DOZ Magazyn 03-2024

NIE DAJ SIĘ ALERGII

SPRAWDŹ, CO ZROBIĆ, ABY POCZUĆ SIĘ LEPIEJ

Zdrowa

Wielkanoc

• Mądre zakupy przed świętami

• Przepisy na wielkanocne przysmaki

jest w Tobie

MOŻESZ BYĆ SZCZĘŚLIWA

MIMO PRZECIWNOŚCI LOSU

Brodzik Joanna

Potrafię patrzeć na siebie z troską

na

FOKUS WĄTROBĘ

JAK I KIEDY PRZEPROWADZIĆ JEJ OCZYSZCZENIE

WSPARCIE

METABOLIZMU sposobów na przyspieszenie przemiany materii

7

marzec 2024

Porady i inspiracje dla Ciebie

Dzień

Ndobry

iedawno składałam życzenia na Boże Narodzenie, a tu już Wielkanoc! W tym roku wypada wyjątkowo szybko, ale może to dobrze. Kumulacja wiosennych nastrojów i radości ze świąt niesie ze sobą potężny ładunek pozytywnej energii.

W tym wydaniu znajdziecie ciekawe artykuły: o zbawiennym na zdrowie wpływie stosowania postu nie tylko przed świętami, jak mądrze wybierać produkty na wielkanocny stół i co pysznego może się na nim znaleźć.

Przeczytajcie także o skutecznych sposobach na przyspieszenie przemiany materii oraz jak przeprowadzić wiosenne oczyszczanie wątroby. Dla tych, którzy zimą chorowali, z pewnością pomocny będzie artykuł o tym, jak wzmocnić organizm po antybiotykoterapii.

Wszystkim życzę wspaniałych Świąt Wielkanocnych, serdecznej rodzinnej atmosfery i jak zwykle dużo zdrowia:-)

Miłej lektury!

Karolina Banasiak

REDAKTOR PROWADZĄCA

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON

w Zobacz, co numerze...

inspiracje miesiąca

8 Wiosna daje moc

Kalendarium zdrowia

mam pytanie do…

PISZCIE DO NAS!

Dzień dobry!

Z przyjemnością wzięłam do ręki (...) numer Waszego magazynu. Szczególnie zainteresował mnie artykuł ,,Gdy zjemy za dużo". Skorzystałam z rad i podczas świąt ,,ratowałam" mój przewód pokarmowy naparem z rumianku. Z kolei tekst ,,Tak pachnie zdrowie" przekonał mnie do stosowania olejków eterycznych. Już wiem, że czuję miętę do olejku cytrynowego i herbacianego. Na koniec pozdrawiam moich rodziców Tereskę i Andrzeja oraz całą redakcję.

Edyta W. z Hipolitowa

10 Joanna Brodzik: Czuję się spełniona w każdej z życiowych ról

temat miesiąca

14 7 sposobów na przyspieszenie przemiany materii

dbam o zdrowie

24 Zoom na…

Gdy natura bywa wrogiem

30 Rozmowa z lekarzem Implanty po pięćdziesiątce. Kiedy to możliwe?

32 Ważne badanie

Wodorowy test oddechowy

Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl

34 Zapytaj farmaceutkę

36 Zdrowie rodziny

Oczyszczanie wątroby

40 Zdrowie rodziny

Torbiel na jajniku

42 Zdrowie rodziny

Propolis, pyłek, pierzga...

44 Domowa klinika

To nic, że leje i wieje

48 Felieton

żyję zdrowo

50 Zoom na...

Aktywni bez względu na wiek

54 W dobrej formie

Jak wzmocinić się po antybiotykoterapii

56 W dobrej formie

Sprawdź swoją kondycję

jem zdrowo

58 Zoom na...

70 Wieści z apteki

Porady zza

pierwszego stołu

Mądre zakupy przed świętami

62 Sezon na...

jestem eko

72 Zoom na...

Sprzątanie

Gdy swędzi skóra

78 Mam patent na...

Daria Widawska:

Nie wyrzucam jedzenia

dbam o urodę

80 Zoom na...

Piękna podczas menopauzy

84 Mam patent

Rzeżucha każdego dnia

64 Dieta

Post? Dobry pomysł!

68 Przepisy

Wielkanocne przysmaki

Makijaż bez podrażnień

to jest mój czas

86 Zoom na...

Jak cieszyć się życiem

90 Myśl miesiąca

92 Prawo

Wybierasz się do szpitala?

94 Podróże

Na Kurpiach

98 Krzyżówka

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl

Poznajcie naszych ekspertów

Drodzy Czytelnicy, misją Ekspertów DOZ.pl jest dostarczanie rzetelnych rad, a Program Ekspertów DOZ.pl umożliwia Wam kontakt z Farmaceutami. Ich wsparcie możecie uzyskać, pisząc do nas na adres magazyn@dbamozdrowie.pl, ale także za pośrednictwem czatu w aplikacji DOZ.pl.

MGR FARMACJI KAROLINA BANASIAK

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN, SPECJALISTKA W DZIEDZINIE KOSMETYKÓW

I ZIOŁOTERAPII

MGR FARMACJI EWA DEMBOWSKA

ODPOWIADA

NA WASZE PYTANIA

DO FARMACEUTKI

MGR FARMACJI MAGDALENA RÓG

AUTORKA TEKSTÓW Z ZAKRESU FITOTERAPII, CHORÓB CYWILIZACYJNYCH

I OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ

DR N. FARMACEUTYCZNYCH MAGDALENA JACHORSKA

PRACOWNIK NAUKOWY, AUTORKA PUBLIKACJI DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA FARMAKOTERAPII

I ZDROWIA KOBIET

MGR FARMACJI ANETA EKERT

AUTORKA TEKSTÓW NA TEMAT BEZPIECZEŃSTWA I SKUTECZNOŚCI FARMAKOTERAPII

I OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ

Wydawca

Bez Recepty Sp. z o.o. 94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 tel. 42 200 75 87 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu

Projekt, redakcja, wykonanie Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. j. 04-035 Warszawa, ul. Motorowa 1 Recepcja tel. 22 51 70 500 magazyn@dbamozdrowie.pl www.bauer.pl

Redaktor naczelna

Izabela Raduszewska

Redaktor prowadząca

Karolina Banasiak

Redaktor kontentu

Urszula Zubczyńska

Sekretarz redakcji

Alicja Daszkiewicz

Zespół redakcyjny

Marzena Bartoszuk, Alicja Daszkiewicz (korekta), Barbara Lasota, Anna Skoczeń, Małgorzata Świgoń, Barbara Tuleja, Urszula Zubczyńska

Współpraca

MGR FARMACJI MAGDALENA TOSZEK-KUSTOSIK

AUTORKA TEKSTÓW

NA TEMAT BEZPIECZEŃSTWA I SKUTECZNOŚCI FARMAKOTERAPII

I OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ

BARBARA

MGR

Wojciech Gontarek, Jakub Jaworski, Magdalena Łuków, Magda Maciejczyk, Dorota Mikłaszewicz, Marta Stachura, Marta Szymczyk-Jaworska

Projekt graficzny

Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum

Zespół graficzny

Agata Baranowska, Natalia Gąsiorowska, Rafał Lewandowski, Maciej Moszyński, Piotr Oleszko, Ewa Rozum, Renata Szwarc, Beata Sędzimir (grafik prowadzący), Marek Wierzbicki

Fotoedycja

Kamila Mejran i Agnieszka Posiewka

Asystentka redakcji Agnieszka Klepacz

Zdjęcie na okładce Marlena Bielińska

Zdjęcia w magazynie

123RF/Picsel (chyba że zaznaczono inaczej)

Reklama pharma

Magdalena Ruszkowska tel. +48 885 500 881 reklama@dbamozdrowie.pl

Reklama no-pharma

Katarzyna Kilanowska tel. 48 692 461 080 Katarzyna.Kilanowska@bauer.pl

Druk

Quad/Graphics Europe Sp. z o.o. 07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120

BĄDŹ EKOLOGICZNY.

Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl.

TWOJE POSIŁKI W WALCE Z CHOROBĄ

NIEDOŻYWIENIE

I RYZYKO

NIEDOŻYWIENIA

ZWIĄZANE

Z CHOROBĄ

ZWIĘKSZONE ZAPOTRZEBOWANIE BIAŁKOWE

CHOROBA NOWOTWOROWA

TRUDNO GOJĄCE RANY

Nutridrink, Nutridrink Protein, Nutridrink Protein Omega 3, Nutridrink Skin Repair, to żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Nutridrink do postepowania dietetycznego w niedożywieniu i ryzyku niedożywienia związanym z chorobą. Nutridrink Protein do postępowania dietetycznego w niedożywieniu i ryzyku niedożywienia związanym z chorobą, szczególnie u pacjentów ze zwiększonym zapotrzebowaniem białkowym. Nutridrink Protein Omega 3 do postępowania dietetycznego u pacjentów z chorobą nowotworową z niedożywieniem lub ryzykiem niedożywienia z nią związanym. Nutridrink Skin Repair do postępowania dietetycznego w przypadku odleżyn i innych trudno gojących ran. Do stosowania pod nadzorem lekarza.

Nutricia Polska Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 8, 00-728

Wiosna daje moc

Chyba żadna pora roku nie męczy nas tak bardzo, jak ostatnio zima, zwłaszcza że coraz częściej mniej śnieżnych dni, a więcej szarych, przypominających jesień. Nic więc dziwnego, że niecierpliwie czekamy na wiosnę. Wreszcie bowiem dostajemy to, czego nam najbardziej brakuje, czyli niebieskie niebo, słońce i kontakt z przyrodą. Za nami także czas postanowień, jakie często robimy z początkiem nowego roku, i intensywnych prób ich realizacji oraz związanej z tym presji. Wiosną atmosfera jest spokojniejsza i wolna od nadmiernych oczekiwań, więc zdecydowanie lepiej sprzyja wszelkim zmianom, jakie chcemy wprowadzić w swoim życiu. Potwierdziły to badania, które wykazały, że wiosenny czas znacznie lepiej wyzwala aktywność i podejmowanie nowych działań. Nasza motywacja przybiera pozytywny charakter. Kontakt z przyrodą, która się zieleni, dodaje sił witalnych, poprawia samopoczucie i sprawia, że możemy i chcemy więcej. Najtrudniejsze jest zdecydowanie się na działanie. Reszta to już kwestia wytrwałości – jak powiedziała Amelia Earhart, pierwsza kobieta, która samotnie przeleciała nad Atlantykiem.

TEKST ALICJA DASZKIEWICZ

85%

wiedzy o dostarczająświecie mózgowi oczy, a nasza tęczówka jest unikalna jak linie papilarne. Nie powtarza się nawet w przypadku bliźniąt jednojajowych.

kalendarium

MARZEC

15 marca

Światowy Dzień

Walki z Chrapaniem

To przypadłość, która jest dokuczliwa dla osób śpiących w towarzystwie chrapiącego, przede wszystkim jednak może prowadzić do problemów zdrowotnych samego chrapiącego. Szczególnie niebezpieczny jest bezdech senny, który powoduje niedotlenienie i zaburzenia rytmu serca. Ponadto u chrapiących częściej występują nadciśnienie i infekcje górnych dróg oddechowych. Dlatego nie wolno lekceważyć chrapania, tylko skonsultować je z lekarzem.

18 marca

Europejski

Dzień Mózgu

Ma na celu zwrócić uwagę na to, jak postępować, aby jak najdłużej utrzymać mózg w dobrej formie. Pogorszenie sprawności umysłowej jest powszechne i bywa jedną z konsekwencji starzenia się organizmu. Zaburzenia funkcji poznawczych nie muszą być jednak czymś nieuniknionym. Codzienna stymulacja mózgu (czytanie, układanie puzzli, nauka nowych rzeczy) pomaga ograniczyć problemy z pamięcią i koncentracją.

21 marca

Międzynarodowy

Dzień Lasu

Nie bez przyczyny lasy nazywa się zielonymi płucami. Drzewa bowiem pochłaniają szkodliwy dla nas dwutlenek węgla i produkują tlen. Lasy pomagają przeciwdziałać zmianie klimatu, utrzymują bioróżnorodność gleby, rzek i zbiorników wodnych oraz umożliwiają bliski kontakt z naturą. Chrońmy więc drzewa i jak najwięcej czasu spędzajmy w lesie.

Czuję się spełniona w każdej

z życiowych ról

Nie buduje życia jedynie na aktorskich rolach.

Woli sięgać po marzenia i iść własną drogą.

TEKST MAGDA MACIEJCZYK

Joanna Brodzik

Po maturze, jako laureatka olimpiady z języka polskiego, została wpisana na listę studentów prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Miała również zaklepane miejsce na psychologii. Gdy okazało się, że za pierwszym podejściem dostała się do Akademii Teatralnej, bez wahania zdecydowała się pójść tą drogą. Urocza, utalentowana, szybko wspięła się na szczyt kariery dzięki rolom w serialach „Kasia i Tomek”, „Magda M” i komedii „Nigdy w życiu”. Ale kiedy przedwcześnie przyszli na świat jej synowie, błyskawicznie zerwała z wizerunkiem gwiazdy, odnajdując się w nowych przestrzeniach: mamy, trenerki, kulinarnej pasjonatki i mentorki od poskramiania wstydu.

Dobrze spotkać gwiazdę, która w domowych pieleszach nie zgorzkniała, a wyambitniała. Mówię tak, bo przeczytałam pani nowe zawodowe CV. Prezeska fundacji troszczącej się o ludzi z niepełnosprawnością, certyfikat prestiżowej szkoły TROP, uprawniający do prowadzenia warsztatów trenerskich, wreszcie absolwentka najsłynniejszej akademii kulinarnej świata Le Cordon Bleu i autorka kucharskiego bestselleru, gospodyni kolacji degustacyjnych z warsztatami. Skąd to profesjonalne podejście do kuchni?

Odkąd pamiętam, lubiłam tam spędzać czas. Zbieram książki kucharskie i materiały dotyczące

historii kulinariów, więc gawęda kulinarna „Umami. Opowieści i przepisy” wyrosła z mojego hobby i w momencie potrzeby znalezienia dla siebie nowej przestrzeni po miesiącu pandemicznej izolacji z powodu koronawirusa.

Ludzie mówią, że proponuje pani wyjątkowe dania. Które z receptur lubi pani najbardziej?

Wszystkie są wybrane z tzw. otwartego kanonu i w większości przetestowane przeze mnie w różnych warunkach, okolicznościach, domach. Ponieważ na spotkaniach po spektaklu „Wstydź się”, gdzie gram z Beatą Kawką, który traktuje o kobiecym wstydzie i jest zaproszeniem, żeby się z nim skonfrontować i rozprawić,

NIE TYLKO NA EKRANIE

Zagrałapierwszoplanowerole „Magdawserialach:„KasiaiTomek”, M”czy„Domnadrozlewi- skiem”. Obecniepiszedrugączęść swojejgawędykulinarnej„Umami. Opowieściiprzepisy”.Pracujenad beletrystycznymcyklem,który współtworzyrazemzMariką Krajniewską

.

potwierdziło się, że wiele osób bywa zawstydzanych w kuchni, specjalnie dla nich w książce umieściłam przepis na wszechplacek dla początkujących i zapracowanych.

Czyli...

Zawsze się udaje i można go zrobić w 3 minuty. Ten przepis jest dla mnie ważny, bo pozwala rozbroić wstyd, który – jak pokazują badania – nie tylko wyniszcza nas psychicznie, ale o kilkadziesiąt procent obniża odporność.

Słyszę od pani: „Regularnie jeżdżę na spotkania autorskie i kolacje degustacyjne. A jednocześnie muszę dbać o takie układanie kalendarza, żeby być obecną dla chłopców. Żeby można było ze mną pogadać, jak się wróci ze szkoły (...).

„Umami. Opowieści i przepisy” to gawęda kulinarna przeplatana sprawdzonymi przepisami zarówno na doskonałe potrawy kuchni tradycyjnej, jak i na egzotyczne dania z różnych stron świata. Wydawnictwo Znak

Ten rodzaj poczucia bezpieczeństwa jest tym ważniejszy, że wiąże się też z obecnością w kuchni”. To prawda, że codziennie gotuje pani obiady?

Robię to sprytnie, o czym również piszę w książce. Na przykład, jeśli gotuję w niedzielę rosół, to korzystam z 15-litrowego garnka, żeby część warzyw, mięsa i bulionu móc przez resztę tygodnia wykorzystywać jako bazę do innych potraw: risotto, sosu, zupy, które dzięki temu mogę przyrządzić szybciej i pyszniej. Nie marnuję jedzenia, czego nauczyła mnie mama, a ja teraz przekazuję to synom. Moja ukochana babcia Jadzia, od której nauczyłam się gotować, mawiała, że od nas zależy, czy gdy w lodówce zostaną tylko dwa jajka, zjemy je, złorzecząc na los, czy przyrządzimy najprostszy omlet, pięknie nakryjemy do stołu, zapalimy świece i podzielimy się nim z kimś bliskim.

Każdy aktor to trochę psycholog. Pani poszła krok dalej, zdobyła umiejętności trenerskie. Wykorzystuje je pani, gdy chodzi o szesnastoletnich synów?

Oczywiście. Poznałam kilkanaście metod, którymi można się posługiwać niezależnie od przestrzeni. Umiejętność kontaktowania się na różne sposoby, aktywnego słuchania, dawania feedbacku, szczególnie jeśli chodzi o informację zwrotną, która nie jest komplementem.

A gdybym poprosiła o radę, jak powstrzymać nastolatka, który wciąż gra na komputerze?

Jestem najdalsza od dawania rad. Mogę jedynie powiedzieć, że kiedy w moim domu pojawiła się przestrzeń gamingowa, ustaliłam

z oboma panami, że granice, których nie wolno przekraczać, to sen, dobre samopoczucie, podstawowa higiena ciała i życia oraz oceny. I jeszcze nigdy nie zostały przekroczone. Natomiast postrzeganie komputera i gier jako nowego wcielenia szatana jest dla mnie śmieszne.

Może pani rozwinąć?

Umówmy się, dla pokolenia współczesnych nastolatków cyfrowa przestrzeń jest naturalnym środowiskiem. Sprawność, bycie na czasie, jeśli chodzi o gry komputerowe, jest w tej chwili równie ważnym elementem atrakcyjności jak wygląd, umiejętność

W KILKU SŁOWACH O uważności

„Dla mnie w kulinarnej przestrzeni najważniejsze jest współdzielenie przestrzeni z ludźmi i ta możliwość, która pojawia się zawsze między jednym a drugim kęsem, żeby wykarmiać się swoją uważnością na drugiego człowieka.”

mówienia po angielsku itd. A może sprawność w szybkości przyswajania nowych bodźców doskonalona przez wiele godzin dziennie ma wpływ na rozwijanie umiejętności mózgu i przełoży się na kolejny krok w ewolucji?

A jeśli czuję, że przez gry tracę kontakt z własnym dzieckiem?

Myślę, że nastolatki chętnie wejdą do rzeczywistości, jeśli czują się do niej zaproszeni. Jeżeli nie czują, że banujesz albo nienawidzisz tego, co dla nich ważne. Czasem trzeba zejść z piedestału rodzica. Jeśli coś mnie uwiera, rozmawiam o tym z synami.

Mówię: widzę cię, martwię się, pomóż mi, bo nie wiem, co mam zrobić, gdyż z mojej perspektywy wygląda to tak.

Mówi pani: „Jestem wdzięczna losowi za ludzi i doświadczenia, które postawił na mojej drodze i mogę powiedzieć sobie, jak to dobrze, że nie mam (...) cekinowego celebryckiego bereciku”. Naprawdę nie żal, że skończył się serial „Magda M”?

Nie. „Magdę M” darzę dużym sentymentem. To był moment, kiedy w życiu zawodowym najciężej pracowałam i mam duży szacunek dla siebie z tamtego czasu. I ogromną wdzięczność do losu, że mogłam tego doświadczyć, bo już bym nigdy w życiu nie chciała tak ciężko pracować. Cieszę się, że to się wydarzyło dokładnie w tym momencie, kiedy moje ambicje, siła i miejsce na osi czasu pozwalały na bycie zajętą i popularną. To doświadczenie mnie wysyciło,

jeśli chodzi o spełnienie aktorskie. Wiem, jak jest być na samym szczycie i jaki ponosi się koszt.

Jest coś, czego żałuje pani, że nie zrobiła i już nie zrobi?

Uważam, że wszystko to, co miało się nie wydarzyć, było potrzebne i kto wie, co by się stało, gdyby się wydarzyło. To doświadczenie, które pozwala mi coś zrozumieć, coś stracić, coś zyskać i znaleźć się w miejscu, które jest kolejnym krokiem w życiu. Każda inna postawa, zwłaszcza frustracyjna, jest dla mnie marnotrawstwem energii. Jak mawiała moja ukochana babcia Jadzia: „I to minie, kochana”. To zdanie w wielu sytuacjach pomaga mi przetrwać chwile, gdy jest najciężej, jak i fantastycznego szczęścia.

REKLAMA

TEMAT miesiąca

7sposobów na przyspieszenie przemiany MATERII

Aktywność fizyczna, kolorowa dieta i ostre przyprawy to tylko trzy z najlepszych sposobów na poprawę metabolizmu.

Zapraszamy do odkrywania innych tajemnic tego procesu, by szybko odczuć realną korzyść dla zdrowia i samopoczucia.

TEKST MARZENA BARTOSZUK

Metabolizm (przemiana materii) to złożone procesy chemiczne, które zachodzą w naszym organizmie w celu przetwarzania pokarmu na energię niezbędną do podtrzymywania życia. Potocznie najczęściej tego terminu używamy w kontekście tempa spalania kalorii oraz indywidualnej skłonności do tycia – przy wolnym metabolizmie organizm oszczędnie zużywa energię i gromadzi nadwyżki w postaci rezerw tłuszczu,

a gdy jest on szybki, zapasy tkanki tłuszczowej praktycznie nie przyrastają. Tempo przemiany materii zależy od wielu czynników, m.in. wieku, trybu życia i diety – na wiele z nich mamy realny wpływ. Na kolejnych stronach przedstawimy siedem skutecznych sposobów na przyspieszenie metabolizmu, przybliżając mechanizmy, jakie stoją za tym procesem, oraz sugerując praktyczne kroki, które można podjąć, aby codziennie wesprzeć efektywność przemiany materii.

1Dieta bogata w białko

Odpowiednia ilość tego składnika w pożywieniu może przyspieszyć przemianę materii nawet o 25 proc. Białko jest niezbędne do budowy i regeneracji tkanek, wpływa na zwiększenie tempa metabolizmu poprzez efekt termiczny. Dodatkowo proces trawienia białka wymaga większej ilości energii w porównaniu do tłuszczów czy węglowodanów.

Osoby dorosłe powinny spożywać ok. 1 g białka na każdy kilogram masy ciała – jeśli więc ważysz 70 kg, jedz ok. 70 g białka na dobę. Każdy posiłek powinien zawierać produkty, takie jak: mięso (najlepiej drobiowe) lub jego wegetariański odpowiednik (np. rośliny strączkowe), ryby, twaróg, jaja, mleko lub jogurty. Aby zjeść każdego dnia ok. 70 g,

potrzebujesz: 2 jajka (25 g), serek wiejski lub skyr (18 g), kilka plastrów żółtego sera (15–20 g) i 100 g kurczaka (18 g).

Uwaga! Jeśli cierpisz na przewlekłą chorobę nerek, skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem w sprawie zalecanej ilości białka.

Jedzmy regularnie co 3–4 godziny. Lepiej zjeść częściej, a mniejszą porcję. Dzięki temu tempo metabolizmu będzie utrzymane na wysokich obrotach.

DOBRYM

ŹRÓDŁEM BIAŁKA SĄ RYBY I OWOCE MORZA ORAZ MIĘSO I PRZETWORY MLECZNE.

2

Umiarkowana

aktywność fizyczna

Regularny ruch odgrywa kluczową rolę w przyspieszeniu metabolizmu. Dla osób młodszych i w dobrej kondycji zdrowotnej zalecane są najczęściej ćwiczenia o wysokiej intensywności, takie jak: bieganie, trening interwałowy (ćwiczenia o zmiennym tempie) czy siłowy, które pobudzają pracę mięśni, co z kolei zwiększa ilość spalanych kalorii, i to nawet jeszcze przez kilka godzin po zakończeniu aktywności fizycznej. Seniorzy czy osoby z chorobami przewlekłymi lub po prostu prowadzące od dawna głównie siedzący tryb życia także mogą odnieść znaczne korzyści po włączeniu dawki ruchu do codziennej rutyny. Dzięki temu wzrośnie u nich ilość masy mięśniowej – a warto wiedzieć, że mięśnie spalają więcej kalorii niż tłuszcz, nawet w stanie spoczynku. Obliczono, że każdy dodatkowy kilogram mięśni spala dziennie 65 kcal!

30 minut aktywności fizycznej dziennie to minimum. Najlepsze są takie rodzaje treningu, które po prostu sprawiają przyjemność, bo wydzielają się wówczas endorfiny („hormony szczęścia”).

Najlepiej utrzymywać puls w zakresie

70-85% tętna maksymalnego (aby je obliczyć odejmij swoją liczbę lat od 220). Osoba w wieku 50 lat powinna wiec utrzymywać tętno wysiłkowe ok. 120 uderzeń.

Sprawdź swoje tętno

ćwiczeń.podczas Włącz stoper (może być w telefonie), przyłóż dwa palce do nadgarstka i policz liczbę uderzeń serca na minutę.

BY ZBUDOWAĆ WIĘKSZĄ MASĘ MIĘŚNIOWĄ ĆWICZ Z HANTLAMI (ALBO PÓŁLITROWYMI BUTELKAMI WODY) 10 MINUT DZIENNIE.

REKLAMA

KAPSUŁKI NIE ZASTĄPIĄ ZDROWEJ DIETY I AKTYWNOŚCI – MOGĄ JEDYNIE STANOWIĆ ICH UZUPEŁNIENIE.

Preparaty

przemianęwspomagające materii

W aptekach są dostępne preparaty, które przyspieszają metabolizm, m.in. dzięki zwiększeniu temperatury ciała i nasileniu procesów przemiany materii. Oto kilka przykładów.

Kapsułki z zieloną herbatą. Zwiększają termogenezę poposiłkową, czyli wytwarzanie energii i związanego z nią ciepła w wyniku trawienia.

Preparaty z L-karnityną. Przyspieszają metabolizm kwasów tłuszczowych.

Suplementy z kofeiną. Działa ona stymulująco na układ nerwowy, co może zwiększać tempo metabolizmu, pomaga w spalaniu tłuszczu (również dzięki zwiększeniu wydolności organizmu na wysiłek fizyczny).

Preparaty złożone zawierają m.in.: piperynę, kurkuminę, ekstrakty z owoców garcinia cambogia, imbiru, guarany czy pieprzu kajeńskiego.

Wymienione preparaty dostępne są bez recepty, jednak nie wszyscy mogą je bezpiecznie stosować – patrz wypowiedź ekspertki w ramce obok. Powinny być też jedynie uzupełnieniem zdrowej diety i aktywności fizycznej.

pytamyeksperta

MGR FARM. ANETA EKERT

Czy każdy może stosować substancje przyspieszające metabolizm?

To składniki wielu preparatów wspierających odchudzanie – najczęściej suplementów diety. Ich zadaniem jest nasilenie przemiany materii i zwiększenie termogenezy. Poza dobroczynnymi właściwościami mogą posiadać liczne przeciwwskazania do stosowania, wchodzić w interakcje ze zażywanymi lekami i innymi preparatami oraz wywoływać działania niepożądane.

Jedną z substancji wpływających na przemiany metaboliczne jest kofeina, występująca m.in. w zielonej herbacie, kawie, kakao i guaranie. Za bezpieczną dzienną dawkę dla osób zdrowych uznaje się maks. 400 mg. Jej przekroczenie może powodować arytmię, bezsenność i problemy żołądkowe. Ostrożność powinny zachować osoby m.in. z nadciśnieniem, chorobami serca, cukrzycą.

Podobne ostrzeżenia mogą dotyczyć synefryny, otrzymywanej z naowocni pomarańczy gorzkiej.

Ze stosowania preparatów z garcinia cambogia powinni zrezygnować diabetycy oraz pacjenci stosujący leki przeciwdepresyjne.

Chili, kłącze imbiru, cynamon i kurkuma mogą nasilać dolegliwości gastryczne.

Preparaty z pokrzywą indyjską, która jest źródłem forskoliny, mogą zwiększać działanie niektórych leków (np. przeciwzakrzepowych).

Za bezpieczne uznano stosowanie L-karnityny, ale nie można wykluczyć ryzyka hipoglikemii. Przed rozpoczęciem stosowania suplementów zawsze wskazana jest konsultacja z lekarzem lub farmaceutą.

4

Mniej stresu, więcej relaksu

Stres, nawet jeśli nie jest bardzo silny, ale utrzymuje się stale, może prowadzić do wzrostu poziomu kortyzolu, czyli hormonu, który znacznie spowalnia procesy metaboliczne. To on właśnie odpowiada za obniżenie masy mięśniowej (a już wiemy, jak ważna jest ona dla tempa przemiany materii) oraz za zwiększone magazynowanie tkanki tłuszczowej. Dlatego regularne stoso-

KILKUMINUTOWA MEDYTACJA (POLEGA NA SKUPIENIU SIĘ JEDYNIE NA ODDECHU) WPŁYWA NA OBNIŻENIE STRESU ORAZ CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI.

wanie metod relaksacji może pomóc w zredukowaniu napięcia i utrzymaniu równowagi hormonalnej oraz prawidłowego tempa przemian metabolicznych. Każdy powinien znaleźć swój sposób na rozładowanie stresu, oto kilka najprostszych przykładów. Oddech kwadratowy. Nazywa się tak dlatego, że długość każdego z czterech elementów: wdechu, zatrzymania powietrza, wydechu i zatrzymania powietrza jest taka sama. Polecany jest przez naukowców z Harvard Medical School jako recepta na stres związany z codziennymi wyzwaniami. Nabieraj powietrza, licząc w myślach do czterech, zatrzymaj (licząc do czterech), tak samo wykonaj wydech i przerwę.

Lawenda. Olejek eteryczny z kwiatów tej rośliny wykorzystywany jest w aromaterapii klinicznej do leczenia stanów lękowych, depresji i bezsenności oraz innych schorzeń o podłożu stresowym. Kup naturalny olejek eteryczny z lawendy i skrop nim chusteczkę. W trudnych chwilach wdychaj ten zapach przez kilka minut. Możesz też rozpylać olejek w mieszkaniu. Muzyka relaksacyjna. Łagodna, kojąca melodia wycisza i relaksuje, bo podświadomie poddajesz się jej uporządkowanej strukturze, dopasowując puls i oddech do jej spokojnego rytmu (np. Sonata księżycowa Beethovena czy Kołysanka Schulza).

5

Regularne posiłki

Gdy chcesz zwiększyć swoje tempo przemiany materii, zapomnij o restrykcyjnych dietach i głodówkach. Szybko bowiem odczujesz negatywne konsekwencje zdrowotne takich ograniczeń. Nie tylko zwolni twój metabolizm, ale możesz nabawić się niedoborów żywieniowych i rozregulować hormony m.in. tarczycy – warto pamiętać, że prawidłowa praca tego narządu także ma ogromny wpływ na tempo przemiany materii. Niskokaloryczne diety to także duży stres dla organizmu, wzrasta więc ilość kortyzolu, a o destrukcyjnym działaniu tego hormonu już wspominaliśmy. Co zatem robić, aby utrzymać prawidłowe tempo metabolizmu?

Jedz śniadania! Wybieraj produkty zawierające węglowodany złożone, np. pełnoziarniste pieczywo z dodatkiem plastra wędliny czy sera albo płatki owsiane na mleku bądź z dodatkiem jogurtu, otrębów i świeżych owoców. Dzięki temu zwiększysz zawartość błonnika w diecie, a jest to jeden z elementów potrzebnych do tego, aby utrzymać prawidłowe tempo przemiany materii.

Zachowaj odstępy między posiłkami. Najczęściej zaleca się 5 posiłków dziennie i zachowanie między nimi 3–4 godzin przerwy. Udowodniono, że lepiej jeść częściej, a mniejsze porcje, bo dzięki temu metabolizm cały czas utrzymuje się na wysokich obrotach.

Dobra wiadomość.

Wypicie na czczo

1–2 szklanek wody, najlepiej z kilkoma kroplami cytryny, przyspiesza metabolizm o mniej więcej 30 proc. przynajmniej na kolejną godzinę.

ZAPARCIA SPRAWIAJĄ, ŻE PRZEMIANA MATERII ZWALNIA, ALE MOŻNA TEMU ZAPOBIEGAĆ, JEDZĄC DUŻO BŁONNIKA, ZAWARTEGO W SUROWYCH I LEKKO OBGOTOWANYCH WARZYWACH.

6

Wystarczająco długi sen

Jak pisze dr Matthew Walker w ciekawej książce „Dlaczego śpimy” (Wyd. Marginesy), niewystarczająca ilość snu sprzyja zaburzeniom metabolizmu na wielu płaszczyznach. Przede wszystkim rozregulowuje gospodarkę hormonalną, w tym wydzielania tzw. hormonów głodu i sytości (greliny i leptyny), które znacząco wpływają na apetyt. Brak snu prowadzi do zwiększenia poziomu tego pierwszego i obniża ten drugi – to jeden z powodów, dla których jemy więcej, gdy śpimy mniej. Im krótszą masz przerwę nocną w przyjmowaniu pokarmów, tym większe też ryzyko insulinooporności, która zwiększa odkładanie się tkanki tłuszczowej i może prowadzić do jednej z najczęstszych chorób metabolicznych, czyli cukrzycy. Okazuje się jednak, że takie problemy mogą także pojawić się nie tylko wtedy, gdy śpisz za mało, ale również wówczas, gdy twój sen jest nieregularny – raz kładziesz się spać o 22.00, innym razem o 1.00 i wstajesz o różnych porach.

Naukowcy zalecają, by kłaść się spać przed północą i dbać o to, aby nocny odpoczynek trwał ok. 8 godzin.

SĄ BADANIA, Z KTÓRYCH WYNIKA, ŻE OSOBY ŚPIĄCE DŁŻUEJ MAJĄ

WYŻSZE SPOCZYNKOWE TEMPO PRZEMIANY MATERII.

TEMAT miesiąca

7Ostre

przyprawy

Wiele z nich jest bogatych w substancje biologicznie czynne, które wpływają na procesy metaboliczne. Oto kilka przypraw, które warto dodawać do potraw jak najczęściej. Cynamon. Pomaga w regulacji poziomu cukru we krwi poprzez zwiększenie wrażliwości komórek na insulinę, to zaś poprawia metabolizm glukozy.

Kurkuma. Jej aktywny składnik kurkumina ma właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Może wspomagać metabolizm poprzez modulację procesów zapalnych i oksydacyjnych w organizmie.

Chili (pieprz cayenne). Substancja czynna, czyli kapsaicyna, zwiększa tempo przemiany materii i pomaga w spalaniu kalorii. Imbir. Pomaga w przyspieszeniu metabolizmu poprzez zwiększenie temperatury ciała i aktywację termogenezy.

Wiele korzennychprzyprawwykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Sprawiają, że organizm znacznie szybciej walczy z wszelkimi infekcjami.

REKLAMA

DBAM o zdrowie Jak żyć z alergią?

To trudne. Przekonało się o tym już 40 proc. ludzkości, w tym co drugi Polak. A inni dowiedzą się wkrótce, bo alergia to choroba cywilizacyjna. Uczulić się możemy w każdym wieku i na dodatek przekazujemy skłonność do alergii genetycznie. Dlatego nie wolno jej lekceważyć.

Gdy natura bywa

WROGIEM

Jeszcze niedawno miałaś wiosną tylko lekki katar, a dziś, gdy pylą rośliny, jesteś już nie do życia. Boli cię głowa, z nosa się leje, męczy cię kaszel… To jeden z typowych scenariuszy tej choroby. Są jednak metody, które pomogą nie tylko łagodzić objawy alergii, lecz także oddziaływać na jej przyczyny. TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

Sam mechanizm alergii jest prosty. Na skutek zmian w otoczeniu (zanieczyszczenia gleb, wód i powietrza), zgubnego stylu życia (stresu, spożywania żywności wysoko przetworzonej, palenia) czy nadużywania antybiotyków (co eliminuje bakterie, wirusy i grzyby) u niektórych osób układ immunologiczny „wariuje” i traci orientację, kto wróg, kto przyjaciel. I zaczyna walczyć z substancjami, które nie są dla nas szkodliwe. Większość uczuleń to alergie IgE zależne. Organizm po zetknięciu się z alergenami wytwarza przeciwciała IgE, które stymulują inne komórki (m.in. tuczne) do uwalniania substancji prozapalnych, głównie histaminy. Dochodzi do jej silnego wyrzutu i reakcji zapalnej, zwanej alergiczną, która daje cały wachlarz objawów, od kataru i łzawienia po wstrząs anafilaktyczny. Rzadziej mamy do czynienia z alergią IgE niezależną, jak celiakia, gdzie do obrony wysyłane są limfocyty-T. Jeżeli więc chcemy ograniczyć reakcje uczuleniowe, musi my działać i na skutki, i na przyczyny. Do walki z przyczynami służą: testy (ramka na s. 26), dzięki którym możemy odkryć, co nas uczula, unikanie źródeł alergii oraz immunoterapia (ramka na s. 27). Do terapii, ograniczenia i łago dzenia objawów stosuje się: preparaty antyhista minowe, kromony w postaci aerozoli, kortykoste roidy, a także adrenalinę w przypadku wstrząsu anafilaktycznego grożącego śmiercią. Leczenie za leży od rodzaju alergii i jej zagrożenia dla zdrowia (alergie trapią sezonowo, innych całorocznie, po jawiają się miejscowo lub w całym organizmie).

1Wziewna

Na czym polega? Tu zagrożeniem są cząsteczki unoszące się w powietrzu: np. pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, zarodniki grzybów i pleśni, sierść zwierząt (psa, kota), wełna i pierze. Ich kontakt z układem oddechowym wywołuje najczęściej: wodnisty katar, kichanie, suchy kaszel, zapalenie spojówek, swędzenie i łzawienie oczu. I choć alergia wziewna często występuje tylko okresowo, zostawiona sama w sobie może przejść w alergię krzyżową lub inną chorobę, np. astmę czy POChP (przewlekłą obturacyjną chorobę płuc).

Co robić? Pierwszym krokiem jest zrobienie testów, po nim odczulanie. Nim przyniesie skutek, musimy unikać alergenów za wszelką cenę. Jeśli są w domu, oczyścić go (np. oddać zwierzęta, zrezygnować z rzeczy gromadzących kurz) i sprzątać jak najczęściej. Gdy źródło zagrożenia jest na zewnątrz (pyłki, spaliny, kurz), zamykać okna w dzień i nie wychodzić w okresie intensywnego pylenia. Gdy to niemożliwe, zakładać maseczkę, a po przyjściu kąpać się łącznie z myciem głowy i zmieniać ubranie. Kalendarz pyleń znajdziemy w internecie lub dostaniemy od lekarza.

2Pokarmowa

Na czym polega? To najgorszy do opanowania rodzaj uczulenia, bo nie tylko liczba alergenów jest ogromna (produkty odzwierzęce, owoce i warzywa, orzechy, przyprawy, barwniki, mięso, ryby i owoce morza), lecz także atakuje wiele układów, od pokarmowego (np. bóle brzucha, wymioty i biegunki), przez oddechowy (np. duszności, kaszel, obrzęki gardła i krtani) i nerwowy (np. silne pobudzenie, kłopoty ze snem), po skórę (np. świąd, pokrzywka, AZS). W najdrastyczniejszym przypadku może dojść do wstrząsu anafilaktycznego, który zagraża życiu.

Co robić? Wyeliminować produkty, które uczulają. Jeśli testy (ramka na s. 26 ) nie są miarodajne, pozostaje dieta eliminacyjna. Rozpoczynamy ją od kilku prostych produktów, a następnie co 2–3 dni wprowadzamy po 1–2 nowe i obserwujemy organizm. Objawy pojawiają się od kilku sekund do kilkunastu godzin. U dzieci karmionych piersią, dietę musi stosować mama. Ta żmudna procedura trwa ok. roku, ale warto ją przejść, bo alergia pokarmowa może prowadzić nawet do wstrząsu anafilaktycznego. Gdy wiemy, co nas uczula, wystarczy sięgnąć po zamienniki (np. napoje roślinne zamiast mleka krowiego). Musimy też uważnie czytać etykiety i menu w restauracjach, kupować produkty proste i ekologiczne. Uwaga! Alergeny w owocach i warzywach (z wyjątkiem selera) tracą własności alergizujące po ugotowaniu lub upieczeniu. W zależności od rodzaju objawów alergii pokarmowej stosuje się leki antyhistaminowe (jama ustna, skóra), glikokortykosteroidy (przy zapaleniach układu pokarmowego) i emolienty (zmiany na skórze).

Enteris immune

Zawiera w składzie mikrokapsułkowaną mieszankę 8. szczepów bakterii. Kapsułki, 20 szt.

Pamiętajmy, że nawet najlepsze kosmetyki

niealergizujące mogą zacząć nas uczulać. Dlatego dobrze jest zmienić firmę, z której produktów korzystamy, przynajmniej raz na 2–3 lata.

REKLAMA

Skinotopiq Med Krem do ciała Wskazany dla osób chorych na łuszczycę, egzemę i atopowe zapalenie skóry. 100 ml

Producent: LABORATOIRE L’IDEAL Parisien Sp. z o.o.

Podmiot prowadzący reklamę: DOZ Spółka Akcyjna DIRECT Sp. K.

TO JEST WYRÓB MEDYCZNY.

UŻYWAJ GO ZGODNIE Z INSTRUKCJĄ UŻYWANIA LUB ETYKIETĄ

3Kontaktowa

Na czym polega? Jest dokuczliwa, ale niegroźna, bo miejscowa. Alergenem może być: chrom, nikiel, metale szlachetne, formaldehyd, barwnik włókienniczy, wełna, sierść, olejek zapachowy, aromat, konserwant w kosmetykach czy środki chemiczne. Objawy pojawiają się na skórze wkrótce po kontakcie z alergenem. Staje się sucha, swędząca, zaczerwieniona. W ostrzejszych stanach robią się pęcherzyki z płynem, które pękają, tworząc ranki. Po ustaniu kontaktu z alergenem objawy z czasem mijają.

Co robić? Najpierw testy płatkowe. Potem wystarczy produkt wyeliminować lub zachować środki ostrożności przed jego użyciem. Jeśli jest to np. płyn do mycia naczyń, zmywamy w rękawiczkach, a gdy po założeniu kolczyków puchną nam i ropieją uszy, w zamian nosimy klipsy. Zaleca się też stosowanie emolientów lub glikosteroidów (maści, kremów, emulsji). Gdy na skórze powstają ranki, lekarz przepisuje antybiotyk lub preparaty przeciwgrzybiczne.

JAK WYKRYĆ ALERGIĘ

Podstawą są testy skórne. Test skórny (punktowy, śródskórny czy płatkowy) to prowokacja, po której obserwuje się reakcję organizmu na kontakt z alergenem. Przy alergiach wziewnych alergen wprowadzany jest w zadrapanie na skórze lub ciut pod nią i czeka mniej więcej 15 minut, przy kontaktowych – tylko nakłada się go na skórę (testy płatkowe) i czeka 48, 72 i 96 godzin. Im reakcja jest szybsza i silniejsza, tym uczulenie na dany czynnik większe. Testy z krwi wykonuje się, gdy testy skórne nie są jednoznaczne, nie można odstawić leków na alergię, występują choroby skóry albo wysokie ryzyko wstrząsu anafilaktycznego. Testy IgE ogólne pozwalają wykryć stopień alergii, panele wziewne lub pokarmowe – uczulenie na najbardziej typowe alergeny.

IMMUNOTERAPIA

Celem immunoterapii alergenowej (odczulania) jest wytworzenie tolerancji układu odpornościowego na alergen. Aby to uczynić, przez 3–5 lat podaje się szczepionkę, stopniowo zwiększając ilość alergenu. Układ immunologiczny „przyzwyczaja się” do alergenu i coraz słabiej nań reaguje. Immunoterapia hamuje też rozwój alergii, np. ryzyko wystąpienia astmy. Immunoterapię stosuje się w leczeniu alergii wziewnej, krzyżowej oraz na jad owadów, nie w alergii pokarmowej, kontaktowej i na leki. Szczepionki podaje się: doustnie i podjęzykowo, podskórnie i śródskórnie lub w postaci inhalacji w okresie najmniejszej ekspozycji na alergen.

Ze względu na częstość chorób współistniejących odczulanie możliwe jest tylko do 60. roku życia. W przeciwieństwie do farmakoterapii, gdzie efekt utrzymuje się tylko w czasie, gdy bierzemy leki, odczulanie pomaga na lata.

REKLAMA

pytamyeksperta

MGR FARM. MAGDALENA RÓG

Jak działają leki przeciwhistaminowe? Czy można je łączyć?

Dostępne w aptece leki przeciwhistaminowe są skutecznym sposobem w łagodzeniu objawów alergii. Substancje te działają na receptory histaminowe, blokując ich wrażliwość na działanie histaminy – związku odpowiedzialnego za powstanie odczynu alergicznego, np. kataru siennego czy pokrzywki. Preparaty te dzielimy na dwie kategorie tj. I i II generacji. Stosowanie leków pierwszej generacji może być obarczone licznymi działaniami niepożądanymi, takimi jak: nadmierna senność, osłabienie koncentracji oraz suchość w ustach. Do tej grupy zaliczamy: hydroksyzynę, difenhydraminę i dimenhydrynat. Leki przeciwhistaminowe drugiej generacji działają selektywnie, tj. hamują wyłącznie receptor H1dla histaminy, dzięki czemu są bezpieczniejsze w stosowaniu. Są to np.: azelastyna, cetyryzyna, lewocetyryzyna, loratydyna, desloratydyna, bilastyna czy feksofenandyna. Należy zwrócić uwagę, że leki w postaci tabletek i syropów posiadają działanie ogólne na cały organizm. Natomiast pozostałe postaci leków, takie jak: krople do oczu, aerozole do nosa, kremy i żele wykorzystuje się do leczenia miejscowego. Podczas leczenia często łączy się leki doustne i te do stosowania miejscowego. Dzięki temu terapia jest skuteczniejsza. Jak wszystkie leki, również te przeciwhistaminowe mogą powodować działania niepożądane i wchodzić w interakcje z innymi produktami leczniczymi, suplementami i ziołami. Podczas konsultacji z lekarzem lub farmaceutą należy poinformować o wszystkich przyjmowanych preparatach. Bez wyraźnych zaleceń nie należy łączyć kilku produktów na alergię (szczególnie doustnych), trzeba przestrzegać zaleceń dotyczących dawkowania i czasu trwania leczenia

4Krzyżowa

Na czym polega? Dochodzi do niej, gdy u osoby uczulonej np. na pyłki traw po zjedzeniu pomidorów następuje ta sama reakcja alergiczna jak podczas przebywania na łące. Dzieje się tak, gdy w produkcie, na który nie byliśmy dotąd uczuleni, układ immunologiczny napotka bardzo podobnie zbudowany alergen (np. białko) i automatycznie zaczyna się przed nim bronić. Alergia krzyżowa dotyka ok. 30 proc. osób cierpiących na alergię wziewną.

Co robić? To trudna do zdiagnozowania alergia. Najpraktyczniej wyjść od testów na alergie wziewne. A następnie sięgnąć po bardzo dokładne tabele krzyżujących się alergenów (w tabeli poniżej pokazujemy te najpowszechniejsze) i unikać produktów, które się krzyżują z tymi, na jakie mamy potwierdzone uczulenie. Bardzo pomocne jest odczulanie na alergię wziewną oraz farmakoterapia, dzięki której złagodzimy objawy choroby.

ALERGEN

ALERGIA KRZYŻOWA

Z CZYM REAGUJE

pyłek brzozy leszczyna, olcha, dąb, buk, grab, jabłko, gruszka, owoce pestkowe, kiwi, awokado, brzoskwinia, mango, pomidory, marchew, seler pyłek leszczyny pyłek brzozy, olszy, dębu, grabu, buku, orzech laskowy pyłek bylicy seler, marchew, awokado, rumianek, anyż, pieprz, kolendra pyłek traw melon, arbuz, pomidor, mąka pszenna i żytnia

roztocza ślimaki i owoce morza pierze jajo i mięso kurze

sierść kota wieprzowina

lateks banan, kiwi, awokado mleko krowie mleko kozie i owcze, cielęcina, wołowina

REKLAMA

lek. dentysta

Dariusz Krzywicki Paryska Clinic w Warszawie

Zabieg polega na wszczepieniu implantu i wykonaniu korony zęba i połączeniu jej z implantem.

Implanty po pięćdziesiątce.

Kiedy to możliwe?

Wciąż panuje przekonanie, że w pewnym wieku czeka nas proteza. To przeszłość.

Dziś nie ma już górnej granicy wieku, aby dzięki implantom mieć piękne zęby.

Jak to możliwe, wyjaśnia lekarz dentysta Dariusz Krzywicki z Warszawy.

Jakie warunki decydują o wszczepieniu implantów osobie w dojrzałym wieku?

Ważna jest objętość kości, ponieważ implant wszczepia się w kość szczęki lub żuchwy, a u pacjentów w tym wieku może być ona już niewystarczająca. Ale uwaga! Ten problem pomogą rozwiązać zabiegi: regeneracji kości (augmentacji) lub podniesienia dna zatoki szczękowej (przy niewystarczającej ilości tkanki kostnej w szczęce).

Problemem u starszych pacjentów bywa też brak miejsca w zgryzie z powodu przedwczesnej utraty własnych zębów, ale i temu można zaradzić, stosując leczenie ortodontyczne. Oczywiście, ważny jest ogólny stan zdrowia pacjenta, więc lekarz dentysta przeprowadza dokładny wywiad (np. nieuregulowana cukrzyca może być przeciwwskazaniem do leczenia implantologicznego).

Czy możliwe jest wstawienie kilku implantów równocześnie?

Tak. Liczba wszczepionych implantów podczas jednej wizyty zależy od planu leczenia, więc na przykład jeśli planujemy wykonać most na implantach, to wszczepiamy co najmniej dwa implanty, na których można odbudować więcej niż dwa utracone zęby. Natomiast wszczepienie np. sześciu implantów umożliwia odbudowę całego łuku zębowego szczęki lub żuchwy. Nie ma ograniczeń do wykonania takiego zabiegu jednorazowo. Plusem tego rozwiązania jest i to, że pacjent tylko raz przechodzi okres rekonwalescencji (jednorazowo też przyjmuje antybiotyk). Wiele osób decyduje się więc na wszczepienie od razu większej liczby implantów.

Jak wygląda zabieg przeprowadzony według najnowszych metod?

Dzięki skanerom wewnątrzustnym i precyzyjnym badaniom radiologicznym można proces wszczepienia implantu zaplanować wcześniej, tworząc szablon implantologiczny. Umożliwia on bardzo dokładne pozycjonowanie i idealne wszczepienie nawet większej liczby implantów i połączenia z nimi (przy użyciu łącznika protetycznego) wykonanych wcześniej koron. A to oznacza, że pacjent od razu po zabiegu implantacji może wyjść z gabinetu z pięknymi zębami. Użycie skanera wewnątrzustnego pozwala na komfortowe przejście procedury bez użycia mas wyciskowych, których nie tolerują pacjenci z silnym odruchem wymiotnym. Zabieg wszczepiania implantów jest bezbolesny – wykonuje się go w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym i wiele osób przechodzi go znacznie lepiej niż ekstrakcję. Nie odczuwają większych dolegliwości bólowych, nie mają obrzęków.

Co należy robić po zabiegu, aby efekty wszczepienia implantu były jak najlepsze? Zadaniem pacjenta jest utrzymanie należytej higieny jamy ustnej, przyjmowanie przepisanych leków i przestrzeganie zaleceń, które otrzymał po zabiegu, czyli: stosowanie antybakteryjnych płynów do płukania jamy ustnej i ultramiękkich szczoteczek, aby czyścić nimi miejsca pozabiegowe. Zaś po wykonaniu koron protetycznych lub mostów na implantach pacjent powinien używać irygatora do zębów, który doskonale sprawdzi się w utrzymaniu higieny w miejscach niedostępnych dla szczoteczki. Powinien też regularnie odwiedzać dentystę, by zapobiec ewentualnym powikłaniom.

Wodorowy test

oddechowy

Masz bóle brzucha, wzdęcia? Podejrzenie nietolerancji laktozy, fruktozy czy zaburzenia trawienia? Wodorowy test oddechowy pokaże problem i ułatwi leczenie.

TEKST BARBARA TULEJA

JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ

ŻEBY

CZUĆ SIĘ KOMFORTOWO

• Do testu trzeba się przygotować. Kilka dni przed badaniem nie można zażywać leków (np.: witaminy, antybiotyki, środki przeczyszczające). 24 godz. przed testem (a u osób z zaparciami 48 godz.) należy unikać warzyw wzdymających (kapusta, cebula, por, fasola, warzywa marynowane), nie pić mleka, soków owocowych. Na badanie zgłaszamy się na czczo (12 godzin od ostatniego posiłku). Można wypić tylko szklankę wody. Tuż przed testem trzeba dokładnie umyć zęby i wyszczotkować język. Osoby z protezami nie mogą używać kleju mocującego.

Badanie to w wydychanym przez nas powietrzu wykrywa stężenie wodoru, który powstaje w wyniku fermentacji (w przypadku zaburzeń trawienia) w jelicie cienkim i grubym. Wodorowy test oddechowy (WTO) pozwala stwierdzić, czy proces trawienia i wchłaniania węglowodanów przez nasz organizm przebiega prawidłowo. Wykonywany jest najczęściej na zlecenie lekarza, w sytuacji podejrzenia schorzeń gastroenterologicznych, zaburzeń wchłaniania, przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego. Objawami, które powinny skłonić do badania, są m.in. uporczywe wzdęcia, zaparcia, bóle w obrębie jamy brzusznej.

JAK PRZEBIEGA BADANIE

KROK PO KROKU

• Do pobrania próbek wydychanego powietrza wykorzystuje się specjalne urządzenie, które mierzy ilość zawartego w nim wodoru. Badany wdycha powietrze, zatrzymuje je w płucach ok. 15 sekund, a następnie wykonuje energiczny wydech, wykorzystując do tego jednorazowy ustnik lub maskę analizatora. Próbki pobiera się kilkukrotnie. Pierwszy raz przed obciążeniem, czyli gdy jesteśmy na czczo, a kolejne pomiary wykonywane są w 15, 30, 60, 90 i 120 minucie po spożyciu specjalnego roztworu węglowodanowego.

Trzeba wiedzieć, że NFZ nie refunduje wodorowego testu oddechowego. Koszt zależy od miasta i placówki.

JAK INTERPRETOWAĆ WYNIKI

WARTO O TYM WIEDZIEĆ

• Wyniki testów oddechowych przeprowadzanych w gabinecie dostępne są natychmiast po ukończeniu badania w formie wykresu. Interpretacji powinien dokonać lekarz (najlepiej gastroenterolog) lub doświadczony dietetyk kliniczny. Jeśli specjalista uzna za stosowne, zleci od razu odpowiednie leczenie.

• U zdrowych osób stężenie wodoru w wydychanym powietrzu jest niskie. Nie powinno przekraczać 10 ppm i w kolejnych pomiarach nie wzrasta powyżej 20 ppm. W przypadku, gdy trawienie węglowodanów jest nieprawidłowe, dochodzi do nadmiernej ich fermentacji w jelicie grubym i wytwarzane są duże ilości wodoru, które następnie wydalane są wraz z wydychanym powietrzem.

Kto nie może

ROBIĆ TESTU

• Wodorowe testy oddechowe są nieinwazyjne, ale istnieje kilka sytuacji klinicznych, w których ich wykonanie jest przeciwwskazane. Badanie nie może być przeprowadzane u osób, które mają wrodzoną nietolerancję fruktozy, a także u tych z rozpoznaną lub podejrzewaną poposiłkową hipoglikemią.

• Innymi względnymi przeciwwskazaniami do wykonania badania jest stosowanie antybiotyków przez ostatni miesiąc, radiografia i kolonoskopia wykonane w ciągu 4 ostatnich tygodni, a także ileostomia (stomia wytworzona na jelicie cienkim).

REKLAMA

farmaceutkęZapytaj

Wątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów i preparatów aptecznych rozwiewa mgr farmacji Ewa Dembowska. Ty także chcesz zadać pytanie?

Napisz na adres magazyn@dbamozdrowie.pl

pytanie

?Co mogę zrobić, gdy pieką mnie oczy?

Ewa K. z Piły

Pieczenie i kłucie oczu to efekt: zapalenia spojówek (bakteryjne, grzybicze itd.), zapalenia rogówki (także spowodowanej noszeniem szkieł kontaktowych), podrażnienia w wyniku utkwienia obcego ciała w oku, zapalenia brzegów powiek, drażnienia przez czynniki zewnętrzne (wiatr, promieniowanie UV), długotrwałego wysiłku wzroku. Może też wynikać z dolegliwości związanych z poważniejszymi chorobami m.in. immunologicznymi czy nadczynnością tarczycy. Przy zapaleniu spojówek pomagają chłodne kompresy, okłady z czarnej herbaty, rumianku, przemywanie nabrzmiałych powiek wacikiem nasączonym naparem z rumianku. Aby uniknąć dolegliwości, nie pożyczajmy swoich kosmetyków (nie korzystajmy z testerów w sklepach) i ręczników oraz unikajmy używania cudzych, dbajmy o higienę rąk i twarzy.

?pytanie

Czy wszyscy mogą przyjmować preparaty z miłorzębu? Czy są jakieś przeciwwskazania?

Olga Z. z Krakowa

Stosowanie preparatów sporządzonych z miłorzębu japońskiego (łac. ginkgo biloba) – liście są źródłem najcenniejszych substancji – przynosi dobre efekty w leczeniu m.in.: demencji, niewydolności mózgu, zaburzeń neurosensorycznych (zawroty głowy, szum w uszach). Wpływa też korzystnie na przepływ krwi tętniczej, np. poprawia elastyczność skóry czy sprzyja utrzymaniu pewnych wydolności na wymaganym poziomie (ułatwia skupianie się, obniża cholesterol LDL, jest afrodyzjakiem). Istnieją jednak pewne przeciwwskazania do ich stosowania. Szczególną ostrożność muszą zachować osoby z zaburzeniami krzepliwości krwi lub przyjmujące

leki zmniejszające agregację płytek – zlekceważenie tego może doprowadzić do wewnętrznych krwawień. Preparatów z miłorzębem bezwzględnie nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią, osoby małoletnie i zażywające leki o działaniu przeciwzakrzepowym i przeciwdrgawkowym oraz przed zabiegami chirurgicznymi (m.in. stomatologicznymi). Obecny w łupinach nasion kwas ginkgolowy jest alergenem i może wywoływać alergię kontaktową, zwłaszcza skórną. Efekty uboczne działania miłorzębu to: nudności, wymioty, zawroty głowy, biegunki, uczucie kołatania serca, osłabienie. Przed rozpoczęciem systematycznego przyjmowania produktu z ekstraktem z miłorzębu w sposób mający przynieść konkretne efekty, należy skonsultować się z lekarzem. Dotyczy to szczególnie ludzi starszych, zażywających wiele leków, którzy stosując kapsułki ginkgo biloba na własną rękę, narażają się na niebezpieczeństwo występowania interakcji trudnych niekiedy do wyeliminowania, zwłaszcza że efekt terapeutyczny nie pojawia się od razu po rozpoczęciu zażywania preparatu.

Oczyszczanie

wą troby

Zawsze pracuje na pełnych obrotach. Zimą było jej jeszcze ciężej, ponieważ jedliśmy bardziej tłusto i przyjmowaliśmy więcej leków... Pora ulżyć wątrobie.

TEKST DOROTA MIKŁASZEWICZ

Wszystko, co jemy, „przechodzi” przez wątrobę, jeden z najważniejszych i największych naszych organów wewnętrznych. To ona reguluje metabolizm tłuszczów, cukrów, białek i innych substancji, które trafiają do naszego organizmu. Wytwarza żółć, magazynowaną potem w pęcherzyku żółciowym, niezbędną, żeby strawić tłuste posiłki. Potrafi też przechowywać różne substancje, np. glikogen. Kiedy potrzebujemy energii, przekształca go z powrotem w glukozę. Przechowuje także witaminy i mikroelementy (D, B12, żelazo) i w zależności od potrzeb uwalnia je do krwi. Wytwarza niektóre hormony i enzymy. Umie odróżnić przydatne nam substancje od potencjalnie trujących. Jedna z jej najważniejszych funkcji to odtruwanie organizmu. Oczyszcza go, filtrując krew, która przez nią przepływa. W ten sposób niszczy drobnoustroje krążące

OKŁAD NA BRZUCH

w krwiobiegu. Jeżeli w krwi są toksyny, to w wątrobie zachodzi ich unieszkodliwienie i wydalenie do krwi i żółci, aby mogły zostać usunięte w kolejnych etapach. Chodzi zarówno o substancje, które powstają w wyniku metabolizmu, jak i te przyjmowane z zewnątrz, w tym: leki, metale ciężkie, pestycydy, alkohol, narkotyki itp. To w komórkach wątroby odbywa się proces aktywowania substancji zawartych w lekach, by mogły zadziałać, a także oczyszczanie organizmu po ich użyciu. To duży wysiłek dla tego organu, zwłaszcza gdy przyjmujemy dużo leków, co zdarza się często w jesienno-zimowym okresie zachorowań. Zadbajmy o wątrobę, bo ona też ma swoje granice wytrzymałości.

Sygnały przeciążenia

Samemu trudno określić jej kondycję, bowiem wątroba „cierpi w milczeniu”, inaczej niż np. stawy, które prze-

Przygotuj mały i duży ręcznik oraz termofor z gorącą wodą. Zwilż mały ręcznik ciepłą wodą i połóż go na prawej, górnej części brzucha. Przyłóż termofor i owiń brzuch dużym ręcznikiem. Połóż się wygodnie na plecach na 30 minut. Taki okład stymuluje przepływ krwi do wątroby, dzięki czemu lepiej się ona regeneruje. Jednocześnie poprawia przepływ żółci, która też pełni ważną rolę w usuwaniu szkodliwych substancji. Najlepiej zrobić go krótko przed snem.

ciążone bolą. Organ ten nie ma receptorów bólowych, dlatego odczuwamy dolegliwości dopiero wtedy, gdy jest tak obrzmiały, że uciska inne tkanki. Z początku chora wątroba nie daje objawów, a jeśli już, to takie, które mogą się kojarzyć z innymi problemami zdrowotnymi: zmęczenie i ogólne osłabienie, wzdęcia, brak apetytu, uczucie lekkiego ucisku w prawej, górnej części brzucha, świąd skóry, bóle mięśni. Dopiero, gdy choroba się rozwinie, pojawia się ciemniejszy mocz lub zmiany w kolorze stolca, zażółcenie białek oczu i skóry. Jeżeli doskwiera nam zmęczenie i wzdęcia, a poza tym nie mamy żadnych objawów, prawdopodobnie wątroba woła o pomoc. W takiej sytuacji można wypróbować domowe środki. Jeśli podejrzewamy, że to nie tylko przeciążenie, czas udać się do lekarza, który zleci zbadanie parametrów wątroby i zrobienie USG.

Więcej aktywności

Ruch to naturalny lek dobry na wszystko, również wątroba czerpie z niego korzyści. A to dlatego, że wysiłek fizyczny stymuluje metabolizm i przyspiesza usuwanie toksyn z organizmu. Siedzący tryb życia, któremu sprzyja zimowa aura, prowadzi do zaparć, a to utrudnia wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii, z którymi znowu musi zmierzyć się wątroba. Ćwiczenia ułatwiają także utrzymanie optymalnej wagi i pomagają uniknąć schorzeń, które zaburzają pracę organu, np. in-

50%

dorosłych Polaków nie wie, jak zapobiegać chorobom wątroby, Nigdy również nie badali jej u lekarza.

REKLAMA

Owoce i jarzyny najlepiej byłoby spożywać

na surowo. Jeżeli przewód pokarmowy ich nie toleruje, postawmy na obgotowane i duszone. Szkodzą smażone oraz te z plamkami pleśni.

sulinooporności. Poprawiają także samopoczucie i ułatwiają rozładowanie niedobrego dla wątroby stresu. Pod jego wpływem mięśnie się napinają, wątroba kurczy się i nie radzi sobie z toksynami, co prowadzi do jej przeciążenia. Dzięki ćwiczeniom ciało może się rozluźnić, a stres znika. Wykorzystajmy zatem wiosenny przypływ energii i wyjdźmy z domu na spacer lub rower. Godzina wystarczy.

Dieta do poprawki

Najlepszy sposób na odtrucie wątroby to zmiana diety: jak najmniej tłustych produktów zwierzęcych, zwłaszcza mięsa, za to dużo pokarmów roślinnych, które podczas trawienia zachowują odczyn zasadowy, co jest korzystne dla organizmu. Wątroba lubi szczególnie brokuły, ale także jarmuż, kalafior, rzepę, wszelkie rodzaje kapusty, chrzan, rzodkiewkę i cykorię, które są źródłem sulfora-

MGR FARM. MAGDALENA TOSZEK-KUSTOSIK

Jakie preparaty mogą wspomagać pracę wątroby?

Zdrowa wątroba to prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Odpowiada ona za przemiany energetyczne (m.in. metabolizm tłuszczów czy cukrów) oraz pełni rolę systemu oczyszczającego ciało z toksyn. Warto dbać o wątrobę, aby jak najdłużej pozostać zdrowym, aktywnym i czuć się młodo. Powinny o tym pamiętać zwłaszcza osoby z chorobą otyłościową, cukrzycą i nadciśnieniem tętniczym. Odpowiednio dobrana suplementacja może wspierać pracę wątroby i jej zdolności detoksykujące oraz być uzupełnieniem zdrowego stylu życia. W aptece znajdziemy wiele preparatów wspomagających wątrobę. Są to tabletki, kapsułki, krople, soki czy mieszanki ziołowe. Leki zawierające fosfolipidy sojowe wspomagają regenerację wątroby i jej ochronę. Preparaty z choliną i asparaginianem ornityny wraz z cynkiem i witaminami poprawiają jej właściwości oczyszczające. Możemy również sięgnąć po specyfiki ziołowe z wyciągami z karczocha, ostropestu plamistego, cytryńca chińskiego czy ostryżu długiego. Polecane są mieszanki ziołowe z pokrzywą, czarnuszką, dziurawcem czy mniszkiem. Prawidłową pracę wątroby mogą również wspierać probiotyki.

Enteris immune

Na wątrobę FORTE

Zawiera w składzie mikrokapsułkowaną mieszankę 8. szczepów bakterii. Kapsułki, 20 szt.

Zawiera cholinę, która wspomaga prawidłowe funkcjonowanie wątroby. Tabletki, 45 szt.

Suplement diety DOZ S.A.

fanu – substancji o działaniu przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym. Służą jej też buraki ćwikłowe, dlatego warto czasem wypić szklankę soku z odrobiną miąższu. Z owoców cenny jest zwłaszcza grejpfrut, który zawiera naringinę. Substancja ta, odpowiedzialna za jego gorzki smak, pobudza produkcję enzymów wątrobowych, pomagających m.in. w trawieniu tłuszczów. Inne cytrusy też aktywują enzymy wątrobowe i wzmacniają cały układ odpornościowy dzięki dużej zawartości witaminy C. Dlatego warto doprawiać surówki i sałatki świeżo wyciśniętym sokiem z cytrusa.Tłuszcze zwierzęce zamieńmy na roślinne, zawierające dużo jednoniena-

syconych kwasów tłuszczowych, które sprzyjają zdrowiu wątroby. Kwasy tłuszczowe omega-3 zawarte m.in. w oleju lnianym, rzepakowym, oliwie, awokado i orzechach włoskich pomogą obniżyć tzw. zły cholesterol (LDL) i zwiększyć „dobry” cholesterol (HDL). Orzechy włoskie zawierają także glutation, przeciwutleniacz, który wspiera oczyszczanie wątroby, oraz L-argininę, dzięki której możliwe jest usunięcie z organizmu szkodliwych substancji, zwłaszcza amoniaku. L-arginina znajduje się też w pestkach dyni i orzeszkach piniowych, roślinach strączkowych i soi. Czosnek zawiera związki siarki, w tym allicynę, która wraz z selenem (dobrym źródłem są orzechy pekan) aktywuje enzymy wątrobowe i wspomaga eliminację toksyn z wątroby.

Zioła na ratunek

Z ziół stosowanych w kuchni szczególnie ważna jest kurkuma. Jej żółty barwnik, kurkumina, stymuluje przepływ żółci, wspiera produkcję enzymów wątrobowych i pomaga wydalać toksyny. Do potraw doprawianych kurkumą warto dodać nieco pieprzu, ponieważ zwiększa jej wchłanianie. Ten duet może bardzo pomóc wątrobie. Cenne są też: kminek, tymianek i bazylia. Roślinne leki na wątrobę to przede wszystkim: ostropest plamisty, karczoch, mniszek lekarski, ziele dziurawca. Ostropest zawiera sylimarynę, substancję, która działa ochronnie i regenerująco na komórki. Karczoch, dziurawie i mniszek działają żółciopędnie. Wszystkie te zioła można kupić w aptekach lub sklepach zielarskich, jednakże pamiętajmy, że ich zastosowanie musi być przemyślane. Najlepiej skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza gdy chcielibyśmy łączyć leki z ziołami.

SZKODZĄ WĄTROBIE

R Alkohol, nikotyna.

R Żywność wysoko przetworzona zawierająca barwniki, słodziki i konserwanty.

R Tłuste potrawy.

R Nadmiar pokarmu. Przewód pokarmowy potrzebuje okresów odpoczynku.

R Wysoki poziom cholesterolu.

R Niepotrzebnie zażywane medykamenty. R Stres, zwłaszcza przewlekły, działa na cały organizm jak toksyna.

Od razu do lekarza

Czasami torbiele mogą ulec deformacji, jak skręcenie lub pęknięcie. Najczęstszymi objawami takich zmian są nagłe bóle podbrzusza, wymioty i pogorszenie samopoczucia. Ważne, aby w takiej sytuacji niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Torbiel na jajniku

To najczęstsze zaburzenie pracy tego narządu. Może się pojawić u kobiety w różnym wieku. Wiele tych zmian znika samoistnie, niektóre jednak trzeba obserwować i ewentualnie leczyć.

TEKST DR N. MED. GINEKOLOG WOJCIECH GONTAREK

Torbiel (inaczej cysta) na jajniku to pęcherzyk wypełniony płynem, który rozwija się wewnątrz lub rzadziej na powierzchni jajnika. Może mieć różną wielkość i kształt, występować pojedynczo lub mnogo, na jednym lub obu jajnikach, w wyniku działania różnych czynników. W większości są to zmiany łagodne i nie dają żadnych objawów. Chociaż torbiele mogą się rozwinąć niezależnie od wieku kobiety, częściej mają z tym problem panie

w wieku rozrodczym. Torbiele czynnościowe, które towarzyszą cyklom owulacyjnym, występują najczęściej u kobiet młodych. Powstają z reguły w wyniku zaburzeń hormonalnych, które sprawiają, że uwolniony w trakcie cyklu pęcherzyk Graffa nie pęka i wypełnia się krwią lub płynem surowiczym. Zwykle torbiel czynnościowa wchłania się samoistnie. Występują jednak również torbiele jajnikowe, nieczynnościowe, które mogą być sygnałem chorób samych jajników, jak i zaburzeń oraz chorób przysadki lub podwzgórza,

Do stwierdzenia torbieli na jajniku najczęściej dochodzi, gdy jest już duża i pojawiają się związane z tym dolegliwości.

gdy brak prawidłowych impulsów hormonalnych utrudnia normalną owulację. Takie torbiele również zazwyczaj samoistnie się wchłaniają, jednak w niektórych przypadkach, gdy cysty nie znikają, wymagają leczenia hormonalnego albo operacyjnego.

Przyczyny

Uważa się, że zespół jajników wielotorbielowatych (zespół policystycznych janików, PCOS) występujący po 40. roku życia jest połączony z zaburzeniami gospodarki hormonalnej jajnikowej (niedobory produkcji progesteronu) i przysadkowej. Konsekwencją tego może być otyłość i insulinoporność z hyperinsulinemią (podwyższonym poziomem insuliny) i hyperlipidemią (zaburzeniem poziomu frakcji cholesterolu i trójglicerydów).

Oprócz torbieli czynnościowych (niedokonana owulacja, przetrwałe torbiele jajnikowe) mogą powstawać też zmiany chorobowe jajników związane z endometriozą, która powoduje wzrost cyst krwotocznych. W wyniku tego dochodzi do rozregulowania cyklu owulacyjnego, braku regularnych miesiączek. Dolegliwości mają charakter rozlanego bólu w podbrzuszu niezależnie od dnia cyklu. Torbiele pojawiające się w wyniku aktywnej endometriozy znacznie zmniejszają płodność. To długotrwały proces zapalny, który niekiedy kończy się zabiegiem chirurgicznym.

Objawy

W większości przypadków torbiele jajników nie dają żadnych objawów i są wykrywane przypadkowo podczas badania lekarskiego. Czasem jednak, gdy torbiel osiąga duże rozmiary i naciska na sąsiadujące tkanki lub narządy, może np. wywoływać: ból w podbrzuszu, zaparcia, wzdęcia, które powodują powiększanie się obwodu brzucha, a także ucisk na pęcherz, prowadząc do częstszego oddawania moczu. Czasami również pojawiają się zaburzenia miesiączkowania, plamienia międzymiesiączkowe i ból podczas stosunków płciowych. Niektóre torbiele jajników mogą zaburzać gospodarkę hormonalną, co prowadzi m.in. do problemów z płodnością, powoduje nagłe zmiany masy ciała.

Regularne badania

Niestety, nie ma sposobów, które zapobiegałyby tworzeniu się torbieli. Dlatego przynajmniej raz w roku należy

wykonać USG transwaginalne (przezpochwowe). Tylko podczas tego badania lekarz może stwierdzić zmianę na jajniku, ocenić rodzaj i wielkość torbieli, ewentualne zagrożenie, jakie stanowi dla organizmu oraz zadecydować o dalszym postępowaniu. Przy podejrzeniu zmian o charakterze nowotworowym badania diagnostyczne są uzupełniane o sprawdzenie poziomu antygenów nowotworowych. Po 40. roku życia dobrze jest również dodatkowo sprawdzać parametry hormonalne: estradiol, progesteron, LH, FSH, prolaktynę i TSH

Leczenie

Zależy od wielkości i rodzaju torbieli, a także od wieku i stanu zdrowia kobiety. W przypadku niewielkich cyst, które nie dają żadnych objawów, zwykle zaleca się regularne wykonywanie USG, aby monitorować ich rozwój. Przy większych torbielach, które powodują ból, mogą być stosowane różne metody leczenia, takie jak: terapia hormonalna czy zabieg chirurgiczny (laparoskopia lub klasyczna operacja). W przypadku podejrzenia zmian nowotworowych leczenie jest prowadzone przez specjalistę onkologa.

Propolis, pyłek,

pierzga...

Znamy te określenia, ale nie do końca wiemy, czym różnią się od siebie te pszczele skarby. Jak je rozpoznać i wybrać dla siebie ten najzdrowszy.

TEKST MGR FARM. MARTA STACHURA

Miód nazywany płynnym złotem od czasów starożytnych Egipcjan pomaga człowiekowi w okresach spadku odporności, podczas rekonwalescencji, a także przy przewlekłym zmęczeniu, a nawet chorobach serca i żołądka. W pasiekach produkowane są także inne skarby, które zapewniają pszczołom miodnym siłę do pracy, odporność na pasożyty i możliwość przetrwania w trudnych warunkach pogodowych.

To propolis, pyłek i pierzga, które są równie cenne dla naszego zdrowia jak miód. Warto poznać ich właściwości

Propolis, czyli kit pszczeli

To naturalny antybiotyk. Mieszanina pszczelego wosku, roślinnej żywicy i owadziej śliny. W ulu służy jako materiał konstrukcyjny. Ma właściwości odkażające. Chroni ul przed bakteriami, grzybami i innymi pasożytami.

Wygląd i smak. Propolis ma lepką i miękką konsystencję, w kolorze od żółtego do ciemnobrązowego; smak żywiczny, lekko kwaśny.

Właściwości i zastosowanie. Dzięki dużej zawartości flawonoidów i innych substancji czynnych propolis ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. W różnej postaci (tabletki, krople, maść) jest pomocny w leczeniu infekcji (np. gardła), przyspiesza gojenie ran i oparzeń oraz pleśniawek i aft w jamie ustnej. Aby w pełni wykorzystać moc propolisowych składników, można sporządzić z niego domową nalewkę i dozować ją kroplami w czasie infekcji (zwłaszcza dróg oddechowych), problemów z wrzodami żołądka, a także w celu podniesienia ogólnej odporności organizmu.

Pyłek pszczeli

To zebrany przez pszczoły pyłek kwiatowy poddany działaniu enzymów zawartych w pszczelej ślinie, przyszłe pożywienie pracowitych owadów. Zawiera witaminy, minerały i silne przeciwutleniacze. To również źródło aminokwasów egzogennych, czyli takich, których człowiek nie jest w stanie sam wytworzyć.

Wygląd i smak. Drobne ziarenka mają lekko słodki, kwaśny lub orzechowy smak. W zależności od roślin, z których zostały zebrane mają różowo-biały, zielonkawy lub żółto-brązowy odcień.

Właściwości i zastosowanie. Pyłek zwiększa witalność i wytrzymałośc organizmu, podnosi odporność. Łagodzi napięcie, polecany jest w stanach przepracowania i intensywnego wysiłku umysłowego i fizycznego.

Apiterapia to naturalny sposób na dodanie sobie sił witalnych i podniesienie odporności u progu wyczekiwanej wiosny.

Pierzga

To pokarm dla pszczół, który powstaje ze sfermentowanej mieszaniny pyłku kwiatowego, miodu i bogatej w enzymy śliny owadów.

Wygląd i smak. Twarde żółto-brązowe grudki o aromacie kwiatowym mają słodko-kwaśny smak.

Właściwości i zastosowanie. Pierzga to pszczeli superfood – bogate źródło witamin i minerałów (w tym pierwiastków śladowych), białek i nienasyconych tłuszczów. Dzięki świetnej przyswajalności skutecznie regeneruje organizm po przebytych infekcjach i zabiegach operacyjnych. Wspomaga w okresach wytężonej pracy umysłowej, a także podczas przewlekłego zmęcznia i napięcia nerwowego. Świetnie sprawdza się w czasie przesilenia zimowo-wiosennego i sezonowego spadku nastroju. Pierzgę można stosować jako dodatek do jogurtu lub koktajlu. Ze względu na jej twardość należy ją uprzednio namoczyć. Doskonałym pomysłem jest także zrobienie wzmacniającej mikstury: zmieszanie pierzgi, pyłku pszczelego i naturalnego miodu. Można ją stosować w formie płynnej lub półstałej jako dodatek do pełnoziarnistego pieczywa. Na zdrowie!

MIÓD DLA ZDROWIA

Wszystkie są smaczne i zdrowe, ale niektóre z nich mają dodatkowe właściwości, które mogą pomóc przy leczeniu różnych chorób. Gryczany polecany jest przy anemii.

Ze względu na zawartość magnezu wzmacnia koncentrację i poprawia pracę układu nerwowego. Podnosi odporność. Lipowy jest niezastąpiony podczas infekcji, działa napotnie, przeciwbakteryjnie i wykrztuśnie. Łagodzi stres i działa rozkurczowo. Spadziowy jest najszlachetniejszy z miodów ze względu na najwyższą zawartość cennych składników. Działa m.in. przeciwzakrzepowo, wspomaga pracę serca, reguluje ciśnienie krwi i przemianę materii, pomaga w chorobach układu moczowego i jelit.

Enteris immune

Zawiera w składzie mikrokapsułkowaną mieszankę 8. szczepów bakterii.

Kapsułki, 20 szt.

Syrop imbir z cytryną i miodem

Zawiera wyciąg z kłącza imbiru, miód oraz sok z cytryny NFC (nie z koncentratu). Produkt pasteryzowany, bez aromatów. 250 ml

To nic,

że leje i wieje

Nie każdy może sobie tak powiedzieć... Jeśli burzliwa aura sprawia, że czujesz się fatalnie, wiedz, że nie jesteś osamotniona.

Podobnie ma prawie połowa Polaków. Na szczęście są na to sposoby.

Herbatka Energia

Aromatyczna kompozycja ziołowo-owocowa. Yerba Mate, zielona herbata Hojicha i korzeń Ashwagandha posiadają właściwości pobudzające i dodające energii. Torebki piramidki, 20 szt.

Kaprysy pogody, które najbardziej dają się we znaki to: gwałtowne ochłodzenie lub ocieplenie, silne mrozy (a latem upały), szybki spadek ciśnienia, jego silne wahania, wysoka wilgotność powietrza, silny wiatr, długotrwałe opady deszczu, mgła, burza (także śnieżna), przemieszczanie się frontów atmosferycznych. Gdy zapowiada się niekorzystny biomed (wpływ pogody), nie forsuj się nadmierną pracą ani brakiem snu. Ale nie unikaj spacerów, bo dzięki nim uodparniasz się na pogodowe huśtawki. Ekstrawsparcie zapewnią ci niektóre pokarmy i zioła.

TEKST ANNA SKOCZEŃ

Cz miodem

Tylko ten z pasieki Używaj miodu naturalnego. Sztuczny nie ma żadnej wartości i nie działa.

Galgant

Według św. Hildegardy z Bingen to jeden z najskuteczniejszych, naturalnych środków o działaniu witalizującym układ krążenia. Może pomóc ci w zimną pogodę, gdy zwiększa się lepkość krwi i serce ciężej pracuje. Koniecznie trzeba wtedy też pić dużo wody.

Dobroczynna szczypta

Dodawaj do posiłków szczyptę sproszkowanego korzenia galgantu. Możesz też pić z niego napar – łyżeczkę proszku zalewa się szklanką gorącej wody, przykrywa na 10 minut, przecedza.

Gwałtowne porywy wiatru wywołują rozdrażnienie i niepokój? W pochmurne, deszczowe dni odczuwasz dyskomfrot w stawach?

Reagujesz bólem głowy na silny mróz?

Dobry poranny nawyk

Przed śniadaniem jedz 1/2 łyżeczki cynamonu w łyżce miodu, a zapewnisz sobie lepszy nastrój i głowa oraz stawy będą cię mniej bolały.

Miejscowa terapia

3 łyżki miodu (np. gryczanego) dokładnie wymieszaj z łyżeczką cynamonu. Nakładaj papkę grubą warstwą na kolana lub łokcie i trzymaj 30 minut, nawet codziennie w newralgiczym okresie.

Kawa

Jako osoba z niskim ciśnieniem źle znosisz jego spadek na zewnątrz i czujesz się wtedy jeszcze bardziej senna i zmęczona? Jeśli nie występują u ciebie przeciwwskazania (np. choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, skłonność do migrenowych bólów głowy), możesz wspomóc się małą czarną w gorsze dni. Ważne po wypiciu filiżanki

BJeśli połączysz go z gorzką czekoladą, dostarczysz swojemu organizmowi pokaźnej dawki przeciwdepresyjnego i zapobiegającego nerwobólom magnezu.

Dojrzały, ale bez plam! Banan powinien mieć żołtą skórkę, jest wtedy najbogatszy w minerały i witaminy. Brązowe plamki to już etap, gdy staje się w nie ubogi. Wybrałaś owoc o zielonkawej skórce? Też dobrze, ma dużo cennych dla jelit prebiotyków.

Pietruszka

Jest bogata w składniki odżywcze, stąd jej wzmacniające działanie. Pomoże ci także przy związanym ze stresem bólu głowy lub serca.

Pełna mocy nalewka Pęczek natki pietruszki opłucz pod bieżącą, ciepłą wodą, a następnie osusz. Zalej w garnku litrem wina gronowego, dodaj 3 łyżki octu win nego i podgrzewaj 5–7 minut. Ostudź. Do jeszcze ciepłego płynu dodaj 250 g miodu naturalnego i dokładnie wymieszaj. Przelej do butelki (najlepiej ciemnej). Trzymaj w chłodzie. Pij mały kie liszek po południu lub wieczorem.

M leko z rodzynkami

Może być idealnym remedium na związane z huśtawką pogody zmęczenie, wyczerpanie (zarówno psychiczne, jak i fizyczne), osłabienie, a także na sezonowe nastroje depresyjne.

Ajurwedyjska recepta

Jak radzi dr Partap Chauhan w swojej książce „Ajurweda. Jak dbać o siebie i być zdrowym”, łyżkę czarnych rodzynek (umytych w ciepłej wodzie) należy ugotować w szklance mleka, a następnie zjeść rodzynki i wypić mleko.

Hyzop lekarski

Od dawna mówi się, że to zioło „dobrego samopoczucia”. Co o nim konkretnie wiadomo? Zdaniem ekspertów z Instytutu Nauk Biologicznych Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, może pomóc m.in. przy reumatyzmie, bólach stawów, trudnościach trawiennych. Jeśli więc przy okazji zmian pogody doświadczasz takich dolegliwości, ratunkiem może okazać się hyzopowa terapia. Poranny i popołudniowy napar Łyżeczkę suchego ziela zalej szklanką wrzątku, odstaw na 15 minut, odcedź. Pij po 1/2 szklanki 2 razy dziennie (ale nie wieczorem).

Życiodajna natka

Jak najczęściej jadaj świeże listki – to bomba witaminowa.

Gałka muszkatołowa Medycyna naturalna uważa ją za uniwersalną przyprawę wspomagającą układ nerwowy, przeciwdziałającą zmęczeniu, ospałości i nastrojom depresyjnym, mającą także działanie oczyszczające krew i odtruwajace. Leczniczy dodatek do posiłków

Posypuj małą szczyptą (w sumie może być ich 3 w ciągu dnia) potrawy ze szpinaku, kapusty, bakłażana, cebuli i fasoli. Gałka muszkatołowa doskonale nadaje się także do dań z jaj i serów. Można wzbogacać nią także smak kompotów, ponczów oraz piwa.

REKLAMA

Zanurz się w cisZy

TEKST KAROLINA BANASIAK

Hałas za oknem, urządzenia elektroniczne, jakieś szumy, głośne dźwięki – wszystko to nieustannie atakuje nasz umysł. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że znaczna część populacji poddana jest działaniu hałasu na szkodliwym poziomie. Do tego stopnia, że w 2030 roku 500 milionów ludzi może mieć problemy ze słuchem. Ładna perspektywa… Biorąc pod uwagę, że w hałasie wzrasta poziom kortyzolu i ciśnienie tętnicze, podnosi się poziom stresu, warto rozważyć (przynajmniej od czasu do czasu) zanurzenie się w ciszy. Jestem za, tym bardziej, że już dziś wiadomo, iż cisza może mieć działanie terapeutyczne. Badania naukowe potwierdzają: regularne jej doświadczanie obniża poziom stresu, redukuje napięcie mięśniowe i poprawia sen. Jak to możliwe? Otóż cisza oddziałuje na struktury mózgu, wchodząc w interakcję z naszym układem nerwowym. Trzeba wiedzieć, że nasz mózg pracuje w dwóch trybach: skupienia na zewnętrznym świecie i domyślnym, który to tryb aktywuje się, gdy umysł nie jest zajęty konkretnym zadaniem. To właśnie wtedy mózg potrafi się zregenerować, a cisza staje się kluczem do otwarcia tej tajemniczej przestrzeni, w której nie tylko się odpoczywa, ale rodzą się najlepsze pomysły i rozwiązania. Same plusy, dlaczego więc nie spróbować?

Karolina

Banasiak

Farmaceutka, redaktor prowadząca ,,DOZ Magazyn”. Miłośniczka kotów, ciekawych ludzi i książek. Energii dodają jej zajęcia na trampolinach i jogging, a wycisza się na działce w otoczeniu natury.

Aktywni

bez względu na wiek

Z czasem słabną mięśnie, pobolewają stawy, zaczyna szwankować pamięć. Jak zatrzymać lub spowolnić ten proces? Dbając o sprawność fizyczną i dobre samopoczucie, co każdy może zrobić.

TEKST MARTA SZYMCZYK-JAWORSKA

Dolegliwości, jakie towarzyszą osobom po 60. roku życia i starszym, są niestety często pretekstem do tego, aby ograniczać ruch. Takie postępowanie może tylko pogorszyć sytuację, ponieważ z braku aktywności będą postępować zmiany degeneracyjne. Zatrzymać je lub spowolnić można właśnie dzięki ruchowi i ćwiczeniom. Aktywność fizyczna podniesie też na duchu, co zmniejszy stres i poczucie osamotnienia. Nieocenione korzyści da także stałe zdobywanie wiedzy, poznawanie ludzi i nowych miejsc.

Uniwersytet Trzeciego Wieku

Na zajęcia mogą uczęszczać osoby, które ukończyły 50 lat (nawet młodsze, jeśli są miejsca). Można się na nie zapisać w domu kultury w swojej miejscowości lub na wyższej uczelni (niektóre je organizują). Wykłady, np. z psychologii, profilaktyki zdrowia, prowadzą pracownicy naukowi, a warsztaty – literackie, nauki języka obcego, obsługi komputera –dziennikarze, lektorzy, informatycy. Opłaty ustalają organizatorzy i są różne na terenie kraju (np. wpisowe 100–150 zł za rok, opłata za semestr na uczelni ok. 200 zł).

Kluby seniora

Działają np. w centrach kultury, fundacjach, a udział w zajęciach zazwyczaj jest bezpłatny. Kluby oferują m.in. zajęcia z gimnastyki, nordic walkingu, brydża oraz wyjścia na wystawy i do teatru. Dzięki takim spotkaniom można zdobyć nowe

Enteris immune

Zawiera w składzie mikrokapsułkowaną mieszankę 8. szczepów bakterii. Kapsułki, 20 szt.

umiejętności i przyjaciół. W niektórych miejscowościach działają też dzienne domy Senior-Wigor. Aby korzystać tu z zajęć i posiłków, należy zgłosić się do pracownika socjalnego w ośrodku pomocy społecznej. Oferta jest przeznaczona dla osób, które są w trudnej sytuacji życiowej i materialnej.

Z KARTĄ SENIORA TANIEJ!

Ogólnopolską Kartę Seniora na zniżki, np. w placówkach kultury, mogą otrzymać osoby, które ukończyły 60 lat (należy o nią pytać np. w klubach seniora; więcej na: www.glosseniora.pl). Osobom 60+ przysługują też zniżki na kolei, np. 30% na PKP Intercity oraz – w ramach ulgi ustawowej dla emerytów − 2 bilety jednorazowe rocznie ze zniżką 37%.

Enteris immune

Zawiera w składzie mikrokapsułkowaną mieszankę 8. szczepów bakterii. Kapsułki, 20 szt.

Praca czy wolontariat?

W krajach zachodnich wiek emerytalny jest podnoszony wraz z wydłużaniem się życia mieszkańców (np. w Holandii i Niemczech stopniowo do lat 67). Bo faktem jest, że wraz z rozwojem medycyny ludzie żyją coraz dłużej, a praca po sześćdziesiątce sprawia, że organizm mobilizuje się do aktywności, mimo pewnych ograniczeń w tym wieku. Korzyści dla zdrowia może przynieść także wolontariat. Warto wykorzystać swoje umiejętności zawodowe, np. emerytowana księgowa jest wolontariuszką w fundacji, pielęgniarka – w hospicjum, ale można robić też coś innego niż w dotychczasowej pracy zawodowej, np. pomagać przy zbiórkach żywności.

A może domowy fitness

Dzięki codziennym ćwiczeniom poprawia się krążenie i przyspiesza metabolizm. Warto je robić w domu, najlepiej po wstaniu z łóżka i wypiciu

DOBROSTAN PSYCHICZNY

Kiedy zaczyna się starość? Według Międzynarodowej Organizacji Zdrowia (WHO) – w wieku 60–65 lat, ale to dopiero jej początek, który trwa i do 75. roku życia. W jakiej formie przeżyjemy ten czas, wiele zależy od naszego stanu psychicznego. Dlatego ważne jest dbanie o dobrostan psychiczny, zadowolenie z życia. Warto otaczać się ludźmi, z którymi miło spędza się czas, dzielić się przeżyciami z przyjaciółmi, ale i mieć przestrzeń dla siebie – pozwolić sobie na smutek i złość, nie tłumić emocji.

KAROLINA BANASIAK

REDAKTOR PROWADZĄCA RADZI

Obecni 55–60-latkowie często są w świetnej formie, wielu z nich pracuje, co sprawia, że czują się potrzebni. Obcując z młodymi, chętnie przejmują ich zwyczaje – robią zakupy w sieci, korzystają z aplikacji w telefonie. Wyszukują też specjalne oferty dla osób w ich wieku, których jest coraz więcej np. w salonach kosmetycznych i ośrodkach SPA. Badania pokazują, że osoby z tzw. pokolenia Silver Generation (55+) pytane o swoje marzenia często odpowiadają, że chcą podróżować i zwiedzać świat. Nastawiają się też na edukację i rozwijanie pasji. Warto więc unikać stereotypowego myślenia o obecnych sześćdziesięciolatkach, tym bardziej że ta grupa społeczna będzie się powiększać.

szklanki wody z cytryną. Zaczynamy od rozgrzewki: spokojnego marszu w miejscu, krążeń ramion i tułowia. Wybieramy proste ćwiczenia, np.: półprzysiady z wyciągniętymi ramionami (jakbyśmy mieli usiąść na kanapie); poruszanie ramionami tak, jakbyśmy chcieli odbić piłkę (wzmocni ramiona i zmniejszy tzw. pelikany); odstawianie na bok raz jednej raz drugiej nogi przy nieruchomych biodrach (wiele ćwiczeń można znaleźć na YouTubie). Gdy

DO ĆWICZEŃ W DOMU PRZYDADZĄ SIĘ KILOGRAMOWE

HANTLE. DZIĘKI NIM WZMOCNIMY M.IN. MIĘŚNIE RAMION I RĄK.

przy którymś pojawi się ból, wykonajmy inne, bo gimnastyka powinna sprawiać przyjemność.

Joga i nordic walking

Joga, jako system ćwiczeń i technik oddechowych, wzmacnia ciało, a przez medytację trenuje umysł. Wpływa dobrze również na koordynację ruchów, krążenie krwi i narządy wewnętrzne – jest więc polecana osobom w wieku 55–60+. Na zajęcia można się zapisać np. w klubach seniora czy Uniwersytetach Trzeciego Wieku. Dobrym pomysłem jest też aerobik w wodzie, ćwiczenia na zdrowy kręgosłup czy nordic walking, który m.in. ogranicza osteoporozę – podczas marszu z kijkami angażują się wszystkie mięśnie i wzmacniają kości, a organizm jest dotleniony.

Radość ze zwiedzania świata

Już nie tylko wyjazdy do miejscowości uzdrowiskowych do sanatorium interesują osoby na emeryturze. Dla wielu osób wiek nie jest przeszkodą, aby podróżować za granicę. Jedni odwiedzają swoje dzieci i wnuki, które zamieszkały np. w Wielkiej

Enteris immune

Zawiera w składzie mikrokapsułkowaną mieszankę 8. szczepów bakterii. Kapsułki, 20 szt.

Brytanii czy USA, a inni wyruszają na wypoczynek i zwiedzanie, np.: do Turcji, Chorwacji, Bułgarii, Grecji czy Hiszpanii... Można podróżować w większym gronie, bowiem niektóre biura turystyczne mają dla osób w wieku 55+ promocyjne oferty na zagraniczne wczasy od października do maja. To dobra opcja, bo w tych miesiącach w wielu krajach jest przyjemniej niż w pełni sezonu, bez tłumów i upałów.

Zwalczyć chorobę to jedno, a drugie to szybko odzyskać formę. Zwłaszcza gdy braliśmy antybiotyk. Po takim leczeniu organizm potrzebuje nieco czasu, aby w pełni się zregenerować. Oto cztery sprawdzone naturalne kuracje, które w tym pomogą.

TEKST BARBARA TULEJA

Jak wzmocnić się po antybiotykoterapii

Enteris immune

Zawiera w składzie mikrokapsułkowaną mieszankę 8. szczepów bakterii. Kapsułki, 20 szt.

Odporność po terapii antybiotykami jest znacznie osłabiona, ponieważ leki te działają także na dobroczynne bakterie, które występują naturalnie w naszych jelitach. Wskutek wyjałowienia flory bakteryjnej może dojść do nadmiernego zmęczenia, dolegliwości gastrycznych. Osłabiony organizm podatny jest także na atak innych drobnoustrojów, np. patogennych grzybów. Dlatego po zakończeniu antybiotykoterapii trzeba jak najszybciej go wzmocnić Pomoże w tym odpowiednia dieta, która uzupełni florę bakteryjną jelit, oraz ziołowe napary.

MICROBAC jest znakiem towarowym firmy PROBIOTICAL S.p.A.

1

Ziołowe mieszanki

Przyjmowanie leków nie służy wątrobie. Trzeba więc o nią zadbać. Napary ziołowe, m.in. z ostropestem, korzeniem lubczyku i arcydziegla, lubczykiem, dziką różą, pomogą się jej oczyścić. Dzięki temu zacznie się stopniowo regenerować. Sprawdzone przepisy

● Mieszanka odtruwająca z toksyn. Zmiel zioła: 5 łyżek mięty, 5 łyżek liści brzozy, 5 łyżek liści poziomki, 5 łyżek ziela mniszka lekarskiego. Łyżkę mieszanki zalej szklanką wrzątku, zaparzaj 20 minut pod przykryciem. Odcedź. Pij pół godziny przed posiłkiem 3 razy dziennie przez 3 tygodnie.

● Napój regenerujący wątrobę. Po łyżeczce mielonych nasion babki i ostropestu plamistego zalej ciepłą wodą. Wymieszaj, poczekaj, aż napój zgęstnieje. Jeszcze raz wymieszaj i wypij. Stosuj 2 razy dziennie.

Napoje z probiotykami

Szczególnej uwagi wymagają również jelita. Antybiotyk niszczy nie tylko zarazki, ale też dobre bakterie, które je zasiedlają, tworząc mikroflorę. Skutkiem tego jest osłabienie, spadek odporności, kłopoty trawienne. Przy odbudowie mikroflory pomogą napoje z kiszonek (zawierają probiotyki), np. zakwas z buraków. Sprawdzony przepis

● Miks warzywny na poprawę pracy jelit. Zetrzyj na tarce: 200 g marchwi, 200 g buraków, 200 g pietruszki, 200 g selera, 200 g białej kapusty. Przełóż do 5-litrowego słoja, dodaj 4 ząbki czosnku, suchą skórkę chleba razowego, szczyptę soli, uzupełnij wodą. Pozostaw na 3–4 dni w ciepłym miejscu. Wymieszaj, odstaw na 4 godziny. Zlej sok do szklanych butelek i przechowuj w lodówce. Pij 1–2 szklanki dziennie przez 10 dni.

Oliwa i olej

szczanie jelit i odbudowują prawidłową florę bakteryjną, co wzmacnia układ immunologiczny. Sprawdzony przepis

● Wzmacniająca oliwa. Przygotuj ją z 5 ząbków czosnku, bazylii, ziół prowansalskich, rozmarynu i 2 szklanek oliwy ekstra virgin. Na dno półlitrowej butelki z ciemnego szkła wrzuć obrane 3 ząbki czosnku i 2 pokrojone. Wsyp zioła. Całość zalej oliwą. Możesz smarować nią grzanki, dodawać do zup, dań z warzyw i makaronu. Czosnek działa antybakteryjnie, wzmacnia odporność, więc sprzyja zapobieganiu kolejnym infekcjom. Natomiast zioła wspomagają sprawną pracę jelit i ułatwiają trawienie. Możesz również robić inne oliwne ziołowe kompozycje, np. pikantne z czerwoną i zieloną papryczką chili albo z kolorowym pieprzem.

4 3 2

Warto też wzmocnić odporność organizmu, która została osłabiona antybiotykoterapią. Wyjałowione jelita, bez naturalnej ochrony dobrych bakterii, są doskonałym miejscem do rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych. Aby do tego nie dopuścić, zastosuj kuracje olejowe, np. pij codziennie łyżeczkę oleju z czarnuszki. Każdego dnia dodawaj oliwę lub olej do różnych dań, bo mają podwójne działanie – ułatwiają oczy-

Przyprawy i miód

Kurkuma, imbir, cynamon, kardamon pobudzają krążenie, kminek ułatwia trawienie, a miód działa antybakteryjnie. Podczas rekonwalescencji nie żałuj sobie tych przypraw i miodu. Dodawaj je do codziennych posiłków. Sprawdzony przepis

● Wzmacniający napój. Przygotuj go z kłącza imbiru (1 cm), szklanki mrożonych malin i łyżeczki miodu. Maliny krótko zagotuj. Dodaj pokrojony imbir. Odstaw na kilka godzin. Odcedź i wypij. Napój pobudza krążenie i działa wzmacniająco, usprawniając trawienie.

Enteris immune

Florcontrol

Produkt zawiera 5 szczepów bakterii kwasu mlekowego, drożdże oraz inulinę. Kapsułki, 20 szt.

Zawiera w składzie mikrokapsułkowaną mieszankę 8. szczepów bakterii. Kapsułki, 20 szt.

Suplement diety DOZ S.A.

swoją kondycjęSprawdź

WYSTARCZĄ DWA PROSTE ĆWICZENIA, BY BŁYSKAWICZNIE OCENIĆ SWOJĄ FORMĘ PO ZIMIE.

TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

Rzadko kto jest w dobrej formie po zimie. Niektórzy z nas dosłownie przesiedzieli ją na kanapie. A teraz już po krótkim wysiłku od razu łapiemy zadyszkę. Jak ocenić swoją kondycję? Pomogą nam w tym dwa testy, dzięki którym sprawdzimy najważniejsze parametry: wydolność oddechową i siłę mięśni. Ich opis i normy podajemy obok.

SIADANIE NA KRZEŚLE

KOBIETY PONIŻEJ 35. R.Ż.

KOBIETY 35–55 LAT

KOBIETY POWYŻEJ 55. R.Ż.

WCHODZENIE NA SCHODEK

Ćwiczenie pozwala ocenić wydolność płuc i serca, pokazuje, czy odpowiednia ilość tlenu dociera do tkanek. Wystarczy niewielki schodek lub kilka większych książek. Mierzymy tętno po 3 min miarowego wchodzenia na ten schodek i schodzenia. Ważne, by wchodzić nań najpierw jedną, a potem drugą nogą.

NORMA W ZALEŻNOŚCI OD PŁCI I WIEKU

KOBIETY PONIŻEJ 35. R.Ż.

KOBIETY 35–55 LAT

KOBIETY

POWYŻEJ 55. R.Ż.

110/min 115/min 120/min

MĘŻCZYŹNI

PONIŻEJ 35. R.Ż.

MĘŻCZYŹNI 35–55 LAT

MĘŻCZYŹNI

POWYŻEJ 55. R.Ż

105/min 110/min 115/min

MĘŻCZYŹNI

PONIŻEJ 35. R.Ż.

12 s 10 s

15 s 13 s

MĘŻCZYŹNI 35–55 LAT

MĘŻCZYŹNI

POWYŻEJ 55. R.Ż.

20 s 18 s

Tym razem potrzebne jest krzesło lub stołek, by sprawdzić siłę mięśni, głównie czworogłowego i pośladkowego, które są kluczowe przy testowaniu sprawności ruchowej. Twoje zadanie polega na zmierzeniu czasu, w jakim uda ci się 10 razy usiąść i wstać z krzesła. Oczywiście, im szybciej to zrobisz, tym lepiej.

NORMA W ZALEŻNOŚCI OD PŁCI I WIEKU

JEMzdrowo

Przed Wielkanocą kupujemy mnóstwo produktów. Listę otwierają jajka, ale znajdują się na niej również: kiełbasa do żurku, szynka, dodatki do potraw i ciast, a także, coraz częściej gotowe wypieki. Upewnijmy się, czy to wszystko jest zdrowe, bez zbędnej chemii.

Liczy się nie tylko smak

Kupuj głową z

Mądre zakupy świętamiprzed

Chociaż Wielkanoc ma wymiar duchowy i rodzinny, to każdy z nas lubi także dobrze zjeść. Przyrządźmy ulubione potrawy z produktów dobrej jakości.

Lubię oglądać święconki przynoszone zwyczajowo w sobotni poranek przed Wielkanocą do kościoła. Każdy koszyczek jest inny. Pełen smakowitości i na swój sposób uroczy, pięknie udekorowany. Zawartość niektórych jest taka, jak przed laty. Jednak przybywa święconek z czekoladowymi jajeczkami w sreberku, czekoladowymi zającami i ciastami ze sklepu. Coraz rzadziej można zobaczyć w koszyczkach pieczone w domu lub formowane z masła baranki, a kiełbasa jakoś mniej pachnie wędzonką niż dawniej. Te zmiany potwierdzają, że kupujemy na święta więcej gotowej żywności. Nie tylko do święconki. Dzięki temu skra-

NasZ ekspert

BARBARA LASOTA mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW

camy sobie czas przygotowań. Problem tylko w tym, że na sklepowych półkach jest sporo produktów, także tych typowo świątecznych, które swój smak, czasami wyśmienity, a także aromat, konsystencję i trwałość zawdzięczają chemii. Dlatego robiąc przedświąteczne zakupy, starajmy się wybierać żywność naturalną, bo jest zdrowsza.

Zacznijmy od jajka

Słynne łacińskie powiedzenie „ab ovo”, czyli „od jajka”, nawiązuje do zwyczaju starożytnych Rzymian, którzy rozpoczynali uczty od jajek na twardo. My podobnie zaczynamy wielkanocne śniadanie – od podzielenia się jajkami ze święconki. Potem jest jeszcze bardziej jajecznie: żurek z jajkiem, faszerowane jajka na kilka sposo-

DODATKI DO CIAST

Nawet jeśli sami pieczemy wielkanocne ciasta, to często kupujemy do nich aromaty, polewy czy kajmak (do słynnego mazurka). Zwracajmy uwagę, co w nich jest. Popularny aromatyczny cukier w małych torebkach, który nazywamy waniliowym, zawiera tak naprawdę sztuczną wanilinę, a nie wanilię. Owszem, bywa również cukier z prawdziwą wanilią. Starajmy się kupować taki. Zamiast polewy z torebki, która często zawiera tłuszcz palmowy, lepiej wybrać dobrej jakości mleczną czekoladę, rozpuścić ją z dodatkiem odrobiny mleka i ozdobić wypiek. Kupując kajmak, wybierzmy ten bez stabilizatorów, emulgatorów i oleju palmowego.

ŻUREK LEPSZY Z BUTELKI

Co najmniej kilku producentów oferuje żurek w torebkach, który wystarczy wymieszać z wodą i zagotować. Z jajkiem i kiełbasą smakuje nie najgorzej, ale warto przyjrzeć się składnikom wyszczególnionym na opakowaniu. Bywa tam niezdrowy tłuszcz palmowy, syrop glukozowy, substancja zapobiegająca zbrylaniu, a nawet sztuczny aromat dymu wędzarniczego. Dlatego dużo zdrowszy jest żurek z butelki. Kupiony lub zrobiony w domu z mąki żytniej razowej.

bów, sałatki z jajkami, babka, do której dodaje się co najmniej kilka żółtek, a często także zimne nóżki wzbogacone o jajko. Dlatego postarajmy się kupić takie od kur z wolnego wybiegu. Wprawdzie technolodzy żywności zapewniają, że skład jajek jest zawsze ten sam, bez względu na sposób hodowli kur, ale nie do końca to prawda. Ptaki pozamykane w klatkach są karmione paszami, które mają zapewnić jak największy zysk w postaci dużej liczby znoszonych jaj. Do śrut zbożowych dosypuje się więc różne dodatki, nie zawsze naturalne. Gdybyśmy zrobili eksperyment i ugotowali po jednym jajku od kury z tradycyjnego gospodarstwa, chodzącej swobodnie po podwórku i z chowu klatkowego, miałyby inny smak i zapach. To drugie byłoby mniej smaczne. A skoro tak, to skład nie może być taki sam. Istnieją też względy humanitarne – warto promować taką hodowlę, gdzie drób ma dostęp do otwartej przestrzeni, do trawy i świeżego powietrza.

Biała kiełbasa i wędzonki

Prawdziwa biała kiełbasa to po prostu mielone mięso wieprzowe (czasem z dodatkiem wołowiny), przyprawione solą, pieprzem, czosnkiem i majerankiem. Bez trudu można tę wędlinę zrobić po amatorsku w domu. Trzeba tylko mieć maszynkę do mielenia ze specjalną nakładką do wędlin. Jelita są dostępne w sklepach

internetowych. Jeśli jednak chcemy kupić gotową białą kiełbasę, to miejmy na uwadze, że wiele zakładów masarskich dodaje do niej barwniki, trifosforany, gumę ksantanową, chlorek potasu, wzmacniacze smaku i konserwanty. Jak wiemy, dodatki te nie rosną w ogródku, lecz są dziełem zakładów chemicznych. Dlatego czytajmy wykaz składników na opakowaniu i wyeliminujmy produkty o długim składzie. Z kolei w niektórych wędzonkach czyha na nas aromat dymu wędzarniczego. Nie jest tym samym, co dym uzyskany przy spalaniu drewna. Do wędlin dodawany jest też karagen (E 407). Wędliniarze nazywają go żartobliwie

Która herbata jest najlepsza

ZAMIAST W SASZETKACH

WYBIERZMY LIŚCIASTĄ

Do niedawna uważano, że herbaty w saszetkach są bardziej ekskluzywne od innych. Dlatego nawet osoby, które na co dzień parzyły herbaciane listki sypane z dużego opakowania do kubka lub czajniczka, na święta kupowały estetyczne nylonowe woreczki lub celulozowe torebki z pachnącym suszem. Okazało się jednak, że jednorazowe opakowania z herbatą mogą być źródłem mikroplastiku. Nie tylko te nylonowe, ale nawet celulozowe, bo zawierają domieszkę włókien syntetycznych. Do jego uwalniania dochodzi w trakcie parzenia napoju. Drobiny te trafiają do naszego organizmu i mogą szkodzić zdrowiu.

JAKĄ KAWĘ PODAĆ GOŚCIOM W ŚWIĘTA

Warto kupić dwa rodzaje kawy ‒ dobrej marki rozpuszczalną i ziarnistą lub świeżo zmieloną. Kawa rozpuszczalna nie jest wprawdzie najlepszym produktem, bo ma zwykle słabszy aromat i smak, mniej kofeiny, ale niektórzy ją preferują właśnie z tych powodów. Poza tym okazuje się łagodniejsza dla żołądka, a więc jeśli ktoś cierpi na dolegliwości przewodu pokarmowego, będzie to dobry wybór. Pozostałym uczestnikom przyjęcia zaproponujmy dobrej jakości kawę świeżo mieloną, przygotowaną w ekspresie lub zaparzaczce. Do kawy podajmy w dzbanuszku słodką śmietankę lub mleko. Nie kupujmy śmietanki w małych jednorazowych opakowaniach ani tym bardziej nie podawajmy niezdrowych zabielaczy.

klejem, bo sprawia, że wstrzyknięta np. do szynki woda i inne wypełniacze nie wyciekają z mięsa. W ten sposób otrzymuje się tzw. wysokowydajne wędliny, z małą zawartością mięsa. Część dietetyków uważa, że karagen może być rakotwórczy i z czasem wywoływać choroby układu pokarmowego.

Gotowe ciasta

Weźmy pod lupę gotowy spód biszkoptowy jednej z marek cukierniczych, której produkty oferuje większość supermarketów. Zawiera on aż 14 składników w tym: syrop glukozowo-fruktozowy (bo jest tańszy niż cukier), sorbitol, glicerol, difosforany, węglan sodu. A przecież w domu pieczemy biszkopt zaledwie z 3 składników: mąki, jaj i cukru, z minimalnym dodatkiem proszku do pieczenia. Na szczęście są również w sklepach spody biszkoptowe, a także inne ciasta, np. wielkanocne babki, o lepszym składzie. Oferują je często lokalne rzemieślnicznicze zakłady piekarsko-cukiernicze. Niestety, ciast upieczonych tylko z naturalnych składników dobrej jakości ze świecą trzeba szukać. Warto mieć świadomość, że puszyste serniki, pięknie ozodobione mazurki czy torty zawierają nie masło, lecz margarynę. Pół biedy, gdy jest to margaryna miękka, ale często stosuje się tę w kostkach, znacznie tańszą. Jeśli chcemy kupić

dobrej jakości ciasto, to szukajmy go w renomowanej cukierni.

Ser na sernik lub paschę

W wielu domach to ciasto króluje na wielkanocnym stole. Jeśli zamierzamy je przygotować, potrzebny będzie ser. Najlepszy jest zwykły tłusty twaróg z dobrej mleczarni, bo zazwyczaj nie zawiera żadnych zbędnych dodatków. Jednak kto ceni sobie wygodę i zamierza wykorzystać niewymagający mielenia ser w wiaderku, powinien także sprawdzić skład. Niektóre tego typu wyroby zawierają syrop glukozowo-fruktozowy, zagęstniki, barwniki i mleko w proszku. Poszukajmy

najbardziej naturalnego, wyprodukowanego z mleka, z dodatkiem kultur bakterii fermentacji mlekowej i ewentualnie śmietanki.

Chrzan chrzanowi nierówny

Zawartość słoiczków z tym ulubionym dodatkiem do wielkanocnych dań bywa różna. Zwróćmy uwagę, aby w składzie nie było pirosiarczanu sodu (E 223). Składnik ten jest podejrzewany o nasilanie astmy u alergików, pokrzywki, kataru siennego i atopowego zapalenia skóry. Najlepszy chrzan to taki, który ma co najmniej 70% startego korzenia chrzanu, a z dodatków tylko sól, cukier i sok z cytryny lub ocet.

Wysiewamy ją zwykle kilka dni przed Wielkanocą, by ozdobić nią stół. Doceńmy ją także kulinarnie i jako roślinę leczniczą.

Rzeżucha

każdego dnia

TEKST BARBARA LASOTA

Drobne nasionka tej rośliny bardzo łatwo kiełkują. Nie tylko wiosną, kiedy cała przyroda budzi się do życia, ale praktycznie przez cały rok. Można ją siać na mokrej ligninie, wacie lub w wilgotnej ziemi. Plon w formie niepozornych, małych, ale bardzo gęsto rosnących roślinek będzie gotowy do zbioru już po kilku dniach. Wyhodowana w domu rzeżucha to znakomity dodatek do kanapek i wielu potraw. Jest lekko pikantna i smakowita. Regularnie jedzona przynosi także korzyści zdrowotne.

CO ZAWIERA

Rzeżucha jest dwa razy bardziej bogata w witaminę C niż pomidory. To także cene źródło witamin: A, B1, B2, kwasu foliowego i bardzo wielu minerałów, a zwłaszcza: żelaza, potasu, magnezu, chromu, jodu i siarki.

JAK JĄ WYKORZYSTAĆ

Najwartościowsza jest na surowo, gdy kiełki są niewielkie i mają zaledwie 4–7 dni. Ścinamy je ostrym nożem lub nożyczkami i od razu wykorzystujemy, zanim zwiędną. Poza tym, że możemy posypywać rzeżuchą kanapki, warto dodawać ją np. do smoothie. Szczególnie dobrze komponuje się z napojem z bananów i gruszek, z dodatkiem miodu. Świetnie podkreśli także smak jajecznicy, twarożku z rzodkiewkami i szczypiorkiem, sałatek warzywnych z jajkami, a nawet zup.

Uwaga!

Kiełki rzeżuchy trzeba codziennie podlewać. Podłoże musi być cały czas wilgotne.

Na co pomaga?

LEN MIELONY ZWYCZAJNY

Wysoka

250 g

NIE TYLKO NA CHOROBY SKÓRY

•Rzeżucha zmniejsza objawy trądziku młodzieńczego, a także wielu innych chorób skóry, w tym owrzodzeń, których przyczyną bywa zanieczyszczenie organizmu toksynami. Regularnie jedzona pomaga bowiem go oczyścić. Wspomaga również pracę trzustki i obniża poziom cukru we krwi. Dzięki dużej zawartości potasu i witaminy C oczyszcza także drogi moczowe i nerki. Warto ją stosować nie tylko wtedy, gdy zmagamy się ze stanem zapalnym, ale przede wszystkim profilaktycznie, jedząc łyżkę rzeżuchy dziennie.

zawartość błonnika pokarmowego. Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie jelit.

pytamyeksperta

BARBARA LASOTA

mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW

Post?

Dobry pomysł!

Powstrzymanie się od jedzenia przez dzień lub dłużej albo wykluczenie na jakiś czas mięsa cenili starożytni medycy i przywódcy wszystkich dużych religii. Potem post zaczęto lekceważyć. Teraz znów dostrzegamy jego dobry wpływ na zdrowie.

Najkrócej mówiąc, jemy po to, aby żyć, mieć energię do pracy i wzmacniać układ odpornościowy, który chroni nas przed chorobami. No i oczywiście dla przyjemności, bo smaczne potrawy poprawiają nam nastrój. Problem w tym, że niemal każdy z nas za bardzo dogadza podniebieniu. Jemy za dużo, a to prowadzi do niekorzystnych zmian w organizmie i wielu chorób. Ratunkiem może być post. Wielu lekarzy uważa, że daje się nim leczyć niektóre choroby ciała, a nawet duszy. Można również zapobiegać dolegliwościom i wydłużyć życie. Po przebadaniu dużej grupy stulatków okazało się bowiem, że większość miała w przeszłości epizody, kiedy brakowało im jedzenia. Wielu zachowywało również posty nakazane przez wyznawaną przez nich religię.

Gdy pościmy

W czasie, kiedy powstrzymujemy się od jedzenia lub jemy tylko małe, ubogokaloryczne posiłki, przewód pokarmowy odpoczywa i w pewnym sensie regeneruje się. Organizm wykorzystuje wtedy rezerwy zgromadzone w wątrobie, mięśniach i tkance tłuszczowej. Gdy one zostaną zużyte, czerpie energię nie tylko ze złogów tłuszczu, ale również ze zwyrodniałych komórek oraz ognisk zapalnych. Jednocześnie ze zużywaniem chorych komórek, produkowane są nowe, zdrowe. Następuje więc niejako odmłodzenie organizmu i znacząca poprawa odporności.

Możemy wybierać

Jeśli zdecydujemy, że chcemy od czasu do czasu zastosować post, by poprawić samopoczucie, rozważmy, jaka jego odmiana będzie dla nas najodpowiedniejsza. Osoby, które nie mają cukrzycy ani innej poważnej choroby, mogą co jakiś czas stosować jednodniowe

Co najlepiej pić, gdy decydujemy się na post

Możemy pić bardzo różne napoje, ale niesłodkie lub z minimalną ilością cukru. Dlatego poza wodą, herbatą i naparami ziołowymi najlepsze będą koktajle i soki warzywne, warzywno-owocowe lub z samych owoców, mało słodkich.

lub nieco dłuższe klasyczne głodówki. Wtedy nic nie jemy, a jedynie pijemy wodę, herbatę, ewentualnie niesłodzone soki. Seniorzy w wieku powyżej 70 lat i osoby młodsze, ale zmagające się z poważną chorobą lub po prostu źle znoszące głód, mogą podejść do postu mniej restrykcyjnie i jeść w ciągu dnia np. dwa lub trzy skromne, niskokaloryczne posiłki. Najlepiej bez mięsa

Najlepsze warzywa i owoce podczas postu

Gdy zdecydujemy się na leczniczy post owocowo-warzywny, to pamiętajmy, aby jeść tylko warzywa i owoce ubogie w substancje odżywcze. Do takich należą wszystkie warzywa poza strączkowymi i ziemniakami, a z owoców są to tylko jabłka, grejpfruty i cytryny.

JEM ZDROWO dieta

i nabiału. Nawet taki mało wymagający post raz lub dwa razy w tygodniu poprawia kondycję. A gdy kilka razy w roku zdecydujemy się na kilkudniowe półgłodówki (będziemy jeść tylko warzywa i owoce) lub raz w roku na kilkutygodniową, efekt będzie jeszcze lepszy. Do rozważenia jest też tzw. post przerywany. Najbardziej popularne są dwie jego formy. Pierwsza określana jest matematycznym symbolem 5:2. Przez 5 dni jemy, ile dusza zapragnie, a przez 2 dni dbamy o to, aby suma wszystkiego cokolwiek bierzemy, do ust nie przekroczyła 500 kcal. Taką kaloryczność mają np. 4 szklanki niesłodzonego soku lub 200 g pieczywa. Druga forma postu przerywanego nazywana jest oknem żywieniowym. Polega na skumulowaniu posiłków w dosyć krótkim przedziale czasu w ciągu dnia. Gdy zdecydujemy się na okno żywieniowe, praktycznie nie musimy wprowadzać w swoim jadłospisie zmian jakościowych. Przestrzegamy tylko godzin jedzenia. Poza produktami uznanymi powszechnie za niezdrowe, wymienionymi w ramce na str. 67, można jeść właściwie wszystko.

Post z oknem żywieniowym

O ile krótkotrwałe, niezbyt często stosowane głodówki lub ograniczanie się do jedzeniu niskokalorycznych bezmięsnych posiłków nie wymagają większych wyjaśnień, to post przerywany w formie okna żywieniowego warto omówić dokładniej. To bowiem dosyć nowa dieta, czasem nazywana okienkową. Niektórzy uważają ją za jedną z najzdrowszych. Robi furorę wśród celebrytów i wielkich tego świata dbających o zdrowie, jak np. Elon Musk. Można taki post stosować przez miesiąc lub dwa, ale także przez kilka lat, a nawet całe życie. Pod warunkiem, że nie spada nam poziom cukru, nie jesteśmy niedożywieni, z niedowagą lub nie dokucza nam refluks. Najłatwiejsza do zaakceptowania jest odmiana 16/8. Okno żywieniowe jest w niej stosunkowo duże, bo wynosi aż 8 godzin w ciągu doby. Post trwa 16 godzin. Gdy zdecydujemy, że śniadanie będziemy jeść np. o godz. 9.00, to znaczy, że ostatni posiłek tego dnia powinniśmy zjeść najpóźniej o godz. 17.00, a następny znów o godz. 9.00 kolejnego dnia. Nie jest to zbyt męczące, bo dużą

Co można zyskać, stosując post?

POPRAWA GLIKEMII

•Jest szansa, że po kilku tygodniach rozsądnego postu poziom glukozy we krwi wróci do normy. Poprawi się też praca trzustki i produkcja insuliny.

SPRAWNY MÓZG

•Zmaleje ryzyko chorób degeneracyjnych, np. Alzheimera, i powstaną nowe sieci neuronowe. Mogą poprawić się pamięć i nastrój.

MNIEJ ZAPALEŃ

•Zmniejszy się ilość wolnych rodników tlenowych. Obniżą się również markery świadczące o uogólnionym stanie zapalnym w organizmie.

UTRATA WAGI

•Osoby z nadwagą po zastosowaniu postu przerywanego zazwyczaj chudną, mimo że w tzw. oknie żywieniowym najadają sie do syta.

ZDROWSZE SERCE

•Obniży się ciśnienie tętnicze, poziom trójglicerydów i cholesterolu LDL. Efektem będzie mniejsze ryzyko chorób serca i układu krążenia.

DŁUGOWIECZNOŚĆ

•Ponieważ post wyzwala autofagię, czyli „samozjadanie” przez organizm martwych lub chorych komórek, to spowalnia procesy starzenia.

część okresu powstrzymywania się od jedzenia po prostu przesypiamy. Po zakończeniu okna żywieniowego, zanim położymy się spać, możemy pić jeszcze niesłodzoną herbatę, zioła i wodę. Z czasem organizm przyzwyczaja się do pór posiłków i odczuwane na początku przez niektórych uczucie głodu znika. Kto nie wyobraża sobie, by od godz. 17.00 aż do zaśnięcia nic nie jeść, może przesunąć śniadanie np. na godz. 11.00. Wtedy pora kolacji przypadnie na godz. 19.00. Dietetycy zwracają uwagę, że minimalna przerwa między kolacją a śniadaniem powinna wynosić 12 godzin, ale warto, aby była dłuższa. Wtedy bowiem organizm czerpie energię z tkanki tłuszczowej, powodując jej systematyczne spalanie. Sprawniej usuwa również nieprzydatne, zepsute częsteczki i w ten sposób chroni komórki przed uszkodzeniem i zaburzeniem funkcjonowania.

Czy konieczna jest suplementacja

Krótkotrwała głodówka lub dobrze zaplanowany post przerywany nie prowadzą do niedoborów pokarmowych, jeżeli posiłki, które jemy, są pełnowartościowe, bogate w witaminy, minerały i białko. Pamiętajmy, że powinny być przyrządzane na bazie warzyw, owoców, pełnoziarnistego pieczywa, makaronu lub kaszy, nabiału, niewielkiej ilości mięsa i ryb. Jedyna witamina, którą należy suplementować (także wtedy, gdy nie stosujemy żadnego postu), to wit. D3. Może się jednak zdarzyć, że nie jesteśmy w stanie zapewnić sobie optymalnej ilości składników odżywczych. Z powodu braku apetytu lub np. złego wchłaniania. Jeśli ktoś ma takie obawy, warto porozmawiać o tym z dietetykiem lub lekarzem. Specjalista, po przeprowadzeniu

To wyklucz z diety w czasie postu przerywanego Wyrzeczenia związane z jedzeniem posiłków tylko w czasie tzw. okna żywieniowego przyniosą dobre efekty, jeśli będziemy stosować się do zasad zdrowego odżywiania. Starajmy się zrezygnować lub przynajmniej mocno ograniczyć wysokokaloryczne przekąski. Nie tylko te słodkie, ale także słone: chipsy, paluszki, orzeszki. Unikajmy również potraw smażonych i wysokoprzetworzonych, zawierających słodziki, konserwanty lub inne dodatki do żywności.

Okno żywieniowe, czyli czas w ciągu doby, kiedy można jeść posiłki to minimum 4 godziny, a maksimum 12 godzin. Okres postu nie może być krótszy niż 12 godzin. Jeśli go skrócimy, nie uzyskamy efektów zdrowotnych.

wywiadu dietetycznego, podpowie, jakie składniki trzeba uzupełnić. Może także zlecić odpowiednie badania i w zależności od ich wyniku zdecyduje o suplementacji lub o modyfikacji jadłpospisu. Czasami, gdy na skutek postu chudniemy, może brakować nam elektrolitów, bo nerki usuwają w tym czasie sporo sodu.

Wielkanocne prZysmaki

TEKST BARBARA LASOTA

Nie sposób wyobrazić sobie śniadanie wielkanocne bez żurku z jajkiem. A może tym razem warto go podać w miseczkach z wydrążonych chlebków? Trzeba dołożyć trochę pracy, aby je upiec, ale goście będą zachwyceni. Zachęcamy również do przygotowania pasztetu z mięs wszelakich. Smakuje wybornie, zwłaszcza podany z sosem chrzanowym lub żurawinowym. A sałatki udekorowane wiosennymi jadalnymi kwiatami będą nie tylko znakomitym przysmakiem, ale i ozdobą stołu.

TRADYCYJNA ZUPA

Żurek w chlebowej misce

1,2 kg mąki pszennej typ 550, 50 g drożdży, 2 łyżki oleju, 1/2 l zakwasu żytniego na żurek, 20 dag kiełbasy wędzonej, czosnek, cebula, 4 łyżki kwaśnej śmietany 18%, 4 jajka na twardo, majeranek, ziele angielskie, liście laurowe, chrzan, pieprz, sól

Do mąki wkrusz drożdże, wlej olej, dodaj szczyptę soli i ok. 0,5 l letniej wody. Wyrób ciasto drożdżowe. Jeśli będzie za gęste, dodaj nieco więcej wody. Uformuj 4 kulki i zostaw do wyrośnięcia. Piecz ok. 30 minut w 190 st. C. Przekrój, aby powstały miseczki i pokrywki. Wydrąż

trochę miąższu z miseczek, a resztę ugnieć. Kiełbasę zalej litrem wody. Dodaj podsmażoną cebulę, czosnek i przyprawy. Gotuj 5 minut, dodaj żurek i trochę chrzanu. Zabiel zupę śmietaną. Przelej porcje do chlebków, dołóż jajka na twardo i pokrojoną kiełbasę.

Uwaga!

Chlebowe miseczki warto upiec kilka dni przed świętami, przykryć ściereczką i zostawić w chłodzie.

Chlebowe miseczki napełniaj gorącym żurkiem tuż przed podaniem na stół. Jeśli goście ich nie zjedzą (a są pyszne), to po świętach można zrobić z nich np. czosnkowe grzanki.

ZDROWA PRZEKĄSKA

WYBORNE MIĘSO

Wiosenna sałatka

4 jajka, 150 g wędzonego łososia, 4 garście różnych sałat, czerwona cebula, ząbek czosnku, 2 łyżki kaparów, kilka fiołków, oliwa, dżem z czerwonej porzeczki, miód, ocet balsamiczny, sól, pieprz

Jajka ugotuj na półtwardo. Wystudź, obierz, przekrój na połówki, uważając, aby żółtko się nie wylało. Cebulę pokrój w cienkie piórka. 3 łyżki oliwy wymieszaj z łyżką dżemu porzeczkowego, zmiażdżonym czosnkiem,

odrobiną miodu i octu balsamicznego. Przypraw sos solą i pieprzem. Rozłóż na półmisku sałatę i pozostałe składniki sałatki: kawałki łososia, połówki jajek, cebulę i kapary. Całość polej sosem, udekoruj fiołkami.

Wiosenne fiołki, zarówno te leśne, jak i ogrodowe, mają jadalne kwiaty. Można zatem dodawać je do sałatek, a także dekorować nimi ciasta i desery.

ŚWIĄTECZNY DESER

Domowy pasztet

40 dag wołowiny, 50 dag łopatki wieprzowej, udko kurczaka, 30 dag surowego boczku, 25 dag wątróbki drobiowej, cebula, jabłko, 4 jajka, pęczek włoszczyzny, bułka tarta, majeranek, gałka muszkatołowa, kardamon, ziele angielskie, pieprz, sól

255 kcal 10 porcje po:

Włoszczyznę oczyść, umyj, pokrój na kawałki i włóż do garnka. Dodaj umytą wołowinę, udko kurczaka, łopatkę i boczek. Zalej niewielką ilością wody, dodaj przyprawy i gotuj, aż każde z mięs będzie miękkie. Wyjmij włoszczyznę i mięsa, wystudź. Wątróbkę us-

17 g białka

18 g tłuszczu

maż z cebulą i jabłkiem. Zmiel w maszynce wszystkie mięsa, włoszczyznę i watróbkę razem z dodatkami. Dodaj do masy jajka, kilka łyżek tartej bułki, trochę bulionu i przyprawy. Wyrób. Piecz w natłuszczonej formie ok. 50 minut w temperaturze 180 st. C.

Bardzo ważne, aby wśród składników pasztetu znalazł się niewielki tłusty kawałek. Może to być boczek, ale sprawdzi się także kacze lub gęsie udko czy karkówka.

Bakaliowa pascha

1/2 kg tłustego twarogu, 1/2 szkl. cukru, 3 żółtka, 10 dag masła, 1/2 szkl. śmietany kremówki, 10 dag kandyzowanej skórki cytrynowej i pomarańczowej, rdzeń zeskrobany z laski wanilii, 3 łyżki posiekanych orzechów lub migdałów, miód

Twaróg zmiel. Kandyzowane skórki drobno posiekaj. Śmietanę podgrzej. Żółtka utrzyj z cukrem. Do masy żółtkowej wlewaj powoli ciepłą śmietanę, stale miksując. Do masy śmietanowo-żółtkowej dodaj masło, twaróg i rdzeń wanilii. Dołóż

skórki z cytrusów, wymieszaj. Gazę kilka razy złóż i wyłóż nią miseczkę, doniczkę albo sitko. Masę serową umieść w przygotowanym naczyniu. Przykryj zwisającymi końcami gazy. Przyciśnij talerzykiem. Następnego dnia wyjmij paschę.

Im lepszy i świeższy twaróg, tym lepsza będzie pascha. Zamiast sera w wiaderkach, lepiej użyć tłustego i zwartego, o charakterystycznym kształcie rożka.

Porady zza

PIERWSZEGO STOŁU*

nasZ ekspert

dr nauk farmaceutycznych

MAGDALENA JACHORSKA ekspert farmaceutyczny

Dawka wiedzy na temat produktów aptecznych i przepisów związanych z farmacją

NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ

PRZY ZAKUPIE INHALATORA

W aptekach dostępne są trzy podstawowe grupy inhalatorów: tłokowe (kompresorowe), ultradźwiękowe, proszkowe (DPI). Dwa pierwsze pozwalają na dostarczenie do dróg oddechowych płynnego leku w postaci mgiełki. Przy zakupie inhalatora sprawdzajmy specyfikację techniczną: czas pracy urządzenia (najlepiej ciągły), ciśnienie pracy (im wyższe, tym drobniejsze cząsteczki uzyskujemy), średnią wielkość cząstek wytwarzanego aerozolu (im mniejsza średnica cząstek, tym lek dotrze dalej w drogach oddechowych); głośność urządzenia oraz akcesoria dodatkowe – ustnik, maseczka dla dorosłych i dzieci. Ważne, aby serwis i wsparcie techniczne naszego inhalatora znajdowały się na terenie kraju, co znacząco ułatwia zgłaszanie ewentualnych awarii czy drobnych usterek.

LECZENIE WIRUSOWEGO ZAPALENIA GARDŁA

Infekcje układu oddechowego w postaci zapalenia błony śluzowej gardła i migdałków to niezwykle częsta przyczyna porad farmaceutycznych. Infekcje te mają zwykle charakter sezonowy i są wywoływane przez wirusy (m.in.: rinowirusy, koronawirusy, adenowirusy, cytomegalowirus).

Leczenie polega na podawaniu leków zmniejszających objawy – łagodzących ból, podrażnienie i drapanie w gardle. Do miejscowego stosowania rekomenduję tabletki do ssania, aerozole lub płyny do płukania zawierające niesteroidowe leki przeciwzapalne (flurbiprofen, benzydaminę), leki znieczulające miejscowo oraz antyseptyki (np. oktenidyna, amylometakrezol).

DOMOWE TESTY DIAGNOSTYCZNE

Umożliwiają przeprowadzenie badania w warunkach domowych. Mogą być wykonywane samodzielnie przez pacjenta lub przez pracownika ochrony zdrowia. Pozwalają na szybkie uzyskanie informacji na temat stanu zdrowia. W aptece dostępne są m.in. testy wykrywające: infekcje intymne, różnego typu alergie, nietolerancję glutenu, Helicobacter pylori, Covid-19, a także testy ciążowe, owulacyjne i menopauzalne sygnalizujące początek okresu przekwitania. Do wykonania badania pobiera się niewielką ilość określonego materiału biologicznego – krwi, śliny, wymazu z gardła, moczu, kału lub wydzieliny pochwowej. Wynik testu jest pomocny przy podejmowaniu dalszych decyzji terapeutycznych.

GDY ZAATAKUJE OPRYSZCZKA

Kluczową kwestią przy leczeniu opryszczki wargowej jest czas. Szybkie wdrożenie farmakoterapii, najlepiej tuż po pojawieniu się obja wów zwiastujących, gwarantuje naj lepsze efekty działania. Lekiem z wyboru jest acyklowir — tabletki o działaniu ogólnym. Dodatkowo warto sięgnąć po preparaty działające miejscowo. W terapii sprawdzi się tymol, lewomentol, kwas salicylowy, można również wybrać preparaty w formie kremu, żelu, które zawierają w składzie acyklowir lub stosować dyskretne plasterki przyspieszające gojenie. Terapia skojarzona skraca czas choroby i znacząco ogranicza nieprzyjemne objawy.

* „Pierwszy stół” w języku zawodowym osób związanych z farmacją to nic innego, jak lada w aptece, przy której pacjent spotyka się z farmaceutą.

JESTE M eko

porządki Wielkie

Pucując mieszkanie, najczęściej korzystamy z naszpikowanych chemią detergentów, które trafiają później do wody oraz ziemi i zatruwają je.Tymczasem nie brakuje naturalnych, dużo bardziej bezpiecznych sposobów czyszczenia.

w zgodzie z naturą Sprzątanie

Na porządki poświęcamy mniej więcej 4–5 godzin tygodniowo. Podczas tych czynności zużywamy wielu detergentów.

Nie wszystkie są przyjazne środowisku. Jak temu zaradzić?

Sama świata nie zmienisz, ale masz pełną kontrolę nad swoim domem. Na tym polu możesz sporo zrobić. Gdy zmienisz podejście do sprzątania, nie tylko zaoszczędzisz pieniądze, ale jednocześnie zadbasz o środowisko. Zacznij od policzenia, ile masz różnych produktów do czyszczenia, a potem sprawdź, co zawierają w swoim składzie. Niektóre z nich mogą nasilać alergie czy wywoływać problemy dermatologiczne, zaś opary po-

wodować podrażnienia oczu i układu oddechowego. Szczególnie niekorzystne dla zdrowia są: substancje zapachowe, chlor, czwartorzędowe sole amoniowe, fosforany, ftalany, triklosan. Z wielu detergentów można z powodzeniem zrezygnować lub zastąpić je naturalnymi środkami stosowanymi od wieków (patrz ramka obok). Ważna jest także zmiana nawyków. Systematyczne sprzątanie i szybkie usuwanie brudu sprawia, że nie trzeba używać silnych detergentów.

1CO ZAMIAST CHEMII

Miej zawsze pod ręką „wielką czyszczącą czwórkę”, czyli: sodę oczyszczoną, ocet spirytusowy, sól kuchenną i kwasek cytrynowy. Ich moc z pewnością nie jest przereklamowana. Świetnie poradzą sobie z brudem w kuchni i łazience. W dodatku są tanie i łatwo dostępne, kupisz je w każdym sklepie spożywczym. Można z nich sporządzać różne mikstury, które będą jeszcze skuteczniejsze.

Zalety zwykłej soli

* Sól kuchenna (chlorek sodu) jest ważnym surowcem w przemyśle spożywczym, przyprawą, konserwantem. Przez wieki nazywano ją białym złotem. Była tak cenna, że służyła nawet jako waluta. Najbardziej znane królewskie kopalnie soli zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Sól doskonale nadaje się do szorowania garnków, desek i innych narzędzi kuchennych.

3

KORZYSTAJ

ZE ZDOBYCZY TECHNIKI

2

ZE SKLEPU, ALE BEZPIECZNE

Nie musisz rezygnować ze wszystkich chemicznych detergentów – one także są przydatne. Kupuj jednak te, które opatrzone są ekoznakami, takimi jak np.: Europejska Stokrotka, Eko-znak, Bezpieczny Dla Ozonu, Błękitny Anioł, Eko Garantie, Nordycki Łabędź. Dają one gwarancję, że opatrzone nimi preparaty są bezpieczne dla środowiska. Często produkowane na bazie naturalnych surowców roślinnych oraz mineralnych ulegają biodegradacji.

Używanie dobrych narzędzi do sprzątania zmniejsza potrzebę stosowania środków chemicznych. Zainwestuj więc w wydajny odkurzacz, mop parowy, kup czyściki z mikrofibry czy specjalne gąbki, które doskonale usuwają brud samą wodą. Mikrofibra zbudowana jest z niezwykle cienkich włókien. Tworzą one 10 razy większą powierzchnię w porównaniu ze standardowymi włóknami. Dzięki temu ściereczki z mikrofibry doskonale czyszczą także bez użycia detergentów. Mają właściwości antystatyczne, służą do usuwania kurzu, różnych zanieczyszczeń, a nawet tłustych plam. Można je prać i stosować wielokrotnie.

Powieś nad koszem do śmieci kartkę i przez cały rok zaznaczaj na niej każde opakowanie po środku czystości, które do niego wyrzucasz. Przekonasz się, ile pojemników opróżniasz. Zdziwisz się, jak tego dużo!

CYTRYNA OLEJEK ETERYCZNY

Otrzymywany ze skórki cytryny zwyczajnej. Ma działanie pobudzające. 10 ml

4POSTAW NA PARĘ WODNĄ

Czyszczenie parą jest skuteczne, szybkie i ekologiczne. Woda w parownicy czy mopie jest podgrzewana pod wysokim ciśnieniem, wskutek czego wytwarza się bardzo gorąca para o temp.100 st. C. Wydostaje się ona z urządzenia z dużą szybkością i nagrzewa brud szybciej niż powierzchnię, do której przywiera. Dzięki temu wszelkie zanieczyszczenia odklejają się bez problemu nawet z trudno dostępnych miejsc i bez konieczności dodawania środków chemicznych. Para nie powoduje alergii, nie pozostawia resztek preparatów.

Do

dezynfekcji umywalki czy armatury łazienkowej warto użyć olejku sosnowego lub z drzewa herbacianego. Najlepiej dodać kilka kropli do gorącej wody i przecierać powierzchnie.

5OLEJEK POMOŻE

Olejki aromatyczne stosujemy głównie po to, by poczuć ładny zapach, tymczasem mają one wiele innych pożytecznych właściwości. Działają bakteriobójczo, odkażajaco, grzybobójczo. Najlepsze właściwości czyszczące mają olejki cytrusowe. Warto je dodawać do wody, którą zmywamy podłogę, skutecznie usuwają tuste ślady pozostawione przez gumę, olej, tłuszcz lub kredki, nadają się do czyszczenia łazienek, płyt kuchennych, drewnianych stołów.

6

ZRÓB SAMA

UNIWERSALNY

SPRAY DO CZYSZCZENIA

Przygotuj: pół szklanki ciepłej wody, szklankę octu spirytusowego,15 kropli olejku aromatycznego, który lubisz (np. cytrynowy, miętowy, eukaliptusowy). Wymieszaj wszystkie składniki, wlej płyn do butelki ze spryskiwaczem. Zawsze wstrząśnij przed użyciem, rozpyl na miękką ściereczkę i przecieraj zabrudzone powierzchnie. Płyn doskonale nadaje się do czyszczenia zlewozmywaków, kafelków, drewna, koszy do śmieci, a także przedmiotów z plastiku.

KAROLINA BANASIAK

REDAKTOR PROWADZĄCA RADZI

Lubię porządek i czystość, ale nie przepadam za sprzątaniem, więc staram się je ułatwiać, jak tylko mogę. Już dawno odkryłam zalety octu, który jest wspaniałym środkiem czyszczącym. Zawsze mam go w kuchni pod ręką i używam do usuwania kamienia z czajnika, ale także z prysznica, armatury oraz innych miejsc, w których się odkłada. Czyszczę octem deski do krojenia, ostrza nożyczek (ocet zapobiega rdzewieniu), przecieram blaty kuchenne, zatłuszczone naczynia, a także lustra i szyby. Warto go trochę podgrzać, bo wtedy jeszcze skuteczniej działa. Jego jedyną wadą jest drażniący, dość silny zapach, ale można go złagodzić przez dodanie listków mięty, skórki cytrynowej czy kilku kropel dowolnego olejku zapachowego.

Pokrzywka, czerwone plamy, krostki... Pieką, swędzą, zmuszają do nieustannego drapania.

Nieprzyjemne objawy alergii, a zwłaszcza silny świąd, pomogą złagodzić specjalne kąpiele z wykorzystaniem naturalnych składników, jak zioła, krochmal czy otręby.

TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

Gdy skóraswędzi

Alergiczne zmiany skórne są bardzo nieprzyjemne i uciążliwe. Przy silnym świądzie, który im towarzyszy, trudno uniknąć drapania, a ono powoduje uszkodzenia skóry, co z kolei stwarza możliwość infekcji. Ale świąd pojawia się nie tylko przy alergiach, występuje także w zakażeniach wirusowych i grzybiczych, egzemach, odmrozinach, oparzeniach i różnego rodzaju

przeczulicach. Swędzące partie skóry są zwykle zaczerwienione, rozgrzane, często na ich powierzchni powstają białawe lub czerwone bąble (tzw. pokrzywka). Przeważnie świąd nasila się nocą. W tych dolegliwościach mogą pomóc kąpiele. One wprawdzie nie leczą i nie zastąpią terapii lekowej, ale mogą złagodzić objawy i przynieść chwilową ulgę. Trzeba pamiętać, aby podczas tych kąpieli nie używać mydła ani innych kosmetyków.

Kąpiel w otrębach pszennych

Zmniejsza podrażnienia i rumień, działa odkażająco i osłabia świąd.

Potrzebne: woreczek z płótna lnianego, bawełnianego lub jutowego, 2 kg otrąb pszennych.

Przygotowanie

Kąpiel w krochmalu

Łagodzi stany zapalne skóry, wysypki, odparzenia, bo substancje zawarte w skrobi tworzą warstwę ochronną.

Potrzebne: 0,5–0,7 kg mąki ziemniaczanej, 2 litry wrzątku.

Przygotowanie

• Mąkę rozpuść najpierw w 2 szklankach zimnej wody. Zagotuj 2 litry wody, a gdy zacznie wrzeć, zmniejsz ogień i powoli wlewaj do niej zawiesinę z mąki. Cały czas mieszaj, aby nie powstały grudki. Zestaw z ognia, wlej do wanny z wodą o temperaturze 33 st. C. Czas trwania kąpieli –15 minut.

• Otręby wsyp do woreczka i gotuj w 3 litrach wody przez 30–40 minut. Odwar wlej do przegotowanej wody o temperaturze 33–37 st. C, aby czuć przyjemne ciepło. Woreczek warto kilkakrotnie wycisnąć lub zawiesić go poniżej kranu, aby był zanurzony w wodzie. Kąpiel powinna trwać 10–15minut. Można ją powtarzać codziennie. Cała kuracja składa się z 20 kąpieli. Podobny efekt daje kąpiel w odwarze ze słodu jęczmiennego. Przygotowuje się ją tak samo.

Emulsja micelarna do mycia

Kompleksowa pielęgnacja skóry wymagającej. Produkt niekomedogenny, nie zawiera mydła i substancji zapachowych. Zawarty D-pantenol łagodzi podrażnienia. 250 ml

Kąpiel w ziołach

Nie tylko ogranicza świąd skóry, ale także działa uspokajająco.

To ważne, bo ciągły świąd powoduje irytację i nerwowość.

Potrzebne: po 20 dag liści szałwii, ziela macierzanki, pączków sosny, koszyczków rumianku, ziela nostrzyka, korzeni tataraku.

Przygotowanie

• Wymieszaj wszystkie składniki. 7 łyżek mieszanki wsyp do dużego garnka, a następnie zalej 3–5 litrami wrzącej wody. Szczelnie przykryj i pozostaw pod przykryciem przez pół godziny. Po tym czasie przecedź. Napar wlej do wody o temperaturze 36–38 st. C. Pozostałe zioła możesz umieścić w bawełnianym woreczku i zawiesić w wannie. Czas trwania kąpieli to 10–15 minut. Rób ją co drugi dzień przez 2 tygodnie.

Daria Widawska

Znana aktorka filmowa, serialowa i teatralna marzy o tym, by w każdej rodzinie, nawet małymi kroczkami, zrobić coś dobrego dla środowiska. Wtedy będziemy żyć zdrowiej i piękniej.

Nie wyrzucam jedzenia

Nie uważam się za ekoprymuskę, jakimi są niektóre koleżanki po fachu, niemniej jednak wartości eko są mi bliskie. Tu każdy z nas może niewielkim wysiłkiem dać coś od siebie. Ja np. zakręcam kaloryfer, gdy otwieram okno lub kiedy wyjeżdżamy. Pamiętam też, żeby w łazience zamykać kran podczas mycia zębów. W ten sposób w ciągu trzech minut możemy zaoszczędzić 15 litrów wody! Nigdy nie pakuję produktów spożywczych w folię, mam swoje torby w samochodzie. Zwracam także uwagę na z pozoru oczywistą czynność, jaką jest segregacja śmieci.

OGRANICZAM POTRAWY MIĘSNE

Jeśli jemy mięso, to bez antybiotyków! Kurę na rosół przywozi mi ze wsi moja sąsiadka. Jajka też mamy wiejskie, nigdy z supermarketu. Gotuję dosyć tradycyjnie, ale w jadłospisie są i dania eko, np. zupa dyniowa na bulionie warzywnym, z prażonymi pestkami. Pewien kłopot sprawia krojenie dyni, natomiast danie jest proste i szybkie. Dla moich synów (Iwo – 16 l. i Bruno – 9 l.) to hit. Drugie danie wzbogacam dużą ilością warzyw. Kilka razy w tygodniu robię miks sałat z pomidorami, ogórkiem, rzodkiewką, serem kozim lub pleśniowym, dodaję oliwki, kapary... – to, co mam pod ręką. Przy okazji robię porządek w lodówce, bo bardzo dbamy o to, aby nie wyrzucać jedzenia. Dressing – bardzo prosty: dwie łyżki musztardy, dwie łyżki miodu i już mam fantastyczny sos do sałatek.

PIELĘGNUJĘ PRZYJAŹNIE I ZNAJOMOŚCI

Dla mnie styl eko to nie tylko myślenie ekologiczne, ochrona przyrody i środowiska, ale też troska o zdrowie, pokój, życie w harmonii z naturą i innymi ludźmi. Uwielbiam spotkania towarzyskie, lubię pielęgnować przyjaźnie. W rodzinnej Gdyni utrzymuję kontakt z koleżankami i kolegami z III LO. Na zjazdach klasowych zawsze mam wrażenie, jakbyśmy rozstali się dopiero co.

DBAM o urodę

Czujesz się atrakcyjna niezależnie od metryki? Świetnie! Jednak wraz z wiekiem zmieniają się potrzeby skóry. Staje się bardziej wymagająca: cienka, delikatna, wiotka. Sprawdź, jak o nią dbać, by była w dobrej kondycji.

z upływającym czasem W zgodzie

Masażer możesz trzymać w lodówce dla lepszego efektu ujędrniającego.

Swoją urodę potraktuj jak konto w banku. Zmarszczki – tak jak pieniądze – odłóż na przyszłość. Dbając o siebie, za 10 lat możesz wyglądać niemal tak samo.

TEKST JAKUB

JAWORSKI

podczas menopauzy Piękna

Po 40. roku życia w organizmie zaczyna obniżać się poziom estrogenów, żeńskich hormonów płciowych. To sprawia, że odnowa komórkowa przebiega wolniej, skóra staje się bardziej sucha

i wiotka, gorzej się regeneruje, poziom nawilżenia gwałtownie spada, ilość kolagenu w skórze maleje, a włókna elastyny tracą swoją sprężystość. Jednak upływ czasu to niejedyna przyczyna zmian naszego wyglądu.

Druga to promieniowanie UV. Udowodniono, że kobiety, które nie chronią skóry przed słońcem, szybciej się starzeją. Na szczęście część mankamentów urody wyrządzonych przez czas i środowisko można naprawić.

1PROGRAM PIELĘGNACJI

zapewni gładką skórę na dłużej

Oczyszczanie to warunek, aby cera mogła się zregenerować. Do tego zabiegu stosuj kosmetyki, które nie naruszają równowagi lipidowej skóry: olejki, mleczko, preparaty z probiotykami.

2Złuszczanie jest niezbędne do tego, by składniki kremu mogły się wchłonąć. Dojrzała skóra odnawia się wolniej. Martwe komórki naskórka nawarstwiają się i stają się przeszkodą dla składników aktywnych, które chcemy zaaplikować. Warto sięgnąć po peelingi z kwasami, np. glikolowym, migdałowym. Stosujemy je raz w tygodniu na noc, bo uwrażliwia skórę na słońce, co może skutkować przebarwieniami.

3

Serum+krem to idealne wsparcie dla dojrzałej skóry. Serum zawiera więcej składników aktywnych (np. witamina C, kwas hialuronowy), które opóźniają starzenie. Dopiero, gdy się wchłonie, nakładamy codzienny krem, najlepiej z filtrem SPF 25, który chroni przed uszkodzeniami spowodowanymi działaniem promieni UV, czyli postępującą utratą gęstości skóry i jej fotostarzeniem.

4

Masaż wzmocni skuteczność odmładzających zabiegów. Po nałożeniu kremu sięgnij więc po jadeitowy wałek. Pomaga w drenażu limfatycznym twarzy, usuwaniu opuchnięć, niwelowaniu zmarszczek. Delikatnie przesuwaj nim po twarzy, kierując od środka na zewnątrz. Z kolei boki twarzy i czoło masuj od dołu do góry.

SPRYTNY MAKIJAŻ

•Sięgaj po pastelowe kosmetyki – odmłodzą cię i dodadzą cerze świeżości.

•Jeśli masz poszarzałą cerę, stosuj rozświetlający puder lub podkład. Pamiętaj, że zbyt ciemny fluid dodaje lat.

•Przebarwienia i zmarszczki maskuj korektorem. Nakładaj go na podkład.

•Zapomnij o perłowych cieniach – podkreślają zmarszczki.

•Dobrze wyreguluj brwi – sprawią, że okolice oczu staną się jaśniejsze, a powieki lżejsze. Nie przyciemniaj włosków czarnym kolorem – nada ci posępny wygląd.

•Zrezygnuj z ciemnych szminek.

REKLAMA

JĘDRNY BIUST

•Wodny masaż pod prysznicem spowoduje poprawę krążenia i napięcie skóry na piersiach i dekolcie. Polewaj biust na przemian ciepłą i zimną wodą od dołu ku górze, a następnie w bok. Również podczas aplikacji balsamu (np. z kolagenem) delikatnie masuj biust.

• Regularne ćwiczenia świetnie wpływają na wzmocnienie mięśni piersiowych (np. damskie pompki, pływanie).

DŁONIE BEZ PRZEBARWIEŃ

•Nierówny kolor (tzw. plamy soczewicowate) to efekt wieloletniej ekspozycji nieosłoniętej, niechronionej skóry na słońce. Skłonność do plam rośnie z wiekiem, dlatego mówi się, że to dłonie zdradzają nasz wiek. Aby im zapobiec, przed wyjściem na plażę nie zapominaj o posmarowaniu rąk preparatem ochronnym SPF 30.

• Do pielęgnacji rąk z przebarwieniami stosuj na co dzień kremy z witaminą C, kwasami owocowymi, niacyną (hamuje przemieszczanie się barwnika z komórek pigmentowych do naskórka) czy wybielającym kwasem azaleinowym. Efektów spodziewaj się po kilku miesiącach.

WALKA Z CELLULITEM

OSZCZOTKOWANIE jest idealnym zabiegiem spowalniającym utratę jędrności. Usuwa zrogowaciały naskórek, poprawia krążenie, pomaga usunąć toksyny. Ciało masuj na sucho zawsze od dołu ku górze. Stosując długie, posuwiste ruchy, zaczynaj od stóp i przesuwaj szczotkę w kierunku serca. Brzuch ujędrniaj zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

OKOSMETYKI do pielęgnacji ciała powinny zawierać składniki, które mają wpływ na produkcję kolagenu. Są to np.: wyciąg z bluszczu, z morszczyna pęcherzykowatego, escyna, kofeina, cynamon, algi. Nakładaj je po uprzednim wyszczotkowaniu ciała i kąpieli, na wilgotną skórę.

Śmiej

się najczęściej!jakWtedy do płuc dostaje się trzy razy więcej powietrza niż zwykle. Krew szybciej krąży i lepiej zaopatruje komórki skóry w tlen. A lepiej ukrwiona skóra promienieje!

TO ODMŁADZA, a nic nie kosztuje

•Sen. Kobiety, które śpią 8 godzin na dobę, mają mniej zmarszczek. To dlatego, że w nocy komórki skóry odnawiają się szybciej niż w dzień.

•Kontakt z naturą. Urządzenia elektroniczne i spaliny, jakie nas otaczają, sprawiają, że w powietrzu znajduje się dużo niekorzystnych jonów dodatnich. W naturalnym środowisku (w lesie czy nad morzem) więcej jest jonów ujemnych, które usprawniają wszelkie procesy zachodzące w komórkach.

•Ruch. Redukuje stres oraz przyspiesza oczyszczanie organizmu z zalegających w nim toksyn.

Makijaż

podrażnień bez

Co może szkodzić

Coraz więcej kobiet ma problemy z cerą, która staje się nadmiernie wrażliwa, zaczerwieniona. Jak się malować, by jej nie szkodzić?

Skórę najczęściej podrażniają znajdujące się w kosmetykach konserwanty, sztuczne barwniki, zapachy, alkohol i stosowane często w bazach pod makijaż i podkładach tzw. oleje mineralne (wazelinowy, parafinowy) i lanolina (szminki, błyszczyki). Warto wiedzieć, że pewne barwy cieni i tuszów są bardziej niekorzystne dla wrażliwej cery niż inne. Zielony kolor zawiera alergizujący tlenek chromu. Brązowy często ma w składzie zanieczyszczony niklem tlenek żelaza, który drażni. Róż i fiolet zawierają naturalny, ale często uczulający czerwony barwnik koszenilę. Dla cery wrażliwej najlepsze będą podkłady, cienie i róże z pigmentami mineralnymi. Ich bazę stanowią krystalicznie czyste minerały: tlenek cynku, węglan wapnia, dwutlenek tytanu, krzemionka, mika. Nie zawierają substancji chemicznych, talku, kompozycji zapachowych, wosków, silikonów, tłuszczów.

Płyn micelarny

Kosmetyk przeznaczony do pielęgnacji cery suchej i wrażliwej. Łagodnie usuwa makijaż, działa odświeżająco oraz łagodzi podrażnienia.

500 ml

pytamyeksperta

JOANNA MARCIŃSKA

KOSMETOLOG

SCM ESTETIC,

KRAKÓW

Jak ograniczyć ryzyko podrażnień? Najlepiej wybierać starannie przebadane kosmetyki do makijażu hipoalergicznego, niestety, jednak i wtedy nie mamy całkowitej pewności, czy skóra nie zareaguje na nie źle. Alergia jest bowiem sprawą indywidualną i czasem, choć zdarza się to rzadko, nawet kosmetyk hipoalergiczny może także uczulić. Dlatego należy testować nowe produkty (można prosić sprzedawcę o próbki). Przed nałożeniem np. nowego podkładu na twarz zrób próbę na małym fragmencie skóry, aby upewnić się, że kosmetyk nie wywoła reakcji alergicznej. Bardzo ważna jest pielęgnacja cery przed makijażem: jej staranne oczyszczenie i nawilżenie kremem z łagodzącymi składnikami. Warto również pamiętać, aby po każdym użyciu myć pędzle i gąbki do makijażu (resztki kosmetyków i sebum to prawdziwe siedlisko drobnoustrojów). Zachowanie higieny pozwoli uniknąć infekcji i podrażnień.

TO JEST mój czas

Chcemy być szczęśliwi, ale nie wszystkim się to udaje. Powód?

Często mamy o szczęściu błędne wyobrażenie. Niesłusznie traktujemy je jak fart na loterii życia, który trafia się innym, a nie nam. Coś, na co nie mamy żadnego wpływu i musimy się z tym pogodzić.

W pogoni za szczęściem

Jak cieszyć się

życiem

Uważasz, że nie masz powodów do radości. Ani wymarzonej pracy i góry pieniędzy, ani idealnego domu i rodziny. I nic na to nie poradzisz.

Tymczasem szczęście to w dużej mierze życiowa umiejętność.

Sztuka, której można się nauczyć, niezależnie od tego, jacy jesteśmy i co nas spotyka.

pytamyeksperta

MONIKA DREGER

psycholog i mediator, założycielka Warszawskiej Grupy Psychologicznej www.WGP.org.pl

Według badaczy szczęścia, to czy czujemy się szczęśliwi, w połowie zależy od naszych genów – zdolności do odczuwania szczęścia, w 10 proc. od okoliczności, pozostałe 40 proc. jest już tylko w naszych rękach. Dużo! Dlaczego więc tak trudno być szczęśliwym? A gdy spotykamy znajomych, na pytanie: „co u nas słychać?”, najczęściej zaczynamy od litanii tego, co jest nie tak, jakby nasze życie było pasmem udręk. A przynajmniej to, co złe, zupełnie przesłaniało szczęśliwe chwile. Co warto zrobić, aby to zmienić i uznać swoje życie za szczęśliwe?

Zacznijmy może od tego, czym w ogóle jest szczęście, o czym mówimy?

Trudno o jedną definicję szczęścia. Mówiąc o nim, mamy bowiem na myśli bardzo pozytywne uczucia. Rodzaj zadowolenia, które wynika ze spełnienia naszych potrzeb i marzeń, pewną komplementarność. Każdy z nas ma jednak jakieś swoje o nim wyobrażenie, własną jego definicję i, dążąc do szczęścia, odnosi się właśnie do niej.

Skąd ona się bierze?

Głównie z naszych dotychczasowych doświadczeń. Gdy pytamy kogoś, czy jest szczęśliwy, to co odpowie, odniesie właśnie do nich. Nasze poczucie szczęśliwości zależy w dużej mierze od tego, co nam się zdarzyło. Jeśli np. rodzice byli bardzo wymagający i wciąż dawali nam

sygnał, że nie jesteśmy wystarczająco dobrzy, np. wystarczająco piękni i szczupli (matki wobec córek) czy przebojowi (ojcowie wobec synów), to mamy bardzo obniżone poczucie własnej wartości i niewiele będzie nas w stanie zadowolić. Możemy nawet nie zauważać swoich licznych sukcesów albo traktować je jak traf, coś, co nam się udało, a nie efekt naszych talentów i pracy. Bywa i odwrotnie – są tacy, którzy mimo braku sukcesów, uważają się za szczęśliwych i mają poczucie, że mogą cały świat zawojować.

Możemy coś zrobić z tym bagażem?

Na początek autodiagnozę, by zrozumieć, co utrudnia mi osiągnięcie szczęścia. Zapytać się: czyj jest ten głos, który mówi do mnie z tyłu głowy. Mój? Czy może mojej mamy, taty, czy przyjaciela? Bo może wcale nie kariera w korporacji, ale mieszkanie na wsi i robienie dżemu byłoby dla mnie prawdziwym źródłem szczęścia. Tylko tak poznamy swoje deficyty i np. przestaniemy sprzątać w sobotę po tygodniu ciężkiej pracy, aby dom lśnił. Bo wcale lśnić nie musi, aby poczuć radość z życia.

Współczesny świat, pęd do sukcesu, dobrobytu, wszechobecna komercja też chyba nie sprzyjają zadowoleniu z życia. Kiedyś ludzie byli jakby szczęśliwsi, łatwiej znajdowali radość w prostych rzeczach. Przyjmowali swój los ze wszystkimi jego ograniczeniami i nieuniknionymi przykrościami jako coś normalnego.

Zdecydowanie. Kiedyś ludzie inaczej funkcjonowali, byli szczęśliwi, ot tak, po prostu. Cieszyli się np. rodzinnymi spotkaniami przy stole. Dziś media, w szczególności społecznościowe, nieustannie pokazują fałszywy obraz świata pełnego szczęśliwości. Jakby wszyscy mogli być piękni, młodzi, bogaci i mieszkać na Karaibach, jeśli tylko zechcą. I powstaje złudzenie, że skoro ja taki nie jestem, to coś jest ze mną nie tak.

Nawet trudno byłoby utrzymać ten haj nieustannie…

Z pewnością szybko byśmy się do niego przyzwyczaili, jak do ciepłej wody w kranie i zapragnęli jeszcze więcej i więcej, by utrzymać ten poziom zadowolenia.

58%

Polaków deklaruje bycie szczęśliwym w badaniu Ipsos przeprowadzonym w 32 krajach.

To taki terror szczęśliwości, ciągłego porównywania się z innymi. W dodatku oparty na przekonaniu, że szczęście to wyłącznie efekt dobrobytu. Dokładnie. Media narzucają nam wykalkulowane, obliczone na jakiś konkretny efekt, cele. I jeśli bezmyślnie za tym podążamy, to trudno będzie nam odnaleźć szczęście. Osobom na terapii zalecam czasem takie ćwiczenie: proszę wyobrazić sobie, że ma pani 85 lat, spogląda na swoje życie i je ocenia. Jakie powinno było być, żeby uznała je pani za udane. Bo jeszcze teraz jest szansa, aby to zmienić. Poznać się i nazwać to, czego pragnę. Czy faktycznie jest to kolejna bluzka w modnym przez jeden sezon kolo-

rze, na którą trzeba jeszcze więcej pracować?

Co złego w tym, że chcemy być jak inni?

Upatrując źródeł szczęścia w otaczającym świecie, a nie szukając ich w sobie, trudno odkryć, co jest szczęściem dla mnie. Poza tym zmieniający się świat łatwo może nam je odebrać. Bo nie dość, że w ciuchach, które nosiła jakaś celebrytka, wcale

nie musimy wyglądać dobrze, to na dodatek za chwilę będą niemodne i trzeba będzie kupować kolejne. Tymczasem naszego poczucia wartości i pewności, że naprawdę robimy to, co daje nam szczęście, nikt nam nie odbierze.

Co zrobić z tą niekoniecznie przyjemną wiedzą o sobie?

Zatrzymać się i zastanowić, co sprawia mi radość, co dla mnie

7 KROKÓW DO SZCZĘŚLIWEGO ŻYCIA

Aby dopomóc swemu szczęściu:

1/ Pomyśl, czego pragniesz. Nie wiesz? Przypomnij sobie, kiedy byłaś szczęśliwa, w jakich okolicznościach czułaś radość. I powtarzaj te sytuacje, aby znów ją poczuć.

2/ Nie podążaj ślepo za modą, bo i tak za nią nie nadążysz, a nawet jeśli ci się uda, to ogromnym kosztem.

3/ Nie porównuj się, bo zawsze będą piękniejsi, mądrzejsi i bogatsi od ciebie. Ale czy szczęśliwsi?

4/ Buduj swoją samoocenę na bazie tego, co już osiągnę-

łaś, dzięki swoim talentom i pracowitości. Wtedy nikt ci tego nie zabierze.

5/ Doceń to, co masz. Koncentruj uwagę na tym, co udało ci się osiągnąć, a nie na tym, czego ci brakuje.

6/ Bądź wśród innych ludzi jak najczęściej, nie zamykaj się w wirtualnym świecie rozmaitych mediów społecznościowych.

7/ Przebaczaj, ponieważ pielęgnowanie złych uczuć szkodzi przede wszystkim tobie. Przypomina o nieszczęśliwych wydarzeniach i rujnuje szczęście.

jest źródłem szczęścia. Jeśli wiemy, co to jest, powinniśmy oddawać się temu jak najczęściej, pielęgnować to źródło szczęśliwości. Jeśli nie – aktywnie zacząć go szukać.

Jak dziecko, które poszukuje pasji?

Trochę tak, byle z umiarem. Bo łatwo też doprowadzić do przesytu i nic nie będzie nas już w stanie na dłużej zaangażować. Ani tenis, ani jazda konna, ani śpiew, ani malowanie, ani też lektura modnych obecnie książek. Ale na pewno szczęściu trzeba dopomóc.

Tych źródeł szczęścia może być wiele…

Oczywiście, bo szczęście to konstelacja. Składa się zarówno ze spektakularnych wydarzeń, jak awans czy urodzenie dziecka, ale i drobnych rzeczy, dzięki którym możemy poczuć się szczęśliwi, jak spacer z psem, wypad ze znajomymi do kina. Nie tylko efekt końcowy, lecz także proces, droga dojścia do tego efektu, np. piękny ogród, ale też jego uprawianie.

Czy są obszary, które są źródłem szczęścia dla wszystkich Na pewno bycie z innymi. To może być wspólne uprawianie sportu albo siedzenie przy stole i rozmowa. Człowiek jest zwierzęciem stadnym, więc to bycie w grupie, interakcja z drugim człowiekiem jest dla niego źródłem szczęścia. Niestety, młodsze pokolenia żyjące coraz bardziej w wirtualnym świecie zaczynają zatracać umiejętność tworzenia prawdziwych więzi. I gdy coś ich uwiera, przyklejają na rany plastry, np. opowiadając jak to fajnie być singlem.

Albo wrzucają zdjęcia jedzenia na Instagram, by podzielić się radością z posiłku. Tyle że to obraz bez smaku i zapachu.

Ma pani rację. Potrzeby zostają, tylko tracimy taką umiejętność ich zaspokajania, która daje szczęście. Tworzymy wirtualne protezy prawdziwego życia.

Wynika z tego, że bycie szczęśliwym to w dużej mierze umiejętność, której możemy się nauczyć i którą warto świadomie pielęgnować.

Zdecydowanie. Aby żyć szczęśliwie, trzeba wykonać pewien wysiłek i autodiagnozę. Uświadomić sobie, co nam się zdarzyło i utrudnia osiągnięcie szczęścia. Dokąd zmierzamy i czego pragniemy naprawdę. Szczęśliwe życie to przede wszystkim świadome życie, w którym to my decydujemy, co z nami będzie.

Brakuje ci szczęścia? Weź kartkę i napisz na niej, co dało ci radość wczoraj, przez ostatni tydzień i miesiąc.

Ze zdziwieniem zobaczysz, ile tego jest.

Słuchamy

Wspieramy

SŁUCHAMY

Pomagamy rozmową, dajemy Ci swój Nasi wolontariusze czekają na fon codziennie w godz.: 16:00-20:00 (poza niedzielami i świę-

WSPIERAMY

Dla Ciebie dyżurują nasi specjaliści: dietetyk - wtorki: 16:00-20:00,

farmaceuta - środy: 16:00-20:00.

REKLAMA

„ Pamiętaj, że kiedy potrzebujesz pomocnej dłoni, ona jest na końcu twojego ramienia.” Audrey Hepburn

Wbrew pozorom to nie

jest o Zosi Samosi, która ze wszystkim daje sobie radę, bo taka jest dzielna i samowystarczalna. To pochwała naszej wewnętrznej siły, ale także siły relacji.

TEKST URSZULA ZUBCZYŃSKA

Każdy z nas ma w sobie ogromny potencjał do radzenia sobie z przeciwnościami losu i wyzwaniami. I właśnie po te, często nieodkryte pokłady naszej siły i determinacji warto sięgnąć w pierwszej kolejności w obliczu trudnych sytuacji. Bo to na nas spoczywa odpowiedzialność za własne decyzje i życiowe

wybory. Wiara, że jesteśmy w stanie sobie poradzić, potrafi zdziałać cuda. Ale też trzeba pamiętać, że nie jesteśmy samotną wyspą. I że mądrością jest przyznanie się, że czasem potrzebujemy czyjegoś wsparcia. Przyjaciela, rodziny, terapeuty. Wówczas nasza wyciągnięta dłoń staje się symbolem przekonania o wyjątkowej wartości relacji i potędze wspólnoty.

Mózg to zaledwie 2% masy naszego ciała a kontroluje wszystkie procesy, które zachodzą w organizmie. To on odpowiada za nasze zdolności umysłowo-poznawcze: świadomość, inteligencje, pamięć, podejmowanie decyzji, a nawet twórczość artystyczną, empatie czy rozwój duchowy. W wyniku uszkodzenia mózgu, do którego może dojść m.in. w wyniku choroby Alzheimera, udaru, niedotlenienia czy niedożywienia mózgu, pojawia się otępienie (demencja), czyli przewlekły i często postępujący stan kliniczny związany z zaburzeniem funkcji poznawczych oraz

„ZDROWY

MÓZG”

AKADEMIA DOZ FUNDACJI

pogorszeniem codziennego funkcjonowania. Zdiagnozowanie choroby jest niezwykle ważne. Im wcześniej to nastąpi, tym dłużej chory będzie mógł świadomie uczestniczyć w życiu społecznym. Jest to również niezwykle istotne dla rodzin i opiekunów, aby mogli się przygotować na obcowanie z chorobą i opieką nad bliskim.

Reagujmy, gdy zaobserwujemy u siebie czy bliskich:

zaburzenia mowy (trudności w doborze słów)

gubienie wątku podczas rozmowy chaotyczne wypowiedzi

W Polsce żyje ponad 500 tys. osób z otępieniem, w tym 300 tys. z chorobą Alzheimera.

zaburzenia pamięci (nie pamiętamy niedawnych zdarzeń, prowadzonych rozmów)

pojawienie się trudności z wykonywaniem codziennych czynności (ubieranie się, mycie, problemy z czytaniem i pisaniem) wielokrotne powtarzanie tego samego

gwałtowne zmiany nastroju brak zainteresowania i apatia kłopoty z orientacją w terenie oskarżenia o kradzież i zabieranie rzeczy

izolacja od ludzi i świata halucynacje (widzenie rzeczy czy ludzi)

chęć powrotu do domu (do mamy, do rodziców) problemy ze skupieniem się zaburzenia snu

Objawy mogą się różnić w zależności od rozpoznania. Bądźmy jednak czujni i nie lekceważmy objawów. Nie zrzucajmy wszystkiego na konto starości i nie mówmy, trochę humorystycznie i z przymrużeniem oka, że to po prostu „skleroza”.

NA INTERNETOWYM KONCIE PACJENTA (IKP) MOŻNA W KAŻDEJ CHWILI SPRAWDZIĆ HISTORIĘ SWOICH E-SKIEROWAŃ NA BADANIA, WIZYTY I LECZENIE.

Wybierasz się do szpitala?

Myśl o pobycie w szpitalu zwykle napawa niepokojem, lecz czasami hospitalizacja jest konieczna, gdy trzeba przejść specjalistyczne badania czy zaplanowany zabieg. Warto więc wiedzieć wcześniej, jak się do tego przygotować.

TEKST MARTA SZYMCZYK-JAWORSKA

Na leczenie szpitalne może skierować lekarz rodzinny, każdy specjalista (nawet dentysta), zarówno przyjmujący w publicznej placówce służby zdrowia, jak i prywatnym gabinecie. W skierowaniu znajdują się: dane pacjenta z numerem PESEL, nazwa oddziału, na który jest kierowany, i rozpoznanie z kodem jednostki chorobowej (według ICD-10, czyli międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych). Lekarz wystawia skierowanie elektronicznie i pacjent otrzymuje je jako mail lub SMS

z kodem, podobnie jak przy e-recepcie (można poprosić też o wydruk). Jest ono ważne dotąd, aż pacjent trafi do szpitala.

1. Jaką placówkę wybrać i jak się zapisać na listę oczekujących?

Na zaplanowane leczenie można wybrać dowolny szpital, nie obowiązuje rejonizacja. Warto zadzwonić na infolinię 800 190 590 i zapytać, w którym szpitalu blisko naszego miejsca zamieszkania jest najkrótsza kolejka (na infolinii uzyskamy też telefony do szpita-

li). Czas oczekiwania na miejsce sprawdzimy także na stronie: terminy leczenia. nfz.gov.pl (można wpisać się na listę oczekujących tylko w jednym szpitalu).

2. Czy szpital powiadomi o wolnym miejscu?

Szpital powinien poinformować pacjenta o zmianie terminu przyjęcia i podać przyczynę jego zmiany.

3. Jak się przygotować przed zabiegiem?

Zalecane jest wcześniejsze zaszczepienie się przeciw WZW typu B – wirusowemu zapaleniu wątroby (jednak szpital nie może od tego uzależniać wykonania zabiegu). Osoby z wadami wzroku muszą wyjąć soczewki, pacjentki – usunąć lakier z paznokci.

Na 6–8 godzin przed zabiegiem nie wolno: jeść, żuć gumy (pobudza wydzielanie kwasów żołądkowych), palić papierosów (zwiększają ryzyko powikłań).

4. Co zabrać do szpitala?

Oprócz dokumentu tożsamości i dokumentacji medycznej bierzemy: piżamę, bieliznę osobistą, ręcznik, obuwie z podeszwą antypoślizgową, przybory toaletowe (mydło, szczoteczkę i pastę do zębów, grzebień itd.), ewentualnie sztućce i kubek dla własnego komfortu.

5. Czy można mieć swoje leki, pampersy, itd.?

STANY NAGŁE – BEZ SKIEROWANIA

Gdy zagrożone jest zdrowie lub życie (osoba ma silne dolegliwości, uległa wypadkowi), pomoc medyczna musi być udzielona natychmiast. Pacjent zostaje przyjęty do szpitala w tzw. trybie ostrym: po przybyciu na SOR lub przywie zieniu przez karetkę pogotowia. W nagłych sytuacjach, co oczy wiste, nie ma piżamy, ręcznika wtedy szpital mu je zapewni. Jeśli posiada przedmioty warto ściowe (biżuteria, pieniądze), może zostawić je bezpłatnie w szpitalnym depozycie (art. 39 ustawy o prawach pacjenta).

7. Co w sytuacji, gdy pacjent sprzeciwi się opinii lekarza?

Chory może żądać, aby lekarz prowadzący zasięgnął opinii innego specjalisty z oddziału lub zwołał konsylium. Jeśli lekarz odmówi, odnotowuje to w dokumentacji medycznej pacjenta. Ta sama zasada dotyczy świadczeń udzielanych przez pielęgniarkę.

8. Czy można wyjść ze szpitala na własne żądanie?

Tak, pacjent ma takie prawo (na podst. art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy o działalności leczniczej) i nie ponosi z tego powodu konsekwencji prawnych. Podpisuje oświadczenie, że rezygnuje z hospitalizacji. Lekarz zapisze to w dokumentacji i poinformuje pacjenta o ewentualnych konsekwencjach zdrowotnych takiej decyzji. Wystawi też receptę na leki.

Tak, ale leki muszą być w oryginalnych opakowaniach i należy poinformować o nich lekarza (też o suplementach diety). Szpital nie może jednak poprosić pacjenta, aby miał własne lekarstwa, np. na chorobę przewlekłą. To placówka zdrowia musi zapewnić leki na czas hospitalizacji (także środki pomocnicze, np. pieluchomajtki).

6. Na czym polega poszanowanie godności pacjenta?

Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta mówi o tym, że podczas badań może być obecny tylko lekarz i – jeśli wymaga tego procedura – pielęgniarka lub inny pracownik medyczny. Studenci nauk medycznych mogą być obecni tylko w zakresie niezbędnym do celów dydaktycznych i pod warunkiem, że szpital jest prowadzony przez określony przepisami podmiot (np. akademię medyczną).

9. Co powinno być w wypisie?

Przy wyjściu ze szpitala pacjent otrzyma: kartę informacyjną o rozpoznanej chorobie (z wynikami badań) i zastosowanym leczeniu, recepty na leki, wskazania i skierowania na konsultacje.

10. Czy szpital może żądać opłaty za dokumentację medyczną?

Za wydanie jej po raz pierwszy – nie, ale za kolejne może pobrać opłatę, np.: ok. 3 zł za zgranie dokumentacji na płycie lub ok. 0,50 zł zł za stronę wydruku. Szczegółowe informacje na infolinii dla pacjentów.

Podstawa prawna: Art. 20 ust. 8, 58, 59 aa, 59 b, 60 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2022, poz. 2561); ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. 2023, poz. 1545).

Na Kurpiach

Niedziela palmowa to jedno z najbarwniejszych wydarzeń na Kurpiach, zwłaszcza w miejscowości Łyse. Ale warto przyjechać tutaj nie tylko na wiosnę. Puszcze Zielona i Biała zachwycają o każdej porze roku. Znajdziemy tutaj przestrzeń, ciszę i kurpiowski folklor.

TEKST ALICJA DASZKIEWICZ

BURSZTYN – MAŁO KTO WIE, ŻE NA KURPIACH BYŁ I NADAL JEST WYDOBYWANY. ZNAJDUJE SIĘ GO W RÓŻNYCH MIEJSCACH, NA PIASKACH I WYDMACH NADRZECZNYCH. ROBIONO Z NIEGO TRADYCYJNE OZDOBY, JAK KORALE, WISIORKI CZY GUZIKI. BYŁ TEŻ WYKORZYSTYWANY DO LECZENIA WIELU SCHORZEŃ.

PALMY KURPIOWSKIE SIĘGAJĄ NAWET 10 METEÓW. MUSZĄ BYĆ WYKONANE Z TRADYCYJNYCH MATERIAŁÓW I ZAWIERAĆ OKREŚLONE KOLORY ODWOŁUJĄCE SIĘ DO MIEJSCOWYCH ZWYCZAJÓW.

KURPIOWSKIE STROJE

Na Kurpiach leżących w dorzeczu Narwi „jak okiem sięgnąć, płoży się równina”.

W przeszłości porośnięta puszczami, poprzecinana licznymi dopływami rzeki, z zagubionymi wśród borów niewielkimi osadami. Dzisiaj nadal sporą część regionu zajmują sosnowe lasy, ale też podmokłe łąki, piaszczyste wydmy, pola, rzeki i strumienie. Urozmaicony krajobraz i miejsca, gdzie nadal można zetknąć się z kurpiow-

ZABYTKOWA ŚWIĄTYNIA

•Drewniany kościół w Łysych z XVIII wieku ze względu na ograniczenia wprowadzone w zaborze rosyjskim był budowany bez gwoździ i jedynie nocami.

•Czółko z tektury oklejone aksamitem, ozdobione kwiatami i wstążkami to przybranie głowy dziewczyny. Kurpianka na płócienną koszulę wkłada gorsecik, do tego szeroką spódnicę z fartuszkiem. Uzupełnieniem stroju są korale z bursztynu. Ten piękny ubiór zakładano niegdyś tylko na uroczyste okazje, podobnie jak dzisiaj, np. z okazji Wielkanocy.

ską tradycją, sprzyjają turystyce pieszej, rowerowej i kajakowej. Nazwa „kurpie” pochodzi od lokalnych łapci, kurpsi, plecionych z lipowego łyka. Początkowo miała pejoratywne znaczenie, a sami Kurpie nazywali się Puszczakami. W Niedzielę Palmową warto wybrać się do miejscowości Łyse, które podobnie jak Lipnica Murowana w Małopolsce, słynie z konkursu na palmę wielkanocną i przyciąga tego dnia turystów nie tylko z Polski. Lecz w Łysych nie chodzi

o wysokość palm, ocenia się misterność wykonania kwiatów, kolorystykę i piękny czub. Podobnie jak przed laty wykonuje się je z pręta leszczyny lub młodej sosny z czubem, oplatając je roślinnością leśną, widłakiem, bukszpanem, cisem, a następnie zdobi się kolorowymi kwiatami i wstążkami z bibuły. Tradycyjnie palmy prezentuje się w starej świątyni, a następnie przenosi w procesji do nowego kościoła. Niosą ją mieszkańcy w większości ubrani w barwne regionalne stroje, bo Niedziela Palmowa w Łysych to święto folkloru. Artyści ludowi prezentują i sprzedają swoje rękodzieła. Można kupić kurpiowskie wycinanki, pisanki i baranki z ciasta do koszyczka ze święconką, a także słynne miejscowe miody. Spróbować potraw kuchni regionalnej (pampuchy, rejbaki, psiwo kozicowe). To wszystko przy śpiewie i muzyce zespołów ludowych. Oprócz Łysych warto odwiedzić też Kadzidło i Myszyniec. Tam do dziś pielęgnuje się lokalne tradycje, stroje, hafty, bursztynowe ozdoby, style budowania domów, wycinanki... Miejscowi mówią: Przyjedź na Kurpie, a potem już nigdy o nich nie zapomnisz.

TO JEST MÓJ CZAS podróże

SKANSEN KURPIOWSKI

W NOWOGRODZIE ZOSTAŁ OTWARTY W 1927 R. NALEŻY DO DWÓCH NAJSTARSZYCH MUZEÓW BUDOWNICTWA LUDOWEGO W POLSCE. POŁOŻONY JEST NA WYSOKIEJ SKARPIE NA WPROST UJŚCIA PISY DO NARWI. ZE WZGÓRZA ZIEMOWITA ROZCIĄGA SIĘ PANORAMA NA KURPIOWSKĄ PUSZCZĘ ZIELONĄ.

NIE TYLKO TRASY ROWEROWE

•Kurpiowskie sacrum to jedna z wielu tras rowerowych na Kurpiach. Liczący ok. 50 kilometrów szlak przebiega przez interesujące krajobrazowo i historycznie tereny gmin Łyse i Myszyniec. Niektóre z tras prowadzą przez Puszczę Zieloną, w rejonach rezerwatu Podgórze i w Czarni (Szlak Braci Kurpiowskich). Kurpie to również świetne miejsce na spływy kajakowe (Pisa, Omulew, Narew, Orzyc).

Rozległa Puszcza

Zielona i różnorodność kurpiowskiego krajobrazu powodują, że jest to idealne miejsce dla zwierząt. Można tu obserwować m.in.: łosie, jelenie, sarny, bobry, borsuki, piżmaki, wydry, a na polach i łąkach liczne ptaki. Kurpie to jeden z niewielu regionów w Polsce, w którym można spotkać bajecznie kolorową kraskę.

Atrakcje w pobliżu

*Z Równiny

Kurpiowskiej blisko jest nad jeziora mazurskie, a zwłaszcza nad Jezioro Nidzkie, na którym znajduje się rezerwat przyrody i obowiązuje strefa ciszy.

WARTO ZOBACZYĆ

•Leśniczówka Pranie. Ulubione miejsce Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, w którym znajduje się obecnie poświęcone poecie muzeum.

•Śluza Guzianka w Rucianym-Nidzie zbudowana w 1879 roku.

MIEJSCE

TO JEST MÓJ CZAS krzyżówka

UPARTE ZWIERZĘ

KONTROLER

PUBLIKACJI BUTY PIŁKARZA

GĘSTE ZAROŚLA

JAZDA KONNA

NP. ŚW WOJCIECH

IDZIE CHODNIKIEM

UPARTE ZWIERZĘ

PIÓRA I PUCH

ESTRADA

POCZĄTEK BIEGU

KONTROLER

PUBLIKACJI BUTY PIŁKARZA

OKRĄGŁA W PIEKARNI

USZKODZENIE CIAŁA

GĘSTE ZAROŚLA

GŁOS JANA KIEPURY

ESTRADA

POCZĄTEK BIEGU

NAKŁUCIE W CELACH MEDYCZNYCH

DRWIENIE ZE WSZYSTKIEGO

SPOKOJNE MIEJSCE

HAŃBA, NIESŁAWA

SYPIE ZIARNEM

ROZWIĄZYWANIE KRZYŻÓWEK TO DOSKONAŁA FORMA ĆWICZEŃ DLA MÓZGU, A ZARAZEM ZAJĘCIE, KTÓRE POMAGA SIĘ ZRELAKSOWAĆ. ŻYCZYMY DOBREJ ZABAWY:)

CUKIEREK WŚRÓD KWIATÓW

POWŁOKA NA ZĘBIE

PARZYSTY NARZĄD

POJAZD NA PŁOZACH

MAJĄTEK OBLUBIENICY

NAKŁUCIE W CELACH MEDYCZNYCH

ODRĘBNOŚĆ, OBCOŚĆ

OSIADA NA MEBLACH

SYPIE ZIARNEM

POWŁOKA NA ZĘBIE

PARZYSTY NARZĄD

NIEDOBÓR W KASIE

WYKLĘCIE Z AMBONY

IDZIE CHODNIKIEM

OKRĄGŁA W PIEKARNI

USZKODZENIE CIAŁA

GŁOS JANA KIEPURY

MIĘDZY PREZBITERIUM A KRUCHTĄ BOK PUDEŁKA ZAPAŁEK

POWIEŚĆ, NOWELA

ODRĘBNOŚĆ, OBCOŚĆ

STRONA MONETY KROPLA Z OKA

STAWIANY OBWINIONEMU

Z BRONIĄ W RĘKU

NIEDOBÓR W KASIE

WYKLĘCIE Z AMBONY

POWAB, UROK, CZAR

FALUJE NA ZAGONIE

KROPLA Z OKA

POSPOLITY ZAJĄC

POWAB, UROK, CZAR

FALUJE NA ZAGONIE

KUZYN MINTAJA

POSPOLITY ZAJĄC

MIĘDZY PREZBITERIUM A KRUCHTĄ

AROMATYCZNY TRUNEK

BOK PUDEŁKA ZAPAŁEK

STAWIANY OBWINIONEMU

POWIEŚĆ, NOWELA

KWOTA ZA USŁUGĘ

Z BRONIĄ W RĘKU

MIARA GRUNTU, JUTRZYNA

AROMATYCZNY TRUNEK

SZCZEGÓŁY JAKIEJŚ SPRAWY

KWOTA ZA USŁUGĘ

URZĘDNIK SĄDOWY BEZ NOMINACJI

CHĘĆ DO PRACY

HUCZNA W KARNAWALE

URZĘDNIK SĄDOWY BEZ NOMINACJI

CHĘĆ DO PRACY

HAŃBA, NIESŁAWA DONALD ..., POLITYK

SILNY PODMUCH WIATRU

STRONA MONETY

PODOBNY DO KOPRU

OWAD W PASKI

SILNY PODMUCH WIATRU

OZDOBA CHOINKOWA

LIKIER Z RYGI

BOGATKA Z ŻÓŁTYM BRZUSZKIEM GŁÓWNY WĄTEK

MIARA GRUNTU, JUTRZYNA

DRWIENIE ZE WSZYSTKIEGO PODOBNY DO KOPRU

OWAD W PASKI

UŻYŹNIA GLEBĘ

KUZYN MINTAJA

OZDOBA CHOINKOWA

OLSZÓWKA LUB HERBUŚ

HUCZNA W KARNAWALE LIKIER Z RYGI

POD DNEM STATKU

DO PARZENIA HERBATY W ROSJI

WYSTAWIA SZTUKI

CUKIEREK WŚRÓD KWIATÓW

LŻEJSZY OD WĘGLA

WYSTAWIA SZTUKI

DONALD ..., POLITYK

OLSZÓWKA LUB HERBUŚ

LŻEJSZY OD WĘGLA

ZDOBI JE UŚMIECH

OBRZĘDY RELIGIJNE

ZASŁONA Z GRUBEJ TKANINY

ZDOBI JE UŚMIECH

CZĘŚĆ SPEKTAKLU

OGARNIA FURIATA

ZASŁONA

OBRZĘDY RELIGIJNE

WIELKI POEMAT

Z GRUBEJ TKANINY

CZĘŚĆ SPEKTAKLU

OGARNIA FURIATA

SZEF W HABICIE

WIELKI POEMAT

NIEGDYŚ TORBA PODRÓŻNA

SZEF W HABICIE

NAGŁY CHOROBY

NAGŁY CHOROBY

SZCZEGÓŁY JAKIEJŚ SPRAWY

BOGATKA Z ŻÓŁTYM

BRZUSZKIEM GŁÓWNY WĄTEK

UŻYŹNIA GLEBĘ

ROZWIĄZANIE

Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł do „DOZ Magazynu dbam o zdrowie”. Autorów najciekawszych propozy cji nagrodzimy zestawami produktów. Termin nadsyłania rozwiązań to 31.03.2024 r. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl. Rozwiązania prosimy przysyłać listem na adres: Magazyn dbam o zdrowie, Wydawnictwo Bauer, ul. Motorowa 1, 04-035 Warszawa

NIEGDYŚ TORBA PODRÓŻNA

Cokolwiek robisz, poczuj się

PEWNIE!

Wkładki i bielizna chłonna na nietrzymanie moczu

Seni dla mężczyzn. Pewnie!

Więcej na SeniMan.pl

To jest wyrób medyczny.

Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.

Seni Man — produkty chłonne na nietrzymanie moczu. Producent i podmiot prowadzący reklamę — Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych SA.