikającego ze zmiany kolejności udzielenia świadczenia i jej przyczynie.

Przepis ten dotyczy również przypadku zmiany terminu udzielenia świadczenia opieki zdrowotnej na wcześniejszy”.

Powołany przepis nie wskazuje jednak na konieczność informowania o cał‑ kowitej utracie możliwości udzielenia świadczenia zdrowotnego. Druga regu‑ lacja, na którą trzeba zwrócić uwagę, to art. 27 ust. 2 pkt 7 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, który stanowi, że przetwarzanie da‑ nych wrażliwych jest dopuszczalne wyjątkowo w celu ochrony stanu zdro‑ wia, świadczenia usług medycznych lub leczenia pacjentów przez osoby trudniące się zawodowo leczeniem lub świadczeniem innych usług me‑ dycznych, zarządzania udzielaniem 38

usług medycznych i są stworzone pełne gwarancje ochrony danych osobowych.

Do przeprowadzenia procesu powia‑ damiania o niemożności udzielenia świadczenia konieczne jest sięgnięcie do danych wrażliwych, lecz przecież wsku‑ tek utraty kontraktu świadczeniodawca uprawnienie to utracił. W ocenie autorki brak w przepisach prawa podstaw do uznania, że to świadczeniodawca jest zobowiązany powiadamiać pacjentów o niemożności zrealizowania świadcze‑ nia zdrowotnego. Obowiązku takiego pozornie nie ma także NFZ. Autorka upatruje jednak takiego obowiązku w rozwinięciu norm art. 142 ust. 1 pkt 5 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej oraz art. 148 pkt 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, który nakazuje, wybierając oferty w konkursach, utrzymać ciągłość udzielania świadczeń. W ocenie autor‑ ki jednak obowiązek powiadamiania pacjentów o niemożliwości uzyskania świadczenia w podmiocie, który „utra‑ cił” kontrakt, wynika z art. 231 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, który stanowi, że Fundusz zapewnia ciągłość udzielania świadczeń zdro‑ wotnych ubezpieczonym. Autorka stoi na stanowisku, że wobec braku podobnego przepisu adresowanego do byłego kontrahenta NFZ to właśnie płatnik na mocy cytowanego art. 231 ustawy o świadczeniach opieki zdro‑ wotnej ma obowiązek powiadomić pacjenta o zmianie. Co więcej, w oce‑ nie autorki zadaniem płatnika jest zabezpieczenie pacjentowi dostępu do świadczenia, na które już czekał.

W świetle obowiązujących przepi‑ sów pacjent musi „stanąć” na końcu nowej kolejki.

Regulacja prawna w zakresie kolejek oczekujących na udzielenie świadczenia

zdrowotnego ma doniosłą wagę. Doty‑ czy to powstającej wskutek zapisu do kolejki więzi prawnej oraz informowa‑ nia o niemożności udzielenia świadcze‑ nia. Przesunięcia w kolejkach i kontakt świadczeniodawcy z pacjentem są możliwe, lecz wyłącznie na podsta‑ wie stanu zdrowia pacjenta. Przepisy nie opisały takiego stanu faktyczne‑ go, jaki powstaje w związku z każdym postępowaniem konkursowym. Jedyny możliwy scenariusz to powiadamianie przez płatnika, że świadczenie nie może być zrealizowane u dotychczasowego świadczeniodawcy wraz ze wskazaniem miejsca, gdzie świadczenie takie może być uzyskane. Kolejnym problemem jest jednak ustalenie terminu udzielenia świadczenia. Pozbawiony świadcze‑ niodawcy pacjent na ogół swoje już odczekał. 

§§Podstawa prawna:

art. 20 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm., rozporządzenie Ministra Zdrowia z 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania – Dz.U. nr 252, poz. 1697 ze zm., ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – Dz.U. nr 112, poz. 654 ze zm. rozporządzenie Ministra Zdrowia z 26 września 2005 r. w sprawie kryteriów medycznych, jakimi powinni kierować się świadczeniodawcy, umieszczając świadczeniobiorców na listach oczekujących na udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej – Dz.U. nr 200, poz. 1661 ze zm., ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych – tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 ze zm.

www.serwiszoz.pl

Dobre praktyki

Informatyzacja usprawni proces świadczenia usług medycznych Elektroniczny obieg dokumentów i możliwość ich archiwizacji w formie cyfrowej, sprawniejszy przepływ informacji to tylko niektóre korzyści dla placówki wynikające z realizacji informatyzacji Centrum Medycznego im. Bitwy Warszawskiej 1920 r. w Radzyminie. Innowacyjne rozwiązania ułatwią też pacjentom rejestrację online.

R Magdalena Pokrzycka dziennikarka specjalizująca się w tematyce ochrony zdrowia

osnące wymagania pacjentów oraz zmieniające się wymogi prawne zmuszają placówki medyczne do inwestycji w informaty‑ zację. Centrum Medyczne im. Bitwy Warszawskiej 1920 roku w Radzyminie rozpoczęło właśnie realizację projek‑ tu, którego celem jest rozbudowa sieci informatycznej placówki i jak najszersze wsparcie procesu świadczenia usług medycznych oraz komunikacji z pacjen‑ tami. – Pomysł na informatyzację pojawił się już kilka lat temu, jednak dopiero w ubiegłym roku, wraz z objęciem funkcji szefa placówki przez dyrektora Grzegorza Kryckiego, zaczął przybierać konkretną formę działań – mówi Patryk Płachetko, informatyk Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej Centrum Medyczne im.

Bitwy Warszawskiej 1920 r. w Radzymi‑ nie. – Tym bardziej że ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia obliguje nas – podobnie jak wiele innych placówek – do przeprowadzenia informatyzacji.

Pełna informatyzacja Dzięki realizacji projektu pt. „Informa‑ tyzacja publicznych usług medycznych jako przeciwdziałanie wykluczeniu in‑ formacyjnemu mieszkańców Miasta i Gminy Radzymin”, który otrzymał dofinansowanie z Regionalnego Pro‑ gramu Operacyjnego Województwa grudzień 2012

Mazowieckiego, do końca przyszłego roku szpital oraz dwie podlegające pla‑ cówce przychodnie – w Radzyminie i Woli Rasztowskiej – zostaną w pełni zinformatyzowane.

– Pierwszym i najważniejszym etapem realizacji projektu jest rozbudowa i modernizacja istniejącej, przestarzałej i niespełniającej obecnych standardów, sieci komputerowej – tłumaczy dyrek‑ tor Grzegorz Krycki. – Dzięki temu będziemy mogli przystosować nowoczesny sprzęt komputerowy z niezbędnymi urządzeniami peryferyjnymi, drukarkami i skanerami do zapewnienia elektronicznego obiegu dokumentów, ale także umożliwienia archiwizacji w formie cyfrowej.

Elektroniczne systemy wsparcia obsługi pacjentów i szybki kontakt z NFZ Dzięki środkom z projektu możliwy będzie zakup i wdrożenie elektronicz‑ nego systemu wspomagającego pracę lekarzy. – Chodzi o przepływ informacji między poszczególnymi poradniami specjalistycznymi, szpitalem, pracownią RTG, laboratorium analiz czy pracownią USG, który wyeliminuje dotychczasowy system, polegający na przekazywaniu np. wyników badań laboratoryjnych w formie papierowej – informuje dyrektor G. Krycki. Dzięki takiemu rozwiązaniu 39

Dobre praktyki placówka uzyska szybszy dostęp do nie‑ zbędnych informacji o stanie zdrowia pacjenta oraz możliwość sprawniejszej obsługi chorego i postawienia odpo‑ wiedniej diagnozy w krótkim czasie.

Oprócz wewnętrznego systemu infor‑ macyjnego kupiony zostanie także – i zainstalowany – system zarządzania przepływem informacji. – Po pierwsze – system MOW NFZ do kontaktu między placówką ochrony zdrowia a płatnikiem – umożliwi wystawienie elektronicznego dokumentu rozliczeniowego oraz elektronicznej faktury, a także przekaże informację o wykonanych świadczeniach i usługach medycznych – mówi dyrektor G. Krycki. Po drugie zapewni wymianę informacji medycznej, w tym elektronicznej dokumentacji medycz‑ nej EHR między placówkami ochrony zdrowia – dzięki temu dokumentacja medyczna „wędruje” za pacjentem do miejsca, gdzie został skierowany na dalsze leczenie, np. szpitalne.

Jednym z kolejnych działań realizo‑ wanych w projekcie będzie wdrożenie elektronicznej platformy usług admini‑ stracji publicznej. Jak informuje Patryk Płachetko z SPZZOZ w Radzyminie ePUAP zapewni pacjentom możliwość składania pism w formie elektronicznej, ale także umożliwi komunikację między instytucjami, które stale współpracują z Centrum Medycznym.

Inwestycja w przyszłość i szansa na pozyskanie nowych funduszy Pacjenci Centrum Medycznego w Ra‑ dzyminie, dzięki realizacji projektu, otrzymają system usług online w ramach dwóch Publicznych Punktów Dostępu do Internetu (PIAP) – w przychodni w Radzyminie oraz w Woli Rasztowskiej.

40

– Każdy mieszkaniec obu miejscowości będzie mógł bezpłatnie, w godzinach pracy naszego Centrum Medycznego, skorzystać z dostępu do szerokopasmowego Internetu – mówi dyrektor G. Krycki. Ale to nie wszystko – przewidziane jest uruchomie‑ nie Internetowego Konta Pacjenta, które umożliwi dostęp online do części doku‑ mentacji medycznej, ale także pozwoli na rejestrację do lekarza przez Internet.

Ze środków projektu zakupiony zostanie także – oraz zainstalowany – system kontroli czasu pracy personelu medycz‑ nego i administracyjnego. To niezwykle cenna inwestycja, którą będzie można wykorzystać również w przypadku realizacji innych projektów dofinan‑ sowanych z funduszy unijnych, np. z PO Kapitał Ludzki lub Innowacyjna Gospodarka. Z pewnością w kolejnej perspektywie finansowej 2014–2020, w następnych programach, temat ewi‑ dencji czasu pracy pracowników będzie nie tyle aktualny, co będzie wymagać zastosowania nowoczesnych technik i technologii pomiaru efektywności pracy i czasu, poświęcanego przez pracowników na wykonanie danych czynności, zgodnie z zakresem obowiąz‑ ków. Dlatego SPZZOZ w Radzyminie już dziś ma wszelkie dane ku temu, by spełnić wymogi przyszłych konkursów unijnych, dzięki obecnie wdrażanym innowacyjnym rozwiązaniom.

Nowoczesne systemy zarządzania i szkolenia dla personelu Wdrożenie nowoczesnych metod infor‑ matycznych wymaga przeszkolenia per‑ sonelu medycznego i administracyjnego.

Jest to kolejne zadanie, które także zosta‑ nie sfinansowane ze środków projektu.

Gdyby nie dofinansowanie ze środ‑ ków unijnych uzyskane przez Centrum

Medyczne w Radzyminie, trudno byłoby dziś mówić o sukcesie, który właśnie staje się udziałem placówki.

Dzięki środkom z pro‑ jektu możliwy będzie zakup i wdrożenie elek‑ tronicznego systemu wspomagającego pracę lekarzy.

W projekcie informatyzacji SPZZOZ ważne miejsce zajmuje także budowa i wdrażanie platform elektronicznych dla zintegrowanego systemu wspomagania zarządzania placówką ochrony zdrowia.

W budynkach szpitala zostaną zainstalo‑ wane cztery inteligentne systemy służące do zarządzania obiektami. Monitoring wizyjny oraz system kontroli dostępu zapewnią bezpieczeństwo pracownikom placówki, ale także pacjentom, elimi‑ nując dostęp osób nieupoważnionych do wybranych obszarów. – Wdrożone zostaną także systemy, których zadaniem będzie zminimalizowanie kosztów zużycia energii elektrycznej i ogrzewania – to niezmiernie ważne, nie tylko z punktu widzenia oszczędności finansowych dla naszej placówki, ale także – ograniczenia emisji CO2 do atmosfery, co jest istotne dla naszego kraju, ale także w aspekcie europejskim i globalnym – zapewnia dyrektor G. Krycki. – Mamy nadzieję, że przykład naszej jednostki skłoni innych dyrektorów placówek medycznych do instalowania takich systemów i racjonalnego gospodarowania energią.

Całkowita wartość projektu wynosi 2.159.134 zł, natomiast kwota dofinan‑ sowania – 1.835.263,90 zł. Wkład własny został pokryty ze środków SPZZOZ w Radzyminie.  www.serwiszoz.pl

AMZ 37