DOZ_Magazyn_9_2021 by dbam_o_zdrowie

EKSTRA! • Nasz przewodnik po portalu pacjenta • PORADY I INSPIRACJE DLA CIEBIE

Nº 9

(174)

WRZESIEŃ 2021

wój Tjesienny cz.1

niezbędnik

99ZŁ

w tym 8% VAT

Agata Mlynarska

Zamiast iść na przyjęcie, wolę popatrzeć na drzewa

NAJSKUTECZNIEJSZE sposoby na wzmocnienie ODPORNOŚCI

fakty &mity O WEGE CO MÓWIĄ LEKARZE?

Policz swoje śmieci

CZYLI JAK PRODUKOWAĆ MNIEJ ODPADÓW

ADIOS

PELIKANY

ĆWICZENIA NA JĘDRNE RAMIONA TO DZIAŁA!

ZWIĄZEK TO JESZCZE DA SIĘ NAPRAWIĆ!

INDEKS 267309

NA MIELIŹNIE

Wrzesień 2021 Porady i inspiracje dla Ciebie

Dzień

dobry

gromnie się cieszę, że mogę zaprezentować Wam Wasz ulubiony magazyn w nowej odsłonie. Każda z czytelniczek, niezależnie od wieku, z pewnością znajdzie w nim coś dla siebie. A i panowie też nie będą zawiedzeni:-)

Szczególnie polecam nowy dział „Jestem eko”. Doskonale wpisuje się w trendy, przyjazne naszej planecie. W tym wydaniu liczymy swoje śmieci! Zaskoczenie? Zapewniam, że ma to swój głęboki sens. Koniecznie przeczytajcie!

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON (1)

Zbliża się sezon infekcji, dlatego przygotowaliśmy dla Was „Jesienny niezbędnik” – na początek jego pierwsza część na temat odporności. Oprócz tego osiem rzeczy, których być może nie wiecie o sercu, prawdy i mity na temat wegetarianizmu, dlaczego warto pić wodę i jaką najlepiej wybierać. A także jak za pomocą diety odzyskać wigor i złagodzić dolegliwości związane z chorobą Hashimoto. Zachęcam też, by pochylić się nad związkiem – nasi eksperci podpowiedzą Wam, jak popracować z partnerem nad poprawieniem relacji. Miłej lektury!

Karolina Banasiak

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN DBAM O ZDROWIE WYTWORZONO Z MATERIAŁÓW POCHODZĄCYCH Z DOBRZE ZARZĄDZANYCH LASÓW POSIADAJĄCYCH CERTYFIKAT FSC I Z RECYCLINGU

PISZCIE DO NAS! NA WASZE LISTY CZEKAMY POD ADRESEM MAGAZYN@DBAMOZDROWIE.PL

dbam o zdrowie

SPIS

treści

Zobacz, co

numerze... inspiracje miesiąca 8 Apetyt na śliwki

Kalendarium zdrowia

mam pytanie do... 10 Agata Młynarska po prostu robię swoje

temat miesiąca 14 Serce – 8 rzeczy, których (być może) o nim nie wiesz

PISZCIE DO NAS! Drodzy Czytelnicy, W nowej odsłonie DOZ Magazynu chcielibyśmy Wam przekazać jeszcze więcej eksperckich porad, które dobrze odpowiadają na Wasze zdrowotne problemy, a także pomagają lepiej zadbać o samopoczucie zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Piszcie do nas o tym! Ciekawią nas także komentarze na temat naszych artykułów. Może któryś szczególnie Was zainteresował, albo chcielibyście, żeby jakieś zagadnienie bardziej rozwinąć? Na Państwa listy czekamy pod adresem: magazyn@dbamozdrowie.pl 4

dbam o zdrowie

Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów.

Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl * suplement diety ** Produktów biobójczych należy używać z zachowaniem środków ostrożności. Przed każdym użyciem należy przeczytać etykietę i informacje dotyczące produktu.

dbam o zdrowie 24 Zoom na… Wzmocnij odporność 32 Nowe terapie 34 Ważne badanie USG Dopplera 36 Rozmowa z lekarzem Ciąża po

czterdziestce – prawdy i mity 38 Zdrowie rodziny Zamiast do sanatorium… 42 Z Waszych listów Zapytaj farmaceutkę 44 Zdrowie rodziny (Po)słoneczny patrol 48 Felieton Sprawa wielkiej wagi

żyję zdrowo 50 Zoom na... Czy warto grać w zielone? 54 Nowinki medyczne To warto wiedzieć 56 W dobrej formie Adios pelikany 58 W dobrej formie Tajemnica interwału

jem zdrowo 62 Zoom na... Trochę szumu wokół wody

66 Dieta Masz Hashimoto?

70 Superfood Moringa 72 Jadłospis na zdrowie Turbodoładowanie dla zmęczonych

wieści z apteki 74 Porady zza pierwszego stołu

jestem eko 76 Zoom na... Policz swoje śmieci 80 Mam patent na… Ekologiczne i zdrowe jedzenie

dbam o urodę 82 Zoom na... Pro- zamiast anty-ageing 88 Mam patent na… Lśniące włosy

to jest mój czas 90 Zoom na... Gdzie ja miałam oczy! 94 Myśl miesiąca 96 Prawo Przewodnik po Internetowym Koncie Pacjenta

98 Krzyżówka dbam o zdrowie

Poznajcie naszych

Wydawca Bez Recepty Sp. z o.o. 94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 tel. 42 200 75 87 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu

ekspertów

Drodzy Czytelnicy, misją Ekspertów DOZ.pl jest dostarczanie rzetelnych rad, a Program Ekspertów DOZ.pl umożliwia Wam kontakt z Farmaceutami. Ich wsparcie możecie uzyskać, pisząc do nas pod adres magazyn@ dbamozdrowie.pl, ale też za pośrednictwem czatu w aplikacji DOZ.pl.

Projekt, redakcja, wykonanie Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. j. 04-035 Warszawa, ul. Motorowa 1 Recepcja tel. 22 51 70 500 magazyn60plus@bezrecepty.eu www.bauer.pl Redaktor naczelna Izabela Raduszewska Redaktor prowadząca Karolina Banasiak Redaktor kontentu Urszula Zubczyńska Sekretarz redakcji i korekta Magdalena Bauman, Diana Ożarowska-Sady

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

MGR FARMACJI

KRZYSZTOF SŁOMIAK

JOANNA NACZYŃSKA

AUTOR TEKSTÓW O NOWYCH TECHNOLOGIACH I CHOROBACH CYWILIZACYJNYCH

PODEJMUJE TEMATYKĘ ZDROWEGO STYLU ŻYCIA I RECEPTUR APTECZNYCH

Zespół redakcyjny Marzena Bartoszuk, Magdalena Bauman, Agnieszka Czechowska, Joanna Cybulska-Futkowska , Alicja Daszkiewicz, Anna Grzelczak, Aleksandra Jaworska, Magdalena Kozińska, Barbara Lasota, Magdalena Łuków, Diana Ożarowska-Sady, Małgorzata Świgoń, Teresa Zuń Projekt i opieka graficzna Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum Fotoedycja Kamila Mejran i Agnieszka Posiewka Asystentka redakcji Agnieszka Klepacz Zdjęcie na okładce MARTA WOJTAL/TVN

MGR FARMACJI

KAROLINA BANASIAK

EWA DEMBOWSKA

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN, SPECJALISTKA W DZIEDZINIE KOSMETYKÓW I ZIOŁOTERAPII

ODPOWIADA NA WASZE PYTANIA DO FARMACEUTY

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

MAGDALENA BULSKA PRACOWNIK NAUKOWY, AUTORKA PUBLIKACJI DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA FARMAKOTERAPII I ZDROWIA KOBIET

W stworzeniu tego wydania magazynu „Dbam o zdrowie” pomogli nam również:

Zdjęcia w magazynie 123RF/Picsel (chyba że zaznaczono inaczej) Reklama pharma Magdalena Ruszkowska tel. +48 665 344 962 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu Reklama no-pharma Katarzyna Kilanowska tel. 48 692 461 080 Katarzyna.Kilanowska@bauer.pl Druk Quad/Graphics Europe Sp. z o.o. 07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120

BARBARA LASOTA ABSOLWENTKA WYDZIAŁU ŻYWIENIA CZŁOWIEKA SGGW, PASJONATKA DIETETYKI

dbam o zdrowie

RAFAŁ KUŹLIK

BARBARA SAMBORSKA

JOANNA CHMURA

DR N. MED., SPECJALISTA Z ZAKRESU GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWA ORAZ GINEKOLOGII ESTETYCZNEJ, WWW.SASKAMED.PL

FRYZJERKA Z WARSZAWSKIEGO SALONU

PSYCHOLOG I COACH, Z KLIENTAMI PRACUJE NAD PROBLEMAMI ODWAGI, WSTYDU I AUTENTYCZNOŚCI

BĄDŹ EKOLOGICZNY. Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.

INSPIRACJE

Apetyt

śliwki TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

łaśnie zaczął się sezon na węgierki. I śmiało z niego korzystajmy, bo są naprawdę cenne dla zdrowia. Nie dość, że zawierają sporo witamin A, C i E (zwalczają wolne rodniki), to obfitują także w potas, wapń, żelazo, magnez i fosfor oraz polifenole. Dzięki temu śliwki działają przeciwmiażdżycowo. Co ciekawe, te surowe mają dość niski indeks glikemiczny (IG 35), ale mimo to potrafią nawet o 40 mg/dl podnieść glikemię. Dlatego przy cukrzycy lepiej je jadać w ograniczonej ilości (5–6 sztuk), razem z innymi, niepodnoszącymi cukru składnikami. W wersji suszonej IG śliwek jest nieco wyższe (ok. 40). Jednak owoce te będą dobrym wyborem, gdy mamy problem z zaparciami. Duża ilość błonnika sprawia bowiem, że doskonale oczyszczają jelita.

dbam o zdrowie

REKLAMA

kalendarium

WRZESIEŃ 11 września Międzynarodowy Dzień Udzielania Pierwszej Pomocy

W dobie pandemii święto to nabiera nowego znaczenia. Z powodu COVID-19 odstąpiono od sztucznego oddychania. Teraz najważniejszy jest masaż serca i oczywiście kontakt z pogotowiem ratunkowym. Dzwoniąc pod numer alarmowy 112 możesz sprowadzić pomoc, ale i uzyskać na bieżąco instrukcje od dyspozytora.

17-19 września Sprzątanie Świata

Polska już po raz 28 będzie uczestniczyć w tej wielkiej światowej akcji. Jej finał przypada na trzeci weekend września, ale o porządki wokół siebie warto dbać i na co dzień. O tym, jak produkować mniej śmieci i być bardziej eko piszemy na s. 75–79.

21 września Światowy Dzień Walki z Chorobą Alzheimera

Ryzykiem wystąpienia tej choroby możemy być obarczeni w genach. Ale niezależnie od nich jej prawdopodobieństwo rośnie z wiekiem. Nadal nie ma leku, który rozwiązałby ten problem. Można jednak spowalniać jej rozwój – szczególnie jeśli równolegle prowadzona jest terapia zajęciowa.

24 września Światowy Dzień Serca

Problemy z układem krążenia są nadal w ścisłej czołówce zarówno chorób przewlekłych, jak i przyczyn przedwczesnej śmierci. Tym bardziej warto wiedzieć, jak lepiej zadbać o swoje serce. Temu właśnie poświęciliśmy nasz temat miesiąca (s. 14–22).

MAM

pytanie do...

Po prostu robię swoje Mówi, że zamiast iść na przyjęcie czy galę, woli teraz posiedzieć w parku i popatrzeć na drzewa. I że zrobiła remanent nie tylko w szafie, ale i pomysłach na życie. ROZMAWIAŁA: TERESA ZUŃ

Agata Młynarska

ie wyobraża sobie dnia bez dobrej kawy i rozmów, również na trudne tematy, które prowadzi na Instagramie w cyklu #agatasiekreci. Telewizja i praca to jej żywioł i miłość, ale potrafi się już zatrzymać, cieszyć się życiem i doceniać je takim, jakie jest.

ZDJĘCIA: MARTA WOJTAL/TVN (2)

Co dobrego zrobiła pani dla siebie ostatnio?

Same przyjemne rzeczy. Jak zwykle zaczęłam dzień od ćwiczeń rozciągających. Poświęcam na nie zwykle nie więcej niż 20 minut, ale staram się w miarę możliwości ćwiczyć codziennie. Lubię też nordic walking. A teraz idę na spacer. Od pewnego czasu stawiam na pierwszym miejscu siebie, wychodzi to na dobre i mnie, i wszystkim wokół.

dbam o zdrowie

Wydaje mi się, że wciąż za mało kobiet to potrafi.

Ja też długo byłam bardzo zajęta pracą, spełnianiem oczekiwań, zajmowaniem się całym światem dookoła. Ale życie mnie zatrzymało. Zachorowałam, zdiagnozowano u mnie chorobę Leśniowskiego-Crohna, musiałam zmienić priorytety. Poszłam na terapię i powoli, wykonując intensywną pracę nad sobą, zaczęłam widzieć pierwsze efekty zmiany podejścia do życia i do siebie.

Czy to znaczy, że można w jakiś sposób zarządzać tak trudną sytuacją i wynieść z niej coś dobrego?

Człowiek nigdy nie nauczy się do końca zarządzać swoim bólem, cierpieniem, niedostatkiem, to zawsze zaskakuje i wkurza. Ale innego wyjścia nie ma. Trzeba

z tym żyć, oswoić to w sobie i przede wszystkim pogodzić się, że nigdy już nie będzie tak, jak kiedyś. Ale to lekcja, którą trzeba przerobić tak czy inaczej, bo dla wielu tak samo dojmującym i przerażającym procesem jest upływ czasu. Dojrzałość polega na tym, by wiedzieć, że niedostatki nie muszą nas z niczego wykluczać, jeżeli tylko sami się nie wykluczymy z życia. Buntuje się pani, gdy słyszy, że „kobieta w pewnym wieku nie może...” albo że „kobieta w pewnym wieku musi...”?

Nigdy nie przyjmowałam do wiadomości, że jestem kobietą w jakimś wieku, jeśli chodzi o moje marzenia czy decyzje życiowe. Miałam zaledwie 18 lat, gdy wyszłam za mąż, niecałe 20, gdy

NA EKR ANI Jej p E r o g „

ram Wł czy ącz zdro y, jak „ tabu Kobiety wie” ” mo bez kanaogląda gliśmy ć ł i Disach TVNna cove S ry L tyle ife.

dbam o zdrowie

MAM

pytanie do...

W KILKU SŁOWACH Ikona telewizji

Skończyła polonistykę i chciała być nauczycielką, ale w szkole wytrzymała tylko rok. W 1990 roku debiutowała przed kamerą. Prowadziła wiele programów telewizyjnych, jeszcze więcej ich stworzyła.

Dobro jest dobre

Hołduje zasadzie, którą wyniosła z domu. „Mama mówiła, że tyle jesteśmy warci, ile damy z siebie innym”, mówi. Dlatego organizowała i angażowała się w ważne społecznie akcje, jak choćby pomoc dzieciom z domów dziecka. Dziś skupia się przede wszystkim na sprawach kobiet.

Nowe światy

Wiedzie aktywne życie zawodowe i często podróżuje, ale uwielbia też swoje wnuczki, a one ją. Nazywają ją Bibi i mówią, że jest najwspanialsza na świecie. Ona powtarza, że „najważniejsze co powinnam im dawać, to totalna akceptacja i wsparcie”. urodziłam pierwszego syna, choć można myśleć, że kobieta w tym wieku, owszem, wychodzi za mąż i rodzi dzieci, ale raczej powinna wtedy zająć się sobą, skupić się na studiach, korzystać z życia. Pamiętam też, że miałam 44 lata, gdy pierwszy raz usłyszałam, jak to możliwe, żebym tak pokazywała nogi, przecież jestem babcią! I co w związku z tym?! Są różne babcie i różni dziadkowie. Trzeba się delektować różnorodnością. I prawem do własnego wyboru, do tego, by tworzyć swój wizerunek i świat bez oceniania innych. Bardzo na to uważam i sekunduję w tym każdemu. Słychać to w rozmowach, które prowadzi pani w swoim instagramowym programie #agatasiekreci. 12

dbam o zdrowie

Zawsze chciałam prowadzić takie rozmowy, ale w telewizji nie ma już tak długich pasm, żyliśmy też w przekonaniu, że telewidzów nie interesują. Mój Instagram mówi coś innego. Zaczęłam w marcu ubiegłego roku. Wiele osób i autorytetów zostało wtedy pozbawionych możliwości pracy. Pomyślałam, że skoro siedzą w domu, to być może doświadczają podobnych niepokojów i chwil zagubienia w życiu jak ja, więc może byśmy o tym porozmawiali. Z kamerą do ich domów pewnie nigdy bym nie pojechała, ale kamera internetowa, okazuje się, może więcej. Gościłam ekspertów z wielu dziedzin, pisarzy, dziennikarzy, artystów i oczywiście lekarzy. Ciekawe w tym projekcie jest to, że rozmawiając możemy iść tropem komentarzy, które widzowie publikują na żywo czy zadać pytania od nich. To zupełnie nowa jakość i wartość. To pokazuje też, że można się realizować, znaleźć szansę w tym, co tu i teraz.

Oczywiście, choć nie jest to łatwe. Miałam i wciąż mam chwile, gdy wszystko mnie przytłacza, gdy leżę, patrzę w sufit i myślę, że nic już ciekawego nie zrobię, nie wymyślę. Ale potem wstaję, otrzepuję się i robię swoje.

Co pomaga w tym „robieniu swojego”?

Choćby telefon do przyjaciół i do dzieci, bo zawsze się wspieramy. Jak wszyscy lubię i potrzebuję, by bliscy wpadali do mnie, by pobyć ze sobą, omówić wszystkie sprawy. Ale generalnie nauczyłam się szukać rozwiązań i propozycji w sobie, nie zawieszać się na innych ludziach. Tylko bez sekcji juniorek, jak nazywam moje wnuczki i córki mojego brata, które teraz dorastają, nie wyobrażam sobie życia.

Inspirują panią? Dają energię?

Bardzo! Z dorosłymi mniej więcej omówiłam w życiu wszystko. To są oczywiście bardzo ciekawe rozmowy, ale przeważnie dotyczą spraw, które są nam dobrze znane: literatury, polityki, teatru, kina, uczuć... A rozmowy z dziewczynkami to dla mnie jedno wielkie odkrywanie, nazywanie na nowo. Zawsze się czegoś dowiem, spojrzę na coś inaczej. Chciałabym spędzić z nimi więcej czasu, może wyjechać do Hiszpanii na wspólne wakacje?

Spędziła pani w tym kraju ostatni rok. Jak się pani odnalazła na nowo w Polsce?

Bardzo lubię Warszawę i swoje kąty. Zwykły spacer do Królikarni czy Łazienek sprawia mi ogromną przyjemność, zwłaszcza o tej porze roku. I choć w Hiszpanii bardzo się już zadomowiłam, cieszyłam się wracając tutaj. Mam tu przecież rodzinę, przyjaciół i swoich lekarzy. Przykre jest to, że sporo osób, z którymi rozmawiałam, straciło pracę, biznesy. Jeszcze trudniej jest mi pogodzić

Trzeba się delektować różnorodnością. I prawem do wl–asnego wyboru, do tego, by tworzyć swój wizerunek i świat bez oceniania innych.

się z tym, że tylu ludzi, których znałam, ceniłam, z którymi byłam blisko, odeszło na zawsze. Pandemia wywróciła nasze życie do góry nogami.

I to chyba już na stałe, ale dopóki są zdrowie, energia i pomysły, trzeba szukać sposobów na dostosowanie do nowych okoliczności. Dlatego na przykład przejrzałam szafę i wystawiłam na sprzedaż wiele swoich ubrań. Uważam, że nie ma już powrotu do tego, co było, poza tym gromadzenie rzeczy w tych czasach jest bez sensu, tak samo jak kupowanie bez przerwy nowych, a potem ich wyrzucanie. Dochód ze sprzedaży przeznaczam na budowę szpitala psychiatrycznego dla dzieci i młodzieży. Trudno w to uwierzyć, ale w Polsce takiej placówki nie ma, za to dzieci potrzebujących tego typu pomocy, zwłaszcza po pandemii, jest bardzo dużo.

Co, prócz szafy, chce jeszcze pani zmienić?

Choćby zaangażowanie w życie towarzyskie na mieście. Miniony rok uświadomił mi, że inaczej muszę zarządzać swoim czasem. Nie będę miała go już więcej, dlaczego mam więc tracić go na jakieś pokazy, inauguracje czy gale... Nic z tego nie wynika, prócz kilku powierzchownych rozmów i zrobionych w przelocie zdjęć, pod którymi ktoś napisze niewybredny komentarz. Wcześniej robiliśmy to wszystko, bo inną wagę przykładaliśmy do pewnych spraw. Ale czasy się zmieniły. Dla mnie ta nieobecność stała się dużą wartością. Patrzę teraz na buty na wysokim obcasie, które stoją przede mną. Gdybym miała się w nie wbić, wyszykować... Nie, wolę posiedzieć w parku i popatrzeć na drzewa. dbam o zdrowie

TEMAT

miesiąca

8 o sercu rzeczy których (być może) nie wiesz

Od początku XXI wieku co roku, w każdą ostatnią niedzielę września, obchodzony jest Światowy Dzień Serca. To zwykle dobra okazja do tego, by przypomnieć podstawowe zasady zdrowego stylu życia i dbania o układ krążenia. My idziemy krok dalej – oprócz tego podpowiemy ci, na jakie sygnały wysyłane przez twoje serce warto zwrócić uwagę oraz co jeszcze możesz zrobić, aby żyć dłużej. Niektóre z tych informacji na pewno cię zaskoczą! TEKST: MARZENA BARTOSZUK 14

dbam o zdrowie

Czy wiesz, że nasze serce często bywa

REKLAMA

starsze niż wskazywałaby na to metryka? Statystyki mówią, że różnica ta może wynieść nawet 10-15 lat! Na szczęście zawsze można to zmienić. Dzięki prawidłowej diecie, codziennej aktywności i rzuceniu palenia uda ci się cofnąć zegar biologiczny o wiele lat. Im wcześniej to zrobisz, tym twoje szanse na długowieczność będą większe!

TEMAT

miesiąca

Fakt! Osoby z problemami sercowymi powinny konsultować z lekarzem przyjmowanie leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty.

Są leki, których układ krwionośny nie lubi

W publikacjach medycznych w kontekście chorób serca wymieniane są najczęściej preparaty przeciwbólowe i przeciwzapalne z grupy NLPZ, zawierające ibuprofen i diklofenak. Zaburzają one wydalanie z organizmu soli, co powoduje gromadzenie się wody i podwyższenie ciśnienia krwi. Co więcej, zmniejszają też one skuteczność leków moczopędnych przyjmowanych przez osoby chore na niewydolność serca i nadciśnienie. Oczywiście jednorazowe zażycie takiej tabletki, np. w przypadku migreny czy bólu kręgosłupa zaszkodzić nie powinno, ale już regularne zażywanie tych preparatów tak! Od kilku lat coraz częściej mówi się o tym, że szczególnie niebezpieczne dla osób z genetyczną skłonnością do chorób układu krążenia, otyłych i z wysokim poziomem cholesterolu są doustne preparaty z diklofenakiem – mogą one zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia zawału i niewydolności serca nawet o 40 proc.! Ryzyko jest tym większe, im dłużej i w im większej dawce przyjmuje się ten lek. Rada: Preparaty antykoncepcyjne oraz te stosowane w HTZ (hormonalnej terapii zastępczej) mogą zwiększać krzepliwość krwi. Jeśli je przyjmujesz, co 6-12 miesięcy rób badania w kierunku zakrzepicy.

Nawet bardzo chore serce wcale nie musi boleć!

Większość z nas kojarzy problemy kardiologiczne z bólem i uciskiem w klatce piersiowej. Owszem, zdarza się, że się one pojawiają, jednak wiele schorzeń serca długo przebiega bezobjawowo! Na przykład pierwszym symptomem choroby wieńcowej często bywa dopiero... zawał! Dlatego tak ważne jest wykonywanie regularnych badań profilaktycznych, m. in. mierzenie ciśnienia tętniczego, sprawdzanie stężenia cholesterolu, trójglicerydów i cukru we krwi (wyniki, do których warto dążyć znajdziesz w ramce obok). Rada: Zwróć uwagę na takie objawy jak: duszność (płytki oddech, zadyszka), szybkie męczenie się, np. przy wchodzeniu po schodach, obrzęki nóg i nagłe przybranie na wadze kilku kilogramów. To mogą być sygnały świadczące o niewydolności serca. Nadciśnienie mogą zaś sygnalizować bóle i zawroty głowy. 16

dbam o zdrowie

LICZBY DLA SERCA 190 mg/dl

3 x 30 x 130

150 mg/dl

120/80 mmHg

To górna granica normy dla cholesterolu całkowitego Najlepiej przy tym, żeby złego cholesterolu LDL było mniej niż 100 mg/ dl, a dobrego HDL powyżej 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/ dl u kobiet. Tyle powinien wynosić maksymalny poziom trójglicerydów.

80 i 94 cm

To największy „dozwolony“ obwód pasa dla kobiet (80 cm) i dla mężczyzn (94 cm). Nadwyżka wskazuje na otyłość typu brzusznego, a tej serce wyjątkowo nie lubi!

Taka formuła powinna określać twoją aktywność. Oto rozszyfrowanie skrótu: ruszaj się min. 3 razy w tygodniu, przynajmniej przez 30 minut, utrzymując tętno na poziomie 130 uderzeń na minutę. Tyle powinno wynosić idealne ciśnienie krwi. Dopuszczalne wynosi 140/90 mmHg.

70–99 mg/dl

To prawidłowy poziom glukozy na czczo. Zbyt wysoki może być objawem do cukrzycy, a jednym z powikłań tej choroby jest uszkodzanie naczyń krwionośnych.

Dentysta – lekarz ważny dla naszego serca

Coraz więcej jest dowodów na to, że choroby jamy ustnej, takie jak próchnica i paradontoza mają wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Jak to się dzieje? Ubytki w zębach oraz odsłonięte dziąsła mogą być siedliskiem bakterii, które z czasem powodują powstanie stanu zapalnego w tkankach okołozębowych. Wówczas chorobotwórcze drobnoustroje mogą przedostać się do krwi i wywołać przewlekły stan zapalny w naczyniach krwionośnych. A według najnowszych teorii to właśnie on jest jedną z przyczyn miażdżycy. Rada: Koniecznie raz na pół roku kontroluj stan zębów i dziąseł, usuwaj też regularnie kamień nazębny.

TEMAT

miesiąca

DIETA DASH OBNIŻA CIŚNIENIE

Układ krążenia odmładza się podczas ćwiczeń (nawet spaceru)

Możesz pomóc sercu, dogadzając podniebieniu! Naukowcy z USA opracowali dietę nazywaną DASH (skrót od nazwy Dietary Approaches to Stop Hypertension). Udowodniono, że jej stosowanie już po dwóch miesiącach zmniejsza ciśnienie krwi aż u 78 proc. osób. Podstawą diety są produkty zbożowe (7–8 porcji dziennie, a porcja to np. garść czy 1/2 szkl.) oraz warzywa i owoce (po 5 porcji). Trzeba ograniczyć jedzenie mięsa (maksymalnie 2 porcje po 10 dag). Należy też tłuszcze zwierzęce zamienić na roślinne (olej rzepakowy, oliwa – w sumie 2-3 łyżeczki dziennie) oraz pamiętać o nabiale (2 porcje dziennie).

Kanapowy styl życia jest jednym z największych wrogów twojego serca, a aktywność fizyczna to najlepszy sposób zapobiegania jego chorobom. Tę prostą zasadę kardiolodzy powtarzają jak mantrę, przy każdej okazji. Co ciekawe, w profilaktyce zawałów umiarkowany ruch jest przez nich traktowany na równi z przyjmowaniem leków obniżających ciśnienie i stężenie cholesterolu. I dotyczy to każdego – nie tylko osób, które do tej pory nie miały kłopotów z układem krążenia, ale także (a nawet przede wszystkim) tych z nadciśnieniem, cukrzycą czy miażdżycą. Jak wynika z badań ogłoszonych podczas niedawnego kongresu naukowego Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC), aby zapobiec zawałom serca i zwiększyć długowieczność, chorzy z wymienionymi wyżej czynnikami ryzyka muszą stać się zdecydowanie bardziej aktywni niż do tej pory! Rada: Jeśli chorujesz na serce i chcesz zacząć uprawiać jakiś sport (choćby dłuższe i szybsze marsze), koniecznie skontaktuj się najpierw ze swoim kardiologiem. On podpowie ci, jaki poziom aktywności będzie dla ciebie najlepszy, a przede wszystkim bezpieczny!

Stanie na jednej nodze uspokaja tętno

Jesteś bardzo wzburzona?

W  takim razie podnieś nogę tylko odrobinę i stań blisko ściany, tak by w razie utraty równowagi, móc się podeprzeć. 18

dbam o zdrowie

REKLAMA

To może wydawać się niewiarygodne, ale ten sposób jest praktykowany przez aktorów i inne osoby, które stresują się nadchodzącym wystąpieniem publicznym. Jeśli zatem czujesz, że przed ważnym spotkaniem czy rozmową serce tłucze ci się w piersiach, postaraj się o 2-3 minuty tylko dla siebie, najlepiej w odosobnionym miejscu. Stań na jednej nodze i zacznij powoli liczyć od zera do 10. Potem zmień nogę i odliczaj od 10 do zera. Powtarzaj kilka razy, aż poczujesz, że serce odzyskuje swój prawidłowy rytm. Dlaczego to ćwiczenie pomaga? Kiedy stoisz na jednej nodze, twój mózg dostaje sygnał, żeby skoncentrować się na odzyskaniu stabilności, a w tym czasie układ nerwowy stara się przywrócić podobną równowagę także emocjom. Rada: W uspokojeniu rytmu serca pomoże ci także zwolnione oddychanie – najlepiej, by wydech był dwukrotnie dłuższy niż wdech.

DOZVital

suplement diety Produkt zawiera aż 11 składników aktywnych, w tym m.in. ekstrakt z owoców głogu jednoszyjkowego, który wspomaga krążenie, oraz: cynk, selen, żelazo i witaminę D, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. 1000 ml.

Fakt! Gdy często się śmiejesz, spada

ryzyko zawału! Im więcej endorfin (hormonów szczęścia), a mniej hormonów stresu, tym większa szansa na dłuższe życie!

Adrenalina i kortyzol zwiększają ryzyko ataku serca

Gwałtowny wyrzut tych hormonów, np. po wypadku lub szokującej wiadomości, może być bezpośrednią przyczyną zawału. Taki przypadek określa się mianem zespołu złamanego serca (inaczej takotsubo), a dotyczy najczęściej kobiet po 50. Ale warto pamiętać, że także mniejsze, za to przewlekłe napięcie nerwowe nam nie służy. Rada: Jeśli chcesz zapobiec problemom kardiologicznym, postaraj się regularnie stosować techniki relaksacji (np. słuchaj kojącej muzyki), a oprócz tego zamień programy informacyjne na seriale komediowe! Wiadomości o katastrofach mają bowiem zdecydowanie... katastrofalny wpływ na serce, zaś lekkie, pogodne filmy sprawiają, że w twojej krwi rośnie poziom hormonów szczęścia. Każdy dzień, gdy to one mają w twoim organizmie przewagę, oddala widmo zawału!

Zatrzymywanie się przed sklepami to znak, że czas do kardiologa!

Podczas spaceru oglądasz wszystkie witryny, by dać odpocząć obolałym nogom? To może być objaw dolegliwości nazywanej chorobą wystaw sklepowych. Przyczyną jest przewlekłe niedokrwienie kończyn – choroba ściśle powiązana z miażdżycą! Jej charakterystyczny objaw to chromanie przestankowe, czyli ból nóg po przejściu pewnego dystansu, a przyczyną jest zwężenie tętnic, co utrudnia dopływ krwi. Ilość, która wystarcza, gdy siedzisz lub leżysz, podczas chodzenia jest za mała, bo pracujące mięśnie potrzebują więcej tlenu. Jeśli go nie dostaną, pojawia się ból nóg (zwykle łydek, ale czasem także stóp czy pośladków) oraz osłabienie nóg – objawy te zmuszają cię do zrobienia przerwy podczas spaceru. Ustępują lub znacznie się zmniejszają, gdy się zatrzymujesz, a kiedy tylko ruszysz dalej, narastają ponownie. Osoby z chromaniem przestankowym mają 4-7 razy wyższe ryzyko zgonu z powodów sercowo-naczyniowych, niż te, których ten objaw nie dotyczy! Miażdżyca zwęża przecież nie tylko tętnice w nogach, ale także te doprowadzające krew do serca! Rada: Koniecznie umów się do kardiologa i poproś o skierowanie na USG Doppler kończyn dolnych! REKLAMA

TEMAT

miesiąca

Im wolniejszy puls, tym dłuższe życie

Naukowcy twierdzą, że nasze serca zaprogramowane są na ok. 3 miliardy uderzeń, a prawidłowe tętno spoczynkowe wynosi 70 na minutę. Jak więc łatwo obliczyć, już samo obniżenie pulsu może znacznie przedłużyć życie! Czy wiesz w jakim tempie bije twoje serce? Gdy masz pulsoksymetr czy ciśnieniomierz, sprawdzisz to od razu. Ale poradzisz sobie i bez tych urządzeń. Jeśli co najmniej od kilku minut siedzisz lub leżysz, przyłóż dwa palce do wewnętrznej strony nadgarstka i licz uderzenia przez 15 sekund. Otrzymany wynik pomnóż przez 4, a uzyskasz tętno spoczynkowe na minutę. Rada: Jeśli twój wynik wynosi powyżej 90-100 uderzeń, udaj się do lekarza po skierowanie na badania. Jeśli puls nieznacznie przekracza wartość 70, w jego obniżeniu pomoże ci regularna, umiarkowana aktywność fizyczna.

Profilaktyka w rytmie serca! Podpowiadamy na jakie pozycje warto zwrócić uwagę, szukając preparatów wspierających zdrowie serca, tętnic i żył. ZIELNIK DOZ GŁÓG ZIOŁA W TOREBKACH DO ZAPARZANIA Suplement diety zawierający kwiat głogu jednoszyjkowego oraz owoc głogu strzępiastolistnego. Głóg wspomaga funkcjonowanie serca i układu krążenia.

ZIELNIK DOZ DBAM O SERCE Suplement diety w postaci herbatki ziołowej. Zawarte w produkcie: kwiat głogu jednoszyjkowego i owoc głogu strzepiastolistnego, kardamon, serdecznik wspomagają prawidłową prace serca i układu krążenia.

DOZ PRODUCT CHOLEFECT Suplement diety, który w swoim składzie zawiera: ekstrakt z drożdży z czerwonego ryżu standaryzowany na zawartość monakoliny K, beta-fitosterol, koenzym Q10, chrom, biotynę, kwas foliowy oraz witaminy z grupy B. Ekstrakt z drożdży z czerwonego ryżu standaryzowany na monakolinę K oraz sterole roślinne pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi. DOZ PRODUCT MAGNEZ CARDIO Suplement diety, zawiera magnez, potas, witaminę B6 i B1 oraz ekstrakt z owoców głogu. Magnez wspiera prawidłowe funkcjonowanie mięśni, potas pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i mięśni, witamina B6 pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego a tiamina pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu serca.

Fakt! Zwierzęta

żyją tym dłużej, im wolniej bije ich serce. Tętno długowiecznych żółwi to zaledwie 6 uderzeń na minutę!

dbam o zdrowie

DOZ PRODUCT CIŚNIENIOMIERZ AUTOMATYCZNY PREMIUM Wyrób medyczny. Ciśnieniomierz zawiera duży, czytelny wyświetlacz z łatwym odczytem wszystkich informacji. Posiada mankiet wygodny dla większości rozmiarów ramion (22-42 cm) oraz funkcje AFib – wykrywania migotania przedsionków oraz funkcję IHB – wykrywania arytmii serca.

TEMAT

miesiąca

Sprawdź, w jakiej kondycji jest twoje serce

Oto karty oceny ryzyka sercowo-naczyniowegc systemu SCORE, który bierze pod uwagę twój wiek i płeć, to czy palisz, jakie masz ciśnienie krwi (wyniki podane w pionie) oraz poziom cholesterolu (wyniki na dole, w poziomie). Kierując się tymi parametrami, znajdź swój kwadracik. Idealny wynik to „0”, za niskie uznaje się wynik poniżej „5”.

180 7

10 12

13 15 17 19 22

160 5

10 12 13 16

140 3

120 2

180 4

10 11 13

160 3

140 2

120 1

180 2

160 1

140 1

120 1

180 1

160 1

140 0

120 0

180 0

160 0

140

120

5 6

mmol/l mg/dl

180 14 16 19 22 26

26 30 35 41 47

160 9 11 13 15 16

18 21 25 29 34

140 6

11 13

13 15 17 20 24

120 4

160 6

10 12

12 14 17 20 24

140 4

10 12 14 17

120 3

180 6

10 12

12 13 16 19 22

160 4

11 13 16

140 3

120 2

180 4

10 12 14

160 2

140 2

120 1

180 1

160 1

140

5 6

120 0 4

5 6

mmol/l

150 190 230 270 310 mg/dl

ciśnienie tętnicze skurczowe mm/hg

mmol/l

150 190 230 270 310 mg/dl

10 12 14 17

18 21 24 28 33

CHOLESTEROL CAŁKOWITY

dbam o zdrowie

PALĄCY

180 9 11 13 15 18

150 190 230 270 310

NIEPALĄCY

PALĄCE

wiek

ciśnienie tętnicze skurczowe mm/hg

NIEPALĄCE

MĘŻCZYŹNI

mmol/l

10 12

150 190 230 270 310 mg/dl

CHOLESTEROL CAŁKOWITY

60 wiek

KOBIETY

DBAM

o zdrowie

Więcej

MOCY Układ odporności jest bardzo złożony, ale proste sposoby wystarczą, by usprawnić jego działanie. Efekty odczujesz już po kilku tygodniach.

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

wój Tjesienny cz.1

niezbędnik

KORZYSTAJ Z AKUPRESURY Dbać o odporność możesz nawet siedząc na kanapie. Według medycyny chińskiej uciskanie punktów w zagłębieniach poniżej zewnętrznych kostek obu nóg, a także na zewnętrznej stronie dłoni, w miejscu, gdzie kciuk odchyla się w bok, wspomaga ochronę przed przeziębieniami.

dbam o zdrowie

Wzmocnij odporność

Jeśli już dziś zaczniesz wprowadzać w życie drobne zdrowe zmiany, zdążysz nabrać sił przed jesiennym sezonem infekcyjnym. TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

Zacznij od podstaw

Trudno znaleźć osobę po czterdziestce, która byłaby całkowicie zdrowa. Niemal każdy się z czymś boryka – jak nie z nadciśnieniem, to cukrzycą lub kłopotami z tarczycą czy alergią. Tymczasem każda choroba przewlekła osłabia nas i obniża naszą naturalną odporność. Sprawa nie jest jednak przegrana. Można pomóc organizmowi na powrót wskoczyć na ścieżkę

Rutinoscorbin

zdrowia. Konieczne jest tylko kontrolowanie chorób przewlekłych. Gdy są one dobrze leczone, ich wpływ na nasze ciało jest minimalny. Sezon jesienny powinnaś więc zacząć od wizyty u swojego lekarza prowadzącego. Warto sprawdzić, czy twoja choroba przewlekła jest prawidłowo leczona. Dodatkowo dobrze byłoby wykonać morfologię krwi. To badanie jest jak sito

JESIENNY NIEZBĘDNIK

25 mg + 100 mg, tabletki powlekane

Skład: 1 tabletka zawiera 25 mg rutozydu (Rutosidum) – w postaci rutozydu trójwodnego i 100 mg Acidum ascorbicum (kwasu askorbowego) Wskazania: W stanach niedoboru kwasu askorbowego. W stanach zwiększonego zapotrzebowania na kwas askorbowy (przeziębienia, zakażenia wirusowe w tym grypa). Pomocniczo w nadmiernej przepuszczalności naczyń. Produkt Rutinoscorbin jest wskazany do stosowania u osób dorosłych i dzieci w wieku 6 lat i starszych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na rutozyd lub kwas askorbowy lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Kamica szczawianowa i choroby związane z nadmiernym gromadzeniem żelaza (talasemia, hemochromatoza, niedokrwistość syderoblastyczna) lub inne stany predysponujące do nadmiaru żelaza w organizmie. Podmiot odpowiedzialny: GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Sp. z o.o. v.VI.2018 Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

dbam o zdrowie

REKLAMA

ZDJĘCIE: GETTY IMAGES

zczyt zachorowań na infekcje wirusowe przed nami. Jeszcze kilka tygodni, a znów zaczniemy się mierzyć z męczącym katarem, kaszlem, bólem gardła. Z objawami przeziębienia mylić nam się będą symptomy poważniejszych infekcji wirusowych (COVID-19 i grypy). By do tego nie dopuścić, najlepiej byłoby podkręcić nieco działanie układu odpornościowego i po prostu...mniej chorować. Silny organizm odeprze bowiem atak większości drobnoustrojów. To realny scenariusz, na który mamy naprawdę duży wpływ. Możemy bowiem sami poprawiać skuteczność działania układu odpornościowego. Sprawdziliśmy, które z dostępnych metod wzmacniania się są naprawdę skuteczne i przygotowaliśmy dla ciebie ten poradnik. Im więcej poniższych sposobów na odporność wcielisz w życie, tym większy sukces w walce z wirusami i bakteriami osiągnie twój organizm. Zatem do dzieła. Jeszcze zdążysz przed jesienną szarugą!

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

– dzięki niemu łatwo wyłapać wiele nieprawidłowości w działaniu organizmu. Jeśli od ostatniej wizyty u stomatologa minęło już ponad pół roku, umów się także do niego. Stan zapalny w jamie ustnej może poważnie zaburzyć działanie całego organizmu, w tym znacząco obniżyć odporność. Warto więc walczyć z próchnicą na bieżąco.

Uzupełnij braki

Być może po wizycie u lekarza i wykonaniu badań okaże się, że masz jakieś niedobory pokarmowe. Wówczas lekarz podpowie ci, co dokładnie powinnaś łykać. Prawdopodobnie zleci ci przyjmowanie witaminy D3, w naszej szerokości geograficznej wszyscy mamy jej za mało. Standardowa dawka dobowa dla osoby dorosłej to 2000 IU, a w przypadku osób otyłych to nawet 4000 IU. Dodatkowo warto również zażywać cynk – z badań wynika, że ma on ogromny wpływ na naszą odporność. Jego niski poziom sprawia, że znacznie gorzej radzimy sobie z infekcją grypową i konronawirusową. Dlatego warto po niego sięgać w sezonie infekcyjnym. A jeśli twoja dieta jest monotonna i mało urozmaicona,

ASHWAGANDHA WZMAGA AKTYWNOŚĆ KOMÓREK NK (ANG. NATURAL KILLERS – NATURALNI ZABÓJCY), KTÓRE ODPOWIADAJĄ ZA NISZCZENIE M.IN. WIRUSÓW I BAKTERI.

dbam o zdrowie

NIE UNIKAJ DENTYSTY

Próchnica zwiększa ryzyko zapalenia zatok i gardła. możesz zażywać także preparat multiwitaminowy (wówczas sprawdź, czy ma w składzie witaminę D i ewentualnie pomniejsz o tę ilość swoją dobową dawkę, by

TE SPECYFIKI DZIAŁAJĄ!

Są dokładnie przebadane, bezpieczne i skutecznie wzmacniają odporność organizmu. Warto po nie sięgać – w połączeniu ze zdrowym stylem życia mogą zdziałać cuda!

uniknąć ryzyka przedawkowania). Pamiętaj! Żeby ogranizm odczuł pierwsze efekty suplementacji, trzeba przyjmować dany preparat co najmniej 3 tygodnie.

CZOSNEK ZAWIERA ALLICYNĘ, KTÓRA DZIAŁA BAKTERIOBÓJCZO ORAZ ZWIĄZKI SIARKI, KTÓRE ZWALCZAJĄ WIRUSY.

Nie tylko syntetyczne środki mają wpływ na naszą odporność. Także (a może raczej przede wszystkim!) naturalne specyfiki. Trzeba jednak wiedzieć, po które sięgnąć. Na dole strony znajdziesz złotą piątkę naturalnych wspomagaczy odporności. Ich działanie się uzupełnia, możesz więc stosować je wszystkie równocześnie lub zdecydować się tylko na niektóre. Już samo zażywanie np. miodu każdego dnia przez miesiąc poprawi aktywność komórek odpornościowych. Warto więc spróbować. Jeżeli chodzi o zioła, możesz zdecydować się na tabletki z wyciągami roślinnymi lub sama przygotować naturalne domowe leki. Właśnie zaczyna się np. sezon na owoce czarnego bzu. Warto je zebrać, przemrozić i przygotować z nich sok lub konfiturę. Taki domowy specyfik zadziała naprawdę dobrze.

Hartuj się!

Choć zabieg ten kojarzy nam się głównie z dziećmi, prawda jest taka, że równie skutecznie pomaga dorosłym. Hartowanie to doskonały trening dla komórek

Otrivin

JESIENNY NIEZBĘDNIK

aerozol do nosa, roztwór Skład: Jeden ml roztworu zawiera 1 mg ksylometazoliny chlorowodorku (Xylometazolini hydrochloridum). Wskazania: Nadmierne przekrwienie błony śluzowej nosa występujące w przebiegu przeziębienia, kataru siennego, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, zapalenia zatok. Produkt leczniczy ułatwia odpływ wydzieliny z zapalnie zmienionych zatok przynosowych. Dzięki zmniejszaniu przekrwienia błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej może być stosowany wspomagająco w zapaleniu ucha środkowego. Otrivin ułatwia wziernikowanie nosa. Otrivin jest przeznaczony do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 12 lat. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na ksylometazolinę lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podobnie jak w przypadku innych leków zwężających naczynia krwionośne, produktu Otrivin nie należy stosować u pacjentów po zabiegach chirurgicznych prowadzonych drogą przeznosową, np. przezklinowe usunięcie przysadki i po zabiegach chirurgicznych przebiegających z odsłonięciem opony twardej. Jaskra z wąskim kątem przesączania. Wysychające zapalenie błony śluzowej nosa lub zanikowe zapalenie błony śluzowej nosa. Podmiot odpowiedzialny: GlaxoSmithKline ConsumerHealthcare Sp. z o.o. v.IX.2019 Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

odpornościowych! Dzięki niemu ciało uczy się reagować na zmiany temperatury i łatwiej znosić przemarznięcia i przemoczenia (o które nietrudno jesienią i zimą). Jako zabieg hartujący doskonale sprawdza się np. brodzenie w zimnej wodzie. Napełnij wannę tak, by woda sięgała do połowy łydek. Po kilkunastu minutach brodzenia osusz stopy i wetrzyj w nie balsam rozgrzewający (np. z dodatkiem kapsaicyny). Możesz też zdecydować się na dwuminutowy naprzemienny natrysk. Najpierw polej ciało

ciepłą wodą (20-30 sekund), a potem chłodną (2-3 sekundy). Różnice temperatur zwiększaj stopniowo i zawsze kończ natrysk wodą o temperaturze ciała. Zabiegi hartujące powtarzaj przez 5 dni w tygodniu, potem zrób sobie 2 dni przerwy. I jeszcze jedno: jeśli masz możliwość, 3 razy w tygodniu korzystaj z sauny. Udowodniono, że regularne seanse w niej sprawiają, że mniej się przeziębiamy. Zyskuje na tym także nasz wygląd - oczyszczona z toksyn skóra jest gładsza i wygląda znacznie młodziej.

CZARNY BEZ ZAWIERA BIAŁKA AKTYWUJĄCE RYBOSOMY, KTÓRYM PRZYPISUJE SIĘ DZIAŁANIE PRZECIWWIRUSOWE.

JEŻÓWKA ZWIĘKSZA WYDZIELANIE PRZEZ ORGANIZM INTERFERONU, SUBSTANCJI DZIAŁAJĄCEJ PRZECIWWIRUSOWO.

MIÓD MA DZIAŁANIE ANTYBIOTYCZNE, PRZECIWZAPALNE I WYKRZTUŚNE. JEST ŹRÓDŁEM WITAMIN C, E I A I WIELU MINERAŁÓW. dbam o zdrowie 27

REKLAMA

Pozwól działać naturze

DBAM O ZDROWIE

Dbaj o zdrowie codziennie!

zoom na...

Żadne sposoby na poprawienie odporności nie zadziałają, jeśli będziesz na co dzień prowadziła niezdrowy styl życia. Niektórych grzeszków nasz organizm po prostu nie wybacza i od razu odbijają się one na naszej kondycji i odporności na choroby. O czym zatem powinnaś pamiętać? Skutecznie wypoczywaj. Udowodniono że osoby, które śpią krótko, przeziębiają się prawie trzy razy częściej niż te, które przesypiają osiem lub więcej godzin. Dlatego nie wolno ci nie dosypiać. Kiedy śpisz głęboko i nic cię nie wybudza, w organizmie wzrasta liczba limfocytów. Staraj się też wypoczywać w całkowitej ciemności i ciszy, bo tylko wtedy w szyszynce wydziela się melatonina, która zapewnia m.in. prawidłowy rytm dobowy i poprawia działanie układu odpornościowego.

Dbaj o swoją psychikę. Na odporność fatalnie wpływa napięcie nerwowe. Dlatego w okresie czyhających infekcji, staraj się, w miarę możliwości, mieć dystans do sytuacji stresowych. Bądź aktywna. Regularny ruch na świeżym powietrzu zmniejsza ryzyko infekcji nawet o 30 proc. u osób w każdym wieku. Z badań wynika, że aktywność fizyczna zwiększa skuteczność limfocytów i wspomaga proces termoregulacji, który ćwiczymy także w czasie hartowania. Żeby jednak ruch miał działanie prozdrowotne, musi trwać co najmniej 40 min dziennie. Najlepiej działa marsz na świeżym powietrzu! Pamiętaj jednak, że nie wolno ci się forsować. Gdy wysiłek jest zbyt duży, a w mięśniach powstaje sporo kwasu mlekowego powodującego m.in. zakwasy. Z badań wynika, że wpływa on fatalnie także na odporność!

Pytamy eksperta mgr farmacji JOANNA NACZYŃSKA

Czy warto stosować ziołomiody? Tak! Ziołomiody to połączenie miodu i ziół. Pozyskuje się je, podając pszczołom wyciągi ziołowe lub syrop cukrowy wzbogacony w soki owocowe. Dzięki temu ziołomiody charakteryzuje duża zawartość substancji biologicznie aktywnych pochodzenia roślinnego i mogą być stosowane jako środek wspomagający odporność oraz w terapii wielu chorób. Znane i cenione są ziołomiody pokrzywowe, tymiankowe, głogowe, sosnowe, rumiankowe, a także malinowe czy truskawkowe. Pomocniczo stosuje się je w infekcjach górnych dróg oddechowych, moczowych, w stanach osłabienia. Ziołomiody można spożywać, dodając łyżeczkę takiego specyfiku do połowy szklanki wody.

Popijaj w domu tzw. shoty witaminowe, czyli koktajle owocowo-warzywne (np. z malin, cytrusów, natki pietruszki). Nie ma lepszego źródla naturalnych, czyli najlepiej przyswajalnych witamin i mikroelementów. 28

dbam o zdrowie

Jedz rozsądnie. Choć brzmi to banalnie, to prawda jest taka, że nie ma nic ważniejszego jeśli chodzi o wzmacnianie odporności, niż zdrowa dieta. Najwięcej komórek odpornościowych znajduje się bowiem w błonach śluzowych układu pokarmowego. Dlatego wybierając odpowiednie składniki pokarmowe, możemy zwiększyć produkcję chroniących zdrowie przeciwciał. W diecie wzmacniającej odporność powinny się znaleźć przede wszystkim warzywa i owoce, które obfitują głównie w witaminy A, C i E, m.in. marchew, szpinak, brokuły, pomidory, papryka (zwłaszcza czerwona), cytrusy, truskawki (także mrożone). Pamiętaj także o kiszonkach (np. ogórkach, kapuście), bo zawierają naturalne probiotyki, które uszczelniają ściany jelit. Dla

UWAŻAJ NA ANTYBIOTYKI Nie naciskaj na lekarza, jeśli nie chce ci ich przepisać. Stosuj je tylko wtedy, gdy są konieczne. Pamiętaj, że antybiotyki nie odróżniają dobrych bakterii od złych – niszczą je wszystkie. A wówczas nasze błony śluzowe, pozbawione naturalnej ochrony, stają się łatwym celem dla drobnoustrojów. REKLAMA

dbam o zdrowie

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

ZASZCZEP SIĘ KONIECZNIE!

CODZIENNIE ZJADAJ MARCHEW Dzięki witaminom A, C i z grupy B skutecznie wspomaga odporność! wzmocnienia odporności kluczowe znaczenie mają jeszcze dwa pierwiastki: cynk i miedź. Dzięki nim powstaje więcej białych krwinek i są one sprawniejsze. Miedź

Apivox na gardło z miodem i propolisem

REKLAMA

suplement diety

Zawiera ekstrakt z owoców dzikiej róży, korzenia prawoślazu lekarskiego oraz propolis, dodatkowo skład został wzbogacony o cynk i miód. 24 pastylki do ssania

dbam o zdrowie

i cynk najdziesz m.in. w rybach i owocach morza, wątróbce cielęcej, roślinach strączkowych, pestkach dyni, jajkach i soi. A czy wiedziałaś, że cukier hamuje funkcjonowanie układu odpornościowego? Z badań wynika, że obniża aktywność komórek pochłaniających bakterie. Staraj się więc go ograniczać! Ogranicz używki Alkohol, kawa, papierosy niszczą witaminy A, C, E i B oraz selen, cynk i inne

Szczepionki to jedna z największych zdobyczy współczesnej medycyny. Dziś szczególną rolę odgrywają dwie: przeciw koronawirusowi (ważne jest przyjęcie dwóch dawek!) oraz grypie. Tę drugą należy powtarzać co roku, również po zaszczepieniu się przeciw Covid-19. Grypa to poważna choroba, która szczególnie u osób starszych może wywoływać niebezpieczne powikłania, nawet po wielu miesiącach od infekcji – zwiększa ryzyko zawału, zaostrza przebieg astmy i POChP, rozregulowuje glikemię i ciśnienie krwi.

mikroelementy, które pomagają zwalczać groźne dla układu immunologicznego wolne rodniki. Dodatkowo wysokoprocentowe trunki zabijają znajdujące się w krwi i w limfie komórki odpornościowe. Jeśli więc chcesz mieć mocny układ odpornościowy, koniecznie ogranicz alkohol (sięgaj okazjonalne tylko po czerwone wino), pij nie więcej niż 2-3 kawy dziennie i pożegnaj się z papierosami.

DBAM O ZDROWIE

nowe terapie

NAJDROŻSZY LEK NA ŚWIECIE Z REFUNDACJĄ?

Zolgensma to najdroższy lek na świecie. Jego jedna dawka kosztuje 9 mln zł. Do tej pory pieniądze na leczenie musieli zbierać rodzice, latem zostanie podjęta decyzja o refundacji. Lek pomaga dzieciom do drugiego roku życia chorujacych na rdzeniowy zanik mięśni SMA. Im szybciej się go poda, tym większe szanse na prawidłowy rozwój. SMA sprawia, że u chorych nie wykształcają się mięśnie tułowia, a to znaczy, że nie potrafią np. siedzieć bez podparcia, o raczkowaniu nie ma mowy, a ich ciało powoli obejmuje paraliż. Terapia polega na zastąpieniu uszkodzonego genu działającą kopią.

REWOLUCJA W LECZENIU STWARDNIENIA ROZSIANEGO Chorzy na rzutową postać stwardnienia rozsianego będą mogli od wiosny stosować ofatumumab. Badania potwierdzają, że lek o 50 proc. zmniejsza liczbę rzutów choroby w porównaniu z dotychczas stosowanymi preparatami, a to oznacza że chorzy dłużej pozostają sprawni. Lek jest w formie tzw. pena. Wystarczy wstrzyknąć dawkę raz w miesiącu.

SOCZEWKI KONTAKTOWE WYKRYWAJĄCE CHOROBY

Dzieje się

W MEDYCYNIE Innowacyjne terapie farmakologiczne, rewolucyjne wynalazki medyczne, nowe odkrycia naukowe… Zobacz, jak świat się zmienia i daje nadzieję chorym. TEKST MAGDA KOZIŃSKA

NADZIEJA NA ŻYCIE W SZTUCZNYM SERCU Pierwsze wyprodukowane we Francji sztuczne serce, stworzone przez firmę Carmat, jest już dopuszczone do sprzedaży w Europie. Ważące niecały kilogram urządzenie to nadzieja dla osób cierpiących na śmiertelną niewydolność serca. Dzięki niemu będą mogły bezpiecznie czekać na przeszczep od dawcy. Badania pokazują, że 70 proc. pacjentów testujących urządzenie, szczęśliwie doczekało do tego momentu. 32

dbam o zdrowie

Już wkrótce może się okazać, że wystarczy założyć soczewkę kontaktową, żeby sprawdzić wzrok. Miękkie „kontakty”, dzięki zastosowanym w nich czujnikach będą sprawdzać, stan rogówki oraz siatkówki i informować o ewentualnych nieprawidłowościach, co zwiększy wykrywalność poważnych chorób oczu.

DBAM O ZDROWIE

ważne badanie

USG Dopplera TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

czyli naczynia na podsłuchu

TAKA DIAGNOSTYKA NIE BOLI, A W RAZIE POTRZEBY MOŻNA JĄ POWTARZAĆ, BO JEST CAŁKOWICIE BEZPIECZNA. NA CZYM DOKŁADNIE POLEGA?

Niczym sonar… Głowica do USG wysyła fale ultradźwiękowe. Komputer rejestruje zmiany częstotliwości, gdy fale te odbijają się od poruszających się w tętnicy czy żyle krwinek.

adanie to pozwala dojrzeć nieprawidłowości w budowie naczyń krwionośnych, ocenić, w jaki sposób przepływa przez nie krew, a także ustalić, czy doszło do rozwoju zmian miażdżycowych lub zakrzepów. W ten sposób podglądane są najczęściej: • tętnice szyjne – ich zwężenie podnosi ryzyko udaru mózgu; • tętnice pod obojczykami – jeśli krew nie może przez nie swobodnie przepływać, możesz odczuwać np. drętwienie rąk; • serce – USG Dopplera (w połączeniu z echem serca) wykrywa wady zastawek; • jama brzuszna – podczas badania widać, czy nie doszło do uszkodzenia naczyń krwionośnych odpowiedzialnych za funkcjonowanie wątroby, nerek, trzustki czy śledziony; • męskie narządy płciowe – można wykryć żylaki powrózka nasiennego (mogą przyczyniać się do problemów z potencją i płodnością); • nogi – badanie pomaga zdiagnozować żylaki oraz powstające w żyłach zakrzepy. Badanie wykonuje się w celu oceny rodzaju niektórych guzów (czy są złośliwe, czy wymagają biopsji), ale i po to, by sprawdzić przepływ krwi w naczyniach łożyska u kobiet w ciąży.

Jeśli masz skierowanie od lekarza,

USG dopplerowskie zrobisz w ramach NFZ. W innym przypadku koszt może wynieść 100-150 zl – za jedną część (np. nogi) lub ok. 400 zl – za screening całego ciała.

dbam o zdrowie

PRZYGOTOWANIE O TYM WARTO WIEDZIEĆ, BY DIAGNOSTYKA PRZEBIEGŁA SPRAWNIE

•Przy większości wskazań na USG Dopplera możesz przyjść bez żadnego przygotowania – wyjątek to badanie jamy brzusznej. W tym przypadku dzień wcześniej powinnaś być na diecie lekkostrawnej – bez powodujących wzdęcia produktów wysokobłonnikowych, jak warzywa i owoce czy ciemne pieczywo. Warto też

3 razy w ciągu dnia zażyć dawkę leku z simetikonem (rozbija w jelitach pęcherzyki gazu, jest dostępny bez recepty). Nazajutrz, przez 6 godzin poprzedzających badanie nic nie jedz, nie przyjmuj napojów gazowanych ani słodzonych. Postaraj się też nie palić tytoniu oraz nie żuć gumy.

•Przed badaniem lekarz poprosi cię

o przyjęcie odpowiedniej pozycji i odsłonięcie danej partii ciała, np. przy wykrywaniu żylaków kończyn dolnych będziesz stać lub siedzieć i mieć odsłonięte nogi, przy USG brzucha – położysz się na kozetce. Jeżeli badanie ma obejmować tętnice szyjne, trzeba będzie zdjąć biżuterię.

W GABINECIE CZEGO MOŻESZ SIĘ SPODZIEWAĆ?

•Czas badania zależy od oglądanej części ciała i konkretnej sytuacji zdrowotnej. Samo USG Dopplera może trwać od kilku minut do 3 kwadransów. •Na odsłoniętą skórę lekarz zaaplikuje ci przezroczysty żel

(możesz poczuć zimno). Preparat ten ma za zadanie ułatwić przesuwanie głowicy po skórze i przewodzenie fal ultradźwiękowych. •W trakcie badania lekarz może prosić cię o zmianę pozycji czy wstrzy-

manie na chwilę oddechu. Może mocniej przyciskać głowicę, ale nie powinno być to bolesne. •Na koniec dostaniesz jednorazowe ręczniki, by się dokładnie wytrzeć z resztek żelu. •Wynik – w postaci wydruku zdjęć z komputera i opisu dostaniesz podczas tej samej wizyty. REKLAMA

DBAM O ZDROWIE

rozmowa z lekarzem

Pytamy eksperta DR N. MED. RAFAŁ KUŹLIK specjalista z zakresu ginekologii i położnictwa oraz ginekologii estetycznej, www.saskamed.pl

Ważne!

Każda przyszła mama po 35. roku życia powinna wykonać badania prenatalne.

Ciąża po czterdziestce

Poznaj prawdy i mity

Późniejsze macierzyństwo budzi wiele obaw przyszłych mam. O to, czy jest czym się martwić, zapytaliśmy ginekologa Rafała Kuźlika. Panie doktorze, czy po czterdziestce bardzo trudno zajść w ciążę? To nieprawda, choć faktycznie szczyt możliwości prokreacyjnych przypada na 20-24 rok życia. Z wiekiem szansa na poczęcie zmniejsza się, ale nie tak radykalnie, by koło czterdziestki było to bardzo trudne. Poza tym pamiętajmy, że współczesna medycyna ma do dyspozycji mnóstwo metod wspomagania ciąży. To szansa nawet dla tych kobiet, które mają bardzo ograniczoną płodność.

A czy rzeczywiście po czterdziestce mamy do czynienia z ciążą podwyższonego ryzyka? To akurat prawda. Niestety, wiek przyszłej mamy sprzyja powikłaniom w postaci cukrzycy ciążowej, nadciśnienia, stanu przedrzucawkowego. Kobiety po czterdziestce statystycznie częściej doświadczają też poronień. Zwiększa się również ryzyko wystąpienia u płodu wad ge-

netycznych. Kobieta planująca ciążę musi mieć świadomość tych potencjalnych zagrożeń. Warto jednak dodać, że zdecydowana większość tych tzw. późnych ciąż kończy się jednak szczęśliwie!

Czy późna ciąża odmładza? Różnie to bywa. Wiele kobiet wtedy wygląda kwitnąco – cieszą się, że zostaną mamami, promienieją. Lekki obrzęk związany ze zmianami hormonalnymi wypełnia drobne zmarszczki, więc twarz wygląda na młodszą. Trzeba jednak pamiętać, że ciąża, jak mówi jej nazwa, „ciąży”. A to oznacza, że zawsze jest dużym wysiłkiem dla organizmu. Część ciężarnych skarży się więc na gorsze samopoczucie, silne obrzęki, senność. Dlatego zawsze namawiam szczególnie późne przyszłe mamy, by w ciąży dbały o zdrowy styl życia – stosowały pełnowartościową dietę, były aktywne fizycznie. To ważne nie tylko z punktu widzenia zdrowia, ale i urody. Potem trudniej bowiem będzie im wrócić do formy – ich skóra nie ma już tyle kolagenu, więc na pewno będzie wolniej się obkurczać.

Czy późna ciąża częściej kończy się cesarskim cięciem?

Pregnalife DHA z alg

suplement diety

REKLAMA

DHA wspomaga prawidłowy rozwój mózgu u płodu i niemowląt karmionych piersią. Produkt przeznaczony dla kobiet w ciąży i karmiących piersią, bezglutenowy, nie zawiera laktozy. Kapsułki miękkie, 60 szt.

To zależy. Sam wiek nie jest wskazaniem do porodu zabiegowego. Są nim natomiast niektóre choroby przyszłej mamy. A ponieważ po czterdziestce wiele kobiet cierpi już na schorzenia przewlekłe, faktycznie często dochodzi do cesarskiego cięcia. Doświadczenie wskazuje też, że cesarskim cięciem częściej kończy się pierwsza ciąża. Jeśli kobieta po czterdziestce spodziewa się kolejnego dziecka, a wcześniejsze rodziła naturalnie, prawdopoodbnie tym razem też będzie chciała tak wydać je na świat.

rozmawiała Agnieszka Czechowska 36

dbam o zdrowie

DBAM O ZDROWIE

rodziny

Zamiast

do sanatorium

Dokąd jechać po zdrowie

Zastanawiasz się, gdzie spędzić ciepłe jesienne dni? Mamy dla ciebie kilka podpowiedzi! Najpierw pomyśl jednak, co chciałabyś zyskać dla swojego zdrowia, a potem sprawdź, jakie miejsce będzie najlepsze, by osiągnąć ten cel. TEKST: MARZENA BARTOSZUK

ato powoli się kończy, warto więc wykorzystać jego ostatnie chwile, by nacieszyć się naturą i naładować akumulatory na zbliżające się chłodne miesiące. Weekend możesz spedzić na wyprawie do pobliskiego lasu – sprawdź na kolejnej stronie, jak czerpać z jego wyjątkowej mocy. Jeśli jednak na wrzesień odłożyłaś swój dwutygodniowy urlop, rozważ wyprawę w góry, nad morze lub do miejscowości uzdrowiskowej. Pobyt w silnie „bodźcowym” klimacie to wyjątkowo intensywna stymulacja całego organizmu i zastrzyk nowej energii. Dobrodziejstwa takiej kuracji możesz jednak poczuć dopiero po minimum 7 dniach pobytu w danym miejscu (tak długo następuje aklimatyzacja do nowych warunków). A gdy nastaną chłodne dni, uzdrowiskowe zabiegi możesz przygotować we własnej łazience (przeczytaj rady naszego eksperta).

dbam o zdrowie

REKLAMA

Wysokie góry Leczniczy klimat

Robisz wszystko, aby chronić swoich bliskich. My robimy wszystko, aby chronić ich skórę.

Co dobrego da ci pobyt w Tatrach czy Sudetach? Poprawę kondycji, mocne stawy i lepsze wyniki morfologii. Wędrówki po górskich szlakach dostarczą ci nie tylko niezapomnianych widoków, ale też świetnie wpłyną na pracę serca, płuc i ogólną kondycję. Powinnaś dawkować sobie te przyjemności jedynie wtedy, jeśli na co dzień prowadzisz kanapowy tryb życia (by nie nadwerężyć organizmu). W góry jedź także po lepszą odporność – klimat jest tu dość ostry, zdarzają się spore wahania ciśnienia i temperatury, a to naprawdę silne bodźce, zmuszające układ immunologiczny do pracy. A pobyt na wysokości powyżej 1500 m n.p.m. to dobra terapia wspomagająca leczenie anemii – powietrze zawiera mniej tlenu, co sprawia, że całą parą rusza w szpiku kostnym produkcja czerwonych krwinek.

NA CO POMAGA?

* anemia * alergia * osłabiona odporność i kondycja

WARTO WIEDZIEĆ!

•Przy nieustabilizowanym nadciśnieniu zrezygnuj z górskich wypraw. Nie są one zalecane także osobom z chorobą wieńcową, niewydolnością serca czy też poważnymi problemami z płucami. •Przez pierwsze dni pobytu ogranicz się do krótkich, spokojnych wycieczek. Gdy dłużej będziesz przebywać na sporej wysokości, twój organizm dostosuje się do nowych warunków i będziesz mogła pozwolić sobie na więcej.

Jeśli opiekujesz się osobą starszą wiesz, że jej skóra jest bardzo wrażliwa i wolniej się goi, zwłaszcza przy nietrzymaniu moczu. Wypróbuj produkty chłonne TENA Pants ProSkin Normal, które wspierają zdrowie skóry. Przeznaczone są dla osób ze średnim lub ciężkim nietrzymaniem moczu. Zapewniają uczucie czystości i suchości, a dzięki systemowi Odour Neutralizer niwelują nieprzyjemny zapach. Zrobione są z oddychających materiałów przypominających tkaninę. Pozwalają na swobodną cyrkulację powietrza, zapewniając zdrowie skóry i komfort. Majtki chłonne są dobrze dopasowane do ciała, wkład chłonny nie przemieszcza się, dlatego są odpowiednie dla osób aktywnych. Są bardzo łatwe w użyciu, zakłada się je jak zwykłą bieliznę i równie łatwo zdejmuje, bo mają po bokach szwy, które wystarczy rozerwać, by je ściągnąć.

TENA. Najlepsza opieka dla Twoich bliskich. Wyroby medyczne

Zamów próbki na www.tena.pl

DBAM O ZDROWIE

rodziny

Shinrin-yoku

WIERZBA MA WŁAŚCIWOŚCI USPOKAJAJĄCE, PRZECIWBÓLOWE ORAZ ROZKURCZOWE (SZCZEGÓLNIE POMOCNE W CZASIE MIESIĄCZKI).

Japońska kapiel leśna

Poprawia odporność, obniża ciśnienie i sprawia, że zyskujesz siłę i energię do działania. A najlepsze jest to, że ta drogocenna terapia nie kosztuje ani złotówki!

KASZTANOWIEC MA POZYTYWNY WPŁYW NA UKŁAD KRĄŻENIA, ZMNIEJSZA TEŻ PROBLEMY Z ZASYPIANIEM.

DĄB ŁAGODZI STRES, WYCISZA EMOCJE, DAJE SIŁĘ DO DZIAŁANIA.

LIPA PRZYWRACA RÓWNOWAGĘ, ZMNIEJSZA ZMĘCZENIE.

Japońskie słowo „shinrin” oznacza las, zaś „yoku” to kąpiel. Nie chodzi jednak o zanurzenie się w ustawionej na mchu wannie, tylko w naturalnym leśnym środowisku. Zanurzenie, czyli odczucie lasu wszystkimi zmysłami z zachowaniem pełnej uważności. To pozwala czerpać siłę z przyrody, relaksuje i... ustawia życiowe priorytety. Najważniejsze w czasie takiej leśnej wycieczki jest jej powolne tempo i brak celu. Wyłącz telefon, a jeśli idziesz w większej grupie, staraj się zbyt dużo nie rozmawiać. Skup się jedynie na tym, co widzisz, słyszysz i czujesz. I tak przez dwie godziny, albo i dłużej. Do domu wrócisz zmęczona i szczęśliwa. Czy skojarzyło ci się to z popularną w Polsce sylwoterapią, czyli przytulaniem się do drzew? Jeśli nawet, to nic nie stoi na przeszkodzie, by oba te trendy połączyć na jednym, długim spacerze! Obok opisaliśmy, jak oddziaływują na nasz organizm najpopularniejsze rodzime gatunki.

WARTO WIEDZIEĆ!

•Shinrin yoku powstało w latach 80. XX wieku w Japonii. Był to rządowy program mający służyć poprawie zdrowia obywateli. Od tamtej pory terapia zyskuje rosnącą popularność na całym świecie.

SOSNA POZYTYWNIE DZIAŁA NA UKŁAD ODDECHOWY.

dbam o zdrowie

•Oddychaj głęboko! Zapachy, które czujesz w lesie (fitoncydy), to naturalne substancje wydzielane przez drzewa, krzewy, mchy i porosty. Nazywane są roślinnymi antybiotykami, bo działają bakteriobójczo.

NA CO POMAGA?

* problemy z koncentracją * bezsenność * nadciśnienie

Pytamy eksperta mgr farmacji JOANNA NACZYŃSKA

Jakie produkty uzdrowiskowe można kupić w aptece? Namiastkę domowego SPA można stworzyć, kupując na przykład sól pochodzącą z terenów uzdrowisk. Kąpiel w roztworze soli o dużej zawartości magnezu i siarki pomaga oczyścić skórę i poprawić jej wygląd, zaś sól jodowo-bromową zaleca się w schorzeniach reumatycznych i zwyrodnieniowych kręgosłupa oraz niektórych problemach ze skórą. W aptece dostępne są także plastry borowinowe. Wystarczy je podgrzać przez kwadrans w gorącej wodzie, rozciąć folię i położyć taki okład bezpośrenio na skórę (powinien dokładnie przylegać) na ok. pół godziny.

NA CO POMAGA?

Wody termalne

Gorące źródła zdrowia

Kąpiel w takich miejscach to ogromna przyjemność. A przy tym zyskujesz tak wiele dla swojego organizmu! W XIX wieku funkcjonowało powiedzenie „jechać do wód”. Oznaczało pobyt dla podratowania zdrowia w miejscowości sanatoryjnej. Dziś sformułowanie uznawane jest za staroświeckie, ale idea pozostała. Gorące źródła, których w naszym kraju jest całkiem sporo, pozwalają nie tylko wzmocnić organizm np. rekonwalescentów po szpitalnych zabiegach, ale także pomagają uporać się z wieloma przewlekłymi dolegliwościami. Co jest w nich tak niezwykłego? Woda, która pochodzi z głębi ziemi i ma temperaturę przekraczającą 20 st. C, a nieraz osiągającą nawet i cztery razy tyle! Rozpuszczone są w niej sole mineralne i w zależności od tego, które dominują, kąpiel w takiej wodzie pomaga leczyć inne choroby.

* choroby skóry * reumatoidalne zapalenie stawów * dyskopatie * bóle kręgosłupa * rwa kulszowa * AZS

WARTO WIEDZIEĆ!

•Woda ze źródeł w Cieplicach zawiera

fluor i krzemionkę. Zwiększa mineralizację kości (pomaga przy osteoporozie), zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych.

•Solec Zdrój i Busko Zdrój to miejsca,

gdzie wydobywa się wody siarkowe. Łagodzą one dolegliwości reumatyczne i problemy skórne (m.in. AZS).

•W Bukowinie Tatrzańskiej i Uniejowie są wody solankowe. Pomagają przy zapaleniu zatok i astmie. REKLAMA

DBAM O ZDROWIE

z listów do redakcji

Zapytaj

farmaceutkę

Wątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów i preparatów aptecznych rozwiewa mgr farmacji Ewa Dembowska. Ty także chcesz zadać pytanie? Napisz na adres magazyn@dbamozdrowie.pl

pytanie

Jak dopasować pieluchomajtki przy nietrzymaniu moczu? Agnieszka P. z Opola Zanim kupimy pieluchomajtki, musimy znać wymiary talii i bioder podopiecznego, potem sprawdzić, w którym miejscu w tabeli na opakowaniu się mieszczą i zależnie od tego wybrać S, M, L lub XL. Można też kierować się rozmiarem bielizny, którą chory nosi. Drugim kryterium jest chłonność, czyli ilość moczu, jaką jest w stanie przyjąć pielucha bez wyciekania. By to ustalić, warto prowadzić kilka dni dzienniczek mikcji. Zapisujemy w nim ilość wypitych płynów (zupy, napoje, owoce), wszystkie wizyty w toalecie, epizody nietrzymania moczu, przypadki nagłego parcia i inne informacje, które pozwolą lekarzowi na określenie problemu, a nam na prawidłowy dobór chłonności pieluchomajtek. Zwykle w informatorach o produkcie podawana jest chłonność pieluchomajtek ze względu na ilość moczu wydalonego w sposób niekontrolowany w ciągu 4 godzin. Całodobowa ilość wydalanych treści może być oszacowana właśnie przy pomocy dziennika mikcji. 42

dbam o zdrowie

pytanie

Muszę wykupić lek, który wymaga przechowywania w lodówce. Jak go dostarczyć do domu, by nie stracił właściwości? Edward K. z Zambrowa

By mieć pewność, że leki nie stracą właściwości leczniczych, należy transportować – te przeznaczone do przechowywania w niskich temperaturach – w specjalnych torbach termoizolacyjnych, w które leki przeważnie są zapakowane. Jeśli nie ma takiego zabezpieczenia, w aptece (za symboliczną opłatą) można, a wręcz trzeba kupić torebkę termoizolacyjną. Podczas podróży leki wymagające przechowywania w lodówce należy transportować w torbie termoizolacyjnej i możliwie jak najszybciej umieścić je z powrotem

w temp 2-8 st C. Na czas transportu leku można też użyć termosu z szerszym otworem czy torby z zamrożonym wkładem albo pudelka styropianowego przeznaczonego do tego celu. Jeśli chcemy włożyć wkład chłodzący, należy pamiętać, aby lek go bezpośrednio nie dotykał, bo nawet chwilowe zmrożenie produktu może obniżyć jego działanie lub wprowadzić nieodwracalne zmiany. Umieszczając lek w sąsiedztwie wkładu chłodzącego należy owinąć opakowanie z lekiem w dodatkową warstwę izolującą np. ligninę lub ręcznik papierowy.

DOTRZYMA CI KROKU

ANI

J Ą N A MI

Ó W 2,3

SZY

SCU

USUW

NIE

SIĘ

POZO

S TA

ALNE

E, NATUR BSZ

LEJA ODK JĄ

E O D CISK

WYRÓB MEDYCZNY 1. Blister EU products Consumer test results (listopad 2007) 2. Unpublished clinical study: Springett 1999 3. Unpublished clinical study: CORN/TRE+REC/001/DK, Jensen 2000 2021/04/Compeed/K/AS_27 data opracowania kwiecień 2021 Dystrybucja: MagnaPharm Poland Sp. z o.o.

DBAM O ZDROWIE

rodziny

[Po]słoneczny

patrol

Piękna opalenizna, która sprawia, że czujemy się atrakcyjnie, tak naprawdę oznacza walkę, jaką toczą komórki skóry z promieniami UV. Produkowana przez nie melanina zabezpiecza nas przed ich dotarciem w głąb organizmu. Co jeszcze na ten temat warto wiedzieć? TEKST MAGDALENA BAUMAN

o roku na początku lata dermatolodzy przestrzegają nas przed nadużywaniem słońca. Zalecają, by nie wychodzić z domu bez posmarowania się kremem z wysokim filtrem, unikać ekspozycji w godzinach, gdy najsilniej operuje i namawiają, by w ogóle zaprzestać opalania. O tym, że promienie UV mają niezwykle szkodliwy wpływ na naszą skórę wiemy już chyba wszyscy. Ale i tak zdarza nam 44

dbam o zdrowie

się z opalaniem przeholować lub popełnić przy okazji słonecznej kąpieli wszystkie możliwe błędy. Dziś piszemy o konsekwencjach takich sytuacji i radzimy, jak zadbać o skórę, na której pojawią się spowodowane przez słońce zmiany. Wiedza ta przyda nam się nie tylko jeśli chcemy we wrześniu wybrać się na urlop w tropiki, ale także dlatego, że niektóre skutki nadmiernego opalania mogą się ujawniać czy dawać we znaki jeszcze długo po tym, gdy zejdziemy z plaży

Ostudę mogą– też wywol ać leki, ziol–a i kosmetyki fotouczulające. Oparzenie słoneczne

Dochodzi do niego, jeśli na działanie słońca wystawiamy skórę niezabezpieczoną kremem z filtrem lub filtr był za słaby.

Sposoby leczenia Ulgę przyniosą środki z apteki (patrz rady eksperta), przecieranie skóry sokiem z aloesu, naparem z nagietka, oczaru wirginijskiego i mięty, okłady z ogórka.

Na oparzenia najbardziej narażone są twarz, ramiona, plecy.

Ostuda

Przyczyną melanodermii (to medyczna nazwa schorzenia), mogą być skłonności genetyczne, ale najczęściej są to kobiece hormony (tylko 10% chorych to mężczyźni). Może pojawić się m.in. ciąży, przy zaburzeniach miesiączkowania, menopauzie, stosowaniu doustnych środków antykoncepcyjnych, ale też przewlekłych chorobach wątroby. Ryzyko rośnie pod wpływem promieni słonecznych.

Najważniejsze objawy Typowe są ciemne plamy na czole, policzkach, grzbiecie nosa, brodzie, nad górną wargą, czasem na ramionach i szyi. Nie stwierdzono negatywnych skutków ostudy w organizmie, ale zmiany w wyglądzie wywołują poważny dyskomfort. Sposoby leczenia Objawy najczęściej znikają wraz z przyczyną (np. po urodzeniu dziecka). Pomocne bywają leki hamujące powstawanie melaniny, rozjaśniające, a po konsultacji z dermatologiem także zabiegi kosmetyczne (np. peeling chemiczny, dremabrazja).

REKLAMA

Najważniejsze objawy Skutki oparzenia odczuwamy po zejściu ze słońca, np. wieczorem po dniu plażowania. Skóra jest czerwona, rozgrzana, opuchnięta, bolesna, mogą pojawić się pęcherze. Szczyt dolegliwości ma miejsce 1224 godz. od ekspozycji, po tym czasie powinny one stopniowo ustępować, a skóra łuszczy się i schodzi. Uwaga! Częste narażanie skóry na oparzenia słoneczne może ją trwale uszkodzić i zapoczątkować zmiany nowotworowe!

DBAM O ZDROWIE

rodziny Każde znamię, które zmienil–o wygląd, trzeba skontrolować.

Opryszczka wargowa

Sposoby leczenia Pomoże stosowanie miejscowo specjalnych leków przeciwwirusowych, dostępnych w aptece. Należy wzmocnić ogólną odporność i nie dopuszczać do przegrzania organizmu. I, niestety, unikać słońca, bo problem może powrócić.

Jeśli czujesz, że atakuje cię opryszczka, nie wychodź na sl–ońce – pobudza wirus do dzial–ania! Rogowacenia słoneczne

To proces naturalny: wierzchnie warstwy naskórka obumierają, zastępowane młodszą tkanką. Ale w miejscach, gdzie skóra jest stale narażona na promienie UV (głowa, twarz, kark, uszy, dłonie) dochodzi do uszkadzania jej głębokich warstw.

Najważniejsze objawy Z wiekiem często pojawiają się tam nierówne, grube, szaro-żóte warstwy zrogowaciałego naskórka. Niestety, mogą prowadzić do raka.

Zrogowacenia sl–oneczne powstają przez wiele lat, dlatego najczęściej pojawiają się w zaawansowanym wieku. 46

dbam o zdrowie

Sposoby leczenia Konieczne jest badanie histopatologiczne. Gdy zmiana jest łagodna, zaleca się leczenie hamujące proces, np. krioterapię ciekłym azotem i specjalistyczne leki.

Znamiona

Mamy je wszyscy, z częścią się rodzimy, czasem przybywa ich z wiekiem. Zwykle są to znamiona melanocytowe, tzw. pieprzyki, wywodzące się z komórek barwnikowych skóry. Większość jest całkowicie niegroźna, ale istnieje niebezpieczeństwo ich przekształcenia się w raka skóry, w tym jego najgoźniejszą formę: czerniaka. Dlatego wymagają obserwacji. Profilaktycznie, po lecie, warto skontrolować wszystkie znamiona u dermatologa i sprawdzić, czy nie zaszły w nich niepożądane zmiany.

Sposoby leczenia Po zbadaniu dermatoskopem lekarz zleci postępowanie. Gdy nic złego się nie dzieje, wystarczy dalsza obserwacja i standardowa ochrona skóry przed słońcem.

Przebarwienia

Prócz opisanej wcześniej ostudy, na skórze pod wpływem słońca mogą też pojawić się plamy soczewicowate: brązowe, lekko wypukłe, o nieregularnych kształtach. Najczęściej nie wymagają specjalnego postępowania. Gdy przestaniemy wreszcie wystawiać ciało na słońce, znikają samoczynnie.

REKLAMA

Potocznie nazywana jest „zimnem”i kojarzy się nam przede wszystkim z porą przeziębień. Tymczasem u wielu osób pojawia się także w ciepłych miesiącach roku. To nie przypadek! Słońce nie tylko nie wysusza bolesnych zmian na ustach, ale powoduje uaktywnienie uśpionego wirusa HSV, gdy jesteś jego nosicielem.

Najważniejsze objawy W diagnostyce onkologicznej stosuje się test ABCD, w którym: A (asymetria) – oznacza, że okrągłe znamię stało się niesymetryczne, B (brzegi) – jego krawędzie stały się nierówne, jakby postrzępione, C (z ang. color) – zmieniło kolor na ciemniejszy lub jaśniejszy, D średnica (z ang. diameter) – powiększyło się, ma powyżej 6 mm.

Plastry na opryszczkę Cienkie i niewidoczne plastry hydrokoloidowe, odpowiednie pod makijaż. Zaleca się stosowanie jako zabezpieczenie dla ran wywołanych przez wirusa opryszczki zwykłej występującej wokół warg, nosa lub podbródka. Plaster tworzy barierę ochronną w miejscach, gdzie może pojawić się wirus opryszczki zwykłej. Plaster posiada warstwę hydrokoloidową, która absorbuje wydzielinę z rany. 16 szt. Wyrób medyczny.

Plamy hipopigmentacyjne (bielactwo) nie wymagają ochrony przed sl–ońcem!

Jak dbać o skórę po opalaniu? Poznaj 5 hitów!

1. DOZ DAILY SENSITIVE PURE, żel pod prysznic, 400 ml Żel pod prysznic z roślinną gliceryną do codziennej pielęgnacji, który delikatnie oczyszcza skórę. Kosmetyk wzbogacony o kompleks kwasu hialuronowego, pantenolu, ekstraktu z drożdży i kiełków pszenicy.

Na zakończenie ciekawostka: istnieje schorzenie, któremu słońce służy! Osoby dotknięte bielactwem (zanikiem melanocytów, patrz zdjęcie) mogą z niego korzystać do woli – nie pogłębia choroby, a pomaga ujednolicić kolor skóry!

Pytamy eksperta

2. DOZ PRODUCT PANTHENOL pianka 10% Dexpanthenolu Przeznaczony do stosowania na podrażnioną i przesuszoną skórę, szczególnie po nadmiernej ekspozycji na słońce. Produkt kosmetyczny w swoim składzie zawiera między innymi: d-panthenol, alantoinę i glicerynę. 150 ml 3. DOZ PRODUCT BETA KAROTEN + WITAMINA E, 90 tabletek powlekanych Suplement diety przeznaczony dla osób dorosłych jako uzupełnienie diety w beta-karoten (witaminę A) oraz witaminę E. Zaleca się stosowanie produktu w okresie letnim oraz w warunkach zwiększonej ekspozycji na światło słoneczne. Witamina A pomaga zachować zdrową skórę.

4. ENILOME HEALTHY BEAUTY KOZIE MLEKO, pielęgnacyjny krem do ciała, 200 ml Starannie dobrane składniki aktywne nawilżają i delikatnie natłuszczają skórę, wzmacniając jej naturalną barierę ochronną. Kosmetyk przeznaczony do codziennej pielęgnacji ciała, do skóry wrażliwej, skłonnej do powstawania podrażnień. 5. BOTAME BODY, ALOES 99%, żel wielofunkcyjny, 200 ml Działa nawilżająco zarówno na skórę, jak i na włosy. Kosmetyk przeciwdziała przesuszaniu się naskórka. Aloes posiada właściwości łagodzące i kojące, szczególnie ważne w przypadku skóry podrażnionej i wrażliwej.

mgr farmacji JOANNA NACZYŃSKA

Znajdziesz w aptece Skutki oparzeń słonecznych złagodzą środki zawierające dekspantenol i alantoinę. Korzystnie działają także regenerujące balsamy na bazie wody termalnej z dodatkiem cynku i miedzi. Przy lekkich oparzeniach sprawdza się również maść z witaminą A. Przy ostudzie warto stosować kosmetyki do twarzy wspomagające redukcję przebarwień. dbam o zdrowie

DBAM O ZDROWIE

felieton

sprawa wielkiej wagi

TEKST KAROLINA BANASIAK

akacje już za nami. Mieliśmy okazję powylegiwać się na słońcu czy pospacerować po deptaku. Po zamknięciu, które zafundowała nam pandemia, pozwoliliśmy sobie na nieco luzu. Niestety, skąpe letnie stroje obnażyły też pewien problem… Po miesiącach siedzenia w domu wielu z nas przybyło kilogramów. Problem ten dotyczy przynajmniej 28 proc. Polaków, najczęściej mężczyzn w wieku 20-44 i kobiet 45-64 lat.* Nic dziwnego, że w Internecie rekordy popularności biją teraz diety cud i wspomagacze obiecujące ekspresową utratę kilkunastu, a nawet więcej kilogramów. To wszystko idealnie wpisuje się w nasze potrzeby i lęki, ale jest nieskuteczne. Gdyby było inaczej, problem nadwagi/otyłości już by nie istniał. Zatem nie dajmy się zwariować. By wrócić do formy, warto poszukać wsparcia przyjaciół i… techniki. Motywująco działają choćby aplikacje wcielające się w trenera personalnego (np. Schudnij z aplikacją dla kobiet – ćwiczenia w domu). To czego nam bowiem potrzeba, to większa dawka aktywności, woda i warzywa. A przede wszystkim czas (zdrowe tempo utraty wagi to maksymalnie 1 kg na tydzień) oraz dystans do problemu i akceptacja siebie całej – także z tym nie zawsze doskonałym ciałem. Bo i tak to, co „najważniejsze jest niewidoczne dla oczu”** * Raport Narodowego Instytutu Zdrowia – Państwowego Zakładu Higieny „Sytuacja Zdrowotna Ludności Polski i jej uwarunkowania 2020. ** Antoine de Saint-Exupéry „Mały książę”

Karolina Banasiak ZDJĘCIA: ROBBY CYRON

Farmaceutka, redaktor prowadząca ,,DOZ Magazyn”. Miłośniczka kotów, ciekawych ludzi i książek. Energii dodają jej zajęcia na trampolinach i jogging, a wycisza się na działce w otoczeniu natury. 48

dbam o zdrowie

ŻYJĘ

zdrowo

Cała prawda o...

WEGE Nie ma lepszej diety dla nas i środowiska. Jest zdrowa i smaczna. Dlaczego więc nie chcemy porzucić mięsa?

ŻYJĘ ZDROWO

zoom na...

Czy warto grać

zielone?

Rozważałaś rezygnację z mięsa, ale boisz się, że zaszkodzi to twojemu zdrowiu? Niesłusznie. Oto prawdy i mity na temat diety wegetariańskiej. TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

uż ponad 3 miliony Polaków jest wege. Aż tyle i tylko tyle. Wielu z nas wciąż bowiem obawia się, że dieta pozbawiona mięsa jest uboga w cenne i niezastępowalne składniki odżywcze. A to z kolei prowadzi do groźnych niedoborów pokarmowych i schorzeń, jak anemia, osteoporoza czy choroby neurodegeneracyjne. Bezpodstawnie. To właśnie objadanie się mięsem oraz produktami odzwierzęcymi i wysokoprzetworzonymi zagraża naszemu zdrowiu i skutkuje chorobami uznanymi już za cywilizacyjne, jak np. otyłość czy miażdżyca. Warto zatem przyjrzeć się wegetarianizmowi bliżej. I przekonać się, czy na pewno nie ma jego wersji, która nam pasuje. 50

dbam o zdrowie

Organizm ludzki może obyć się bez mięsa

Prawda. Mięso czerwone i drób zawiera wprawdzie dużo cennych i łatwo przyswajalnych składników, np. białka, żelaza. Ale nie ma w nim niczego, czego nie byłoby w rybach czy innych produktach odzwierzęcych jak mleko czy jajka oraz w roślinach (patrz ekspert).

Wegetarianizm polega wyłącznie na niejedzeniu mięsa

Mit. Są różne warianty tej diety i każdy może ją dostosować do potrzeb swojego organizmu (patrz minisłowniczek na s. 52). Jeśli zatem mamy skłonność np. do anemii lub początki demencji, możemy sięgać nawet sporadycznie po mięso, częściej po mleko czy jajka. A gdy cierpimy na osteoporozę – po mleko i produkty mleczne.

Wegetarianizm zawsze prowadzi do niedoborów białka, żelaza i wit. B12

Mit. Może się tak zdarzyć, szczególnie przy weganizmie, ale nie musi. Trzeba tylko wiedzieć, jak komponować dietę, aby nie zabrakło nam np. żelaza. Faktem jest bowiem, że gorzej wchłania się ono z roślin niż z mięsa (tzw. żelazo niehemowe). Dlatego produkty bogate w ten składnik trzeba łączyć z produktami bogatymi w wit. C. Z kolei produkty zbożowe ze strączkowymi lub mlecznymi, by organizm przyswoił jak najwięcej aminokwasów tworzących białka. To wymaga staranności w tworzeniu menu.

W każdym wieku można przejść na wegetarianizm

Prawda. Według dietetyków dobrze zbilansowany jadłospis oparty na roślinach nie zaszkodzi na żadnym etapie życia. Wegetarianami mogą zostać i dzieci, i kobiety w ciąży, i seniorzy. Dla osób starszych ograniczanie mięsa i produktów odzwierzęcych jest wręcz zalecane, bo zapobiega wielu chorobom wieku podeszłego. Chorzy przewlekle powinni jednak taki ruch skonsultować z lekarzem, a nawet z dietetykiem, który ułoży im specjalny jadłospis.

Rezygnacja z mięsa służy też planecie. To przez hodowlę zwierząt wycina się lasy pod pastwiska i uprawę pasz, a metan z ich odchodów powiększa dziurę ozonową.

Multiwitamina 50+ suplement diety

Stworzony z myślą o osobach po 50. roku życia. Produkt zawiera kompleks witamin i minerałów wzbogacony o ekstrakt z owoców głogu dwuszyjkowego. 60 tabletek

REKLAMA

PRO EKO

dbam o zdrowie

ŻYJĘ ZDROWO

zoom na...

Dieta bezmięsna jest zdrowa i przedłuża życie

Prawda. Niejedzenie mięsa i produktów odzwierzęcych ma bardzo pozytywny wpływ na organizm człowieka. Obniża poziom złego cholesterolu i ciśnienie krwi, przeciwdziała więc takim chorobom jak np. miażdżyca czy nadciśnienie tętnicze. Jest też bogata w błonnik, więc zapobiega chorobom układu pokarmowego, w tym nowotworom, np. żołądka czy jelita grubego. Nic zatem dziwnego, że wegetarianie rzadziej chorują na pewne schorzenia, a ich organizmy są dłużej młode i sprawniejsze.

Redaktor prowadząca radzi Źle skomponowana dieta wegetariańska może prowadzić do niedoborów składników odżywczych, szczególnie gdy nie spożywamy nie tylko mięsa i ryb, lecz także mleka i jajek. Dlatego zaczynając przygodę z wegetarianizmem, co pół roku warto zrobić badania krwi i sprawdzić m.in. zawartość witamin i mikroelementów w organizmie. Szczególnie, jeśli odczuwamy wyraźną zmianę samopoczucia na gorsze, np. ciągłe zmęczenie. Odbiegające od normy wyniki trzeba wtedy skonsultować z lekarzem, który pomoże nam skorygować dietę i ewentualnie dobierze odpowiednią suplementację.

POPULARNE ODMIANY WEGE

* peskatarianizm

- dopuszcza jedzenie ryb

* fleksitarianizm

- sporadycznie wolno jeść mięso

* laktoowo-wegetarianizm - to dieta bez mięsa i ryb, ale z nabiałem i jajkami

* witarianizm

- dopuszcza tylko jedzenie produktów świeżych

najlepiej zaczynać od źródeł białka (1/4 talerza). Do tego na 1/2 dodajemy warzywa, a pozostałe 1/4 wypełniamy produktami węglowodanowymi. 52

dbam o zdrowie

* weganizm

- to rezygnacja z mięsa i wszelkich produktów odzwierzęcych

* frutarianizm

- ogranicza dietę tylko do roślin, o ile zerwanie ich nie uśmierci rośliny (np. jabłka, pomidory, etc.)

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON (1)

Komponowanie posiłku

6 7

Wegetarianie są szczupli

Mit. Często tak jest, ale nie z automatu. Solidna porcja ziemniaków, klusek, placków, awokado, orzechów, a nawet bananów też ma bowiem dużo kalorii i tuczy. Pewne jest natomiast, że na lepsze zdrowie i sylwetkę wegetarian wpływa przemyślany wybór skłdników. Wegetarianie częściej od mięsożerców sami gotują, jadają produkty świeże, sezonowe i ekologiczne, a nie fast foody.

Można zostać wege z dnia na dzień

Prawda. Można, ale lepiej zrobić to powoli. Nauczyć się wegetarianizmu, by znaleźć ulubione produkty i nie doprowadzić do niedoborów. Sprawdzić, czym zastępować mięso (patrz obok), jak komponować posiłki i przyrządzać warzywa (np. na parze), by zachowały maksimum wartości. Dietetycy radzą, by to przechodzenie trwało minimum 2 tygodnie.

SUPERPRODUKTY WEGETARIAŃSKIE

marmite To ciemna pasta na bazie drożdży. Przypomina w smaku sos sojowy. Jest bogata w witaminy z grupy B (B1, B2, B12, kwas foliowy i niacynę). Do smarowania kanapek lub do zup.

seitan

Wysokobiałkowy produkt z pszennego glutenu. Z powodzeniem zastępuje mięso. Doskonały na gulasz, steki, bitki, kotlety, pulpety, a po zmieleniu do lazanii i faszerowania cannelloni.

tempeh

Robiony ze sfermentowanej soi. Zastępuje mięso i nabiał. Ma dużo białka, żelaza oraz wit. z grupy B. Świetnie smakuje smażony, grillowany czy duszony w sosie i jako dodatek do zup.

tofu

To rodzaj twarogu otrzymywanego z napoju sojowego (zwanego błędnie mlekiem). Ma bardzo dużo białka, wapnia i fosforu oraz fitoestrogenów. Brak zdecydowanego smaku sprawia, że nadaje się do wielu potraw. REKLAMA

NOWINKI

medyczne

RUCH SŁUŻY KAŻDEMU!

Ponad 50 specjalistów powołanych przez Komitet Zdrowia Publicznego PAN przyjrzało się aktywności Polaków. Wyniki nie były zachwycające… Większość z nas za mało się rusza, co zwiększa ryzyko występowania chorób takich jak cukrzyca, otyłość czy zaburzenia układu krążenia. Eksperci zaznaczyli, że w zasadzie nie ma sytuacji, w których ćwiczenia byłyby niewskazane. Nawet w przypadku osób leżących, seniorów czy obarczonych jakimś ryzykiem można je dobrać tak, by były bezpieczne. Ważne, by skonsultować to z lekarzem. Specjaliści radzą też, by wybierać aktywności, które lubimy. Nie nastawiać się na rywalizację i wykonanie planu. Bo choć ideałem byłoby min. 150 minut ćwiczeń tygodniowo, to każdy regularny ruch jest w cenie. Pozwala bowiem poprawić elastyczność naczyń krwionośnych, zredukować stres, uregulować ciśnienie krwi, poziom glukozy i cholesterolu. Służy kondycji stawów, wzmacnia odporność i działa przeciwnowotworowo. Więcej argumentów, chyba nie trzeba:)

Warto

WIEDZIEĆ

Oto kilka informacji, które mogą ci się przydać, by lepiej zatroszczyć się o swoje zdrowie. TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

GDZIE MOŻNA ZGŁOSIĆ NOP?

Niepożądany odczyn poszczepienny – w skrócie NOP – to zaburzenie stanu zdrowia, które miało miejsce w ciągu 4 tygodni po szczepieniu (jedynie w przypadku szczepionki przeciwko gruźlicy okres jest dłuższy). Zwykle są to zmiany łagodne, jak np. miejscowe podrażnienie, ale bywają też NOP-y bardzo ciężkie. Wystąpienie któregoś z nich może zgłosić lekarz, albo ty sama – bezpośrednio producentowi szczepionki (dane są w ulotce) lub przez System Monitorowania Zagrożeń – strona https://smz.ezdrowie.gov.pl

dbam o zdrowie

NIE PAL, A BĘDZIESZ MIEĆ LEPSZY NASTRÓJ

Naukowcy z Uniwersytetu w Bath (Anglia) zaobserwowali, że u palaczy, którzy rzucili nałóg znacząco poprawiło się samopoczucie psychiczne. Efekt ten był porównywalny z przyjmowaniem leków przeciwdepresyjnych! To kolejny argument za tym, by wreszcie rozstać się z dymkiem. Pomyślmy o tym – to ważne, bo w Polsce nadal pali ok. 26 proc. dorosłych (czyli około 8 mln osób).

WAŻNE DLA METEOPATÓW Meteopatia nie jest chorobą, ale pod wpływem zmian pogodowych może dochodzić do zaostrzenia niektórych dolegliwości czy po prostu pogorszenia samopoczucia (np. spadku koncentracji, samoistnych bólów głowy). Dlatego warto śledzić prognozy pogody (np. na www.imgw.pl) i tak planować swój grafik, by wymagających większego skupienia i wydajności zadań nie ustawiać, gdy szykują się duże wahania ciśnienia atmosferycznego. Co istotne, wrażliwość na nie wzrasta już na kilkanaście godzin przed zmianą frontu.

Adios pelikany ŻYJĘ ZDROWO

zoom na...

Z wiekiem linia twoich ramion i skóra na rękach nie są już tak ładne jak dawniej? Dobry trening rozwiąże ten problem.

TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

Ważne!

Nie obawiaj się! Te ćwiczenia nie sprawią, że urosną ci bicepsy :)

Ćwiczenie

proste ciosy

Energy Gel

Żele energetyczne wspomagające organizm podczas wysiłku fizycznego. Produkt przeznaczony dla osób dorosłych. 55,5 g

dbam o zdrowie

REKLAMA

suplement diety

Chwytamy hantle, całkowicie zginamy ręce w łokciach. Ważne, by pozostawały wtedy przy ciele. Następnie wyprowadzamy szybkie ciosy jak w boksie. Raz jedną, raz drugą ręką i tak przez 30 sekund.

o normalne, że od ok. 30 roku życia produkcja kolagenu i włókien elastynowych maleje. Mięśnie słabną, a skóra zaczyna wiotczeć. Wahania poziomu hormonów, tycie lub chudnięcie przyspieszają ten proces. Można go jednak spowolnić, ćwicząc problematyczne partie. Najprostsze ćwiczenia zrobicie w domu z półlitrowymi butelkami z wodą lub 0,5-kg hantelkami. Pokazujemy tylko podstawowe, na różne partie mięśni rąk i ramion, ale warto rozszerzyć ten zakres o wymyślone przez siebie. Kluczem do sukcesu jest systematyczność. Z czasem zwiększamy też obciążenie do 1 kg i wydłużamy czas ćwiczeń. Kwadrans dziennie, a po miesiącu ramiona oraz ręce staną się kształtniejsze.

Ćwiczenie

pompowanie Opierając się na lewej nodze, pochylamy tułów do przodu, a prawą rękę szybko unosimy jak najwyżej, a potem opuszczamy. Następnie to samo robimy na prawą nogę i lewą rekę, po 15 sekund na każdą stronę.

Ekwipunek na dodatek Dobrą zachętą do ćwiczeń jest ładny sprzęt, np. hantelki czy przewiewna koszulka i buty.

przyciąganie

Trzymając hantle w rękach zgiętych pod kątem 90 stopni (spód dłoni kierujemy do góry), energicznie przyciągamy je do ramion, po czym opuszczamy na wyjściową wysokość. Ręce obowiązkowo trzymamy przy sobie. Powtarzamy raz na jedną, raz na drugą rękę, łącznie przez 30 sekund.

Ćwiczenie

wymachy

Chwytamy hantle i unosimy wyprostowane ręce. Następnie energicznie opuszamy je do boków ud i podnosimy. Potem tak samo unosimy je i opuszczamy do nóg z przodu. Każdy układ powtarzamy 30 sekund. dbam o zdrowie

ŻYJĘ ZDROWO

zoom na...

tajemnica TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

interwału

TO JEDNA Z NAJSZYBSZYCH METOD POPRAWY KONDYCJI I ZRZUCENIA KILKU KILOGRAMÓW. ZOBACZ, NA CZYM POLEGA WYJĄTKOWA POTĘGA TAKIEGO TRENINGU.

wiczenia interwałowe nie są jedną z dyscyplin sportowych. To sposób, w jaki możemy zmodyfikować każdy sport aerobowy, czyli tlenowy (np. marsz, bieg, jazda na rowerze, skakanie na skakance), w którym możliwa jest duża zmiana tempa ćwiczeń w krótkim czasie, z wolnego na szybkie i odwrotnie. Najlepiej stosować go maksimum do 3 razy w tygodniu i nie łączyć z cardio czy siłownią.

NA CZYM POLEGA TAKI TRENING? Zmiana tempa ćwiczeń w krótkim czasie INTERWAŁ SKŁADA SIĘ z rozgrzewki, która przygotowuje organizm do treningu, kilku długich okresów umiarkowanego wysiłku przeplatających się z okresami krótkimi, ale intensywnymi oraz kończących trening ćwiczeń rozciągających, spowalniających krążenie i schładzających mięśnie. Np. po 10 min wolnego biegu, przez 1 min przechodzimy do sprintu, kolejne 10 min biegniemy wolno i znów przyspieszamy. Całość trwa 20–40 min. Nie robimy odpoczynku. 58

dbam o zdrowie

DLACZEGO JEST LEPSZY OD INNYCH Duże obciążenie i duże spalanie! PRZYSPIESZENIE krążenia i metabolizmu sprawia, że organizm 3 razy szybciej oczyszcza się i spala tkankę tłuszczową niż np. w cardio. Średnio w czasie jednego treningu tracimy 500 kcal.

TWÓJ PLAN Trening dostosowany do wieku, kondycji i zdrowia!

Interwały mocno obciążają organizm, dlatego nie wolno wtedy stosować diet eliminacyjnych czy głodówek.

160 uderzeń na minutę wynosi

INTERWAŁ jest dla wszystkich. Jednak na sprint może sobie pozwolić tylko w pełni zdrowa osoba. Chorujący np. na serce, otyłość czy na stawy muszą omówić szczegóły interwału z lekarzem, trenować krócej i zazwyczaj pod okiem rehabilitanta.

przeciętnie puls w trakcie przyspieszenia w interwale. Potem powinien spaść o 50 proc.

JEM

zdrowo Dobra

WODA zdrowia doda Powinna być czysta - to jasne! Ale ważne jest także, jakie składniki mineralne zawiera i ile. Zwracajmy na to uwagę i jeszcze bardziej doceńmy jej życiodajną moc.

JEM ZDROWO

zoom na…

l ó k wo wody Trochę szumu

Nasze ciało składa się w ok. 60 procentach z wody. Mózg zawiera jej jeszcze więcej. Każda pojedyncza komórka, niczym kania dżdżu, stale jej potrzebuje. Gdy pijemy mało, naprawdę szkodzimy zdrowiu. Ale czy wiemy, jak często pić? I czy woda z kranu jest równie dobra, jak z butelki? TEKST BARBARA LASOTA

Ważne!

Herbata nie oczyszcza naszego organizmu z toksyn tak dobrze jak woda.

dbam o zdrowie

oże pamiętacie z kuchni babuni urokliwe makatki, haftowane niebieskim kordonkiem, ze scenkami rodzajowymi? Najczęściej spotykało się takie z sentencją: „Świeża woda zdrowia doda”. Makatka wisiała zwykle w pobliżu kranu lub kącika z wodą i służyła zapewne nie tylko dla ozdoby. Przypominała domownikom, że trzeba zaczerpnąć łyk życiodajnego płynu. Co ciekawe, owe makatki były modne nie tylko u nas, ale niemal w całej Europie, co najmniej do połowy XX wieku. A hasło o zdrowej wodzie nadal pozostaje w mocy. Ale obecnie wiemy o niej dużo więcej. Dokładnie zbadano, jak wpływa na nasze ciało, a także na pracę mózgu i na pamięć. Znamy też jej skład, zależny od źródła, z którego wypływa, a jeśli mamy wątpliwości dotyczące

WAŻNE FUNKCJE WODY

Umożliwia wchłanianie składników odżywczych z jelit i odżywianie wszystkich komórek naszego ciała.

Usuwa szkodliwe produkty przemiany materii a także obecne w żywności pestycydy, metale ciężkie itp.

Zabezpiecza narządy, np. mózg,

rdzeń kręgowy, gałkę oczną przed uszkodzeniem.

REKLAMA

czystości miokrobiologicznej lub zawartości szkodliwych substancji, możemy ją łatwo oddać do badania. Wykorzystujmy tę wiedzę i traktujmy wodę naprawdę jako źródło życia i zdrowia. Bo nim jest!

Sztuka picia wody

Są osoby, które twierdzą, że rzadko czują pragnienie. W efekcie na ogół piją za mało w stosunku do potrzeb. A jeśli nawet wypijają zalecane minimum, czyli 2 l, to robią to nieprawidłowo: piją duże porcje jednorazowo. Tymczasem, aby organizm był właściwie nawodniony, należy sięgać po szklankę z krystaliczną wodą nawet 10 razy dziennie i pić nie duszkiem do dna, lecz małymi łykami. Pierwszy raz tuż po przebudzeniu (co najmniej kilkanaście minut przed śniadaniem), a następnie między kolejnymi posiłkami. Po jedzeniu starajmy się nie pić przez ok. 30 minut, aby płyn nie rozrzedzał soków żołądkowych i nie wydłużał trawienia pokarmów. Jeśli komuś zdarza się zapominać o wodzie, powinien wyrobić w sobie nawyk stadbam o zdrowie

JEM ZDROWO

zoom na…

wiania codziennie rano na stole lub biurku dużej butelki lub dzbanka z wodą. Pod koniec dnia naczynie ma być puste. Ważne jest również, by w czasie upałów, gdy ćwiczymy, w trakcie kuracji odchudzającej i wtedy, gdy zmagamy się z infekcją, pić więcej niż zalecane 2 litry. W dwóch pierwszych przypadkach chodzi o uzupełnienie płynów i ochłodzenie ciała. Przy odchudzaniu – większa ilość wody trochę zapycha żolądek, zmniejsza uczucie głodu i pomaga wypłukiwać toksyny, które dostają się do krwi na skutek spalania tłuszczu. A przy infekcji, poza uzupełnieniem wody traconej wraz z potem, nawilżamy śluzówkę gardła i tym samym wzmacniamy jej funkcję ochronną przed drobnoustrojami.

PRZESTUDIUJ ETYKIETĘ Znajdują się na niej ważne informacje na temat wody, którą zamierzasz kupić. Dzięki nim będziesz mogła ocenić, czy jest to produkt odpowiedni dla ciebie. • Miejsce wydobycia. Prawo wymaga, aby poza nazwą wody, na etykiecie była wzmianka o źródle, z którego pochodzi. • Rodzaj wody. Musi być wyraźna deklaracja, czy to woda mineralna, źródlana czy stołowa. • Zawartość minerałów. Dowiesz się, w jakie pierwiastki dana woda jest bogata. Zwróć uwagę, czy jest w niej dużo potasu, magnezu, wapnia, sodu. • Stopień mineralizacji. Woda mineralna może być nisko-, średnio- lub wysoko zmineralizowana. Niestety bywa, że producenci o tym nie informują. • Dwutlenek węgla. Część wód zawiera naturalny gaz, część jest nasycona sztucznie lub wcale. • Trwałość. Na etykiecie zawsze jest data przydatności i informacja o przechowywaniu po otwarciu butelki.

Kranówka nie taka zła

Do niedawna nie cieszyła się dobrą opinią. Jednak w ostatnich latach, w wielu miastach zmodernizowano systemy uzdatniania wody. Kranówka nie zawiera więc niebezpiecznych bakterii i ma podobną ilość minerałów, co wody źródlane butelkowane. Jej jakość określa polskie prawo i regulacje Unii Europejskiej, dzięki czemu nadaje się do picia bez przegotowania. Dla poprawienia smaku można (ale nie jest to konieczne) przepuścić ją przez filtr dzbankowy lub zamontowany na kranie. Dodatkową korzyścią z picia kranówki jest oszczędność i mniej plastiku w koszu.

Oligoceńska tak, ale...

To wspaniała woda, czerpana ze studni oligoceńskich, zwanych też artezyjskimi. Jest czysta jak łza, bo filtruje się, przeciskając po kropelce przez warstwy iłu i gliny, na bardzo dużej głębokości. Jest z nią jednak poważny problem. Przywozimy ją do domu w dużych baniakach i zużywamy w ciągu kilku dni. Tymczasem już po jednej dobie zaczynają się w niej namnażać bakterie. Powinniśmy jak najstaranniej czyścić pojemniki i nie robić zbyt dużych zapasów. 64

dbam o zdrowie

Przynajmniej tyle mg...

... magnezu powinno być w 1 litrze wody mineralnej, aby mogła ona uzupełniać w naszym organizmie deficyt tego cennego pierwiastka, zwanego królem życia.

Mineralna, ale która?

Większość z nas każdą wodę butelkowaną uważa za mineralną. Tymczasem jedna drugiej nierówna. W zależności od składu, wody zostały podzielone na: Źródlane. Zawierają 200-450 mg/l różnych składników mineralnych (suma wapnia, magnezu, potasu, sodu, żelaza itd). Można je pić w dowolnej ilości i używać do gotowania. Jeśli jednak ktoś ma niedobór jakiegoś minerału, to taką wodą go nie uzupełni. Mineralne. Dzielą się na niskozmineralizowane, w których suma składników mineralnych nie przekracza 500 mg/l, średniozmineralizowane (500-1500 mg/l), wysokozmineralizowane (powyżej 1500 mg/l).Te niskozmineralizowane niewiele się różnią od źródla-

Ze smakiem

Litr wody smakowej butelkowanej może mieć tyle kalorii co schabowy. Dlatego sami róbmy w domu napoje dodając do wody ulubione owoce. nych i kranówki. Natomiast jeśli brakuje nam jakiegoś minerału, np. magnezu, wybierajmy wody średnio- lub wysokozmineralizowane, szczególnie bogate w nasz niedoborowy składnik (sprawdźmy to na etykiecie). Pamiętajmy także, że co jednemu pomaga, innemu może zaszkodzić. Np. woda bogata w wapń jest świetna dla zagrożonych osteoporozą, ale dla chorych

na nerki już nie. Jednak 2 szklanki dziennie wysokozmineralizowanej wody nikomu nie zaszkodzą, a wręcz pomogą. Szczególnie cenna jest ona dla aktywnych fizycznie, kobiet w ciąży i karmiących piersią. Wody stołowe. Powstają po dodaniu do wody niskozmineralizowanej minerałów lub wody wysokozmineralizowanej. Pijmy je raczej okazjonalnie. REKLAMA

WIELKA MOC WÓD LECZNICZYCH Pochodzą ze źródeł zlokalizowanych w uzdrowiskach.Niektóre możemy kupić również w butelkach i pić w domu, po zasięgnięciu porady lekarza. • Franciszek – rekomendowana w leczeniu wrzodów i nieżytów żołądka oraz dwunastnicy. • Józef – zalecana w chorobach urologicznych: kamicy nerkowej, stanach zapalnych dróg moczowych, dnie moczanowej. • Szczawa I i II – pomagają leczyć schorzenia na tle nerwowym. Skuteczne również w terapii chorób układu oddechowego. • Jan – obniża poziom glukozy i cholesterolu. • Hanna – poprawia krążenie krwi, pomaga w leczeniu anemii i przy problemach z tarczycą. • Zuber – niezastąpiona w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, przy nadkwasocie i zgadze. • Jadwiga – poprawia pracę wątroby i trzustki. • Słotwinka – łagodzi stres, odpręża, zapobiega osteoporozie. dbam o zdrowie

JEM ZDROWO

dieta

owoce omstaorcrzzajaążedsueżleonu d ak jodu, a t

Masz

Hashimoto? Dzięki właściwej diecie ta choroba może przebiegać znacznie łagodniej. Możliwe jest też zmniejszenie dawki leków i zachowanie zgrabnej sylwetki. TEKST BARBARA LASOTA

mamrcinherea–wlyn,iwacitzae-

Zobacz, co powinnaś jeść

bognaytiapwrzeciwutle mi

i n y d i k t s e p są bardzo dobrym źród–lem cynku

ktoicya r u b n a o ż u d mają

ja– – jaźródl o bialka

janów i blonnika –

i skarbnica witamin

rybyają kwasów tluszczowych

dbam o zdrowie

dostarcz3 i wit. D omega

–

REKLAMA

GDY PRZYJMUJESZ HORMON, UWAŻAJ NA TO, CO I KIEDY JESZ I PIJESZ

Lek przyjmujemy na czczo, popijając niewielką ilością wody. apoński chirurg, dr Hakaru Hashimoto jako pierwszy Odczekajmy ze zjedzeniem śniadania minimum 30 minut. opisał cztery przypadki tej choroby. Było to ok. 110 lat Starajmy się tak komponować śniadania, aby było w nich temu. Choroba Hashimoto, niewiele wapnia i magnezu. Dlatego dobrze jest wykluczyć bo tak ją nazwano dla uczczenia odser i inne produkty nabiałowe, sezam, migdały, kakao. Zjedzmy krywcy, to przewlekłe zapalenie tarnp. kanapkę z pastą jajeczno-warzywną, z wędliną lub płatki czycy, określane też zapaleniem limfoowsiane z dodatkiem owoców. cytarnym lub autoimmunologicznym. Polega na tym, że nasz układ odporKawę lub mocną herbatę pijmy dopiero po około 2 godzinach nościowy, który normalnie zapobiega od połknięcia tabletki. infekcjom, zaczyna atakować komórki tarczycy, co prowadzi do zapalenia zimna, senność, depresja, tego gruczołu, jego powolnego niszspowolnienie czynności czenia i zmniejszenia produkcji hormonów. Przejściowo może pojawić się nadserca i gwałtowne przybieczynność, ale przewlekle dochodzi często ranie na wadze. Pojawia do niedoczynności tarczycy. Na chorobę się również problem z wypadającymi włosami, suHashimoto choruje w Polsce ok. 700 tys. chą skórą. Aby postawić osób. Zdecydowaną większość stanowią diagnozę, trzeba zbadać kobiety. Nie wiadomo dokładnie, jakie hormony tarczycy, TSH, są przyczyny tego schorzenia. Medycyna oznaczyć przeciwciała uznaje, że mogą to być: zaburzenia hormonalne, stres, a niekiedy zaburzenia w metaprzeciwtarczycowe i zrobolizmie jodu, a nawet przebyte infekcje. bić USG. Im szybciej to Ponieważ w ostatnich 20-30 latach wykryzrobimy, tym lepiej. wa się aż o 250 proc. więcej przypadków Najważniejsze zasady diety Hashimoto niż dawniej, zaczęto wiązać tę chorobę także z niekorzystnymi zmianami cywilizacyjnymi, w tym Kalorii musi być mniej. Tempo przemiany materii ze złą dietą. Zapewne znaczny wpływ miała również w chorobie Hashimoto może spaść aż o 30 proc. Dlatego wszystko, co zjadamy i wypijamy w ciągu dnia nie katastrofa w Czarnobylu. powinno dostarczać więcej niż 1600-1800 kcal. Do moCo powinno nas zaniepokoić mentu, aż nabierzemy wprawy w ocenie energetyczChoroba zwykle rozwija się powoli, więc na początku ności posiłków, starajmy się liczyć kalorie, korzystamożemy nie odczuwać żadnych objawów. Z czasem za- jąc z tabel produktów, które znajdziemy w internecie uważymy, że tarczyca się powiększyła – powstaje wole. i książkach dietetycznych. Jeśli to zbagatelizujemy, nabawimy się nadwagi. Obcinając kaloryczność posiłków Potem może się ono zmniejszyć lub zniknąć, a pojawią nie można jednak przesadzić. Bardzo mała liczba kalosię z kolei guzki. Niepokojącymi objawami jest uczucie rii upośledza funkcjonowanie tarczycy i może pogłębić chorobę. Pilnujmy, aby się nie przejadać.

Nasiona lnu Spożywanie nasion lnu korzystnie wpływa na funkcjonowanie układu trawiennego, wspomaga prawidłową perystaltykę jelit. Napar z nasion lnu działa w sposób kojący i osłonowy. Len jest także bogatym źródłem błonnika. 250 g

Białko jest bardzo ważne. Bogate w nie produkty (mięso, ryby, nabiał (jeśli nie mamy alergii) i tzw. mleka roślinne powinny znajdować się przynajmniej w każdym głównym posiłku w ciągu dnia. Białko przyspiesza leniwą w tej chorobie przemianę materii, a poza tym jest konieczne do produkcji hormonów. Węglowodany z umiarem. Ze względu na skłonność do tycia trzeba ograniczyć porcje pieczywa, ryżu, ziemniaków i makaronu. Nie rezygnujmy jednak z niewielkich ilości grubych kasz, razowego pieczywa i płatków dbam o zdrowie

JEM ZDROWO

dieta

pszieecnznyewo pzawiera gluten

warzywa kapustne

mogą przeszkadzać w wykorzystaniu jodu przez organizm

zbożowych. Tylko w przypadku uczulenia na gluten trzeba odstawić produkty z pszenicy, żyta, jęczmienia. Jednak kasza jaglana i gryczana są polecane i cenne.

Omega 3 pełnią kluczową rolę. Wielu badaczy uważa, że te kwasy tłuszczowe łagodzą procesy zapalne i są niezwykle ważne w diecie osób cierpiących na choroby autoimmunologiczne, w tym na Hashimoto. Zatem tak komponujmy jadłospis, aby codziennie zawierał umiarkowane ilości olejów, zwłaszcza lnianego, a także siemię lniane, awokado, ryby i owoce morza. Jod – nie za dużo, nie za mało. Pierwiastek ten pełni kluczową rolę w prawidłowym wytwarzaniu hormonów tarczycy. Trzeba więc uwzględniać w diecie produkty, które go zawierają: ryby, owoce morza, morskie wodorosty, mleko, orzechy, otręby. Nie można jednak przesadzić z ilością, a tym bardziej nie należy suplementować jodu. Czasem zaostrza to chorobę. Selen i cynk uaktywniają hormony. Selen łagodzi także stan zapalny w tarczycy. Najbogatszym źródłem selenu są: ryby, skorupiaki, orzechy brazylijskie, jaja, kakao grzyby, siemię lniane. Cynk znajduje się również w mięsie, płatkach zbóż, razowym pieczywie, pestkach dyni, nasionach słonecznika.

mi solejako zasowjoiewrająe goitrogeny Ogranicz lub wyeliminuj

Do produktów niewskazanych należą te ograniczające wchłanianie jodu, a czasem także bogate w gluten i laktozę oraz wysokoprzetworzone. Gluten Niektórzy chorzy źle się czują po posiłku zawierającym ten składnik. Jeśli to dotyczy ciebie, zrezygnuj z makaronu, pszennego i żytniego pieczywa, płatków jęczmiennych. Czasami zdarza się, że dieta bezglutenowa łagodzi stan zapalny. Warto spróbować.

Nie dopuszczajmy do niedoboru wit. D i B12. Ich synteza bywa zaburzona w Hashimoto. Pierwszą trzeba suplementować wg zaleceń lekarza, bo w żywności jest jej mało. Drugą uzupełnimy, jedząc trochę mięsa, ryby, twarogi i kiszone warzywa.

Cukier Najlepiej całkowicie wyeliminować ciasta i słodycze. Zwiększają one gwałtownie poziom glukozy we krwi, co prowadzi do wyrzutu nowej porcji insuliny. To z kolei skutkuje wzrostem apetytu i szybkim łapaniem nadwagi.

REKLAMA

Tarczyca potrzebuje też żelaza. W diecie chorujących na Hashimoto nie może zabraknąć tego pierwiastka. Źródłem łatwo przyswajalnego żelaza są żółtka jaj, mięso i podroby. Cennym źrodłem są też warzywa.

Laktoza Podobnie jak w przypadku glutenu, część chorych na Hashimoto odczuwa dolegliwości po produktach bogatych w laktozę czyli cukier mleczny. W takiej sytuacji trzeba wykluczyć z diety mleko i zastąpić je napojami roślinnymi, z wyłączeniem soi. Natomiast niewielka ilość jogurtu, kefiru i twarogu z reguły jest przez te osoby dobrze tolerowana.

Witamina D3 2000 suplement diety

Witamina D wspomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, przyczynia się do utrzymania zdrowych kości i zębów, wspiera prawidłowe funkcjonowanie mięśni. 60 kapsułek

dbam o zdrowie

Soja i warzywa kapustne Zaleca się znaczne ograniczenie tych produktów. Nie tylko soi i kapusty, ale też: brokułów, kalafiorów, brukselki, jarmużu, kalarepy. Wszystkie one zawierają substancje wolotworcze (goitrogeny), które wiążą jod w organizmie i tarczyca nie może go wykorzystać. Produkty wysokoprzetworzone Najlepiej całkowicie zrezygnować z jedzenia konserw, gotowych sosów, zup w torebkach i kostkach. Chodzi o wyeliminowanie konserwantów, sztucznych aromatów i innych dodatków chemicznych.

PRZYKŁADOWE JADŁOSPISY NA DWA DNI DLA OSÓB Z HASHIMOTO Poniższe menu uwzględnia ograniczenia glutenu, laktozy, cukru i warzyw kapustnych. Aby zapobiec otyłości, jedzmy 4–5 małych posiłków dziennie, co 3 godziny, dopasowując kaloryczność do potrzeb. KOLACJA Placuszki z cukinii z doŚNIADANIE datkiem zmielonych pechleb kukurydziany z pa- stek dyni, sałatka z pastą z awokado i ciecierzy- pryki, kiszonego ogórka, oliwek, cebuli cy, z czosnkiem i sokiem z cytryny

Dzień I

II ŚNIADANIE sałatka z roszponki, pomidora, orzechów włoskich z łyżeczką oleju lnianego OBIAD pulpeciki z indyka, ryż lub ziemniaki, sałatka z buraków

Dzień II

ŚNIADANIE płatki owsiane zalane poprzedniego wieczoru wrzątkiem, z tartym jabłkiem lub owocami jagodowymi i rodzynkami

II ŚNIADANIE kanapka z chleba żytniego z pieczonym PODWIECZOREK jogurt z malinami lub bo- mięsem, sałata z sosem rówkami amerykańskimi winegret

OBIAD dorsz pieczony w folii z cebulą i innymi pokrojonymi warzywami, kasza gryczana, fasolka szparagowa

PODWIECZOREK koktajl z kefiru, kawałka banana i kiwi KOLACJA gotowany ryż, zapiekany z pokrojonym w kostkę gotowanym indykiem i warzywami

plazck cui kinii dzięki donidatkowi pestek dyrczą nam dosta cynku i selenu

REKLAMA

CHOLESTEROL | GLUKOZA | WAGA

POD KONTROLĄ

JEM ZDROWO

superfood

W Indiach, Pakistanie, Afryce i w Ameryce Płd wykorzystuje się ją od tysięcy lat. U nas dostępne są suszone liście, tabletki, kapsułki i olej.

Moringa czyli tropikalne drzewo długowieczności

TEKST BARBARA LASOTA

CO KRYJĄ LIŚCIE

Ich najcenniejszymi składnikami są witaminy A i E, a także składniki mineralne (wapń, magnez, żelazo, potas, mangan, bor) i przeciwutleniacze. Łyżeczka sproszkowanych liści dziennie pokrywa średnio 30-100 proc. zapotrzebowania na te składniki.

siąga wysokość ok. 10 m. Co ciekawe, wszystkie jej części są wykorzystywane w medycynie ludowej, zwłaszcza azjatyckiej, w kuchni i w kosmetyce. Korzenie moringi mają działanie przeciwzapalne, młode pędy i liście można jeść po ugotowaniu jak cenne warzywo, a z nasion tłoczy się olej do pielęgnacji skóry i włosów.

SPOSÓB UŻYCIA

Suszone lub sproszkowane liście możemy stosować wszyscy, poza kobietami w ciąży. Najlepiej dodawać je do koktajli, jogurtów, zup, twarożku itp. Zacznijmy od 1/2 łyżeczki dziennie, a potem możemy zwiększyć porcję do 1 łyżki. Kapsułki i tabletki z wyciągiem moringi stosujmy wg zaleceń producenta.

Na co pomaga? OBNIŻA POZIOM GLUKOZY WE KRWI

•Przeprowadzono badanie polegające na dodawaniu pacjentom z cukrzycą typu 2 do posiłku porcji moringi. Stwierdzono, że poziom glukozy we krwi obniża się dzięki temu aż o 20 proc. Ten efekt jest zapewne wynikiem działania błonnika, którzy spowalnia przyswajanie cukrów. 70

dbam o zdrowie

WZMACNIA ODPORNOŚĆ

CHRONI NAS PRZED NOWOTWORAMI

licznych aminokwasów, żelaza i substancji przeciwzapalnych. Aby jednak moringa wsparła nas w walce z infekcjami, trzeba ją spożywać codziennie. Wystarczy łyżeczka. Warto wybierać tę pochodzącą z ekologicznych upraw, wolną od pestycydów i innych chemicznych dodatków.

tleniaczy, zwalczających wolne rodniki tlenowe. Naukowcy zapewniają, że dzięki temu działa skuteczniej niż czosnek, jagody, gorzka czekolada i zielona herbata.

•Jest to zasługa witamin A i E, a także

•Zawiera aż 46 przeciwu-

o b r u T -doładowanie JEM ZDROWO

dieta

DLA ZMĘCZONYCH TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

W odzyskaniu wigoru pomogą ci bogate w witaminy i sole minerane dania o tzw. wysokiej gęstości odżywczej. Zwłaszcza te, które zawierają żelazo, magnez i cynk. 4

porcje

minut

190

kcal w porcji

Tuńczyk z awokado na razowcu Składniki: 4 kromki razowca, dojrzałe awokado; na sałatkę – puszka tuńczyka w sosie własnym, 2 łyżki oliwy z oliwek, łyżeczka musztardy, przeciśnięty przez praskę ząbek czosnku, szczypta chilli, sól i pieprz do smaku, łyżka soku z cytryny, łyżka wypestkowanych, pokrojonych oliwek

Zmieszaj składniki na sałatkę, opiecz w tosterze chleb. Na każdej kromce układaj po porcji sałatki i 1/4 pokrojonego w plasterki awokado. 72

dbam o zdrowie

porcje

minut

160

kcal w porcji

Krem z jarmużu Składniki: 2 szklanki posiekanego jarmużu, bez grubych nerwów, 6 średnich ziemniaków, 3 łyżki oleju rzepakowego, 4 ząbki czosnku, 1,5 l bulionu warzywnego, 2 liście laurowe, 4 ziarenka ziela angielskiego, 1/3 łyżeczki gałki muszkatołowej, 1/3 łyżeczki mielonego kminku, sól

Posiekany czosnek podsmaż na oleju.

Pokrojone w kostkę ziemniaki wrzuć do gotującego się bulionu, dodaj przyprawy. Gotuj, aż ziemniaki będą miękkie. Dołóż jarmuż i czosnek. Doprowadź do wrzenia. Gotuj jeszcze 3 minuty. Potem zblenduj na gładki krem. Podawaj z pełnoziarnistymi grzankami i krótko prażonymi nasionami dyni lub słonecznika.

porcje

minut

430

kcal w porcji

Pilaw z dynią i kurczakiem Składniki: 20 dag brą-

zowego ryżu, 1 kg dyni piżmowej, podwójna pierś kurczaka, 3 marchewki, 2 cebule, 2 ząbki czosnku, szczypta chili, łyżeczka kminu rzymskiego mielonego, łyżeczka papryki wędzonej, łyżka octu jabłkowego, 2 łyżki soku z limonki, oliwa, sól i pieprz

Dynię obierz i pokrój w kostkę, obraną marchew pokrój w słupki. Razem z dynią skrop oliwą, oprósz solą i pieprzem,

Zalecane Makrela, łosoś, śledzie, sardynki, dorsz Kasza owsiana, gryczana, otręby, komosa ryżowa, amarantus, ciemny ryż Jogurt, kefir, maślanka, twaróg, jaja Oliwa, olej lniany Marchew, dynia, bata-

ty, kapusta biała, pekińska, oliwki, suszone pomidory, kapary, kiełki, szpinak, sałata, jarmuż, fasola Mango, suszone owoce, cytryna, grejpfrut, banany, ananas, awokado Orzechy, nasiona

a potem przełóż na blachę wyłożoną papierem do pieczenia. Piecz 40 minut w 220°C. Kurczaka pokrój w paseczki, oprósz solą i podsmaż na rumiano. Ryż ugotuj według przepisu na opakowaniu. Cebule i czosnek drobno posiekaj, podsmaż na oliwie (ok. 2 min). Dodaj chili, kmin i paprykę wędzoną oraz kurczaka. Duś 15 minut, mieszając. Dodaj ocet i sok z limonki, wymieszaj i duś 5 minut. Ryż połącz z kurczakiem oraz dynią.

Niewskazane Mąka i pieczywo białe, pieczywo cukiernicze, pączki, ciastka Cukierki, mleczna czekolada, słodkie napoje mleczne, kakaowe Owoce kandyzowane, owoce w syropie cukrowym Cukier, syrop gluko-

zowy, syrop glukozowo-fruktozowy Gotowe dania, mrożona pizza, parówki, konserwy, pasztety Tłuste mleko, tłusta śmietana Chipsy Smalec, słonina, tłuste mięsa dbam o zdrowie

WIEŚCI

z apteki

Porady zza

PIERWSZEGO STOŁU*

Nasz ekspert

dr n. farmaceutycznych MAGDALENA BULSKA

Ekspert farmaceutyczny

Dawka wiedzy na temat produktów aptecznych i przepisów związanych z farmacją

ZWROTY LEKÓW DO APTEKI – KIEDY I NA JAKIEJ ZASADZIE Produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia i wyroby medyczne po wydaniu z apteki nie podlegają zwrotowi (wyjątkiem są te, które zostały niewłaściwie wydane lub są obarczone wadą jakościową). Powodem jest m.in. wrażliwość leków na zmiany temperatury. Warunki przechowywania mają wpływ na skuteczność ich działania, dlatego raz wydane nie mogą ponownie trafić do obrotu. Zachęcam do dokonywania w aptece przemyślanych zakupów. Gromadzenie leków na zapas często prowadzi do ich zbędnego dublowania.

WYPADANIE WŁOSÓW U PACJENTÓW POCOVIDOWYCH Ten objaw może pojawić się po 2-5 miesiącach od zakażenia koronawirusem i trwać do kilkunastu miesięcy. By ograniczyć jego skutki, należy zadbać o regenerację organizmu oraz właściwy poziom cynku, żelaza, miedzi, selenu i witamin z grupy B. Warto suplementować produkty z biotyną, kwasem hialuronowym, kolagenem, koenzymem Q10. 74

dbam o zdrowie

OPUCHNIĘCIA KOŃCZYN DOLNYCH Przyczyną uczucia ciężkości, a nawet obrzęków nóg i stóp mogą być zaburzenia krążenia, np. na skutek spędzania wielu godzin w pozycji siedzącej. Zaleca się codzienny ruch, a także ograniczenie spożycia soli, spanie z nogami wyżej niż reszta ciała, chłodne kąpiele i kompresy. Pomogą też produkty pielęgnacyjne na bazie składników aktywnych, jak diosmina, heparyna, arnika, ekstrakty z kasztanowca i z wąkroty azjatyckiej, z dodatkiem mentolu, który zapewnia efekt chłodzenia.

WSPARCIE FLORY BAKTERYJNEJ PRZY ZAPARCIACH W asortymencie aptecznym mamy szeroki wybór produktów probiotycznych, leków i suplementów diety. Badania naukowe potwierdzają, że w przypadku zaparć najlepiej sprawdzą się bakterie z rodzaju Bifidobacterium oraz Lactobacillus. Warto wybierać produkty zawierające w składzie kilka rodzajów szczepów, co pozwoli uzyskać lepszy efekt terapeutyczny.

* „Pierwszy stół” w języku zawodowym osób związanych z farmacją to nic innego, jak lada w aptece, przy której pacjent spotyka się z farmaceutą.

JESTE M

eko

Staraj się żyć

Z GŁOWĄ

Do wyprodu k bawełniane owania j potrzeba 27 koszulki wody, a roc 00 litrów zn cja ubrań n a produkwynosi pon a świecie ad nów. 60 pro 60 milioliczby trafi n cent z tej a śmietnik.

JESTEM EKO

zoom na...

Policz

swoje

śmieci!

Codziennie mnóstwo niepotrzebnych w domu przedmiotów ląduje w koszu. Przeciętny Polak produkuje ok. 350 - 400 kg odpadów rocznie. W skali kraju daje to prawie 13 mln ton! Najwyższy czas to zmienić, najlepiej zaczynając od swoich nawyków. TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ 76

dbam o zdrowie

ażdy z nas ma w domu przynajmniej 4 kosze na różne odpady. Wkładasz do nich 35 lub 60 litrowe worki. Gdy zanotujesz, ile razy w tygodniu je zapełniasz i jak często wynosisz – łatwo się przekonasz, ile twoja rodzina wytwarza śmieci. To będzie pierwszy krok do tego, by rozpocząć walkę o przyszłość otaczającego cię środowiska, a także całej Ziemi. Prekursorką świadomego redukowania odpadków była Amerykanka Bea Johnson, autorka bloga „Zero Waste Home”. Ona pierwsza postanowiła tak zorganizować gospodarstwo domowe, by kosz był w nim niepotrzebny. I udało się! Jej czteroosobowa rodzina produkuje… jeden słoik śmieci rocznie. Dla większości z nas to jednak nieosiągalne i trudno nawet namawiać do aż takiego samoograniczania się, ale warto skorzystać z opracowanych przez nią kilku zasad, które mogą pomóc w dążeniu do ideału.

ZASADA 2 OGRANICZAJ Szczerze mówiąc, śmieszą i złoszczą mnie rady typu: „Im mniej człowiek posiada, tym bardziej jest szczęśliwy”, „Wyrzuć wszystko co masz, a ułatwisz sobie sprzątanie”, „Czas na zakup kolejnej rzeczy poświęć bliskiej osobie”, itp., itd. To truizmy, których większość osób nigdy nie zastosuje w życiu. Wolę podejście bardziej racjonalne. Przejrzyj dokładnie szafę, policz, ile masz par butów, spódnic, sweterków, sukienek, a naocznie przekonasz się, czy kolejny ciuszek jest ci naprawdę niezbędny. Przy okazji znajdziesz ubrania, o których

ZASADA 1 ODMAWIAJ Sobie i innym. Gdy sprzedawca pyta, czy zakupione produkty włożyć do reklamówki – podziękuj. Zanim wybierzesz się na zakupy, zrób przegląd lodówki, bo często zdarza nam się niepotrzebnie nabywać produkty, które mieliśmy, ale stały gdzieś głęboko na półce. Zawsze warto przy-

gotować sobie spis rzeczy do kupienia (bardzo wygodne są aplikacje w komórce do tworzenia list zakupów). Nie przyjmuj darmowych gadżetów marketingowych – szybko wylądują w koszu. Staraj się nie zabierać na zakupy dzieci – im najtrudniej odmówić kupna kolejnej zabawki.

Ważne!

Najlepiej uczyć innych dając dobry przykład.

dawno zapomniałaś. Ucieszysz się z nich i potraktujesz jak nowe. To samo zrób z kubeczkami, sztućcami, ręcznikami, itp. Możesz sobie nawet zanotować: 30 kubeczków, 27 ręczników, 15 noży – to na pewno powstrzyma cię przed nabyciem kolejnych „dóbr”. Kupując wszelkie bilety (do kina, teatru, na samolot czy pociąg) wybierz opcję elektroniczną. Choć zużywa się na nie niewiele papieru, to przecież powiedzenie „ziarnko do ziarnka” ma swoją moc. Gdyby wszyscy ludzie na całym świecie nie kupowali biletów…

ZAJRZYJ TAM

* www. nanowosmieci.pl *www. ograniczamsie. com *www.ekoportal. com.pl *https:// naszesmieci.mos. gov.pl

dbam o zdrowie

JESTEM EKO

zoom na...

ZASADA 3 UŻYJ PONOWNIE Większość z nas już się nauczyło zabierać na zakupy torby wielokrotnego użytku uszyte z materiału, ale warto mieć także mniejsze woreczki na sypkie produkty (fasolę, orzechy) oraz średnie na owoce oraz warzywa. Jeśli kupujesz gotowe dania w barze czy garmażerii, zabieraj ze sobą własne pojemniki. Poszukując nowego ciuszka czy torebki, nie zapominaj o butikach z używaną odzieżą. Można tam znaleźć prawdziwe perełki i to w dodatku za grosze! Warto też odwiedzać sklepy fundacji charytatywnych (np. Fundacji Sue Rider). Jest ich coraz więcej w całej Polsce. Znajdziesz w nich nie tylko ubrania, ale też artykuły domowe, sprzęt agd, książki i to w bardzo atrakcyjnych celach. Kupując w nich,

Torbę uwiezalowkrszotenego użytk przy sobie! miej

nie tylko dajesz rzeczom drugie życie i ratujesz przed wyrzuceniem, ale także wspomagasz niezwykle pożyteczne organizacje. Niektóre sprzęty domowe czy bibeloty, które ci się znudziły lub wydają niepotrzebne wynieś do piwnicy lub schowka (ale najpierw załóż zeszyt w którym zapiszesz, gdzie je umieszczasz, bo na pewno o nich zapomnisz). Po roku czy nawet kilku latach znów okażą się bardzo atrakcyjne, a kiedy udekorujesz nimi mieszkanie – wydadzą się jak nowe.

Dobry pomysł

ZASADA 4 NAPRAWIAJ

Umów się z rodziną lub przyjaciółmi, że podczas wzajemnych odwiedzin będziecie urządzać loterie ubrań, bibelotów, książek i wymieniać się nimi.

Wiele lekko uszkodzonych przedmiotów trafia do kosza, bo nie chce ci się ich naprawić. Tymczasem wystarczy trochę kleju, aby filiżanka czy kubek odzyskały uszko, a przy pomocy kilku gwoździ i młotka naprawisz drewniany kwietnik lub ramkę. Wiele osób wyrzuca też sprzęty agd, w których popsuł się lub zgubił jakiś drobny element, bo wydaje im się, że do starego modelu nie znajdzie się już pasują78

dbam o zdrowie

cej części. Nic bardziej mylnego. W internecie można kupić (czasem za grosze) niemal każdy element do odkurzacza, maszynki do mięsa, miksera, także tych wyprodukowanych przed 20 laty. Strony z częściami zamiennymi to np. klinikaagd.pl czy north.pl, można też szukać ich na allegro (wystarczy wpisać np.: części zamienne mikser). Musisz tylko znać model sprzętu, który zamierzasz naprawić. Innym rozwiąza-

niem jest usługa „złotej rączki”. Najlepiej rozpuścić wici, np. na Facebooku, na pewno ktoś życzliwy podsunie kontakt do sprawdzonej osoby. Warto naprawiać nie tylko porcelanę, bibeloty czy niezbędne w domu przybory. Ekologiczne podejście do życia zachęca, by powrócić do zapomnianego zwyczaju reperowania ubrań. Zamiast wyrzucać – zaceruj skarpetki lub rajstopy, a buty zanieś do szewca.

Redaktor prowadząca radzi

ZASADA 5 PRZETWARZAJ Czyli segreguj odpady. Jeśli ty nie możesz wykorzystać czegoś ponownie, zrobią to za ciebie wyspecjalizowane firmy. Dzięki nowoczesnym procesom

technologicznym z wielu wyrzuconych rzeczy powstaną półprodukty do nowych wyrobów. Ważne, żeby do sortowania przyłożyć się solidnie, pamiętać o zasadach i przestrzegać, by śmieci trafiały do odpowiednich koszy. Surowce najlepiej wrzucaj luzem do pojemników, a gdy to niemożliwe, staraj się stosować kompostowalne worki – są takie w sprzedaży, już od 3, 50 zł za 10 szt.. Z odpadów nieposegregowanych też odzyskuje się pewien procent surowców, ale jest niewielki, bo są one mocno zanieczyszczone i niektórych, jak np. papier, nie da się już odzyskać.

Jeśli masz ogród,wkonnimieczprnyiezmę zalóż ybierz kompostsuowchąe. W jsce. ie m na nią ZASADA 6 KOMPOSTUJ Bioodpady czyli resztki żywności, warzyw, owoców, itp. stanowią aż 40 proc. wszystkich odpadów komunalnych. Tymczasem można je użyć do przygotowania kompostu, czyli świetnego i taniego nawozu organicznego. Doskonały do ogrodu, ale też do kwiatów doniczkowych. Na kompost nadają się wszystkie substancje organiczne, które nie zawierają składników toksycznych, czyli m.in. resztki roślinne, chwasty, odpadki kuchenne, popiół drzewny, skorupki jaj, fusy, zbędna darń, liście i skoszona trawa, kora drzew, trociny, drobne lub rozdrobnione gałęzie. Choć pryzma kompostowa kojarzy się głównie z ogrodem, to są już dostępne kompostowniki domowe, które mogą stać w mieszkaniu lub na balkonie. Prawidłowo przygotowany kompost nie wydziela nieprzyjemnego zapachu, a żyzną ziemię, która powstanie możesz potem z powodzeniem wykorzystać do roślin balkonowych i doniczkowych.

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON (1)

To my, teraz, decydujemy o przyszłości naszych dzieci oraz wnuków. Jeśli nie zmienimy złych nawyków, nie zapowiada się ona różowo. Staram się więc dołożyć choć małą cegiełkę i robić tyle, ile mogę, by planeta była mniej zanieczyszczona i zdrowsza.To nie jest takie trudne! Śmieci segreguję od dawna, mam też ulubione second handy, w których znajduję perełki do mojej garderoby, a ubrania, w których już nie chodzę, oddaję znajomym lub przyjaciółkom. Macie także swoje własne eko-patenty? Napiszcie do nas i podzielcie się nimi z Czytelniczkami.

dbam o zdrowie

MAM PATENT

na...

...ekologiczne i zdrowe

jedzenie C

złowiek jest tym, co je – tę dewizę aktorka wprowadza w życie, karmiąc swoich bliskich produktami ekologicznymi. Gdy tylko czas jej na to pozwala, gotuje sama. Robi to z pasją, a zdjęcia popisowych dań zamieszcza na swoim koncie instagramowym. Są tak intertersujące, że rodzina namawia ją, by wydała książkę kucharską z przepisami własnego pomysłu! Oto sposoby, które stosuje na co dzień, by jej kuchnia była zdrowa i ekologiczna.

Kupuję tylko sprawdzone produkty

Zasady ekologii stosuje nie tylko w kuchni. Do sprzątania używa jedynie naturalnych składników: kwasku cytrynowego, sody, octu. Rzadko się maluje, korzysta z atestowanych kosmetyków. 80

dbam o zdrowie

Unikam jak ognia gotowych dań

Uwielbiam eksperymentować w kuchni, ale też zawsze kieruję się myślą, że wszystko, co w niej powstaje, musi być nie tylko smaczne i wspaniale wyglądać, ale przede wszystkim być zdrowe i pożywne. Nie kupuję gotowych dań, bo mogą być przyrządza ne np. na złych tłuszczach, mieć w składzie konserwanty, chemiczne ulepszacze. Kiedy gotuję sama, mam pewność, co trafia do garnka!

ZDJĘCIA: PIOTR FOTEK/REPORTER

Ewa Gawryluk

Wychowałam się w czasach, gdy co prawda na sklepowych półkach było znacznie mniej, za to jedzenie było nieporównywalnie lepszej jakości. Śmiało możemy mówić, że była to ekożywność, choć wtedy ten termin nie był znany. Na dodatek pochodzę z małego miasteczka, więc wiele produktów mieliśmy własnych: warzywa, owoce. Kurczęta, jaja, nabiał przywoziło się ze wsi. Do dziś pamiętam, jak to pachniało i smakowało... No i służyło budowaniu zdrowia i odporności na lata. Dziś ciężko zorientować się, skąd pochodzą i co zawierają produkty, które kupujemy. Dla mnie sposobem jest dokładne studiowanie etykiet. Wiem, czego unikać, a czego szukać. Zakupy staram się robić w sklepach z żywnością BIO i u sprawdzonych, zaufanych sprzedawców. Sama też, w miniogródku, hoduję pomidory, poziomki, borówki amerykańskie.

DBAM

o urodę

Rewolucja w świecie

BEAUTY Zmęczone walką z każdą nową zmarszczką możemy nareszcie odetchnąć z ulgą! Nowy nurt w świecie urody je docenia.

DBAM O URODĘ

zoom na...

Koniec z odmładzaniem się za wszelką cenę. Teraz wystarczy zadbać o to, by dojrzała cera była po prostu idealnie wypielęgnowana. TEKST JOANNA FUTKOWSKA

Pro-

t s a i am z anty-ageing 82

dbam o zdrowie

ro-ageing to nowy trend, który pojawił się niedawno w świecie urody i zyskuje coraz więcej zwolenniczek. Pomału dociera również i do nas. Powstał trochę na przekór nurtowi anti-ageing, promującemu utrzymanie młodego wyglądu za wszelką cenę, często z nadużyciem medycyny estetycznej.

Na czym polega różnica?

ZALECENIE1 Liczy się zadbana skóra

Dla jej kondycji najważniejsze jest to, jak dbamy o nią na co dzień. Czyli co możemy dla niej zrobić, by wyglądała zdrowo i świeżo w każdym wieku. Jak więc traktować cerę zgodnie z nowym trendem? Na co położyć nacisk w codziennej pielęgnacji, by osiągnąć pożądany efekt? Nie masz co liczyć na zdrowy wygląd cery, jeśli nie zadbasz o jej codzienne oczyszczanie. Szczególnie ważny jest dokładny demakijaż i tonizowanie. Ale w twoim pielęgnacyjnym programie powinny znaleźć się również inne zalecenia, dzięki którym skóra zyska zadbany wygląd. Przestrzegaj ich, a efekty nie każą na siebie długo czekać. I miło cię zaskoczą!

Pro-ageing zakłada akceptację oznak starzenia się. Kult wiecznej młodości zastąpiło w nim docenianie ponadczasowego piękna. Nowy sposób pielęgnacji sprowadza się do szeroko pojętego dbania o skórę, o jej zdrowy koloryt i wygląd. Znalazł uznanie wielu znanych kobiet. Na wybiegach pojawiają się już dojrzałe modelki, a gwiazdy formatu Meryl Streep (72 lata), Isabelle Rosselini (69 lat), Salma Hayek (55 lat), publicznie mówią, że są dumWrzesień bywa ne ze swoich zmarszczek bardzo słoneczi wcale ich nie ukrywają. ny. Nadal pamięI nic dziwnego, przecież taj o ochronie swoje zmarszczki można przed UV. polubić i czuć się z nimi naprawdę dobrze.

Ważne!

Postaw na rozświetlenie

Gdy skóra jest promienna, wygląda zdrowiej i młodziej. Dlatego raz w tygodniu oczyszczaj ją peelingiem i nałóż maseczkę rozświetlającą. Używaj też rozświetlacza w makijażu. Muśnij nim kości policzkowe, grzbiet nosa i dekolt.

Wypowiedz wojnę wolnym rodnikom TO PRZEZ NIE skóra szybciej robi się sucha, łatwiej ulega podrażnieniom, traci też elastyczność i pojawiają się zmarszczki. Możesz się przed tym bronić! Jak? Stosuj na co dzień kosmetyki z przeciwutleniaczami – to pogromcy wolnych rodników! Najskuteczniejsze z nich to witaminy A, C i E, koenzym Q 10 oraz polifenole (chroniące rośliny przed promieniami UV) i flawonoidy. Chroń skórę przed słońcem (promienie UV przyczyniają się do powstawania wolnych rodników). Gdy cera jest zmęczona (np. chorobą lub opalaniem), poratuj ją kuracją kapsułkami z witaminami w czystej postaci, albo witaminowym serum. REKLAMA

DBAM O URODĘ

zoom na... ZALECENIE 2 Systematycznie nawilżaj cerę Z WIEKIEM skóra szybciej traci wodę, robi się sucha, a wtedy wygląda starzej, prędzej też wiotczeje. By jej nie przesuszać, zrezygnuj z mydła, wody chlorowanej i kosmetyków z alkoholem, a makijaż zmywaj płynem micelarnym lub mleczkiem i tonikiem. Regularnie używaj kremów – na dzień nawilżającego (np. z kwasem hialuronowym) i koniecznie z filtrem UV, na noc odżywczego, o bogatej konsystencji (z ceramidami, mocznikiem, olejami roślinnymi). Te kosmetyki nie tylko dostarczą skórze wilgoci, ale też uszczelnią ją i zwiążą w niej wodę. Raz w tygodniu zafunduj cerze maseczkę nawilżającą, która ją uszczelni i dostarczy wilgoci.

Wzmocnij kruche naczynka USIANA pajączkami cera nie wygląda na zadbaną. By poprawić jej kondycję, unikaj gorąca, gwałtownych zmian temperatur i traktuj ją łagodnie. Delikatnie oczyszczaj, nie pocieraj. Stosuj kosmetyki do cery naczynkowej. Ich składniki (takie jak kasztanowiec, arnika, rutyna, miłorząb, oczar wirginijski) uszczelnią i wzmocnią naczynka. Sięgnij po dermokosmetyki łagodzące (z apteki), najlepiej z pigmentem zielonym lub żółtym (neutralizują zaczerwienienia). Drobne pajączki i zaczerwienienia możesz zatuszować wklepując palcami w skórę maskujące kosmetyki – zieloną lub żółtą bazę albo korektor, w którymś z tych kolorów. 84

dbam o zdrowie

Żyj w stylu pro-ageing

Dużo maszeruj, jeździj na rowerze, pracuj w ogrodzie. Ruch na świeżym powietrzu dotlenia skórę, a wtedy odzyskuje ona blask. Dłużej śpij. Podczas snu skóra wspaniale się regeneruje i rano wygląda młodziej.

Peeling do twarzy Daje efekt mikrodermabrazji. Pobudza mikrokrążenie i skutecznie usuwa martwy naskórek. Wygładza drobne zmarszczki, zwiększa elastyczność skóry i wspomaga jej regenerację. 75 ml REKLAMA

ZALECENIE 3

Walcz z przebarwieniami CHROŃ skórę przed słońcem, nie tylko latem! Stosuj na dzień krem z filtrem minimum SPF15, a jeśli przebywasz dużo na świeżym powietrzu nawet SPF 30-50. Wieczorem aplikuj krem intensywnie wybielający, na drobne przebarwienia możesz nałożyć punktowy preparat wybielający. Na noc stosuj peelingi rozjaśniające do użytku domowego (najlepiej te z apteki). Przebarwienia, których nie udało ci się zlikwidować, ukryj pod makijażem. Gąbeczką, miejsce przy miejscu, nałóż kryjący podkład i doklep go palcami, by lepiej stopił się ze skórą. Jeśli plamy nie znikną, nałóż na nie punktowo beżowy korektor i go wklep. REKLAMA

Redaktor prowadząca radzi O cerę staram się dbać również... na talerzu.

Pamiętam, żeby zawsze znalazło się na nim coś zielonego. Zielone warzywa to skarbnica detoksykujących substancji. Zaopatrują nasz organizm w witaminę C i kwas foliowy, wspierają produkcję kolagenu i elastyny, które zapewniają skórze „podparcie”, lepsze napięcie i gładkość. Staram się też wypijać dziennie ok. 2 litrów wody (mineralnej). To oczyszcza organizm, pomaga usuwać toksyny. Poprawia też – od środka – nawilżenie skóry, dzięki czemu cera wygląda młodziej.

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON (1)

ZALECENIE 4

P T M A

DBAM O URODĘ

e c ą i n ...lś

mam patent na...

włosy

Poddawane stylizacji i farbowaniu, po pewnym czasie stają się szorstkie, matowe. Na szczęście łatwo przywrócić im miękkość i blask.

olejowanie

To prosty zabieg, po którym włosy staną się błyszczące i gładkie. Na pasmach (suchych lub wilgotnych) rozprowadzamy wybrany olejek (np. kokosowy, z pestek winogron). Zakładamy foliowy czepek i owijamy głowę ręcznikiem. Olej możemy pozostawić na głowie na całą noc albo zmyć po minimum pół godziny. Potem nakładamy na pasma nawilżającą odżywkę, po chwili spłukujemy. Kurację powtarzamy raz w tygodniu.

SAUNA W SALONIE BARBARA SAMBORSKA

fryzjerka z warszawskiego salonu

Sekretem tego zabiegu jest temperatura, 40-60 st. C, wytwarzana przez specjalne urządzenie. Sprawia, że łuski włosów otwierają się i substancje aktywne z nałożonej maski lub ampułki łatwiej wnikają do ich wnętrza. Jednorazowy, 20-minutowy zabieg nie poprawi jednak wyraźnie kondycji włosów, aby tak się stało, najlepiej go powtarzać cyklicznie np. raz w tygodniu przez miesiąc. Cena: od 50 zł.

y w o k l b a j t oce

Blask gaszą także nasze błędy w pielęgnacji. Efektem przesuszenia kosmyków są ich odstające łuski, a tylko wtedy, gdy gładko przylegają, włosy pięknie odbijają światło. Łuski mogą domknąć kwaśne płukanki, np. z dodatkiem octu jabłkowego. Można go kupić albo zrobić. 1 kg jabłek drobno pokroić, włożyć do słoja i zalać przegotowaną, ostudzoną, posłodzoną cukrem lub miodem wodą (2-4 łyżki na litr), tak by przykrywała jabłka. Szczelnie zakrywamy bawełnianą szmatką. Słój odstawiamy na 2-4 tygodnie w ciemne, ciepłe miejsce. Do płukanki potrzebujemy 1-2 łyżki octu. Dodajemy je do litra przegotowanej, ostudzonej wody. Spłukujemy nią umyte włosy. Powtarzamy regularnie. 88

dbam o zdrowie

TO JEST

mój czas Dwoje na huśtawce

EMOCJI

Zmiany i rozwój są naturalnie wpisane w nasze życie, i dotyczą zarówno nas samych, jak i związku z drugą osobą. Szacunku, empatii czy bliskości, nad którymi trzeba stale pracować.

TO JEST MÓJ CZAS

psychologia

Gdzie

ja miałam oczy! Dotąd uchodziliście za zgraną parę, ale coś się zmieniło… W waszym związku zagościła nuda i rutyna. Albo od dawna zamiataliście problemy pod dywan i teraz zaczynacie zbierać tego żniwo. To jeszcze nie kryzys, lecz dobry moment, żeby się zatrzymać i coś zmienić. TEKST ANNA GRZELCZAK 90

dbam o zdrowie

Pytamy eksperta JOANNA CHMURA

psycholog i coach, z klientami pracuje nad problemami odwagi, wstydu i autentyczności.

iedy dzieci wychodzą w świat czy przechodzimy na emeryturę, kończy się pewien etap naszego życia. Żegnamy się z tożsamością rodzica i pracownika na rzecz tożsamości partnera i towarzysza, co sprawia, że zaczynamy przyglądać się sobie, swoim relacjom i związkowi. Wtedy czasem dochodzimy do wniosku, że nie znamy mężczyzny, z którym żyjemy pod jednym dachem albo, co gorsza, ten mężczyzna nudzi nas i irytuje, mimo że dawniej wskoczyłybyśmy za nim w ogień. Zaczynamy zastanawiać się, jak mógłby wyglądać nasz świat bez niego albo nawet go „porzucamy” na rzecz znajomych, pasji i zainteresowań. Bo skoro nie chce dorównać nam kroku, to po co ciągnąć go za sobą jak ogon?

Co zrobić, aby dwojgu ludziom, którzy przeżyli ze sobą 20-40 lat chciało się nadal doświadczać czegoś wspólnie?

Pyta pani, co zrobić, aby na nowo spodobali się sobie, zaciekawili sobą nawzajem? Muszę zacząć od być może przykrej konkluzji – w związku, jak w życiu, ważna jest profilaktyka. Jeśli nie zadbamy o niego wcześniej, później trudno będzie coś stworzyć, bo bliskość jest jak mięsień – niećwiczony zanika i nie łatwo go odbudować.

Ale chyba nie jest to niemożliwe?

Nie, choć z pewnością będzie wymagało więcej wysiłku. Jeśli bez reszty angażowaliśmy się w życie dzieci czy wychowanie wnuków, to po „rozstaniu” z nimi czujemy się jakby uszło z nas powietrze, a sfrustrowani i zmęczeni nie wykrzeszemy z siebie energii. Mówię to zarówno o mężczyznach, jak i o kobietach, bo nim zaczniemy kogokolwiek rozliczać powinnyśmy uczciwie przyjrzeć się również sobie. Czy spędzając całe dnie w dresach i kapciach jesteśmy naprawdę takie atrakcyjne? Często zaczynamy dbać o siebie dopiero, gdy planujemy wyjście na spotkanie towarzyskie, warsztaty albo do pracy, jeśli nadal jesteśmy aktywne zawodowo, czyli w przestrzeni, w której tego męża czy partnera nie ma, w której nas nie widzi.

Chce pani powiedzieć, że domowy luz nas gubi?

Że nie różnimy się tak bardzo od mężów, tyle że w przeciwieństwie do nich, z reguły łatwiej jest nam wejść w aktywności poza domem. Odważne i ciekawe świata potrafimy zadbać o czas dla siebie, co często wyklucza szukanie wspólnych zainteresowań. Nie namawiam do rezygnowania ze swoich pasji, ale chodzi o to, aby jednocześnie nie tracić z oczu drugiej osoby np. wracam z lekcji tańca, to mogę wyciągnąć go do kina i pokazać mu, że mi też zależy na przeżywaniu czegoś wspólnie z nim.

Wiele kobiet odpowie: „Chciałam, ale jego nic nie interesuje, woli działkę czy mecz ode mnie”. Co zrobić z takim mężem? Pozostaje odważyć się i zaproponować rozmowę o tym, co moglibyśmy robić wspólnie i nie poddawać się po pierwszym razie.

Odpowiedzą, że próbują od 20-40 lat i nic, jak grochem o ścianę...

Wtedy zapytałabym o sposób, w jaki rozmawiają z partnerem. Bo skoro rozmijają się od 20, a nawet 40 lat, to problem nie leży tylko po jego stronie, ale dotyczy też mojego stylu komunikowania się. Czy zwracam się do partnera tonem rozkazującym albo pełnym pretensji, czy też mówię: „Słuchaj,

Foto: Magda Magdalena Trebert (1)

5 ETAPÓW ZWIĄZKU

} }

1.Zakochanie 2. Romantyczne początki 3.Związek kompletny 4. Związek przyjacielski 5. Związek pusty

Zdaniem psychologa, prof. Bogdana Wojciszke, trzy pierwsze etapy stymulowane są, a z czasem i scalane przez namiętność, czyli pociąg fizyczny i seksualny. Z czasem namiętność między partnerami traci na sile i przeradza się w relację przyjacielską opartą na wzajemnym szacunku i zrozumieniu. Jeśli zabraknie tych czynników, to parę zaczyna łączyć tylko odpowiedzialność i przyzwyczajenie, a to prosta droga do wypalenia i związku pustego. dbam o zdrowie

TO JEST MÓJ CZAS

psychologia

tęsknię za nami, byłabym szczęśliwa, gdybyśmy robili coś razem”. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że gdy to usłyszy, zareaguje choćby zaskoczeniem, a to już jest coś. Entuzjazm przyjdzie z czasem, gdy partner oswoi się z naszym nowym sposobem zwracania się do niego. Jeśli mamy wątpliwości co do tego, jak się wypowiadamy, nagrajmy się i posłuchajmy, zastanawiając się uczciwie, jak byśmy zareagowały, gdyby ktoś zwracałby się do nas właśnie tak? Warto tutaj dodać, że czasem też mówimy po prostu zbyt ogólnikowo – niby chciałabym coś zmienić, ale nie wiem co. Partnerowi może być trudno to zrozumieć.

Niby czekam na jego propozycje, a w sumie każdą podważam?

Właśnie! Nie podcinajmy mu skrzydeł, tylko zapytajmy, czego potrzebuje, żeby spędzać miło czas w związku. To nie jest tak, że mężczyźni nie mają pragnień. Oni też się zmieniają i marzą, tylko że łatwo to przeoczyć. Dlaczego zdarzają się romanse? Dlatego, że nowa osoba patrzy inaczej, dostrzega coś, czego nie widzi już żona czy mąż. Spróbujmy, więc spojrzeć na partnera bez oceniania, jedynie obserwując i wspierając. Podążajmy za jego propozycją, bo tylko tak lepiej go poznamy. Jeśli mąż ogląda mecze, to kupmy popcorn, piwo i obejrzyjmy z nim przynajmniej jedne rozgrywki. Pojedźmy na działkę, jeśli lubi spędzać na niej całe dnie. Pomóżmy mu w pieleniu, zbieraniu owoców, posłuchajmy jego rozmów z sąsiadami, poleniuchujmy na leżakach. Pojedźmy z nim na ryby, wybierzmy się na siłownię na świeżym powietrzu. Idźmy za nim, żeby nasze pasje nie stały się równoległe, a zaczęły się wzajemnie przeplatać – może uda nam się stworzyć coś wspólnego. Ktoś musi zacząć zmianę w związku, więc jeśli 92

dbam o zdrowie

Coś, co łączy...

Stwórzcie swoje trzy niepowtarzalne rytuały. Poszukajcie czegoś, co wam obojgu sprawia radość i daje satysfakcję. Nie śpieszcie się i nie wahajcie się wycofać, jeśli coś wam nie odpowiada. nam przeszkadza obecna sytuacja, to może warto wziąć ten początkowy wysiłek na siebie.

To wystarczy, aby dojrzały związek nabrał na nowo rumieńców?

Jedna z teorii mówi, że zdrowy związek to taki, w którym co piąta wymiana zdań jest tarciem, czyli „sprzeczką, lub mocniejszym wydarzeniem zwanym kłótnią”. Jeśli cztery pozostałe są oparte na miłości, zrozumieniu i szacunku, to nie zniszczy go żadna awantura. Wszystkim wątpiącym proponuję tygodniowy trening. Każdego dnia mówmy swojemu partnerowi coś wspierającego. Podziękujmy mu, że wyniósł śmieci, skomplementujmy jego wygląd czy zachowanie i obserwujmy go, bo jeśli po tych czterech miłych gestach czy słowach padnie konkretna propozycja

zrobienia czegoś wspólnie albo inaczej, to istnieje duża szansa, że zostanie zaakceptowana. Stare budowlane powiedzenie mówi: „Samo się nie zrobi” i dobrze się sprawdza w przypadku teorii 4+1, której jestem zwolenniczą.

Mężczyźni lubią komplementy?

Każdy jest na nie łasy, a mężczyźni budują swoją wartość poprzez skuteczność, więc jeśli potwierdzę, jego kompetencje i umiejętności, to poczuje się spełniony i doceniony. Mężczyźni lubią też czuć się zaopiekowani. Rozkwitają, gdy mają dookoła siebie dużo ciepła, ktoś z myślą o nich przygotuje ulubioną potrawę na kolację, pogłaszcze ich przechodząc obok kanapy, na której siedzą, uśmiechnie się pijąc poranną kawę. O tym wspomina też teoria pięciu języków miłości,

PODSTAWY DOBREGO DIALOGU:

inaczej: pięciu sposobów okazywania miłości – gestów, słów, upominków, uprzejmości i czasu. Możemy skupić się tylko na tym, że mąż nie mówi nam nic miłego, gdy tymczasem on daje z siebie wszystko dbając o dom, samochód czy rodzinę. To ważne, aby umieć dostrzec, jakim językiem on do mnie mówi, czy rzeczywiście przestało mu na mnie zależeć, czy też stara się, ale robi to „innym językiem”. I jeśli potrzebujemy, aby poszerzył wachlarz i czasem powiedział nam miłe słowo albo spędził z nami trochę więcej czasu, to mu o tym powiedzmy. Nie w formie pretensji, tylko tak, jak wspominałam wcześniej, komunikując: „Chciałabym zrobić to z tobą”. Sztuką jest, aby wyjść poza utarte schematy myślenia i spojrzeć inaczej na związek i partnera. To niełatwe, bo wymaga

* Postrzeganie się nawzajem jako różnych osób. * Wrażliwość i empatia

wobec drugiej * Dostrzeganie pozytywnych strony. zachowań * Autentyczność i przejawów rozumiana inicjatywy jako szczerość. ze strony partnera.

świadomości, pracy z emocjami i wytrwałości, ale nie jest niemożliwe. Często jest tak, że jeśli jedna strona zmieni sposób patrzenia, to zmieni się to, co widzi. Możliwe, że druga osoba sama zacznie zachowywać się inaczej.

Rytuały w związku są ważne?

Tak, ale one pojawiają się na dalszym etapie. Nie zaczniemy tworzyć czegoś nowego razem, nie zmieniając sposobu komunikacji między nami i nie obalając dotychczasowych stereotypów na temat drugiej osoby. Chodzi o to, aby się nie

zrażać na tym pierwszym etapie, kiedy nastąpi odmowa, zaskoczenie albo zdziwienie, bo mąż ma prawo po latach milczenia zareagować w ten sposób. Ale on też ochłonie, zaciekawi się odmianą albo po prostu zaryzykuje. Dla mnie związek przypomina uprawę delikatnej rośliny, trzeba dużo cierpliwości, troski i wiedzy, aby wyrosło z niej coś pięknego i trwałego. To nie dzieje się z dnia na dzień, ale pielęgnowana roślina w końcu się ukorzenia i puszcza zdrowe pędy, którymi możemy się długo cieszyć, a które potem mogą zakwitnąć a nawet, u młodszych par, wydać owoc. REKLAMA

TO JEST MÓJ CZAS

myśl miesiąca

Czasem trzeba poszybować ponad własne lęki, żeby odkryć, że mamy skrzydła...

Regina Brett

Odwaga jest jak źródło, które nigdy nie wysycha. Czasem wybija wysoko, czasem jedynie pulsuje, ale trwa. Trzeba tylko ją dostrzec i pielęgnować tak, jak dbamy o nasze ciała czy piękne przedmioty. TEKST ANNA GRZELCZAK

a odwagę składa się kilka elementów, m.in. oparcie w sobie, hart ducha, otwarty umysł i ciekawość. To moc, która pozwala wyrwać się z sieci własnych ograniczeń. Towar luksusowy, tyle że dostępny dla każdej z nas. Jak zatem dotrzeć do jej źródła? Choćby ucząc się oddzielać to, co mówią o nas inni, od tego, co czujemy i myślimy o sobie. Może 94

dbam o zdrowie

poleciałybyśmy balonem, zgłębiły tajniki kuchni azjatyckiej, ale ktoś twierdzi, że nie poradzimy sobie z wyzwaniem, bo nie mamy odpowiednich predyspozycji, środków czy narzędzi. A wystarczy powiedzieć: „Dam radę, bo poradziłam sobie...”, i wypisać wszystkie małe i duże osiągnięcia. Zwłaszcza te, które pomogły nam przekroczyć barierę wstydu, strachu czy poczucia winy, że robimy coś dla siebie. Sukcesy i związane z nimi emocje są jak prywatne miejsce mocy, z którego warto czerpać, gdy dopadają nas wątpliwości. Często zapominamy, że blokada to jedynie wezwanie do zatrzymania się, do przyjrzenia się przeszkodzie i zadania sobie pytania: „Co najgorszego może się wydarzyć, kiedy już to zrobię?”. Warto odpowiadać na nie tak długo, aż dotrzemy do sedna lęku, bo nazwany zawsze staje się jedynie bezużytecznym opakowaniem. Jeśli, więc mamy zacząć żyć po swojemu, stąpając pewnie po ziemi, to właśnie teraz. Dzisiaj, zaraz, nie później czy kiedyś.

TO JEST MÓJ CZAS

prawo

Przewodnik po Internetowym

Koncie Pacjenta

Recepty, skierowania, zwolnienia czy certyfikat o zaszczepieniu na COVID-19 – wszystko to można znaleźć w jednym miejscu, trzeba tylko zalogować się na swoje konto. TEKST MAGDA KOZIŃSKA

dbam o zdrowie

ilka kliknięć wystarczy, by wejść na Internetowe Konto Pacjenta, na którym zebrane są wszystkie informacje o naszym stanie zdrowia, podjętym leczeniu czy planowanych zabiegach. Logowanie odbywa się przez profil zaufany lub bezpośrednio przez bank dla osób, które mają internetowe konto w PKO BP, Pekao SA, BOŚ, BNP Paribas lub Banku Spółdzielczym. To proste i wygodne. Osoby posiadające e-dowód mogą się również zalogować z jego pomocą, ale potrzebują jeszcze specjalnego czytnika. Oto, co znajdziesz w poszczególnych zakładkach na https://pacjent.gov.pl/ internetowe-konto-pacjenta

RECEPTY

W tej zakładce znajdziesz nie tylko wszystkie swoje e-recepty, ale także recepty papierowe, które zostały wystawione na twoje nazwisko od stycznia 2019 r. Możesz je wyszukać po nazwie leku, placówki, która ją wystawiła lub nazwisku lekarza. Innym sposobem – na przejrzenie historii recept jest przesunięcie kursorem w dół strony, wtedy zobaczysz całą swoją listę. Gdy klikniesz w wybraną receptę sprawdzisz dawkowanie, jakie zalecił lekarz.

HISTORIA LECZENIA

SKIEROWANIA Ta zakładka to zbiór informacji na temat skierowań. Podzielona jest na dwie kategorie: „Skierowania specjalistyczne i do szpitala” (w systemie zapisane są tylko e-skierowania) oraz „Uzdrowiska”. W tej kategorii oprócz skierowania można znaleźć także szczegóły dotyczące pobytu, takie jak: data, miejsce, przepisane zabiegi.

ZWOLNIENIA

Zamieszczane są tu zaświadczenia lekarskie o niezdolności do pracy wystawione przez lekarzy. Znajdują się tu zapisy dotyczące tylko zwolnień elektronicznych, które wystawiane są od 1 stycznia 2016 r. Nie ma historii zwolnień papierowych. W tej zakładce zobaczysz również szczegóły wystawienia zaświadczenia lekarskiego, czyli kod, jaki jest przypisany do choroby oraz wskazania lekarskie.

APTECZKA

Czyli wszystko o lekach – nie tylko tych, które wykupiłaś. Zakładka podzielona jest na trzy części. „Moje leki” – to lista leków na receptę wykupionych od 2019 r. „Baza leków” – to kompendium wiedzy o wszystkich lekach sprzedawanych w Polsce. Ostatnia – „Wyroby medyczne” – to informacje np. ortezach, aparatach słuchowych czy soczewkach, które zostały sfinansowane przez NFZ.

Portal IKP to także miejsce, w którym pacjenci zachęcani są do dbania o zdrowie. W tym dziale znajdziemy listę przyjętych szczepionek i informacje o programie szczepień dedykowanych osobom w danym wieku. Ankietę dotyczącą zdrowego stylu życia, która pozwoli ocenić naszą kondycję. Jest tu także elektroniczny kwestionariusz, który należy wypełnić przed szczepieniem na COVID-19.

2 8 4

Tu znajdziesz wszystko o swoich wizytach, zabiegach i pobytach w szpitalu. W portalu znajduje się historia leczenia w ramach NFZ od 2008 r. W dziale „Zaplanowane wizyty” sprawdzisz informacje na temat daty zabiegów, na których wykonanie czekasz. Osoby z endoprotezami znajdą tu także szczegółowe informacje na ich temat.

PROFILAKTYKA

UPRAWNIENIA

W tej zakładce można zdecydować, kto z bliskich będzie miał do nich dostęp. Możesz upoważnić kogoś do przeglądania twoich danych, wykupywania leków czy rejestrowania skierowań. Upoważnienia możesz udzielić także swojemu lekarzowi czy farmaceucie. Tutaj również rodzice będą mieli dostęp do Internetowych Kont Pacjenta swoich dzieci (do 18 roku życia).

CERTYFIKATY

To zakładka szczególnie ważna w czasie wakacji – to tu można wygenerować unijny certyfikat o tym, że przyjęłaś już pełną dawkę szczepionki na COVID-19. Tu także znajdziesz certyfikat z wynikiem testu na koronawirusa oraz certyfikat ozdrowieńca. Ten ostatni można pobrać po zakończeniu izolacji związanej z chorobą i jest on ważny przez 180 dni od uzyskania pozytywnego testu na Covid.

WIADOMOŚCI

Zawierają najważniejsze powiadomienia z IKP – także komunikaty o kwarantannie domowej, wyniki testów na Covid-19. Tu również otrzymasz przypomnienie o uzupełnienie swoich danych – dzięki temu e-recepty będziesz dostawać SMS-em lub mailem.

MOJE KONTO

W zakładce tej zebrane są twoje dane kontaktowe, a także informacje o prawie do ubezpieczenia. Tu możesz wybrać sobie lekarza rodzinnego, pielęgniarkę lub położną, którzy będą się tobą opiekować w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Złożysz też wniosek o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). dbam o zdrowie

TO JEST MÓJ CZAS

krzyżówka

ROZWIĄZANIE

Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł do magazynu „Dbam o zdrowie”. Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy zestawami produktów. Termin nadsyłania rozwiązań to 30.09.2021 r. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl Rozwiązania prosimy przysyłać listem na adres: Magazyn Dbam o zdrowie Wydawnictwo Bauer, ul. Motorowa 1, 04-035 Warszawa 98

dbam o zdrowie

ROZWIĄZYWANIE KRZYŻÓWEK TO DOSKONAŁA FORMA ĆWICZEŃ DLA MÓZGU A ZARAZEM ZAJĘCIE, KTÓRE POMAGA SIĘ ZRELAKSOWAĆ. ŻYCZYMY DOBREJ ZABAWY:)

* suplement diety ** Produktów biobójczych należy używać z zachowaniem środków ostrożności. Przed każdym użyciem należy przeczytać etykietę i informacje dotyczące produktu.