7 rzeczy, które warto wiedzieć o wątrobie

7rzeczy, które warto wiedzieć o wątrobie

Czy wiesz, że dbanie o ten największy organ w twoim ciele może być naprawdę przyjemne? Pyszne lekkie posiłki, nieco spacerów na świeżym powietrzu i raz w roku badania profilaktyczne zapewnią zdrowie i dobrą kondycję całego organizmu.

TEKST MARZENA BARTOSZUK

Nie myślimy o niej na co dzień, bo gdy działa prawidłowo, jej praca przebiega całkowicie niezauważalnie. Czujemy się dobrze, jesteśmy pełni energii, nie mamy żadnych dolegliwości trawiennych, nasz organizm funkcjonuje prawidłowo. Jeśli staramy się przestrzegać zasad zdrowego stylu życia, takich jak niskotłuszczowa dieta i regularna aktywność fizyczna, jest duża szansa, że wątroba będzie nam dobrze służyć przez długie lata. Niestety, wszelkie nasze słabości, w tym także nałogi (papierosy, alkohol, słodycze), mogą mocno odbić się na kondycji tego narządu, a w konsekwencji także na ogólnym stanie zdrowia. Dobra wiadomość jest taka, że nawet jeśli do tej pory zdarzały nam się w tym względzie zaniedbania, nie jest za późno na zmiany – wątroba ma bowiem niezwykłą wprost zdolność do regeneracji! I to jest jedna z 7 ważnych rzeczy, które powinniśmy o niej wiedzieć. Warto też poznać tajniki działania wątroby, by móc, jak najlepiej o nią zadbać.

1Wątroba odpowiada aż za 500 rozmaitych procesów w naszym organizmie!

To niezwykle skomplikowany narząd, można nawet powiedzieć, że całe laboratorium, i to z bardzo wieloma zadaniami. Najważniejszym z nich jest pochłanianie i neutralizowanie toksyn, jakie docierają do organizmu. Wątroba produkuje także żółć (każdej doby od 250 do 1100 ml) umożliwiającą trawienie tłuszczów oraz niemal 85 proc. wszystkich białek znajdujących się w osoczu (to m.in. albuminy, liczne białka krzepnięcia oraz aminokwasy niezbędne do dalszych syntez). Bierze też udział w wielu procesach metabolicznych (np. gospodarce węglowodanami czy białkami), gromadzi zapasy glukozy w postaci glikogenu, syntetyzuje cholesterol i trójglicerydy, jest też magazynem krwi, witamin A, D, B12 i żelaza oraz uczestniczy w neutralizacji zagrażających nam drobnoustrojów (np. bakterii). Nie trzeba wymieniać dłużej, by udowodnić każdemu, że kondycja tego narządu ma ogromny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Ale działa to też w drugą stronę! To, jak dbamy o nasze ciało i jego odżywianie może bardzo pomóc lub poważnie zaszkodzić wątrobie!

Na wątrobę FORTE

Suplement diety. Zawiera L-asparaginian L-ornityny, cholinę oraz cynk. Cholina wspomaga prawidłowe funkcjonowanie wątroby. Tabletki, 45 szt. JEŚLI CHCIAŁABYŚ, BY W TRAKCIE USG BRZUCHA, LEKARZ OCENIŁ NIE TYLKO STAN WĄTROBY, ALE I PĘCHERZA, PAMIĘTAJ, ŻE POWINIEN BYĆ ON WYPEŁNIONY MOCZEM (NIE KORZYSTAJ Z TOALETY PRZEZ 1-2 GODZINY) PRZED WIZYTĄ.

BADANIE Z KRWI POMOŻE OCENIĆ STAN WĄTROBY

Chodzi o próby wątrobowe, które pozwalają na sprawdzenie aktywności enzymów wątrobowych oraz stężenia substancji, które ten narząd przekształca lub wytwarza. Jeżeli dochodzi do uszkodzenia wątroby, dostają się one do krwi, a ich nadmierne stężenie można wykryć za pomocą badań. Są to: • transaminazy ALT i AST. Zwiększenie ich aktywności we krwi może być spowodowane nawet niewielkim uszkodzeniem wątroby (im jest ono większe, tym wyższe wartości AST i ALT); • enzym GGTP. To jeden z najczulszych markerów szczególnie przydatny w diagnostyce ostrych i przewlekłych chorób wątroby, dróg żółciowych i trzustki; • bilirubina całkowita. Stężenie tej substancji zwiększa się np. przy uszkodzeniu wątroby (w tym także wirusowym).

Jak przygotować się do badań?

Pójście do laboratorium zaplanuj z kilkudniowym wyprzedzeniem. •3-4 dni przed pobraniem krwi zrezygnuj z tłustych potraw i alkoholu. Ogranicz również ilość kawy i słodyczy (w tym też czekolady). •12 godzin przed badaniem nic nie jedz (powinnaś być na czczo), nie pal papierosów i nie przyjmuj żadnych leków wpływających na pracę wątroby (patrz też s. 34).

USG jamy brzusznej pozwala ocenić strukturę narządów wewnętrznych, takich jak wątroba, trzustka, śledziona, pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe oraz jelita.

2Gdy choruje, to nie boli!

Choć ta informacja może być dla wielu osób zaskakująca, faktem jest, że wątroba nie może boleć, ponieważ nie jest unerwiona. Dolegliwości odczuwane jako „ból wątroby” mogą wynikać z powiększenia tego narządu i rozciągnięcia otaczającej go torebki, zwanej otrzewną, która jest unerwiona, więc jej napięcie może sprawiać ból. Dolegliwości mogą być też wywołane przez ucisk powiększonej wątroby na sąsiednie narządy. Jednak wiele chorób, które niszczą wątrobę, długo przebiega w ukryciu, dlatego warto zwrócić uwagę na objawy, które mogą być zapowiedzią problemów: • powiększenie obwodu brzucha, • dolegliwości trawienne (wzdęcia, nudności), • zmiana koloru moczu na bardziej intensywny, • swędzenie skóry, • przewlekłe zmęczenie. Jeśli któreś z wymienionych dolegliwości wydają ci się znajome, poproś lekarza rodzinnego o skierowanie na USG jamy brzusznej oraz tzw. próby wątrobowe (opisane w ramce obok). Gdy wyniki okażą się niepokojące, konieczna będzie dalsza diagnostyka pod kierunkiem specjalisty.

REKLAMA

3Wątrobie szkodzi zarówno nadwaga, jak i... odchudzanie

Szczególnie groźna jest dla niej tzw. otyłość brzuszna, która charakteryzuje się nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w obrębie jamy brzusznej. Może to prowadzić do schorzenia nazywanego niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (według statystyk ma ją niemal co trzecia osoba po 65. r. ż.). Jak sprawdzić, czy masz otyłość brzuszną? Zmierz centymetrem obwód swojego brzucha (na wysokości pępka) – jeśli przekracza on 80 cm (u mężczyzn 94 cm), pora na odchudzanie. Byle... niezbyt szybkie, bo tzw. „diety cud” działają na wątrobę tak samo źle, jak nadmiar kilogramów. Nie powinno to nikogo dziwić – jest to przecież narząd, który bierze udział w przetwarzaniu tłuszczu (także tego pochodzącego z oponki na brzuchu). Jeśli zatem ktoś chudnie gwałtownie, np. 10 kg w miesiąc, obciąża wątrobę tak samo, jak gdyby w tym czasie zjadł tyle... słoniny czy boczku! Druga ważna kwestia: w tkance tłuszczowej latami gromadzą się różne toksyny i je także trzeba podczas odchudzania zneutralizować. Najlepiej więc odchudzać się powoli, ok. 0,5-1 kg tygodniowo.

REKLAMA

Ostropest

Suplement diety. Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie i ochronę wątroby oraz przyczynia się do utrzymania prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Tabletki powlekane, 30 szt.

4To jedyny organ, który potrafi się regenerować!

Wątroba to narząd niezwykły! Ma wyjątkową zdolność do naprawy zniszczeń wywołanych przez alkohol, nieprawidłową dietę, leki i inne szkodliwe czynniki. Co więcej, jest w stanie odbudować się nawet po chirurgicznym usunięciu całego płata. Kolejna dobra wiadomość jest taka, że nigdy nie jest za późno na regenerację tego organu, choć oczywiście im wcześniej się tym zajmiemy, tym lepiej! Hepatocyty, czyli komórki wątroby, odbudowują się powoli, jednak po 1-2 miesiącach przyjmowania preparatów zawierających dwie wymienione substancje można zauważyć poprawę! Sylimaryna. Ten naturalny kompleks flawonoidów zawarty w ekstrakcie z ostropestu plamistego, ułatwia eliminację toksyn, działa przeciwzapalnie, regeneruje wątrobę i zapobiega jej marskości. Cynaryna. Chroni komórki wątroby przed uszkodzeniem. Znajdziesz ją w dostępnych w aptekach wyciągach z liści i korzeni karczocha. Możesz także pić przed każdym większym posiłkiem odwar z korzenia mniszka – 2 łyżki suszu zalej dwoma szklankami wody i gotuj ok. 10 minut na małym ogniu. Odstaw na 10 minut, przecedź i wypij.

ZIELE DZIURAWCA MA DZIAŁANIE ŻÓŁCIOPĘDNE, ROZKURCZA DROGI ŻÓŁCIOWE I ZAPOBIEGA TWORZENIU SIĘ KAMIENI. WSPOMAGA TEŻ TRAWIENIE TŁUSZCZU. NAPAR DOBRZE JEST WIĘC PIĆ PO TŁUSTYCH POSIŁKACH.

Ostropest, mniszek lekarski, karczoch i dziurawiec

to rośliny lecznicze wspierające pracę wątroby i przyspieszające jej regenerację. Możesz stosować je doraźnie w razie problemów trawiennych, albo dłużej, jednak wówczas lepiej dopiero po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.

REKLAMA

ZAWSZE PRZY ANTYBIOTYKU

Produkt leczniczy o optymalnym składzie probiotycznym. Do stosowania u dzieci oraz u osób dorosłych, w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia zaburzeń funkcjonowania układu pokarmowego, jego regeneracji oraz przywrócenia homeostazy mikrobiomu.

3

BEZPIECZEŃSTWO

zawiera wysokiej jakości 3 przebadane szczepy probiotyczne.

PRZYWRÓCENIE I UTRZYMANIE HOMEOSTAZY PRZEWODU POKARMOWEGO

obniżając pH, umożliwia rozwój prawidłowej flory jelitowej, a tym samym zapobiega osiedlaniu się i namnażaniu drobnoustrojów chorobotwórczych.

ŁATWE PRZECHOWYWANIE W TRAKCIE TERAPII

produkt stabilny w temperaturze pokojowej.

MOŻLIWOŚĆ OTWARCIA KAPSUŁKI

ułatwia podanie produktu dzieciom i osobom starszym oraz wszystkim pacjentom mającym problem z przełykaniem.

TRILAC • kapsułki, 20 sztuk • Produkt leczniczy • Substancja czynna: 1 kapsułka zawiera 1,6 x 109 CFU bakterii kwasu mlekowego Lactobacillus acidophilus (La-5) 37,5%, Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus (Lb-Y27) 25%, Bifidobacterium lactis (Bb-12) 37,5% • Wskazania: poantybiotykowe zapalenie jelit ze szczególnym uwzględnieniem leczenia wspomagającego rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy, głównie przy nawracającym rzekomobłoniastym zapaleniu okrężnicy, zapobieganie biegunce podróżnych, leczenie wspomagające po antybiotykoterapii • Przeciwwskazania: nie należy stosować leku TRILAC, jeśli: występuje nadwrażliwość (uczulenie) na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, występuje nadwrażliwość (uczulenie) na białko mleka krowiego • Podmiot odpowiedzialny: Zakład Farmaceutyczny AMARA sp. z o.o., ul. Stacyjna 5, 30-851 Kraków

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

5Leki i alkohol – duet, którego trzeba unikać

Sam alkohol zwłaszcza mocny i spożywany w nadmiarze lub regularnie (czyli każdego dnia) szkodzi wątrobie. Co ciekawe, znacznie bardziej podatne na takie problemy są kobiety niż mężczyźni! Jednak jeszcze bardziej toksyczne dla wątroby jest łączenie trunków z niektórymi lekami. Abstynencję lepiej też zachować przyjmując antybiotyki, niektóre leki kardiologiczne i immunosupresyjne. Okazuje się, że ryzyko uszkodzenia wątroby dotyczy także leków wydawanych bez recepty. Lekarze apelują, by po wypiciu nawet niewielkiej ilości alkoholu unikać m.in. tabletek przeciwbólowych z paracetamolem. Najlepiej więc czytać bardzo dokładnie wszystkie informacje zawarte na ulotce stosowanego preparatu, a gdy znajdują się tam ostrzeżenia o niełączeniu go z alkoholem, potraktować je poważnie!

Według medycyny chińskiej okres największej aktywności wątroby przypada nocą, w godz. 1-3. Jeżeli więc często budzisz się w tym czasie, sprawdź jej stan.

pytamy eksperta

DR N. FARMACEUTYCZNYCH KRZYSZTOF SŁOMIAK

NIE CHODZI TYLKO O TO, BY NIE POPIJAĆ WINEM CZY PIWEM TABLETEK! ODSTĘP POMIĘDZY LEKIEM A WYPICIEM NAWET MINIMALNEJ DAWKI ALKOHOLU POWINIEN WYNOSIĆ CO NAJMNIEJ 2-4 GODZINY!

Jakie leki lub suplementy można przyjmować, gdy odczuwamy dolegliwości związane z wątrobą?

Wątroba spełnia wiele istotnych funkcji: oczyszcza krew, syntezuje białka, produkuje hormony i wspomaga trawienie. Aktualne badania sugerują, że ostropest plamisty, cynk i korzeń lukrecji mają właściwości przeciwzapalne, które mogą zapobiegać uszkodzeniom wątroby w wyniku infekcji i ekspozycji na toksyny. Jednak warto pamiętać, by te preparaty stosować dokładnie w dawkach zalecanych w ulotce. Wszystkie te substancje niosą bowiem ze sobą również zagrożenie dla zdrowia, jeśli przyjmowane są nieodpowiednio (np. zbyt duże dawki, zbyt długo). Aby pomóc naszej wątrobie, należy zmniejszyć spożycie tłuszczów nasyconych i alkoholu. W przypadku, gdy wystąpią objawy choroby wątroby lub uważamy, że mogliśmy mieć kontakt z osobą z wirusem zapalenia wątroby, trzeba niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

6Dieta wątrobowa jest pyszna i zdrowa

Jest to taki sposób odżywiania, który możesz stosować profkilaktycznie przez całe życie. Służy wątrobie, ale też układowi krążenia i sprzyja zachowaniu szczupłej sylwetki. • Piecz zamiast smażyć! Zrezygnuj z tłustych kotletów schabowych, lepiej zjedz porcję pieczeni z indyka lub piersi kurczaka. • Używaj dobrego tłuszczu. Wyrzuć smalec, zastąp go olejem roślinnym (np. rzepakowym). Ogranicz też masło na rzecz miękkich margaryn. • Jedz dużo warzyw, najlepiej surowych. Sprzyjają one detoksykacji wątroby i ułatwiają jej regenerację. Masz wzdęcia po surówkach? Wiele warzyw (m.in. kalafior, brokuły, marchew) możesz ugotować na parze. Polecane są również długo gotowane wywary i zupy-krem, bez dodatku śmietany (można zastąpić ją jogurtem). Unikaj warzyw strączkowych, cebuli, czosnku i pora. • Ogranicz ilość owoców. Nadmiar fruktozy może sprzyjać stłuszczeniu wątroby. Najlepsze są jabłka, pomarańcze, banany, grejpfruty i kiwi – nie więcej niż 2 sztuki dziennie.

7Odkryto aż 6 wirusów zapalenia wątroby

Oto kilka najważniejszych informacji na ich temat.

Wirusowe zapalenie wątroby

typu A (WZW A) nazywane jest chorobą brudnych rąk. Przenosi się drogą pokarmową, np. przez spożycie zakażonych produktów i wody lub kontakt z zakażoną osobą (np. przez nieumyte po wyjściu z toalety ręce).

Wirusowe zapalenie wątroby typu B

(WZW B) przenosi się poprzez kontakt z płynami ustrojowymi (spermą, śliną) lub krwią osoby zakażonej (np. podczas zabiegów kosmetycznych, wizyt u dentysty, manicure). Dobra wiadomość: na typy A i B są skuteczne szczepionki!

Wirusowe zapalenie wątroby typu C

(WZW C) to najgroźniejsza odmiana choroby. Wirus przenosi się podobnie jak typ B, ale nie wynaleziono jeszcze na niego szczepionki. Jedynym zabezpieczeniem jest przestrzeganie profilaktyki, np. korzystanie z usług sprawdzonych gabinetów kosmetycznych czy stomatologicznych, brak przygodnych kontaktów seksualnych. Nowsze typy D, E i G są w Polsce rzadkie, występują raczej w krajach o klimacie tropikalnym.

GDY POJAWIĄ SIĘ PROBLEMY...

Jeśli po badaniach okaże się, że masz jakąś chorobę wątroby (np. stłuszczenie czy początki marskości), możliwie szybko skontaktuj się z dietetykiem. Pomoże ci dopasować sposób odżywiania się do twojego problemu i nauczy, jak najlepiej wprowadzać kolejne zmiany.

• Wzbogać jadłospis o metioninę, cholinę oraz witaminę B2 (sporo tych składników zawierają m.in. jaja i chudy nabiał) oraz witaminy C i E (warzywa i owoce) – ograniczają odkładanie się lipidów w wątrobie i przyspieszają regenerację narządu.

• Jedz wyłącznie świeżo przygotowane posiłki. Najlepiej 5-6 niewielkich porcji dziennie. Nie rób między nimi przerw większych niż 2-3 godziny. Dokładnie przeżuwaj każdy kęs.