DOZ Magazyn 09-2023

Dzień

dobry

Kończy się astronomiczne lato i powoli przygotowujemy się na jesienne słoty. Przywiezione z wakacji pamiątki stawiamy na półkach, ale czasami przychodzi nam uporać się z tymi niechcianymi – zdrowotnymi, z różnych zakątków kraju czy świata. Spokojnie, mamy na nie sposoby, o których piszemy w tym wydaniu.

Jak co roku rozpoczynamy nasz cykl „Twój jesienny niezbędnik”, w którym radzimy, jak nie zachorować, a także jak poradzić sobie z infekcjami. W tym numerze przedstawiamy plan na nabycie odporności.

Podpowiadamy też, jak kupować sery i dlaczego trzeba przyglądać się produktom light, a także jaka dieta jest polecana w przypadku wysokiego indeksu glikemicznego. Zajrzyjcie również na strony prawne, gdzie piszemy o turnusach rehabilitacyjnych. I koniecznie przeczytajcie wywiad ze wspaniałą osobą, aktorką Ewą Błaszczyk. Warto poznać niosącą pozytywne przesłanie filozofię życia pani Ewy.

Miłej lektury!

Karolina Banasiak

REDAKTOR PROWADZĄCA

Porady i inspiracje dla Ciebie

ROBBY CYRON

w Zobacz, co numerze...

inspiracje miesiąca

8 Jesienne róże Kalendarium zdrowia

mam pytanie do...

10 Ewa Błaszczyk: Zawsze trzeba szukać siły w sobie

temat miesiąca

14 Twój jesienny niezbędnik cz. 1. Wzmocnij odporność

dbam o zdrowie

26 Zoom na…

7 rzeczy, których nie należy lekceważyć

32 Rozmowa z lekarzem Kiedy warto mieć wsparcie geriatry

34 Ważne badanie

USG Doppler

PISZCIE DO NAS!

Cudowna Redakcjo!

Gdyby nie Wasza gazeta, miałabym poważny problem. Zostało niedługo do mojego wyjazdu na wakacje, wszystko było już spakowane, nastroje bardzo pozytywne. Czytałam na balkonie waszą gazetę, akurat natknęłam się na artykuł o karcie EKUZ, którą warto zabrać na wakacje. Nie słyszałam o niej wcześniej. Z mężem od razu na drugi dzień pojechaliśmy wyrobić karty. Już na zagranicznych wakacjach mój mąż podczas pływania w morzu skaleczył stopę. Na pogotowiu zapytali o europejską kartę, pokazałam. Doktor opatrzył męża i odesłał z receptą do hotelu. Gdyby nie karta, wczasy by nas drogo kosztowały. Serdecznie dziękuję za tak przydatne rady i porady. Za to, że jesteście. Uwielbiam Was czytać. Monika A.

36 Zapytaj farmaceutkę

Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl

38 Zdrowie rodziny

Sucho, gorzko w ustach

42 Zdrowie rodziny

Mały gruczoł, duży problem

44 Domowa klinika

Przewodnik po jesiennych

inhalacjach

50 Felieton

żyję zdrowo

52 Zoom na...

Zwierzaki na zdrowie

56 W dobrej formie

Jak nie wpaść w pułapki

jedzenia light

58 W dobrej formie

Koniec z oponką na brzuchu

jem zdrowo

60 Zoom na...

Z dziurami, bez dziur, z pleśnią

64 Sezon na...

Śliwkom nie da się oprzeć

66 Dieta

Indeks glikemiczny pod kontrolą

70 Przepisy

Nie podniosą cukru

Zapraszamy

72 Wieści z apteki

Porady zza pierwszego stołu

jestem eko

74 Zoom na...

6 sposobów na mądre zakupy

78 W zgodzie z naturą

Jesienne trio

dbam o urodę

82 Zoom na...

Kuracje na problemy z cerą po lecie

86 Mam patent na...

Bez potu na dobre

to jest mój czas

88 Zoom na...

Gdyby chciało mi się tak chcieć, jak mi się nie chce

92 Prawo

Turnusy rehabilitacyjne

94 Podróże

Zielona Góra miasto wina

98 Krzyżówka

Poznajcie naszych ekspertów

Drodzy Czytelnicy, misją Ekspertów DOZ.pl jest dostarczanie rzetelnych rad, a Program Ekspertów DOZ.pl umożliwia Wam kontakt z Farmaceutami. Ich wsparcie możecie uzyskać, pisząc do nas na adres magazyn@dbamozdrowie.pl, ale także za pośrednictwem czatu w aplikacji DOZ.pl.

Wydawca Bez Recepty Sp. z o.o. 94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 tel. 42 200 75 87 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu

Projekt, redakcja, wykonanie Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. j. 04-035 Warszawa, ul. Motorowa 1 Recepcja tel. 22 51 70 500 magazyn@dbamozdrowie.pl www.bauer.pl

Redaktor naczelna

Izabela Raduszewska

Redaktor prowadząca

Karolina Banasiak

Redaktor kontentu

Urszula Zubczyńska

Sekretarz redakcji

Alicja Daszkiewicz

Korekta

Marika Heldwein

Zespół redakcyjny

MGR FARMACJI KAROLINA BANASIAK

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN, SPECJALISTKA W DZIEDZINIE KOSMETYKÓW I ZIOŁOTERAPII

MGR FARMACJI MAGDALENA RÓG

AUTORKA TEKSTÓW Z ZAKRESU FITOTERAPII, CHORÓB CYWILIZACYJNYCH I OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ

MGR FARMACJI ANETA EKERT

AUTORKA TEKSTÓW NA TEMAT BEZPIECZEŃSTWA I SKUTECZNOŚCI FARMAKOTERAPII I OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ

Marzena Bartoszuk, Agnieszka Czechowska, Alicja Daszkiewicz, Barbara Lasota, Magdalena Łuków, Anna Skoczeń, Małgorzata Świgoń, Barbara Tuleja, Urszula Zubczyńska

Współpraca

Anna Grzelczak, Jakub Jaworski, Magda Maciejczyk, Dorota Mikłaszewicz, Marta Stachura, Marta Szymczyk-Jaworska

Projekt graficzny

Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum

Zespół graficzny

Agata Baranowska, Natalia Gąsiorowska, Rafał Lewandowski, Maciej Moszyński, Piotr Oleszko, Ewa Rozum, Renata Szwarc, Beata Sędzimir (grafik prowadzący), Marek Wierzbicki

Fotoedycja

Kamila Mejran i Agnieszka Posiewka

MGR FARMACJI EWA DEMBOWSKA

ODPOWIADA NA WASZE PYTANIA DO FARMACEUTKI

DR N. FARMACEUTYCZNYCH MAGDALENA JACHORSKA

PRACOWNIK NAUKOWY, AUTORKA PUBLIKACJI DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA FARMAKOTERAPII I ZDROWIA KOBIET

W stworzeniu tego wydania

DOZ Magazynu

dbam o zdrowie

pomogli nam również:

PAULINA KUBIK

LEKARZ MEDYCYNY ESTETYCZNEJ KLINIKA PERFECT-MED W ŁODZI

Asystentka redakcji

Agnieszka Klepacz

Zdjęcie na okładce Krzysztof Kuczyk/Forum

Zdjęcia w magazynie

123RF/Picsel

(chyba że zaznaczono inaczej)

Reklama pharma

Magdalena Ruszkowska tel. +48 885 500 881 reklama@dbamozdrowie.pl

Reklama no-pharma

Katarzyna Kilanowska tel. 48 692 461 080

Katarzyna.Kilanowska@bauer.pl

Druk

Quad/Graphics Europe Sp. z o.o. 07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120

BĄDŹ EKOLOGICZNY.

Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.

DOROTA ŁUKASZUK

LEKARZ MEDYCYNY, SPECJALISTKA Z ZAKRESU GERIATRII I MEDYCYNY RODZINNEJ

Jesienne róże

22.00-23.00

to dla serca najlepsza pora na sen. Badania wykazały, że im później zasypiamy, tym bardziej jesteśmy narażeni na choroby układu krążenia.

Wiosną i latem dzikie róże zachwycają kwiatami i zapachem. Jesienią

– czerwonymi owocami. Dawniej różane krzewy rosły niemal przy każdej wiejskiej chacie. A to dlatego, że zarówno kwiaty, jak i owoce często wykorzystywano w leczeniu różnych dolegliwości. Ta mądrość ludowa została później poparta badaniami naukowymi. Okazało się, że owoce dzikiej róży zawierają ogromną ilość witaminy C i wiele innych cennych dla zdrowia substancji (karotenoidy, flawonoidy, antocyjany, pektyny). Odwary z nich m.in. wzmacniają

organizm i działają moczopędnie. Świetnie sprawdzają się w stanach ogólnego osłabienia, zmęczenia i stresu. Dzika róża jako roślina lecznicza została najbardziej doceniona podczas II Wojny Światowej w Wielkiej Brytanii, kiedy to rząd nie mogąc importować cytrusów, postanowił zorganizować narodowe zbieranie jej owoców, aby zapobiec znaczącemu niedoborowi witaminy C (a tym samym szkorbutowi) u Brytyjczyków. Owoce róży zbieramy jesienią, kiedy są dojrzałe, ale jeszcze nie bardzo miękkie. Jeżeli chcemy przygotować z nich nalewki, najlepiej zrywać je po pierwszych przymrozkach, kiedy stają się bardziej soczyste i słodkie.

9 września Międzynarodowy Dzień Udzielania Pierwszej Pomocy

W sytuacji zagrożenia życia cenna jest każda chwila. Szybkie udzielenie pomocy (w ciągu 2–3 minut) w razie wypadku czy nagłego zatrzymania krążenia znacznie zwiększa szansę osoby poszkodowanej na przeżycie (40–60 proc.). Ale pierwsza pomoc to nie tylko ratowanie życia, ale też ratowanie zdrowia,

np. w przypadku złamań, urazów czy poparzeń. Z tego powodu warto znać podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy.

25 września Światowy Dzień Farmaceuty

Dzień później obchodzimy także Ogólnopolski Dzień Aptekarza. To zawód odpowiedzialny i wymagający ogromnej wiedzy, którą należy nieustannie rozwijać. Od far-

maceuty otrzymamy nie tylko odpowiedni lek przepisany przez lekarza, ale także uzyskamy profesjonalną poradę. Historia polskiego aptekarstwa rozpoczyna się na przełomie XIII i XIV wieku, kiedy to w Europie na dworach i w miastach książęcych zaczęły pojawiać się pierwsze apteki. Jej dzieje można prześledzić w Muzeum Farmacji przy ulicy Floriańskiej w Krakowie, gdzie w roku 1278 powstała pierwsza na ziemiach polskich apteka.

REKLAMA

w sobie Zawsze trzeba szukać siły

Konsekwentnie minimalistyczny strój. Staranny, delikatny makijaż.

Waleczne serce. Uparta w dążeniu do celu mama bliźniaczek

Mani i Oli. Gdy gra, nie zakłada aktorskich masek, a jeśli śpiewa, wzruszenia gwarantowane.

Ewa Błaszczyk

Kiedy w 2000 roku jej 6-letnia córka Ola na skutek niedotlenienia mózgu po zakrztuszeniu się tabletką zapadła w śpiączkę, postanowiła walczyć też o innych pacjentów w podobnym stanie. Założyła fundację „Akogo”, dzięki której powstały m.in. kliniki neurorehabilitacyjne „Budzik” dla dzieci i dorosłych po ciężkich urazach mózgu i przychodnia „Akogo med” dla osób z chorobami układu nerwowego. „Może tamtej wiosny to nie był jedynie zbieg fatalnych okoliczności. Poskładałam na kawałki rozsypane życie i potrafię szczerze się uśmiechać” – mówi aktorka, która umiała nadać sens swojemu nieszczęściu.

Co z perspektywy ostatnich 23 lat i własnych doświadczeń powiedziałaby pani dziś ludziom, którym nagle świat się zawalił, gdy ktoś bliski zapadł w długą śpiączkę?

Nie można trzymać się nadziei, że życie znów będzie takie, jak dawniej. Trzeba się z tym pogodzić. Kiedy sobie uświadomimy, że trzeba zaakceptować to, co jest, a do tego jeszcze poszukamy ludzi, którzy chcą pomóc i są pozytywni, bańka, w której tkwimy, wygląda zupełnie inaczej

Wypadek córki, 3 miesiące wcześniej nagła śmierć męża pisarza, scenarzysty i satyryka Jacka Janczarskiego. Co pomogło pani przetrwać i zacząć wszystko budować od nowa?

Moją największą siłą jest to, że staram się tak ustawiać do życia, aby mieć w sobie wiarę, że wszystko, co mnie spotyka, dzieje się po coś. I chodzi o to, aby nadać temu sens. Oczywiście, można w tragicznych sytuacjach odciąć się od świata, zapijać, zaćpać, wpaść w depresję. Ale wtedy z czym bym została? Z destrukcją, beznadzieją? Dla mnie to kompletny brak odpowiedzialności i skrajny

egoizm. Bo co wtedy z leżącą Olą i drugą, zdrową córką Manią? Zdolną, śliczną, która chce od życia wszystkiego i ma do tego pełne prawo. Z tego, że w nieszczęściu kierujemy światła na siebie i swoje cierpienie, „zobaczcie, jak mi źle”, zwykle nic nie wynika. Trzeba ten wektor przekręcić o 180 stopni. Robić wszystko, aby dało się dalej normalnie funkcjonować w rodzinie i mieć z życia jeszcze jakiś fun dla siebie.

W czym go pani odnalazła?

Mam fantastyczny zawód, który jest moim wentylem bezpieczeństwa. Dzięki temu nie tkwię jedynie w chorobie córki, medycznych rewirach. Gdy gram, śpiewam, umiem się wyłączyć. Przenoszę się w inną rzeczywistość. Tu jest kompletnie inna energia. W teatrze czy na planie filmowym nie rozmawiam o medycynie, śmieję się, spotykam ciekawych ludzi, którzy mnie inspirują. Jeszcze niedawno uczestniczyłam w siedmiu

NA EKRANIESCENIE, I W ŻYCIU

projektach teatralnych i dwóch dużych produkcjach filmowych. Podczas lockdownu przygotowałam spektakl „Nazywam się Tamara Biakow i jestem legendą”. Spotykam się z widownią z monodramem „Oriana Fallaci. Chwila, w której umarłam”. Dzisiaj, zaraz po naszej rozmowie, jadę do teatru na próbę.

To prawda, że studia aktorskie nie były dla pani spełnieniem marzenia, a sposobem, aby pokonać nieśmiałość?

Tak. W liceum interesowałam się psychologią, emocjami, bo byłam tak zamknięta w sobie, że nie dawało się z tym żyć. Nigdy nie powiedziałam publicznie wiersza. W trzeciej klasie na obozie żeglarskim spotkałam chłopaka, który kończył aktorstwo. Zapraszał mnie na swoje przedstawienia. Zaciekawiły mnie. Postanowiłam zdawać do szkoły teatralnej, ale miałam w głowie gotowy plan B. Powiedziałam sobie: jak się nie uda, idę na studia psychologiczne. Z egzaminu nic nie pamiętam, biała plama. Z relacji innych wiem, że poszłam na całość. Usłyszałam, że uwagę komisji przykuła moja mocna osobowość i desperacja. Dostałam się z drugą lokatą. Zainteresowanie emocjami jest we mnie nadal. Zawsze w sposób psychologiczny patrzę na postać, którą gram. Jakby wchodzę w jej środek i zastanawiam się, gdzie przyczyna działania, gdzie skutek.

Nagrała pani dziesięć płyt, ma na swoim koncie

Aktorka,wokalistka,działaczkachaprzyniosłarytatywnaispołeczna.Popularność jejpodwójnarolaKasiPióreckiejiMarianaKoniuszkowserialu spektakle„Zmiennicy”.Manaswoimkoncie teatralneiteatrutelewizji, filmy, programy muzyczne,rozrywkoweipoetyckie.

około 50 znakomitych postaci na scenie i przed kamerą. Które z filmowych ról ceni sobie pani najbardziej?

Lubię Klarę Małosz z „Nadzoru”, skazaną na dożywocie za przestępstwo gospodarcze. Jest postacią, która stanowiła dla mnie wyzwanie, ponieważ musiała być wyrazista, a jednocześnie nie mogła mieć w sobie ekstremalnych emocji. Inna ważna dla mnie postać to Czesława Oknińska, narzeczona Witkacego, w którą wcieliłam się w filmie „Mistyfikacja”. To osoba o silnej osobowości, artystycznych ciągotach, tęskniąca do poezji, literackiego życia. Nietuzinkowa, kolorowy ptak, chociaż mówiono o niej szara mysz. Ze wspomnień wynika, że dziwiono się, co Witkiewicz mógł w niej wiedzieć. A moim zdaniem trzeba umieć przeczytać przekaz, który jest w książkach. Kocham Witkacego, bo był wolny, szalony.

„Sprostałam próbom, które zadał mi los, teraz jest mój czas”. Podpisze się pani pod tym?

Nie mam tego typu myśli analitycznych. Po prostu robię na bieżąco to, co jest do zrobienia i cały czas mi towarzyszy jedno: aby dało się żyć. Podoba mi się, że Mania jest kreatywna i szuka swojego miejsca. Ukończyła aktorstwo, dziennikarstwo, projektuje ubrania, niedawno wydała książkę o tacie „Jacek Janczarski. I tak dalej, i tak dalej…”

Dla Oli zrobiłam wszystko, co można było zrobić na etapie obecnej wiedzy medycznej. Lekarze twierdzą, że jej stan wydaje się zaskakująco dobry. Od trzech lat nie bierze leków przeciwpadaczkowych, z badań wynika, że nastąpiła pewna poprawa pracy mózgu. Ale wciąż muszę trzymać rękę na pulsie, by utrzymać Olę w dobrej formie, aby mogła ewentualnie skorzystać, jeśli pojawi się coś nowego. Nigdy nie wyłączam

telefonu. Do naszej przychodni przy Gwiaździstej można umówić dzieci i dorosłych z całej Polski lub przyjechać z ich dokumentami. Zgromadziliśmy tu różnych specjalistów. Są neurochirurdzy, neurolodzy, neurologopedzi, fizjoterapeuci, psycholog, ortopeda, kardiolog, pediatra i alergolog.

Czytałam, że fundacja też działa zgodnie z planem. Tak. Więcej już nic nie planujemy budować. Zamierzamy skupić się na pilotowaniu najnowszych odkryć nauki dotyczących różnych chorób neurodegeneracyjnych mózgu i układu nerwowego. Wprowadzać je do Polski, występować o granty międzynarodowe. W radzie naukowej

fundacji mamy ludzi z całego świata, którzy interesują się różnymi zagadnieniami dotyczącymi mózgu. W medycynie ciągle dzieje się coś w tym obszarze. Trwają np. badania nad neutralną komórką macierzystą, która mogłaby służyć odbudowywaniu uszkodzeń w neuronach. Planujemy więc organizować konferencje dla specjalistów z całego świata, na których będą wymieniać się wiedzą i doświadczeniem. Pamiętajmy, że to, co nie zostało wciąż zbadane w naszych organizmach, to właśnie mózg. Do niedawna np. uważano, że nie regeneruje się, dziś wiemy, że to nieprawda.

Patrzę na panią i myślę: skąd w niej tyle siły i energii mimo wszystko?

Mówię, że jestem na baterię słoneczną, więc bardzo mnie to regeneruje, jeśli wygrzewam się nad ciepłym morzem. Tylko że nie miałam ostatnio urlopu, więc będę musiała o tym pomyśleć. Praca pracą i fajnie, bo jest słuszna, ale czas pewne rzeczy zawodowe ograniczyć.

W moim rodzinnym domu nie było rozmów, że trzeba pomagać, ale widziałam od dziecka, że zawsze wszyscy się wspierali.

Bo na grypę szkoda czasu!

Tabcin® Trend – 1 kapsułka miękka zawiera 250 mg paracetamolu, 30 mg chlorowodorku pseudoefedryny, 2 mg maleinianu chlorfenyraminy oraz substancje pomocnicze. Wskazania: Łagodzenie objawów grypy i przeziębienia przebiegających z gorączką, katarem, bólem gardła i drapaniem w gardle, kichaniem, bólem głowy, obrzękiem błony śluzowej nosa i zatok oraz uczuciem ogólnego rozbicia. Podmiot

TEMAT miesiąca ODPORNOŚĆ WZMOCNIJ

RNOŚĆ

Prawidłowe odżywianie, codzienna aktywność fizyczna, regularny wypoczynek i zdrowy sen to podstawy właściwego działania układu immunologicznego. Podpowiadamy, jakie objawy mogą świadczyć o jego słabszej kondycji i co robić, aby mniej lub wcale nie chorować.

Jesienią liczba zachorowań na rozmaite infekcje wirusowe gwałtownie rośnie. Statystycznie każdy dorosły człowiek przechodzi taką chorobę 2–3 razy w ciągu roku. To norma, zatem nie należy się tym martwić. Problem zaczyna się wówczas, gdy infekcji jest zdecydowanie więcej albo nie mijają po kilku dniach bez śladu, tylko ciągną się długo i kończą powikłaniami, np. zapaleniem zatok, oskrzeli czy

płuc. Wówczas można podejrzewać, że układ immunologiczny nie pracuje prawidłowo. Warto wtedy zwrócić uwagę na pewne objawy obniżonej odporności i wykonać kilka badań, które to ocenią – na następnych stronach podpowiadamy, jakie kolejne działania trzeba w tej sytuacji podjąć. Podsuwamy też kilka sprawdzonych pomysłów na wzmocnienie organizmu – ich regularne stosowanie może przynieść znaczną poprawę odporności.

TEKST MARZENA BARTOSZUK

Przy częstych infekcjach

Poznaj objawy obniżo- nej odporności.

Osłabienie układu immunologicznego może manifestować się na różne sposoby. Nie zawsze są to powtarzające się często lub trwające bardzo długo infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych, np. przeziębienia, grypa, zapalenie zatok czy gardła. Zdarzają się także objawy, których zwykle ne kojarzymy ze słabą odpornością.

Częste opryszczki. Jej przyczyną jest wirus Herpes simplex typu 1 (HSV-1), który bytuje w organizmie ponad 90 proc. dorosłych osób i daje o sobie znać, gdy spada nasza odporność (np. jesteśmy przemęczeni, zestresowani, po przemarznięciu). Podobnie jest z pleśniawkami i aftami – pojawiają się one w podobnych momentach.

Dłuższe gojenie się ran. Nawet małe skaleczenia i zadrapania mogą długo się zabliźniać, gdyż proces ten utrudnia osłabiony układ immunologiczny.

Nawracające infekcje grzybicze. Dotyczą zarówno strefy intymnej (grzybica pochwy), jak i skóry czy paznokci.

Przewlekłe zmęczenie i brak energii. Pojawiają się nawet przy wykonywaniu codziennych czynności i po dobrze przespanej nocy.

JAKIE BADANIA MOŻNA WÓWCZAS ZROBIĆ?

Oto kilka podpowiedzi, dzięki którym ocenimy funcjonowanie organizmu.

•Morfologia krwi. Dostarcza informacji na temat ilości różnych komórek krwi, takich jak: leukocyty (w tym limfocyty), erytrocyty i trombocyty. Zbyt niskie wartości mogą sugerować osłabioną odporność.

Tran na odporność

Tran z dorsza atlantyckiego jest naturalnym źródłem witaminy A i D oraz kwasów tłuszczowych omega-3. Kapsułki, 60 szt.

•Sprawdzenie poziomu immunoglobulin. To przeciwciała (oznaczane jako IgG, IgM, IgA), które są ważnymi czynnikami odpornościowymi.

•Badania obrazowe. Czasami lekarz zleca tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI), aby ocenić stan narządów odpowiedzialnych za odporność, np. grasicy lub węzłów chłonnych.

dobrze jest sprawdzić stężenie witaminy D we krwi. Ta substancja zwiększa produkcję odpornościowych białek w organizmie.

Przewlekłe dolegliwości to ważny czynnik sprzyjający częstym infekcjom. W szczególności są

to:

Choroby autoimmunologiczne, np.: toczeń rumieniowaty, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), choroba Hashimoto.

Cukrzyca. Wysoki poziom glukozy we krwi może hamować funkcjonowanie niektórych

komórek immunologicznych, takich jak neutrofile (komórki odpowiedzialne za niszczenie bakterii) i limfocyty T (komórki odpornościowe).

Ich osłabienie potrafi prowadzić do zwiększonego ryzyka infekcji. Dodatkowo cukrzyca sprzyja zaburzeniom mikrobioty jelitowej, mniej jest wówczas pożytecznych bakterii, które odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu układu immunologicznego.

Niewydolność nerek. Te narządy odgrywają istotną rolę w usuwaniu toksyn z organizmu, dlatego osoby z niewydolnością nerek są bardziej podatne na infekcje.

Nowotwory. Chodzi szczególnie o te związane z układem limfatycznym (chłoniaki, białaczki).

Odporność bardzo osłabia również chemioterapia stosowana podczas leczenia różnych rodzajów raka.

Sprawdź, które choroby mogą osłabiać immunologiczny.układ

Codziennie zadbaj o wzmocnienie układu immunologicznego.

Jest na to kilka całkiem prostych, a przy tym skutecznych (bo potwierdzonych naukowo) sposobów.

Aktywność fizyczna. Codzienny ruch, najlepiej w lesie czy parku wzmacnia układ immunologiczny i sprawia, że jesteśmy lepiej przygotowani do walki z wirusami. Po pierwsze, pobudzone w ten sposób krążenie krwi oraz limfy sprawia, że komórki odpornościowe lepiej funkcjonują. Po drugie, dobrze nawilżone śluzówki lepiej chronią przed rozmaitymi zarazkami. Najlepiej chodzić marszowym krokiem przynajmniej pół godziny dziennie – tempo spaceru warto dostosować do swoich możliwości. Zaleca się, by iść szybko, ale tak, aby móc swobodnie rozmawiać. Wyjątek powinny stanowić dni, w których jest smog (trzeba śledzić komunikaty o zanieczyszczeniu powietrza), bo pyły zawieszone osłabiają nasz organizm na wiele sposobów. I jeszcze jedna ważna rzecz, po takim treningu zawsze trzeba odpocząć, najlepiej tak długo, jak trwała aktywność.

Zdrowy i odpowiednio długi sen. Wiele osób zaczyna chorować wówczas, gdy są przepracowane i zbyt krótko śpią. Okazuje się bowiem,

że najbardziej intensywna praca komórek odpornościowych odbywa się w nocy. Jak wynika z badań, osoby śpiące zaledwie 6 godzin na dobę są czterokrotnie bardziej narażone na choroby dróg oddechowych niż te, których sen trwa 7–8 godzin. Co ciekawe, melatonina, czyli hormon snu, produkowana przez szyszynkę sprzyja lepszej pracy układu immunologicznego.

Umiejętność redukowania stresu. Długotrwałe napięcie emocjonalne mocno osłabia układ odpornościowy, dlatego każdy z nas powinien znaleźć najlepszy dla siebie sposób na relaks. Warto wypróbować różne techniki relaksacyjne, takie jak: medytacja, joga, głębokie oddychanie lub regularne spacery po lesie czy parku, połączone ze świadomym oddychaniem.

Unikanie palenia tytoniu i nadmiernego spożywania alkoholu. Obie te używki zmieniają skład mikrobioty jelitowej, wpływają na zmniejszenie produkcji przeciwciał odpornościowych i białych ciałek krwi. Dodatkowo dym papierosowy drażni błony śluzowe dróg oddechowych i płuc, co osłabia ich zdolność do usuwania toksyn i patogenów. W rezultacie organizm staje się bardziej podatny na infekcje górnych dróg oddechowych. Alkohol zaś (pity w zbyt dużych ilosciach) może prowadzić do uszkodzenia wątroby i gorszego usuwania toksyn przez ten narząd.

Neorutin

Zawiera witaminę C i rutynę. Witamina C pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Tabletki, 210 szt.

Każdego dnia powinniśmy pamiętać o chwili na relaks

− może to być miłe spotkanie z przyjaciółmi albo kilka minut medytacji czy spokojnego

świadomego oddychania.

REKLAMA

Odżywiaj się prawidłowo.

Szczególnie ważne dla odporności są witaminy i składniki mineralne – najlepiej więc jeść regularnie ryby, warzywa i owoce, a także dobre tłuszcze roślinne. Wszystkie ważne substancje trzeba dostarczać sobie regularnie, najlepiej 2–3 razy dziennie, a w przypadku niemożności przestrzegania takiej diety suplementować się preparatami z apteki (patrz wypowiedź ekspertki na kolejnej stronie). Koniecznie trzeba także pamiętać o probiotykach, bo okazuje się, że to właśnie mikrobiota zamieszkująca jelita może być jednym z najważniejszych elementów naszej odporności. Udowodniono, że m.in. probiotyki dostarczane w diecie zmniejszają znacznie częstotliwość infekcji, w tym także tych typowo zimowych, czyli dotyczących górnych dróg oddechowych. Każdego dnia warto jeść produkty będące źródłem pożytecznych bakterii probiotycznych, np. kiszone warzywa (ogórki, kapusta) albo jogurty z żywymi kulturami. Można także wspierać się probiotykami w kapsułkach – farmaceuta doradzi, jakie warto wybrać.

W jelitach

powstaje ponad 80 procent ciał odpornościowych, broniących organizm przed czynnikami

chorobotwórczymi, m.in. bakteriami i wirusami.

Kupowane w aptece leki czy suplementy powinny zawierać składniki, które wspierają układ odpornościowy i pomagają w utrzymaniu zdrowej równowagi immunologicznej.

Mogą to być np.:

Echinacea – ekstrakt z tego zioła może zwiększać aktywność komórek odpornościowych i produkcję przeciwciał.

Żeń-szeń – adaptogen, który pomaga organizmowi radzić sobie ze stresem i w ten sposób wspiera układ odpornościowy.

Wiesiołek dwuletni – jest źródłem kwasu gamma-linolenowego (GLA), który sprzyja redukcji stanów zapalnych i wspiera działanie ochronne błon śluzowych;

Astragalus – stosowany od lat w medycynie chińskiej ma udowodnione właściwości immunomodulujące, czyli wzmacniające odporność. Zawarte w nim związki czynne zwiększają ilość białych krwinek, a to

Odnajdź swoje

Wsparcie

Organizm człowieka posiada potencjał, który pozwala radzić sobie z przemęczeniem w okresach osłabienia i rekonwalescencji, zmian pór roku, wymagających czynności dnia codziennego.

Jak go odzyskać? Za pomocą Multinaturalnego

Natura Mix Advanced Wsparcie przyczynia się do redukcji zmęczenia i osłabienia dzięki witaminie C obecnej w ekstrakcie z aceroli.

Dzięki mieszance setek substancji roślinnych, które mówią tym samym językiem co Twój organizm, Natura Mix Advanced wspomaga fizjologiczne funkcjonowanie ciała i umysłu.

Aboca posiada certyfikat B Corp dobrowspolne.aboca.com

Producent: Aboca S.p.A. Società Agricola

Sansepolcro (AR) - Italia

Z mleczkiem pszczelim, acerolą i Cyanidin-3 (mieszanką czerwonych owoców).

dla dzieci i dorosłych

REKLAMA

Sięgaj po zioła i pre- paraty odporność.wzmacniające

Obniżona temperatura ciała podczas infekcji może świadczyć o tym, że organizm nie walczy z patogenami. To także bywa objawem osłabionej odporności.

właśnie one są bezpośrednio odpowiedzialne za ochronę organizmu. Astralagus działa także przeciwzapalnie.

Są również leki, które wspierają organizm w walce z wirusami (część z nich można kupić bez recepty) oraz specjalne preparaty (tzw. lizaty), które zawierają fragmenty bakterii lub innych drobnoustrojów. Ich przyjmowanie ma na celu stymulowanie układu odpornościowego do lepszej pracy, powinno jednak być zalecone przez lekarza (są dostępne na receptę).

Jakie witaminy warto przyjmować, by wzmocnić układ immunologiczny?

W aptekach jest wiele preparatów witaminowych w postaci tabletek, kapsułek, kropli lub płynów, które możemy zastosować w celu zwiększenia odporności. Dzięki temu każdy może wybrać dogodną dla siebie formę suplementacji. Mówiąc o budowaniu odporności należy wspomnieć o witaminie C, czyli kwasie askorbinowym. Wykazuje on działanie antyoksydacyjne i poprzez zwalczanie wolnych rodników zmniejsza podatność organizmu na infekcje. Silne działanie przeciwutleniające ma też witamina E. Niezbędna we wsparciu układu immunologicznego jest witamina D. Jej odpowiedni poziom zapewnia prawidłowe funkcjonowanie komórek odpornościowych. Z uwagi na to, że przebywamy w strefie klimatu umiarkowanego, niedobór tej witaminy jest bardzo częstym problemem. Do substancji zwiększających odporność zaliczamy witaminę A, która wzmacnia układ immunologiczny, tworząc barierę przeciwko wnikaniu wirusów i bakterii. Warto zwrócić uwagę na prekursor tej witaminy, czyli beta-karoten, który chroni przed działaniem wolnych rodników grasicę, będącą głównym gruczołem układu odpornościowego, Ze względu na to, że nasz organizm nie magazynuje witamin z grupy B ryboflawiny, pirydoksyny, biotyny, kwasu pantotenowego, kwasu foliowego i kobalaminy, które uczestniczą w syntezie czynników działających przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, warto dodać je do codziennej suplementacji.

Beta Karoten + Witamina E

NAPAR ZE ŚWIEŻEGO KORZENIA IMBIRU ROZGRZEWA ORGANIZM I POMAGA ZWALCZYĆ POCZĄTKI INFEKCJI NP. PO PRZEMARZNIĘCIU.

Zawiera w swoim składzie witaminę A (beta-karoten), która wspomaga zachować zdrową skórę i witaminę E, która pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym. Tabletki, 90 szt.

MGR FARM. MAGDALENA RÓG

Jesienią osobom o osłabionej odporności zalecane jest szczepienie przeciw grypie. Ta choroba może bowiem powodować liczne powikłania, w tym zapalenie płuc i mięśnia sercowego.

ENTERIS

to linia suplementów diety z odpowiednio dobranymi szczepami bakterii i drożdży.

porady

Dostawa do domu

Szeroka oferta, ponad 30 tys. produktów

Wygodne płatności online

DBAM o zdrowie Gdy lato... minie

... warto sprawdzić, czy nie zostały przypadkiem po nim niechciane pamiątki.

!

7rze czy,

których nie należy lekceważyć

Wakacje to czas relaksu i beztroski. Niestety, i wtedy mogą się nam przydarzyć różne dolegliwości, które z czasem potrafią się zamienić w poważny problem.

MAGDALENA ŁUKÓW

Paleta zagrożeń jest spora. Łatwo ją jednak ograniczyć, biorąc pod uwagę miejsce urlopowania i sposób spędzania czasu. Innych kłopotów ze zdrowiem możemy bowiem spodziewać się, gdy np. wypoczywaliśmy wśród pół, łąk i lasów, innych nad morzem, zażywając kąpieli wodnych i słonecznych, a jeszcze innych po pobycie w tropikach. Oto kilka z nich.

1Grzybica stóp

Żel do higieny intymnej

Produkt przeznaczony do codziennej higieny i pielęgnacji okolic intymnych polecany szczególnie dla kobiet po 40. roku życia. 250 ml

Możemy ją złapać wszędzie. Jednak dermatofity, czyli grzyby, które ją wywołują, uwielbiają miejsca ciepłe i wilgotne, m.in.: baseny, prysznice, wykładziny czy ręczniki w hotelowych pokojach. Jeśli więc wypoczywaliśmy w ciepłych krajach, a po powrocie odczuwamy swędzenie skóry między palcami stóp to znak, że coś się dzieje. Jeżeli nie zareagujemy, stopy zaczną się czerwienić, pocić i brzydko pachnieć, a skóra łuszczyć. Potem pojawią się bolesne pęknięcia i ranki, które mogą prowadzić do zakażeń bakteryjnych. Grzyby zaś przejdą ze skóry na paznokcie.

Jak sobie pomóc? Nie leczmy grzybicy domowymi sposobami, a po preparaty bez recepty sięgajmy tylko w początkach choroby. Najbezpieczniej jest zgłosić się do dermatologa, który zrobi badanie mykologiczne i dostosuje leczenie do stadium choroby. Przepisze albo preparaty miejscowe, albo doustne.

TEKST

2Borelioza

Podczas odpoczynku wśród pól i lasów istnieje duże prawdopodobieństwo ugryzienia przez kleszcza. I choć nie każde kończy się zakażeniem krętkami bakterii Borrelia burgdorferi, to warto mieć świadomość, że z roku na rok liczba zakażonych nią pajęczaków rośnie. Trzeba również pamiętać, że objawy boreliozy mogą się pojawić dopiero po wielu miesiącach, a nawet latach od ugryzienia i są trudne do rozpoznania. Bakteria ta może bowiem zaatakować różne narządy naszego organizmu: skórę, układ nerwowy, stawy, serce czy oczy. I wtedy bardzo trudno stwierdzić, skąd mamy np. ciągłe bóle głowy czy kłopoty ze wzrokiem lub obolałe stawy. Tym bardziej, jeśli nie zauważyliśmy od razu ugryzienia, a na skórze nie pojawił się charakterystyczny rumień.

Jak sobie pomóc? Jeżeli podejrzewamy, że mogliśmy zostać ugryzieni przez kleszcza, warto zgłosić się do lekarza i wykonać badania na obecność przeciwciał neuroboreliozy IgM i IgG w płynie mózgowo-rdzeniowym.

3 Chlamydioza

To jedna z częstych powakacyjnych pamiątek, lato sprzyja bowiem miłosnym przygodom. W dodatku choroba jest bardziej zdradliwa od innych infekcji intymnych. Długo nie daje znać o sobie. Wywołują ją bakterie z rodziny Chlamydia i można się nimi zarazić drogą płciową. Początkowo atakują szyjkę macicy i cewkę moczową, powodując ich zapalenie. Potem bakterie rozprzestrzeniają się w macicy. U osób uprawiających seks oralny czy analny pojawiają się też w gardle i odbycie, powodując ich choroby. Jak sobie pomóc? Po wakacyjnych przygodach z przygodnymi partnerami, warto udać się do ginekologa. Ale uwaga! Badanie fizykalne może niczego nie wykazać. Należy zrobić testy NAAT identyfikujące swoiste DNA lub RNA Chlamydii. W tym celu pobiera się wymaz z przedsionka pochwy lub kanału szyjki macicy.

leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

ATUSSAN 1,5 mg/ml, syrop, 150 ml. Skład: 1 ml syropu zawiera 1,5 mg butamiratu cytrynianu. Postać: Syrop. Klarowny, przezroczysty syrop o charakterystycznym pomarańczowym smaku i zapachu. Wskazania: Produkt leczniczy stosowany w leczeniu objawowym kaszlu różnego pochodzenia. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POLFARMEX S.A., ul. Józefów 9, 99-300 Kutno.

To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki

1. Charakterystyka Produktu Leczniczego Atussan.

4Niedobór D3

Brzmi to trochę jak żart w kontekście lata.

W 80 proc. witamina ta jest bowiem syntetyzowana w organizmie pod wpływem słońca, a tylko 20 proc. pochodzi z diety. Teoretycznie wystarczy więc wyjść w lecie na słońce na kwadrans między 10.00–15.00, odsłonić przynajmniej 20 proc. ciała, by organizm wyprodukował dzienną dawkę. Niestety, z powodu zagrożenia czerniakiem na ogół używamy kremów z filtrami UV. I jak pokazały badania naukowców z King's College na Teneryfie, witamina D3 powstaje tylko wtedy, gdy użyjemy kremów zatrzymujących promienie UVA, a przepuszczających UVB. Niestety, to UVB jest kancerogenne. Jak sobie pomóc? Jeśli więc używaliśmy kremów z oboma filtrami, by chronić się przed rakiem, po lecie warto zbadać poziom D3. Badanie jest proste i polega na pobraniu krwi o dowolnej porze dnia.

O POZIOMIE SUPLEMENTACJI WIT. D3 POWINIEN ZDECYDOWAĆ LEKARZ. DOSTOSOWAĆ JEJ WIELKOŚĆ DO NIEDOBORU I NASZEGO STANU ZDROWIA.

OPTYMALNY JEJ POZIOM TO 30-50 NG/ML, NISKI TO 20-30 NG/ML, O DEFICYCIE MÓWI SIĘ, GDY WYNOSI PONIŻEJ 20 NG/ML

5Choroby tropikalne

Jest ich wiele i są powiązane z rejonami świata. Według bazy GeoSentinel, w której są dane na ten temat, najczęstszym problemem osób wracających z subsaharyjskiej Afryki i Azji Płd.-Wsch. jest grypopodobna choroba gorączkowa, z płd. i środ. Azji – biegunka, z Karaibów i Ameryki Środ. i Płd. – choroby skóry, z Afryki subsaharyjskiej dodatkowo – malaria. Dlatego w razie wystąpienia: przewlekłych biegunek i dolegliwości żołądkowo-jelitowych, gorączki, infekcji górnych dróg oddechowych czy zmian na skórze od razu reagujmy. Jak sobie pomóc? Udajmy się do centrum medycyny podróży, gdzie zrobimy badania, m.in.: morfologię, badanie moczu i kału na obecność pasożytów, RTG i badania krwi w mikroskopii świetlnej (wyklucza malarię), testy serologiczne na HIV i kiłę, oraz uzyskamy poradę specjalisty.

Retinopatia słoneczna

Optiziq Complex

Zawiera luteinę i zeaksantynę w proporcji 5:1, kwasy tłuszczowe z grupy Omega3, ekstrakt ze skórki owoców winorośli właściwej standaryzowany na 5% resweratrolu oraz witaminy i składniki mineralne. Kapsułki, 60 szt.

Słońce i nadmierne opalanie jest niebezpieczne nie tylko dla skóry. Może być również groźne dla oczu, jeśli nie chronimy ich dostatecznie. Retinopatia to uszkodzenie siatkówki oka. W jego wyniku może dojść do znacznego pogorszenia ostrości widzenia, a zmiany mogą być czasowe lub stałe. Jak sobie pomóc? Do zdiagnozowania retinopatii słonecznej służy test Amslera i angiografia fluoresceinowa. Lekkie uszkodzenie siatkówki zwykle przechodzi samoistnie po mniej więcej 6 miesiącach, wystarczy chronić oczy przed słońcem, zażywać suplementy i używać kropli nawilżających. Głębokie – wymaga specjalistycznego leczenia.

za!Szczep K12

WSPIERAJ ODPORNOŚĆ

Dziecko o wyjątkowej

możliwe?

JEDYNY w POLSCE preparat zawierający szczep S. salivarius K12 w unikalnej formule Bactoblis®1

Przebadany na ponad 30 000 dzieci i dorosłych w Polsce3

Efekt przełomowego odkrycia profesora mikrobiologii

Efekt ponad 30 lat badań naukowców

Aż 99% lekarzy jest zadowolonych z efektów stosowania ENTitis u swoich pacjentów4

Zalecany czas stosowania: 3 miesiące 1 saszetka/pastylka dziennie wieczorem po umyciu zębów

Pacjenci zaufali nam już ponad MILION razy5

Pharma GmbH. Bactoblis® to produkt w postaci wolno rozpuszczającej się tabletki doustnej zawierającej nie mniej niż 1 miliard jednostek tworzących kolonie

Pharmextracta S.P.A. i licencjonowanym wyłącznie przez

2. Właściwości produktu wynikają z działania składników. ENTitis zawiera szczep Streptococcus salivarius K12 w formule Bactoblis oraz witaminę D, która pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego; 3. Badania QAH realizowane w 2015 i 2016 roku w Polsce na łącznej próbie 995 lekarzy, którzy włączyli do badania 32 173 pacjentów; 4. Na podstawie badania QAH realizowanego w 2015 r. w Polsce na reprezentatywnej próbie 368 lekarzy pediatrów, którzy włączyli do badania 10 532 pacjentów. Na pytanie „Jak ocenia Pan/Pani efekt zastosowania preparatu ENTitis u swoich pacjentów?” 99% lekarzy odpowiedziała „bardzo dobrze” lub „dobrze”; 5. Na podstawie KS-Omnibus Kamsoft S.A. Ilość sprzedaży za okres 09.2014 – 05.2020.

Zrównoważona dieta i zdrowy tryb życia są istotne dla zachowania zdrowia. Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety.

”POLSKI LEK” Sp. z o.o. ul. Chopina 10, 34-100 Wadowice ®

1. Bactoblis® jest zarejestrowanym znakiem towarowym

Bluestone

szczepu Streptococcus salivarius K12;

7Bąblownica

Tę pasożytniczną chorobę wywołują pęcherzowe postacie kilku gatunków tasiemców zwanych bąblowcami. Ich jaja trafiają na leśne owoce wraz z odchodami zwierząt, głównie lisów. Głównym objawem bąblownicy są torbiele pojawiajce się niekiedy dopiero po 15 latach w wątrobie, płucach, śledzionie lub kościach. Jak sobie pomóc? Przed zachorowaniem może nas uchronić jedynie dokładne mycie leśnych owoców przed spożyciem. Gdy choroba się rozwinie, potrzebne jest leczenie operacyjne.

ekspertapytamy

MGR FARM.

ANETA EKERT

Co może pomóc na piekące oczy i uczucie piasku pod powiekami?

Uczucie „piasku pod powiekami”, swędzenia i pieczenia oczu to objawy zespołu suchego oka. Pomóc mogą preparaty określane jako „sztuczne łzy”. Przy wyborze kropli do oczu warto zwrócić uwagę na systemy opakowań COMOD, ABAK lub OSD, nie zawierają konserwantów i zachowują długi okres przydatności po otwarciu. Kwas hialuronowy i pochodne celulozy to najpopularniejsze składniki nawilżające kropli do oczu. Warto zwrócić uwagę na hydrożele z karbomerem - wykazują zwiększoną lepkość, ale nie zaburzają widzenia. Dodatek dekspantenolu lub trehalozy w preparatach działa ochronnie na nabłonek rogówki. Do uzupełniania lipidowej warstwy filmu łzowego używamy olejowych kropli lub maści na bazie oleju mineralnego o właściwościach smarujących. Ze względu na to, że przejściowo mogą zaburzać ostrość widzenia, warto stosować je przed snem. Nadmierne parowanie łez spowodowane jest dysfunkcją gruczołów Meiboma. Pomogą suche, ciepłe okłady na oczy. Natomiast preparaty do higieny powiek – chusteczki i płyny dostępne w aptekach pozwolą łatwiej usunąć gęstą wydzielinę z okolic oczu. Dodatkowa suplementacja kwasami omega-3 zmniejsza nasilone objawy zespołu suchego oka.

Uwaga!

lek. med. DOROTA

ŁUKASZUK geriatra

Kiedy warto mieć wsparcie geriatry

Dobry geriatra ma również wiedzę z psychiatrii i psychologii, dlatego wie, jak wesprzeć emocjonalnie seniora.

Mamy lekarzy zajmujących się nadciśnieniem tętniczym (hipertensjolog), chorobami siatkówki (retinolog), zaburzeniami równowagi (otoneurolog). A co jeśli starsza osoba ma wszystkie te schorzenia? Wtedy do akcji wchodzi wyjątkowy specjalista – geriatra.

Pani doktor, czym zajmuje się geriatra?

Lekarz tej specjalizacji sprawuje opiekę medyczną nad seniorami. Może nim zostać lekarz rodzinny lub z tytułem specjalisty chorób wewnętrznych. I tak jak pediatra zajmuje się rozwojem i chorobami wieku dziecięcego, internista głównie leczy osoby dorosłe, które mają maksymalnie 1–2 schorzenia przewlekłe, to geriatra specjalizuje się w terapii osób starszych. Jego zadaniem jest konsolidowanie leczenia wielu chorób u pacjentów starszych z tzw. wielochorobowością (termin ten oznacza równoczasowe współwystępowanie dwóch lub więcej schorzeń lub przewlekłych problemów medycznych u badanej osoby – przyp. red.). Geriatra jest także w stanie prawidłowo rozpoznać objawy różnych chorób u osób starszych.

Czy powszechnie występujące schorzenia mogą objawiać się inaczej u osób starszych niż u młodszych?

Tak. Na przykład niedoczynność tarczycy, która zwykle powoduje niekontrolowane tycie i osłabienie, u osób starszych wywoływać może spadki masy ciała i otępienie. Geriatra szybko wyłapie te objawy i skieruje pacjenta na odpowiednie badania.

Wspomniała pani o tym, że ważne jest prawidłowe leczenie pacjenta z wielochorobowością. Na czym ono polega?

Chodzi o to, żeby połączyć wiedzę medyczną tak, by leczenie jednej choroby nie pogłębiało innej lub nie powodowało ogólnie gorszego samopoczucia u pacjenta. Przykłady? W leczeniu nadciśnienia specjalista zwykle stara się obniżyć ciśnienie chorego do 115–120/80 mmHg. Tymczasem u osoby

starszej, szczególnie obciążonej zaburzeniami neurologicznymi i miażdżycą, tak niskie ciśnienie mogłoby spowodować osłabienie, a nawet omdlenie. Geriatra będzie umiał tak zaplanować leczenie, by nie dopuścić do tych objawów. Warto też pamiętać, że u osób starszych szybciej pojawiają się skutki niepożądane stosowania leków. Zadaniem geriatry jest przewidzenie takiej sytuacji i przeciwdziałanie jej. Czasem to niemal praca detektywistyczna. Z mojej praktyki wynika, że np. pacjenci cierpiący na zaparcia stosują duże ilości środków przeczyszczających, które wypłukują sód z organizmu. Potem taki chory skarży się na zawroty głowy. I niekiedy naprawdę trudno dociec, skąd takie objawy z dnia na dzień się pojawiły, bo niektóre osoby starsze nie informują lekarzy o stosowaniu suplementów. Trzeba sporego doświadczenia i dociekliwości, aby postawić odpowiednią diagnozę.

Myślę, że dla geriatry trudne może być też to, że z wielu chorób wieku podeszłego nie da się pacjenta wyleczyć.

Taka jest specyfika naszej pracy – celem nie jest wyleczenie pacjenta, a utrzymanie lub poprawa jego sprawności funkcjonalnej. Chodzi o to, aby jak najdłużej mógł być samodzielny, czuć się dobrze, cieszyć się życiem.

Jak można trafić do geriatry?

Zwykle lekarz rodzinny kieruje pacjenta do takiego specjalisty (konieczne jest skierowanie). Ważne, by na pierwszą wizytę u geriatry senior wziął ze sobą swoje wyniki badań, wypisy ze szpitala oraz listę zażywanych leków i suplementów.

rozmawiała Agnieszka Czechowska

Doppler USG

WYNIK USG DOPPLER otrzymuje się od razu po badaniu w postaci opisanego przez lekarza wykresu lub barwnego rysunku.

sposób, żeby sprawdzić, czy coś złego dzieje się z naszymi żyłami, a także tętnicami kończyn dolnych, górnych oraz innych części ciała.

Gja się od okolicznych tkanek i wraca do głowicy, to tzw. efekt Dopplera. Odbierany przez nią sygnał przekazywany jest do aparatu USG, który rejestruje częstotliwości fali i przedstawia je w formie graficznej. USG Doppler pozwala zbadać przepływ krwi i ewentualne zmiany w tętnicach szyjnych, podobojczykowych,

brzusznej i obrębie narządów płciowych. Metoda dopplerowska wykorzystywana jest w diagnostyce nieprawidłowości krążeniowych kończyn dolnych i górnych. Daje możliwość wykrycia schorzeń nawet wtedy, gdy są to początki choroby. Dzięki badaniu można zdiagnozować m.in.: zakrzepy, tętniaki, niewydolność żył, tętnic, wady serca, zastawek.

TEKST BARBARA TULEJA

KIEDY SIĘ WYKONUJE

• USG Doppler wykonuje się głównie u pacjentów ze zmianami miażdżycowymi i chorobami zatorowymi oraz przy podejrzeniu tętniaków. Badanie przeprowadza się również w podejrzeniu wszelkich ewentualnych urazów tętnic i innych patologicznych zmian mogących skutkować nieprawidłowym przepływem krwi w żyłach i tętnicach. Można w ten sposób zapobiec groźnym powi-

JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ

• W większości przypadków USG Doppler nie wymaga specjalnego przygotowania. Wyjątkiem są badania wykonywane przez powłoki brzuszne: tętnic nerkowych, aorty brzusznej, tętnic trzewnych (pnia trzewnego i tętnic krezkowych), układu wrotnego, żyły głównej dolnej, żył biodrowych. Wtedy obowiązuje przygotowanie jak przy USG jamy brzusznej. Oznacza to, że dzień przed badaniem stosujemy dietę lekkostrawną, bez jarzyn, owoców, ciemnego pieczywa. Musimy też zażyć symetykon (3 x 2 kapsułki) – preparat ma na celu usunięcie powietrza z przewodu pokarmowego, które stanowi przeszkodę dla ultradźwięków. Sześć godzin przed badaniem nie możemy jeść i pić napojów gazowanych i słodzonych (dozwolona jest woda).

JAK PRZEBIEGA

• Na początek musimy odsłonić miesce, które będzie badane (zdjąć lub odsunąć ubranie). Podczas USG z reguły leżymy na kozetce, tylko w niektórych przypadkach (np. USG Dopper kończyn dolnych) odbywa się ono na stojąco. Przed rozpoczęciem badania lekarz nakłada na skórę pacjenta żel ułatwiający obrazowanie i zmniejszający tarcie. Następnie przesuwa niewielką głowicę po skórze pacjenta w odpowienim miejscu na ciele i ogląda obraz danego narządu na monitorze. Dzięki temu od razu widzi, w których miejscach przepływ krwi jest wolniejszy, gdzie krew się cofa (spowodowane może to być niedomykalnością zastawek żylnych) oraz gdzie przepływ został zablokowany.

Podczas USG Doppler słychać charakterystyczny dźwięk przepływu krwi; zmiany w nim są również wskazówką dla lekarza, że w danym miejscu pojawiły się nieprawidłowości.

• Czas trwania badania dopplerowskiego to 15–30 minut.

kłaniom, takim jak: udar mózgu, zatorowość płucna czy zawał serca.

•Wskazaniem do wykonania badania są również zmiany o charakterze nowotworowym. Podczas USG Doppler można dokładnie prześledzić przepływ krwi w węzłach chłonnych. Badanie to pozwala też ocenić rodzaj guzów wątroby oraz określić stopień ich złośliwości.

Rodzaje

USG DOPPLER

W zależności od celu badania, lekarz może zlecić wykonanie go jedną z kilku technik:

• Z zastosowaniem fali ciągłej – pozwala na szybkie określenie zmian zachodzących w natężeniu przepły wu krwi. Metoda jest przydatna w analizie przepływu krwi przez zastawki i przy okre ślaniu tętna płodu.

• Z zastosowa niem fali pulsacyj nej – daje możli wość dokładnego określenia głębo kości, na jakiej po łożone jest naczynie.

•Duplex – to metoda podwójnego obrazowa nia, która łączy ultraso nografię ze zjawiskiem Doppler i pozwala na zaobserwowanie nie tyl ko naczyń, ale do tego sąsiednich tkanek.

I CO WYKRYWA BADANIE

Żeby wykonać badanie, musimy mieć skierowanie od specjalisty.

KROK PO KROKU

farmaceutkęZapytaj

Wątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów i preparatów aptecznych rozwiewa mgr farmacji Ewa Dembowska. Ty także chcesz zadać pytanie? Napisz na adres magazyn@dbamozdrowie.pl

pytanie

pytanie

Mam często zapalenie pęcherza. Jak mogę sobie pomóc?

Ewa P. z Sopotu

Najlepsza rada na tę przypadłość to profilaktyka – stosowanie wszystkich sposobów na zachowanie higieny osobistej, bo przyczyną zapalenia są bakterie. W domowej terapii można wykorzystać zioła o działaniu moczopędnym i przeciwzapalnym (żurawina, dziurawiec, skrzyp polny, kora wierzby) lub gotowe mieszanki ziołowe na dolegliwości dróg moczowych – pijąc napary lub stosując z dobrym skutkiem kąpiele ziołowe (nasiadówki). Należy jeść też kwaśne owoce i ich przetwory, bo zakwaszają mocz i utrudniają mnożenie się patogenów. Czasami należy stosować leki z grupy chemioterapeutyków pochodnych nitrofuranu, a nawet włączyć antybiotyki, których rodzaj i dawkę ustala urolog. Ważne jest picie odpowiedniej ilości płynów (minimum 2 litry dziennie), co powoduje częste oddawanie moczu i wypłukiwanie pato genów z organizmu. Należy pamiętać, że nieleczone infekcje dróg moczowych prowadzą do groźnych powikłań.

Od czasu do czasu dostaję pokrzywki, okropnie swędzi mnie wtedy skóra. Jak mogę złagodzić świąd?

Najczęściej występuje pokrzywka ostra, która trwa krócej niż 6 tygodni. Zwykle wywołana jest alergią lub lekami. U większości chorych zmiany ustępują bez leczenia. Pokrzywka przewlekła jest trudniejsza w terapii i rzadko udaje się ustalić jej przyczynę. W pierwszym momencie po rozpoznaniu podaje się lek przeciwhistaminowy zalecony przez lekarza. Zmniejsza on świąd skóry i powoduje zanikanie bąbli pokrzywkowych. Nie należy samodzielnie leczyć pokrzywki, trzeba jednak stosować się do ogólnych zasad w razie jej wystąpienia, np. w przypadku tej spowodowanej alergenem (np. proszkiem do prania), stresem, wysiłkiem, zimnem i innymi fizykalnymi czynnikami czy alergenami wziewnymi i kontaktowy-

Barbara S. z Kielc

mi – unikać bodźca wyzwalającego bądź nasilającego (np. alkohol, niektóre leki, kosmetyki, zwierzęta). Pokrzywka z powodu alergii pokarmowej wymaga zmiany diety. Wiedza, że chorujemy na pokrzywkę wywołaną alergią na jad owadów może powodować konieczność posiadania przy sobie adrenaliny jako jedynego remedium na wstrząs, który wywoła ukąszenie osy czy szerszenia. Oczywiste jest leczenie choroby, która powoduje następstwa w postaci pokrzywki, np. zakażenia bakteryjnego czy pasożytniczego. Leczenie pokrzywki jest żmudne i długotrwałe. Wymaga konsekwencji w eliminowaniu jej przyczyn, a środki antyświądowe nie są sposobem na tę dolegliwość. Można oczywiście korzystać z balsamów, kremów i maści dostępnych w aptece, by złagodzić świąd, ale muszą to być produkty hipoalergiczne, zawierające składniki głęboko natłuszczające skórę i niepowodujące pokrzywki w wyniku podrażnienia czy uczulenia na chemikalia zawarte w tych preparatach. Dobre rezultaty daje żel aloesowy, zimne okłady czy okłady z babki lancetowatej lub roztworu octu.

Tabletki uspokajające Labofarm®

Lek wskazany tradycyjnie

w łagodnych przejściowych stanach napięcia nerwowego oraz okresowych trudnościach w zasypianiu

Produkt złożony. Skład tabletki:

korzeń kozłka - 170 mg

szyszka chmielu - 50 mg

liść melisy - 50 mg

ziele serdecznika - 50 mg

Wielkość opakowań: 20, 60, 90, 150 tabletek

Podmiot odpowiedzialny: Laboratorium

Farmaceutyczne Labofarm Sp. z o.o. Sp. k.

ul. Lubichowska 176 B, 83-200 Starogard Gdański

 www.labofarm.pl

HT/12191/T003/2023/09/3

Ogyri nla n y , z iołowylek dostępnyod p o n a d tal03

SKUTECZNOŚĆ KLINICZNIE POTWIERDZONA

Tradycyjny produkt leczniczy roślinny z określonymi wskazaniami wynikającymi wyłącznie z długotrwałego stosowania.

To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania.

Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

w us tach Sucho, gorzko

Dolegliwości odczuwane w jamie ustnej mogą być oznaką różnych chorób. Szukanie przyczyn warto zacząć od dentysty, a następnie lekarza rodzinnego.

TEKST DOROTA MIKŁASZEWICZ

Nieprzyjemny oddech

Jeżeli coś nam przeszkadza w jamie ustnej, idziemy zwykle do stomatologa – z bolącym zębem, krwawiącymi dziąsłami, nieprzyjemnym oddechem czy kamieniem nazębnym, który potrafi szybko się odkładać, czasami zaraz po usunięciu. Dentysta może wyleczyć lub złagodzić te przypadłości, ale gdy nie znajduje ich przyczyny albo zastosowane leczenie nie pomaga, należy zwrócić się po pomoc do lekarza rodzinnego, który skieruje nas na badania i ewentualnie do innych specjalistów.

NASIONA LNU

Spożywanie nasion lnu korzystnie wpływa na funkcjonowanie układu trawiennego, wspomaga prawidłową perystaltykę jelit. Napar z nasion lnu działa w sposób kojący i osłonowy. Len jest także bogatym źródłem błonnika. 250 g

Do prozaicznych przyczyn należą niewyleczone zęby i zaniedbanie higieny. Leki, np. przeciwalergiczne, też mogą dawać taki skutek uboczny. Są także powody fizjologiczne, np. w nocy wydzielamy mniej śliny, co sprzyja rozwojowi bakterii wytwarzających związki o przykrym zapachu. Lecz to nie wszystko. Niemiły zapach z ust powodują m.in. choroby laryngologiczne (np. zapalenie zatok szczękowych) i przewodu pokarmowego, m.in. refluks, wrzody żołądka, a także chore nerki, wątroba i pęcherzyk żółciowy, cukrzyca. Chory żołądek i nerki nasilają odkładanie kamienia nazębnego. Jeśli dentysta nie pomoże, warto poprosić lekarza rodzinnego, by zlecił podstawowe badania krwi i moczu, a w razie potrzeby skierował do gastrologa, nefrologa czy innego specjalisty.

Jak sobie pomóc?

• Można pić napary z ziół kojące chory żołądek, m.in.: rumianku, szałwii, tymianku.

• Wypróbujmy płukankę z piołunu: łyżeczkę suszu zalewamy 2 szkl. wrzątku, odstawiamy pod przykryciem na 20 minut, przecedzamy. Płuczemy jamę ustną i gardło 4 razy dziennie.

• Niemiły zapach zamaskuje ssanie goździków, natki pietruszki, odrobiny kory cynamonowej czy żucie gumy bezcukrowej.

KOLOR JĘZYKA

25%

Dziwny smak

Niemiłą gorycz w ustach może wywołać przyczyna tak banalna, jak spanie z otwartą buzią, np. z powodu zatkanego katarem nosa, albo niedobór witamin i pierwiastków (zwłaszcza cynku i miedzi). Winowajcami bywają też leki, np. na nadciśnienie. Dużo groźniejsze powody to choroby przewlekłe, m.in. żołądka i wątroby czy kamica pęcherzyka żółciowego. Gorycz należy też do objawów stwardnienia rozsianego. Z kolei słony smak może być oznaką refluksu. We wszystkich tych wypadkach bez leczenia ani rusz.

Sucho w ustach

Niejednemu zaschło w ustach ze stresu lub po śnie w pokoju o suchym powietrzu. Doraźnie może pomóc łyk wody, gorzej jeżeli niedobór śliny trwa długo, utrudnia żucie i przełykanie. Nieleczony sprzyja próchnicy, aftom i owrzodzeniu jamy ustnej, prowadzi do grzybicy. Czasem wystarczy mniej solić, rzucić palenie i alkohol. Gdy jednak suchość nie mija, warto poprosić lekarza POZ o skierowanie na badania m.in. w kierunku cukrzycy, chorób nerek i tarczycy, zaburzeń trawienia.

Suchość pojawia się też u noszących protezy zębowe i aparaty ortodontyczne.

Zdrowy jest jasnoróżowy. Czasem pojawia się na nim nalot w innym kolorze, czego przyczyną mogą być przyjmowane leki, żywność (np. dania z curry) albo kawa. Wtedy na ogół wystarczy go wyczyścić, do czego służą specjalne szczoteczki. Jeśli jednak nalot nie daje się łatwo usunąć i towarzyszą mu niepokojące objawy ze strony innych części ciała, trzeba zasięgnąć porady lekarza. Żółty nalot na języku

może być oznaką: choroby wrzodowej żołądka, refluksu, chorób jelit, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, a także zaburzonej pracy wątroby. Brązowy

może wskazywać na choroby żołądka i pęcherzyka żółciowego, ale niekiedy zapowiadać kłopoty z układem oddechowym (zwłaszcza u osób palących papierosy). Z kolei czarny nalot na języku, zwykle widoczny u nasady, sugeruje chorobę nerek.

Ponadto bywa skutkiem ubocznym leków, np. antydepresantów lub przeciwalergicznych czy radioterapii. W każdym przypadku należy wybrać odpowiednie środki do higieny jamy ustnej: nie mogą zawierać środków wybielających ani alkoholu.

Jak sobie pomóc?

• Warto popijać łyczkami wodę niegazowaną i kisiel z siemienia lnianego, który nawilża błonę śluzową jamy ustnej i gardła (zalewamy łyżkę nasion szklanką wody, gotujemy 5 minut, odcedzamy, wlewamy płyn do termosu i popijamy po przez cały dzień).

• Produkcję śliny zwiększa żucie bezcukrowej gumy do żucia i ssanie plasterka cytryny. Co jakiś czas można płukać usta naparem z szałwii lub rumianku.

•W aptece są preparaty działające na zasadzie „sztucznej śliny”, np. tabletki i aerozole dla osób z kserostomią.

społeczeństwa cierpi z powodu halitozy, czyli nieświeżego oddechu.

Biały nalot na podniebieniu

Biały nalot o konsystencji zsiadłego mleka na języku i podniebieniu, a nawet w przełyku to główny objaw grzybicy jamy ustnej. Grzyb atakuje osoby z obniżoną odpornością. Ryzyko zwiększa brak żelaza i kwasu foliowego, przewlekła suchość w ustach, niektóre leki (m.in. antybiotyki, chemioterapia), podeszły wiek i związane z nim choroby całego organizmu. Jeśli pojawił się u zdrowej dotąd osoby, to lekarz może zlecić badania w kierunku cukrzycy, anemii, a nawet HIV i zmian przedrakowych. Konieczna będzie długotrwała kuracja przeciwgrzybicza środkami na receptę. Pomaga picie jogurtu naturalnego oraz płukanie ust 3 razy dziennie zawiesiną olejku z drzewa herbacianego: 10 kropel na ½ szklanki wody.

Krwawiące dziąsła

Przyczyną opuchniętych i krwawiących dziąseł mogą być składniki pasty do zębów, szczególnie ścierne, dodawane do tych wybielających, albo nieodpowiednia szczoteczka. Wrażliwi muszą poszukać ultramiękkiej. Kolejny powód to błąd protetyka w postaci źle dopasowanych protez lub koronek. Czasem też zapalenie dziąseł towarzyszy grypie – wiele zależy od zjadliwości wirusa. Doraźnie można płukać jamę ustną naparem z rumianku lub szałwii albo stosować gotowe preparaty. Jeżeli problem nie mija, trzeba iść do dentysty, aby sprawdzić, czy nie powstało zapalenie przyzębia (paradontoza), a także zrobić podstawowe badania w kierunku białaczki, cukrzycy, chorób nerek.

Witamina B12

Pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek oraz w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i odpornościowego. Tabletki, 100 szt.

Ferrum

Zawiera w swoim składzie żelazo z kwasem foliowym i witaminami B6, B12 i C. Żelazo pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny. Kapsułki, 30 szt. Suplement diety DOZ S.A.

MGR FARM. ANETA EKERT

Co pomaga przy leczeniu aft?

Afty to bolesne nadżerki jamy ustnej. Zazwyczaj występują na błonie śluzowej policzków, dziąseł, warg, gardła i podniebienia. Związany z nimi ból u dorosłych łagodzimy preparatami z diglukonianem chlorheksydyny. Dla dzieci bezpieczniejsze będą płyny do płukania lub aerozole do jamy ustnej z benzydaminą. Warto zastosować żel z hialuronianem sodu, bo chroni przed podrażnieniami i przyspiesza proces gojenia, tworząc opatrunek. Tradycyjnie stosowane w przypadku owrzodzeń jamy ustnej mieszanki ziołowe z benzokainą skutecznie uśmierzają ból i przynoszą ulgę. Kolejną alternatywą jest żel z salicylanem choliny - hamuje syntezę prostoglandyn, jednocześnie zmniejszając stan zapalny. Pamiętajmy, by bezpośrednio po aplikacji nie spożywać pokarmów. Pacjenci, którzy wybierają fitoterapię, doceniają odwary z lukrecji gładkiej i napary z szałwii lekarskiej, rumianku i kory dębu, bo skracają czas leczenia. Podczas leczenia aft zalecamy stosowanie szczoteczek do zębów o miękkim włosiu oraz unikanie ostrej i drażniącej żywności. Jeśli afta utrzymuje się dłużej niż 3 tygodnie lub ma dużą powierzchnię konieczna jest konsultacja lekarska. Choroby o podłożu zapalnym, obniżona odporność i niedobory żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12 mogą być pierwotną przyczyną powstawania aft. Warto zatem zadbać o wyrównanie niedoborów dietą i dobrze dobraną suplementacją.

Mały gruczoł

duży problem

Prostata, czyli gruczoł krokowy, ma wielkość orzecha włoskiego. Choć jest niewielka, to pełni ważną rolę w organizmie mężczyzny. Bierze udział w produkcji nasienia i metabolizmie hormonów. Ma też wpływ na libido.

Prostata

Produkt wspierający stan prostaty. Wierzbownica drobnokwiatowa wpływa na utrzymaniu prawidłowego stanu prostaty. Kapsułki, 60 szt.

Wraz z wiekiem gruczoł krokowy, który jest częścią układu moczowo-płciowego, ma tendencję do powiększania się. W efekcie zaczyna uciskać na cewkę moczową i powoduje różne dolegliwości. Trzeba też mieć świadomość, że powiększenie prostaty może wywołać infekcja lub nowotwór. Według danych World Cancer Research Fund International z 2020 r., rak prostaty to drugi po płucach męski nowotwór. Sygnałem, że gruczoł krokowy zaczyna źle funkcjonować, jest wrażenie

TEKST mgr farm. MARTA STACHURA

Rak prostaty

jest uleczalny w przypadku jego wczesnego wykrycia.

ciągłego parcia na pęcherz (w dzień i nocy) i oddawanie moczu po kropelce. Ból, pieczenie oraz krew w moczu powinny być od razu skonsultowane z lekarzem.

Wizyta u urologa

Badanie u specjalisty pozwoli rozwiać wątpliwości na temat rozmiarów, struktury i kształtu gruczołu krokowego. I jest całkowicie bezbolesne. Zwykle lekarz prosi pacjenta o położenie się na łóżku na boku lub o przykucnięcie, a następnie palpacyjnie ocenia stan narządu. Aby zmniejszyć dyskomfort, stosuje żel znieczulający. Badanie per rectum (DRE), według zaleceń Polskiego Towarzystwa Urologicznego (PTU), należy wykonywać regularnie po 50. roku życia. Lekarz może zlecić także:

Test na poziom PSA (stężenia we krwi białka PSA wytwarzanego przez prostatę). Podwyższony poziom wskazuje na stan zapalny lub zmiany nowotworowe. Wynik badania (można je wykonać w laboratorium lub domu po kupieniu płytkowego testu w aptece) trzeba zawsze skonsultować z lekarzem. Przed badaniem należy unikać forsownego wysiłku fizycznego i stosunków płciowych, bo mogą zwiększyć poziom PSA. USG gruczołu krokowego, które umożliwia wykrycie stanów zapalnych, zmian nowotworowych i morfologicznych prostaty. Wykonuje się je transrektalne lub przez powłoki brzuszne.

Na receptę

Schorzenia prostaty w zależności od ich rodzaju mogą być leczone przez internistę, urologa lub onkologa.

W przypadku diagnozy o łagodnym przeroście stosuje się zwykle tzw. inhibitory 5-alfa-reduktazy, które wpływając na przemianę testosteronu, spowalniają ten proces. Inna grupa leków to tzw. alfa-adrenolityki, które poprawiają m.in. przepływ moczu. Czasami rozważany jest również zabieg chirurgiczny.

W przypadku zapalenia gruczołu krokowego stosuje się antybiotyki oraz leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Terapia onkologiczna prostaty to proces wieloetapowy, ale bardzo dobrze rokuje.

Zdrowy styl życia

Starzenie się organizmu to proces nieodwracalny. Jednak nasz styl życia i codzienna dieta mogą te fizjologiczne zmiany spowolnić i złagodzić ich objawy. Aby zmniej-

NIE LEKCEWAŻ

Nieleczony przerost gruczołu krokowego może mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia. Powiększająca się prostata blokuje przepływ moczu, doprowadzając do stanów zapalnych różnych odcinków układu moczowego, a następnie do zastojów moczu, co w skrajnych przypadkach może spowodować groźną dla życia urosepsę.

szyć tempo przerostu prostaty, należy m.in. zadbać o to, aby codzienne posiłki były bogate w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe i wartościowe tłuszcze. Warto także ograniczyć ostre przyprawy. Bardzo ważne w profilaktyce chorób gruczołu krokowego są aktywność fizyczna i seksualna. Regularny ruch wpływa na utrzymanie ogólnej dobrej kondycji organizmu i właściwe krążenie krwi. Sport przyczynia się także do zachowania odpowiedniej masy ciała, która jest również czynnikiem profilaktycznym. Natomiast aktywność seksualna, oprócz wpływu na krążenie krwi, umożliwia uwolnienie produkowanego przez prostatę płynu preejakulacyjnego. To reguluje pracę gruczołu i zmniejsza ryzyko stanu zapalnego. Ograniczenie alkoholu i całkowity zakaz palenia to obowiązkowe punkty na profilaktycznej liście. Alkohol może powodować stany zapalne prostaty, a palenie tytoniu jego nowotwory.

Suplement diety wspierający prace gruczołu krokowego oraz drogi moczowe.

Przewodnik

po jesiennych inhalacjach

Przeziębienie, grypa, zapalenie oskrzeli, huśtawki nastroju ― na każdą z tych sezonowych bolączek znajdzie się recepta. Inhalacje świetnie uzupełnią tradycyjne leczenie.

UWAGA NA ZASADY

Ważny jest nie tylko sam moment pochylenia się nad parującą misą.

Kto jest alergikiem, powinien

spytać lekarza, czy może inhalować

się z wykorzystaniem ziołowego naparu lub olejku eterycznego.

Dwie godziny przed i po nie wolno palić papierosów.

Tuż przed nie należy być bardzo głodnym ani też najedzonym, bo grozi to nudnościami. Prawidłowy sposób inhalacji: misa z ziołowym naparem

wdech nosem, wydech ustami; woda z olejkiem eterycznym – wdech ustami, wydech nosem. Zaraz po niewskazane są długie rozmowy, picie zimnych napojów, wychodzenie z domu na wiatr lub mróz. Do końca dnia powinnaś też unikać silnych zapachów, dymu, zakurzonych i zapylonych pomieszczeń.

Zapach, który wdychasz, może poprawić ci humor – przetwarza go ta sama część mózgu, która zawiaduje emocjami. Ale inhalacje to coś więcej niż pachnący sposób na chandrę. Jeśli do gorącej wody dodasz garść odpowiednio dobranych ziół lub krople olejku eterycznego, unoszące się nad parującą miksturą opary zyskają właściwości lecznicze. Poprzez błony śluzowe nosa i gardła dobroczynne cząsteczki trafią do krwioobiegu i razem z krwią dotrą do chorego miejsca. To korzystna i skuteczna metoda leczenia. Ilość substancji potrzebnej do wywołania określonego efektu jest niewielka, a skutki uboczne jej stosowania – żadne. Dodatkowa zaleta takiej terapii – bezpieczny układ pokarmowy. Warto wiedzieć, że dzięki inhalacjom zmienia się jonizacja powietrza w pomieszczeniu. To bardzo korzystne działanie, zwłaszcza jesienią i zimą, gdy mieszkania są przegrzane, a powietrze w nich suche.

TEKST ANNA SKOCZEŃ

Wrazie kaszlu

Inhalacje mogą pomóc zarówno na ten infekcyjny, jak i związany z przewlekłym stanem zapalnym (np. POChP) czy podrażnieniem dróg oddechowych (np. przez kurz). Znaczenie ma, czy jest on suchy, czy mokry. Olejek eukaliptusowy lub herbaciany – ma działanie przeciwwirusowe, antybakteryjne i przeciwgorączkowe. Ułatwia też odkrztuszanie flegmy. Sprawdzi się przy przeziębieniu i zapaleniu oskrzeli, ale też przy np. POChP. Do 3 litrów gorącej wody dodaj 3–5 kropli. Czas inhalacji 10 minut. Podbiał – zalecany przy kaszlu suchym. Do miski z gorącą wodą dodaj garść suchych ziół. Pochyl się na 15 minut.

Silnie

działające olejki, jak: anyżowy, eukaliptusowy, szałwiowy zawsze stosuj zgodnie z ulotką.

Nagardłazapalenie

Zalecana jest inhalacja z dodatkiem składników zmniejszających obrzęk śluzówki w górnych drogach oddechowych, antybakteryjnych, hamujących procesy zapalne i łagodzących ból. Olejek z prymuli. Do miski z gorącą wodą dodaj 3

Możesz też zrobić inhalację w kąpieli, dodając 10–15 kropli (w łyżce oleju bazowego, np. jo joba) do wanny wypełnionej ciepłą wodą .

Rumianek, szałwia, sosna, tymianek. Suszone zioła połącz w równych częściach. Odmierz

30 g mieszanki, dodaj małą garść świeżego lub suszonego sosno wego igliwia i zalej w misce gorącą wodą. Wdychaj lecznicze opary przez 5–10 minut.

Przy zapaleniu zatok

Niezależnie od tego, co zawiniło – wirusy, bakterie czy grzyby – przydatne zioła to te rozrzedzające wydzielinę, o działaniu antyseptycznym, przeciwzapalnym, przeciwbólowym i delikatnie uspokajającym. Lawenda, melisa, mięta, rumianek, tymianek. Suszone zioła odmierz w równych częściach (np. po 1/2 szklanki), a nastęnie wsyp do naczynia i dokładnie wymieszaj. Weź dużą garść, zalej w misce 3 litrami wrzącej wody, ponownie zamieszaj łyżką, tym razem napar. Pochyl głowę nad naczyniem. Czas trwania inhalacji to 5–10 minut. Możesz powtarzać ją rano i wieczorem (przed pójściem spać zapewni uczucie przyjemnego zrelaksowania).

Sosnowe igliwie możesz już teraz nazbierać, wysuszyć i trzymać na czarną godzinę.

a gorączkę

Najlepsze inhalacje to te podczas chłodnej, dodatkowo obniżającej wysoką temperaturę kąpieli.

Olejek lewendowy i rumiankowy. Po 5–6 kropli każdego z nich rozpuść w łyżce oleju bazowego. Następnie wymieszaj z wcześniej połączonymi: szklanką soli epsom, 1/4 szklanki sody oczyszczonej, 1/4 szklanki soli morskiej. Całość odstaw na 30 minut. Dodaj do wanny wypełnionej umiarkowanie ciepłą wodą, poczekaj, aż kąpiel się ochłodzi (najlepiej, aby miała temperaturę o stopień niższą, niż twoja własna). Zanurz się na mniej więcej 20 minut.

Olejek pichtowy. Gdy nie chcesz brać kąpieli, dodaj 5 kropli do miski z mocno ciepłą wodą, ustaw naczynie w pokoju i wdychaj opary unoszące się w powietrzu.

Ułatwia oddychanie i chroni nos.

W 100%

NATURALNA BIODEGRADOWALNA FORMUŁA

Preparat udrażniający o działaniu ochronnym dla dorosłych i dla dzieci.

W APTEKACH

WYRÓB MEDYCZNY 0477

Aboca posiada certyfikat B Corp dobrowspolne.aboca.com

Producent: Aboca S.p.A. Società Agricola Sansepolcro (AR) - Italia

Dystrybutor i podmiot prowadzący reklamę: Aboca Polska Sp. z o.o., 40-384 Katowice, ul. Ks. Bpa. H. Bednorza 2a-6 - Polska

glutenu bez OD 6. ROKU ŻYCIA

Tannisal

Tannisal-FL Kompleks molekularny tanin, flawonoidów i halitu.

Przy katarze

Dopasuj inhalację do etapu infekcji i wyglądu wydzieliny pojawiającej się w nosie, a także nasilenia dokuczających ci dolegliwości i uczucia dyskomfortu.

Majeranek i soda sprawdzą się w początkowym stadium, gdy katar jest wodnisty. Pachnące listki zawierają związki przeciwzapalne i antybakteryjne. Pod wpływem sody poprawia się odczyn w drogach oddechowych, dzięki czemu drobnoustroje nie mogą się rozwijać. Wymieszaj łyżkę suszonego majeranku z łyżeczką sody, zalej w szklance wrzątkiem, wymieszaj. Inhaluj się 5–7 minut. Macierzanka, rumianek, szałwia, igliwie sosny. Odmierz taką samą ilość (np. po kubku) każdego z tych składników (suszonych), dobrze wymieszaj. 30 g mieszanki zalej w misce 2 l gorącej wody. Inhaluj się 5–7 minut. Tabletka wapnia musującego – inhalacja z jej dodatkiem przyniesie ulgę przy silnym katarze. Rozpuść tabletkę w szklance umiarkowanie ciepłej wody, odczekaj 3–4 minuty. Możesz też użyć 10-proc. ampułki (o pojemności 10 ml) z chlorkiem wapnia – stosuje się ją jak wyżej. Następnie pochyl się nad naczyniem i wdychaj leczniczy aerozol przez nos ok. 5 minut.

Przeciwko depresji

Jest co najmniej kilka olejków eterycznych, które mają korzystny wpływ na samopoczucie psychiczne, pomagają złagodzić stres, opanować lęki i pozbyć się bezsenności.

W badaniach wykazano również ich korzystny wpływ na pracę serca oraz ciśnienie krwi. Olejek z bergamotki, trawy cytrynowej, geranium, gorzkiej pomarańczy lub różany. 10–15 kropli jednego z nich rozcieńcz w łyżce oleju bazowego i dodaj do wanny wypełnionej ciepłą wodą. Zanurz się i wdychaj spokojnie opary przez 15 minut.

INHALACJA

PRZEZ NACIERANIE

Możesz przygotować maść, która po nałożeniu na skórę będzie uwalniała leczniczy zapach. Majerankowa jest idealna przy katarze. Łyżkę niesolonego masła utrzyj z łyżką świeżych listków, zostaw na 24 godziny. Przełóż do rondelka, wstaw do garnka z gorącą wodą. Gdy masa się rozpuści, przeciśnij ją przez płótno. Trzymaj w lodówce. Smaruj pod nosem jak najcześciej, zwłaszcza na noc. Różano-sandałowo-ylangowa zadba o dobry nastrój, gdy jesteś poza domem i nie masz, jak zrobić klasycznej inhalacji. Do łyżki oleju bazowego lub balsamu dodaj po 2 krople olejku z róży damasceńskiej, sandałowego i ylang ylang. Dobrze wymieszaj. Rozprowadź po całym ciele.

Uwaga! Nie stosuj na skórę olejków bez rocieńczania!

Czas odpocząć po urlopie

To brzmi jak kiepski żart, ale jest rzeczywistością dla wielu z nas, całkiem dobrze rozpoznaną przez psychiatrię jako Syndrom Stresu Pourlopowego. Towarzyszy mu poczucie przytłoczenia, niechęć do powrotu do pracy, apatia. Nie jest to jednostka chorobowa, więc o zwolnieniu lekarskim nawet nie myśl. Dlaczego ten stan dopada blisko 80 proc. ludzi wracających z wakacji? Jednym z czynników jest nagła zmiana rytmu życia. Podczas urlopu często wychodzimy z rutyny, śpimy dłużej, spędzamy więcej czasu na relaksie i zabawie. Po powrocie do pracy konieczność dostosowania się do stałych godzin pracy i obowiązków może prowadzić do uczucia zmęczenia i dezorientacji. Ale bez paniki! To naturalna reakcja organizmu na narzucanie mu dobrze znanych, niechcianych rygorów codzienności. Zanim się pozbieramy, mija zwykle parę dni. Warto w tym czasie zadbać o to, by przejść przez ten trudny czas łagodnie i stopniowo. Uzgodnij z pracodawcą pierwszy dzień w pracy po wakacjach na ulgowej taryfie (szef zrozumie, w końcu też bierze urlopy), wchodź w swoje zadania etapami, zaczynając od tych mniej wymagających, zadbaj o zdrowy sen. Jeśli jednak ten stan się przeciąga do dwóch, trzech tygodni – to już pourlopowa depresja i nie zaszkodzi porozmawiać z psychologiem. A może po prostu nieco wcześniej zacząć planować kolejne wakacje?

Karolina Banasiak

Farmaceutka, redaktor prowadząca ,,DOZ Magazyn”. Miłośniczka kotów, ciekawych ludzi i książek. Energii dodają jej zajęcia na trampolinach i jogging, a wycisza się na działce w otoczeniu natury.

TEKST KAROLINA BANASIAK

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON

ŻYJĘzdrowo

Do serca przytul psa,

To dobry pomysł, bo obcowanie ze zwierzętami domowymi poprawia nasz nastrój i pozwala zapomnieć o codziennych stresach. Może także złagodzić ból fizyczny i uchronić nas przed alergiami.

Zwierzaki

na zdrowie

Każdy kto posiada psa, wie, że to wierny przyjaciel, obrońca, pocieszyciel. Ale nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że może on zapewnić domownikom lepsze zdrowie, podobnie też jak i inne zwierzęta. Są na to dowody naukowe.

Zwierzak w domu to obowiązek, wiadomo... To zazwyczaj wymówka, by się na niego nie decydować. Tymczasem przygarniając zwierzę, możemy w zamian wiele zyskać. Pies czy kot w domu zmniejsza poczucie samotności, zwłaszcza u osób starszych. Coraz więcej badań dowodzi też, że czworonożny przyjaciel może chronić właściciela przed różnymi chorobami. Bezkonkurencyjne w tym są psy, ale także sprawdzają się koty i inne futrzaki. Nawet królik czy świnka morska potrafią poprawić domownikom nastrój.

Ciśnienie i waga w dół

Badania pokazały, że właściciele psów mają niższe ciśnienie krwi i lepszy profil lipidowy (poziom cholesterolu HDL i LDL oraz trójglicerydów) niż osoby nieposiadające czworonoga. Codzienne spacery zmniejszają też ryzyko otyłości, podobnie jak zabawa ze zwierzęciem, która wymaga ruchu, a tym samym zastępuje ćwiczenia fizyczne. Historie z życia pokazują, że pies może uchronić właściciela od nadwagi. Jedną z nich opisał Eric O`Grey w książce „Peety. Pies, który uratował mi życie”. Jej autor zmagał się z 60-kilogramową nadwagą i związanymi z nią chorobami do czasu, gdy lekarz udzielił mu nietypowej rady. A mianowicie, by... adoptował psa, który też będzie miał nadwagę Od tego czasu Eric chodził z pupilem na długie spacery, a ich efekt był wyjątkowy – nie tylko pies wrócił do prawidłowej wagi, ale też jego pan pozbył się zbędnych kilogramów i dolegliwości.

Wywąchać chorobę

Znane są przypadki, kiedy pies zwracał uwagę na nietypową zmianę na skórze u swego pana. Tak długo ją obwąchiwał, aż w końcu zaniepokojony właściciel zwierzaka skonsultował się z lekarzem. Po zrobieniu badań okazało się, że to nowotwór! Według organizacji Medical Detection Dogs (Psy do wykrywania chorób), psiaki mogą wywąchać nie tylko niebezpieczne zmiany na skórze, ale też nowotwór w ciele człowieka (po jego

oddechu). Tę umiejętność zawdzięczają silnemu

węchowi: psy mają 150–300 mln receptorów węchowych (człowiek tylko kilkadziesiąt mln). Wyszkolone

wyczują także po zapachu próbki moczu raka prostaty, a po woni potu i oddechu diabetyka – spadek poziomu cukru we krwi. Wczesna „psia diagnostyka” może skłonić wiele osób do wizyty u lekarza i przebadania się.

Mniejszy ból

Mruczek może złagodzić ból, bo jego sierść jest najonizowana ujemnie, a bolące miejsce – dodatnio, więc gdy położy się na nim, dolegliwość słabnie. Poza tym temperatura ciała kota jest o dwa, trzy stopnie wyższa niż człowieka i obolałe miejsce się rozgrzewa. Kot, choć indywidualista, przywiązuje się do domowników –wskakuje im na kolana, mruczy – a to łagodzi stres. Gdy głaszczemy kocurka, w naszym organizmie wydzielają się endorfiny, „hormony szczęścia”. Osoby mające kota rzadziej są narażone na zawał

– i to o 30 proc. – niż osoby, które go nie mają. Z badań wynika też, że obecność kociego domownika dobrze wpływa na osoby cierpiące na choroby Parkinsona

Czy zwierzak może uodpornić dziecko na choroby

Gdy w domu jest pies lub kot, nasz układ odpornościowy

uczy się rozpoznawać i zwalczać alergeny. Jest więc szansa na to, że dziecko

będzie miało silniejszy układ immunologiczny i większą odporność na infekcje górnych

dróg oddechowych niż osoby nieposiadające zwierząt.

i Alzheimera, dzieci z ADHD i ze spektrum autyzmu. Specjaliści polecają do felinoterapii (terapii z udziałem kota) zwłaszcza persy, maine coony i koty brytyjskie.

Mocniejsza rodzinna więź

Gdy dziecko prosi o zwierzaka, rodzice decydują się na małego futrzaka, z którym nie będzie problemów. Ale małe zwierzę nie zawsze oznacza mniej kłopotów. Weterynarze radzą, by królika, chomika lub świnkę morską kupować starszym dzieciom, bo przedszkolakom trudno wytłumaczyć, że królik nie lubi noszenia na rękach, a świnka morska ma delikatny kręgosłup, który łatwo uszkodzić. Te w wieku szkolnym potrafią już zająć się zwierzakami, np.: przygotować posiłek królikowi, regularnie czesać świnkę morską, sprzątać klatki. Jedno jest pewne – ten wysiłek się opłaca. Bo futrzaki będą wzmacniać więzi rodzinne.

Lepszy nastrój

Rodzice, którzy zdecydowali się kupić żółwia, zauważają pozytywną zmianę w zachowaniu dziecka: staje się ono bardziej pogodne, mniej lękliwe (dotyczy to zwłaszcza tych ze spektrum autyzmu i zespołem Aspergera). Roślinożerne żółwie są łagodne (nie gryzą) i przyzwyczajają się do kontaktu z właścicielem, co ciekawe, nawet dopominają się o jego towarzystwo. To korzystnie wpływa na nastrój domowników. Warto też pamiętać o jeszcze jednej zalecie żółwi – towarzyszą właścicielowi przez całe życie, bo żyją nawet ponad 100 lat. A nie są trudne w utrzymaniu, jeśli tylko stworzy się im warunki zbliżone do naturalnych – terrarium, pokarm i odpowiednią temperaturę (wskazówki uzyskamy w sklepie zoologicznym i u weterynarza).

KAROLINA BANASIAK REDAKTOR PROWADZĄCA RADZI

Pieski i kotki, które z nami mieszkają, traktujemy jak członków rodziny – opiekujemy się nimi z troską, przeżywamy, gdy coś im dolega. One zaś odwzajemniają się nam przywiązaniem i bezwarunkową miłością. Ale nie tylko... W towarzystwie naszych pupili pozbywamy się napięcia i smutku, mamy lepszy nastrój. Okazuje się też, że dobrze wpływają na stan naszego zdrowia, co potwierdzają badania naukowe. Psi nos może nawet zadziałać jak... diagnosta laboratoryjny i wyczuć u nas chorobę, nim pojawią się objawy, kot zaś pomoże złagodzić ból, wygrzewając nam obolałe miejsce. Warto o tym pamiętać, gdy rozważamy przygarnięcie czworonoga.

Spokój i relaks

Specjaliści zajmujący się animaloterapią (terapią z udziałem zwierząt) twierdzą, że kontakt z domowym zwierzęciem ma znaczenie terapeutyczne w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych i procesów otępiennych. Po sesjach animaloterapii poprawia się stan psychiczny pacjenta, a jej pozytywne efekty utrzymują się przez kilka miesięcy po jej zakończeniu. Pomóc może zwłaszcza dogoterapia. Przeszkolony pies bez trudu odczytuje gesty człowieka, rozpoznaje, kiedy jest on zestresowany. Wyczuwa bowiem adrenalinę i kortyzol – hormony, których poziom wzrasta w organizmie człowieka pod wpływem silnego napięcia. Wtedy będzie instynktownie okazywał nam więcej zainteresowania. W konsekwencji bliski kontakt z psem (także z kotem) zmniejszy stężenie hormonów stresu, a to zwiększy ogólną odporność organizmu.

Pomoc w chorobach

Ryby wprawdzie głosu nie mają i nie nawiążemy z nimi relacji, ale śledzenie ich podwodnego życia uspokaja i wycisza. To udowodnione! Z najnowszych badań wynika, że obserwacja akwarium z kolorowymi rybkami i roślinami pozytywnie wpływa na osoby z zaburzeniami nerwowymi i psychicznymi, m.in. łagodzi depresję. Zaobserwowano też, że u pacjentów z chorobą Alzheimera, którzy stale przebywali w pokoju z akwarium, wystąpiła wyraźna poprawa łaknienia.

Podwójnie działa na ból gardła: przeciwzapalnie i miejscowo

znieczulająco1

Dla dzieci i niemowląt*

*1 rozpylenie leku na 4kg masy ciała

Pierwsze użycie

nie skraca terminu

przydatności leku

Tantum Verde, 1,5 mg/ml Benzydamini hydrochloridum aerozol do stosowania w jamie ustnej i gardle. Klarowny, bezbarwny roztwór o smaku miętowym. Wskazania: Leczenie objawów (ból, zaczerwienienie, obrzęk) związanych ze stanem zapalnym jamy ustnej i gardła tj. w zakażeniach bakteryjnych i wirusowych, zapaleniu błon śluzowych po radioterapii, w stanach po zabiegach operacyjnych w laryngologii i stomatologii, a także po intubacji. Podmiot odpowiedzialny: Aziende Chimiche Riunite Angelini Francesco A.C.R.A.F. S.p.A. Viale Amelia 70, 00181 Rzym, Włochy. OTC - produkty lecznicze wydawane bez recepty.

1. ChPL Tantum Verde 1,5 mg/ml aerozol do stosowania w jamie ustnej i gardle.

TV/REK/07/23

Sięgamy po batoniki bez cukru albo napoje light z nadzieją, że pomogą nam utrzymać apetyt oraz wagę w ryzach.

Czy naprawdę tak jest?

TEKST BARBARA TULEJA

Pułapki

jedzenia light

Jeszcze dwie, trzy dekady temu czekolady bez cukru można było znaleźć tylko na półkach z żywnością dla diabetyków. Stąd przekonanie, że są zdrowe i niskokaloryczne. Dziś w sklepach pełno jest produktów spożywczych z napisem: „fit”, „fitness”, „light”. Wydawałoby się więc, że nie ma nic prostszego, jak je jeść i czekać na efekty. Problem w tym, że abyśmy mogli zdrowo schudnąć, nasze posiłki powinny być mniej kaloryczne, ale też bogate w składniki odżywcze. Da się to zrobić, jeśli nauczymy się właściwie rozpoznawać jedzenie light.

HydroOne Slim

Zawiera w składzie chrom, który pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi oraz przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu makroskładników odżywczych. Tabletki musujące, 24 szt.

Zdradliwe słodziki

W słodyczach typu light cukier zastępują słodziki, np.: aspartam, sorbitol. To substancje pochodzenia roślinnego, dużo słodsze od cukru. Wystarczy ich odrobina, by osiągnąć porównywalną słodycz. Mają jednak minusy. Często powodują problemy z zasypianiem, niestrawność i biegunki. Oczywiście, producenci zapewniają, że jeśli nie zjemy ich za dużo, to nic takiego się nie stanie. Jednak właściwe dawki znają tylko specjaliści, a na etykietach można znaleźć jedynie nazwy. Amerykańskie badania (publikowane np. w „Behavioral Neuroscience”) pokazały, że słodziki zaspokajają smak, ale nie są w stanie oszukać naszego mózgu. Ich słodycz zapowiada dużą dawkę kalorii. Gdy mózg jej nie otrzymuje, pobudza to do pracy ośrodek głodu. Efekt? Jeszcze większy apetyt.

Uwaga na fruktozę

To naturalny cukier, który zawierają owoce. Gdy odkryto, że organizm przyswaja ją wolniej niż cukier, zaczęła się dietetyczna kariera fruktozy. Dlatego najpierw była składnikiem żywności dla diabetyków, a potem też produktów light. Okazało się jednak, że jest inaczej przetwarzana przez organizm niż cukier i w związku z tym powoduje odkładanie tkanki tłuszczowej w okolicach narządów wewnętrznych. A to właśnie

najbardziej naraża nas na choroby cywilizacyjne (np. układu krążenia). Wniosek? Najlepiej jeść fruktozę w naturalnej postaci, czyli w owocach, i w rozsądnej ilości, np. jabłko i szklankę borówek dziennie.

Bez cukru, ale więcej kalorii

Warto wiedzieć, że widoczny na etykiecie napis, że jakiś produkt nie zawiera cukru, nie oznacza, że ma znacznie mniej kalorii. Często bowiem producenci zastępują cukier... tłuszczem. Wystarczy porównać kaloryczność pełnej czekolady i tzw. lekkiej. Tabliczka tej drugiej dostarcza raptem kilkadziesiąt kalorii mniej.

Mniej tłuszczu i witamin

Najbardziej kalorycznym składnikiem posiłków jest tłuszcz. Jeden gram dostarcza nam dziewięć kalorii, podczas gdy gram białka czy cukru tylko po cztery. Nic dziwnego, że produkty reklamowane jako beztłuszczowe wpisujemy na listę zakupów jako pierwsze. Nie zawsze to się opłaca. Składniki, którymi producenci zastępują tłuszcz, to najczęściej substancje roślinne: skrobia modyfikowana, mączka chleba świętojańskiego, guma guar. Znajdziemy je np. w słodyczach, wędlinach czy sosach. Zagęszczają je, żelują, a więc zapewniają dobrą konsystencję, ale smaku tłuszczu nie zastąpią. Stąd na

DOBRY WYBÓR

Nie łudź się, że jogurt owocowy „0% tłuszczu” ma mniej kalorii! Dodawany jest do nich słodzony dżem.

Lepiej wybierz: Więcej zyskasz, jeśli kupisz jogurt naturalny i polejesz nim świeże owoce.

Do śniadaniowej granoli producenci często dodają oprócz bakalii syrop glukozowy i tłuszcz roślinny.

Lepiej wybierz: Sama zrób musli ze zwykłych płatków owsianych i suszonych owoców.

Napoje light zamiast cukrem słodzone są aspartamem, który pobudza apetyt.

Lepiej wybierz: Wodę, bo nie zawiera kalorii. Wypita przed posiłkiem skutecznie tłumi apetyt.

liście składników pojawia się cukier. Tłuszczu nie ma, ale liczba kalorii znów rośnie. Tak powstaje błędne koło. Na beztłuszczowej diecie szybko zabraknie nam witamin A i E (chroniących przed zmarszczkami) oraz D (dbającej o mocne kości). Organizm przyswaja je tylko z tłuszczem. Lepiej więc jeść go trochę, wybierając produkty pochodzenia zwierzęcego o obniżonej zawartości tłuszczu (np. mleko 2%) i tłuszcze roślinne (np. olej rzepakowy, oliwa).

MASY CIAŁA dzięki

w 100% naturalnym formułom

Wypróbuj Libramed i Lynfase od Aboca. Pomoc w utrzymaniu formy i zdrowia. WYRÓB MEDYCZNY

Produkt nie zastępuje zrożnicowanej diety. Należy przestrzegać niskokalorycznej diety dbać o regularną aktywność fizyczną. W przypadku stosowania diety przez okres dłuższy niż trzy tygodnie,

Società Agricola - Sansepolcro (AR) - Italia Dystrybutor i podmiot prowadzący reklamę: Aboca Polska Sp. z o.o., 40-384 Katowice, ul.

- Polska

zaleca się skonsultowanie z lekarzem.

REKLAMA

z oponką na brzuchu Koniec

TO PROBLEM NIE TYLKO NATURY ESTETYCZNEJ, Z CZASEM TAKA TKANKA TŁUSZCZOWA MOŻE

ZMIENIĆ SIĘ W GROŹNĄ OTYŁOŚĆ BRZUSZNĄ.

TEKST MAGDALENA BAUMAN

Martwi cię nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicy pasa?

Słusznie, bo może być sygnałem otłuszczenia narządów wewnętrznych, a to poważne zagrożenie dla zdrowia. Pora więc wstać z wygodnej kanapy i zmobilizować się do ruchu. Ćwicz codziennie, a zobaczysz efekty.

BRZUSZKI POGŁĘBIONE

wzmocnią także miednicę

Leżąc, ugnij nogi w kolanach pod kątem prostym. Zrób 5 skłonów, przyciągając klatkę piersiową do ud. Odpocznij, powtórz 3 razy.

BRZUSZKI Z PIŁKĄ

uelastycznią mięśnie brzucha

Połóż się wygodnie na plecach. Ugnij nogi w kolanach pod kątem prostym, łydki oprzyj na piłce (lub na krześle), ręce skrzyżuj na karku. Wykonaj 5 skłonów, odpocznij, głęboko oddychając. Powtórz serię 3 razy.

SKRĘTY NA LEŻĄCO

wymodelują talię

Leżąc na plecach, zegnij lewą nogę i zrób skręt tułowia, starając się dotknąć kolano prawym łokciem. Zmień stronę. Powtórz 10 razy, odpocznij. Powtórz serię 3 razy.

JEMzdrowo

Francuzi uważają swoje sery niemal za skarb narodowy. My często je jemy, ale aż tak nie cenimy. A szkoda, bo niektóre to prawdziwe rarytasy. Wytwarzanie tych najlepszych bywa pilnie strzeżoną tajemnicą i mogą być produkowane tylko w konkretnym regionie.

Sekrety serów

BARBARA LASOTA

mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW

Z dziurami, bez dziur, z pleśnią

Na świecie są tysiące gatunków serów, ale dokładnej liczby nie zna nikt. Stanowią dobrą alternatywę dla wędlin i mięs oraz rozkosz dla podniebienia. Pod warunkiem, że mają dobrą jakość.

Starożytni mieszkańcy Anatolii (obecnie Turcja) wędrując w odległe miejsca, zabierali ze sobą jako pożywienie zapas mleka w bukłakach zrobionych z jagnięcych, kozich lub cielęcych żołądków. A ponieważ w tych w pojemnikach był naturalny enzym zwany podpuszczką, to z mleka powstawała galaretowata masa. Inna jednak od tej, gdy mleko pozostawiano w glinianym garnku, w którym ukwaszały je bakterie. Po odciśnięciu mlecznego skrzepu w trzcinowym lub wiklinowym koszyku powstawał ser podpuszczkowy. Tak narodziła się sztuka serowarska, którą udoskonalono w Cesarstwie Rzymskim, a później w średniowiecznych zakonach. Mnisi przekazali tę umiejętność rolnikom.

Każdy inny

Sery produkuje się z mleka krowiego, koziego, owczego, a niekiedy nawet bawolego. Każde mleko smakuje

inaczej, więc sery także się różnią. Duży wpływ na to ma również technologia.

Twarogowe, nazywane białymi, są wytwarzane z mleka ukwaszonego przez dobroczynne bakterie. Mają na ogół delikatny, lekko kwaskowy smak i są dość lekkostrawne. Zapewniają sporą porcję białka, witamin z grupy B, a nie obciążają organizmu nadmiarem tłuszczu. Zawartość tego składnika nawet w tłustych białych serach nie przekracza często 9 g na 100 g produktu. Co równie ważne, twarogi zawierają mało soli (z wyjątkiem fety), więc nie przyczyniają się do nadciśnienia. Podpuszczkowe, powstające dzięki dodatkowi naturalnej lub syntetycznej podpuszczki, to w większości sery dojrzewające. Po odciśnięciu, uformowaniu i wymoczeniu w solance odkłada się je, w zależności od gatunku, minimum na kilka dni i dopiero potem trafiają do sklepów. Niektóre dojrzewają w specjalnych pomieszczeniach kilka miesięcy lub nawet lat.

BRIE

Sery światowej sławy

PREZENTUJEMY 10 NAJBARDZIEJ POPULARNYCH. W PRZYPADKU NIEKTÓRYCH PRAWO DO NAZWY MAJĄ TYLKO WYBRANI WYTWÓRCY.

Francuski, z mleka krowiego. Pachnie delikanie pieczarkami i pleśnią, która tworzy aksamitną skórkę. Miękki, kremowy, świetnie smakuje z bagietką.

CHEDDAR

Angielski przysmak z mleka krowiego o dosyć wyrazistym, smaku i często żółtej barwie. Twardy, bywa trochę kruchy.

GORGONZOLA

Włoski ser pleśniowy znany od 1200 lat. Powstaje z mleka krowiego. Wonny i pikantny. Świetnie smakuje sam, w sałatkach i sosach.

PARMEZAN

Popularny ser włoski. Pikantny, lekko żółtawy, bardzo twardy. Dojrzewa od roku do trzech lat. Świetny do zapiekanek, makaronów, sałatek, zup, sosów.

GOUDA

Duma Holendrów. Półtwardy, z krowiego mleka. Ma śmietankowy smak, jędrny miąższ, małe oczka. Dojrzewa 6 tygodni.

CAMEMBERT

Również specjał francuski. Pokryty białą pleśnią, podobny do brie, ale bardziej wyrazisty w smaku i na ogół gęstszy. Świetny po ugrillowaniu, z dodatkiem konfitury z żurawiny.

MASDAMER

Holenderski ser półtwardy z mleka krowiego. Podobny do szwajcarskiego ementalera. Słodkawy, łagodny, z dużymi dziurami, wilgotny i sprężysty.

ROQUEFORT

Specjalność Francji, niekwestionowany król serów. Wytwarzany z mleka owczego. Ma ostry smak i niebieskozielonkawe przerosty pleśni.

OSCYPEK

Nasz produkt regionalny, wytwarzany z mleka owczego z małą domieszką krowiego. Twardy, wędzony. Ten oryginalny ma wrzecionowaty kształt, który uzyskuje w drewnianych formach.

EMENTALER

Ser szwajcarski z krowiego mleka. Żółty, twardy, z równomiernymi dziurami wielkości dużej wiśni. Dojrzewa 3

12 miesięcy. Łagodny, lekko orzechowy.

DESKA SERÓW

SPOSÓB SERWOWANIA serów na desce lub tacy jako osobne danie jest wynalazkiem Francuzów, z czego są bardzo dumni. Podaje się je na ogół po daniu głównym, przed deserem. Można też potraktować deskę serów jako mały posiłek, gdy na krótko wpadną goście. NA DESCE POWINNO SIĘ ZNALEŹĆ minimum 3, a najlepiej 5–6 gatunków serów. Kroimy je na kawałki, podajemy z owocami, oliwkami, bagietką, winem.

To właśnie czas i warunki dojrzewania, a także dodatki nadają serom podpuszczkowym specyficzny wyrazisty smak, wygląd i konsystencję.

Pleśniowa arystokracja

Przed laty uchodziły za luksusowe, bo ich produkcja jest wymagająca, a cena dosyć wysoka. Nie było również u nas tradycji ich jedzenia i wyrobu. Ostatnio jednak coraz częściej sięgamy po camembert, brie, roquefort czy gorgonzolę. Mamy także ich polskie odpowiedniki, np. rokpol, lazur. Dostępny jest również rodzimy camembert i brie, choć oczywiście Francuzi daliby się pokroić za swój oryginalny Camembert de Normandi. Sery pleśniowe należą do grupy podpuszczkowych. Aby zostały porośnięte białym meszkiem pleśni lub w środku pojawiły się kolorowe przerosty, trzeba je zaszczepić szlachetnymi drobnoustrojami i trzymać w takich warunkach, aby rozwijały się tylko pożądane szczepy. Co ciekawe, pierwszy pleśniowy przysmak powstał przypadkiem, z kawałka zwykłego sera zostawionego w chłodnej, wilgotnej jaskini

Dziury S czy XL

Wśród serowych pyszności największą grupę stanowią sery żółte, czyli dojrzewające, poduszczkowe, o konsystencji półtwardej i twardej. Część konsumentów uważa, że im większe dziury (lub inaczej oczka) w serze, tym jest on bardziej dojrzały, szlachetny i smaczniejszy. Nie do końca to prawda. Grupa oryginalnych serów holenderskich z goudą na czele ma niewielkie dziurki, nawet jeśli są to produkty renomowanych mleczarni. Można

Są kaloryczne

Sery pleśniowe i twarde dojrzewające, choć stanowią cenne źródło wapnia, białka i witamin, to jedzone w nadmiarze tuczą. 100 g dostarcza często ponad 300 kcal.

natomiast trochę zmienić technologię produkcji i ta sama gouda będzie mieć imponujące dziury. Ponieważ producenci znają naszą słabość do takich serów, to starają się dać nam produkt, jaki lubimy i uzyskać wyższy dochód. Przy ocenie dojarzałości i jakości sera zwracajmy po prostu uwagę, aby oczka były regularne, niepostrzępione, o gładkiej powierzchni. Warto także przeczytać etykietę, jeśli tylko jest to możliwe, i upewnić się, że do wyrobu nie dodano mleka w proszku, karagenu i konserwantów. Kto nie czuje się ekspertem, po prostu powinien szukać serów, które zostały wyróżnione jakąś nagrodą w konkursie lub mają certyfikat pochodzenia.

Jak to jest dojrzewaniem

Niektóre sery podpuszczkowe po odciśnieciu serwatki i nasoleniu wcale nie dojrzewają (np. mozzarella), a mimo to są znakomite. Niezbyt długo dojrzewają w chłodnych piwnicach nasze sery korycińskie. I tak jest prawidłowo. Natomiast niektóre gatunki, np. parmezan, ementaler, muszą dojrzewać długo, aby miały dobrą jakość. Bo czasami im dłużej, tym lepiej.

Znakomite śliwki kupimy w Szydłowie, Sechnie, Strzelcach Dolnych, ale i na pobliskim targu. Smakujmy je i róbmy zapasy.

Śliwkom nie da się oprzeć

Wkraczają na kulinarną scenę po truskawkach, malinach i porzeczkach. I choć nie są tak aromatyczne, to wszyscy je lubimy. Mają też wiele walorów zdrowotnych.

CO ZAWIERAJĄ

Są bogate przede wszystkim w składniki mineralne: po tas, magnez, żelazo, miedź, cynk. Ponadto w ich skórce i tuż pod nią znajdują się przeciwutleniacze, błonnik i sporo witamin.

Na co pomaga?

NA ZAPARCIA

•Kto cierpi na tę dolegliwość, ten powinien wypróbować tradycyjne ludowe lekarstwo – wieczorem zalewamy

10 suszonych śliwek szklanką przegotowanej, letniej wody, dodajemy

łyżeczkę miodu i zostawiamy na noc. Rano, przed śniadaniem, jemy owoce i wypijamy wodę. Nawet jeśli pierwsza porcja nie pomoże, to druga, zjedzona kolejnego dnia, powinna poskutkować.

NA NADWAGĘ

•Chociaż zawierają cukier, to nie podnosi on zbytnio poziomu glukozy i nie powoduje gwałtownego wyrzutu insuliny, która przyczynia się do wywoływania uczucia głodu. Duża ilość błonnika stabilizuje cukier we krwi i sprawia, że czujemy się najedzeni. Nie mamy potrzeby podjadania.

JAK JE WYKORZYSTAĆ

KULINARNIE

Tradycyjne powidła warto robić bez dodatku cukru, ponieważ śliwki są wystarczająco słodkie. Zawsze starajmy się mieć w domu także przynajmniej mały zapas suszonych owoców. To świetna naturalna przekąska, alternatywa dla batoników. Aby zimą jeść pyszne knedle, pierogi, galaretki i ciasta z tymi owocami, możemy również je zamrozić. Nie stracą walorów zdrowotnych ani smakowych.

Uwaga!

Do suszenia najlepsze są dojrzałe węgierki. Można je ususzyć w piekarniku, w temp. 60 st. C.

ZAPOBIEGAJĄ MIAŻDŻYCY

•Znajdujące się w śliwkach przeciwutleniacze z grupy polifenoli (np. kwas chlorogenowy) hamują odkładanie się w naczyniach krwionośnych tzw. złego cholesterolu LDL. W ten sposób chronią nas przed miażdżycą, zmniejszają ryzyko zawału serca i udaru. Ich działanie wzmacnia obecny w tych owocach potas, który przyczynia się do obniżania ciśnienia tętniczego krwi.

TEKST BARBARA LASOTA

Możesz liczyć na przyjazną rozmowę na dowolny temat z drugim Seniorem.

Uzyskasz poradę specjalistów np. Dietetyka, Farmaceuty.

Indeks glikemiczny pod kontrolą

Jak sugeruje nazwa, wskaźnik ten ma związek z poziomem glukozy we krwi. Warto go poznać i kierować się nim na co dzień. Pomaga uniknąć nie tylko cukrzycy, ale też innych chorób.

NasZ ekspert

BARBARA LASOTA

mgr inż. żywienia człowieka

absolwentka wydziału

Żywienia Człowieka SGGW

Niewiele ponad 40 lat temu kanadyjski specjalista w dziedzinie żywienia David Jenkins podjął się opracowania najzdrowszego menu dla diabetyków. W tym celu zebrał grupę ochotników chorujących na cukrzycę i wielokrotnie mierzył im poziom glukozy we krwi po spożyciu różnych pokarmów. Na podstawie tego eksperymentu opracował tabelę zawierającą 62 najczęściej spożywane produkty, dla których określił indeks glikemiczny (IG). Wskaźnik ten informuje, jak szybko wzrasta stężenie glukozy we krwi po zjedzeniu porcji danego pokarmu. Jako punkt odniesienia badacz przyjął wzrost poziomu cukru we krwi po spożyciu czystej glukozy. Jej IG oznaczył jako 100. Glukoza jest bowiem wchłaniana wprost do krwi i powoduje błyskawiczne jej przecukrzenie. Następcy dr. Davida Jetkinsa przebadali pod tym kontem kolejne produkty i potrawy. Obecnie możemy już korzystać z tabeli IG, która zawiera ich setki.

Indeks niski, średni, wysoki

Na podstawie obliczonych IG podzielono żywność na trzy grupy. W pierwszej znalazły się produkty o niskim wskaźniku, na ogół nieprzekraczającym 50. Uważa się

Cukier w normie

Kompozycja ziół wspierających utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi. Torebki, 20 szt.

Prawidłowy wynik glukozy we krwi na czczo mieści się w granicach 70−99 mg/dl. Gdy posiłki są dobrze skomponowane, wtedy 2 godziny po jedzeniu poziom cukru powinien wynosić ok. 150 mg/dl.

je za najkorzystniejsze, bo po ich zjedzeniu poziom cukru we krwi wzrasta powoli. Zapobiegają zatem hiperglikemii, a także nagłym, niebezpiecznym spadkom glukozy. W tej grupie znajdują się np.: warzywa, część owoców, orzechy, produkty pełnoziarniste. Przykłady podajemy w tabeli poniżej. Mniej korzystna jest druga grupa. Te pokarmy mają IG od 51 do 69. Są często bogatsze w węglowodany i stosunkowo szybko trawione. To powoduje łatwe przedostawanie się glukozy do krwi. Najbardziej powinniśmy uważać na ostatnią grupę, o IG 70 i więcej (tabela na str. 65). Po zjedzeniu tych

Wybierz dobrze IG

Najczęściej sięgaj po produkty z tej tabeli i podobne do nich.

Zamieściliśmy tu tylko kilkanaście przykładowych warzyw, ale pozostałe, łącznie ze strączkowymi, również mają niski indeks.

Suplement diety DOZ S.A. REKLAMA

ŚREDNI INDEKS

OD 51 DO 69

•kasza manna i kuskus..................60

• rogal maślany ....... 60

• mleko pełne .......... 60

• napój typu cola .... 60

• ananas 60

• lody 60

• chrupki kukurydziane ........ 60

• melon ..................... 60

• grochówka ............ 60

• wafle ryżowe ......... 64

• rodzynki ................. 64

• ananas z syropu 65

• buraki gotowane .. 65

• ryż biały ................. 65

• bób gotowany ....... 65

• groszek konserwowy .......... 65

• kukurydza gotowana 65

• owsianka na chudym mleku . 65

• batony .................... 68

• krupnik z kaszą

i ziemniakami........ 69

• sałatka jarzynowa .............. 69

• pizza z serem i pomidorami 60

produktów poziom cukru we krwi błyskawicz nie rośnie. U osób zdrowych organizm broni się, uwalniając gwałtownie dużą dawkę insuli ny, aby pozbyć się nadmiaru glukozy. Jednak z czasem mechanizm ten może przestać dzia łać. Wtedy dochodzi do stanu przedcukrzyco wego, a następnie do cukrzycy i związanych z nią zaburzeń.

Indeks zerowy

Warto pamiętać, że w grupie o niskim indek sie glikemicznym jest również taka żywność, która ma IG równy 0. Są to: mięsa, ryby, ja ja, niektóre sery, zwłaszcza twarde, oleje, ma sło, smalec. Nie powodują wzrostu glukozy

Korzyści zdrowotne

Dieta oparta o

• ziemniaki gotowane całe 65

• zupa grzybowa

z kluseczkami.......69

niski indeks glikemiczny zmniejsza ryzyko powikłań u diabetyków. Sprzyja również obniżeniu cholesterolu, trójglicerydów, ciśnienia i homocysteiny, które są czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

we krwi, ponieważ nie zawierają (lub zawierają śladowe ilości) węglowodanów.

Sprytne triki na obniżenie IG

Jeśli przeanalizujemy zamieszczone tabele, to zauważymy, że np. krupnik ma wyższy indeks glikemiczny niż kasza, czyli główny jego składnik, i marchew, a nawet ziemniaki. Dzieje się tak dlatego, że zupa jest długo gotowana i wszystkie jej składniki są rozdrobnione. A obróbka termiczna i rozdrabnianie przyspieszają wchłanianie cukrów. Dobrze ilustruje to też porównanie surowej i gotowanej marchwi. Pierwsza ma IG 16, a druga – 47. Stąd wniosek, że w każdym posiłku powinno się znaleźć coś surowego, o niskim wskaźniku, najlepiej warzywo lub mało słodki owoc. A oto inne sposoby obniżające IG.

•Łączmy produkty węglowodanowe o średnim i wysokim indeksie z tymi o zerowym: z mięsem, rybą, serem lub łyżką tłuszczu.

•W miarę możliwości nie obierajmy warzyw i owoców ze skórki.

•Nie rozgotowujmy potraw. Makaron al dente wolniej podnosi cukier niż bardzo miękki.

•Jedzmy niektóre potrawy ugotowane dzień wcześniej, które były schłodzone.

•Unikajmy miksowania produktów i zup.

•Zamiast drobnych kasz wybierajmy grube.

Idealny jadłospis IG

Śniadanie: 2 kromki pieczywa pełnoziarnistego; pasta z twarogu i jogurtu z dodatkiem szczypiorku, pokrojonego ogórka; sałatka z pomidorów, oliwek i cebuli; słaba herbata z cytryną.

II śniadanie: miseczka owsianki na półtłustym mleku z dodatkiem jabłka, kilkoma suszonymi morelami i szczyptą cynamonu; sok z pomarańczy rozcieńczony wodą mineralną.

Obiad: porcja zupy z jarmużu; papryka z farszem z brązowego ryżu, mięsa z indyka, cebuli i pieczarek; kompot ze śliwek.

Podwieczorek: garść ulubionych orzechów lub migdałów obranych ze skórki; 2/3 szklanki soku wielowarzywnego.

Kolacja: 2 jajka na miękko; 2 kromki razowego pieczywa; sałata z dodatkiem szczypiorku i koperku z sosem jogurtowo-śmietanowym.

• chleb pszenny z białej mąki .......... 70

• kajzerki .................. 70

• bagietka................. 70

• kasza jęczmienna gotowana 70

• kasza jaglana gotowana ............... 71

• sernik ..................... 73

• frytki ....................... 75

• dynia po ugotowaniu. 75

• płatki czekoladowe śniadaniowe ......... 75

• arbuz ...................... 75

• naleśniki z białej mąki.......... 85

• rzepa i brukiew po ugotowaniu ...... 85

• popcorn ................. 85

• ryż preparowany 85

• mleko ryżowe 85

• tort ......................... 87

• ciasto drożdżowe ............. 92

• pieczywo francuskie ............. 95

• ziemniaki pieczone i zasmażane 95

• glukoza 100

• piwo...................... 110

Nie podniosą

Falafel z sałatką

400 g ciecierzycy, cebula, 3 ząbki czosnku, jajko, 3 łyżki bułki tartej, pęczek natki pietruszki, olej do głębokiego smażenia, kmin rzymski, kardamon, mielona kolendra, cynamon, imbir, gałka muszkatołowa, pieprz, sól

Ciecierzycę zalej litrem wody i zostaw na 8–10 godzin. Następnie odcedź, dodaj do niej pokrojoną cebulę, obrany czosnek i zmiel w maszynce do mięsa. Masa powinna się kleić. Dołóż jajko, bułkę tartą, posiekaną natkę,

Ciecierzyca − główny składnik tych kotlecików ma niski indeks glikemiczny. Jak wszystkie strączkowe dostarcza dużo białka, witamin i minerałów.

Talerz zdrowia

6 ziemniaków, 4 marchewki, 4 pietruszki, 2 buraki, papryka, 3 cebule, 5 ząbków czosnku, pęczek szczypiorku, olej, tymianek, rozmaryn, pieprz, sól

Wszystkie warzywa umyj i obierz, pokrój na niewielkie kawałki,

posól. Ząbki czosnku posiekaj. Do 4 łyżek oleju dodaj czosnek, po 1/2 łyżeczki tymianku i rozmarynu oraz dużą szczyptę świeżo zmielonego pieprzu. Wlej aromatyczny olej do miski z warzywami i starannie wymieszaj. Rozłóż je na dużej brytfannie.

Dopilnuj, by warzywa były lekko chrupiące, bo wtedy indeks glikemiczny potrawy będzie niższy, niż gdy są one miękkie. Ser dodatkowo go obniży.

DESER

Murzynek z gruszkami

szklanka mąki razowej orkiszowej, 3 łyżki zmielonych migdałów, 2 łyżki kakao, 3 jajka, 1/3 szklanki oleju, nieco ponad pół szklanki mleka, 4–5 gruszek, 2 łyżki cukru, 5 suszonych daktyli, cynamon, proszek do pieczenia, soda

ale

Daktyle posiekaj. Wsyp do dużej miski mąkę orkiszową i z migdałów, cukier i kakao. Dodaj daktyle, 1/2 łyżeczki cynamonu, 1/2 łyżeczki sody i łyżeczkę proszku do pieczenia. Wymieszaj. Dodaj jajka, olej, mleko i zmiksuj na jednolitą ma-

łyżeczkę soli i po odrobinie pozostałych przypraw. Formuj małe kotleciki i smaż na rozgrzanym oleju, mniej więcej 3 minuty z każdej strony. Falafel powinien być chrupiący z wierzchu i soczysty w środku. Przed podaniem ułóż kotleciki na sezonowej sałatce.

Rozgrzej piekarnik do 170 st. C, wstaw warzywa i piecz ok. 40 minut. Gotowe posyp posiekanym szczypiorkiem. Jeśli chcesz, możesz wzbogacić warzywa, dodając na 10 minut przed końcem pieczenia ok. 200 g sera feta lub oscypka. Pokrój go w niewielką kostkę i rozłóż równomiernie na warzywach.

sę. Gruszki umyj, osusz. Keksówkę wyłóż folią aluminiową, natłuść.

Włóż do niej połowę ciasta. Wciśnij w nie gruszki, jedną obok drugiej. Zalej je resztą ciasta. Piecz ok. 45 minut w 180 st. C. Udekoruj pudrem i melisą.

Ciasta powodują szybki wzrost glukozy we krwi,

dodatek mąki razowej i migdałowej spowalniają to tempo.

Poznaj Aplikację DOZ.pl

Przypomnienia o zażyciu leków

Mobilna Apteczka

Porady i konsultacje z Farmaceutą

Szeroka oferta

Realizowanie zamówień i śledzenie ich statusu

Wygoda użytkowania

Porady zza

PIERWSZEGO STOŁU*

BIELIZNA CHŁONNA

I NIETRZYMANIE MOCZU

Majtki chłonne to doskonałe rozwiązanie dla kobiet, które mimo nieprzyjemnych dolegliwości chcą aktywnie funkcjonować i swobodnie wykonywać codzienne czynności. Nowoczesna bielizna chłonna przypomina zwykłą bieliznę, posiada komfortowy w noszeniu krój i oddychający materiał, a także dyskretny kolor (do wyboru: kremowy, biały, czarny). Wbudowany wkład chłonny dopasowuje się do ciała i jest niewidoczny pod ubraniem, wiąże nawet duże ilości moczu i pochłania nieprzyjemny zapach. Rozmiar majtek dobieramy, biorąc pod uwagę obwód w pasie.

LEKI A DYM Z PAPIEROSA

Interakcja pomiędzy lekiem a dymem papierosowym polega na zmianie działania leczniczego bądź jej przemianie na aktywność toksyczną. Wyróżniamy tutaj dwa rodzaje interakcji: farmakokinetyczne i farmakodynamiczne. Pierwsza – dotyczy zmian na wszystkich etapach wędrówki leku w organizmie: wchłaniania, dystrybucji, metabolizmu i wydalania. Druga

wynika głównie z obecności nikotyny w dymie papierosowym i jej aktywności biologicznej. Interakcje te dotyczą najczęściej leków przeciwastmatycznych, przeciwarytmicznych, przeciwnadciśnieniowych, przeciwlękowych, przeciwbólowych, antykoncepcyjnych, przeciwzakrzepowych. Uwaga, bierni palacze! Działania niepożądane lub brak efektów terapeutycznych mogą mieć bezpośredni związek z przebywaniem w środowisku dymu tytoniowego.

nasZ ekspert

dr n. farmaceutycznych

MAGDALENA JACHORSKA

ekspert farmaceutyczny

DERMOKOSMETYKI

POMOGĄ NA PRZEBARWIENIA

Za skuteczne działanie dermokosmetyku odpowiadają m.in. zawarte w nim substancje aktywne. Jedną z nowszych propozycji w walce z przebarwieniami jest substancja o nazwie thiamidol. Hamuje ona działanie tyrozynazy – enzymu, który bierze udział w produkcji melaniny. W konsekwencji redukuje plamy pigmentacyjne i zapobiega ich ponownemu pojawianiu się. Badania kliniczne wskazują, że pierwsze efekty działania mogą być widoczne już po dwóch tygodniach regularnego stosowania produktu. Thiamidol działa na wszystkie rodzaje i karnacje skóry oraz różne rodzaje przebarwień (posłoneczne, hormonalne, pozapalne, potrądzikowe, plamy soczewicowate).

PREPARAT NA BOLESNE SKURCZE NÓG

Uczucie obrzęku i ciężkości nóg oraz nocne kurcze mogą być objawem występującym w przebiegu nie wydolności żylnej. Preparatami o potwierdzonej skuteczności łagodzenia bolesnych dolegliwości są leki flebotropowe, do których należy diosmina. Substancja ta korzystnie wpływa na mikrokrążenie, zwiększa elastyczność i napięcie ścian naczyń żylnych. Zmniejsza zastój krwi w kończynach, zwiększa przepływ w układzie chłonnym i działa przeciwzapalnie. Preparaty z diosminą poprawiają komfort życia pacjenta, a ich regularne stosowanie może odwrócić rozwój choroby. Preparaty diosminy przyjmujemy podczas posiłku, dawkujemy zgodnie z ulotką lub zaleceniami lekarza lub farmaceuty.

* „Pierwszy stół” w języku zawodowym osób związanych z farmacją to nic innego, jak lada w aptece, przy której pacjent spotyka się z farmaceutą.

JESTE M eko

Sposób, w jaki robimy zakupy, ma większy wpływ na środowisko, niż nam się wydaje. Warto więc, robiąc to, przestrzegać zasad, które sprawią, że nie przyczynimy się do degradacji przyrody.

Zakupy dla natury

dobre

sposobów na mądre zakupy 6

W sklepach półki uginają się od towarów, zewsząd jesteśmy bombardowani kampaniami reklamowymi, rabatami, promocjami, by kupować więcej i więcej. A tymczasem to, co trafia do naszego koszyka, ma wpływ na otaczające nas środowisko.

Warto więc nauczyć się robić zrównoważone zakupy.

Wmnóstwa litrów wody, tysięcy watów energii i z emisją ogromnych ilości dwutlenku węgla, który trafia do at

mosfery. Jednym z efektów zakupów są też tony śmieci, zwłaszcza opakowań, często zabójczych dla planety plastików. Wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy. Tymczasem Ziemia woła o ratunek! Musimy zacząć od zmiany sposobu myślenia i korekty utrwalonych przez lata przyzwyczajeń. Najwyższa pora zrobić bilans stanu posiadania, potrzeb i zacząć kupować odpowiedzialnie.

WIĘCEJ NIŻ RAZ

Przez lata wytwórcy ułatwiali nam życie produktami jednorazowego użytku. Kubeczki i sztućce (najczęściej plastikowe), torebki foliowe, słomki, ręczniki papierowe, patyczki higieniczne, a nawet porcje ryżu czy kaszy pakowane w plastikowe woreczki, które po ugotowaniu zawartości trzeba wyrzucić. Na szczęście wprowadzono przepisy, które zakazu

ją wprowadzania na rynek niektórych produktów jednorazowego użytku (np. kubki i sztućce). Na inne, jak np. na torby foliowe, nałożono opłaty, co ma ograniczyć ich użycie. Staraj się unikać kupowania przedmiotów, które za chwilę wyrzucisz. Pakuj zakupy w wielorazowe woreczki i torby, zabieraj tekturowe wytłoczki na jajka. Gdy kupujesz kiszoną kapustę czy ogórki, weź ze sobą słoik.

2NIE TYLKO CENA

Przy zakupie sprzętów AGD i RTV, a także lamp nie kieruj się wyłącznie ceną. Warto czasem wydać więcej, aby w rezultacie zaoszczędzić. Dotyczy to zwłaszcza urządzeń, które pracują całą dobę. Nowe etykiety energetyczne wprowadzone dwa lata temu informują nie tylko o klasie energooszczędności (najwyższa to A, najniższa G), ale też o rocznym zużyciu energii (np. w przypadku lodówki czy kuchenki) i wody potrzebnej do cyklu jednego prania czy zmywania. Warto więc czytać etykiety i porównywać. Kupowanie droższych, ale „zjadających” mniej prądu sprzętów w rozliczeniu rocznym bardziej się opłaci, zwłaszcza przy stale rosnących cenach energii elektrycznej.

KUPUJ OD MIEJSCOWYCH

Mamy szczęście, bo nie brakuje nam przez cały rok owoców i warzyw, także tych egzotycznych. Warto jednak pamiętać, kupując arbuzy w marcu, że nim trafiły do naszego kraju, musiały przebyć długą drogę – ponad 10 tysięcy kilometrów! A to oznacza emisję ogromnych ilości CO2. Staraj

Ślad węglowy

* To suma emisji gazów cielarnianych produkowanych bezpośrednio i pośrednio. Im więcej podróżujemy, kupujemy, bardziej ogrzewamy domy, tym większy pozostawiamy ślad węglowy.

się zatem kupować miejscowe płody rolne i to najlepiej wtedy, gdy trwa na nie sezon. Są nie tylko tańsze i zdrowsze, także transport jest mniejszym obciążeniem dla natury. Ale miejscowe, nie zawsze znaczy przyjazne dla środowiska. Warzywa uprawiane w szklarni ogrzewanej węglem nie mniej szkodzą środowisku niż te z daleka.

wyłącz stand-by produkuj mniej śmieci oszczędzaj wodę używaj lamp LED unikaj plastiku jedz owoce sezonowe pierz w niskiej temp.

jedz mniej mięsa nie kupuj w sieciówkach ogranicz wyroby mleczne przerabiaj, odzyskuj rzadziej używaj auta

kupuj używaną odzież naprawiaj, co się da

stosuj dietę roślinną wybieraj

pociąg sadź drzewa ogranicz latanie buduj mniejszy dom wybierz fotowoltaikę właściwie ogrzewaj

TRWAŁE JEST LEPSZE

Idź w jakość, a nie w ilość. Decyduj się na wyroby solidne, które posłużą wiele lat. Nie poddawaj się presji zmieniających się mód, unikaj impulsywnych zakupów. Dotyczy to zarówno mebli, okien, drzwi, podłóg, sprzętów AGD, jak i ubrań. Wszystko, co kupujesz, ma swoją historię, ale też przyszłość. Od twoich wyborów zależy, jak szybko użytkowane przez ciebie rzeczy trafią na śmietnik. To, co się da – naprawiaj. Jeszcze przed zakupem sprawdź, jak długą gwarancję oferuje producent. Im dłuższa, tym większa szansa na wieloletnie użytkowanie i dostępność części do naprawy urządzenia. Zastanów się, czy wszystko musisz kupować. Niektóre rzeczy (np. zastawę na duże przyjęcie, sprzęt kempingowy, narzędzia elektryczne) warto wypożyczyć. W dużych miastach można też wypożyczać pojazdy (samochody, rowery, hulajnogi). To, co ci niepotrzebne, a może jeszcze posłużyć komuś innemu – oddaj.

KAROLINA BANASIAK

REDAKTOR PROWADZĄCA RADZI

Nie jestem zakupoholiczką, więc moje zakupowe decyzje są na ogół dobrze przemyślane. Zawsze wcześniej zastanawiam się, czy na pewno potrzebuję rzeczy, którą zamierzam kupić. Staram się, by w moim domu nie było sprzętów czy bibelotów niepotrzebnych lub przypadkowych. Zanim coś wyrzucę, sprawdzam, czy nie da się tego produktu przerobić albo wykorzystać w inny, nietypowy spososób. Chętnie pozyskuję ubrania z tzw. drugiego obiegu. Zaglądam na portale i grupy sprzedażowe, czasem odwiedzam second handy lub sklepy charytatywne, w których można znaleźć prawdziwe perełki. Jeśli coś zamawiam przez internet, to gdy tylko jest taka możliwość, wybieram opakowania zero waste, czyli odzyskiwane i wykorzystywane ponownie.

ZWRACAJ UWAGĘ NA OPAKOWANIA

Unikaj kupowania żywności sprzedawanej na plastikowych albo styropianowych tackach. Jeśli to możliwe, wybieraj towary bez jakichkolwiek opakowań lub ewentualnie w pojemnikach ekologicznych, które nadają się do ponownego przetworzenia, lub biodegradowalnych, wyprodukowanych z surowców naturalnych (kukurydzy, słomy, pulpy celulozowej). Kosmetyki kupuj w szklanych opakowaniach (najlepiej bez dodatkowych pudełek).

6ie stosuj środków czystości, które zawierają LZO (Lotne Związki Organiczne), bo są one kancerogenne. Uważaj na chlor zawarty w wielu wybielaczach i preparatach do usuwania pleśni. Nie kupuj olejków eterycznych rozcieńczanych substancjami syntetycznymi, sztucznych tkanin nasączonych chemikaliami, ale przede wszystkim unikaj plastiku. On zaśmieca świat najbardziej. Produkuje się go prawie 400 mln ton rocznie! A część trafia potem do śmieci.

Do sklepów spo żywczych wybieraj się zawsze z listą.

Bez planu i spisu potrzebnych produktów kupujesz na ogół za dużo i zwykle przepłacasz.

Jesienne trio

Koniec lata i początek jesieni to czas, gdy mocy nabiera mnóstwo pożytecznych roślin. Są wśród nich i takie, które mają lecznicze właściwości. Wykorzystaj je, aby pomóc swojemu zdrowiu.

TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

urawina, wrzos, jeżyna, ale także dzika róża, rokitnik, czarna jagoda, borówka nadają się do zbierania późnym latem. Dzięki ich urodzie późnoletni i jesienny krajobraz staje się malowniczy i kolorowy. Z wrzosów chętnie robimy bukiety do wazonów, a z owoców różnych krzewów i krzewinek przetwory. Wszystkie te rośliny,

oprócz tego, że są ładne, mają też działanie prozdrowotne i potrafią złagodzić różne dolegliwości. Stosowane w zalecanych dawkach są bezpieczne i nie zaszkodzą. Można podawać je także dzieciom, nawet przez dłuższy czas. Warto więc wykorzystać tę porę roku, aby przy okazji spacerów w łagodnym wrześniowym słońcu zebrać polecane rośliny i uzupełnić domową apteczkę.

ZACHWYCAMY SIĘ NIMI, A CZĘSTO NIE WIEMY, ŻE MOŻEMY JE WYKORZYSTAĆ JAKO LEKI ZIOŁOWE.

ŻURAWINA BŁOTNA

Zastosowanie. Pomaga w przeziębieniach i chorobach infekcyjnych. Wpływa korzystnie na proces trawienia, poprawia przyswajanie żelaza z pożywienia. Polecana jako środek wspomagający w chorobach dróg moczowych. Działa

Warto wiedzieć

*Odwar z liści można stosować do przemywania ran, płukania jamy ustnej i gardła.

*Owoce są cennym środkiem dietetycznym bogatym w witaminy.

w termosie 2 szklankami wrzątku, zakręć naczynie, odstaw na godzinę. Pij po1/2 szklanki

WRZOS ZWYCZAJNY

Zastosowanie. Napary

z kwiatów działają

moczopędnie, rozkurczowo, przeciwbakteryjnie. Garbniki hamują rozwój flory bakteryjnej

w przewodzie pokarmowym i lekko zmniejszają

stan zapalny, a związek goryczkowy wzmaga

wydzielanie soku żołądkowego i poprawia łaknienie.

Napar z kwiatów.

1,5 łyżki kwiatów zalej

2–4 razy dziennie po posiłkach jako środek moczopędny i odkażający drogi moczowe lub na pół godziny przed jedzeniem przy problemach z trawieniem.

Mieszanka w zakażeniu dróg moczowych.

Wymieszaj: 50 g kwiatów wrzosu, 50 g kwiatów nagietka, po 25 g kwiatów kasztanowca, bzu czarnego, korzenia omanu, ziela tymianku.

2,5 łyżki ziół wsyp do termosu, zalej 3 szklankami wrzątku, odstaw na godzinę. Pij 2/3 szklanki 3–4 razy dziennie.

probiotycznie, zwiększa skuteczność leczenia antybiotykami, wzmacnia odporność. Dżem żurawinowy. Kilogram żurawin, 1/2 kg cukru. Owoce umyj i przebierz. Oddziel część mniejszych, przetrzyj przez sito.

Do przecieru dodaj cukier, zagotuj i wsyp pozostałe owoce. Pasteryzowane owoce. Kilogram umytych, przebranych owoców zalej gorącym syropem (1/2 kg cukru na litr wody). Pasteryzuj 20 minut

JEŻYNA FAŁDOWANA

Zastosowanie. Działa ściągająco, przeciwbiegunkowo, przeciwzapalnie. Ułatwia usuwanie z moczem toksycznych produktów przemiany materii. Warto zażywać sproszkowane liście w przewlekłych

schorzeniach żołądka i biegunkach (łyżeczka kilka razy dziennie).

Odwar z liści. Łyżkę suszonych liści jeżyny zalej szklanką gorącej wody i podgrzewaj przez 15 minut. Odstaw na 10 minut, przecedź, pij 3 razy dziennie po 1/3 szklanki.

Urooptim

Zawiera w składzie 6 ekstraktów roślinnych, w tym z rdestu ptasiego, który wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu moczowego. Kapsułki, 90 szt.

DBAM o urodę

Regeneracja skóry

po urlopie

Po wypoczynku w słońcu i na plaży nasza cera bywa często w gorszej kondycji. Pomogą jej odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne.

Słońce, z którego korzystamy w nadmiarze, powoduje, że nasza skóra staje się odwodniona, łatwiej tworzą się na niej zmarszczki czy przebarwienia. Dlatego po wakacjach potrzebuje specjalnej pielęgnacji, która pozwoli upo-

rać się z jej rozmaitymi niedoskonałościami. Regeneracja cery polega na zmianie kosmetycznych nawyków i właściwym doborze zabiegów. Warto to wspomóc również dietą. Uzupełniając w organizmie brakujące składniki, ułatwiamy odnowę skóry po zbyt intensywnym opalaniu.

USUWAMY ROZSZERZONE NACZYNKA

Najlepsza elektrokoagulacja

Po upalnym lecie rumień u osób z cerą naczynkową się nasila. Pielęgnacja powinna więc koncentrować się na wzmacnianiu naczynek.

Najważniejsze składniki kosmetyków to: kasztanowiec, miłorząb, witaminy C i K. Przez cały rok chroń cerę kremami z filtrem SPF 30.

•Tego unikaj! Nie korzystaj z gorących kąpieli, sauny. Zrezygnuj z kosmetyków, które zawierają drażniące skład-

niki (retinol, toniki z alkoholem, gruboziarniste scruby), oraz z ostrych potraw.

•Zabieg w gabinecie. Termoliza (elektrokoagulacja) wykorzystuje prąd zmienny o wysokiej częstotliwości i niskim napięciu. Przepływa on przez specjalną igłę, którą kosmetolog uszkadza poszerzone naczynko. Po kilku dniach ulega ono wchłonięciu. Zabieg jest bezbolesny. Cena 50–150 zł za naczynko.

Kuracje na problemy z cerą po LECIE po LECIE

Z wakacji często wracamy nie tylko z opalenizną, ale i wysuszoną skórą, zmarszczkami. Oto metody, które przywrócą jej jędrność i blask.

TEKST JAKUB JAWORSKI

Wyciagi z arniki i kasztanowca

to najlepsze składniki kremów do cery z rumieniem. Poprawiają krążenie

i wzmacniają naczynia włosowate. Dodatkowo sprawiają, że skóra staje się grubsza, bardziej jędrna.

3

Serum rozjaśniające

Dla przebarwionej i wrażliwej skóry. Receptura oparta na bazie składników aktywnych: Melavoid™ i witaminy C. Pomaga w rozjaśnianiu przebarwień, wyrównuje koloryt skóry, neutralizuje cienie i przywraca skórze blask. 30 ml

DOSTARCZAMY WILGOCI SUCHEJ CERZE

Maseczki i serum

Po urlopie numerem jeden na twojej półce powinno być serum z kwasem hialuronowym. Aplikuj je pod codzienny krem. Ponadto raz w tygodniu nałóż maseczkę nawilżającą, która nasyci skórę składnikami aktywnymi (np.: alosem, panthenolem, algami).

Nie musisz jej zmywać, zbierz niewchłonięty nadmiar wacikiem.

ROZJAŚNIAMY PRZEBARWIENIA 2

Kwasy i lukrecja

Rozjaśniania plam można spróbować w domu. Wybielające kosmetyki zawierają kwas azelainowy, fitowy i hydrochinon (albo jego pochodne) – związek, który hamuje produkcję melaniny w skórze.

Skuteczne są także preparaty z kwasami, które złuszczając naskórek, wyrównują kolor cery. Warto pić również herbatę z lukrecji. Ma działanie rozjaśniające.

•Tego unikaj! Nie wychodź na dwór bez kremu SPF 50. Składniki wybielające uwrażliwiają skórę na słońce i mogą powodować kolejne plamy.

•Zabieg w gabinecie. Skuteczne są peelingi kwasowe w seriach. Cena ok. 300 zł.

•Tego unikaj! Mydło zmywa z twarzy niezbędne lipidy, narusza jej warstwę ochronną. Lepiej nie stosować chlorowanej wody i toników z alkoholem.

•Zabieg w gabinecie. Poziom nawilżenia i odżywienia cery doskonale poprawia tabletkowa karboksyterapia. Podczas zabiegu składniki aktywne preparatów wnikają w głąb skóry za pomocą mikropęcherzyków z dwutlenkiem węgla oraz ultradźwięków. Cena 250 zł.

Kropla Rozjaśnienia, krem pod oczy Kosmetyk pozostawia widocznie rozjaśnione cienie pod oczami, odczuwalnie niweluje oznaki zmęczenia oraz pozostawia uczucie wygładzenia zmarszczek. 15 ml

MATUJEMY BŁYSZCZĄCĄ SKÓRĘ

Ciepło zmienia funkcjonowanie tłustej skóry: intensywniej pracują znajdujące się w niej gruczoły łojowe, dlatego jest ona mocniej natłuszczona. Codzienny krem powinien mieć lekką konsystencję i zawierać składniki nawilżające i matujące. Do pielęgnacji warto włączyć tonik z kwasem salicylowym, który lekko złuszcza naskórek i zapobiega blokowaniu się porów. A potrafią je dobrze oczyszczać maseczki z glinką, algami i drożdżami.

•Tego unikaj! Nie stosuj toników z wysuszającym alkoholem, który pobudza pracę gruczołów łojowych. Ponadto zrezygnuj z kremów ze składnikami komedogennymi (zapychającymi pory). Są to np.: olej kokosowy, parafina, masło kakaowe).

•Zabieg w gabinecie. Skuteczna w przypadku błyszczącej cery z zaskórnikami jest mikrodermabrazja. To zabieg bezinwazyjny, polegający na ścieraniu warstw naskórka za pomocą głowicy diamentowej i wessaniu martwych komórek skóry przez urządzenie. Twarz po zabiegu jest rozjaśniona, gładsza, oczyszczona, pory są odblokowane, a zaskórniki usunięte. Cena ok. 250 zł.

Glinki i kwas salicylowy 5

CZEGO MOŻE BRAKOWAĆ W TWOJEJ DIECIE

Wsparcie skóry od wewnątrz

•Przeciwutleniacze. To substancje, które zwalczają nadmiar wolnych rodników, przyspieszających starzenie się organizmu. Najpopularniejsze z nich to: beta-karoten (marchew), likopen (pomidory), polifenole (winogrona).

•Nienasycone kwasy tłuszczowe są niezbędne do nawilżania skóry. Znajdziesz je w olejach, nasionach lnu, orzechach.

•Cynk łagodzi stany zapalne i podrażnienia skóry. Aby go dostarczyć organizmowi, sięgaj po orzechy, pestki dyni i słonecznika.

•Witamina C wzmacnia naczynka krwionośne (cytrusy, natka pietruszki).

•Tyrozyna to białko niezbędne do produkcji kolagenu, który zapewnia jej elastyczność. Z tyrozyny powstaje też melanina, której nierówne rozłożenie powoduje przebarwienia. Białko to jest w nabiale i strączkach.

WYGŁADZAMY ZMARSZCZKI

Roller i mezoterapia

Dermatolodzy dowodzą, że promienie ultrafioletowe odpowiadają w 80 proc. za starzenie się skóry. Proces ten mogą spowolnić substancje o udowodnionym działaniu odmładzającym. Pierwsze miejsce zajmuje retinol, pochodna witaminy A. Polecane są także peptydy, które poprawiają gęstość skóry, i koenzym Q10, pobudzający jej komórki do odnowy. Podczas aplikacji kosmetyków warto stosować roller, kamień gua sha lub masować skórę palcami. To pobudza krążenie i ułatwia wchłanianie regenerujących składników.

•Tego unikaj! Palenie papierosów sprawia, że skóra staje się silnie przesuszona i wiotka.

•Zabieg w gabinecie. Dobre efekty odmładzające daje mezoterapia. To obecnie jedna z najskuteczniejszych niechirurgicznych metod zatrzymywania procesów starzenia się skóry. W trakcie zabiegu lekarz wstrzykuje w skórę substancje rewitalizujące (np.: kwas hialuronowy, kolagen, witaminy, peptydy). Cena ok. 350 zł.

na dobre Bez potu

Czasami bez względu na to, czy jest ciepło, czy nie, mocniej się pocimy. Są jednak sposoby, dzięki którym

uda się zachować uczucie świeżości na dłużej.

To może pomóc

Przyczyną nadmiernego pocenia mogą być niektóre choroby (np. nadczynność tarczycy, cukrzyca), stres czy zmiany hormonalne związane z menopauzą. Warto to sprawdzić u lekarza. Aby poczuć się bardziej komfortowo, można stosować specjalne kosmetyki. Należy też ograniczyć ostre przyprawy, alkohol, mocną kawę i herbatę, a także zrezygnować z mało przewiewnych ubrań. Można też kupić w aptece preparat z chlorkiem glinu, który hamuje wydzielanie potu na 3 5 dni. Stosuj go codziennie wieczorem przez 3 7 nocy, a kiedy zmniejszy się pocenie, aplikuj 2 3 razy w tygodniu, by utrzymać pot pod kontrolą. Skuteczne są też napary ziołowe dodawane do kąpieli. 5 6 łyżek szałwii, tymianku lub kory dębu zalej litrem wrzątku, przykryj, a gdy napar wystygnie, dodaj do wanny z wodą.

Potblock Max

Zawiera szałwię lekarską, która przyczynia się do normalizacji i hamowania nadmiernego pocenia. Tabletki, 60 szt.

Suplement diety DOZ S.A.

Paulina Kubik

lekarz medycyny estetycznej

Klinika Perfect-med w Łodzi

Jaka metoda leczenia nadpotliwości jest najskuteczniejsza?

Najczęściej stosowaną metodą leczenia nadmiernej potliwości pach, dłoni lub stóp jest ostrzykiwanie toksyną botulinową. Po wstrzyknięciu odpowiednio dobranej dawki preparatu, następuje ograniczenie aktywności gruczołów potowych poprzez blokadę nerwów. Dzięki temu następuje zahamowanie wydzielania potu. Iniekcje poprzedza zebranie wywiadu przez lekarza. Dla większości pacjentów zabieg jest minimalnie bolesny, ale osoby szczególnie wrażliwe mogą zostać wcześniej znieczulone. Pierwsze efekty działania toksyny botulinowej widoczne są po 7–10 dniach od zabiegu, a pełny rezultat pojawia się po 2 4 tygodniach i trwa minimum 5 miesięcy. W dniu zabiegu nie należy wykonywać intensywnych ćwiczeń fizycznych, masować czy ogrzewać (np. w saunie) ostrzykiwanych miejsc. Przeciwwskazania to m.in.: miejscowe infekcje skóry, przeziębienie, ciąża, laktacja.

Przez nieustanne

odwlekanie czy

odkładanie spraw na później (z łaciny procrastinatio)

możemy wiele stracić, omijają nas też ważne wydarzenia i okazje.

Dlaczego tak postępujemy i czy można to zmienić?

TO JEST mój czas

Trudne słowo

PROKRASTYNACJA

Prokrastynacja, czyli odkładanie spraw na później, rzadko wynika z lenistwa.

Często bywa efektem różnych problemów.

TEKST ANNA GRZELCZAK

Gdyby chciało mi się tak

CHCIEĆ,

jak mi się nie chce

pytamyeksperta

Każdemu z nas zdarza się odkładać, przekładać, przesuwać coś na jutro, pojutrze, za tydzień...

Zwlekać z czymś. Niektórzy jednak robią to nieustannie i w różnych sferach życia – w relacjach z innymi, domu, pracy, szkole. Postępują tak, mimo że powinni zająć się tym teraz, a przekładanie powoduje niepożądane konsekwencje i koszty.

Dlaczego jedni robią wszystko od razu lub przynajmniej wykonują zaplanowane czynności, a inni wciąż je odkładają? Czy takie zachowanie

wynika z naszej osobowości, czy może przyczyna leży gdzie indziej?

To dosyć skomplikowane pytanie, ale odpowiadając w dużym skrócie, można powiedzieć, że jedni są po prostu lepiej zorganizowani, a inni odwlekają wykonanie czynności, bo mają taki charakter albo muszą zrobić coś, czego nie lubią, więc przesuwają tę pracę najdłużej, jak to możliwe, albo – co często zdarza się wśród studentów i uczniów – odkładają, bo motywuje ich presja czasu. Oczywi-

MONIKA DREGER PSYCHOLOG, ZAŁOŻYCIELKA I KOORDYNATOR WARSZAWSKIEJ GRUPY PSYCHOLOGICZNEJ

ście są osoby niezwykle zdyscyplinowane i sumienne, a inne takie nie są.

Z pani odpowiedzi nie wynika, aby było to coś nagannego?

Bo nie jest, o ile to działa i się sprawdza. Wtedy możemy uznać, że to taki nasz styl działania. Natomiast, jeśli prokrastynacja zaczyna rzutować na nasze życie i samopoczucie, to sygnał, że należy wprowadzić zmiany. Przyjrzeć się swojemu zachowaniu i temu, co i dlaczego odkładamy, bo nigdy nie jest tak, że wszystko zostawiamy na ostatnią chwilę albo nawet odkładamy tak długo, że aż nie kończymy. To ważna informacja zarówno o nas samych, jak i o naszej sytuacji życiowej czy zawodowej.

Co może się za tym kryć?

Choćby brak wiary w siebie albo strach, że nie podołam wyzwaniu. Są osoby, które tak sobie wszystko komplikują, by tylko nie skonfrontować się z pewnymi rzeczami, ponieważ się ich boją.

Z czego to może wynikać?

Najczęściej z relacji rodzinnych. Bywa, że rodzice przemycają nawet nie wprost informacje: nie podejmuj się tego, co się nie uda; nie nadajesz się do tego; nie poradzisz sobie z tym. Nie zawsze musi być to przekaz związany z krytyką. Czasem wynika z troski nadopiekuńczych rodziców. Wtedy wiara w siebie dziecka nie jest zbyt mocna, więc ciężko mu konfrontować się ze światem. Dlatego tak ważne, aby umieć rozpoznać, z czym naprawdę się mierzę, prokrastynując. Bo jeżeli odkładam do ostatniego momentu gotowanie obiadu, bo nienawidzę gotować, to się zdarza. Natomiast jeśli tak długo odkładam załatwienie ważnych dla mnie spraw urzędowych, aż się przedawnią, to sygnał, że nie potrafię zadbać o siebie. Bardzo często prokrastynacja, z którą spotykamy

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY ODKŁADANIA SPRAW NA PÓŹNIEJ

• Surowi rodzice. Zdaniem naukowców, dziewczynki wychowywane w takich rodzinach są bardziej skłonne do prokrastynacji w dorosłości. W ten sposób nieświadomie buntują się przeciwko narzucanym im normom.

• Perfekcjonizm. Dążenie do ideału sprawia, że mamy trudność nie tylko z zakończeniem zadania, ale też z motywacją do podjęcia wyzwania.

• Lęk przed sukcesem, a właściwie przed jego skutkami, związany ze zwiększonymi oczekiwaniami otoczenia.

• Nieumiejętność radzenia sobie ze stresem i presją, która objawia się szukaniem „rozpraszaczy” .

się w gabinetach terapeutycznych, wynika z braku wiary w siebie niezbudowanej w dzieciństwie.

Chce pani powiedzieć, że nie pomogą nam żadne planery ani zapisywanie zadań na żółtych karteczkach, jeżeli nie zrozumiemy, co kryje się za naszym zachowaniem?

To zależy. Każdy z nas ma pewne predyspozycje, co najlepiej widać na przykładzie diet odchudzających. Są osoby, które potrafią zastosować konkretne zalecenia żywieniowe

i ich się trzymać, ale są też takie, którym, mimo najszczerszych chęci, to nie wychodzi. Jeśli ktoś jest zadaniowcem i potrafi jasno zdefiniować zadania, z którymi sobie nie radzi, to planowanie może pomóc mu lepiej się zorganizować. Mam klientów, którzy prowadzą listy do zrobienia i sobie to segregują, bo nie zapominajmy też o czymś tak oczywistym jak zmęczenie. Czasem odkładamy, bo jesteśmy przytłoczeni obowiązkami albo bierzemy na siebie za dużo, więc wtedy zamiast używać planera lepiej podzielić się zadaniami albo nauczyć rozpoznawać, które z zadań są naprawdę ważne, albo pilne, a które mogą poczekać.

Tylko jak to zrobić?

Kiedyś na studiach wykonywaliśmy takie zadanie – do naczynia wypełnionego wodą wkładaliśmy duży kamień, który symbolizował rzeczy ważne i pilne, potem mniejsze, czyli rzeczy pilne, ale nieważne, później malutkie kamienie, czyli sprawy średnio pilne i ważne, a na końcu wsypywaliśmy piasek, czyli te sprawy, które naprawdę nie mają znaczenia, ale kradną nam czas. To ćwiczenie doskonale obrazuje, jak wiele jesteśmy w stanie zmieścić, o ile skupimy się na sprawach istotnych. Proszę spróbować to zrobić w odwrotnej kolejności, wsypać piasek i kamyki, a z pewnością nie uda się pani zmieścić wszystkich dużych kamieni. Dlatego najpierw musimy nauczyć się robić rzeczy pilne i ważne, a dopiero potem to, co ma mniejsze znaczenie. To podstawa dobrego planowania, które uczy nas wyrabiać sobie właściwe nawyki. Mam takich pacjentów, którzy wszystko wpisują w kalendarz, nawet sprawy tak spontaniczne, jak kupienie żonie kwiatów czy telefon do przyjaciółki.

Tylko co zrobić, jeśli nasze ważne sprawy schodzą na

dalszy plan, bo wciąż skupiamy się na tych istotnych albo pilnych dla innych osób, np. szefa, męża czy rodziców?

W takiej sytuacji powinniśmy nauczyć się odmawiać. Jeśli tego nie potrafimy, to poszukajmy warsztatów, poczytajmy poradniki, wybierzmy się na terapię, żeby zacząć stawiać granice.

Wyobraża sobie pani, że odmawiam w pracy wykonania jakiegoś zadania, bo jest już po godzinach albo nie znajdę na nie czasu w najbliższych dniach?

Oczywiście, wystarczy tylko porozmawiać, bo czasem zwierzchnik może nie mieć świadomości, że czujemy się przytłoczeni sprawami, które ciągle nam zleca, przez co nie wykonujemy podstawowych obowiązków albo nie mamy czasu dla rodziny czy na rozwój. Z punktu widzenia szefa wygląda to tak, że jeśli pracownik wywiązuje się sumiennie ze swoich zadań, to dlaczego mam nie dodać mu kolejnych, skoro wiem, że mogę na nim polegać?

A pracownik nie protestuje?

Dokładnie i znowu wracamy do początku naszej rozmowy i pytania o to, co kryje się za naszym zachowaniem. Jeśli nie potrafię zaprotestować, odmówić, bo chcę spełniać oczekiwania innych, to pojawia się pytanie, dlaczego zachowuję się w ten sposób? Co daje mi taka akceptacja, a co tracę, szukając jej u innych? Szef nie musi mieć świadomości, z czym boryka się jego pracownik. Czy przyjmuje kolejne zadanie, bo wie, że je wykona, czy z potrzeby akceptacji. To my powinniśmy wiedzieć, co nami kieruje i dbać o siebie. Dlatego spokojna i uczciwa rozmowa może przynieść wiele korzyści i uświadomić drugiej stronie, że potrzebujemy też czasu dla siebie.

Często nie rozmawiamy, bo boimy się utraty nie tyle akceptacji, co pracy. W wielu wypadkach jest to uzasadnione, ale czasem mam wrażenie, że ten strach przed utratą zajęcia stał się naszą fobią. Zwłaszcza kobiet, które wmawiają sobie, że niczego nie potrafią i nikt ich nie zatrudni, a przecież tak nie jest. Dlatego tym bardziej zachęcam do rozmowy, nie w chwili, gdy jesteśmy już rozgoryczone, sfrustrowane i wyczerpane, ale wtedy, kiedy potrafimy w klarowny sposób

pozytywnie zakończona rozmowa wpływa budująco. Pokazuje nam, że zawalczyłyśmy o siebie, że jesteśmy ważne i warte uwagi.

Czy prokrastynacja ma swoje zalety?

Myślę, że tak, o ile odkładamy do czasu, kiedy przyjdzie wena i jednak realizujemy to, na czym nam zależy. Jeżeli mam dzisiaj gorszy dzień, to dlaczego mam czegoś nie odłożyć?

Wracając do planowania.

Uważam, że nie ma w nim nic złego, ale zdarza się, że i z nim potrafimy przesadzić i wziąć na siebie za dużo.

To prawda, wtedy warto przyjrzeć się swoim możliwościom lub wprowadzić system nagród. Coś drobnego, co poprawi mi nastrój. Wykonałam jakąś rzecz, którą odkładam, więc teraz nagrodzę się, np. wezmę relaksującą kąpiel, czyli zrobię coś, z czym dobrze zakończę dzień. Ważne jest tylko, aby nie mylić nagrody z odpoczynkiem np. z drzemką, bo odpoczynek to jest coś, co nam się należy pod dniu pracy. Nagroda jest przyjemnością.

wypunktować swoje zadania i to, jak nadmiar obowiązków rzutuje na naszą pracę. Nieprzekonanym polecałabym rozmowy z ludźmi z innych branż i sprawdzenie, jak takie sytuacje rozwiązuje się w ich zakładach pracy czy firmach. Mam na terapii pacjentkę, która była w tak złym stanie psychicznym i finansowym, że jej koleżanki poszły do szefa, żeby pomógł im rozwiązać problem. On przyszedł do niej i sam zaproponował, że firma opłaci jej terapię. Przeżyła szok, bo miała z tym człowiekiem, jeszcze przed jego awansem, nieprzyjemną sytuację. Wystarczyło porozmawiać, aby coś, co wydawało się nierealne, okazało się możliwe.

Myślę, że dla wielu osób to zabrzmi nieprawdopodobnie. A proszę sobie wyobrazić, jak taka

Nagroda może nas motywować, by załatwiać sprawy na bieżąco?

Dokładnie, ale jest pewien haczyk, bo żadna nagroda nie sprawdzi się, jeśli wynieśliśmy taki wzorzec zachowania z domu. Rodzice prokrastynowali i my robimy to samo, i za chwilę wdrukujemy to zachowanie swoim dzieciom. Wtedy wyjście z takiego schematu zachowania jest równie trudne, jak w przypadku braku wiary w siebie. Trudne, ale nie niemożliwe. Pomocna może okazać się zasada małych kroków. Zamiast wyznaczać sobie cele, które mnie przerastają, wykonam jedną czy dwie czynności, które mnie do niego przybliżą i kiedy je zrealizuję, wykonam kolejny krok. W ten sposób zacznę powoli przybliżać się do celu.

Koncentracja na wykonaniu choćby małego kroku sprawia, że nie tylko zaczniesz działać, ale wreszcie znajdziesz też czas dla siebie i bliskich.

rehabilitacyjne TURNUSY

Jesienią, gdy już nie ma tłumów, a pogoda wciąż dopisuje, warto połączyć odpoczynek z rehabilitacją. Turnusy – z dofinansowaniem, a nawet bezpłatne – odbywają się i nad morzem, i w górach.

Pobyt na turnusie rehabilitacyjnym można załatwić za pośrednictwem różnych instytucji: PFRON (Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych), ZUS i NFZ. Rehabilitacja z dofinansowaniem z PFRON to oferta dla osób z niepełnosprawnościami, częściowo lub całkowicie niezdolnych do pracy, a także dla ich opiekunów. Natomiast ze skierowaniem ZUS wyjadą na bezpłatny turnus osoby pracujące, ale czasowo niezdolne do pracy (po wypadku lub chorobie), które będą mogły wrócić do zawodowych zajęć po rehabilitacji. Na poratowanie zdrowia można też wyjechać do sanatorium za pośrednictwem NFZ, wtedy zabiegi rehabilitacyjne mamy bezpłatnie, a płacimy tylko za zakwaterowanie. Wyjaśniamy, co zrobić, by skorzystać z pobytów na różnych turnusach.

Dla osób z niepełnosprawnościami

Skierowanie na turnus wystawia lekarz prowadzący lub pierwszego kontaktu, a składa się je z wnioskiem do centrum pomocy rodzinie lub ośrodka pomocy społecznej w swojej miejscowości czy przez platformę SOW, czyli System Obsługi Wsparcia (więcej informacji na specjalnej infolinii, numer w ramce powyżej). Na jednym turnusie (co najmniej 14-dniowym) spotykają się osoby z podobnymi schorzeniami, mają zajęcia z terapeutami, rehabilitantami. Przysługuje do niego dofinansowanie, jeśli dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia lub 65 proc. przeciętnego wynagrodzenia, gdy ubiega się o nie osoba samotna (aktualne informacje w gminie, bo progi zmieniają się co kwartał). Wysokość dopłaty zależy od stopnia

TEKST MARTA SZYMCZYK-JAWORSKA

niepełnosprawności osoby: gdy jest znaczny, otrzyma ona ponad 2100 zł, jeśli lekki – ok. 1800 zł. Przyznana kwota jest przelewana na konto organizatora turnusu (uczestnik go wybiera).

Wyszukiwarka ośrodków znajduje się na stronach: empatia.mpips.gov.pl (w zakładce: dla świadczeniobiorców) i www.turnusy.rehabilitacyjne.pl.

WAŻNE INFORMACJE

Infolinia PFRON: 22 581 84 10 (dni robocze od 9.00 do15.00)

– jak uzyskać miejsce na turnusie dla osób z niepełnosprawnościa mi; bezpłatna infolinia 800 889 777 (9.00

17.00)

pomoc w zare jestrowaniu wniosku o dofinansowanie; Portal-sow.pfron.org.pl formy wsparcia; infolinia ZUS 22 560 16 00 (dni robocze od 7.00 do18.00)

– kto otrzyma skierowanie na bezpłatny turnus rehabilitacyjny; całodobowa infolinia NFZ 800 190 590 – zasady skierowań do sanatorium.

Dla pracowników ze skierowaniem ZUS

To turnusy rehabilitacyjne dla osób zatrudnionych, które np. poważnie zachorowały, ale po rehabilitacji będą mogły wrócić do pracy. Lekarz orzecznik ZUS może wystawić skierowanie na turnus osobie na długim zwolnieniu lekarskim, pobierającej świadczenie rehabilitacyjne lub rentę okresową. Pobyt w ośrodku w miejscowości uzdrowiskowej trwa 24 dni lub dłużej i jest w całości finansowany przez ZUS (zabiegi, zakwaterowanie, wyżywienie i dojazd najtańszym środkiem komunikacji publicznej). Uczestnicy korzystają z różnych form rehabilitacji, np. z kinezyterapii, ćwiczeń w wodzie, fizykoterapii – ciepłolecznictwa, krioterapii, hydroterapii, laseroterapii itd. Więcej informacji na infolinii ZUS (nr tel. w ramce).

Dla każdego ubezpieczonego

Jesienią stawki za zakwaterowanie w uzdrowisku są niższe niż wiosną i latem. Od 1 października do 30 kwietnia za dzień pobytu w pokoju z łazienką zapłacimy: 32,60 zł w jednoosobowym, 19,50 zł w dwuosobowym, 12,50 zł w wieloosobowym. Natomiast od 1 maja do 30 września za takie same pokoje stawki wynoszą odpowiednio: 40,90 zł, 27,30 zł i 14,80 zł (tabela opłat znajduje się

wrozporządzeniu Min. Zdrowia z 4 kwietnia 2022 r. (Dziennik Ustaw 2022, poz. 805). Pobyt trwa zwykle 21 dni, ale może być przedłużony do 28. Wyjazd do sanatorium ze skierowaniem NFZ (z powodu chorób przewlekłych) przysługuje nie częściej niż raz na 18 miesięcy. Wniosek może wystawić każdy lekarz i wysłać go do oddziału wojewódzkiego NFZ. Natomiast w NFZ lekarz balneolog (specjalista od leczenia uzdrowiskowego) ocenia wyniki badań i decyduje (w ciągu 30 dni), czy skierowanie jest zasadne (status skierowania można śledzić na IKP, zakładka skierowania lub za pomocą aplikacji mojeIKP, zakładka e-zdrowie). Po otrzymaniu decyzji na piśmie trzeba czekać na miejsce (NFZ zawiadamia o nim co najmniej 14 dni przed rozpoczęciem pobytu). Można też sprawdzać miejsce w kolejce w przeglądarce skierowań na leczenie uzdrowiskowe (należy wpisać numer skierowania i swoją datę urodzenia, i wyszukiwarka pokaże, ile potrwa oczekiwanie na sanatorium). O ośrodkach sanatoryjnych i zabiegach przeczytamy na stronie: sanatoria.com.pl.

*Podstawa prawna: Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2020, poz. 426 ze zm.); rozporządzenie w sprawie turnusów rehabilitacyjnych (Dz.U. z 2007, nr 230, poz. 1694) i art. 69 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

„Turysto spiesz do nas co tchu. Bo tu oprócz wina lubuska dziewczyna uśmiechem wita...”. Warto podążyć za słowami walczyka winobraniowego i wziąć udział w zielonogórskim święcie wina. TEKST

Zielona Góra

miasto wina

W PALMIARNI, KTÓRA POWSTAŁA NA WZGÓRZU WOKÓŁ DOMKU WINIARZA, ROŚNIE PONAD STO TROPIKALNYCH ROŚLIN. SĄ TUTAJ RESTAURACJA I KAWIARNIA ORAZ TARAS WIDOKOWY NA MIEJSKĄ WINNICĘ.

STARY RYNEK I DEPTAK

•Tworzą najdłuższą aleję spacerową w Polsce. Słynie ona z kolorowych kamienic, kawiarni, skwerów i mnóstwa zieleni. To tutaj odbywają się imprezy – Lato Muz Wszelakich czy winobranie. Tutaj też w różnych miejscach poukrywały się bachusiki.

Antyczna legenda mówi, że po zamordowaniu Bachusa przez tytanów, bogini Atena pokropiła jego krwią tereny przyszłych regionów winiarskich. Jedna z kropel miała spaść na Grünberg (Zieloną Górę), co zapoczątkowało tradycję winiarską na tym terenie. I tak, według ustnych przekazów, w połowie XII w. przybyli tu osadnicy z Flandrii i Frankonii, którzy założyli na okolicznych wzgórzach pierwsze winnice. W zależności od klimatu i liczby słonecznych dni w danym roku winorośle rodziły grona dorodne słodkie lub kwaśne. Te ostatnie prowokowały

rozmaite żarty, anegdoty i legendy. Często sami mieszkańcy mówili, że mają kiepskie wino, aby nie płacić podatków. Nie najlepsza czasami sława zielonogórskiego wina miała również plusy. Przyciągała bowiem do miasta przybyszów z Berlina i ze Śląska, pragnących spróbować słynnego z anegdot trunku. Mówiono im wówczas, że taka jego uroda, jest specjalnie cierpki, bo przeznaczony do dziczyzny. Najwięcej gości jednak pojawiało się w mieście na uroczystość winobrania. (...) po orzeczeniu komisji, że wino jest już dojrzałe – relacjonowano w 1925 r. – rano na 6. dzwonią wszystkie dzwony, a wtedy na ulicach prze-

BACHUSIKI

•To dzieci Bachusa, rzymskiego boga wina, które nawiązują do tradycji miasta. Niewielkie rzeźby znajdują się w różnych miejscach Zielonej Góry. Jest ich już ponad 40 i nadal przybywa.

suwają się karawany z wozami naładowanemi wiadrami, beczkami itd., dążącymi do gór winnych. Rojno i gwarno wtedy na ulicach jak w ulu.

Obecnie winorośl uprawia się w okolicach Zielonej Góry, gdzie powstają nowe winnice. Tworzą one Lubuski Szlak Wina i zachęcają do enoturystyki – zwiedzania miejsc uprawy winorośli i poznawania związanej z nią kultury. O winiarskich tradycjach Zielonej Góry przypomina niewielka winnica wokół Palmiarni na dawnym Wzgórzu Ceglanym (dziś Park Winny) i ekspozycja w Muzeum Ziemi Lubuskiej. A przede wszystkim doroczne święto winobrania, które obchodzone jest we wrześniu (w tym roku 9–17). Wówczas na kilka dni władzę nad miastem przejmuje bóg wina Bachus. Jest radośnie, kolorowo, artystycznie. Odbywają się biesiady, jarmarki, wydarzenia kulturalne. Na rynku wokół ratusza powstaje miasteczko winiarskie, gdzie miejscowi winiarze zapraszają do degustowania najlepszych zielonogórskich win. Święto winobrania i Zielonej Góry kończy barwny korowód, na którego czele kroczy Bachus.

ZDJĘCIA: ALICJA DASZKIEWICZ

W GALERII WINA, KTÓRA

ZNAJDUJE SIĘ W PIWNICACH

MUZEUM, ZGROMADZONO

M.IN. ZABYTKOWE URZĄDZENIA

DO ZBIORU I PRODUKCJI WINA.

NA ZDJĘCIU M.IN. GIGANTYCZNA

KADŹ NA WINOGRONA WYDRĄŻONA

KOŚCIÓŁ SZACHULCOWY

•Zbudowany w XVIII wieku jako zbór ewangelicki.

Od 1946 r. świątynia służy parafii katolickiej.

W środku znajduje się barokowy ołtarz ufundowany przez zielonogórskich sukienników.

Na placu przed kościołem stoi rzeźba świętego Urbana I, patrona winiarzy i Zielonej Góry.

Tuż przy świątyni można zobaczyć fragment zachowanych murów obronnych z XIV wieku.

Historię i kulturę

winiarstwa w Zielonej

Górze można poznać

w Muzeum Ziemi Lubuskiej.

Część eksponatów (m.in. prasy winiarskie) pochodzi

z pierwszego prywatnego

muzeum wina, które powstało blisko sto lat temu z inspiracji

miejscowego winiarza Opitza.

W zielonogórskim muzeum

znajduje się też galeria malarstwa i prace m.in. Boznańskiej, Witkacego, Hasiora.

Dbamy o gardło ABYŚ

MOGŁA CIESZYĆ SIĘ ŻYCIEM

ZAPOBIEGA CHRYPCE

ORAZ ŁAGODZI PODRAŻNIENIA

I SUCHOŚĆ GARDŁA

• Nawilża błony śluzowe jamy ustnej i gardła

• Porost islandzki zapewnia długotrwały efekt nawilżenia

• Wskazany także w przypadkach zmniejszonego wydzielania śliny

Dłuższe wsparcie przy antybiotyku