DPJW-Geschäftsbericht 2016 // Sprawozdanie z działalności PNWM za rok 2016

2016 Sprawozdanie z działalności Geschäftsbericht Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży des Deutsch-Polnischen Jugendwerks

Inhaltsverzeichnis

Herausgeber: Deutsch-Polnisches Jugendwerk (DPJW) Redaktion: Anke Papenbrock, Aleksandra Milewska-Czachur Graphische Gestaltung: Giraffe Werbeagentur GmbH, Frankfurt (Oder) Druck: Standruk, Lublin Fotos: David Außerhofer, Franz Brück, Constanze Flamme, Fotoarchiv DPJW, Przemysław Górecki, Łukasz Józwenko, Roger Schorries, Pitor Strojnowski, Tomasz Tołłoczko, Bartłomiej Zackiewicz Copyright: Deutsch-Polnisches Jugendwerk Alle Rechte vorbehalten Potsdam / Warschau, Juni 2017

1. Editorial

4

2. Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des DPJW

6

3. Das 25. Jubiläum des Deutsch-Polnischen Jugendwerks

18

4. Modellprojekte

24

5. Förderung

28

Statistiken

28

6. Publikationen

34

7. Finanzen

36

8. Gremien

38

1. Od wydawcy

5

2. Kalendarium projektów PNWM oraz instytucji partnerskich z udziałem PNWM

7

3. Jubileusz 25-lecia Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży

19

4. Projekty modelowe

25

5. Dotacje

29

Statystyki

29

6. Publikacje

35

7. Finanse

37

8. Gremia

39

Spis treści

Wydawca: Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (PNWM) Redakcja: Aleksandra Milewska-Czachur, Anke Papenbrock Opracowanie graficzne: Giraffe Werbeagentur GmbH, Frankfurt nad Odrą Druk: Standruk, Lublin Zdjęcia: archiwum zdjęć PNWM, David Außerhofer, Franz Brück, Constanze Flamme, Przemysław Górecki, Łukasz Józwenko, Roger Schorries, Pitor Strojnowski, Tomasz Tołłoczko, Bartłomiej Zackiewicz Copyright: Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży Wszystkie prawa zastrzeżone Warszawa / Poczdam, czerwiec 2017 roku

4 | Editorial

Liebe Leserinnen und Leser, „seit 25 Jahren verändern wir Perspektiven“ – lautete unser Jubiläumsmotto 2016. Das Vierteljahrhundert unserer Tätigkeit begingen wir mit Jugendlichen, Freunden und Partnern.

Wir organisierten die Kampagne „#2gether4more“, bei der sich deutsche und polnische Jugendliche gemeinsam für die Menschen vor Ort einsetzten.

In Berlin und Warschau luden wir zu Jubiläumsfeiern ein, wir haben einen Kalender und ein INFO-Magazin rund ums Jubiläum gestaltet. Außerdem erschienen Sonderbriefmarken und wir präsentierten uns auf Billboards und Plakaten in beiden Ländern.

1. Editorial

Wir erhielten unzählige Glückwünsche. Für unser Engagement, seit 25 Jahren den authentischen Dialog zwischen jungen Menschen aus Deutschland und Polen zu initiieren, erhielten wir die Goldenen Brücken des Dialogs. Diese Auszeichnung wird vom Haus für Deutsch-Polnische Zusammenarbeit und dem Marschallamt der Woiwodschaft Oppeln verliehen. Für das Team des DPJW war das Jubiläum nicht nur Anlass, die lang­ jährige Tätigkeit und die Vielzahl an begleitenden Projekten zusammenzufassen, sondern auch Gelegenheit, über gemeinsame Ziele und Leitlinien für die Zukunft nachzudenken. Dies haben wir in unserem neuen Leitbild bestehend aus Mission und Vision zusammengefasst.

Wir haben im Jubiläumsjahr 2016 mit dem „Austauschlabor“ für deutsche und polnische Lehrkräfte ein neues Begeg­ nungsformat eingeführt, das wir in den kommenden Jahren fortsetzen möchten. Weiterentwickelt wurden auch weitere Modellprojekte des DPJW wie die besondere Unterstützung trilateraler Zusammenarbeit mit der Ukraine und anderen osteuropäischen Ländern sowie das Gedenkstättenprogramm „Wege zur Erinnerung“.

Von diesen und weiteren Aspekten unserer Arbeit im Jahr 2016 berichten wir auf den folgenden Seiten.

Wir wünschen anregende Lektüre.

Od wydawcy | 5

Drodzy Czytelnicy! „Od 25 lat zmieniamy perspektywę” – pod tym hasłem obchodziliśmy w 2016 roku swój jubileusz. Ćwierćwiecze na­ szej działalności uczciliśmy z młodzieżą, przyjaciółmi i partnerami. Zorganizowaliśmy kampanię „#2gether4more”, w której młodzi Polacy i Niemcy wspólnie robili coś pożytecznego dla lokalnych społeczności, w Warszawie i Berlinie urządziliśmy uroczystości urodzinowe, wydaliśmy kalendarz i magazyn „INFO“, a także pochwaliliśmy się naszym jubileuszem na znaczkach pocztowych oraz billboardach i plakatach w obu krajach.

Otrzymaliśmy niezliczone gratulacje i życzenia. Za inicjowanie autentycznego dialogu między młodymi Polakami i Niemcami od 25 lat wręczono nam Złote Mosty Dialogu – nagrodę specjalną Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej i Samorządu Województwa Opolskiego. Dla zespołu PNWM jubileusz oznaczał nie tylko podsumowanie długoletniej działalności i szereg okolicznościowych projektów, ale też refleksję nad wartościami i celami na przyszłość. Powstała w ten sposób aktualna wersja misji i wizji PNWM.

W jubileuszowym 2016 roku stworzyliśmy także nowy format spotkania, który kontynuować chcemy w przyszłości – kongres dla nauczycieli z Polski i Niemiec „Laboratorium wymiany”.

Rozwijane były także inne przedsięwzięcia modelowe PNWM, takie jak wspieranie współpracy z Ukrainą i innymi krajami Europy Wschodniej czy program dotacji „Zachować pamięć” na projekty w miejscach pamięci terroru hitlerowskiego.

1. Od wydawcy

O wspomnianych i pozostałych aspekty naszej pracy w 2016 roku mogą przeczytać Państwo w niniejszej publikacji. Życzymy ciekawej lektury

6 | Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks

2016 K alendarium

Januar

Februar

April

28.1. Warschau (Warszawa) -------------------------------Verleihung des 5. Deutsch-Polnischen Jugendpreises „changes / chances@work” Zielgruppe: Deutschpolnische Partnerschaften im Jugendaustausch

2. – 3.2. Kiel -------------------------------Teilnahme an der Messe für Auslandspraktika „Berufliche Perspektiven“ Zielgruppe: Studierende, Absolventen und Absolventinnen

10. – 13.4.

Culm (Chełmno) -------------------------------Kontaktseminar „Drei Partner für den Schüleraustausch” Zielgruppe: Lehrer/ -innen aus Deutschland, Polen und Russland Partner: Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch, Deutsche Auslands­ gesellschaft e. V.

10. – 14.2. Moritzburg (Sachsen) -------------------------------Seminar „Teamwork-Dreamwork” Zielgruppe: Lehrer/ -innen von Partnerschulen aus Deutschland und Polen

28.4. Erfurt -------------------------------Informations- und Vernetzungstage in Deutschland Zielgruppe: regionale Träger des internationalen und berufsorientierten Jugendaustauschs Partner: Deutsch-Fran­zösisches Jugendwerk, ConAct – Koordinierungszentrum DeutschIsraelischer Jugendaustausch, Stiftung DeutschRussischer Jugendaustausch, Tandem – Koordinierungszentrum deutsch-tschechischer Jugendaustausch, UK-German Connection, Pädagogischer Austauschdienst 29. – 30.4. Potsdam -------------------------------Teilnahme am Spielmarkt Zielgruppe: Multiplikatorinnen und Multiplikatoren im deutschpolnischen Jugendaustausch

Kalendarium projektów PNWM oraz projektów instytucji partnerskich z udziałem PNWM | 7

2016 K alendarium

Styczeń

Luty

Kwiecień

28.01. Warszawa -------------------------------Wręczenie Polsko-Niemieckiej Nagrody Młodzieży „changes/ chances@work” Adresaci: przedstawiciele projektów finałowych konkursu oraz instytucji partnerskich PNWM

2-3.02. Kilonia (Kiel) -------------------------------Udział w Targach Praktyk Zagranicznych „Perspektywy zawodowe” Adresaci: studenci i absolwenci

10-13.04. Chełmno (woj. kujawsko-pomorskie) -------------------------------„Trzech partnerów w wymianie szkolnej” – seminarium kontaktowe Adresaci: nauczyciele z Polski, Niemiec i Rosji Partnerzy: Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży, Niemieckie Towarzystwo Zagraniczne

10-14.02. Moritzburg (Saksonia) -------------------------------Seminarium „Teamwork-Dreamwork” Adresaci: nauczyciele szkół partnerskich z Polski i Niemiec

28.04. Erfurt (Turyngia) -------------------------------Dni informacyjne i kontaktowe w Niemczech Adresaci: przedstawiciele regionalnych instytucji i organizacji zajmujących się międzynarodową i zawodową wymianą młodzieży

Partnerzy: Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, ConAct – Centrum Koordynacji Izraelsko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży, Tandem – Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, UK-German Connection, Urząd ds. Wymiany Szkolnej przy Sekretariacie Konferencji Ministrów Oświaty 29-30.04. Poczdam (Potsdam) -------------------------------Udział w Targach Gier i Zabaw Adresaci: animatorzy polsko-niemieckiej wymiany młodzieży

8 | Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks

2016 K alendarium

Mai 11. – 14.5.

Stettin (Szczecin) -------------------------------Seminar „Förderung von Soft Skills bei internationalen Jugendbegegnungen” Zielgruppe: Organisatorinnen und Organisatoren deutsch-polnischer Jugendbegegnungen

13.5. Allenstein (Olsztyn) -------------------------------Informationstreffen für Organisator/-innen von außerschulischem und schulischem Austausch Zielgruppe: Lehrer/ -innen, Pädagoginnen, Pädagogen, Mitarbeiter/ -innen von Bildungs­ einrichtungen und Kommunalverwaltungen Partner: Verein der Christlichen Bildungs­ werke 21.5. Warschau (Warszawa) -------------------------------Tag der Offenen Tür in den Botschaften Deutschlands und Frankreichs Zielgruppe: Jugendliche, breite Öffentlichkeit

Juni

Juli

8.6. Berlin -------------------------------Deutsch-polnisches Sommerfest Zielgruppe: Vertreter/ -innen von Partnereinrichtungen und Multiplikator/-innen der deutsch-polnischen Zusammenarbeit Partner: Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit, DeutschPolnische Wissenschaftsstiftung

7.7. Lubiąż (Woi. Niederschlesien) -------------------------------Teilnahme an der Fördermesse „Targi Grantodawców” im Rahmen des NichtKongresses der Kulturanimateure Zielgruppe: Kulturanimateure, breite Öffentlichkeit

14.6. Warschau (Warszawa) -------------------------------Jubiläumsfeier Zielgruppe: Jugendliche, Vertreter/-innen von Partnereinrichtungen des DPJW und Multi­ plikator/-innen der deutsch-polnischen Zusammenarbeit

Kalendarium projektów PNWM oraz projektów instytucji partnerskich z udziałem PNWM | 9

2016 K alendarium

Maj 11-14.05. Szczecin -------------------------------„Znaczenie i rozwój kompetencji miękkich” – seminarium Adresaci: organizatorzy polsko-niemieckich spotkań młodzieży

13.05. Olsztyn -------------------------------Spotkanie informacyjne dla organizatorów wymiany szkolnej i pozaszkolnej Adresaci: nauczyciele, pedagodzy, przedstawiciele instytucji oświatowych i władz lokalnych Partner: Stowarzyszenie Chrześcijańskich Dzieł Wychowania 21.05. Warszawa -------------------------------Dzień Otwarty Ambasady Francji i Ambasady Niemiec Adresaci: młodzież, opinia publiczna

Czerwiec

Lipiec

8.06. Berlin -------------------------------Polsko-niemieckie przyjęcie letnie Adresaci: przedstawiciele instytucji partnerskich i animatorzy współpracy polsko-niemieckiej Partnerzy: Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Polsko-Niemiecka Fundacja na rzecz Nauki

7.07. Lubiąż (woj. dolnośląskie) -------------------------------Udział w Targach Grantodawców w ramach Niekongresu Animatorów Kultury Adresaci: animatorzy kultury, opinia publiczna

14.06. Warszawa -------------------------------Uroczystość jubileuszowa PNWM Adresaci: młodzież, przedstawiciele instytucji partnerskich PNWM i animatorzy wymiany młodzieży

10 | Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks

2016 K alendarium

September 5.9. Düsseldorf -------------------------------Informations- und Vernetzungstage in Deutschland Zielgruppe: regionale Träger des internationalen und berufsorientierten Jugendaustauschs Partner: Deutsch-Fran­zösisches Jugendwerk, ConAct – Koordinierungszentrum DeutschIsraelischer Jugendaustausch, Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch, Tandem – Koordinierungszentrum deutsch-tschechischer Jugendaustausch, UK-German Connection, Pädagogischer Austauschdienst

6.9. Saarbrücken -------------------------------Informations- und Vernetzungstage in Deutschland Zielgruppe: regionale Träger des internatio­ nalen und berufsorientierten Jugendaustauschs Partner: Deutsch-Französisches Jugendwerk, ConAct – Koordinierungszentrum DeutschIsraelischer Jugendaustausch, Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch, Tandem – Koordinierungszentrum deutschtschechischer Jugendaustausch, UK-German Connection, Pädagogischer Austauschdienst

5. – 6.9. Potsdam -------------------------------Runder Tisch zum Themenschwerpunkt „Vielfalt” Zielgruppe: Expertinnen und Experten im Bereich der diversitätsbewussten Bildung, Vertreter/-innen des Bundesministeriums für Familie, Senioren, Frauen und Jugend, des polnischen Ministeriums für Nationale Bildung sowie des Deutsch-Polnischen Jugendrats, Vertreter/ -innen von Träger­ einrichtungen des Jugendaustauschs

9. – 12.9. Dresden -------------------------------Methodenwerkstatt Zielgruppe: Sprachanimationstrainer/ -innen der Fach- und Fördereinrichtungen der inter­nationalen Jugendarbeit Partner: DeutschFranzösisches Jugendwerk, Deutsch-Türkische Jugendbrücke, Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch, ConAct – Koordinierungszentrum DeutschIsraelischer Jugendaustausch, Tandem – Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch

Kalendarium projektów PNWM oraz projektów instytucji partnerskich z udziałem PNWM | 11

2016 K alendarium

Wrzesień 5.09. Düsseldorf -------------------------------Dni informacyjne i kontaktowe w Niemczech Adresaci: przedstawiciele regionalnych instytucji i organizacji zajmujących się międzynarodową i zawodową wymianą młodzieży Partnerzy: Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, ConAct – Centrum Koordynacji Izraelsko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży, Tandem – Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, UK-German Connection, Urząd ds. Wymiany Szkolnej przy Sekretariacie Konferencji Ministrów Oświaty

6.09. Saarbrücken -------------------------------Dni informacyjne i kontaktowe w Niemczech Adresaci: przedstawiciele regionalnych instytucji i organizacji zajmujących się międzynarodową i zawodową wymianą młodzieży Partnerzy: Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, ConAct – Centrum Koordynacji Izraelsko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży, Tandem – Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, UK-German Connection, Urząd ds. Wymiany Szkolnej przy Sekretariacie Konferencji Ministrów Oświaty

5 – 6.09. Poczdam (Potsdam) -------------------------------Spotkanie okrągłego stołu dotyczącego priorytetu tematycznego „Różnorodność” Adresaci: eksperci w obszarze edukacji na rzecz różnorodności, przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Federalnego Ministerstwa ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży, przedstawiciele Rady PNWM oraz organizacji z Polski i Niemiec zajmujących się wymianą młodzieży

9 – 12.09. Drezno (Dresden) -------------------------------Pracownia animacji językowej Adresaci: trenerzy animacji językowej z instytucji i organizacji wspierających międzynarodową pracę z młodzieżą Partnerzy: Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, Niemiecko-Turecki Most Młodzieży, Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży, ConAct – Centrum Koordynacji Izraelsko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, Tandem – Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży

12 |Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks

2016 K alendarium

16.9. Frankfurt am Main -------------------------------Informations- und Vernetzungstage Beruf im internationalen Jugendaustausch Zielgruppe: regionale Träger des internationalen und berufsorientierten Jugendaustauschs Partner: DeutschFranzösisches Jugendwerk, ConAct – Koordinierungszentrum DeutschIsraelischer Jugendaustausch, Stiftung Deutsch Russischer Jugendaustausch, Tandem – Koordinierungszentrum deutsch-tschechischer Jugendaustausch, UK-German Connection, Pädagogischer Austauschdienst

20.9. Brüssel -------------------------------Preisverleihung „YEA – Young Europeans Award” Zielgruppe: Jugendliche und Betreuer/-innen aus Polen, Deutschland, Frankreich und der Ukraine Partner: Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit, Deutsch-Französisches Jugendwerk, Allianz Kulturstiftung, Stiftung Hippocrène 29.9. – 1.10. Lublin (Woi. Lublin) -------------------------------Teilnahme am 5. Kongress der Osteuropäischen Initiativen Zielgruppe: breite Öffentlichkeit

Oktober 6.10. Posen (Poznań) -------------------------------Zip-Zap – Workshop für Sprachanimation Zielgruppe: Organisator/-innen von deutsch-polnischen Jugendbegegnungen 7.10. Görlitz (Sachsen) -------------------------------Zip-Zap – Workshop für Sprachanimation Zielgruppe: Organisator/-innen von deutsch-polnischen Jugendbegegnungen

17. – 19.10. Münster (Nordrhein-Westfalen) -------------------------------DPJW-Zentralstellenkonferenz Zielgruppe: Mitarbeiter/-innen von Zentralstellen des DPJW 27. – 30.10. Dresden -------------------------------Teilnahme an den Jugendmedientagen – Workshop zu historic storytelling Zielgruppe: Nachwuchsjournalistinnen und -journalisten Partner: Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit, Pressenetzwerk für Jugendthemen

Kalendarium projektów PNWM oraz projektów instytucji partnerskich z udziałem PNWM | 13

2016 K alendarium

16.09.

Frankfurt nad Menem (Frankfurt am Main) -------------------------------Dni informacyjne i kontaktowe dotyczące wymiany zawodowej Adresaci: przedstawiciele regionalnych instytucji i organizacji zajmujących się międzynarodową i zawodową wymianą młodzieży Partnerzy: Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, ConAct – Centrum Koordynacji Izraelsko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży, Tandem – Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, UK-German Connection, Urząd ds. Wymiany Szkolnej przy Sekretariacie Konferencji Ministrów Oświaty

20.09 Bruksela -------------------------------Wręczenie nagrody „YEA – Young Europeans Award” Adresaci: młodzież oraz opiekunowie z Polski, Niemiec i Francji oraz Ukrainy Partnerzy: Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, Fundacja Kultury Allianz, Fundacja Hippocrène 29.09. – 1.10. Lublin -------------------------------Udział w V Kongresie Inicjatyw Europy Wschodniej Adresaci: opinia publiczna

Październik 6.10. Poznań -------------------------------Zip-Zap – warsztaty animacji językowej Adresaci: organizatorzy polsko-niemieckich spotkań młodzieży

7.10. Zgorzelec (Görlitz) -------------------------------Zip-Zap – warsztaty animacji językowej Adresaci: organizatorzy polsko-niemieckich spotkań młodzieży

17 – 19.10. Münster (Nadrenia Północna-Westfalia) -------------------------------Konferencja jednostek centralnych PNWM Adresaci: pracownicy jednostek centralnych PNWM 27 – 30.10. Drezno (Dresden) -------------------------------Udział w Dniach Mediów dla Młodzieży – warsztaty „Historic storytelling” Adresaci: młodzi dziennikarze z Polski i Niemiec Partnerzy: Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, stowarzyszenie Pressenetzwerk für Jugendthemen

14 |Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks

2016 K alendarium

November 3. – 4.11. Warschau (Warszawa) -------------------------------„Austauschlabor” – Kongress zum deutschpolnischen Schüleraustausch Zielgruppe: Lehrer/ -innen, Aktive im schulischen Austausch Partner: Museum der Geschichte polnischer Juden POLIN, A&O Hotels and Hostels Schirmherrschaft: die polnische Bildungsministerin, Kultusministerkonferenz Medienpartnerschaften: „Głos Nauczycielski”, „Radio dla Ciebie”

10.11. Berlin -------------------------------4. Parlamentarisches Frühstück Zielgruppe: Parlamentarier Partner: ConAct – Koordinierungszentrum Deutsch-Israelischer Jugendaustausch, Deutsch-Französisches Jugendwerk, IJAB – Fachstelle für Internationale Jugendarbeit der Bundesrepublik Deutschland e. V., Jugend für Europa Nationale Agentur Erasmus+ JUGEND IN AKTION, Tandem – Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch, Stiftung DeutschRussischer Jugend­ austausch

16. – 18.11. Breslau (Wrocław) -------------------------------Konferenz „Berufliche Perspektiven – internationaler Jugendaustausch und Berufsorientierung – mehr als nur Employability” Zielgruppe: Lehrer/ -innen, Pädagoginnen, Pädagogen und Akteure aus der beruflichen Bildung sowie dem beruflich orientierten Jugendaustausch, Preisträger/-innen des Deutsch-Polnischen Jugendpreises „changes/ chances@work” Partner: Schloß Trebnitz Bildungs‐ und Begegnungszentrum e. V., Deutsch-Polnische Industrie- und Handels­ kammer, Bundesinstitut für Berufsbildung, Arbeit und Leben Berlin e. V.,

Expertenkommission „Berufliche Bildung“ bei der Deutsch-Polnischen Regierungskommission, Ministerium für Schule und Weiterbildung des Landes NordrheinWestfalen, Ministerium für Bildung, Jugend und Sport in Thüringen, Bildungskuratorium in Gorzów Wielkopolski (Woi. Lebuser Land), Bildungs­kuratorium in Stettin (Szczecin) Schirmherrschaften: die polnische Bildungs­ ministerin, der Woiwode von Niederschlesien, der Marschall der Woiwodschaft Niederschlesien, das Bildungskuratorium in Breslau Medienpartnerschaften: „Gazeta Wrocławska”

Kalendarium projektów PNWM oraz projektów instytucji partnerskich z udziałem PNWM | 15

2016 K alendarium

Listopad 3 – 4.11. Warszawa -------------------------------„Laboratorium Wymiany” – kongres polsko-niemieckiej wymiany szkolnej Adresaci: nauczyciele oraz osoby zaangażowane w wymianę szkolną Partnerzy: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, A&O Hotels and Hostels Patronaty honorowe: Minister Edukacji Narodowej, Sekretariat Konferencji Ministrów Oświaty Patronaty medialne: „Głos Nauczycielski”, Polskie Radio „Radio dla Ciebie”

10.11. Berlin -------------------------------IV Śniadanie Parlamentarne Adresaci: niemieccy parlamentarzyści Partnerzy: ConAct – Centrum Koordynacji Izraelsko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, IJAB – Biuro ds. Między­narodowej Pracy z Młodzieżą Republiki Federalnej Niemiec, MŁODZIEŻ dla Europy – Narodowa Agencja Erasmus+ MŁODZIEŻ W DZIAŁANIU, Tandem – Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży

16 – 18.11. Wrocław -------------------------------Konferencja „Perspektywy zawodowe – orientacja zawodowa w międzynarodowej wymianie młodzieży – więcej niż employability” Adresaci: nauczyciele, pedagodzy, przed­ stawiciele instytucji zajmujących się kształceniem zawodowym oraz wymianą młodzieży o charakterze zawodowym, laureaci Polsko-Niemieckiej Nagrody Młodzieży „changes/chances@ work” Partnerzy: Zamek Trebnitz Centrum Edukacji i Spotkań, Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa, Federalny Instytut Kształcenia Zawodowego,

Stowarzyszenie Praca i Życie, Polsko-Niemiecka Komisja, Ekspertów ds. Kształcenia Zawodowego przy Polsko-Niemieckiej Komisji Międzyrządowej, Ministerstwo Szkolnictwa i Kształcenia Ustawicznego Nadrenii Północnej-Westfalii, Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i Sportu Turyngii, Kuratorium Oświaty w Gorzowie Wielko­‑ polskim, Kuratorium Oświaty w Szczecinie Patronaty honorowe: Minister Edukacji Narodowej, Wojewoda Dolnośląski, Marszałek Województwa Dolnośląskiego, Kuratorium Oświaty we Wrocławiu Patronat medialny: „Gazeta Wrocławska”

16 |Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks

2016 K alendarium

18.11. Weißwasser (Sachsen) -------------------------------Zip-Zap – Workshop für Sprachanimation Zielgruppe: Organisator/-innen von deutsch-polnischen Jugendbegegnungen 18. – 19.11. Thorn (Toruń) -------------------------------Zip-Zap – Workshop für Sprachanimation Zielgruppe: Organisator/-innen von deutsch-polnischen Jugendbegegnungen 19.11 Potsdam -------------------------------Teilnahme an den Jugendgeschichtstagen Zielgruppe: breite Öffentlichkeit

22. – 26.11. Oranienburg (Brandenburg) -------------------------------Seminar zur historischpolitischen Bildung in Gedenkstätten Zielgruppe: Multiplikatorinnen und Multiplikatoren des außerschulischen Jugendaustauschs Partner: Stiftung Brandenburgische Gedenkstätten, Internationale Jugendbegegnungsstätte Sachsenhausen 23. – 26.11. Bad Bevensen (Niedersachsen) -------------------------------Kontaktseminar „Schule sucht szkoła” Zielgruppe: Lehrer/ -innen berufsbildender Schulen aus Deutschland und Polen Partner: GustavStresemann-Institut in Niedersachsen e. V.

25. – 26.11.

Krakau (Kraków) -------------------------------Zip-Zap – Workshop für Sprachanimation Zielgruppe: Organisator/-innen von deutsch-polnischen Jugendbegegnungen 25. – 27.11. Chocianów (Woi. Niederschlesien) -------------------------------Zip-Zap – Workshop für Sprachanimation Zielgruppe: Organisator/-innen von deutsch-polnischen Jugendbegegnungen

Kalendarium projektów PNWM oraz projektów instytucji partnerskich z udziałem PNWM | 17

2016 K alendarium

18.11. Weißwasser (Saksonia) -------------------------------Zip-Zap – warsztaty animacji językowej Adresaci: organizatorzy polsko-niemieckich spotkań młodzieży 18 – 19.11. Toruń -------------------------------Zip-Zap – warsztaty animacji językowej Adresaci: organizatorzy polsko-niemieckich spotkań młodzieży 19.11. Poczdam (Potsdam) -------------------------------Udział w Młodzieżowych Dniach Historii Adresaci: opinia publiczna

22 – 26.11. Oranienburg (Brandenburgia) -------------------------------Seminarium nt. edukacji obywatelsko-historycznej w miejscach pamięci Adresaci: animatorzy polsko-niemieckiej pozaszkolnej wymiany młodzieży Partnerzy: Fundacja Brandenburskie Miejsca Pamięci, Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży Sachsenhausen 23 – 26.11. Bad Bevensen (Dolna Saksonia) -------------------------------„Szkoła szuka Schule” – seminarium kontaktowe Adresaci: nauczyciele szkół zawodowych z Polski i Niemiec Partner: Instytut Gustava Stresemanna w Dolnej Saksonii

25 – 26.11. Kraków -------------------------------Zip-Zap – warsztaty animacji językowej Adresaci: organizatorzy polsko-niemieckich spotkań młodzieży 25 – 27.11. Chocianów (woj. dolnośląskie) -------------------------------Zip-Zap – warsztaty animacji językowej Adresaci: organizatorzy polsko-niemieckich spotkań młodzieży

18 | Das 25. Jubiläum des Deutsch-Polnischen Jugendwerks

„Seit 25 Jahren verändern wir Perspektiven“ – unter diesem Motto feierte das Deutsch-Polnische Jugendwerk 2016 sein 25-jähriges Bestehen. Das Jugendwerk organisierte zu diesem Anlass verschiedene Projekte und Veranstaltungen, legte Publikationen auf und beteiligte sich an Initiativen von Partnereinrichtungen. Das Jubiläum war nicht nur ein guter Anlass für eine Bestandsaufnahme, sondern auch zur Formulierung von Zielen für die Zukunft.

3. Das 25.

Jubiläum des Deutsch-Polnischen Jugendwerks

Jubiläumskampagne „#2gether4more“ --------------------------------------Unter dem Motto „#2gether4more“ organisierte das Jugendwerk für die Teilnehmenden deutsch-polnischer Jugendbegegnungen eine Jubiläumskampagne in Deutschland und Polen. Dabei setzten sich die Jugendlichen während ihrer Begegnung gemeinsam für die Menschen vor Ort ein. Sie halfen Senioren, erstellten einen akustischen Stadtführer oder pflanzten Bäume und zeigten damit, wie positiv sich die Zusammen­arbeit von jungen Deutschen und Polen auswirkt.

Insgesamt gab es von März bis Juni 185 Aktionen mit über 11.000 Teilnehmenden aus Deutschland, Polen und Drittländern. An die Jubiläumsaktion „#2gether4more“ schlossen sich noch 104 Projekte der Aktion „dzień.de | der-tag.pl” an, bei der junge Menschen das Nachbarland besser kennenlernen sollen.

Die Jugendlichen teilten Fotos und Videos ihrer Aktionen auf Instagram und Twitter mit dem Hashtag „#2gether4more“, der fast 1300-mal verwendet wurde. Alle Posts wurden laufend unter: www.2gether4more.dpjw.org veröffentlicht.

Festveranstaltung in Warschau -----------------------------------------------------------------------------------Höhepunkt der Jubiläumsfeierlichkeiten war eine Festveranstaltung am 14. Juni im Teatr Studio im Warschauer Kulturpalast. Zur Geburtstagsfeier kamen Partner und Freunde des Jugendwerks aus beiden Ländern, darunter Vertreter/-innen der internationalen Jugend- und Bildungsarbeit sowie Entscheidungsträger/-innen aus Politik und Verwaltung. Viele von ihnen begleiten und unterstützen das DPJW bereits seit seiner Gründung. Jugendliche aus Deutschland, Polen und Belarus, die sich an der Kampagne „#2gether4more” beteiligt hatten, waren ebenfalls eingeladen und diskutierten mit den stellvertretenden Vorsitzenden des Deutsch-Polnischen Jugendrats, Staatssekretär Dr. Ralf Kleindiek aus dem Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend und Unterstaatssekretärin Marzenna Drab (Polnisches Ministerium für Nationale Bildung), über ihre Erlebnisse und Eindrücke aus den Projekten. Die Festansprache hielt der brandenburgische Ministerpräsident Dr. Dietmar Woidke, zugleich Koordinator der Bundesregierung für die deutsch-polnische zwischengesellschaftliche und grenznahe Zusammenarbeit. Verlesen wurden Glückwünsche von Premierministerin Beata Szydło und der Gattin des polnischen Staatspräsidenten Agata KornhauserDuda.

Jubileusz 25-lecia Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży | 19

„Od 25 lat zmieniamy perspektywę“ – pod tym hasłem Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży obchodziła w 2016 roku jubileusz 25-lecia swej działalności, organizując różnorodne projekty i eventy, wydając publikacje i uczestnicząc w inicjatywach partnerów. Rok jubileuszowy był okazją nie tylko do pod­ sumowania dotychczasowej pracy, ale także do wyznaczenia sobie celów na przyszłość.

Kampania jubileuszowa „#2gether4more” -----------------------------------------------------------------------------------Pod hasłem „#2gether4more” PNWM zrealizowała w Polsce i Niemczech kampanię jubileuszową dla uczestników polsko-niemieckich spotkań młodzieży. Polegała ona na przeprowadzaniu przez nich podczas swoich projektów wspólnych akcji na rzecz lokalnej społeczności. Pomagali oni osobom starszym, tworzyli audio-przewodniki po mieście czy sadzili razem drzewa, pokazując w lokalnym środowisku, ile dobrego przynieść może współpraca młodych Polaków i Niemców.

W ramach kampanii od marca do czerwca 2016 roku młodzież zorganizowała w sumie 185 akcji, w których udział wzięło ponad 11 000 uczestników z Polski, Niemiec i innych krajów. Do jubileuszowej kampanii włączyli się także uczestnicy ponad 104 projektów z akcji „dzień.de | der-tag.pl”, promującej w całej Polsce i Niemczech wiedzę o kraju sąsiada. Podczas projektów młodzież robiła zdjęcia i filmy oraz zamieszczała je w serwisach społecznościowych Instagram i Twitter pod wspólnym hasztagiem „#2gether4more”.

Młodzi ludzie użyli go ponad 1300 razy, a wszystkie ich wpisy opublikowane zostały na stronie internetowej kampanii www.2gether4more.pnwm.org.

Uroczystość jubileuszowa w Warszawie -----------------------------------------------------------------------------------Punktem kulminacyjnym wydarzeń roku jubileuszowego PNWM była uroczystość, która odbyła się 14 czerwca w Teatrze Studio w Warszawie. Na przyjęcie przybyli partnerzy i przyjaciele PNWM z Polski i Niemiec, wśród nich przed­ stawiciele świata polityki i administracji państwowej oraz samorządowej, a także instytucji zajmując ych się pracą z młodzieżą, współpracą międzynarodową i edukacją. Wielu z tych gości towarzyszy PNWM od początku jej działalności czy też uczestniczyło w jej powstaniu. Obecni byli także młodzi ludzie z obu tych krajów, a także z Białorusi – uczestnicy jubileuszowej kampanii PNWM „#2gether4more”.

O swoich wrażeniach i przeżyciach z tego projektu rozmawiali z minister Marzenną Drab, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej oraz dr. Ralfem Kleindiekiem, sekretarzem stanu w Federalnym Ministerstwie ds. Rodziny, Senio­ rów, Kobiet i Młodzieży. Uroczyste przemówienie wygłosił premier kraju związkowego Brandenburgia dr Dietmar Woidke, koordynator rządu federalnego ds. polsko-niemieckiego dia­ logu społecznego i współpracy transgranicznej. Odczytano ponadto listy gratulacyjne skierowane z okazji jubileuszu do PNWM przez premier Beatę Szydło oraz małżonkę prezydenta RP Agatę Kornhauser-Dudę.

3. Jubileusz 25-lecia Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży

20 | Das 25. Jubiläum des Deutsch-Polnischen Jugendwerks

Sommerfest in Berlin -----------------------------------------------------------------------------------In Berlin organisierten das DPJW, die Stiftung für deutsch-pol­ nische Zusammenarbeit (SdpZ) und die Deutsch-Polnische Wissenschaftsstiftung (DPWS) am 8. Juni für geladene Gäste aus Politik und Zivilgesellschaft ein gemeinsames deutschpolnisches Sommerfest. Anlass war der 25. Jahrestag der Unter­ zeichnung des deutsch-polnischen Nachbarschafts­ vertrags, in dessen unmittelbarem Zusammenhang auch das DPJW und die SdpZ gegründet wurden. Inhaltliche Impulse gaben zwei Podiumstalks: Über Zugänge zu Polen früher und heute – auch ganz persönliche – sprachen die Vorstandsvorsitzende der DPWS und Bundestagspräsidentin a. D. Prof. Dr. Rita Süssmuth, der Ko-Vorsitzende des Rates der SdpZ und Außenminister a. D. Markus Meckel und Dr. Matthias Kneip, Buchautor und Mitarbeiter des Deutschen Polen-Instituts in Darmstadt. Einblicke in die Jugendarbeit – und Antworten auf die Frage, warum der Jugendaustausch auch in Zukunft wichtig ist für unsere Gesellschaften – gaben die Parlamentarische Staatssekretärin bei der Bundesministerin für Familie, Senioren, Frauen und Jugend, Caren Marks, Stephan Schwieren als Praktiker der internationalen Jugendarbeit, Dr. Agnieszka Łada, Mitglied des Deutsch-Polnischen Jugendrats und Leiterin des Europaprogramms am Warschauer Institut für Öffent­ liche Angelegenheiten sowie Schüler/-innen, die zu der Zeit an einer deutsch-polnischen Jugendbegeg­nung in Berlin teilnahmen.

Outdoor-Werbekampagne „Seit 25 Jahren verändern wir Perspektiven” -----------------------------------------------------------------------------------Im Juni startete das DPJW die Werbekampagne „Seit 25 Jahren verändern wir Perspektiven”. Unter diesem Motto waren in Berlin und Brandenburg Billboards und in Warschau Leuchtreklamen an Haltestellen zu sehen. Bei Betrachtung der Grafik begann sich diese zu drehen und zu verändern – so wie sich die Perspektiven Jugendlicher, ihrer Familien und Betreuer/-innen auf das Nachbarland und seine Bewohner/-innnen nach einer deutsch-polnischen Begegnung verändern. Die Kampagne in Berlin und Brandenburg wurde von der Firma Ströer unterstützt, die dem DPJW rund 200 Werbeflächen zur Verfügung stellte.

Deutsche und polnische Sonderbriefmarke -----------------------------------------------------------------------------------Das Bundesfinanzministerium (BMF) und die Polnische Post haben anlässlich des 25. DPJW-Jubiläums im Juni 2016 gemein­ sam Sonderbriefmarken herausgegeben (90 Cent und 2,50 Złoty). Auf den beiden grafisch identischen Marken begegnen sich zwei Buchstaben aus den jeweiligen Alphabeten: ein „Ä“ und ein „Ą“. Die Briefmarken wurden am 31. Mai während einer Diskussionsveranstaltung im Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend (BMFSFJ) in Berlin präsentiert.

Die Parlamentarischen Staatssekretäre Caren Marks (BMFSFJ) und Dr. Michael Meister (BMF) diskutierten bei dieser Gelegenheit mit Jugendlichen aus Deutschland und Polen über ihre Vorstellungen von einem Leben in Europa mit und ohne

Jubileusz 25-lecia Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży | 21

Przyjęcie letnie w Berlinie -----------------------------------------------------------------------------------Pod hasłem „25 lat polsko-niemieckiego sąsiedztwa” PNWM, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej (FWPN) i Polsko-Niemiecka Fundacja na rzecz Nauki (PNFN) zorganizowały 8 czerwca w Berlinie wspólne przyjęcie letnie. W uroczystości wzięli udział między innymi przedstawiciele świata polityki, instytucji państwowych i samorządowych oraz organizacji pozarządowych z obu krajów. Spotkanie odbyło się z okazji 25. rocznicy podpisania Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, a wraz z nim powołania PNWM i FWPN. W programie przyjęcia znalazły się dwie dyskusje. Zaproszeni do rozmowy goście: prof. dr Rita Süssmuth, przewodnicząca zarządu PNFN, była przewodnicząca Bundestagu, Markus Meckel, współprzewodniczący Rady FWPN, były minister spraw zagranicznych RFN oraz dr Matthias Kneip, autor książek i pracownik Instytutu Spraw Polskich w Darmstadt wspominali, jak kiedyś wyglądały kontakty z Polską, także te osobiste, i jak wyglądają one dziś. W drugiej dyskusji, poświęconej międzynarodowej współpracy młodzieży i jej perspektywicznemu znaczeniu dla społeczeństw obu krajów, udział wzięli Caren Marks, sekretarz stanu w Federalnym Ministerstwie ds.

Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży, Stephan Schwieren, praktyk międzynarodowej współpracy młodzieży, dr Agnieszka Łada, członek Rady PNWM i kierownik Programu Europejskiego w Instytucie Spraw Publicznych oraz uczniowie z Polski i Niemiec, którzy w tym czasie przebywali w Berlinie w ramach wymiany młodzieży.

Kampania billboardowa i plakatowa „Od 25 lat zmieniamy perspektywę” -----------------------------------------------------------------------------------W czerwcu 2016 roku PNWM zainicjowała kampanię promocyjną „Od 25 lat zmieniamy perspektywę”. Hasło to pojawiło się na plakatach – powierzchniach reklamowych – warszawskich przystanków oraz na billbordach w Berlinie i Brandenburgii. Ich grafika przedstawiała kręgi, które zdawały się wirować i zmieniać, tak jak zmienia się perspektywa młodzieży, rodzin i opiekunów pod wpływem spotkań polsko-niemieckich, ich spojrzenie na sąsiedni kraj i jego mieszkańców. W Niemczech kampanię wsparła firma Ströer, która przekazała PNWM do dyspozycji bezpłatnie ok. 200 powierzchni reklamowych.

Znaczki pocztowe „25 lat PNWM” -----------------------------------------------------------------------------------Z okazji jubileuszu 25-lecia PNWM w czerwcu 2016 roku Poczta Polska i niemieckie Federalne Ministerstwo Finansów (BMF) wydały identyczne pod względem grafiki, a różniące się językiem i nominałem (w Polsce 2,50 zł., w Niemczech 90 centów) znaczki pocztowe. Projekt graficzny znaczka przed­ stawia spotkanie dwóch charakterystycznych dla danego alfabetu liter: polskiego Ą i niemieckiego Ä. Znaczki zostały zaprezentowane 31 maja w siedzibie Federalnego Ministerstwa ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży (BMFSFJ) w Berlinie.

Prezentacji towarzyszyła dyskusja sekretarzy stanu Caren Marks z BMFSFJ i dr. Michaela Meistera z BMF z młodzieżą z Polski i Niemiec. Znaczki zostały także zaprezentowane

22 | Das 25. Jubiläum des Deutsch-Polnischen Jugendwerks

Grenzen und über den Umgang mit Flüchtlingen. Am 14. Juni wurden die Briefmarken auf der Jubiläumsfeier in Warschau vorgestellt. Für diesen Anlass wurde eine DPJW-Postkarte mit dem Aufdruck „Seit 25 Jahren verändern wir Perspektiven” produziert, die die Gäste direkt von der Feier mit einer Jubiläums­ marke versenden konnten.

Das Leitbild des DPJW -----------------------------------------------------------------------------------Nach 25 Jahren hat das DPJW ein neues Leitbild bestehend aus Mission und Vision formuliert. Es soll innerhalb des Teams den Blick dafür schärfen, was ihm wirklich wichtig ist und was es antreibt. Vieles ist seit Langem gelebte Praxis im DPJW. Mission und Vision sollen auch Außenstehenden bündig und in einfacher Sprache Identität, Selbstverständnis und aktuelle Ausrichtung in der Arbeit des Jugendwerks näher bringen. Zu diesem Zweck sind auch ein kurzer Film (www.youtube.com/­ DPJWPNWM) und Werbematerialien entstanden, die die Inhalte vorstellen.

Jubiläumsausgabe der DPJW-Zeitschrift „INFO” -----------------------------------------------------------------------------------Die „INFO”-Ausgabe von 2016 befasst sich mit den vergangenen 25 Jahren DPJW-Tätigkeit und richtet den Blick in die Zukunft. In der Jubiläumsausgabe finden sich u. a. Berichte über die Anfänge des Jugendwerks, den deutsch-polnischen Jugendaustausch vor und nach der Entstehung des DPJW sowie eine Analyse der Umsetzung des deutsch-polnischen Nachbarschaftsvertrages. Menschen, deren Privat- und Berufsleben zu einem großen Teil von deutsch-polnischen Erfahrungen bestimmt wurde, berichten von ihren Erlebnissen. Vorgestellt wird zudem das neue Leitbild sowie die damit verbundenen Herausforderungen für die kommenden Jahre. „Eine Idee. Tausend Begegnungen“ – Der DPJW-Jubiläumskalender -----------------------------------------------------------------------------------Der DPJW-Jubiläumskalender 2016 stellte die unterschied­ lichen Facetten deutsch-polnischer Jugendbegegnungen vor. Diese reichen von kulturellen über religiöse bis zu sport­ lichen Programmen, von Pfadfinderbegegnungen bis zu Fortbildungen für Organisatorinnen und Organisatoren von Jugendbegeg­nungen. Die breite Palette an Themen und Ausdrucksformen verbindet von Beginn an eine Idee: dass sich junge Menschen beider Länder kennenlernen und Verständnis füreinander entwickeln.

Jubileusz 25-lecia Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży | 23

w Warszawie podczas uroczystości jubileuszowej. Z tej okazji powstała kartka pocztowa PNWM z hasłem „Od 25 lat zmieniamy perspektywę”, którą goście mogli wraz z jubileuszowym znaczkiem wysłać już w trakcie wydarzenia.

Misja i wizja PNWM -----------------------------------------------------------------------------------Po 25 latach działalności PNWM sformułowała na nowo swoją misję oraz aktualną wizję organizacji. Proces ten miał pomóc zespołowi PNWM skoncentować się w swojej pracy na tym, co dla niego naprawdę ważne i co go motywuje do realizacji zadań. W obu tekstach zostały ujęte wartości i cele, którymi PNWM się kieruje i do których dąży. Wiele z nich już od dawna stanowi podstawy działalności organizacji. Teksty te mają ponadto w prosty i zwięzły sposób przybliżać ideę, sens i aktualne kierunki pracy PNWM osobom spoza organizacji.

W tym celu powstał także krótki film (www.youtube.com/ DPJWPNWM), a także materiały promocyjne prezentujące treści misji i wizji PNWM.

Jubileuszowe wydanie magazynu „INFO” -----------------------------------------------------------------------------------Wydane z okazji jubileuszu „INFO” rzuca spojrzenie nie tylko na minione ćwierćwiecze pracy PNWM, ale też na jej przyszłość.

Zamieszczone w nim artykuły dotyczą m.in. okoliczności powstania i początków organizacji oraz polsko-niemieckiej wymiany młodzieży w ogóle. Czytelnik znajdzie także w magazynie analizę realizacji postanowień Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Ludzie, których życie zawodowe i prywatne ukształtowały polsko-niemieckie doświadczenia, opowiadają ponadto na łamach „INFO”, jak do tego doszło.

W jubileuszowym wydaniu nie zabrakło również tekstów nowych wersji misji i wizji organizacji oraz przedstawienia związanych z nimi wyzwań dla pracy PNWM w najbliższych latach.

Jubileuszowy kalendarz „Jedna idea. Tysiące spotkań“ -----------------------------------------------------------------------------------Kalendarz PNWM na 2016 rok prezentował różnorodne oblicza polsko-niemieckich projektów na przestrzeni 25 lat działalności PNWM: od programów kulturalnych przez religijne po sportowe; od zlotów harcerzy po szkolenia dla organizatorów wymiany. Bogactwo tematów i form spotkań zaprezentowanych w kalendarzu łączyła jedna idea: poznania się i zrozumienia, przyświecająca organizacji od początku jej istnienia.

24 | Modellprojekte

Förderprogramm „Wege zur Erinnerung“ -----------------------------------------------------------------------------------Seit 2015 fördert das DPJW deutsch-polnische sowie trilaterale Gedenkstättenprojekte über das Förderprogramm „Wege zur Erinnerung“. Ziel des Förderprogramms ist es, besonders qualifizierte Jugendprojekte auszuzeichnen, die sich mit dem NS-Terror befassen und dabei gemeinsam das pädagogische Angebot der Gedenkstätten oder Bildungseinrichtungen vor Ort nutzen. Von den 66 eingereichten Projektvorschlägen wählte eine Jury 36 aus.

4. Modellprojekte

Die Jugendlichen setzten sich auch über den Gedenkstättenbesuch hinaus intensiv mit dem Thema Nationalsozialismus auseinander und nutzten das vielfältige pädagogische Angebot der einzelnen Gedenkstätten oder Bildungseinrichtungen – von der Gedenkstättenpflege über Zeitzeugengespräche bis hin zur künstlerischen Verarbeitung der vor Ort gewonnenen Eindrücke. Die Jugendlichen stellten auch Bezüge zur Gegenwart her und beschäftigen sich z. B. mit Menschenrechten, dem Phänomen „Hassrede“ oder Minderheiten.

Die meisten Projekte fanden an Orten des Gedenkens in ehemaligen deutschen Konzentrations- und Vernichtungslagern statt: Auschwitz-Birkenau, Majdanek, Treblinka, Stutthof, Gross-Rosen, Bergen-Belsen, Buchenwald, Ravensbrück und

Sachsenhausen. Kooperationspartner waren häufig die jewei­ lige Gedenkstätte und das Museum Auschwitz-Birkenau, das Jüdische Museum Galicja in Krakau, das Museum des Warschauer Aufstands, das Museum der Geschichte der Polnischen Juden POLIN in Warschau, das Marek-Edelman-Dialog-Zentrum in Łódź, das Gustav-Stresemann-Institut in Bad Bevensen, das NS-Dokumentationszentrum der Stadt Köln sowie die Jugendbegegnungs- und Bildungsstätte Golm. „Zusammen kommen wir weiter” – Kooperation von Bildungsstätten und Schulen im deutsch-polnischen Jugendaustausch -----------------------------------------------------------------------------------Das vom DPJW 2015 initiierte Modellprojekt „Zusammen kommen wir weiter“ zielt darauf ab, dass Bildungsstätten als Einrichtungen außerschulischer Jugendarbeit vermehrt mit den Schulformen zusammenarbeiten, die bislang weniger an internationalem Austausch teilnehmen. Für die Jugendlichen polnischer Schulen sowie die Real-, Haupt- und Förderschüler/ -innen aus Deutschland war es oftmals die erste Gelegenheit, bei den Treffen in den Bildungseinrichtungen internationale Erfahrungen zu sammeln. Am Projekt nahmen elf deutsche und vier polnische Bildungs- und Begegnungsstätten sowie ihre Partnerschulen aus dem jeweiligen Nachbarland teil. Die Projektwebsite www.zusammen-im-austausch.de bietet erprobte Projektideen, Methoden, Empfehlungen, Materialien, die Schülerinnen, Schülern, Eltern, Lehrerinnen und Lehrern den Zugang zu Jugendbegegnungen erleichtern. Zudem werden deutsch-polnische Begegnungsstätten vorgestellt. Die Projektevaluation zeigt, dass es sich für 76 Prozent der befragten Jugendlichen um ihre erste Austauscherfahrung handelte,

Projekty modelowe | 25

Program dotacji „Zachować pamięć” -----------------------------------------------------------------------------------Od 2015 roku poprzez specjalny program dotacji „Zachować pamięć” PNWM wspiera polsko-niemieckie i trójstronne projekty w miejscach pamięci terroru hitlerowskiego. Celem programu jest wyróżnienie szczególnie dobrych projektów poświęconych tematyce hitlerowskiego terroru, korzystających przy tym z oferty edukacyjnej miejsc pamięci lub placówek kształceniowych z nimi związanych. W 2016 roku jury programu zadecydowało o przyznaniu wsparcia 36 projektom spośród 66 zgłoszeń.

Podczas projektów młodzi ludzie nie tylko odwiedzali wybrane miejsca pamięci, ale też uczestniczyli w warsztatach pod okiem wyspecjalizowanych pedagogów placówek edukacyjnych. Spotkania cechowała różnorodność metod i sposobów podejścia do tematu – począwszy od prac porządkowych poprzez rozmowy ze świadkami historii po warsztaty artystyczne. Młodzież poszukiwała także odniesień problematyki narodowego socjalizmu do współczesności, zajmując się m. in. prawami człowieka, analizując zjawisko mowy nienawiści czy też rozmawiając o dzisiejszej sytuacji grup mniejszościowych w swoich krajach.

Do najczęściej wybieranych miejsc realizacji projektu należały byłe niemieckie obozy zagłady i obozy koncentracyjne Auschwitz-Birkenau, Majdanek, Treblinka, Stutthof, Gross-Rosen, Bergen-Belsen, Buchenwald, Ravensbrück, Sachsenhausen i Golm. Projekty były także realizowane we współpracy z Miejscem Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau, Żydowskim

Muzeum Galicja w Krakowie, Muzeum Powstania Warszaw­ skiego w Warszawie, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie, Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi, Instytutem Gustava Stresemanna w Bad Bevensen, Centrum Dokumentacji Narodowego Socjalizmu w Kolonii oraz Domem Spotkań Młodzieży Golm. „Razem osiągniemy więcej” – współpraca placówek kształceniowych i szkół w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży --------------------------------------Zainicjowany w 2015 roku przez PNWM projekt polega na współpracy placówek kształceniowych (jako instytucji pozaszkolnych) ze szkołami, których uczniowie z reguły rzadko biorą udział w międzynarodowych projektach. W ramach projektu młodzież z polskich szkół, w tym szkół specjalnych, oraz z niemieckich szkół typu Realschule, Hauptschule i Förderschule spotykała się w placówkach kształceniowych i zdobywała, często swoje pierwsze, międzynarodowe doświadczenia. W projekcie wzięły udział cztery polskie oraz jedenaście niemieckich placówek kształceniowych i domów spotkań oraz ich partnerskie szkoły z Polski i Niemiec. Strona internetowa projektu www.razem-w-wymianie.pl zawiera opracowane i wypróbowane pomysły programów, metody, zalecenia i materiały przydatne podczas wymiany młodzieży. Strona prezentuje także aktywne polskie i niemieckie domy spotkań,

4. Projekty modelowe

26 | Modellprojekte

47 Prozent waren das erste Mal im Ausland und fast alle wünschten sich, dass der Jugendaustausch an ihren Schulen weitergeführt wird.

Друзі z boiska” herausgegeben. Der Kurzfilm „To tylko gra / Alles nur ein Spiel / Це лише гра” zeigt, warum es sich lohnt, einen deutsch-polnisch-ukrainischen Austausch zu organisieren.

Zusammenarbeit mit Ländern der Östlichen Partnerschaft und Russland -----------------------------------------------------------------------------------Die Förderung trilateraler Jugendbegegnungen mit den östlichen Nachbarländern Polens hat für das DPJW seit seiner Gründung Priorität. Seit 2014 erhalten trilaterale Jugendbegegnungen mit Ländern der Östlichen Partnerschaft (insbesondere der Ukraine) dank Drittmitteln des Auswärtigen Amtes eine besondere Förderung. Gefördert werden können somit auch in den Drittländern entstehende Kosten (z. B. Reise- und Projektkosten), die aus Eigenmitteln des DPJW nicht förderfähig sind.

2016 wurden in das Förderprogramm des Auswärtigen Amtes Projekte mit Russland aufgenommen.

„Austauschlabor” – Kongress zum deutsch-polnischen Schüleraustausch -----------------------------------------------------------------------------------2016 lud das DPJW erstmals zu seinem Kongress „Austauschlabor“ rund um den deutsch-polnischen Schüleraustausch ein.

200 Lehrer/-innen und weitere Akteure des schulischen Aus­ tauschs kamen am 3. und 4. November im Konferenzzentrum des Museums der Geschichte der Polnischen Juden POLIN in Warschau zusammen.

Die Anzahl der trilateralen Projekte mit Ländern der östlichen Partnerschaft und Russland hat sich seit 2014 verdoppelt. 2016 wurden insgesamt 126 Begegnungen gefördert: 70 in Polen, 55 in Deutschland und ein Projekt in der Ukraine. Unter den geförderten Projekten sind sowohl langjährige Partnerschaften, die alljährlich trilaterale Jugendbegegnungen veranstalten, als auch ganz neue Initiativen. Das mit Abstand beliebteste Partnerland für trilaterale Jugendbegegnungen ist die Ukraine, deshalb organisiert das Jugendwerk regelmäßig deutsch-pol­ nisch-ukrainische Partnerbörsen oder Fachprogramme und koordiniert Projekte für Jugendliche. Für die Teilnehmer/-innen der Begegnungen hat das Jugendwerk den Sprachführer „Drei

Die Teilnehmer/-innen erarbeiteten gemeinsam neue Impulse, Themen und Methoden für den Schüleraustausch. Workshops und Diskussionen boten Gelegenheit zum Erfahrungsaus­ tausch zu Themen wie: Vielfalt bei deutsch-polnischen Projekten, Nutzung neuer Medien, interkulturelle Kompetenzen bei Leitungsteam und Teilnehmenden, Drittmitteleinwerbung.

Mit dem Kongress wollte das DPJW auf den Stellenwert des deutsch-polnischen Austausches im Schulalltag aufmerksam machen und auf seine Bedeutung für die Verbindung von formaler und non-formaler Bildung.

Die Schirmherrschaft übernahmen die Kultusministerkonferenz sowie die polnische Bildungsministerin. Medienpartner waren die polnische Zeitschrift „Głos Nauczycielski” und der Radiosender „Radio dla Ciebie”.

Projekty modelowe | 27

w których przeprowadzić można polsko-niemieckie spotkania młodzieży. Z ewaluacji projektu wynika, że dla 76% młodych respondentów była to pierwsza wymiana młodzieży, a 47% po raz pierwszy było w innym kraju. Prawie wszyscy badani życzyli sobie, by ich szkoły dalej aktywnie działały w wymianie.

Współpraca z krajami Partnerstwa Wschodniego i Rosją -----------------------------------------------------------------------------------Wspieranie trójstronnych wymian młodzieży ze wschodnimi sąsiadami Polski jest jednym z priorytetów PNWM od początków jej istnienia. Od 2014 roku projekty trójstronnej wymiany młodzieży z krajami Partnerstwa Wschodniego (szczególnie z Ukrainą) za pośrednictwem PNWM otrzymują dodatkowe wsparcie dzięki środkom niemieckiego Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Pozwalają one na dofinansowanie wydatków partnerów projektów (kosztów podróży i programu) w krajach trzecich, czyli poza granicami Polski i Niemiec, co nie byłoby możliwe ze środków własnych PNWM. Od 2016 roku programem niemieckiego MSZ objęte zostały także projekty z Rosją.

Od 2014 roku liczba wspieranych projektów trójstronnych podwoiła się. Łącznie w 2016 roku dotacje uzyskało 126 projektów: 70 w Polsce, 55 w Niemczech i jeden na Ukrainie.

Wśród wnioskodawców są zarówno organizacje i instytucje realizujące projekty wymiany rokrocznie, jak i nowe partnerstwa trójstronne. Największym zainteresowaniem cieszą się wymiany polsko-niemiecko-ukraińskie. Dlatego PNWM angażuje się szczególnie w ich wspieranie, oferując ich organizatorom regularne giełdy partnerów i seminaria specjalistyczne, a także koordynując programy skierowane do młodzieży. Dla

uczestników spotkań PNWM wydała także rozmówki polsko-niemiecko-ukraińskie „Drei Друзі z boiska”. Powstał również film promujący wymianę młodzieży „To tylko gra / Alles nur ein Spiel / Це лише гра”. „Laboratorium Wymiany” – kongres polsko-niemieckiej wymiany szkolnej -----------------------------------------------------------------------------------W 2016 roku PNWM zainicjowała kongres szkolnej wymiany młodzieży. 3 i 4 listopada w Centrum Konferencyjnym POLIN w Warszawie podczas „Laboratorium Wymiany” spotkało się 200 nauczycieli i innych organizatorów polsko-niemieckich spotkań uczniów z Polski i Niemiec.

Uczestnicy wspólnie pracowali nad nowymi formami, tematami i metodami pracy dla projektów wymiany uczniów. W trakcie warsztatów i dyskusji w polsko-niemieckich grupach dzielili się swoimi doświadczeniami. Poszerzali kompetencje z zakresu różnorodności polsko-niemieckich projektów, wykorzystania najnowszych mediów, międzykulturowości, a także pozyskiwania środków finansowych. Poprzez kongres PNWM chciała zwrócić uwagę na miejsce i rolę wymiany polsko-niemieckiej w szkole oraz na jej znaczenie dla połączenia edukacji formalnej i pozaformalnej.

Patronat honorowy nad „Laboratorium Wymiany” objęli Minister Edukacji Narodowej oraz niemiecki Sekretariat Konferencji Ministrów Oświaty. „Głos Nauczycielski” i Polskie Radio „Radio dla Ciebie” udzieliły wydarzeniu patronatu medialnego.

28 | Förderung

Die Förderung deutscher Schüler/-innen, die an deutsch-polnischen Jugendbegegnungen teilnehmen, oblag bis Ende 2014 den Bundesländern. Seit dem 1. Januar 2015 darf das Jugendwerk deutsche wie polnische Schüler/-innen gleichermaßen fördern. Die Erweiterung der Förderkompetenzen ging jedoch nicht mit einer Erhöhung der Mittel einher. Aus diesem Grund konnte das DPJW in den Jahren 2015 und 2016 nicht alle beantragten Jugendbegegnungen unterstützen.

5. Förderung

Die DPJW-Mittel für das Jahr 2016 waren bereits Anfang Juni ausgeschöpft. Daher konnte das Jugendwerk nicht alle beantragten Projekte fördern, was wiederum zur Folge hatte, dass eine Reihe von Partnerschaften trotz geplanter Projekte keinen Antrag mehr gestellt hat. Dies und die Tatsache, dass das Jugendwerk seit 2016 keine monolateralen Gedenkstättenfahrten mehr fördert, führte zu einem Antrags­ rückgang.

Statistiken

Förderung von Jugendbegegnungen -----------------------------------------------------------------------------------2016 förderte das DPJW insgesamt 2440 Projekte (2015: 2949).

161 Projekte konnte das DPJW aufgrund ausgeschöpfter Mittel nicht fördern.

161

2440

geförderte Projekte Projekte auf der Warteliste

Dotacje | 29

Do końca 2014 roku dofinansowanie udziału uczniów niemieckich w polsko-niemieckich projektach leżało w gestii niemieckich krajów związkowych. Od początku 2015 roku kompetencje te przeszły na PNWM, co nie wiązało się jednak z podwyższeniem środkow budżetowych organizacji. Środki finansowe PNWM na 2016 rok zostały rozdysponowane w pierwszych miesiącach roku i skończyły się z początkiem czerwca. Nie udało się zatem dofinansować wszystkich zgłoszonych projektów. Podanie braku środków do wiadomości doprowadziło ponadto do sytuacji, że część partnerstw – pomimo zaplanowanych już projektów – wycofała się ze składania wniosku w 2016 roku. Wydarzenia te, a także fakt, że od tego właśnie roku PNWM przestała dofinansowywać jednonarodowe podróże do miejsc pamięci, spowodowały spadek liczby wniosków o dotację PNWM w 2016 roku.

Statystyki

Spotkania młodzieży -----------------------------------------------------------------------------------W 2016 roku PNWM dofinansowała 2440 projektów polsko-niemieckiej wymiany młodzieży (w roku 2015: 2949). Z powodu wyczerpania środków finansowych w 2016 roku dofi­ nansowania nie otrzymało 161 projektów.

5. Dotacje

161

2440

projekty dofinansowane projekty na liście rezerwowej

30 | Förderung

Deutsch-polnische Jugendaustauschprojekte 1.283 (gesamt in Polen 2.440)

Projektteilnehmer/-innen (gesamt 94.394)

3.375 aus Drittländern

46.177 aus Polen

959

1.481

37.805

1.157 in Deutschland

44.842 aus Deutschland

Außerschulische Projekte Schulaustauschprojekte

1481 Projekte fanden als Schulaustausch statt (2015: 1756), 959 Begegnungen als außerschulischer Austausch (2015: 1193).

Von den durchgeführten Jugendbegegnungen fanden 1157 in Deutschland statt (2015: 1395) und 1283 in Polen (2015: 1554).

Insgesamt nahmen 94.394 junge Menschen an den Projekten teil (2015: 112.194), davon kamen 44.842 Teilnehmer/ -innen aus Deutschland (2015: 55 229). Aus Polen kamen 46.177 Teilnehmer/-innen (2015: 52.961) und 3.375 Teilnehmer/-innen aus einem Drittland (2015:4004).

56.589

Stand 14. 4. 2017

DPJW-Fortbildungen und Veranstaltungen -----------------------------------------------------------------------------------Das DPJW organisiert zur Intensivierung und Qualifizierung des deutsch-polnischen Jugendaustausches verschiedene Schulungen, Workshops und Vernetzungstreffen. Diese richten sich an Lehrer/-innen, Jugendleiter/-innen sowie Fachkräfte der Jugendarbeit mit und ohne Erfahrungen im deutsch-polnischen Jugendaustausch. 2016 bot das Jugendwerk insgesamt 15 Veranstaltungen an.

Daran nahmen insgesamt 1080 Personen teil. 583 Teilnehmer/ -innen (54,0 %) kamen aus Polen, 477 (44,2 %) aus Deutschland. 20 Personen (1,8 %) kamen aus anderen Ländern.

Die größte Gruppe waren Teilnehmer/-innen aus Russland (10 Personen).

Der Anteil der Frauen war mit 66,4 % doppelt so hoch wie der der Männer mit 33,6 %.

Dotacje | 31

Projekty polsko-niemieckiej wymiany młodzieży 1 283 (łącznie w Polsce 2 440)

Uczestnicy projektów (łącznie 94 394)

3 375 z kraju trzeciego 46 177 z Polski

959

1 481

37 805

1 157 w Niemczech

44 842 z Niemiec

projekty pozaszkolne projekty szkolne

W ramach wymiany szkolnej odbyło się 1481 projektów (2015: 1756), zaś 959 projektów (2015: 1193) w ramach pozaszkolnej wymiany młodzieży.

Spośród 2440 dofinansowanych projektów 1283 (53 %) zrealizowano w Polsce (2015: 1554), a 1157 (47 %) w Niemczech (2015: 1395).

W projektach zrealizowanych w 2016 roku wzięło udział łącznie 94 394 uczestników (w 2015 roku: 112 194), w tym 46 177 z Polski (2015: 52 961), 44 842 z Niemiec (2015: 55 229) i 3375 z innych krajów (2015: 4004).

56 589

stan z dn. 14. 04. 2017 roku

Szkolenia i projekty PNWM -----------------------------------------------------------------------------------Aby zintensyfikować i podnieść jakość polsko-niemieckiej wymiany młodzieży, PNWM organizuje różnorakie szkolenia, warsztaty i giełdy kontaktów. Skierowane są one do nauczycieli, opiekunów wymian oraz osób pracujących z młodzieżą o różnym stopniu doświadczenia. W 2016 roku PNWM zorganizowała 15 takich wydarzeń.

Wzięło w nich udział łącznie 1080 osób. 583 uczestników (54 %) pochodziło z Polski, 477 (44,2 %) z Niemiec, a 20 (1,8 %) z innych państw. Spośród nich największą grupę stanowili uczestnicy z Rosji (10 osób).

Odsetek kobiet (66,4 %) był dwa razy większy niż mężczyzn (33,6 %).

32 | Projekte nach Woiwodschaften / Projekty z podziałem na województwa

Dolnośląskie Niederschlesien

19,9 % / 255

Zachodniopomorskie Westpommern

12,2 % / 157

Lubuskie Lebuser Land

11,8 % / 152

Małopolskie Kleinpolen

10,5 % / 135

Wielkopolskie Großpolen

9,2 % / 118

Pomorskie Pommern

8,7 % / 112

Śląskie Schlesien

6,2 % / 80

Mazowieckie Masowien

5,9 % / 76

Warmińsko-mazurskie Ermland-Masuren

4,1 % / 52

Opolskie Oppeln

3,0 % / 39

Kujawsko-pomorskie Kujawien-Pommern

2,3 % / 30

Lubelskie Lublin

2,1 % / 27

Łódzkie Lodz

1,7 % / 22

Podkarpackie Karpatenvorland

1,5 % / 19

Świętokrzyskie Heiligkreuz

0,6 % / 8

Podlaskie Podlachien

0,1 % / 1

Aufteilung deutsch-polnischer Jugendaustauschprojekte 2016 in Polen nach Woiwodschaften Projekty polsko-niemieckiej wymiany młodzieży zrealizowane w Polsce w 2016 roku z podziałem na województwa

Projekte nach Bundesländern / Projekty z podziałem na kraje związkowe | 33

Brandenburg Brandenburgia

15,6 % / 181

Nordrhein-Westfalen Nadrenia Północna-Westfalia

15,2 % / 176

Niedersachsen Dolna Saksonia

14,5 % / 168

Sachsen Saksonia

9,6 % / 111

Baden-Württemberg Badenia-Wirtembergia

8,2 % / 95

Berlin Berlin

6,7 % / 78

Bayern Bawaria

6,5 % / 75

Mecklenburg-Vorpommern Meklemburgia-Pomorze Przednie

4,6 % / 53

Schleswig-Holstein Szlezwik-Holsztyn

4,5 % / 52

Rheinland-Pfalz Nadrenia-Palatynat

3,9 % / 45

Hessen Hesja

3,7 % / 43

Thüringen Turyngia

2,9 % / 33

Saarland Kraj Saary

1,7 % / 20

Sachsen-Anhalt Saksonia-Anhalt

1,1 % / 13

Hamburg Hamburg

1,0 % / 11

Bremen Brema

0,3 % / 3

Aufteilung deutsch-polnischer Jugendaustauschprojekte 2016 in Deutschland nach Bundesländern Projekty polsko-niemieckiej wymiany młodzieży zrealizowane w Niemczech w 2016 roku z podziałem na kraje związkowe

34 | Publikationen

„Ball im Spiel” – Fußball-Kartenspiel -----------------------------------------------------------------------------------Das Kartenspiel verknüpft Elemente der Sprachanimation mit dem Thema Fußball. Als klassischer „Eisbrecher“ sorgt es bei jeder Jugendbegegnung für gute Stimmung.

Es ermöglicht die komplexe Simulation eines internationalen Fußballturniers: Der Tisch wird zum Stadion, die Karten sind das Spielfeld und die Spieler die Mannschaften.

Das Team, das schneller reagiert und sich in beiden Sprachen mit Fußball auskennt, hat beste Gewinnchancen. Die Spielanleitung enthält eine ganze Reihe von Sprachanimationsübungen für deutsch-polnische Gruppen zum „Warmwerden“ vor dem Turnier oder zur Spiel­ auswertung im Nachhinein.

6. Publikationen

Deutsch-polnische Landkarte – „Deutschland und Polen entdecken“ -----------------------------------------------------------------------------------Das deutsch-polnische Landkartenset enthält zwei gemeinsame Landkarten beider Länder mit mehr als 50 Beschreibungen und Illustrationen zu ausgewählten Regionen und Orten in Deutschland und Polen. Damit können die Teilnehmer/-innen von Jugendbegegnungen mehr über ihr eigenes und das Nach­barland erfahren, denn vorgestellt sind nicht nur bekannte

touristische Ziele, sondern auch weniger bekannte Orte, Traditionen und Legenden.

Mit der zweiten Karte können die Teilnehmenden bei ihren Austauschprojekten interaktiv arbeiten. Neben den Umrissen Deutschlands und Polens sind dort die Hauptstädte einzelner Bundesländer und Woiwodschaften sowie charakteristische Landschaftselemente eingezeichnet. „Berufliche Perspektiven” – Filmmaterialien -----------------------------------------------------------------------------------Auf USB-Stick und im Internet (www.youtube.com/ DPJWPNWM) stellt der Film „Berufliche Perspektiven“ deutschpolnische berufsorientierte Projekte und Praktika vor, die das DPJW fördert. Der Film entstand im Rahmen des gleichnamigen Themenschwerpunkts 2014-2016. Er soll junge Menschen animieren, vor und während der Berufsausbildung Auslands­ erfahrungen zu machen und dokumentiert, dass ein berufsorientierter Austausch oder Auslandspraktikum fachliche und persönliche Kompetenzen vermitteln und auch Spaß machen kann.

Publikacje | 35

„Piłka w grze” -----------------------------------------------------------------------------------„Piłka w grze” to gra w karty łącząca elementy animacji językowej z tematyką piłki nożnej. Podczas polsko-niemieckiego spotkania może pomóc młodzieży przełamać pierwsze lody i zapewnić atmosferę zabawy. Umożliwia przeprowadzenie symulacji międzynarodowego turnieju piłki nożnej: stół staje się stadionem, karty – murawą, a gracze – drużyną. Zespół, który wykaże się lepszym refleksem i większą znajomością słownictwa piłkarskiego w obu językach, ma duże szanse na wygraną. Instrukcja gry zawiera propozycje zabaw animacyjnych, które posłużą jako rozgrzewka przed zabawą lub pozwolą podsumować rozgrywki w polsko-niemieckiej grupie.

Mapa polsko-niemiecka „Odkryj z nami Polskę i Niemcy” -----------------------------------------------------------------------------------Wspólna mapa Polski i Niemiec, zawierająca na odwrocie opisy ponad 50 wybranych regionów i miejscowości w obu krajach, powstała z myślą o uczestnikach spotkań polsko-niemieckich.

Mogą oni dzięki niej dowiedzieć się więcej o kraju partnera oraz własnym, gdyż przedstawione na niej zostały nie tylko najbardziej znane cele turystyczne, lecz także inne, znane z historii, legend czy współczesnych wydarzeń, miejsca.

W komplecie znajduje się także druga mapa przedstawiająca uproszczony zarys konturów Polski i Niemiec ze stolicami landów oraz województw. Umożliwia ona młodzieży interaktywną zabawę i dzięki temu lepsze poznanie się podczas spotkania.

Film „Perspektywy zawodowe” -----------------------------------------------------------------------------------Wydany na pendrivie oraz opublikowany w internecie (www. youtube.com/DPJWPNWM) film „Perspektywy zawodowe” prezentuje polsko-niemieckie projekty i praktyki zawodowe wspierane przez PNWM. Zagadnienie to stanowiło priorytet tematyczny działalności organizacji w latach 2014–2016, a film jest formą prezentacji i promocji zagranicznych doświadczeń na drodze do rynku pracy. Pokazuje, że wymiana i praktyki zawodowe pozwalają nabyć nowe kompetencje zawodowe i osobiste, a także potrafią sprawić wiele radości.

6. Publikacje

36 | Finanzen

Im Jahr 2016 verfügte das DPJW (nach Umrechnung) über insgesamt 10.169.840 Euro. Davon trug die Bundesrepublik Deutschland 5 Mio. Euro und die Republik Polen 18 Mio. Zloty, was einem Gegenwert von 4.295.840 Euro entspricht. Darüber hinaus warb das DPJW Drittmittel in Höhe von 874.000 Euro ein.

Mittelverwendung --------------------------------------73,3 % des Geldes wurden 2016 für die Förderung von 2440 deutsch-polnischen Begegnungen auf­gewendet, die von Trägern organisiert wurden. 5,9 % flossen in Fortbildungen, Seminare und Publikationen, die das DPJW für Multiplikator/-innen sowie Partnereinrichtungen anbietet. Der Verwaltungskostenanteil belief sich auf 20,8 %.

7. Finanzen

Drittmittel -----------------------------------------------------------------------------------2016 ist es dem DPJW gelungen, zusätzliche Mittel in Höhe von 874.000 Euro einzuwerben. Den größten Anteil machten dabei staatliche Zuwendungen aus Deutschland aus.

Für die Förderung von trilateralen Austauschprojekten mit der Ukraine und weiteren Ländern der östlichen Partnerschaft und Russland stellte das Auswärtige Amt 2016 insgesamt 490.000 Euro zur Verfügung. Mit Hilfe dieser Mittel konnten auch Projektkosten, die im Drittland entstehen (z. B. Reisekosten ukrainischer Teilnehmender), geför­ -

dert werden. Insgesamt wurden 126 Projekte gefördert: 70 in Polen, 55 in Deutschland und ein Projekt in der Ukraine.

Das Modellprojekt „Zusammen kommen wir weiter“ zur Kooperation von Bildungsstätten mit Förder-, Haupt- und Realschulen erhielt 30.000 Euro aus dem Innovationsfonds des Bundesministeriums für Familie, Senioren, Frauen und Jugend. Darüber hinaus unterstützte die Flick Stiftung gegen Fremdenfeindlichkeit, Rassismus und Intoleranz das Projekt mit 3.000 Euro.

Die deutsch-polnischen und trilateralen Gedenkstättenprogramme aus dem Förderprogramm „Wege zur Erinnerung“ unterstützte das Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend mit 250.000 Euro.

Darüber hinaus förderte das Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend mehrere Veranstaltungen im Jubiläumsjahr des DPJW mit insgesamt 90.000 Euro.

Die Robert Bosch Stiftung unterstützte die Erstellung einer deutsch-polnischen Internetplattform zur beruflichen Bildung und für die Abschlusskonferenz zu beruflichen Perspektiven im internationalen Jugendaustausch mit jeweils 5.000 Euro.

A&O Hostels and Hostels Holding AG unterstützte den Kongress “Austauschlabor” mit 1.000 Euro.

Neben zusätzlichen Geldern warb das DPJW auch ein Sachsponsoring der Firma Ströer Deutsche Städte Medien GmbH ein, das die Miete von 200 Werbetafeln in Berlin und Brandenburg umfasste.

Finanse | 37

Budżet PNWM w 2016 roku wynosił 10 169 840 euro (po denominacji). Składały się na niego wkłady rządowe Rzeczypospolitej Polskiej w wysokości 18 000 000 złotych (po denominacji: 4 295 840 euro) oraz Republiki Federalnej Niemiec w wysokości 5 000 000 euro, a także pozyskane przez PNWM dodatkowe środki finansowe w wysokości 874 000 euro.

Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży wsparło kwotą 30 000 euro projekt „Razem osiągniemy więcej – współpraca placówek kształceniowych i szkół w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży”. Projekt otrzymał także dotację Fundacji F.C. Flicka przeciwko Ksenofobii, Rasizmowi i Nietolerancji w wysokości 3000 euro.

Wykorzystanie budżetu PNWM -----------------------------------------------------------------------------------W 2016 roku 73,3 % środków PNWM przeznaczyła na dofinansowanie 2440 projektów polsko-niemieckich spotkań zorganizowanych przez beneficjentów. 5,9 % budżetu zostało przeznaczone na szkolenia, seminaria i inne projekty PNWM dla organizatorów spotkań młodzieży oraz partnerów, a także na skierowane do nich publikacje. Na koszty administracyjne w 2016 roku wydano w sumie 20,8 % budżetu.

Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży udzieliło PNWM ponadto dodatkowego wsparcia w wysokości 90 000 euro na projekty i eventy związane z jubileuszem organizacji.

Dodatkowe środki finansowe -----------------------------------------------------------------------------------W 2016 roku PNWM udało się pozyskać dodatkowe środki budżetowe w wysokości 874 000 euro. Ich większość stanowiły dotacje niemieckich instytucji państwowych.

Kwotę 490 000 euro przekazało PNWM Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych na trójstronne projekty wymiany młodzieży z Ukrainą i innymi krajami Partnerstwa Wschodniego oraz Rosją. Dzięki temu wsparciu można było dofinansować wydatki powstające poza terytorium Polski i Niemiec (np. koszty podróży młodzieży ukraińskiej). Dotacje otrzymało 126 projektów: 70 w Polsce, 55 w Niemczech i jeden na Ukrainie.

7. Finanse

Dodatkowe środki finansowe w wysokości 10 000 euro PNWM pozyskała także od Fundacji Roberta Boscha. Zostały one po połowie przeznaczone na polsko-niemiecką internetową bazę projektów o charakterze zawodowym oraz konferencję „Perspektywy zawodowe – orientacja zawodowa w międzynarodowej wymianie młodzieży – więcej niż employability”. „Laboratorium Wymiany” – kongres polsko-niemieckiej wymiany szkolnej otrzymał wsparcie A&O Hotels and Hostels Holding AG w wysokości 1000 euro.

Oprócz środków finansowych PNWM zdobyła także wsparcie rzeczowe firmy Ströer Deutsche Städte Medien GmbH, która udostępniła PNWM przez tydzień 200 powierzchni reklamowych (billboardów) w Berlinie i Brandenburgii.

38 | Gremien

Deutsch-Polnischer Jugendrat Der Deutsch-Polnische Jugendrat ist das oberste Organ des Deutsch-Polnischen Jugendwerks. Vorsitzende waren 2016 die Ministerin für Nationale Bildung in Polen, Anna Zalewska, und die Bundesministerin für Familie, Senioren, Frauen und Jugend, Manuela Schwesig.

Geleitet wurde die Sitzung von den beiden stellvertretenden Vorsitzenden, Unterstaatssekretärin im Ministerium für Nationale Bildung in Polen, Marzenna Drab, und Staatssekretär Dr. Ralf Kleindiek aus dem Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend.

8. Gremien

Der Jugendrat setzt sich aus 24 Personen zusammen, je zwölf pro Land. Jeweils sechs Sitze besetzen Vertreter von Ministerien und Regierungsinstitutionen aus Deutschland und Polen.

Die weiteren je sechs Mandate sind für Einrichtungen, die sich mit Jugendarbeit befassen. Die Ratsmitglieder werden für drei Jahre berufen, die Kadenz endete 2016.

Vorsitzende: Bundesministerin Manuela Schwesig (Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend, BMFSFJ) Ministerin Anna Zalewska (Ministerium für Nationale Bildung, MEN), Stellvertretende Vorsitzende: Staatssekretär Dr. Ralf Kleindiek (BMFSFJ) Unterstaatssekretärin Marzenna Drab (MEN) Mitglieder der deutschen Seite: Dr. Claudia Stutz (Bundeskanzleramt), Dr. Bertram von Moltke (Auswärtiges Amt), Staatssekretär Jörg Röhmann (Jugend- und Familienministerkonferenz), Staatssekretärin Sigrid Klebba (Kultusministerkonferenz), Rainer Stratmann (Bundesvereinigung kommunaler Spitzenverbände), Tim Scholz (Deutscher Bundesjugendring), Bianca Fischer (Bundesvereinigung Kulturelle Kinderund Jugendbildung e. V.), Birgit Weidemann (Bundesausschuss Politische Bildung), Jörg Walther (Evangelische Kirche in Deutschland), Prälat Dr. Karl Jüsten (Kommissariat der deutschen Bischöfe), Silvia Schott (Kooperationsverbund Jugendsozialarbeit)

Gremia | 39

Rada Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży Rada Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży jest najwyższym gremium PNWM. Jej przewodniczącymi w 2016 roku były wspólnie polska minister edukacji narodowej Anna Zalewska oraz niemiecka minister ds. rodziny, seniorów, kobiet i młodzieży Manuela Schwesig.

Rada składa się z 24 członków, po 12 z każdego kraju. Po sześć miejsc z Polski i Niemiec w radzie zajmują przedstawiciele ministerstw i instytucji rządowych. Kolejne sześć miejsc przeznaczonych jest dla organizacji zajmujących się pracą z młodzieżą.

Członkowie rady powoływani są na trzy lata. Kadencja Rady PNWM trwała do końca 2016 roku.

Współprzewodniczący Rady PNWM: Minister Anna Zalewska (Ministerstwo Edukacji Narodowej), Minister Manuela Schwesig (Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży) Zastępcy współprzewodniczących Rady PNWM: Podsekretarz stanu Marzenna Drab (Ministerstwo Edukacji Narodowej) Sekretarz stanu dr Ralf Kleindiek (Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży)

8. Gremia

Członkowie po stronie polskiej: Grzegorz Chorąży (Ministerstwo Edukacji Narodowej), Piotr Piotrowski (Kancelaria Prezesa Rady Ministrów), Jacek Krzyślak (Ministerstwo Finansów), Ewa Nocoń (Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej), Beata Pęksa (Ministerstwo Spraw Zagranicznych), Bartosz Domaszewicz (Stowarzyszenie „Młodzi Demokraci”), Jacek Gazda (Stowarzyszenie Chrześcijańskich Dzieł Wychowania), dr Agnieszka Łada (Instytut Spraw Publicznych), Anna Radwan (Polska Fundacja im. Roberta Schumana), Ewa Romanowska (Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borussia”), dr hab. Aldona Wiktorska-Święcka (Związek Harcerstwa Polskiego)

40 | Gremien

Mitglieder der polnischen Seite: Grzegorz Chorąży (Ministerium für Nationale Bildung), Piotr Piotrowski (Kanzlei des Ministerpräsidenten), Jacek Krzyślak (Ministerium für Finanzen), Ewa Nocoń (Kanzlei des Präsidenten der Republik Polen), Beata Pęksa (Ministerium für Auswärtige Angelegenheiten), Bartosz Domaszewicz (Verein „Junge Demokraten”), Jacek Gazda (Verein der Christlichen Bildungswerke), Dr. Agnieszka Łada (Institut für Öffentliche Angelegenheiten), Anna Radwan (Polnische Robert-Schuman-Stiftung), Ewa Romanowska (Verein Kulturgemeinschaft „Borussia“), Dr. hab. Aldona Wiktorska-Święcka (Verband Polnischer Pfadfinder) Sitzung des Deutsch-Polnischen Jugendrats 28. – 29.01.2016, Warschau Beschlüsse: - Entlastung der Geschäftsführung für das Jahr 2014 - Annahme des Geschäftsberichts für das Jahr 2015 - Bestätigung des Haushalts und des Jahresplans für 2016

Gremia | 41

Członkowie po stronie niemieckiej: dr Claudia Stutz (Federalny Urząd Kanclerski), dr Bertram von Moltke (Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych), sekretarz stanu Jörg Röhmann (Ministerstwo ds. Socjalnych, Kobiet, Ro­ dziny, Zdrowia i Integracji w Dolnej Saksonii), sekretarz stanu Sigrid Klebba (Konferencja Ministrów Oświaty), Rainer Stratmann (Federalne Zrzeszenie Związków Gminnych), Tim Scholz (Niemiecka Federalna Rada Młodzieży), Bianca Fischer (Federalne Stowarzyszenie ds. Kulturowego Kształcenia Dzieci i Młodzieży), Birgit Weidemann (Federalna Komisja ds. Kształcenia Politycznego), Jörg Walther (Kościół Ewangelicki w Niemczech), prałat dr Karl Jüsten (Konferencja Episkopatu Niemiec), Silvia Schott (Kooperacyjny Związek na rzecz Pracy Socjalnej z Młodzieżą) Posiedzenie: 28 – 29.01.2016, Warszawa Postanowienia: - udzielenie Zarządowi PNWM absolutorium za rok 2014 - przyjęcie sprawozdania z działalności za rok 2015 - uchwalenie budżetu i planu rocznego PNWM na rok 2016

Das Team des Deutsch-Polnischen Jugendwerks / Zespół Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży | 43

Geschäftsführung / Zarząd : -----------------------------------------------------Paweł Moras Dyrektor zarządzający Geschäftsführer Stephan Erb Dyrektor zarządzający Geschäftsführer

Büro in Potsdam / Biuro w Poczdamie: Anna Plewa Assistenz der Geschäftsführung / Asystentka zarządu Förderreferat außerschulischer Jugendaustausch / Referat wspierania wymiany pozaszkolnej: -----------------------------------------------------Thomas Hetzer Referatsleiter / Kierownik referatu Szymon Kopiecki Dorota Bastos Małgorzata Schmidt

Presse- und Öffentlichkeitsarbeit / Public Relations: -----------------------------------------------------Anke Papenbrock Verwaltung / Administracja: -----------------------------------------------------Rita Wolf Leiterin der Verwaltung / Kierowniczka administracji Anna Kurpiewska (bis Juni 2016 / do czerwca 2016 roku) Ute Reichenbach (ab Juli 2016/ od lipca 2016 roku) Adam Frassek EDV / Informatyk Andreas Scheil Freiwillige / Wolontariusze : -----------------------------------------------------Agnieszka Kloc (bis August 2016 / do sierpnia 2016 roku) Katarzyna Żądło (seit September 2016 / od września 2016 roku)

Izabela Stapf Anna Łysiak Referat Koordination / Referat Koordynacja: -----------------------------------------------------Magdalena Zatylna Referatsleiterin / Kierowniczka referatu Karin Schlecht Michael Teffel

Biuro w Warszawie / Büro in Warschau: Natalja Salje Asystentka zarządu / Assistenz der Geschäftsführung

Referat wspierania wymiany szkolnej / Förderreferat für Schulaustausch: -----------------------------------------------------Jarosław Brodowski Kierownik referatu / Referatsleiter Malte Koppe (do stycznia 2016 roku / bis Januar 2016) Saskia Herklotz (od stycznia 2016 roku/ seit Januar 2016) Piotr Kwiatkowski Dominika Gaik Aleksandra Pawłowska

Referat Koordynacja / Referat Koordination: -----------------------------------------------------dr Steffen Grothe Kierownik referatu / Referatsleiter Anna Lechowicz Public Relations / Presse- und Öffentlichkeitsarbeit: -----------------------------------------------------Aleksandra Milewska-Czachur Administracja / Verwaltung: -----------------------------------------------------Katarzyna Paluszkiewicz-Soloch Anna Gibek Krzysztof Oblamski Wolontariusze / Freiwillige: -----------------------------------------------------Florian Brandenburg (do sierpnia 2016 roku / bis August 2016) Vanessa Paluch (od września 2016 roku / seit September 2016)

44 |

Biuro w Polsce / Büro in Polen ul. Alzacka 18, 03-972 Warszawa tel.: +48 22 5188910 faks: +48 22 6170448 biuro@pnwm.org, www.pnwm.org Büro in Deutschland / Biuro w Niemczech Friedhofsgasse 2, 14473 Potsdam Tel.: +49 331 28479-0 Fax: +49 331 297527 buero@dpjw.org, www.dpjw.org Odwiedź nas na: / Besuchen Sie uns auf: www.facebook.com/DPJWPNWM www.youtube.com/DPJWPNWM www.twitter.com/pnwm_dpjw www.twitter.com/dpjw_pnwm